20
gezondheidmethode Tekst Mariët Ebbinge Fotografie Zuidwester, José Boone - van Herpen
Een meetinstrument helpt om de balans van cliënten te bepalen
Balans en valrisico meten De Zuidwester Balans Schaal (ZBS) is ontwikkeld om onderbouwde uitspraken te doen over de balans en het valrisico van cliënten met een matige tot ernstige verstandelijke beperking. Fysiotherapeut en onderzoeker Lynda Akkermans licht toe hoe de schaal werkt.
M
Mensen met een verstandelijke beperking vallen vaker en vanaf jongere leeftijd dan mensen zonder die beperking. Waar bij de laatste groep de meeste valincidenten voorkomen vanaf een gemiddelde leeftijd van 65 tot 70 jaar, is dat bij mensen met een verstandelijke beperking gemiddeld vanaf 40 tot 50 jaar. Bovendien is het risico op letsel dat mensen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking oplopen door een val groter. Er komen bij hen relatief meer botbreuken en ziekenhuisopnames voor. Daar komt bij dat de oorzaak van het vallen bij mensen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking niet
ook gevolgen kunnen hebben voor de balans, is de oorzaak van een val alleen vaak moeilijk te achterhalen. Naast struikelen kunnen bijvoorbeeld ook gedragsproblemen, medicijngebruik, een epileptische aanval, hartfalen of spierzwakte (mede) de oorzaak vormen van een val.
Valkans verkleinen Voor fysiotherapeuten die met mensen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking werken, is het een uitdaging om vallen bij deze mensen te voorkomen of zo veel mogelijk tegen te gaan. Door een complexiteit van factoren is het soms niet
Met de schaal meet je iemands balans meerdere keren in de tijd altijd makkelijk is te achterhalen. Soms is de reden duidelijk: een stoepje of een gladde badkamervloer bijvoorbeeld. Door die oorzaak van het vallen weg te nemen, los je het probleem op. Omdat mensen met een verstandelijke beperking vaak kampen met meerdere aandoeningen die Klik 2 2022 | www.klik.org
alleen moeilijk om vast te stellen wat de precieze oorzaak ervan is, maar ook wat er aan gedaan kan worden. Lynda Akkermans, fysiotherapeut bij Zuidwester: “We hebben te maken met de Wet zorg en dwang, die ons gelukkig dwingt om goed te kijken naar de maatregelen die we in over-
leg met de cliënt, diens vertegenwoordiger en de begeleider willen inzetten om het vallen te verminderen. Je wilt iemands vrijheid niet te veel inperken, maar de veiligheid wel vergroten om de valkans te verkleinen.” Naast het gebruik van meetinstrumenten gaan fysiotherapeuten bij mensen met een verstandelijke beperking af op hun ervaring, vergelijkbare casuïstiek en hun fysiotherapeutisch instinct. Ze kunnen meestal niet putten uit een op wetenschappelijke inzichten gebaseerde praktijk. Een fysiotherapeut die met mensen zonder een verstandelijke beperking werkt, kan dat vaker wel. Het kunnen gebruiken van meetinstrumenten ontwikkeld voor de doelgroep waartoe je cliënt behoort, draagt bij aan de onderbouwing van de uitspraken over het valrisico. Ook kan hij door de tijd heen voor- of achteruitgang betrouwbaarder meten. Tot voor kort waren er alleen balansschalen gericht op (oudere) mensen zonder een verstandelijke beperking. Deze schalen blijken ook geschikt te zijn voor oudere mensen met een licht verstandelijke beperking, maar niet voor ouderen met een matige tot ernstige verstandelijke beperking en bijkomende problematiek.
