16 minute read
Medewerkers
JOEP VAN LIESHOUT De internationaal gerenommeerde kunstenaar verruilde de grachtenstad voor de havenstad Rotterdam en voelt zich hier pas echt thuis. Hij is altijd te vinden in zijn studio waar maar één regel heerst en het maken van kunst een avontuur is. Lees p. 58
SERGIO HERMAN Hij groeide op in de Zeeuwse klei en uit tot een culinair wonderkind. In zijn keuken combineert Sergio Herman de smaken uit zijn jeugd en zet hij een culinaire traditie voort. Met evenveel liefde praat hij over Zeeland, en wat dit land en de zee hem bracht. Lees p. 64
Advertisement
MARC VAN DEN TWEEL Waar mens en natuur elkaar ontmoeten, ontstaan de meest fascinerende landschappen. Niemand die dat beter weet dan Marc van den Tweel, directeur van Natuurmonumenten. Wandel met hem mee op de Veluwe en ervaar daar op zijn aanraden de zomerochtend. Lees p. 40
JOOP MULDER Hij bedacht en bestierde jarenlang Oerol, het jaarlijkse culturele festival op Terschelling. Nu richt hij zijn aandacht op de kustlijnen van Friesland en Groningen. Volgens Joop Mulder een podium, laboratorium en levend kunstwerk in één. Lees p. 28
KIM TUIN Als manager van dj’s stond ze aan de wieg van de bedrijfstak rondom elektronische muziek. Door de feesten die er werden gehouden, zag ze lege pakhuizen veranderen in inspirerende oorden. Nu is ze directeur bij Het HEM, dat ze omtovert tot een kunstcentrum dat alle zintuigen prikkelt. Lees p. 46
ADRIAAN GEUZE De Nederlandse landschapsarchitect Adriaan Geuze is oprichter van West 8. Met dit internationaal bekende ontwerpbureau bedenkt hij oplossingen om het krimpen van natuurgebieden te stoppen. Met ons deelt hij zijn passie voor Flevoland, de schaal van het landschap en de bedwelmende horizon. Lees p. 34
NICOLE EX Brabant is betoverend, door de combinatie van akkers met zomen van bomen, een magistrale kathedraal in de geboortestad van kunstenaar Jheronimus Bosch, lichtstad Eindhoven, bakermat van de industriële vernieuwer Anton Philips. Nicole Ex neemt je mee op pelgrimstocht. Lees p. 70
See All This No. 14, Zomer 2019 See All This is een onafhankelijk cultuurplatform met een kunstmagazine dat vier keer per jaar verschijnt
ALEXANDRA VAN ZUYLEN Soms klinkt een leven als een sprookje, zoals dat van Barones Alexandra van Zuylen. Ze werd geboren in Parijs en bracht haar vakanties door in Kasteel de Haar, eeuwenlang familiebezit. Ze moest afstand doen van het kasteel, maar memorabele herinneringen heeft ze genoeg – en die deelt ze met ons. Lees p. 52
EDWIN BECKER Edwin Becker, hoofdconservator van het Van Gogh Museum, is door de week in Amsterdam te vinden, maar reist elk weekend naar zijn geboortehuis in Limburg. Begrenzing bestaat niet voor Becker. De beker des levens moet leeg tot de bodem en het liefst nam hij nog een slok, want er is zoveel te ontdekken. Lees p. 76
IWAN BAAN Wat je ziet als je twee decennia over de hele wereld bent rondgereisd, vertelt gelauwerd fotograaf Iwan Baan. Hij deelt zijn verbazing over hoe mooi de menselijke verbeelding is en hij verklapt waar je de allermooiste plek op aarde kunt vinden. Lees p. 84 Founding editor Nicole Ex Art director Sabine Verschueren Eindredacteur Theo Paijmans Redacteur Sarah Knigge Beeldredacteur Josephine Glazener
RUTH VAN BEEK Om het universum te onthullen dat verborgen ligt achter oude tijdschriften, maakt de Nederlandse kunstenaar Ruth van Beek er collages van. Het resultaat zet de verbeelding aan het werk. Eerder werkte ze met modemerken als Marni en Jacquemus en speciaal voor de veldgids in See All This maakte ze een serie over het Nederlandse landschap. (Vanaf p. 28)
JULIE COCKBURN Bij het zien van haar kunst op de cover en p. 18 word je overvallen door weemoed en verlangen. Het werk van de Engelse kunstenaar Julie Cockburn bestaat uit gevonden beelden uit de jaren vijftig, die ze verknipt en waarop ze met de hand borduurt. Haar werk is in september te zien in Flowers Gallery in Londen waar ook haar nieuwste boek Stickybeak wordt gepresenteerd. Verder werkten mee aan dit nummer Dirk Jan Arensman, Bruno van den Elshout, Joost Galema, Sven Signe den Hartogh, Anke Riesenkamp
Online platform Progon, Rotterdam Content manager Sarah Knigge Webdesign Charlotte Visser
Sales Antoinette Vrisekoop, Larissa Beets Marketing Alexandra van der Loo Events Anke Riesenkamp
Drukkerij die Keure, Brugge, België Beeld Van werken van beeldend kunstenaars aangesloten bij een CISAC-organisatie is het auteursrecht geregeld via Pictoright te Amsterdam © c/o Pictoright Amsterdam 2019 ISSN 2468-3981 Distributie See All This is verkrijgbaar in de betere boekhandel en museumwinkels van alle deelnemende musea Online verkoop seeallthis.com/shop Abonnementsvoorwaarden Opgave en vragen over abonnementen: SP Abonneeservice, Postbus 105, 2400 AC Alphen aan den Rijn. Tel: 088 1102062
Beëindigen abonnement opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden See All This no. 15, Herfst 2019 verschijnt 14 september
See All This kunstmagazine is een uitgave van See All This International B.V. Redactie- en postadres: Baan 25, 2012 DB Haarlem
Coverbeeld Julie Cockburn, Midday, 2016 © Julie Cockburn, courtesy of The Photographer’s Gallery
Julie Cockburn, Somewhere Else, handgeborduurde cirkels op gevonden foto, 2018, Flowers Gallery
OP WEG NAAR HUIS
Niets is verslavender dan de vrijheid te voelen op elk moment te kunnen vertrekken, dacht reisjournalist Iris Hannema. Een kort verhaal over reizen en thuiskomen. tekst IRIS HANNEMA
NIET VER VAN mijn hotel in Havana slaan de golven tegen de kade van boulevard Malecón. In de avond schijnt de zilveren maan er op volle kracht, is de zee één zwart vlak met miljoenen glinsteringen, maar overdag is het er overbelicht en heet. Het hotelletje met vijf kamers kwam ik bij toeval op het spoor, zoals dat gaat op reis, via via. Een Alice in Wonderland van staartklokken, Perzische tapijten, antiek meubilair, porselein en poppen, en grammofoonplaatgeluid dat vanuit de achterkamer opstijgt. Schuin tegenover woont Camilo, een oude Cubaan met een schuifelend loopje. Hij vroeg mij of ik zijn verjaardag wilde komen vieren. En ja hoor, een cadeautje zou hij ook wel willen, riep hij nog. Als ik aan het einde van de middag weer langsloop, zit hij nog steeds op dezelfde plek in de deuropening: ‘Si mamita, voor mijn verjaardag? Het huis van Camilo is armoedig en kaal, vergane glorie, het ruikt er naar kokosolie en rum, en boven het fornuis hangt een foto van een opvallend knappe Jezus. Kennelijk vieren we zijn verjaardag met z’n tweeën, geknield op de keukenvloer, voor een huisaltaar met potten en pannen gewikkeld in kleurige doeken. Het heeft iets voodooachtigs, want ik herken het ritueel uit Benin, waar ik ook al eens op verzoek potten en pannen vereerde. Ik schud de sambaballen acht keer heen en weer, voor de overledenen die ik ken, dan voor alle doden, nog een keer voor mijn moeder, en ga zo maar door.
Mijn knieën doen pijn en Camilo’s vrouw is ondertussen begonnen met het vegen van de keukenvloer en draait de volumeknop van de retroradio hoger. De vierkwartsmaat van salsa vult het huis, ik voel de harde prikkelende haren van de bezem tegen mijn blote been en dan mogen we eindelijk opstaan. ‘Goed, dan is het nu tijd voor rum,’ zegt Camilo lachend, terwijl hij witte plastic bekertjes volschenkt, al is hij zelf zo te ruiken al lang begonnen. Ondanks dat het intiem voelt, die grote man en ik samen biddend op onze knieën, allebei uit zo’n andere wereld, vrees ik dat hij mij achteraf om geld zal vragen. Ondertussen ben ik al even op Cuba en heb ik geleerd dat het de kunst is om uit handen te blijven van ‘stadsgidsen’ en ‘nieuwe vrienden’. Mensen die je ongevraagd een stadstour geven of meelopen om je de weg te wijzen, je vertellen dat het een vriendendienst is, tot je op je bestemming aankomt en je toch dwingend gevraagd wordt te betalen. Het had mijn vertrouwen geschaad en intussen wilde ik door niemand meer geholpen worden. Ook waren er vrouwen die me, bedelend om geld voor babypoedermelk, straat na straat achtervolgden. Toen ik er met eentje meeliep, geen geld gaf, maar de poeder zelf voor haar in de winkel wilde kopen, bleek ze toch liever rum te hebben. De jarige buurman Camillo had ’s ochtends al om een cadeautje gevraagd en dat had ik hem niet gegeven, maar hij had er niets van gezegd en ook na de godenverering
in zijn keuken had hij nergens om gevraagd. Het had me opgelucht, iemand die gewoon zomaar aardig was geweest. ’s Avonds zit ik op een terras in het oude stadscentrum van Havana, waar een parade van straatmuzikanten voorbijtrekt. Ze zien er allemaal uit ‘met de groeten van Cuba’: zongebruind perkamenten gezicht, Panamahoed op en een stierlijk verveelde blik, alsof ze liever zouden gaan vissen. Ze spelen steeds dezelfde beroemde liedjes, ‘Guantanamera’, ‘Hasta Siempre Comandante (Che Guevara)’ en ‘Chan Chan’, maar mij maakt het niets uit. De warme wind blaast over het plein, ik ruik de zilte geur van de Golf van Mexico en ik krijg zin om naar de oceaan toe te lopen en te staren. En zoals altijd als ik op reis ben en ergens gewend raak, komt er ook nu weer een golf van geluk over me heen, het gevoel dat het niet beter kan worden dan nu, hier, in dit nieuwe land. En door die olieachtige waas van ‘nu is alles echt goed’ en ‘hier blijf ik voor altijd’ heen, stel ik me voor er eeuwig te blijven wonen. En voor even geloof ik het echt, ook al is dit het zoveelste land waarvan ik denk dat ik eindelijk mijn thuis op de wereld heb gevonden. Terug op mijn kamer, tussen de porseleinen poezen, met boven me een suizende plafondventilator, ontnuchter ik alweer en doorzie ik mijn zoveelste poging op zoek naar mijn utopische thuis; en misschien is dat wel wat reizen voor mij is. Al jaren bestaat mijn leven uit constante beweging en zoek ik die ene (liefst exotische) locatie waar eindelijk alles bij elkaar komt: ver weg zijn, een gelukkig leven, een schone lei, zonder oud zeer, zonder behoefte te vertrekken naar elders. Met andere woorden: zo’n plek waar het allemaal klopt en ik kan zeggen: hier ben ik thuis (liefst met roze patiomuren, een inktblauwe zee, overhellende palmen en doorzichtige gordijnen die wapperen in de ochtendzon). Maar sinds ik dertig ben geworden, lijken er neurale paden te zijn omgelegd: ik weet ondertussen – spijtig genoeg – dat het verleidelijke thuisgevoel op reis onlosmakelijk verbonden is met de aantrekkingskracht van het onbekende. Dus: zolang het ergens nieuw en onbekend voelt, houd ik de illusie in stand er voor eeuwig gelukkig te kunnen worden. Maar zodra routine en gewenning hun intrede doen (dat wil zeggen: ik heb ter plaatse een etage gehuurd, heb mensen leren kennen, heb mezelf geïnstaleerd als vaste klant bij een koffietentje en heb zelfs een geliefde ontmoet), dan dempt het geluksgevoel. Interne onrust begint langzaam maar zeker te woekeren en slaat zo fel om zich heen dat ik het na een paar maanden alweer heel anders zie: nee, ik heb me toch vergist, het is niet hier waar ik ben, maar dáár waar ik nog naar toe moet; het doel heeft zich alweer verplaatst! En met die gedachte veer ik op, onderhevig aan de macht van het verslavende facet van het reizen: vertrekken. Niets is verslavender dan de vrijheid te voelen om op elk moment weg te kunnen, alles achter je te laten en alle levens die je bent begonnen weer te kunnen ontbinden. Om waar dan ook ter wereld, opnieuw te kunnen beginnen. - 24 - See All This
Als ik vanuit Cuba naar Rio de Janeiro vlieg, waar het carnaval op het punt staat los te barsten, voel ik me overgeleverd aan mijn eindeloze zoektocht naar steeds meer avontuur. Of ik me thuis voel bij mezelf, weet ik niet eens, maar ik begin te geloven van niet. Ik wil me liever érgens thuisvoelen, op een plek die te fotograferen en aan te raken is, zodat het reizen iets tastbaars oplevert. Want reizen bevredigt een onrustig hart maar al te goed – het werkt bij mij al jaren, en maakt me ook gelukkig – maar het effect is van vluchtige aard, zoals verliefdheid je hormonen tijdelijk kapen. En hoe graag je het ook wilt, het effect van het kolkende begin blijft niet.
Langzaam gaat de magie eraf, sta je weer op eigen benen. Na al die jaren kijk ik in de spiegel en vraag ik me af: wat is er in hemelsnaam in al die reisjaren gebeurd en wie ben ik geworden? Het was een eindeloos bevredigend leven geweest. Het gaf tumult, emotie en beweging, omringd te zijn door mijn soort mensen, de weglopertjes. Maar daaronder groeide gestaag en geduldig een andere behoefte: het verlangen naar inzicht.
Mijn vader heeft de auto in Haarlem voor mijn vertrek volledig voorbereid: een nieuwe accu, autoradio, uitlaat, remmen en ruitenwissers, een deken voor de hond, sneeuwkettingen, reflecterende vesten, werkhandschoenen en de in Frankrijk verplichte alcoholtests. We hadden samen voor de deur van mijn ouderlijk huis het verwisselen van een autoband geoefend en de nieuwe sneeuwkettingen uitgeprobeerd. Mijn ouders blijven in Haarlem, ik verhuis naar Frankrijk en ik voel dat het deze keer voor hen anders is. Definitiever dan het zoveelste vertrek met rugzak naar een ander continent. Reizen heeft een spanningsboog die zij goed kennen: ineens is het genoeg, stromen de ervaringen aan alle kanten over en moet er gehoosd worden. Dan kwam ik thuis. Maximaal drie maanden later stonden we weer op Schiphol, dronken we er samen koffie ter afscheid en op die dag werd in Haarlem de zandloper weer omgedraaid. Nu is de tijdslijn onbekend, moet er ontdekt worden wat het betekent om samen met mijn Franse geliefde op een berg in de Alpen te wonen en is er voor de allereerste keer een mogelijkheid dat ik niet meer terug naar Nederland kom. Ik rijd de Autoroute du Soleil af in zuidelijke richting en de stem van het navigatiesysteem met zijn gemoedelijk timbre klinkt al een hele tijd niet meer. De satellieten bewegen in stilte met ons mee. Jammer, want de audiostem kalmeert me. Ik zie de man van de stem voor me als een goede bekende met een headset op zijn engelenhaar en een uitgevouwen kaart voor zijn neus. Zo iemand die niets teveel zegt, nooit zijn mening geeft en wars is van het vermogen te kwetsen, de ideale mens op reis.
Het is windstil, boven me zie ik een blauwe Franse lucht met wolkachtige vliegtuigstrepen en ik krijg er een vakantiegevoel van. Op de weg ten oosten van Lyon hangt een verkeerswaarschuwing in Franse sms-staal voyager est aussi s’arrêter, reizen is ook stilstaan, wijsbegeerte boven de tolweg. In andere woorden: wie stopt met reizen wordt gedwongen achterom te kijken en te zien wat het heeft opgeleverd. Wat mij betreft is het de timing die telt. Je moet weten wanneer het tijd is om terug te keren, net als bij freediving: hoe dieper je onder water gaat, hoe deprimerender het wordt. Je enige verlossing is op het juiste moment op te stijgen, terug naar het licht. Pas als ik de stad Chambéry nader, buigt de ruggengraat van de aarde en beginnen de bergen met aan hun voeten de opwaartse valleien met wijngaarden. De druivenranken zijn geplant in keurige rijen. Aan mijn linkerhand verschijnt het bergmassief de Bauges waar ik en mijn geliefde binnenkort naartoe zullen gaan om wandelaars te worden. Na eindeloos rechtdoor sommeert de navigatiestem plots na zoveel meter af te slaan. In deze regio gaat mijn nieuwe leven op één locatie beginnen: ik ga ontdekken hoe ik ergens vast kan wonen, in een stenen huis met een voordeur en zonder wielen. En of ik tegelijkertijd onafhankelijk kan zijn en in vrijheid kan blijven.
Iris Hannema (1985) is schrijver en journalist voor onder andere Trouw en de Volkskrant en bezocht in haar eentje meer dan honderd landen. Eerder verschenen bij De Arbeiderspers haar reisboeken Miss yellow hair, hello!, Het bitterzoete paradijs en Reizen volgens Hannema.
≤ p. 20 Julie Cockburn, Aeroplane 1, 2016
Als ervaren reiziger weet IRIS HANNEMA hoe je ook het vakantiegevoel kunt krijgen zonder je eigen stad of land te verlaten. Hoe? Ontregel jezelf met deze 10 tips.
Uit die telefoon, stekkers eruit, ook die van de wifi, deurbel en de televisie. Een succesvolle thuisblijfvakantie, speelt zich af zonder sociale media en berichtjes. Denk je dat je dit bij voorbaat al niet lukt? Schaf dan een simpele Nokia aan, eentje zonder internet, en bel iedere avond even met je ouders of goede vrienden. 1
2 KAMPEER IN JE EIGEN TUIN. HOE ZONDE IS HET DAT WE AL ONZE PRACHTIGE KAMPEERSPULLEN SLECHTS GEBRUIKEN OP CAMPINGS. NEE, WE DRAAIEN HET KOMPAS OM: HUISWAARTS. GA ’S AVONDS OP JE RUG LIGGEN IN JE EIGEN GRAS EN STAAR NAAR DE HOLLANDSE STERRENHEMEL.
3 Schrijf een reisverhaal. Je hebt slechts twee onderwerp- keuzes: je eigen huis of je straat (tot de hoek!). Begin met observeren, kijk dus met geheel andere ogen en beschrijf wat je ziet tot in detail, raak alles aan, probeer kleuren te beschrijven en omschrijf wat je ruikt.
4 Etens-exotiek. Haal alleen boodschappen die normaal gesproken niet op je lijstje staan. Het doel is de koelkast te openen en geen flauw idee te hebben wat er gebeurt als je met die vreemde producten aan de slag gaat.
5 Stel een siësta in. Tussen twaalf en twee ben je niet bereikbaar en is alles dicht, punt uit. Het is even wennen, het lichaam ’s middags ter ruste te leggen, je ogen dicht te doen, maar je zal al snel merken hoe verfrissend en ontspannend het is.
6 KNOOP GESPREKJES AAN MET ONBE- KENDEN, WANT DE ENIGE HERINNERINGEN DIE MET DE TIJD NIET VERGAAN ZIJN DE ONTMOETINGEN. DE VERHALEN VAN MENSEN KLEUREN EEN PLEK, DUS THUIS GELDT DAT OOK. BABBEL ZE!
7 Geen haast! Zodra je je opgejaagd voelt (dat doen wij dus vooral zelf, alles snel-snel willen), stop je direct de bezigheid en sluit je eventjes de ogen. Kalm, niets moet, relax: alsof je dobbert op een luchtbedje.
8 Maak een fotoreportage van je thuisvakantie, van wat je doet, kookt en opvalt. Probeer te fotograferen wat je anders nooit vastlegt: ineens blijkt dat je nog nooit een foto hebt gemaakt van je eigen keuken of bed bij sfeervol avondlicht.
9 Ga aan de grote schoonmaak. Niet dat we op vakantie per se zitten te wachten op gerimpelde chloorhanden en een loeiende stofzuiger, maar het geeft wel rust om op orde op zaken te stellen. Neem de tijd om het huis uit te mesten, ruimte te maken, opnieuw te beslissen: is dit ballast of heeft het een functie?
10 Bezoek dan eindelijk eens die ene plek in eigen stad waar je nog nooit bent geweest. Alle toeristen staan ervoor in de rij, maar jij, trotse bewoner, hebt hét museum, die kathedraal of toren nog nooit van binnen gezien. Dat zal veranderen, toerist in eigen stad, olé-olé!
