Domein Cy Twombly

De levensgrote collageschilderijen van de Zuid-Afrikaanse Neo Matloga (1993) zijn als verhalen. In grijstinten vertelt hij over het gezinsleven van na de Apartheid. Matloga: ‘Mijn thuis, met personages van kleur, lijken niet te bestaan in kranten en tijdschriften. Ik vul de gaten, het moet.’ tekst ANKE RIESENKAMP

hebben; het zal zich onderweg aan je tonen.’ Vooraf aan dit intensieve proces, verzamel je foto's van stukjes mens uit kranten en tijdschriften en maak je fotokopieen van gezichten, ogen, wangen, handen, ledematen in zwartwit op dik papier.

Daarna begint het echte werk. Zet je canvas schuin tegen de muur of leg je papier op de grond. Verdun de inkt tot een aantal tinten grijs. Met houtskool teken je de compositie. Muren, een raam? Ook de personages worden ruwweg geschetst. De eerste, meest lichte laag inkt wordt opgezet. Je kleurt de figuren en de ruimte.

BENODIGDHEDEN

• Doek (geprepareerd met witte onderlaag) of papier van minimaal 280 gram • Houtskool • Oost-Indische inkt • Kopieerapparaat • Kranten en tijdschriften • Stof en schaar • Lijm, transparante lak en vernis • Veeglapje

HET PROCES

Matloga begint elke dag met lezen, fictie en biografieën want, zo zegt hij: ‘Het narratief is het begin van alles.’ Daarna is het gedaan met de rust, de sluizen gaan open, dus houd je vast.

Alles is er nu op gericht een hoge staat van bewustzijn te bereiken. De stilte gaat uit en alles wat aan kan, gaat aan. Muziek, nieuws en beelden via tv, radio en computer stromen binnen. Matloga: ‘Als ik 100 radio’s had had zou ik ze allemaal aanzetten.’ En dan, zonder te wachten op inspiratie, begin je.

Matloga: ‘Het is een snel proces als een bokswedstrijd. Drink veel water, eten kan later. Geen zorgen, je hoeft nog geen vastomlijnd plan te Tijdens het drogen ga je door je verzameling knipsels en maakt een eerste selectie: wat spreekt tot je? Wanneer de eerste laag inkt droog is, trek je de door de inkt vervaagde lijnen weer over en begin je met de puzzel; de personage-assemblage. Matloga: ‘Het is als het componeren van een symfonie waarin je vooral mag overdrijven. Lichaamsverhoudingen doen er niet toe, perspectief ook niet. Gezichten ontstaan uit deeltjes van vele gezichten.’

Wanneer je karakters vorm beginnen te krijgen, verfijn je de voorstelling door andere lagen verf, stof, houtskool aan te brengen: je lijmt, zet een laag inkt op, dikt lijnen aan met houtskool, verft. Je kijkt of je nog een neus moet wisselen of een hand moet draaien, terwijl je even afstand neemt of wegloopt om de muziek nog wat harder te zetten.

Matloga: ‘Terwijl ik werk ben ik niet gefocust op mijn werk, ik dwaal af. Net zoals je soms, na het afleggen van een bekende route, aankomt op de plaats van bestemming en je geen enkele herinnering hebt van de weg die je zojuist afgelegd hebt.’

Wat te doen als het werk is mislukt? Daarover is Matloga duidelijk: ‘Niet weggooien, dat is zelf-mutilatie! Zet het in de hoek van, zoals ik het noem, epische mislukkingen en kijk naar wat er mis ging. Net als in je leven leer je daarvan. Heel soms komt er een moment dat je het werk weer kunt oppakken om het weer nieuw leven in te blazen. Maar dat is wel heel moeilijk.’

Neo Matloga's solotentoonstelling NEO TO LOVE is te zien t/m 18 augustus in het Fries Museum, Leeuwarden.

DE BOSATLAS VAN DE WADDEN Noordhoff Uitgevers, 2018, vanaf € 29,95 Wist je dat 'Oerol' (zie p. 28) is afgeleid van het Terschellinger woord voor 'overal'? In de nieuwe Bosatlas van de Wadden lees je alles over dit stukje bijzondere UNESCO-Werelderfgoed.

VIVIANE SASSEN & PHILLIP LIM − MORE THAN OUR BELLIES We Folk, 2019, €80 Een smaakvolle samenwerking tussen mode-ontwerper Phillip Lim en fotograaf Viviane Sassen is dit kookboek More than our Bellies. Met twaalf recepten uit de Aziatische keuken (zie p. 122).

THE GRAND TOUR − THE GOLDEN AGE OF TRAVEL Taschen, 2017, € 150 Op avontuur in een andere tijd? In The Grand Tour ga je terug naar 1869-1939, toen reizen was weggelegd voor de lucky few. Met affiches, gidsen, tickets, menu's en foto's van de meest iconische tochten als de Transsiberië Express en de Oriënt Express. (Zie ook p. 55)

CHALK: THE ART AND ERASURE OF CY TWOMBLY − JOSHUA RIVKIN Melville House Publishing, 2018, € 28 Joshua Rivkin, de dichter met een obsessie voor Cy Twombly, treedt in de voetsporen van de kunstenaar en ontrafelt de mysteries rondom zijn leven en werk. (Zie ook p. 118)

SHOOTING SPACE: ARCHITECTURE IN CONTEMPORARY PHOTOGRAPHY - ELIAS REDSTONE Phaidon, 2014, €65 De meest opzienbarende bouwwerken, vastgelegd door wereldberoemde fotografen als Wolfgang Tillmans, Annie Leibovitz en Iwan Baan zijn verzameld in Shooting Space. (Zie ook p. 84)

- 121 - See All This OPENBARING Cy Twombly (1928-2011) – de Amerikaanse kunstenaar bekend van zijn grote abstracte doeken vol historische, literaire en erotische verwijzingen – reist in de jaren vijftig met vriend en kunstenaar Robert Rauschenberg door Italië. In Rome ontdekt Twombly een nieuwe wereld: ‘Het is als een openbaring, om al die fantastische kamers te vinden in een huis waarvan je niet wist dat het bestond.’ In 1959 verhuist hij naar dit zeventiende-eeuwse Palazzo aan de Via di Monserrato in Rome.

‘Ik word beïnvloed door alles wat ik zie, een schilderij, maar ook een glimp van de lucht’

Cy Twombly verruilde Amerika voor Rome. De stad waar hij een nieuwe wereld ontdekt. Met zijn Italiaanse vrouw bewoont hij een spectaculair palazzo met voor ieder een eigen vleugel. tekst SARAH KNIGGE

DECADENT Twombly hield graag de mysteries rondom hem in stand. Hij mijdde de publiciteit, en gaf in zijn hele carrière slechts twee interviews. De reportage voor Vogue in 1966, met foto's van Horst P. Horst werden dan ook legendarisch op zichzelf. Ze versterkten zijn imago van rebelse kunstenaar en ‘bohemian aristocrat’: hij was de grote outsider, te chic en te modieus voor een Amerikaanse kunstenaar. Of, in Twombly's eigen woorden: ‘I look plain alcoholically decadent.’

- 123 - See All This SPARTAANS Dat ‘decadente’ lijkt vooral te slaan op de beelden van het extravagante interieur van de andere kamers van het palazzo, het deel waar Twombly's vrouw Tatiana en zoon Alessandro woonden. De rococo-stoelen en marmeren bustes staan in groot contrast met het leren bed in de verder lege, spartaanse woonen werkruimten van Twombly. Want volgens Alessandro hield zijn vader niet van comfort. Lange tijd had hij slechts één lamp, bij zijn bed, en gebruikte hij een zaklamp in de rest van zijn vertrekken.

TATIANA In de meeste artikelen die verschenen over Twombly's palazzo werd de kunstenaar geprezen om zijn onnavolgbare gevoel voor stijl. Maar in de recent verschenen biografie (zie p. 115) over Twombly wordt juist zijn vrouw, kunstenaar Tatiana Franchetti, aangewezen als degene met de legendarische smaak.

‘Een Lodewijk IV-tafel kan het moderne oog alleen maar plezieren als Het gedemystificeerd is door een vaas met bloemen of een paar snapshots in zilveren lijsten, zoals in een foto van Horst voor Vogue’

BARTHES Twombly's werk, zoals Hyperion (to Keats) hierboven, laat zich niet gemakkelijk omschrijven, maar als we dat aan iemand kunnen overlaten, dan is dat filosoof en criticus Roland Barthes: ‘Eigenlijk zijn Twombly's schilderijen grote, mediterrane kamers, heet en lichtgevend, met elementen die er verdwaald uitzien, in ruimtes die de geest wil invullen.’

VIVIANE SASSEN & PHILLIP LIM