Amsterdam en omstreken – Kim Tuin

KIM TUIN

De stad waar alles kan *

Kim Tuin maakt van een rauwe kogelfabriek in Zaandam een uitdagend kunstcentrum. ‘Ik houd van dingen die nog niet af zijn, plekken waar nog van alles kan.’ tekst NICOLE EX

WELKE EIGENSCHAPPEN JE nodig hebt om iets van de grond te trekken? Kim Tuin denkt even na: ‘Fantasie, doorzettingsvermogen en kunnen staan voor iets wat jij al wél ziet maar anderen nog niet. Ik denk dat je luchtkastelen moet kunnen verkopen én moet kunnen incasseren, want niet iedereen houdt van verandering en niet iedereen begrijpt waarom dat leuk is. Pioniers zijn, denk ik, mensen die zich comfortabel voelen op paden die nog niet bewandeld zijn. Dat geldt ook voor mij. Ik houd van dingen die nog niet af zijn – plekken waar nog van alles kan. Deze transitie van Het HEM, van rauwe kogelfabriek naar kunstcentrum aan het Noordzeekanaal, vind ik dan ook fascinerend.’

Begin jaren negentig stond Tuin als manager van DJ’s aan de wieg van de hele bedrijfstak rondom elektronische muziek. ‘Er werden wereldwijd lege gebouwen gebruikt om feestjes in te geven. In Detroit werden immense oude pakhuizen voor dit doel gebruikt en dat waren inspirerende oorden,’ vertelt Tuin. ‘Dit soort plekken waren ook in Amsterdam te vinden, zoals Vrieshuis Amerika of het Trouw-gebouw aan de Wibautstraat waar ik algemeen directeur was. Ik denk dat ik hierdoor de potentie van oude gebouwen ben gaan begrijpen.’

Vrijplaats Na die tijd werd Tuin gevraagd directeur te worden van het NDSM-terrein in Amsterdam-Noord. ‘Mijn missie was helder. Ik vond dat juist dit gebied niet mocht verdwijnen als vrijplaats. Het ligt relatief dicht bij het centrum en daarom vind ik het belangrijk. Ervaring leert namelijk dat vrijplaatsen altijd naar de randen van de stad geduwd worden en dat maakt de binnenstad levenloos en saai. Voor mij waren het roerige tijden, maar ik denk dat inmiddels het belang van NDSM als vrije cultuur- en ontmoetingsplaats tegen het decor van de sterk oprukkende woningbouw, wel duidelijk is voor de stad Amsterdam.’ Bij Het HEM in Zaandam wordt de publieke ruimte ingeruild voor een plek met een dak en muren. Een indrukwekkend industrieel monument, een betonnen kathedraal van negenduizend vierkante meter waar over een paar jaar nog twee verdiepingen bovenop worden gezet, inclusief een restaurant-hotel door OMA, het architectenbureau van Rem Koolhaas. Tuin werd gevraagd als artistiek leider, inmiddels is ze directeur. ‘Het bijzondere is dat ik veel ruimte en vrijheid krijg om mijn plannen te ontvouwen. Oprichter Alex Mulder heeft een museum voor de eenentwintigste eeuw voor ogen. Hij vindt dat kunst dichter bij de mens moet staan en dat is ook zeker mijn hoogste doel. Ik denk dat ik me daar in zekere zin bij Trouw en de NDSM ook al mee bezighield, maar hier krijgt het een nog hogere prioriteit.’ Contrast Rauw op rauw boeit Tuin niet zo. Wat ze wel interessant vindt, is als een rauwe omgeving gecombineerd wordt met kwalitatief sterke elementen. ‘Dat contrast vind ik belangrijk om een plek te kunnen waarderen. Ik heb ook jarenlang in de Duif in Amsterdam evenementen georganiseerd waarbij ik het prettig vond om tegen de symmetrische achtergrond van de kerk dingen te plaatsen die je daar niet zou verwachten. Het moet als het ware een beetje schuren.’

Een van de eerste dingen die Tuin opschreef toen ze over Het HEM nadacht, was: culture happens in communities. ‘Wat ik daarmee wil zeggen, is dat kunst of in ieder geval het idee van kunst ontstaat op plekken waar mensen samenkomen. In musea wordt kunst gepresenteerd, maar dat wil niet zeggen dat het niet soms zomaar spontaan kan ontstaan. Het is feitelijk overal, je moet het alleen leren zien. Wij willen mensen uit de communities laten bijdragen aan ons programma en kunst laten ontstaan. Daarbij moet Het HEM een free zone worden waar we de hele wereld en elkaar mogen bevragen, een plek voor reflectie waar we verhalen vertellen door middel van een breed spectrum aan kunst, een plek waar je zintuigen worden geprikkeld en je tot nieuwe inzichten komt.’

Boksen en hiphop Hoe? Door niet de kunst en de kunstenaar centraal te stellen, maar door mensen verhalen te laten vertellen, legt ze uit. ‘In Het HEM nodigen we elk seizoen een nieuwe gast uit en zoomen we in op zijn of haar perspectief.’ De aftrap is voor Edson Sabajo en Guillaume Schmidt, een creatief ondernemersduo met wortels in de hiphopcultuur dat bekend werd door hun streetwear en lifestylemerk Patta. Als onderdeel van hun tentoonstelling hebben ze een intensieve, tien weken durende boksclinic bedacht in samenwerking met oud-wereldkampioen boksen Michele Aboro. De clinic heeft plaats in een grootschalige trainingsruimte en kunstinstallatie die is ontworpen door kunstenaar Gabriel Lester. ‘Sabajo en Schmidt helpen de nieuwe generatie multi-getalenteerde makers die zich niet laten leiden door allerlei conventies, maar juist door een “leren-door-te-doen-filosofie”. Ze scheppen hun eigen voorwaarden om hun ideeën te verwezenlijken en creëren zo een eigenwijs platform waar deze nieuwe generatie tot bloei komt. Dat vind ik vooruitstrevend en inspirerend.’<

34

35

36

34

HET HEM Vanaf 21 juni opent Het HEM haar deuren. Dan landt in Zaandam een cultuurplatform dat je uitnodigt om op expeditie te gaan door deze industriële kathedraal van beton. Verder is er een restaurant, aangestuurd door Niels Wouters van Hotel de Goudfazant en de Dynamic Range Bar in de kelder, met een overweldigende geluidsinstallatie. Daar zwaait DJ Orpheu de Jong van Red Light Radio de scepter. Hij nodigt gasten uit met bijzondere platencollecties. Kim Tuin: ‘Zoals ik al zei, al je zintuigen worden hier aangesproken.’ 35

KROEGENTOCHT MET SKYLINE ‘Als je Amsterdam-Noord goed wil verkennen, dan is het zinvol om een kroegentocht per fiets te maken,’ vertelt Kim Tuin. ‘Te beginnen met een pizza bij Kebec op de NDSM om eerst een bodem te leggen en dan eindigen bij Café ‘t Sluisje op de Nieuwendammerdijk. Alles wat je daartussen tegenkomt, is een goede weergave van de diversiteit binnen Noord.’

‘Onweerstaanbare brugwachtershuisjes als mini-suites op het Amsterdamse water

36

SWEETS HOTEL Geen tiny houses, maar tiny bedroom suites. Dat zijn de 28 brugwachtershuisjes in Amsterdam, de verfrissende en onweerstaanbare mini-hotelsuites van Sweets Hotel op het water. Met dank aan architectenbureau Space & Matter – dat nu werkt aan Schoonschip, dertig drijvende huizen in Amsterdam-Noord – dat zich inzette voor het behoud, renovatie en de inrichting van deze brughuisjes. Volgens The Guardian, Monocle, Wallpaper en CNN gegarandeerd een unieke ervaring in een historische setting.

BONUS: Altijd al een stukje gracht willen bezitten? See All This mag een onvergetelijke overnachting voor twee weggeven in een van de Sweets! Volg de wekelijkse kunstbrief voor meer informatie.

39

37

‘I’ve been to hell and back, and let me tell you, it was wonderful’

37

LOUISE BOURGEOIS ‘I’ve been to hell and back, and let me tell you, it was wonderful.’ Na een groot retrospectief in Shanghai, is deze zomer in de tuin van het Rijksmuseum in Amsterdam een overzicht van een halve eeuw prettig gestoord werk van de Frans-Amerikaanse Louise Bourgeouis (1911-2010) te zien. Met natuurlijk de metershoge spinsculpturen, hommages aan haar moeder. Want net als een spin, was haar moeder een wever. Wij weten al in welke tuin we deze zomer het vaakst te vinden zijn. Te zien t/m 3 november. 38

38

VUURTORENEILAND Wil je een maaltijd beleven die aanvoelt als een culinaire minivakantie, reserveer dan een tafel bij Vuurtoreneiland. De enige vuurtoren die Amsterdam rijk is, staat op een eiland midden in het Markermeer. Heb je de oversteek eenmaal gemaakt, dan wacht je een wild landschap met loslopende dieren, een vervallen fort en uitbundige flora. In de zomer worden de maaltijden bereid met regionale producten en op open vuur opgediend in een glazen kas. Wie wil afvaren naar dit markante restaurant, kan aan boord van het historische IJveer XIII die aanmeert bij het Lloyd Hotel. 39

ZOOMERAVONDEN Deze maand zijn ze weer begonnen: de Zoomeravonden in Artis in Amsterdam. Tot in augustus kunnen bezoekers elke zaterdag aan de Plantage Kerklaan vanaf 15.00 uur terecht voor rondleidingen, workshops en muzikale talenten die optreden tussen de zingende gibbons. Dit jaar zijn dat onder anderen Jeangu Macrooy, Sofie Winterson, Ohslo en ParHasard. De muziek die deze zestiende editie gebracht wordt, varieert van jazz tot psychedelische pop. Je kunt ook je kleedje in het gras uitspreiden en de picknickmand uitpakken of een pizza bestellen bij de buitenkeuken. Het park sluit pas weer als de zon ondergaat. Tot die tijd kun je genieten van de dieren en hun nachtrituelen.

41

40

HERMAN DE VRIES Sinds hij in 1970 naar het Beierse dorp Eschenau verhuisde, speelt de natuur de hoofdrol in het poëtische oeuvre van kunstenaar herman de vries (geen hoofdletters om ‘hiërarchieën te vermijden’). In de tentoonstelling Voor jullie voeten in Stedelijk Museum Alkmaar zie je werken met boombladeren, geordende ‘objets trouvés’ als grassen en kruiden. Of zijn verzameling van meer dan zevenduizend grondmonsters die worden gebruikt voor zijn befaamde aarduitwrijvingen op papier. Ook grijpt de vries letterlijk terug op zijn geboortegrond als uitwrijfmateriaal: op zijn aanwijzingen verzamelden basisschoolleerlingen aarde op voor de kunstenaar betekenisvolle plekken. Te zien t/m 1 september.

‘Hij gebruikte zijn geboortegrond in Alkmaar voor zijn aardeuitwrijvingen’

42

41

UNSEEN Wil je je honger naar bijzondere fotografie stillen, dan kun je terecht op Unseen Amsterdam, het driedaagse kunstfestival dat dit jaar van 20 tot 22 september in de Westergasfabriek wordt gehouden. Unseen Amsterdam groeide uit tot internationaal toonaangevend evenement voor nieuwe fotografie. Dit jaar presenteren meer dan 300 opkomende en gevestigde kunstenaars van over de hele wereld hun werk en komt de crème de la crème van de fotografie bij elkaar om te debatteren over de toekomst van het medium. BONUS: win twee VIP-tickets voor Unseen! Houd de kunstbrief in de gaten.

VRIJSTAAND

42

TENTOONSTELLINGEN Ook te zien deze zomer: de Zonnebloemen van Van Gogh, Haarlemse virtuozen, en Walid Raad. In het Van Gogh Museum leren we alles over de zonnebloemen van Vincent van Gogh. Te zien t/m 1 september. In het Frans Hals Museum in Haarlem is de tentoonstelling Virtuoos! Israels tot Armando te zien, waarin de losse, levendige meestertoets centraal staat. Te zien van 29 juni t/m 3 november. Tot slot in het Stedelijk Museum in Amsterdam: de eerste solotentoonstelling in Nederland van de Libanees-Amerikaanse kunstenaar Walid Raad, waarin hij zijn scherpe maar vaak ook geestige visie op de recente ontwikkelingen in het Midden-Oosten toont. Te zien t/m 13 oktober.