Fokus Healthcare

D I T D OSS I E R WO R DT G E P U B L I C E E R D D O O R S M A RT M E D I A E N VA LT N I E T O N D E R D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DACT I E VA N D E STA N DA A R D

NOV ‘21

HEALTHCARE

Kristel De Bisschop Medische innovatie moet nu versnellen

COVID-19 Wat is de endgame?

Els Stout Wie zorgt voor de zorgers?

Marc Noppen

”Door u te laten vaccineren, kunt u dus mensenlevens redden.”

Lees meer op Fokus-online.be

2 VOORWOORD

FOKUS-ONLINE.BE

Kristel De Bisschop

Medische innovatie moet nu versnellen, niet vertragen COVID-19 zorgde voor een revolutie in medische innovatie. Trends die de levenskwaliteit van patiënten verbeteren, zoals digitale gezondheidszorg, kwamen echt tot uiting. Nu we de pandemie steeds meer de baas kunnen moet die innovatie doorgaan.

D

e COVID-19-pandemie was een schok voor ons gezondheidssysteem. Ziekenhuizen en artsen werden overladen met extra patiënten, wat de reguliere gezondheidszorg naar de achtergrond dwong. Maar die schok zorgde ook voor een stroomversnelling van digitale innovatie.

Geconfronteerd met een toenemende afstand tussen patiënten en henzelf innoveerden medische bedrijven, ziekenhuizen en artsen uitgebreid met digitale gezondheidszorg. Die revolutie broedde al een tijdje onder de oppervlakte, maar kwam tijdens de pandemie echt tot uiting. De digitale ommekeer is nu ingezet, en de klok zal post-COVID-19 niet meer terug te draaien vallen.

Dat zien we zeer duidelijk bij Pierre Fabre. Aan het begin van de pandemie gooiden we onze werkwijze op 14 dagen tijd helemaal om. Ons team leerde hun contacten digitaal te onderhouden. En al snel maakten we gebruik van digitale coaching, organiseerden we webinars en deden we klinische lessen online.

Maar ook ons aanbod voor patiënten digitaliseert in sneltempo. Pierre Fabre heeft een unieke activiteit en in zijn holistische benadering van de patiënt via de synergie tussen de dermocosmetica en geneesmiddelen kan de levenskwaliteit van de patiënt positief beïnvloed worden.

Recente behandelingen veroorzaken bijvoorbeeld bijwerkingen op de huid, zoals acneïforme erupties, irritatie of uitdroging. De juiste dermaproducten vinden om de huid te

behandelen verhoogt de levenskwaliteit van patiënten. Maar evengoed digitaal te weten komen hoe je wenkbrauwen intekent of een sjaaltje knoopt blijkt heel betekenisvol en van dagelijks belang.

Besparingen zijn onaanvaardbaar. We moeten innovatief onderzoek naar geneesmiddelen en medische technologie versnellen in plaats van vertragen.

Zo ontwikkelden we een innovatieve app, Tavie, waarmee we patiënten met een gemetastaseerde melanoom beter kunnen begeleiden.

Wanneer patiënten de diagnose van kanker krijgen zijn ze vaak overstuur en worden ze overladen met informatie. Via een app verwerken ze alle inzichten op hun eigen tempo.

Ook bieden we de oncologische centra een digitale zorgatlas aan. Deze laatste geeft de arts de mogelijkheid om aan de patiënt via duidelijk beeldmateriaal zijn uitleg te visualiseren.

Nu komt het erop aan om de snelheid van innovatie aan te houden, en van België een leider te maken. Zo mogen we patient-centricity niet uit het oog verliezen. De patiënt moet centraal staan in medische innovatie. Dat betekent de juiste keuze maken in digitalisering, en goed de impact ervan opvolgen. Ook moet voldoende geld in R&D worden geïnvesteerd. Besparingen zijn onaanvaardbaar. We moeten innovatief onderzoek naar geneesmiddelen en medische technologie versnellen in plaats van vertragen.

4

6

10

22

LEES MEER. 4 Online consultaties: ramp of remedie?

6

Sciencefiction in de gezondheidszorg

10

Interview: Marc Noppen

14

De toekomst van gezondheidszorg

18 Wat is de endgame van COVID-19?

22

Wie zorgt voor de zorgprofessionals?

COLOFON. COUNTRY MANAGER

CHRISTIAN NIKUNA PEMBA HOOFDREDACTIE

ELLEN VAN HOEGAERDEN CREATIVE DIRECTOR

BAÏDY LY EINDREDACTIE

DON VAN DER PUTTEN TEKST

TOM CASSAUWERS CIARA REID LAYOUT

DEE BERNAERS COVERBEELD

GREGORY VAN GANSEN DRUKKERIJ

COLDSET PRINTING PARTNERS

SMART MEDIA AGENCY. LEYSSTRAAT 27 2000 ANTWERPEN +32 (0)3 289 19 40 REDACTIE@SMARTMEDIAAGENCY.BE FOKUS-ONLINE.BE

Nu het postcoronatijdperk lonkt is innovatie namelijk belangrijker dan ooit. Overheden, bedrijven en de medische sector moeten nu samenkomen om dat waar te maken.

Door Kristel De Bisschop, General Manager Pierre Fabre Benelux

Veel leesplezier!

Siemen Van Nuffelen Project Manager

#FOKUSHEALTHCARE

BD BENELUX • BRAND REPORT 3

Onco@home: een mooie samenwerking tussen ziekenhuis en thuiszorg Kankerbehandelingen hebben een enorme impact op patiënt én dagziekenhuis.

Elk initiatief dat een van die partijen helpt verlichten is dan ook lovenswaardig.

Zorgproject Onco@home doet beide: de patiënt krijgt voorbereidende zorg in de vertrouwdheid van de thuisomgeving en het daaropvolgende verblijf in het dagziekenhuis wordt ofwel korter of zelfs onnodig.

O

nco@home werd in 2016 opgestart aan AZ Groeninge als efficiëntieoefening. “Oncologische behandelingen worden minder intensief, waardoor meer mensen vaker behandeld kunnen worden”, aldus diensthoofd hematologie dokter Koen Van Eygen. “Met als gevolg een enorme belasting op het dagziekenhuis, waardoor we begonnen na te denken over de mogelijkheid van voorbereidende behandelingen bij de patiënt thuis. Kom op tegen Kanker bleek hierin geïnteresseerd, maar wilde vooral het patiëntvoordeel zien. Toen bleek dat patiënten die thuisbehandelingen effectief en fijn vonden, hebben we, dankzij steun van KOTK, ons efficiëntieverhaal uitgebreid tot algemeen zorgproject. Met succes: we winnen 42 procent wachttijd in het dagziekenhuis, geen enkele patiënt wenst naar het oude systeem terug te keren en slechts 5 procent geeft aan geen voorkeur te hebben. Verdere optimalisatie moet toelaten de doorgebrachte wachttijd nog meer te verminderen.”

Hoe Onco@home precies werkt, legt Jana Missiaen uit, sinds 2017 als verpleegkundig coördinator bij het project betrokken, waar ze vooral de nauwe samenwerking met de thuiszorgorganisaties en de partnerziekenhuizen Sint-Jozefskliniek Izegem en het O.L.V. van Lourdes Waregem op zich neemt.

Deze E17-partnerziekenhuizen bieden sinds mei 2021 ook zorgmodel A aan (zie verder).

“Onco@home bestaat uit twee zorgmodellen: in zorgmodel A gaat een speciaal opgeleide thuisverpleegkundige daags vóór de dagziekenhuisopname op bezoek bij de patiënt met een materiaalpakket dat wij voorzien. Daar worden de voorbereidende taken uitgevoerd die normaal in het dagziekenhuis plaatsvinden: gestructureerde bevraging van de patiënt naar de nevenwerkingen van de behandelingen sinds het laatste ziekenhuiscontact, registratie van vitale parameters of een bloedafname. In dat laatste geval kan dat bloed de dag zelf geanalyseerd worden, met verkorte dagziekenhuisopname tot gevolg. Bijkomend voordeel: de patiënt moet niet naar het ziekenhuis komen wanneer blijkt dat het bloed onvoldoende hersteld is voor een nieuwe behandeling.”

In zorgmodel B krijgt de patiënt thuis onderhuidse toediening van kankermedicatie. Medische evolutie maakt het namelijk

mogelijk dat steeds meer gespecialiseerde zorg veilig thuis kan plaatsvinden of voorbereid kan worden, zoals perorale behandelingen (innames via de mond) en subcutane therapie of onderhuidse injectie. Die wordt uitgevoerd door oncologieverpleegkundigen van het ziekenhuis, maar ook hier kan de voorbereiding gebeuren in samenwerking met de reguliere thuiszorg.

“Voor zorgmodel A werken wij concreet samen met het Wit-Gele Kruis, i-mens en ZorgConnect, het koepelnetwerk van zelfstandige verpleegkundigen. Kortom: Onco@home vraagt heel wat voorbereiding en coördinatie, maar het resultaat is een prachtige samenwerking met verschillende thuisverpleegkundeplatformen over de traditionele verzuiling heen”, aldus Jana Missiaen.

We winnen 42 procent

“In die context heeft beMedTech (de Belgische federatie van de industrie van de medische technologieën, red.) onder impuls van BD een werkgroep opgericht rond ambulante gecontroleerde infuustherapie in het kader van oncologische thuisbehandeling.

Bij intraveneuze toediening van medicatie in de thuiszorg is de juiste keuze van ambulante elektronische infuuspomp én katheter heel belangrijk. Zo zorgt een compacte en lichte infuuspomp dat de patiënt de nodige vrijheid behoudt en garandeert een gebruiksvriendelijke en multitherapie-infuuspomp dat de tijd van de zorgkundige optimaal benut wordt. Maar even belangrijk is de knowhow met betrekking tot gebruik en verzorging van dergelijke katheters om de zorg optimaal en in alle veiligheid te laten verlopen. Dat is wat Onco@home zo’n mooi verhaal maakt: het wordt verteld door patiënten, thuisverpleegkundigen, ziekenhuizen, Kom op tegen Kanker, overheid en medische technologiebedrijven zoals BD.”

doorgebrachte tijd in het dagziekenhuis en niemand van de patiënten

Dokter Koen Van Eygen Diensthoofd hematologie AZ Groeninge

die erin stapt wil terug naar het oude systeem.

Jana Missiaen Ook medische technologiebedrijven spelen een cruciale rol in dit verhaal. Zij garanderen mede de patiëntveiligheid in het kader van oncologische thuisbehandelingen. “BD doet heel veel voor patiëntveiligheid”, zegt Hans Hellinckx, Public Policy & Governmental Affairs Manager bij BD Benelux. “Zo werken we rond preventie van medicatiefouten, van zorggerelateerde infecties en antibioticaresistentie. Alleen is er vandaag nog geen duidelijk wettelijk en financieel kader rond STHA (Services & Technologies Home Assistance). Dat is nodig, zodat bedrijven gespecialiseerd in levering, installatie, onderhoud en training van medische hulpmiddelen en technologieën in een ambulante setting weten waar ze aan toe zijn.”

BD is een wereldwijd medisch-technologisch bedrijf met als doelstelling ‘Advancing the world of health’, door het bevorderen van medische innovatie, diagnostiek en zorg. H ​ et bedrijf zet zich dagelijks in om de klinische resultaten voor patiënten te verbeteren – van laboratorium tot ziekenhuis, van huisarts tot thuiszorg. ​De focus ligt op het verbeteren van de veiligheid van zowel patiënten​als zorgverleners​en het verhogen van de efficiëntie in de gezondheidszorg. BD Benelux telt ruim 1200 medewerkers en is met de Europese distributiecentra in Temse en Olen en het kantoor in Erembodegem een belangrijke hub van BD in Europa. www.bd.com BD-46875 Bovenstaande getuigenis werd verstrekt op vrijwillige basis en zonder enige vergoeding door een BD klant. BD, het BD Logo en andere handelsmerken zijn handelsmerken van Becton, Dickinson and Company of zijn dochter­ ondernemingen. © 2021 BD. Alle rechten voorbehouden.

Verpleegkundig coördinator Onco@home

Hans Hellinckx Public Policy & Governmental Affairs Manager BD Benelux

4 DIGITALE TRANSFORMATIES

FOKUS-ONLINE.BE

Online consultaties: ramp of remedie?

Als de ene deur dichtgaat, opent een andere. Zo hebben de gesloten deuren van dokterspraktijken door de coronacrisis de deur opengezet voor digitale transformaties in de gezondheidszorg.

Maar zijn deze online toepassingen een redmiddel of hebben ze toch nog enkele pijnpunten?

“H

oewel de digitale transformatie in de gezondheidszorg al voor de coronacrisis in gang gezet was, kunnen we sinds de pandemie wel spreken van een stroomversnelling”, zegt dokter Moerman, neus-keel-oorarts en oprichter van het platform TelePHON.digital.

“In maart 2020 ging het plots snel”, herinnert ook huisarts Juna Peeters zich. “Patiënten mochten niet meer naar de praktijk komen, en er werd een overkoepelende beldienst ingericht.

Telefonisch moest dan beoordeeld worden of symptomen ernstig waren of niet.”

“De combinatie tussen synchrone en asynchrone hulp bij online platformen is een grote troef voor informatiedeling of progressieopvolging”, vindt dokter Moerman. “Online vragenlijsten of testen functioneren als een triagesysteem en kunnen helpen om een inschatting te maken van het probleem. Over sommige, onschuldige, gezondheidsproblemen kan eventueel online advies gegeven worden, waardoor de werkdruk op artsen kan verminderen.”

Ook dokter Peeters ziet het potentieel van deze multidisciplinaire benadering in, bijvoorbeeld voor opvolggesprekken met specialisten,

Idealiter wordt de deur geopend naar een combinatie tussen on- en offline hulpverlening. post-chirurgische revalidatie of therapieën zonder fysieke handelingen.

“Digitale consultaties staan ons toe om op een efficiënte manier vragen te beantwoorden of informatie – zoals bloedresultaten – te bespreken. Maar online consultaties zijn niet zonder gevaar. Onvolledige verslagen of ontbrekende info kunnen de opvolging bemoeilijken. Daarnaast moet je ook waakzaam blijven voor misbruik. Verdovende of verslavende middelen schrijven we nooit digitaal voor, en nieuwe patiënten krijgen ook enkel op de praktijk voorschriften mee”, besluit dokter Peeters.

Dokter Moerman waarschuwt ook voor databescherming en verificatie. Je moet zeker zijn dat de persoon die je voor je hebt gediplomeerd is om medisch advies te geven.

MHealthBelgium (mobile health Belgium)

heeft richtlijnen vastgelegd waaraan Belgische platformen moeten voldoen vooraleer ze een CE-cerficering ontvangen. Na uitgebreide kwaliteitscontrole ontvangen platformen of apps een ranking op de mHealth-piramide, van M1 tot M3. Gegevensbescherming, communicatieveiligheid, interoperabiliteit met andere ICT-systemen en de financiering worden daarbij geëvalueerd. Producten met een M3-certificaat komen zelfs in aanmerking voor een RIZIV-terugbetaling.

“Via een face-to-faceconsult kun je de situatie beter inschatten”, zegt dokter Peeters. Je kunt een patiënt wel telefonisch horen hoesten, maar een auscultatie kun je niet vanop afstand doen.

Ook een bloeddrukmeting of bloedafname is makkelijker op de praktijk. Dokter Moerman benadrukt het belang van zintuigen bij een medische evaluatie. “De geur van een patiënt of een wonde kan helpen de juiste diagnose te

stellen. Geneeskunde gaat verder dan wetenschap en technische competenties.”

“Moeilijke gesprekken voer ik nooit online”, zegt dokter Peeters. “De manier waarop je een boodschap overbrengt en inspeelt op de reactie van de patiënt zijn heel belangrijk. Een bemoedigende knik of een schouderklopje kan wonderen doen. Hoe vertel je in hemelsnaam online aan een patiënt dat die kanker heeft?”

“De meeste artsen kiezen voor het vak omdat ze sociale contacten belangrijk vinden. Ik vergelijk patiëntrelaties met vriendschappen”, zegt dokter Peeters. “Tijdens de lockdown facetimeden we of deden we online quizzen, maar echte vriendschappen onderhoud je toch ook niet via Zoom? Online consultaties doen afbreuk aan de mooie aspecten van het vak. Misschien dat de volgende generaties meer open gaan staan voor online consultaties, maar ik zie mijn patiënten graag”, besluit dokter Peeters.

“De mens is en blijft een groepsdier”, bevestigt dokter Moermans. “Idealiter wordt de deur geopend naar een combinatie tussen on- en offline hulpverlening.”

Door Ciara Reid

#FOKUSHEALTHCARE

MSD • BRAND REPORT 5

Een nieuw programma om borstkankers met herval beter te begrijpen en te behandelen Die uitdaging gaat het onderzoeksprogramma AURORA, dat door de Breast International Group (BIG - www.bigagainstbreastcancer.org) werd gelanceerd, proberen aan te pakken. Een specialist vertelt er ons meer over en legt uit wat er op het spel staat.

“B

orstkanker wordt tegenwoordig als een bijna alledaagse ziekte beschouwd. Waarschijnlijk omdat de sterftegraad in de westerse landen afneemt. Dat is goed nieuws, maar betekent niet dat alles daarmee afgehandeld is,” benadrukt Martine Piccart, directrice voor wetenschappelijk onderzoek aan het Instituut Jules Bordet en initiatiefneemster van het AURORA-programma. Hoewel veel kankers kunnen terugkomen, heeft borstkanker de specifieke eigenschap dat hij heel lang na het herstel (soms wel 10 tot 20 jaar later!) kan terugkomen en dat genezing in dat geval heel zelden voorkomt. “Kort gezegd,” hervat onze gesprekspartner, “kunnen de kankercellen die zich in de borst bevonden, in andere organen terechtkomen. Als deze cellen zich in de botten nestelen, kan de ziekte vaak jarenlang onder controle worden gehouden. Als ze daarentegen naar de lever, longen of hersenen bewegen, zal de ziekte veel moeilijker

Hoe sneller een tumor wordt opgespoord, hoe beter de kansen om een terugval te vermijden. te behandelen zijn. Kortom, zo lang we niet meer over deze ziekte te weten komen, wordt het onmogelijk om ze op een dag te genezen.

Daarom moeten we zieke vrouwen op lange termijn opvolgen en hun ziekte bestuderen met de moderne technologieën die we ter beschikking hebben. Dit kost echter geld.”

Bijgevolg werd er een brede Europese studie opgezet om de ontwikkeling van borstkanker naar een in het lichaam uitgezaaide ziekte te ontcijferen. De naam van de studie? AURORA, een acroniem dat verwijst naar het licht en de hoop die dit programma uitdragen. Dit

programma is uniek in zijn soort door de grote waaier aan monsters van primaire en metastatische tumoren van patiënten bij het begin van hun gemetastaseerde aandoening, alsook door de inzameling van kwalitatief hoogstaande klinische gegevens. Door deze monsters en gegevens te analyseren kunnen de onderzoekers de moleculaire veranderingen bestuderen die zich voordoen naarmate de borstkanker zich begint te verspreiden en naarmate hij zich ondanks de behandelingen blijft ontwikkelen.

Anders gezegd is dit de beste manier om nieuwe pistes te ontdekken om ooit metastatische borstkanker te kunnen genezen.

Inventing for Life is reeds meer dan een eeuw het credo van MSD. Als toonaangevend wereldwijd biofarmaceutisch bedrijf ontwikkeld MSD innovatieve geneesmiddelen en vaccins voor de meest uitdagende ziekten ter wereld. Meer dan ooit heeft MSD vandaag een voortrekkersrol in de preventie en behandeling van ziekten die mensen en gemeenschappen over de hele wereld bedreigen zoals kanker, HIV, Ebola, HPV en nog vele anderen. Dit artikel is tot stand gekomen met de bijdrage van MSD. Verklaringen opgenomen door de journalist refleteren enkel de opinie van de geïnterviewde. www.msd-belgium.be BE-non-01004

Het enige minpunt? Dit onderzoeksprogramma is duur. “We spreken over op z’n minst 40.000 euro per deelnemende patiënte. We hebben dus hulp nodig. We krijgen al financiële steun van de Verenigde Staten voor dit programma dat evenwel ... Europees is. Naast die steun hebben we nog tien miljoen euro nodig. We blijven ons inzetten om dit bedrag bij elkaar te krijgen, maar positieve reacties laten voorlopig op zich wachten. De resultaten van de analyses die zijn uitgevoerd op de eerste 381 vrouwen die aan AURORA deelnemen (op een totaal van 1.200 die tot op heden door 11 Europese landen, waaronder België, zijn ingeschreven), zijn interessant en worden in een prestigieus wetenschappelijk tijdschrift (“Cancer Discovery”) gepubliceerd. Daarnaast kan er nooit genoeg worden aangedrongen op screening. Want hoe sneller een tumor wordt opgespoord, hoe beter de kansen om een terugval te vermijden.”

Zoveel is zeker …

6 ROBOTICA

FOKUS-ONLINE.BE

Sciencefiction in de gezondheidszorg Internet of medical things Steeds vaker worden medische apparaten met het internet verbonden. Dat kan gaan over apparatuur in een ziekenhuis, maar evengoed over sensoren die zorg vanop afstand toelaten. Dat dringt nu steeds verder door in België, zeker als gevolg van COVID-19.

Eind 2020 introduceerde ons land bijvoorbeeld een project om coronapatiënten thuis op te volgen via telemonitoring. En de Belgische start-up FibriCheck volgt via een slim horloge de conditie van hartpatiënten vanop afstand op.

Orsi Academy Orsi Academy is een trainingscentrum voor robotische chirurgie gelegen in Melle, dicht bij Gent. Hier worden chirurgen opgeleid om met complexe chirurgische robots te werken. Midden 2020 kreeg Orsi Academy ook een kapitaalsverhoging: de European Association of Urology investeerde 3,1 miljoen euro in het trainingscentrum.

self

Gezondheidszorg staat niet stil, en nieuwe technologie komt constant op ons af. Twee trends: robotchirurgie en bioprinten zorgen misschien voor een grote stap vooruit. Maar tegelijk komen deze technologieën nog uitdagingen tegen.

R

obotoperaties klinken misschien als sciencefiction, maar ze gebeuren vandaag al regel­ matig. Dr. Geert Vandenbroucke, diensthoofd anesthesie-intensieve zorgen-urgentiegeneeskunde in het OLV Ziekenhuis Aalst en mede­ oprichter van Orsi Academy, een trainingscentrum voor robotchirurgen, legt uit hoe zo’n operatie werkt.

“De robot heeft vier armen die via kleine incisies het lichaam van de patiënt binnengaan”, legt Vandenbroucke uit. “De armen worden op hun beurt bestuurd door een chirurg die achter een console zit. bijna als een PlayStation. De chirurg kijkt door een driedimensionale bril binnen in het lichaam. Zo kunnen ze bewegingen uitvoeren die veel fijner en gedetailleerder zijn dan wat je met je handen kunt doen.”

Die nieuwe operatiemethode levert alvast een hoop voordelen op.

“Dankzij de robot ben je in staat om via erg kleine openingen te werken”, stelt Vandenbroucke. “Je moet dus geen grote incisies in het lichaam van de patiënt maken tijdens de operatie. Ook zijn de instrumenten

heel fijn, je kunt zo bewegingen uitvoeren die handmatig moeilijk te maken zijn. En ook factoren zoals handen die beven komen niet meer voor. Dat zorgt voor betere resultaten, snellere genezing en minder pijn. Ook laat ons dat toe om te opereren op plekken die normaliter moeilijk te bereiken zijn.”

Vandenbroucke vertelt dat er momenteel ongeveer 800 robotische operaties per jaar gebeuren in het ASZ Aalst. Voor COVID-19 gebeurde ongeveer 3 procent van de totale operaties via een robot.

Maar over de komende jaren kan dat aantal scherp stijgen, tot aan 25 procent.

“De robot zal evolueren tot een computer die tussen een chirurg en de patiënt staat”, stelt Vandenbroucke.

“Vandaag is de robot eigenlijk een dom instrument dat een aantal handelingen van de chirurg verfijnt.

Maar in de toekomst zal de robot toelaten om zaken zoals augmented reality, data en simulaties te integreren in een operatie. Een chirurg zal bijvoorbeeld tijdens de operatie advies krijgen van een algoritme, dat

stelt dat de meeste andere chirurgen actie A in plaats van actie B zouden nemen. De robot wordt als het ware de gps van de chirurg.”

Machines helpen ons in de toekomst niet alleen met operaties. Zo 3D-printen we binnenkort misschien zaken zoals kraakbeen, huid of zelfs hele organen. “Bioprinten is een manier om heel precies een levend implantaat te maken”, stelt professor Liesbet Geris van de KU Leuven, die samen met haar collega’s van het Prometheus platform onderzoek doet naar 3D-bioprinten. “We gebruiken daarbij een zacht soort hydrogel die bestaat uit een kluwen van moleculen die samen veel water kunnen vasthouden – zoals haargel. De combinatie van deze hydrogel met cellen van de patiënt, dat is onze inkt waarmee we weefsel 3D-printen.”

Een van de focusgebieden van het team waar Geris deel van uitmaakt is bot en kraakbeen. “Dat zou bijvoorbeeld belangrijk zijn voor kinderen met neurofibromatose type I, een genetische afwijking die ook wel eens een orthopedische nachtmerrie wordt genoemd”, stelt Geris. “Hier worden

www.naturalself.eu @natural.self

In de verre toekomst printen we misschien zelfs hele organen. Een transplantatie-hart zou zo op maat ge-3D-print worden. Maar voordat we daar aankomen moet de technologie nog sterk evolueren. “In bepaalde organen zoals kraakbeen zitten we al vrij ver”, stelt Geris.

“Over een vijftal jaar denk ik dat we daar al toepassingen van zullen zien.

Ook het printen van huid wordt steeds makkelijker. Maar complexe organen blijven een uitdaging. Ik vraag me af of we dat ooit succesvol zullen doen. Dit zal alvast niet voor de eerste tien jaar zijn.”

Door Tom Cassauwer

Het Belgische SELF is pionier in vegan huidverzorging. Het begon allemaal toen Isabelle Ulenaers geen kwalitatieve natuurlijke producten vond die de eczeemhuid van haar dochter konden herstellen en kalmeren. Haar zoektocht mondde uit in een eigen huidverzorgingslijn. ‘Al onze formules zijn exclusief voor SELF ontwikkeld. Ik ben van mening dat je als huidverzorgingsbedrijf je producten from scratch moet ontwikkelen. We werken samen met de beste Belgische labo’s en sluiten geen compromissen.’

SELF is ontwikkeld voor vrouwen die de beste huidverzorging ter wereld willen.

Ieder product is dermatologisch getest op de gevoelige huid en veilig voor alle huidtypes. ‘SELF is voedsel voor de huid.

Onze producten bevatten enkel 100% veganistische en natuurlijke ingrediënten die langdurig beschermend, voedend en herstellend werken.

FOLLOW US ON INSTAGRAM

kinderen met een slecht stuk bot geboren, wat vaak tot breuken leidt.

De bestaande behandeling bestaat eruit om dat slechte stuk weg te snijden en te vervangen door gezond weefsel. Maar gezien kinderen niet veel bot hebben gebeurt dat op basis van zogenaamd bottransport, waarbij er via pinnen door de huid gezonde stukken bot naar beneden uitgetrokken worden. Dat is dus helemaal niet aangenaam. Een stuk botweefsel printen en gebruiken zou die behandeling veel makkelijker maken.”

We kiezen voor de hoogste concentratie aan werkzame stoffen, zonder één druppel kunstmatige chemicaliën.’ Voortaan hoef je dus niet te kiezen tussen natuurlijke ingrediënten en een zichtbaar resultaat. ‘SELF is er voor vrouwen die weigeren hun gezondheid in gevaar te brengen voor schoonheid. Iedereen verdient een gezonde en stralende huid, zonder het gebruik van nasties!’

SELF luidt een nieuwe kijk op skin care in. ‘We zijn zoveel méér dan natuurlijke skin care voor een gevoelige huid. SELF wil een merk zijn waarop vrouwen kunnen bouwen. We moedigen aan om bewuste keuzes te maken en goed voor jezelf te zorgen. Elk moment dat je even stilstaat en aandacht besteedt aan je lichaam geeft energie. We willen vrouwen inspireren om hun authentieke zelf te zijn. Want echtheid is schoonheid, en dat is onze passie! We love taking care of you!’

Sanofi Belgium, MAT-BE-2100843 - 1.0 - 10/21

Mijn ziekte heeft een naam, wat nu?

Lees meer over hoe je omgaat met MS op www.ms-mindset.be

Bioprocessing: de troeven van automatisering Het gebruik van geautomatiseerde productieapparatuur is niet alleen in grote industriële groepen, maar ook bij kleine ondernemingen in opmars.

"Over het algemeen zijn kleine en grote ondernemingen onderworpen aan dezelfde verplichtingen bij de productie van geneesmiddelen, vooral wat de traceerbaarheid en de serialisatie betreft. Welnu, voor een kleine onderneming zijn de kostprijs en de implementatietijd van de productiemethoden doorslaggevende factoren. Automatisering biedt een onmiskenbaar voordeel op dat vlak", legt Stéphane Toussaint uit.

Enkele van de troeven die automatisering te bieden heeft, zijn de beperking van manuele stappen (die fouten en schommelingen in de kwaliteit veroorzaken), de vereenvoudigde opleiding van het personeel en de minimalisatie van het aantal aanwezige personen in het productiegebied. Dat is vooral te danken aan de geautomatiseerde monsternemingen.

Bovendien, verduidelijkt onze gesprekspartner, "zijn sommige controleprocedures geautomatiseerd en zijn de resultaten onmiddellijk beschikbaar, waardoor de productiepartijen sneller vrijgegeven kunnen worden".

Systemen voor eenmalig gebruik Daarnaast zorgen de systemen voor eenmalig gebruik ervoor dat de behandel- en productiesystemen voor kleine series beveiligd kunnen worden. Ze bieden ook flexibele en wendbare oplossingen dankzij de mogelijkheid om faciliteiten te ontwikkelen op maat van de processen en productievolumes. En dat alles, zo voegt Stéphane Toussaint toe, "met het voordeel van meer veiligheid, minder risico's op kruisbesmetting en een gegarandeerde steriliteit. Zo wordt er

tijd bespaard bij het reinigen en steriliseren van de apparatuur."

Een robot shaker is bijvoorbeeld een machine die in een enkele productie-eenheid de manipulatie van de vloeistoffen (enten, vullen en leegmaken van de voedingsbodems, spoelen ...) kan automatiseren, en die door te schudden de celculturen van de ‘cell factories’ kan losmaken om het oogsten ervan te optimaliseren.

Dankzij dat aanpassingsvermogen kunnen het aantal en de omvang van de productiepartijen gemakkelijker toenemen. De onderneming kan in alle rust een opschaling van haar productie overwegen. Dat toont aan hoe pertinent automatisering is, zowel vanuit een operationeel als uit een economisch standpunt.

Andere systemen voor vloeistofbeheer kunnen in verschillende stadia van het productieproces geïmplementeerd worden als vul-, weeg-, transfer-, of filtersystemen, waarbij ze een perfecte nauwkeurigheid, traceerbaarheid en steriliteit waarborgen.

CISEO bevindt zich in het wetenschapspark van Sart-Tilman, gelegen op de heuvels van Luik, vlak bij de universiteit. Het bedrijf maakt, samen met CITIUS Engineering (citius-engineering.com) en IRA (ira. be), deel uit van de groep CILYX, die zich gespecialiseerd heeft in de ontwikkeling en implementatie van speciale machines en productieapparatuur. De groep heeft een omzet van 10,5 miljoen euro en stelt 85 mensen tewerk.

Sterima is actief in de belangrijke niche van sterilisatie voor ziekenhuizen en medische bedrijven. Een duidelijke focus waarmee Sterima zich als dienstverlener onderscheidt in de Benelux. Dankzij het groeiende belang van centrale sterilisatie en de steeds nauwere samenwerking tussen medische bedrijven en ziekenhuizen, speelt Sterima een centrale rol in het meedenken, steriel bevoorraden en ontzorgen van alle partijen. Elke vraag rond sterilisatie vereist een aanpak op maat, knowhow qua logistiek en ervaring met procesinnovatie. Sterima is de onmisbare schakel in dat complexe raderwerk.

Ontzorgen en focussen op wat écht telt: de patiënt

Sterima maakt deel uit van Pollet Medical Group. Pollet Medical Group is actief in de integratie van waterbehandeling, concentraten en sterilisatie diensten voor ziekenhuizen, medische bedrijven en dialysecentra wereldwijd. Dankzij de gecombineerde ervaring, complementaire activiteiten en de vaardigheden in internationale ontwikkeling, speelt de Pollet Medical Group haar rol als Europese leider en full-service provider.

Benieuwd hoe wij u kunnen ontzorgen met een totaalservice in sterilisatie? Klaar om Sterima in te passen in uw modern ziekenhuisbeleid? Contacteer ons. We denken graag met u mee.

Sterima N.V. Zonnekestraat 13 - 8501 Bissegem E: info@sterima.be - T: 056 36 13 11

Kristof Kinget gynaecoloog, AZ Klina Brasschaat

EEN NIEUW HORMOON, EEN NIEUWE PIL Een compleet nieuwe soort anticonceptiepil die op de markt komt, het is geen alledaagse gebeurtenis. Dit jaar is het zo ver, met Lydisilka®. Deze nieuwe pil werd ontwikkeld door het Belgische farmabedrijf Mithra Pharmaceuticals en zal in België gedistribueerd worden door Ceres Pharma.

Wat is er zo nieuw aan deze pil en wat zijn de grote voordelen? Dat gingen we vragen aan dokter Kristof Kinget, gynaecoloog aan het AZ Klina in Brasschaat. Hij werkte mee aan een studie rond de nieuwe pil.

Om goed te begrijpen wat de grote voordelen van Lydisilka® zijn, moeten we eerst uitleggen hoe de klassieke pil tot nog toe werd samengesteld.

“De meeste pillen bevatten een combinatie van twee hormonen: een oestrogeen en een progestageen”, legt dokter Kinget uit. “Al bijna een halve eeuw wordt in het gros van de pillen een kunstmatig oestrogeen gebruikt: de stof ethinylestradiol. Het revolutionaire aan de nieuwe pil is dat hij een nieuw soort oestrogeen bevat: estetrol. Estetrol wordt geproduceerd door de foetale lever en is dus eigenlijk een “natuurlijk” oestrogeen. En Mithra is er in geslaagd dat estetrol na te maken uit planten.”

Estetrol is niet het enige natuurlijk oestrogeen. Oestradiol, het hormoon dat de vrouw in haar vruchtbare leven produceert, is dat bijvoorbeeld ook. Het probleem is daar echter dat oestradiol bij orale toediening bijna volledig wordt afgebroken door de lever. Pas sinds een jaar of tien heeft de farma-industrie dat probleem kunnen oplossen en worden er ook pillen met oestradiol op de markt gebracht. Maar het gros bevat dus nog altijd ethinylestradiol.

Aan het gebruik van ethinylestradiol zijn nochtans verschillende vervelende nevenwerkingen verbonden. “Je moet dan denken aan hoofdpijn, gespannen borsten, vocht dat wordt vastgehouden en stemmingswisselin-

gen”, zegt dokter Kinget. “Aan progesteron, dat sterk lijkt op het mannelijke hormoon testosteron, zitten trouwens ook nadelen. Bloedverlies tussen de menstruaties bijvoorbeeld. De oudere generatie progestagenen hadden ook nog “androgene” nevenwerkingen, acné bijvoorbeeld en een negatieve invloed op de cholesterol. De onderzoeksinspanningen rond de pil hebben zich lange tijd bijna exclusief geconcentreerd op het zoeken naar minder androgene en zelfs anti-androgene progestagenen. Nieuwe oestrogenen stonden minder in de belangstelling.”

En dan zijn er natuurlijk ook nog de beruchte tromboses of bloedklonters, een van de meest notoire bijwerkingen van de pil. “Het zijn de oestrogenen die de kans op trombose vergroten, het progestageen in de pil neutraliseerde dat effect echter grotendeels”, legt dokter Kinget uit. “Maar omdat we nieuwere, anti-androgene progestagenen zijn gaan gebruiken, steeg het tromboserisico wel in de nieuwste generaties orale contraceptie.”

Lydisilka® combineert nu eigenlijk het beste uit twee werelden: een anti-androgeen progestageen, drosperinone genaamd, gecombineerd met estetrol. Deze combinatie maakt dat deze pil beter verdragen wordt en minder bijwerkingen heeft. Bovendien heeft Lydisilka® een gunstig effect op de gewichtscontrole. Dokter Kinget: “Bij het gebruik van estetrol zijn er bijvoorbeeld duidelijk betere resultaten voor wat betreft hoofdpijn en gespannen borsten. Ook doorbraakbloedingen komen minder voor en er is een betere cycluscontrole. Bovendien heeft estetrol een hoge halfwaardetijd: het wordt niet snel afgebroken door het lichaam en er zijn een stabielere bloedwaardes. We zien ook weinig interactie met de lever. Wat betreft de tromboses moeten we nog even afwachten. Echt betrouwbare cijfers zijn er pas na een decennium breed gebruik. Maar er zijn redenen om te mogen hopen dat ook hier de resultaten veelbelovend gaan zijn.”

www.ceres-pharma.com

10 INTERVIEW

Marc Noppen

De kracht van solidariteit: “Ik ben door jullie”

Nu het sociale leven zich quasi-volledig hersteld heeft, houden we aan het mondmasker en het coronavirus schijnbaar enkel een wrange nasmaak over. Maar het zorgpersoneel zet zich nog dagelijks in tegen het coronavirus, wat confronterend is, vertelt professor Marc Noppen, CEO van UZ Brussel, vooral omdat het vermijdbare ellende is.

Door Ciara Reid Beeld Gregory Van Gansen

FOKUS-ONLINE.BE

#FOKUSHEALTHCARE

INTERVIEW 11

De media heeft voor mij veel krediet verloren. Meningen worden al te vaak op eenzelfde niveau geplaatst als feiten.

H

oe gaat het met u?

“Dat gaat wel” (lacht). “Bedankt voor die vraag, die wordt niet zo vaak gesteld, maar gelukkig gaat het best goed. Ik heb deze zomer nog eens drie weken vakantie kunnen nemen en dat heeft veel deugd gedaan.

De afgelopen achttien maanden zijn bijzonder intens geweest.”

Hoe is de situatie momenteel in het ziekenhuis?

“De normale zorgverlening is volledig hervat maar we hebben nog steeds een corona-afdeling. Nu liggen er dagelijks gemiddeld twintig à dertig coronapatiënten in het ziekenhuis van wie vijf à zes op intensieve zorgen. Sinds 6 maart 2020 zijn we niet meer zonder coronapatiënten geweest. Omdat de situatie in de ziekenhuizen onder controle is, vergeten sommige mensen dat het virus nog verder woedt.”

Dus de ellende is nog niet voorbij?

“Nee, zeker niet. De huidige situatie is zelfs heel confronterend voor het zorgpersoneel.

Voor de komst van de vaccins, waren er niet veel opties. Maar nu kan iedereen - op een paar medische uitzonderingen na - zich laten vaccineren. Alle patiënten die momenteel sterven of intensieve zorgen nodig hebben, zijn niet gevaccineerd. Dat is vermijdbare ellende.

Ik heb alle begrip voor de kleine groep mensen die zich wegens medische redenen niet kunnen laten vaccineren, maar ik heb veel moeite met mensen die zich moedwillig afzetten tegen het vaccin. Vooral het discours in Franstalig België valt me zwaar. Men dweept er met liberté, maar wat met fraternité vraag ik me af ? Uw vrijheid eindigt toch waar die van een ander begint? We moeten samen solidair zijn om de zwakkeren te beschermen.”

Door de coronacrisis zijn sommige andere screenings of behandelingen on-hold gezet.

Hebben jullie een achterstand opgelopen?

“Toen COVID-19 net uitbrak in België, moesten ziekenhuizen ook verplicht in lockdown gaan. Alle zorg stond op dat moment in teken van de pandemie. Dit kwam vooral door de schrikbeelden uit Italië waarbij men het hoofd niet kon bieden aan het grote aantal slachtoffers. Zo’n vaart heeft het in België gelukkig niet gelopen. Na de eerste golf hadden we een achterstand van ongeveer twee à drie maanden, vooral bij oncologie. Ons medisch personeel heeft, van zodra het kon, alles op

alles gezet om die achterstand in te halen. De meesten hebben zelfs afstand gedaan van hun jaarlijkse vakantie. In België hebben we een service-georiënteerd systeem met een snelle zorgverlening. We spelen altijd kort op de bal wat screenings en interventies betreft. We hebben geen ellenlange wachtlijsten zoals bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk wel het geval is. Hierdoor was de achterstand ook snel weggewerkt en zitten we weer op schema.”

Merken jullie nu gevolgen van die tijdelijke opschorting?

“Voorlopig zien we nog geen noemenswaardige gevolgen van de uitgestelde screening of behandelingen, maar dat is iets wat we de komende maanden zullen moeten opvolgen.

In oncologische begeleiding kan een onderbreking van twee à drie maanden een impact hebben. Maar die gevolgen zijn nog niet voldoende in kaart gebracht. In de psychologische zorg zien we wel een grote achterstand.

Voor de coronacrisis waren de wachtlijsten al bijzonder lang, en die zijn enkel toegenomen.

Op vlak van eetstoornissen is er bijvoorbeeld een hoge nood aan opvolging en begeleiding.

De mogelijke causaliteit met COVID-19 moet nog verder onderzocht worden.”

Vertaalt zich dat ook in een toegenomen aantal zelfdodingen?

“Gelukkig niet. De coronacrisis heeft op veel mensen een zware emotionele en psychologische impact gehad. Maar we mogen niet vergeten dat er ook een grote golf van samenhorigheid en solidariteit was. Dat heeft veel mensen gesterkt.”

Dus voor u ligt de prioriteit nog steeds op het verhogen van de vaccinatiegraad?

“Zeker. We hebben intern een steekproef gedaan. Op 2000 patiënten was 20 à 25 procent niet gevaccineerd. Wanneer de arts dan met de patiënt praatte, veranderde die vaak van mening. Goede, betrouwbare informatie is dus cruciaal. We hebben daarom een vaccinatiecentrum ingericht op de parking van het ziekenhuis. Zo kunnen patiënten die zich na een gesprek met hun arts toch willen laten vaccineren meteen een prik laten zetten.”

Kan de media daar een rol in spelen?

“De media heeft voor mij veel krediet verloren. Meningen worden al te vaak op eenzelfde niveau geplaatst als feiten. Helaas wordt er

vaak gescoord met sloganeske titels die eerder fungeren als clickbait dan dat ze feitelijke informatie bevatten. Eens een bericht de wereld ingestuurd wordt - ongeacht of het waar is of niet -, gaan mensen erin mee. Dat zagen we bijvoorbeeld bij de berichten over mensen die overleden na een vaccinatie. In totaal zijn er in België misschien 4 op de 8 miljoen mensen gestorven door een reactie op een vaccin, terwijl er 25.000 mensen gestorven zijn aan de gevolgen van corona. Ik mis een genuanceerd debat in de media.”

En de overheid?

“Ik denk dat de overheid best kan leren van goede voorbeelden. De Vlaamse overheid heeft een goeie job gedaan bij de vaccinatiepolitiek. De andere overheden kunnen leren van die best practices.”

Welke boodschap wilt u zelf graag meegeven?

“Laat u vaccineren! Tenzij er contra-indicatoren zijn. Hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe verder de besmettelijkheid door het virus daalt. En als er minder mensen besmet raken, daalt het sterftecijfer ook. Door u te laten vaccineren, kunt u dus mensenlevens redden.”

Samenhorigheid dankzij diversiteit “Umuntu ngumuntu ngabantu” is een Zoeloe-gezegde dat zoveel betekent als “de mens is een mens door andere mensen”. Ubuntu is gestoeld op de Afrikaanse humanistische filosofie die onderlinge verbondenheid en intermenselijke solidariteit belichaamt en samenhorigheid aanmoedigt. Ubuntu erkent de grote diversiteit tussen mensen, maar leert dat die diversiteit er slechts kan zijn dankzij de ander. Het concept van Ubuntu heeft een grote invloed gehad op de verzoeningspolitiek van Nelson Mandela.

Smart Fact.

Naar wie kijkt u op?

“Er zijn twee mensen naar wie ik opkijk, maar helaas zijn ze beiden overleden. Het zijn twee totaal verschillende personen, maar ze raken mij door hun bezielende persoonlijkheden. De eerste persoon is Nelson Mandela. Ik heb zijn biografie gelezen en vind zijn Ubuntu-filosofie enorm inspirerend: Ik ben door jullie. Ik had hem er zelf graag over horen vertellen. Tijdens een reis in Zuid-Afrika heb ik Robbeneiland bezocht, waar Nelson Mandela achttien jaren gevangen werd gehouden. Een voormalige celgenoot van Mandela heeft ons er rondgeleid, dat was een bijzonder verrijkende en emotionele ervaring. Daarnaast vind ik Steve Jobs bijzonder fascinerend. Ik had hem heel graag ontmoet, maar samen een kop koffie gaan drinken zal er niet meer inzitten. Eigenlijk was hij een soort geniale gek. De manier waarop hij verbanden kon leggen en how he con­ nected the dots zijn buitengewoon.”

Betrouwbare en duidelijke informatie blijft cruciaal In De Morgen liet professor Noppen zich ook uit tegen de lage vaccinatiegraad in sommige wijken. Hij wijdt dit aan een gebrek aan heldere en betrouwbare informatie. Vooral in Brussel is niet iedereen een van de officiële landstalen machtig, waardoor ze de berichtgeving niet vatten. Daarnaast haalt een deel van de burgers informatie uit media die niet over corona berichten. Tijdens de tweede golf werden patiënten in het ziekenhuis opgenomen die nog nooit over het virus gehoord hadden.

LEO Pharma: inzetten op een nieuwe generatie van behandelingen voor huidaandoeningen Binnen de medische dermatologie heeft LEO Pharma de ambitie om wereldleider te worden. De afgelopen jaren heeft de farmaceutische onderneming dan ook forse stappen gezet in de omschakeling van klassieke producent, vooral gekend om zijn topische geneesmiddelen, naar belangrijke speler in innovatieve behandelingen voor huidaandoeningen. Via een divers portfolio – met een gloednieuwe biological voor atopische dermatitis (eczeem) op komst – wil LEO Pharma artsen meer opties én nieuwe oplossingen aanreiken om steeds meer patiënten te kunnen helpen.

Wereldwijd worden miljoenen mensen getroffen door ruim 3.000 bekende huidziektes. Veel daarvan zijn chronisch en hebben een ernstige impact op de levenskwaliteit van de patiënt. En hoewel er vandaag voor heel wat huidaandoeningen efficiente behandelingen bestaan, zijn er voor tal van indicaties nog geen oplossingen voorhanden of zijn meer opties welkom – denk aan de behandeling van atopische dermatitis.

Nieuw tijdperk voor dermatologie Bij de omschakeling van vrij klassieke producent naar een innovatie gedreven farmaceut, kan LEO Pharma terugvallen op heel wat expertise binnenshuis en ruim 110 jaar ervaring met onderzoek naar en de ontwikkeling van geneesmiddelen. De medewerkers zijn de spil in deze transformatie. Hun gedrevenheid maakt dat ze het verschil kunnen maken voor mensen die kampen met een huidaandoening. Doorheen zijn geschiedenis heeft LEO Pharma zich steeds meer toegelegd op medische dermatologie en is nog nauwer gaan samenwerken met dermatologen en andere specialisten.

Investeren in R&D De laatste jaren werd de organisatie sterk uitgebreid om in alle markten aanwezig te zijn én om de wereldwijde R&D-inspanningen te vergroten.

Wereldwijd werken er circa 950 wetenschappers en specialisten rond innovatieve oplossingen voor mensen met een huidaandoening. De leo-pharma.be

R&D-afdeling ontwikkelt geneesmiddelen voor de behandeling van psoriasis, eczeem en zeldzame aandoeningen. Bijna een vijfde van de totale omzet gaat naar R&D. LEO Pharma engageert zich ook via een brede samenwerking met meer dan 400 academici, institutionele onderzoekscentra en industriële partners.

De switch naar biotech-bedrijf brengt ook een heel andere manier van bedrijfsvoering met zich mee.

LEO Pharma zet vandaag veel meer in op ‘open innovatie’ waarbij in een veel vroeger stadium van onderzoek gezocht wordt naar samenwerkingen.

En dat loont, vandaag ligt er heel wat potentieel aan mooie moleculen op de plank. Een andere pijler om interessante partners te zoeken, is via de Science & Tech Hub in Houston (VS) en Tokio (Japan).

In de komende jaren wil LEO Pharma zijn R&D-inspanningen nog versnellen om zijn portfolio zo snel mogelijk uit te breiden, zowel voor een reeks dermatologische indicaties (waaronder zeldzame huidziekten) als nieuwe technologieplatformen.

Door verder te bouwen op de sterke achtergrond in en diep begrip van de dermatologie, kan het bedrijf zowel nieuwe behandelingen naar de markt en naar patiënten brengen, alsook de zorgstandaard voor patiënten opschroeven.

Van pijplijn naar “First-in-class” behandeling Kleine moleculen en biologicals zijn de voor-

naamste pijlers, maar ook in de early research blijft LEO Pharma bakens verzetten. Zo focust hun onderzoek rond kleine moleculen zich op de Proteine-Proteine Interactie(PPI). Deze kruisbestuiving tussen biologische geneesmiddelen en kleine moleculen biedt een groot potentieel om zeer efficiënte behandelingen te leveren via orale inname Een van de baanbrekende PPI-modulatoren, IL-17A PPI, voltooide de toxiciteitsstudies met een veelbelovend veiligheidsprofiel en is op weg naar klinische fase 1-tests.

Therapeutische antilichamen zijn een ander belangrijk focusgebied. Via partnerships krijgt LEO Pharma toegang tot sterke moleculen om een potentieel “first-in-class” biologische behandeling te ontwikkelen. Eind 2020 werd een nieuw kandidaat-biologisch geneesmiddel geselecteerd voor preklinische ontwikkeling.

Beste leerling van de klas Om alle aspiraties waar te maken, wil LEO Pharma om de 2 à 3 jaar een innovatieve medische dermatologische behandeling in de markt zetten.

Daarbij wil het bedrijf ofwel de eerste zijn in de sector ofwel de beste leerling van de klas en dat voor verschillende huidaandoeningen.

Een mooie ambitie, waarbij LEO Pharma voluit de kaart van toegevoegde waarde trekt.

©LEO Pharma OCT 2021 MAT-51444 - All LEO Pharma trademarks mentioned belong to the LEO Pharma group - LEO Pharma nv. Duwijckstraat 17,2500 Lier

Hoe kunt u helpen als VRIJWILLIGER?

H

ebt u enkele uren vrij en wilt u die tijd gebruiken om blinde en slechtziende mensen te helpen?

Dat kan!

Er zijn heel wat mogelijkheden, waarbij uw inzet een wereld van verschil maakt. Een speciale opleiding is meestal niet nodig, wel veel ‘goesting’ en een groot hart voor mensen.

Interesse?

Contacteer ons via vrijwilligen@lichtenliefde.be

In een voorafgaand gesprek worden de wederzijdse verwachtingen en mogelijkheden besproken. Op basis daarvan beslissen we samen of we met elkaar in zee gaan. Wij geven u ook de moge-

STEUN ONS MET EEN GIFT U krijgt vanaf 40€ een fiscaal attest van ons

lijkheid om een bepaalde taak te leren kennen vooraleer u beslist.

Welke ondersteuning krijgt u?

Beste vrijwilliger, uiteraard is Licht en Liefde er ook helemaal voor jou. Wij bieden u een degelijke vrijwilligersovereenkomst, inclusief verzekering, en we dekken onkosten.

We hebben onze vrijwilligers altijd een goede, handicapspecifieke ondersteuning geboden. Daar zullen we uiteraard, meer dan ooit, verder op inzetten.

Wordt verbindingspersoon tussen een blind(e) of slechtziend(e) familielid/vriend, buur of kennis met Licht en Liefde

14 TOEKOMST

FOKUS-ONLINE.BE

De toekomst van gezondheidszorg We willen allemaal lekker, gezond en - als het even kan - liefst ook gevarieerd eten, maar vallen toch vaak terug op onze gebruikelijke kookkunsten en -kennis. Gelukkig zijn er manieren om jouw culinaire grenzen te verleggen! Dat is niet alleen goed voor je brein (nieuwe prikkels zijn gezond!) maar je maakt er ook je smaakpapillen (en die van je gasten) blij mee!

Nanotechnologie.

Nanotechnologie verwijst naar technologie die werkt op het niveau van nanometers, oftewel één miljardste van een meter. 1 nanometer is dus erg klein. Een menselijk haar is ter vergelijking zo’n 80.000 tot 100.000 nanometer breed, en een vingernagel groeit gemiddeld ongeveer 1 nanometer per seconde. Op die schaal maken we nu zaken die onze gezondheid verbeteren.

Zo ontwikkelen we slimme pilletjes die tot op de nanoschaal door ons ontworpen zijn, en die niet enkel een ziekte genezen, maar ook data doorsturen over ons lichaam. Zo’n pil ziet dus wat er gebeurt wanneer het door ons lichaam gaat, en geeft ons zo cruciale informatie over wat er binnenin gebeurt.

In de toekomst injecteren we misschien ook minuscule nanobots in ons lichaam om zaken te repareren van binnenuit. Deze erg kleine robots kunnen zo plaatsen bereiken en handelingen uitvoeren die zeer moeilijk door dokters of medicijnen ingevuld kunnen worden.

Ook verwerken we nanotechnologie in zogenaamde smart bandages. Deze compressen kunnen bijvoorbeeld slim pijnstillers of antibiotica afgeven, naargelang wat de patiënt nodig heeft, of andere versies geven licht af wanneer er een infectie begint op te treden.

Ten slotte zullen er in de toekomst misschien permanent nano-apparaten in ons lichaam aanwezig zijn. Zo observeren we ons lichaam 24/7 en detecteren we het ontstaan van ziekten voordat ze kunnen doorbreken.

VR en AR. Virtual en Augmented Reality, oftewel VR en AR, hebben een reeks toepassingen voor gezondheidszorg.

VR projecteert een heel nieuwe wereld rondom ons, meestal door de gebruiker een bril op te zetten die een 3D-wereld toont. Dat heeft heel wat voordelen.

Toekomstige medici en chirurgen kunnen zo in een virtuele wereld medische handelingen en operaties trainen, voordat ze hun vaardigheden in de echte wereld uittesten. Het helpt patiënten ook om posttraumatische stress onder ogen te zien, en die te behandelen door hen te confronteren met traumatische situaties. Ten slotte dient VR zelfs als een aanvulling op anesthesie door patiënten af te leiden van pijn.

AR daarentegen projecteert geen heel nieuwe wereld, maar toont een digitale laag boven op de realiteit. Een chirurg kan zo een slimme bril opzetten en suggesties krijgen over welke acties hij of zij best uitvoert tijdens een operatie. Via die bril kan een andere chirurg ook de operatie meevolgen, en waar nodig advies bieden. Een functie die eveneens nuttig is voor ambulanciers.

Tijdens een noodinterventie krijgen ze zo realtime hulp van dokters in het ziekenhuis, met advies over hoe ze een patiënt best behandelen.

Big data.

Naarmate gezondheidszorg digitaliseert, genereert die ook steeds meer data.

Grote hoeveelheden gegevens kunnen dus verwerkt en ingezet worden om onze gezondheid te verbeteren.

Door data over ons lichaam te verwerken kunnen we zo aan voorspellende gezondheidszorg doen. Via data-analyse voorspellen we wie er mogelijk ziek zal worden van welke ziekten, om zo preventief acties te ondernemen die dat voorkomen. Ook kunnen gedigitaliseerde medische dossiers administratie verminderen.

Ook helpt big data om betere R&D uit te voeren door de ontwikkelaars van medicijnen meer data te geven over patiënten met specifieke ziekten of testresultaten. Ook dient data als grondstof voor AI-algoritmen die nieuwe patronen ontdekken in medische gegevens, om zo betere behandelingen te suggereren of zelfs ziekten vroeger op te sporen.

Tegelijk is de component privacy hier erg belangrijk. Medische gegevens zijn erg gevoelig, en mogen niet in foute handen terechtkomen. Daarom moeten ze correct opgeslagen worden, en ze mogen zeker niet gedeeld worden met partijen die er geen toegang tot mogen krijgen. Ook zijn cybersecurity en het beveiligen van deze data tegen lekken en hackers cruciaal om het vertrouwen van patiënten hoog te houden.

Telezorg.

Gezondheidszorg vanop afstand werd een dagelijkse realiteit tijdens de COVID-19-pandemie. Wanneer ziekenhuizen overladen raakten door het virus bleek het vaak makkelijker om bepaalde consultaties via videocall of zelfs telefoon te doen. Na een inwerkperiode bleek dat voor sommige, minder ingrijpende, ziekten een goede, permanente oplossing.

Telezorg is er dus om te blijven, zelfs na COVID-19. En dat gaat verder dan enkel en alleen consultaties vanop afstand. Zo organiseren we een bredere zorg steeds vaker digitaal.

Nieuwe sensoren maken dat mogelijk. Zulke apparaten kunnen een reeks zaken meten, afhankelijk van wat de patiënt nodig heeft.

Dat kan gaan over het volgen van data over de revalidatie na een operatie, maar ze houden evengoed in de gaten of een ouder persoon valt.

Die systemen laten ons toe om patiënten op te volgen buiten de muren van onze ziekenhuizen. Zo kunnen zij sneller naar huis terugkeren, en belasten ze ons gezondheidssysteem minder. Zeker voor oudere personen is dit een belangrijk voordeel. De kost van vergrijzing op onze maatschappij is erg groot, en tegelijk willen mensen vaak, zolang het mogelijk is, thuis blijven wonen.

Als we dus zorgverstrekking vanop afstand kunnen organiseren, zonder af te doen aan kwaliteit, dan kan dat de druk op ons gezondheidssysteem verminderen, en tegelijk de onafhankelijkheid van oudere personen in de maatschappij handhaven.

Door Tom Cassauwers

Henk Westendorp Senior Country Director Medtronic Benelux

In de toekomst wordt zorg steeds meer op afstand georganiseerd De technologische ontwikkelingen in de medische wereld gaan razendsnel. Gestuwd door de digitaliseringsgolf komen er aan een snel tempo doeltreffende innovaties op de markt. Die kunnen echter pas volledig hun rol spelen als ook de overheid volgt met een passend wetgevend kader. En daar wringt het schoentje nog vaak, zegt Henk Westendorp, Senior Country Director van Medtronic Benelux.

Medtronic is een van de grootste bedrijven ter wereld die medische technologie ontwikkelt. De cijfers spreken boekdelen: bijna 11.000 van de 90.000 werknemers zijn ingenieurs en onderzoekers. Die doen hun werk in 31 labs en onderzoeksinstituten over de hele wereld. In totaal spendeert de onderneming zo’n 2,3 miljard dollar per jaar aan R&D. “Die inspanningen leveren fantastische technologie op”, zegt Westendorp. “Eén voorbeeld: we hebben een piepkleine, draadloze pacemaker ontwikkeld die “luistert” naar de bloedstroom die van de bovenste naar de onderste hartkamer stroomt. Wanneer het

de juiste vibratie detecteert, stuurt het een elektronisch signaal naar de onderste kamer om deze te synchroniseren met de bovenste kamer, waardoor het hart blijft kloppen zoals het hoort. Twee decennia geleden zou dit als sciencefiction gecatalogeerd worden.”

Door gebruik te maken van hulpmiddelen zoals kunstmatige intelligentie (AI), robotchirurgie en big data zijn we in een nieuw tijdperk van gepersonaliseerde geneeskunde beland. Een tijdperk waarin technologie de gezondheidszorg efficiënter, toegankelijker en rechtvaardiger maakt. “Steeds meer zorg wordt zo ook op afstand georganiseerd”, zegt Westendorp. “Tijdens de pandemie zagen we ziekenhuizen en patiënten versneld die omslag maken: niet alleen via virtuele afspraken met artsen, maar ook met het langdurig opvolgen van patiënten van op afstand. Zorg op afstand biedt heel wat voordelen: minder lang in het ziekenhuis verblijven, dataverzameling van op afstand en een onmiddellijke verbinding tussen patient en zorgverlener, die sneller kan ingrijpen wanneer nodig.”

Niet alleen de technologische vooruitgang is een hefboom voor deze nieuwe manier van werken. Westendorp: “Het is ook wat de patiënt steeds meer zélf verwacht. De patiënt wordt steeds mondiger, gaat zelf op zoek naar informatie en oplossingen. Hij gaat zelf meer beslissen welk ziekenhuis of welke arts zijn behandeling het beste kan uitvoeren. Alleen: onze gezondheidszorg is daar vandaag helaas nog niet genoeg op afgestemd.”

Westendorp geeft een concreet voorbeeld: “Er bestaan al apps waarmee het perfect mogelijk is om op afstand bijvoorbeeld de bloedsuiker of het hartritme te monitoren, alleen is de terugbetaling daarvan nog niet geregeld. Zoiets staat een brede invoering van dit soort technologieën natuurlijk wel in de weg. In het begin van de COVID-pandemie werd verwacht dat onze gezondheidszorg snel veel zaken anders zou gaan doen. Maar als het wetgevend kader niet snel volgt, gaan we die boot compleet missen. Nieuwe medische technologieën van bedrijven als Medtronic, maar ook van kleinere startups volgen elkaar heel snel op. Nu moet de overheid nog mee.”

http://www.medtronic.be/

dashplus speed up your health entrepreneurship

Want to innovate in healthcare?

We reduce your time to innovate and help you with strategy, go to market and stakeholder management.

Dashplus is a business advice agency for engaged healthcare actors and a blog on all things digital and value-based.

Want to start today?

• Subscribe to our free BLOG to stay on top of all things digital health • Join the dashplus community with + 2000 people • Or contact us: www.dashplus.be Dashplus: Just like the small boy dash in The Incredibles, Sofie and her team walk really fast for you and make you move forward. Since 2016.

In health data we trust. But let’s make sure.

Health data has the potential to catalyse smarter health care and efficient research. Personalised medicine, based on each person’s individual health data, is the next big thing, triggered by powerful techniques of predictive large-scale data analysis and artificial intelligence. But health and health data touch the most delicate domain of peoples’ lives.

Clinicians, researchers, health authorities, app developers, health-data-driven industry and patients need to trust the quality and the judicious uses of health data so as to fully ramp up our learning from health data.

Health data drives innovation In the last 10 years more health data has been created than ever before. Health data registration is all around and rapidly growing: from hospital Electronic Health Records (EHR) through remote monitoring devices prescribed by health professionals over personal tracking devices such as fitness apps or dietary monitoring to major national health databases.

Reusing and combining high-quality data from a growing range of sources is crucial to catalyse life-saving breakthroughs. The analysis of big

data is not the main issue, with the development of new sophisticated techniques such as artificial intelligence and natural language processing.

What may be slowing us down, is the lack of trusted data sharing and data connections between people, organisations and health systems.

You are using a running app on your mobile phone. Great! Did you bother to check the data protection guarantees?

Trust Each citizen is a stakeholder in a complex ecosystem balancing between the will to share data and to protect their privacy. Clinicians, scientists and other data users need to be confident the data they analyse, complies with strict quality standards and was gathered in full compliance with the GDPR (General Data Protection Regulation). We all want guarantees that the systems that store and exchange data have been safely secured with the necessary information security measures.

Trust can be gained by connecting people and organisations so that they can exchange perspectives and insights, and co-create solutions.

Confidence can be established by providing inde-

pendent assurance that quality and trustworthiness were verified against high-standard criteria.

We must learn from health data now to enhance tomorrow’s world The European Institute for Innovation through Health Data (i~HD) aims at leveraging multi-stakeholder co-operation and championing better and more trustworthy health data re-use.

Creating and verifying trust As a neutral, multi-stakeholder institute, i~HD strives to maximise community value from health data. That is why we promote, develop and share good practices and tools and perform quality assessments.

Our core work streams: • Helping stakeholders to scale up the quality of health data • Sharing our expertise in information governance and data protection • Demonstrating the trustworthiness of health ICT systems • Promoting the use and development of interoperability standards • Auditing data and ICT-systems • Scaling up the health ecosystem

i HD

i HD

i HD

i HD

www.i-hd.eu

Waarom thuisverpleging steeds belangrijker wordt in gespecialiseerde zorgtrajecten.

Technologische vooruitgang, in samenspel met de verdieping van expertise in de thuiszorg, zorgen ervoor dat steeds meer medische handelingen in het comfort van je eigen thuis kunnen gebeuren.

Dat weet ook Jochem Martens, CEO van Altrio Thuisverpleging. Met zijn hospital@home vermindert hij de druk op ziekenhuizen en verkort hij de ligduur.

Een trend die Altrio mee in gang trapte, en versneld werd door de coronacrisis. “De pandemie zorgde ervoor dat de werking van ziekenhuizen grondig verstoord werd. Daarom zijn we begonnen met bepaalde, kleinere verpleegkundige handelingen die traditioneel in het ziekenhuis gebeurden, naar de thuisomgeving te brengen: MG- en Fe-baxters, AB-therapie, negatieve druktherapie...

Het zijn maar enkele voorbeelden”, aldus Martens.

Hospital@home Die activiteiten zijn ondertussen uitgebreid naar urologie en oncologie. “Bij die laatste kunnen we bijvoorbeeld onze patiënten thuis chemotherapie geven. Via een ‘wearable’ worden hun vitale functies natuurlijk nauw gemonitord door het ziekenhuis, maar de basiszorgen gebeuren door onze thuisverpleegkundigen. Zij blijven zich doorlopend bijscholen zodat onze expertise steeds breder wordt. Expertise die overigens niet alleen intern, maar ook extern wordt gecontroleerd door erkende diensten”, zegt Martens.

Jochem Martens

CEO en mede-eigenaar Altrio Thuisverpleging

Een evolutie die treffend ‘hospital@home’ wordt genoemd. Martens: “Door verschillende taken van de ziekenhuizen over te nemen, verminderen we de druk op onze hospitalen en verkorten we de ligduur van de patiënt. In een tijd waarin overbelasting van onze ziekenhuiscapaciteit van een nare droom in harde realiteit veranderde, is dat ontzettend waardevol.”

Zorg met een gezicht Nochtans is Altrio een jonge organisatie, die in het begin van 2020 boven de doopvont gehouden werd.

“Toch bulkt onze organisatie van ervaring en expertise.

Allemaal mensen die al jaren in het vak zitten, maar vonden dat het beter kon. Beter moést. En wiens visie op thuisverpleging matchte met de onze. We zijn ondertussen bijna twee jaar verder, en vormen ondertussen de grootste dienst van zelfstandige thuisverpleegkundigen in Vlaanderen”, licht Martens toe.

Maar uitgegroeid? Dat zijn ze bij Altrio nog lang niet.

“Groei is voor ons geen doel, maar een middel op zich.

Hoe meer verpleegkundigen we in onze rangen hebben, hoe kleiner we onze zorgcirkels kunnen organiseren.

Concreet betekent dat dat onze patiënten telkens dezelfde gezichten over de vloer krijgen. En dat komt de zorg, zowel in kwaliteit als hartelijkheid, alleen maar ten goede”, besluit Martens.

“Ik heb mijn MS altijd verzwegen, totdat ik besefte dat ik met mijn verhaal anderen kan helpen.”

— Aisling D’Hooghe

Een succesvolle hockeyspeelster bij de Red Panthers, een geëngageerde schepen én een liefdevolle mama: dat is Aisling D’Hooghe. Wat je niet aan haar ziet, is dat ze Multiple Sclerose (MS) heeft. Net als zij worstelen 12 000 personen in België met deze ongeneeslijke chronische aandoening.

“Toen ik 6 jaar oud was, werd bij mij MS vastgesteld. Dit heb ik altijd verzwegen, totdat ik besefte dat het delen van mijn getuigenis over MS anderen kan helpen. Op een gegeven moment kwam een klein meisje

mij na een match namelijk vragen om een handtekening. Ze was ziek en zou nooit aan sport kunnen doen. Haar verhaal heeft mij geraakt en aan het denken gezet.” Aisling besloot haar verhaal bekend te maken en op die manier alle personen met MS in België te inspireren om door te zetten. Op haar eigen unieke manier helpt zij personen met MS. Voor Aisling is het duidelijk. “Ik sta volledig achter de werking van MS-Liga Vlaanderen en steun hen dit jaar als boegbeeld van de MS-campagne. Ook jij kan helpen. Steun personen met

Multiple Sclerose met een gift voor MS-Liga Vlaanderen.”

MS-Liga Vlaanderen richt zich op het algemeen welzijn en de levenskwaliteit van haar leden, 4100 personen met MS, hun partner, familie en omgeving. Wij bieden psychosociale, financiele en administratieve ondersteuning, zoals een luisterend oor, persoonlijk advies over zorg, steunmaatregelen en wetgeving, hulp bij aanvraagdossiers…

Zo kan de persoon met MS zich richten op een zo normaal mogelijk leven met zoveel mogelijk kansen en levenskwaliteit.

Steun ons nu via een overschrijving op het rekeningnummer: BE17 7333 3773 3721 met als mededeling “GIFT MS-LIGA”.

Of scan de QR-code en doe online een gift: simpel, digitaal en veilig!

Giften vanaf €40,00 op jaarbasis zijn fiscaal aftrekbaar voor 45%.

Een gift van €40,00 kost je slechts €22,00!

Topklinisch, multidisciplinair en patiëntcentraal.

Dat is het NMSC vandaag.

Sinds meer dan 60 jaar, toen Multiple Sclerose ‘as such’ nog niet bestond, zijn we een gespecialiseerd revalidatiecentrum, met klinisch wetenschappelijk MS onderzoek gedurende de laatste 20 jaren.

Dus jawel, een sterk staaltje verpleegkundige expertise, gespecialiseerde artsen en therapeuten zien we hier elke dag functioneren op hun best.

Het ziekteverloop van MS ligt immers niet vast. Dat maakt geïndividualiseerde zorg en revalidatie tot prioritaire noodzaak.

Onze verschillende multidisciplinaire zorgtrajecten geven een antwoord op de specifieke revalidatie­ behoefte van personen met MS, afhankelijk van de fase van de ziekte en de aard van de ziektesympto­ men op dat ogenblik.

We onderscheiden 4 hoofdtrajecten: • Doelspecifieke TMST zorgtrajecten.

TMST of Transmuraal MS Team staat voor multi­ disciplinaire raadplegingen en korte instaptra­ jecten binnen en buiten ons eigen centrum, in partnerziekenhuizen over heel Vlaanderen en Brussel.

• Poliklinische raadplegingen • Ambulante revalidatietraject • Hospitalisatie revalidatietraject Dan was er Corona…

Tja Covid… welke impact had Corona op onze pati­ enten? Vroegen wij ons bang af. Wat gebeurt er als personen met een hoge revalidatienood in quaran­ taine moeten en geen multidisciplinaire revalidatie­ trajecten meer kunnen volgen? In de mate van het mogelijke bleven we patiënten hospitaliseren maar de ambulante revalidanten waren op zichzelf aan­

gewezen tijdens de lockdown. We zagen regelmatig een grote impact op het welbevinden en fysieke mogelijkheden van onze patiënten. Onze medewer­ kers gingen tot het uiterste om inventief en creatief te zijn in het zoeken naar manieren om therapieën tot bij de patiënt te brengen. Zo bleef er toch digi­ taal contact om de patiënten thuis op te volgen, of zelfs te begeleiden in een ‘thuis’revalidatie.

Het was een blij weerzien, zowel voor de patiënten als voor onze medewerkers.

En morgen?

Onze uitdagingen van morgen zijn, zonder uitzon­ dering op de rest van de gezondheidssector, het vinden van verpleegkundigen en zorgkundigen, zelfs sinds enige tijd zoekende naar een hoofdver­ pleegkundige. Maar zeker niet alleen zorgperso­ neel. Wij hebben ook andere vacatures die momen­ teel moeilijk ingevuld geraken.

En ja, wij willen bouwen! Het oude ziekenhuis heeft al verscheidene verbouwingen en renovaties achter de rug. Ons plan ligt klaar en die nieuwbouw zal in de volgende jaren gerealiseerd moeten wor­ den. We zijn vandaag op wachten aangewezen omdat er beroepsprocedures lopen die de bouw van een nieuw ziekenhuis op wacht hebben gezet.

De plannen zijn er, de financiering is er, alleen de vergunning laat op zich wachten. https://mscenter. be/nl/nieuws-events/open-brief-van-onze-patiënten-en-onze-medewerkers Ondanks de vele uitdagingen blijft onze missie het verschil te maken voor personen met MS door in te zetten op de multidisciplinaire samenwerking.

Gezamenlijk bieden we excellente zorg op een mensgerichte en enthousiaste manier in een gespe­ cialiseerd (kleiner) en warm ziekenhuis. www.mscenter.be

18 EXPERTPANEL • COVID-19

FOKUS-ONLINE.BE

Wat is de endgame van COVID-19?

De vaccinatiegraad klimt steeds hoger in België. Niettemin is COVID-19 nog niet verslagen. Vaccin-twijfel circuleert en leren leven met het virus brengt een heel aantal uitdagingen met zich mee.

Timothy Desmet

Nicolas Delvaux

Professor aan de VUB VUB-spinoff Sapience

Johan Neyts

Huisarts en professor KU Leuven

Viroloog en professor KU Leuven

Waarom staan sommige mensen argwanend tegenover vaccins?

“Zogenaamde ‘vaccine hesitancy’ bestaat al erg lang, en in sommige landen zijn er grote groepen mensen die tegen elke soort vaccinatie zijn. In de Nederlandse Biblebelt of bepaalde gebieden in de VS is dat bijvoorbeeld sterk aanwezig. In België hebben we geen grote traditie van dat soort vaccine hesitancy, maar nu zitten we in een heel specifieke situatie waarbij, vooral in Brussel en Wallonië, een groep weigerachtig staat tegenover de COVID-19-vaccins. Dat heeft te maken met het feit dat die vaccins in sneltempo ontwikkeld zijn, en dat ze daarom, volgens die mensen, bijwerkingen zouden veroorzaken of niet werken. We zien dat gezondheidsoverwegingen de voornaamste drivers zijn waarom zij zich niet laten vaccineren.”

“Elke praktijk heeft wel patiënten die tegen het coronavaccin zijn. Je hebt mensen die tegen vaccinatie in het algemeen zijn, en die vaak met alternatieve geneeskunde in contact komen. Maar je ziet ook mensen die alles rond COVID-19 wantrouwen, en die vaak niemand kennen die ziek is geworden. Ze trekken de ernst van de aandoening in twijfel. Ten slotte zijn er diegenen die de snel ontwikkelde vaccins wantrouwen, en bijwerkingen vrezen. Daarenboven overschatten ze vaak de risico’s van het vaccin en onderschatten ze die van COVID-19. Hoewel de voor- en nadelen van het vaccin voor kinderen minder duidelijk zijn, is de afweging voor ouderen of chronisch zieken zeker in het voordeel van het vaccin.”

“Vaak steunt vaccin-twijfel op onwetendheid. Virologie en vaccinologie zijn natuurlijk complexe vakgebieden, dus dan moet je op de wetenschappers steunen. Als je dat niet doet, dan kom je al snel tot foute conclusies. Als ik mijn wagen naar de garage doe, dan weet ik dat de garagist het vak kent, en dat ik op hem of haar kan vertrouwen. Voor vaccinatie is dat hetzelfde. De meeste mensen vertrouwen natuurlijk op de kennis van experts, maar sommigen blijven er argwanend tegenover staan. Sociale media spelen hier ook een grote rol. Wetenschappers en medici moeten blijven uitleggen dat vaccinatie niets anders is dan het trainen van het immuunsysteem.”

Welk aspect van de vaccinatiecampagne verliezen we al snel uit het oog?

“Het probleem is dat mensen die zich verzetten tegen vaccinatie de traditionele media helemaal niet meer vertrouwen. Dat zien we in ons onderzoek: weigerachtig staan tegenover media heeft een van de sterkste correlaties met vaccine hesitancy. Het is dus moeilijker om hen te informeren. Het is vergelijkbaar met rokers. Je kunt steeds opnieuw herhalen dat ze moeten stoppen met roken, maar heel vaak zullen ze dat niet doen. De oplossing ligt erin die mensen te nudgen. Daarom moet je vaccinatie heel makkelijk maken, en tegelijk moeten we ongevaccineerd zijn ambetant maken. In Frankrijk kun je geen koffie meer drinken buitenshuis zonder je vaccin-paspoort. Ik ben geen voorstander van verplichten, want dan heb je geen draagvlak meer en dat kan bovendien averechts werken. Bij nudging blijft er een keuze en beslissen de mensen zelf.”

“In Vlaanderen is de eerste lijn heel nauw betrokken geweest bij de vaccinatie, en cruciaal geweest voor het succes ervan. Die vaccinatiecampagne is niet zomaar door de overheid opgelegd, maar is gegroeid van onderuit. De zorgverleners konden zo de vaccins naar hun patiënten promoten.

Ook is België heel zwaar getroffen tijdens de eerste golf.

Elke huisartsenpraktijk heeft wel patiënten verloren aan het virus. Zorgverleners zijn enorm hard geraakt door de ellende die COVID-19 met zich meebrengt. Daarom zagen we ook een heel hoge vaccinatiegraad bij de zorgverleners zelf, dat bewustzijn sijpelt op zijn beurt door naar de patiënten.”

“Het Afrikaanse continent heeft 1,2 miljard inwoners, maar heel weinig gevaccineerden. Hoe minder van hen gevaccineerd zijn, hoe meer het virus kan circuleren en hoe hoger de kans dat er nieuwe varianten optreden. Er moeten dus voldoende vaccins vrijgemaakt worden voor regio’s waar te weinig wordt gevaccineerd. Er is bijvoorbeeld het COVAX-programma waarbij dosissen gedoneerd worden, maar dat komt heel traag op gang. In het Westen is er een overschot aan vaccins, sommige landen potten ze als het ware op. Dan kom je vanzelf bij de discussie over de derde prik. Risicopatiënten en hoog­ bejaarden moeten die zeker krijgen, maar voor we denken aan de brede uitrol van een derde dosis moeten we solidariteit tonen met die landen en regio’s waar te weinig vaccins zijn.”

Waarop moeten we letten in de toekomst?

“Vlaanderen zit aan 90 procent vaccinatie voor volwassenen, terwijl sommige maatregelen, zoals het mondmasker, blijven doorlopen. Zo loop je het risico dat mensen beginnen zeggen: ‘waarom lieten we ons dan vaccineren?’ Er is natuurlijk al heel wat veranderd, maar zo redeneren mensen al snel. Als te veel maatregelen aanwezig blijven dan zullen gevaccineerde mensen het gevoel krijgen dat ze afgestraft worden. Daarom moet je opletten dat je de gehoorzaamheid in de toekomst niet verliest. Ik ben bang dat mensen de maatregelen niet meer zullen respecteren als er geen toegevingen komen.”

“Ik heb geen glazen bol, maar uiteindelijk is COVID-19 een soort griepachtige ziekte die nefaster verloopt. Je moet de toekomst volgens mij in die sfeer zien. We mogen veronderstellen dat deze ziekte nooit zal verdwijnen. We moeten leren leven met corona als een van die virussen die gedurende het jaar met pieken en dalen aanwezig zijn. Het grote gevaar van COVID-19 was dat er zoveel mensen tegelijk ziek zouden worden dat het gezondheidssysteem zou imploderen. Met de geslaagde vaccinatiecampagne is dit gevaar geweken, maar desalniettemin is COVID-19 hierdoor niet verdwenen. Er zullen altijd mensen besmet raken, maar met een goede basisimmuniteit zal de impact ervan verder dalen en vergelijkbaar worden met bijvoorbeeld de griep.”

“We moeten ons realiseren dat we al erg ver gekomen zijn.

Zonder de vaccins zouden we nu diep in de miserie zitten, dat ze goed werken is een godsgeschenk dat zeker geen evidentie was. Ook zijn er nieuwe wapens tegen COVID-19 in ontwikkeling. Zo zullen medicijnen om besmette personen te behandelen erg belangrijk zijn om dit virus onder de knoet houden. Er zijn twee grote types in ontwikkeling. Enerzijds antistoffen die via een infuus worden toegediend, anderzijds virusremmers die je als pilletjes inneemt. In beide gevallen blijkt dat de werkzaamheid het beste is wanneer de behandeling start tijdens de eerst vijf dagen van de symptomen. Niettemin zal dit virus wereldwijd nog jaren voor last zorgen, zeker in landen waar onvoldoende wordt gevaccineerd. We moeten dus leren leven met COVID-19.”

Door Tom Cassauwers

samen sterk in het leven Er zijn dagen waarop je je super voelt. En dagen waarop het minder gaat. Dagen waarop je wordt verzorgd, dagen waarop je zelf voor iemand zorgt.

Op al die dagen is Goed er voor jou.

Met een totaalaanbod gezondheids- en zorgoplossingen op maat in meer dan 200 Goed thuiszorgwinkels, hoorcentra en apotheken verspreid over heel Vlaanderen. Maar ook met een uitgebreide webshop en een handige uitleendienst.

Onze (para)medische medewerkers en productspecialisten staan voor je klaar. Met een luisterend oor en een helpende hand, met professioneel advies, met de oplossing die jou helpt om sterk in het leven te staan.

Kies voor een positief verschil in jouw leven, kies voor Goed.

www.goed.be

Levenskwaliteit van patiënten met chronisch nierfalen aanzienlijk verbeteren

Fresenius Medical Care is al ruim honderd jaar wereldleider op het gebied van de ontwikkeling, productie en service van dialyseapparatuur en -toebehoren. Wereldwijd zijn ongeveer 3,5 miljoen mensen afhankelijk van dialysebehandeling. Elke 0.6 seconden verhoogt het bedrijf via een dialysebehandeling de levenskwaliteit van een patiënt met chronisch nierfalen.

Fresenius Medical Care BeNeLux biedt hoogkwalitatieve zorg aan. Enerzijds door samen met zorgverleners binnen ziekenhuizen naar adequate oplossingen te zoeken voor de behandeling van hun patiënten. Anderzijds door binnen de eigen ziekenhuizen (RKZ Dialysecentrum Beverwijk en DiaPriva Amsterdam) de intern wereldwijd ontwikkelde standaarden toe te passen.

Griet Vanhoucke, Head of BeNeLux, geeft een inzicht in de oplossingen die het bedrijf biedt.

Welke uitdagingen stellen zich binnen de behandeling van dialysepatiënten?

“De belangrijkste uitdaging ligt in het aanbieden van de meest adequate behandeling aan de patiënt en dit op verschillende vlakken. Geïntegreerde zorg, waarbij patiëntenzorg evolueert

van individuele consultaties naar multidisciplinaire samenwerking, wordt door het toenemend aantal patiënten met multimorbiditeit noodzakelijk. Daarnaast verwachten patiënten een gepersonaliseerde zorg en realtime toegang tot de gezondheidszorg. Hierbij wordt de technologische ontwikkeling van digitale zorg cruciaal.”

“Thuisdialyse geeft vaak een sterke verbetering van de levenskwaliteit van patiënten. Voor veel patiënten kan dat dus een goede oplossing zijn, maar helaas wordt hier nog te weinig voor gekozen. Ook vanuit de overheid wordt gestreefd naar meer thuiszorg, om zo de hoge kosten in de ziekenhuizen te verlagen.”

Welke oplossingen bieden jullie aan?

“Een adequate behandeling komt tot stand door kwalitatief hoogstaande producten en services te verbinden met uitgebreide kennis van het medisch en therapeutisch domein. Ons bedrijf biedt beiden, en zet deze dan ook in om de zorg te optimaliseren. Op die manier bieden we totaalconcepten aan en kunnen we de klant ontzorgen, zodat de volledige focus op de patiënten ligt.”

Griet Vanhoucke Head of BeNeLux

Hoe belangrijk zullen medische technologieën worden in de behandeling van patiënten met chronisch nierfalen?

“Geïntegreerde zorg is cruciaal om de verscheidenheid en complexiteit in dit domein aan te pakken. Technologie kan hierbij helpen. Enerzijds om de patiënt beter te betrekken bij de opvolging, anderzijds om ook de behandeling beter in kaart te brengen.”

“Het implementeren van medische technologieen, artificiële intelligentie en data-analyse gaat steeds verder. Op basis van vooraf gedefinieerde KPI’s wordt geanonimiseerde data uit de dialyseapparatuur geanalyseerd en worden voorspellende modellen opgesteld. Deze modellen bieden de zorgverlener ondersteuning bij het nemen van beslissingen, zoals het bepalen van de ideale dosis van medicatie, maar ook het voorspellen van het ontstaan van bijkomende ziektebeelden. Daarnaast weet het zorglandschap Virtual Reality steeds beter te vinden. Door Virtual Reality te integreren in het opleidingstraject van dialysepatiënten, kunnen zij in een veilige omgeving kennismaken en raken ze vertrouwd met hun behandeling.”

AZ Sint-Lucas Gent: warme collega’s en veel doorgroeimogelijkheden Een ziekenhuis wil in de eerste plaats goede zorg verstrekken en patiënten in optimale omstandigheden huisvesten. Maar het zijn vooral de verpleegkundigen die dat waar moeten maken.

Daarom doet AZ Sint-Lucas er alles aan om zijn medewerkers zo tevreden mogelijk te houden. Dat zijn niet onze woorden, maar die van de verpleegkundigen zelf.

Goed opgevangen na de fusie

Nog aangenamer in de gangen

An offer he couldn’t refuse

De 29-jarige Cynthia Coppens werkt bij AZ Sint-Lucas op de afdeling acute geriatrie, waar oudere patiënten voor een acuut ziektebeeld worden behandeld, of bij wie een chronische ziekte onder controle wordt gehouden. Vandaag werkt ze al acht jaar voor het ziekenhuis. “Maar niet waar zich de huidige campus bevindt”, verduidelijkt ze. “Ik begon namelijk op campus Volkskliniek.

Vorig jaar werd die gesloten en werden alle diensten gebundeld in Sint-Lucas zelf. Die overgang heb ik als heel aangenaam ervaren: ik werd er goed opgevangen – niet evident, want door COVID werd de verhuis flink bemoeilijkt – en het is er prettig werken. Anders dan we gewoon waren, maar wel op een manier waarop ik me er meteen thuis voelde. Onze afdeling is een COVID-afdeling geweest, wat natuurlijk heel zwaar was.

Gelukkig kregen we hulp van onze collega’s van andere afdelingen zoals het OK die mee op onze afdeling patiënten kwamen verzorgen. Dat was niet evident maar is zeer goed gelukt omwille van de collegialiteit. (lacht).”

Ook de 28-jarige Anneleen De Greve voelt zich als een vis in het water in AZ Sint-Lucas. Zij werkt op de dienst oncologie, waar ze na haar stage mocht blijven. “Het ziekenhuis is niet zo groot, wat ik als een groot pluspunt ervaar – zeker omdat ik hierdoor als student meteen een warm onthaal kreeg.

Ook de collegialiteit binnen het team is fantastisch, net als tussen de afdelingen onderling. Als er bijvoorbeeld ergens personeelstekort is, zal er altijd wel iemand van een andere dienst bijspringen. Ook tijdens COVID is die samenwerking over departementen heel waardevol gebleken. Dat was een moeilijke periode, dus dan moesten we als ziekenhuis echt wel scherp staan.

Door zo samen te werken zijn we daarin geslaagd. Met als bijkomende aangename effect: ik heb veel mensen van andere afdelingen beter leren kennen, waardoor de sfeer in de gangen nu nog een stuk aangenamer is (lacht). Het groepsgevoel is met andere woorden nog versterkt. Ook de groei- en ontplooiingsmogelijkheden wil ik hier zeker als troef aanstippen.”

Cedric Van Loo is vandaag coördinator intensieve zorgen en werkt al dertien jaar in AZ Sint-Lucas, waar hij via interim werk terechtkwam. “In de verschillende ziekenhuizen waar ik dat deed, kreeg ik de mogelijkheid tot vast werk.

Ik ben daar nergens op ingegaan, tot Sint-Lucas met een voorstel op de proppen kwam. Aanvankelijk wilde ik dat niet doen, tot ze mij lieten weten dat ze écht potentieel in mij zagen en mij op de midcare zetten, met de belofte mijn bijkomende benodigde opleiding – een bachelor na bachelor in spoed- en intensive care – te zullen financieren. Zo’n voorstel kon ik natuurlijk niet weigeren.

Ik ben vervolgens als verpleegkundige aangesteld op Intensieve Zorgen en sinds vorig jaar mag ik me coördinator van die afdeling noemen. Ik kan mijn collega’s dus alleen maar bijspringen als het over die ontplooiingskansen gaat. Dat proberen we op onze eigen dienst trouwens ook zoveel mogelijk door te trekken.

Hetzelfde enthousiasme als op de eerste dag Last but not least hebben we Rudi Verminck, de veteraan van de groep die in 1978 begon op de dienst Intensieve Zorgen van de Heilige Familie. “Heel lang geleden dus”, lacht hij, “maar één ding is altijd hetzelfde gebleven, ook na de fusie met Sint-Vincentius na de eeuwwisseling: de zorg voor de patiënten.

Dat was wat mij van in het begin boeide om met dit werk te beginnen, en in Sint-Lucas vond ik op dat vlak de perfecte match.

“Ik heb een kaderopleiding gevolgd en voer vandaag een verantwoordelijke functie uit – ik vond dat een verruimende stap die mijn blikveld verbreedde voorbij de patiënten zelf. In de eerste plaats streef ik naar een warme afdeling, met mensen die zorg in hun hart dragen. Of ik hier graag werk? Laat het mij zo stellen: ik ga volgend jaar met pensioen, maar ik werk vandaag nog altijd met hetzelfde enthousiasme als op de eerste dag (lacht). Dat ligt niet alleen aan mijn hart voor zorg, maar ook aan de werkgever.”

Ontdek meer op

Fokus-online.be #fokushealthcare

MET UW STEUN STOPPEN WIJ ALZHEIMER!

1995

19753

© gettyimages

45.000 Alzheimer patiënten

19753_Annonce 255x185_NL_Flash.indd 1

2021

140.000 Alzheimer patiënten

De ziekte van Alzheimer is nog steeds ongeneeslijk, onomkeerbaar en niet afrembaar…

En elk uur komen er in België weer 5 nieuwe Alzheimerpatiënten bij. Als er niets gebeurt zal het aantal Alzheimerpatiënten in 2046 in België verdubbeld zijn…

De Stichting Alzheimer Onderzoek volhardt al 26 jaar in haar zoektocht naar een remedie tegen die vreselijke ziekte. Een ziekte die ons allemaal treft, rechtstreeks of onrechtstreeks, jong of oud. Steun ons daarom en speel zo een actieve rol in de wetenschappelijke race tegen de klok: de zoektocht naar een geneesmiddel.

2046

280.000 Alzheimer patiënten

Steun ons!

Wij zijn de enige Belgische stichting die het wetenschappelijke onderzoek naar de ziekte van Alzheimer financiert. Vorig jaar konden wij aan 17 nieuwe projecten een totaalbedrag van bijna 3,2 miljoen euro geven. Maar er is nog zoveel meer geld nodig om de uiteindelijke doorbraak te forceren: een medicijn tegen de ziekte van Alzheimer.

Steun ons dus door een donatie op rekening BE 29 2300 0602 8164 t.n.v.

Stichting Alzheimer Onderzoek of via de website www.stopalzheimer.be/doneer

4/10/21 14:19

22 NAWOORD

FOKUS-ONLINE.BE

Els Stout

Zorgprofessionals zorgen voor ons, maar wie zorgt voor hen?

2022 wordt een spannend jaar voor hr in de zorgsector. De coronacrisis heeft enorm veel druk op ons zorgpersoneel gelegd en de vraag naar verpleegkundigen blijft groot. Een goede, overkoepelende aanpak dringt zich op.

E

nerzijds moet het huidige zorgpersoneel beter ondersteund worden in hun job en anderzijds is het belangrijk om het beroep terug aantrekkelijk te maken, gezien de grote vraag in de sector. Hiervoor zie ik de nood aan een aanpak op twee niveaus.

We moeten stellen dat we over een versnipperd landschap spreken, wat betreft de zorgsector in ons land. Ziekenhuizen zijn deels federale bevoegdheid, woonzorgcentra bevinden zich op gemeenschapsniveau, wat ervoor zorgt dat de sector log is en vaak traag en niet uniform werkt. Bovendien kan deze versnippering zelfs leiden tot onderlinge concurrentie binnen de zorg, gezien lonen en andere voordelen sterk kunnen verschillen van instelling tot instelling. Op overkoepelend niveau is er dus nog heel wat werk om uniformiteit te creëren en de overheid heeft daar een cruciale taak.

Op een tweede niveau is er werk voor de zorginstellingen zelf.

Ook intern dienen er initiatieven genomen te worden om het beroep aantrekkelijker te maken. Zorgprofessionals zorgen voor ons, maar wie zorgt er uiteindelijk voor hen? De zorg- en verpleegkundigen komen elke dag in aanraking met emoties,

De zorgsector is een heel mooie sector, met warme collega’s die dag in, dag uit het beste van zichzelf geven. zowel positief als negatief, en de algemene perceptie stelt dat dit ‘part of the job’ is. Dat kan niet de bedoeling zijn, er is nood aan begeleiding om die emoties te kanaliseren. People management & coaching is iets waar wij bij Care Talents heel veel belang aan hechten, we merken echter dat hier algemeen binnen de zorg nog een inhaalbeweging is te maken. Er is wel degelijk nood aan investeringen in het kader van welzijn op het werk, zowel op verpleeg- en zorgtechnisch als op emotioneel vlak.

Een luik dat kan bijdragen aan welzijn op het werk en aan een verbetering van de workload voor zorgpersoneel is de optimalisatie van het takenpakket van zorgpersoneel. Heel

duidelijk aflijnen welke taken bij welk profiel horen en daar als zorginstelling over waken, kan een positieve impact hebben op de werkdruk.

Daarnaast is het cruciaal om te investeren in opleidingen.

Vanuit de overheid zijn er zeker initiatieven waarin verschillende opleidingsmogelijkheden worden aangeboden, alsook een reeks van ondersteunende maatregelen voor het volgen van deze opleidingen. Jongstleden werd de website ‘www.wordverpleegkundige.be’ in het leven geroepen, waarin alle opleidingsmogelijkheden en ondersteunende maatregelen worden beschreven, maar deze is te weinig gekend. Promotie, communicatie en uniformiteit zijn ook hier de kernwoorden!

De zorgsector is een heel mooie sector, met warme collega’s die dag in, dag uit het beste van zichzelf geven. Zij zorgen voor ons, het is dan ook enorm belangrijk dat wij ook voor hen zorgen.

De mogelijkheden zijn er, maar er is een inhaalbeweging nodig op overkoepelend niveau én op het niveau van de zorginstellingen zelf, alleen zo is er een kans op slagen.

Door Els Stout, General Manager Care Talents

Paul Van de Heyning, oud-diensthoofd aan het UZA, werd in 2020 zelf geconfronteerd met leukemie.

Als patiënt schenkt hij momenteel aan het onderzoek voor een mRNA-vaccin tegen kanker. Hij beseft als geen ander hoe cruciaal wetenschappelijk onderzoek is.

Schenk jij net als hij voor het kankeronderzoek?

Surf dan naar helden.uzafoundation.be of stort op BE69 0017 9875 6478 o.v.v. ‘helden’.

Zorg jij graag voor mensen?

Dan zorgen wij voor je opleiding.

Ontdek onze duizenden jobs en opleidingen naar werk in de zorg op vdab.be/zorg

TE KOOP / TE HUUR KANTOREN EN LABO’S OP EEN UNIEKE LOCATIE Wetenschapspark Universiteit Antwerpen Een unieke locatie voor innovatieve, onderzoeksgedreven ondernemingen www.wetenschapsparkuantwerpen.be

210825_Wetenschapspark_Healthcare_bijlageDeStandaard_adv 2.indd 1

3/09/2021 13:04