PrimaOnderwijs #1 September 2022

dit heb je nodig! de basis op orde LezenSchrijvenRekenenBurgerschapDigitalevaardigheden     Ingrediënten Nummer 1 / September 2022 www.primaonderwijs.nl / verschijnt 5x per jaar Terug naar de basis ‘We hebben het onszelf te ingewikkeld gemaakt’ Wat leerkrachtenhebbennodig? Pascal, Anouk en Bas geven antwoord SpringlezendCampagne Leerkrachten leesopvoedingen

Taal, spelling en lezen leren moet anders. Nu kán het ook anders. Nieuw Nederlands Junior. Beter, Leuker, creatiever, motiverender, effectiever. Alle taaldomeinen in samenhang met elkaar.

Dat zorgt voor betere transfer, verhoogt de motivatie van leerlingen én maakt het lesgeven makkelijker. Ga voor meer informatie naar nieuwnederlandsjunior.nl

Wiesette Haverkamp Hoofdredacteur PrimaOnderwijs Ideeën, vragen, verzoeken voor PrimaOnderwijs? Mail naar redactie@primaonderwijs.nl

Anna Bosman en Ton van Haperen zijn onderdeel van Team Red het Onderwijs, dat pleit om terug naar de basis te gaan. Lees het hele artikel op pagina’s 8 en 9 Leerkrachten en docenten willen graag meer ondersteuning om basisvaardigheden bij leerlingen te verbeteren. “Bij ons op school krijgen we tijd om te studeren of onderzoek te doen naar wat werkt in de klas”, geeft leerkracht Pascal Rooze als voorbeeld aan.

Onder de naam MediaMasters is een gratis serious game ontwikkeld waarmee scholen aan de slag kunnen. Op pagina’s 28 en 29 lees je hier meer over. En om basisvaardigheden goed te kunnen leren, is het handig dat kinderen mentaal en lichamelijk ook lekker in hun vel zitten. Over van je af praten en goed voor je lichaam zorgen lees je daarom ook in deze editie.

Iemand die de basisvaardigheid lezen ruimschoots op orde heeft, is Guus Janse. De voorleeskampioen wil wel meedenken over de basis op orde en heeft nog een paar leuke tips voor leerkrachten op pagina’s 26 en 27.

PrimaOnderwijs 3

Eerst stel ik me graag voor als nieuwe hoofdredacteur van PrimaOnderwijs. Mijn naam is Wiesette Haverkamp. Nadat ik 17 jaar in de journalistiek heb gewerkt, heb ik twee uitstapjes gemaakt als content marketeer in de retail en als online communicatiemedewerker in de zorg. Met mijn terugkeer in de media voelt mijn basis weer op orde. Met veel plezier heb ik mijn eerste editie gemaakt.

Volg @PrimaOnderwijs ook op Instagram, LinkedIn, Twitter en Facebook. Kinderen verlaten school zonder voldoende kennis van lezen, schrijven en rekenen. Ook op het gebied van digitale vaardigheden en burgerschap is winst te behalen. Het allereerste nummer dat uit mijn handen komt, gaat over een actuele onderwijskwestie. Het verbeteren van de basisvaardigheden staat hoog op het wensenlijstje van de overheid. Reden genoeg om begin van het schooljaar aandacht te schenken aan het thema ‘De basis op orde’.

Rond de basis op orde in het onderwijs zijn er verschillende visies en uitgangspunten. We belichten graag de diversiteit binnen dit thema. “Eerst moet je rekenkundig begrijpen dat een milligram iets anders is dan een kilogram, voordat je het gaat hebben over eten en overgewicht.”

VOORWOORD dit heb je nodig! de basis op orde

Om de digitale geletterdheid verder te ontwikkelen, heeft een aantal partijen de handen ineengeslagen.

Ik wens je veel leesplezier!

biblioshop.com A star is born! De ster onder de boekenwagens...Ontdekalletypen!Atria dubbelzijdig Verkrijgbaar in • 4 typen • 8 kleuren • 3 hoogtes en als DeLuxe versie in 3 kleuren betonplex Cursa enkelzijdig Izar dubbelzijdig 4-hoog Mira enkelzijdig Cursa dubbelzijdig 4-hoog Atria dubbelzijdig 5-hoog alles voor je schoolmediatheek

Verschijning en verspreiding PrimaOnderwijs verschijnt 5 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij alle basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland. Naast het magazine biedt PrimaOnderwijs een wekelijkse nieuwsbrief en de website www.primaonderwijs.nl

44 In gesprek met De Kindertelefoon 18 Mentaal basisvaardighedenbelangrijkwelbevindenvoorde @ primaonderwijs Colofon Hoofdredactie Wiesette Haverkamp Vormgeving Martin Hollander Medewerkers Brigitte Bloem, Heleen de Bruijn, Marleen Kuijsters, Erik Ouwerkerk Foto’s Erwin Winkelman Fotografie, iStock, Shutterstock Redactie 030 - 241 70 44, redactie@primaonderwijs.nl, postbus 40266, 3504 AB Utrecht Sales 030 - 241 70 21, account@edg.nl Klantenservice 030 - 241 70 20 klantenservice@edg.nl

een uitgave van Volg ons Voorlezen en praten maken taalvaardigkinderen10 ‘DeCORPUS:basis voor je leven is je lichaam’‘De basis64 Met 150.000 lezers het grootste blad voor alle onderwijsprofessionals. Nummer 1 september 2022 Inhoud 41 26 De 2022VoorleeskampioenNationalegeefttips schooljaarhetSpringlezendnieuwein!14 Visie na inventarisatie basisvaardigheden 20 Wat hebben leerkrachten nodig? 28 Mediawijsheid met taalvaardigheid dankzij serious game 32 Skillsdojo: Alle leerlingen krijgen nu dezelfde kansen 36 Goud Onderwijs: focus op taal en rekenen 50 Achter de schermen bij Nieuwsbegrip 69 Het 4 en 5 mei Denkboek editie 2023 70 De Miljoenennotaposter 2023 komt eraan!

PrimaOnderwijs

©Copyright 2022 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelinge n. is

Dé invoorvakbeursprofessionalshetKO,POenVO ontwikkelingVooréngroei! Vijf dagen trends & Meldontwikkelingenjeaanvianot-online.nlvoor de Nationale Onderwijstentoonstelling in Jaarbeurs, Utrecht. Schrijf je gratis in! scan en registreer

PrimaOnderwijs 7

Sparen voor je schoolbieb

‘PatsBoemKledder!’ is een programma voor kleuters over techniek vanuit ‘Het Museum van Gewone Dingen’. In dit vrolijke poppenprogramma spelen meerdere kandidaten een memoryspel. Als kandidaten het spel verliezen, zorgen de monsters Pats! Boem! en Kledder! voor spectaculaire effecten als ontploffingen, klodders vogelpoep en vallende gewichten. Maar als een van hen het spel wint, wordt er op een van de schilderijen in de museumzaal naar aanleiding van de memoryplaatjes een film vertoond over het productieproces van een heel gewoon ding. Al die productieprocessen laten kleuters beseffen dat de gewone dingen in hun omgeving ooit een keer zijn gemaakt.

Actiepakket Met de actie wil Bruna bijdragen aan de leesbevordering van kinderen. Om goed te leren lezen, is een divers aanbod aan leesmateriaal essentieel. De schoolbibliotheek is één van de plekken waar interesse in lezen begint, maar veel scholen hebben de middelen niet om hun bibliotheek in te richten. Bruna draagt met de actie een steentje bij om dat wel mogelijk te maken. Medio september ontvangen alle basisscholen een actiepakket met informatie en een verzamel-envelop voor de kassabonnen.

Meer info:

Tijdens de Kinderboekenweek (5 t/m 16 oktober 2022) organiseert Bruna dit jaar opnieuw de inmiddels bij vele basisscholen bekende spaaractie: Sparen voor je schoolbieb! Door kassabonnen te sparen, kunnen scholen hun schoolbibliotheek aanzienlijk uitbreiden met de hulp van (groot)ouders, vrienden en familie. Zij kopen een kinderboek bij Bruna en leveren de bon in op school. De school verzamelt alle bonnen en levert deze op haar beurt in bij een Bruna-winkel. Bruna telt de kassabonbedragen bij elkaar op en stelt 20% van dat bedrag beschikbaar aan de school om nieuwe boeken uit te zoeken. Hoe meer boeken er in de actieperiode van 5 oktober t/m 16 oktober 2022 bij Bruna worden gekocht, des te meer gratis boeken de school daarna mag uitzoeken.

Kijk ook op: www.bruna.nl/schoolbieb

PatsBoemKledder!

In Twee Werelden – Molukkers in Nederland! In zes zeecontainers wordt het bijzondere en opmerkelijke verhaal van de Molukkers in Nederland verteld. Bij deze tentoonstelling is lesmateriaal (voor po en vo) ontwikkeld, waarin de koloniale geschiedenis van Molukkers enNederland behandeld wordt. Doel hiervan is om leerlingen bewust te maken van de gemeenschappelijke geschiedenis en te vertellen wat deze geschiedenis heeft gedaan met de Molukkers. Dit lesmateriaal sluit aan op verschillende kerndoelen van Oriëntatie op de wereld /Tijd (po) en op diverse kenmerkende aspecten van het vak geschiedenis (vo).

MolukkersTentoonstellingwww.reizendetentoonstelling.nloverinNederlandTIP!

Vanaf 5 september 2022, elke schooldag te zien om 7:40 op NPO 3. De uitzendingen worden na uitzending ook gepubliceerd op www.schooltv.nl

Ontdek de unieke Reizende Tentoonstelling

8

Een voorbeeld: eerst moet je rekenkundig begrijpen dat een milligram iets anders is dan een kilogram, voordat je het gaat hebben over eten en overgewicht.”

“We hebben het onszelf veel te ingewikkeld gemaakt”

Onderwijsminister Dennis Wiersma wil terug naar de basis. Geen (grote) herzieningen meer van het curriculum maar aandacht voor de kennis en vaardigheden die de laatste jaren zijn achtergebleven. Dat is precies wat Team Red het Onderwijs al langer bepleit. Onder hen Anna Bosman (hoogleraar pedagogiek en lerarenopleider) en Ton van Haperen (vakdidacticus Universiteit Leiden en docent economie in het voortgezet onderwijs). “We hebben het onszelf veel te ingewikkeld gemaakt.” Terug naar de basis

Bosman staat eerst stil bij het waarom van Terug naar de Basis: “Kinderen hebben een stevig basiskennisniveau nodig om uit te groeien tot volwassenen die hun weg weten te vinden in, en kunnen bijdragen aan de maatschappij. Wat mij betreft staan taal en rekenen voorop, aangevuld met kennis van geschiedenis en wereldoriëntatie. Leraren besteden momenteel veel aandacht aan zaken als het klimaat, omgaan met geld, gezond eten en dergelijke maar kinderen moeten eerst een basis hebben voor ze daar mee aan de slag gaan.

De stapel werkboeken en methodes in de kast van de leerkracht wordt dus een stuk kleiner? “Daar zou ik nu juist níét willen beginnen. Met tien minuten klassikale instructie en twintig minuten gezamenlijk oefenen bereik je in veel gevallen veel meer dan wanneer leerlingen een half uur zelfstandig met werkboekjes aan de slag gaan. Als leerkracht raak je dan heel eenvoudig het overzicht kwijt van waar Anna Bosman

Er is ruimte voor professionalisering van leerkrachten...

Ton van Haperen

De economiedocent merkt op dat de schoolleiding vaak een ander professionaleringstraject in gedachten heeft voor de leraren. “Daarmee kunnen ze dan andere rollen vervullen in de organisatie. De docent daarentegen wil dolgraag simpelweg beter lesgeven. Dwing die vakdidactische bijscholing af, leraren mogen best wat meer voor zichzelf opkomen”

“De schoolleider kan de leraar ondersteunen door leerlingvolgsystemen, rapportages over omgangsvormen in de klas etc. te laten voor wat het is,” meent Bosman. Het grote administratieve takenpakket van de leraar berust voor een groot deel op een misverstand. De schoolleiding wil voldoen aan de eisen van de onderwijsinspectie en degene voor de klas gaat er in mee onder het mom van ‘het moet maar.’ Terwijl de inspectie toegeeft dat veel van de randzaken slechts optioneel zijn. Zo houden ze elkaar in een bureaucratische wurggreep en verliezen ze de prioriteiten uit het oog. We hebben het onszelf veel te ingewikkeld gemaakt. Als we heel effectief lesgeven dan kunnen we die basiskennis zomaar in de helft van de tijd op orde krijgen. Door ons minder met randzaken bezig te houden, sparen we nog meer tijd. Stel je voor wat we de leerlingen dán allemaal kunnen bieden!”

PrimaOnderwijs 9 ze staan. Zelfstandigheid van de kinderen is een mooi streven, maar ook heel delicaat: een gedeelte van de groep spartelt in het diepe, een paar leerlingen redden zich wel, en een ander groepje klautert het zwembad uit en gaat om zich heen kijken. Het is eigenlijk heel simpel: wil je weten of een kind iets weet, dan moet je erbij zijn om dat te checken. Met expliciete directe instructie hou je het overzicht over de groep en tilt iedereen elkaar naar een hoger niveau. Het is in mijn ogen een heel effectieve manier van lesgeven die helaas naar de achtergrond is verdwenen. Het vergt moed om een andere weg in te slaan. Leerkrachten moeten zich opnieuw kritisch afvragen: ‘Wat wil ik de leerlingen leren? Hoe breng ik dat zo efficiënt mogelijk over?’ Wil je een eerlijk antwoord op die vragen, dan moet je ook bereid zijn om ‘het voelt goed’, ‘dit geeft het boek aan’ of ‘zo heb ik het altijd gedaan’ te laten varen. De leraar krijgt daar voor veel terug. Een voorbeeld: Sezgin Cihangir, directeur van het Nederlands Mathematisch Instituut (NMI), stelt vast dat de helft van de kinderen niet het basisniveau rekenen haalt. Dat is dramatisch, maar het goede nieuws is dat het de mensen van het Instituut lukt om iedereen in 12 weken op niveau te krijgen. Het kan dus echt veel beter!”

Dus iedereen moet direct contact opnemen met het NMI? “Er is heel veel onderzoek gedaan naar wat wel en niet werkt in het onderwijs. ResearchEd is wat mij betreft een goed startpunt. Dat is een kennisplatform waar onderwijzers, pedagogen en didactici op zoek gaan naar wat echt werkt. Daar bespreken ze evidencebased (en evidence-informed) onderzoek dat moet leiden tot het beste onderwijs op allerlei gebieden.”

Van Haperen kan zich daar in vinden: “Het welbevinden van de leerling is belangrijk, maar in Nederland scoren we daar gelukkig al jaren heel goed op. Op kennisgebied daarentegen zakt het niveau snel en daar moeten we dus onze aandacht op richten. We moeten de lat weer hoger durven leggen. Wat als we spellingfouten en verkeerde interpunctie gewoon niet meer accepteren in toetsen en opstellen? Goed Nederlands is toch het minste wat we van onze leerlingen mogen verwachten. Telefoons in de klas? Natuurlijk zorgt dat voor afleiding. Dat kun je schoolbreed verbieden. Ga staan voor een leerklimaat waarin de kinderen leren en leraren zich weer kunnen concentreren op wat ze het liefste doen: vakkennis overdragen. ”

Het takenpakket is echter groot…

Maurice de Greef Foto Niels Cornelis Meijer.

Vroeg signaleren van taalproblemen is daarom belangrijk.

10Taalproblemen?

2-jarigeAlarmbellengaanafalsnoggeenzinnenmettweewoordenmaakt

Vroeg signaleren én ondersteunen helpt

vraag te beantwoorden.” Volgens De Greef zijn taalproblemen heel divers. “De ontwikkeling van taalvaardigheid bij kinderen heeft vaak te maken met een combinatie van factoren: bijvoorbeeld een beperking met zicht of gehoor, weinig taalstimulansen thuis en een schoolsysteem dat niet passend is, waardoor niet aan een specifieke behoefte van een kind tegemoet wordt gekomen. Op latere leeftijd kan dat resulteren in laaggeletterdheid. Dat betekent onder meer dat volwassenen taal niet goed kunnen gebruiken in het dagelijks leven, zoals bij eigen financieel beheer of bij een huisarts.”

Voorlezen en praten met kinderen maakt hen taalvaardig

Taalontwikkeling bij jonge kinderen is het onderwerp van een vraag uit de zogenoemde Kennisrotonde van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO). In deze Kennisrotonde komen vragen uit het onderwijsveld aan bod, die worden beantwoord aan de hand van wetenschappelijk onderzoek. De exacte vraag luidde: Wat is het effect van vroegtijdige taalsignalering en taalondersteuning bij kinderen tot 6 jaar op hun leer- en schrijfvaardigheid later op de basisschool? Maurice de Greef ging met deze vraag aan de slag. Hij is leerstoelhouder van de UNESCO Leerstoel Volwasseneducatie aan de Vrije Universiteit van Brussel. Daarnaast houdt hij zich bezig met laaggeletterdheid en taal. Hij is ook ‘kennismakelaar’ bij de Kennisrotonde. “De Kennisrotonde slaat een brug tussen de onderwijspraktijk en wetenschappelijk onderzoek, dat niet altijd toegankelijk is voor onderwijsprofessionals. Iemand stelt een vraag vanuit zijn of haar eigen onderwijspraktijk en als kennismakelaar probeer ik op basis van literatuuronderzoek zo’n Tekst: Heleen de Bruijn

De taalontwikkeling in de vroege kindertijd heeft invloed op de taalvaardigheid. En een goede taalvaardigheid is de basis voor een succesvolle schoolcarrière.

Taalrijke thuisomgeving Het verkorte antwoord op de vraag in de kennisrotonde luidt: Ouders kunnen geholpen worden een taalrijke thuisomgeving te creëren. Op tijd spraaken taalproblemen aanpakken, verbetert de communicatievaardigheden van kinderen. Taalinterventies op jonge leeftijd kunnen daadwerkelijk voor betere taalvaardigheid, zoals lezen, zorgen. De Greef: “Studies tonen aan dat tijdige taalondersteuning goed

Heb jij ook een vraag waarop je een wetenschappelijk gefundeerd antwoord wilt krijgen? Stel hem op Kennisrotonde.nl

Voor preventief logopedisten is het volgens Weggemans belangrijk duidelijk te maken wat hun rol is. “Want gemeenten kopen vaak een pakket preventieve logopedie in, terwijl ze dat niet per se hoeven te doen. Belangrijk is dus dat ik kan duidelijk maken, wetenschappelijk onderbouwd, waarom vroege screening van belang is voor goed lezen en schrijven op de basisschool. Met het antwoord van Maurice kan ik dat nog beter duidelijk maken.”

Alarmbellen Bij Marleen Weggemans gaan er alarmbellen rinkelen als kinderen op 2-jarige leeftijd nog geen zinnen met twee woorden kunnen maken. “Dat is ons belangrijkste screeningsinstrument om een taalontwikkelingsstoornis (TOS) te signaleren. En dat wil je het liefst zo snel mogelijk doen, want dan kun je al vroeg expertise inzetten en/of ouders adviezen geven over hoe ze hun kind kunnen helpen. Het kan namelijk ook zijn dat een kind niet goed hoort en daardoor in zijn taalgebruik achterblijft. In zo’n geval verwijzen we door naar een kno-arts.” Weggemans stelde bovengenoemde vraag in de Kennisrotonde, maar is zelf geen leraar.

Bij vroege signalering van taalproblemen, al tussen 27 en 30 maanden, is het goed mogelijk om met taalondersteuning het tij te keren, zegt De Greef.

PrimaOnderwijs 11 is voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Een kind dat niet taalvaardig is, kan meer op zichzelf zijn en minder contact met zijn leeftijdgenoten hebben. Een van de belangrijkste dingen is dat je school op een prettige manier kunt doorlopen, onder meer door goed contact met anderen. Als kinderen nog heel jong zijn, is een achterstand nog goed in te halen. Ouders kunnen daar veel aan doen, door voor te lezen, meer te praten met hun kind en het kind uit de dagen taal te gebruiken.” Marleen Weggemans, preventief logopedist bij de GGD, geeft aan dat je taal op jonge leeftijd helemaal niet hoeft te trainen. “Dat gaat vanzelf. Door gewoon met je kind te praten en niet mee te gaan in babytaal, en door dingen met woorden te benoemen.”

“Ik ben erg geïnteresseerd in het onderwerp laaggeletterdheid en wil voorkomen dat mensen laaggeletterd worden. Vorig jaar bezocht ik een symposium over taal en gezondheid, waarbij Maurice de Greef één van de sprekers was. Ik stelde hem mijn vraag en hij verwees me naar de Kennisrotonde. Hij zei dat hij deze vraag op die plek graag zelf zou beantwoorden.”

taalontwikkeling-en-de-invloed-op-de-taalvaardigheid-bij-kinderenhttps://www.kennisrotonde.nl/vraag-en-antwoord/

Het antwoord op haar vraag heeft Weggemans meteen gedeeld met de vakgroep preventief logopedisten (van elke regionale GGD één). ‘Het antwoord is voor ons eigenlijk niet nieuw, maar door de wetenschappelijke onderbouwing sterkt het ons wel in de manier waarop we bezig zijn.’

Marleen Weggemans

De Kennisrotonde is een uniek loket voor de beantwoording van vragen uit het onderwijs met kennis uit onderzoek. Initiatief van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO).

“Het consultatiebureau of de kinderopvang zijn goede plekken om taalproblemen te signaleren. Maar de uitdaging is: er moet vaak over het kind al zo veel worden aangekaart en taalontwikkeling staat niet altijd voorop.”

Gelijke kansen Volgens Maurice de Greef biedt taalondersteuning kinderen dezelfde kansen als hun leeftijdgenoten. “Het is belangrijk dat in een schoolperiode niet alle energie naar taal hoeft te gaan, dat is winst voor je schoolperiode. Laaggeletterdheid komt helaas nog veel voor. Er wordt in onze samenleving een groot appel gedaan op mensen, we zijn erg gericht op resultaten. Een toets of diploma nét halen, is al gauw goed genoeg. Maar daardoor krijgen kinderen te weinig ondersteuning.’

Vandaag aan de dag is de geeft ondersteuning aan binnentotaliteit.de school? Welke beschikken om goed te en veelzijdige baan en functioneren onder ONDERWIJSASSISTENT Pocketboek ONDERWIJSASSISTENT Pocketboek Dot Constable 9 7 8 9 4 6 1 1 8 3 0 9 5 kansrijk!kindIeder JensenEric te ontwikkelen, de kans op een opgroeien in armoede leven vaak in een Ze krijgen minder prikkels om kunnen een doorslaggevende kloof tussen arm en rijk, door op betekent in dit verband compleet, de ontwikkeling van de meest mindset. Kansen creëren voor juiste mindset, zowel die van kind kansrijk! is een inzichtelijke je de weg wijst om je mindset verbeteren en al je leerlingen en te bijbehorendeboekjeontwikkelen.meeinhetontwikkelenstrategieëndiehetuitwerkingmetnogveelmeerterugin Ieder Kind Kansrijk! de uitgave op is gebaseerd. 9789461183088 IEDER KIND KANSRIJK! Lesgeven aan leerlingen die opgroeien in armoede Eric Jensen Beknopte uitgave metmakenzichtbaarLeren ClarkeShirleyAssessmentFormatieve In samenwerking met 9 7 8 9 4 6 1 1 8 2 6 0 9 Shirley Clarke Leren zichtbaar maken met Formatieve Assessment

Om formatieve assessment succesvol toe te passen in je klas, heb je in ieder geval duidelijke leerdoelen en goede vormen van feedback nodig. Maar ook een leercultuur van growth mindset, het werken met praatmaatjes, en het voortdurend checken van wat leerlingen al weten en begrijpen zijn belangrijk. In deze beknopte uitgave gaan we in op de 12 ingrediënten van formatieve assessment die Shirley Clarke in de originele uitgave beschrijft. Waarom zou je het ingrediënt inzetten, wat houdt het precies in en hoe breng je het in de praktijk? Dit boekje geeft de belangrijkste punten weer. Beknopte uitgave

In haar boek Leren zichtbaar maken met formatieve assessment laat Shirley Clarke zien hoe je het leerproces van leerlingen centraal zet. Formatieve assessment legt de focus op persoonlijke ontwikke ling. Hoe zorg je ervoor dat iedere leerling kan groeien en dat elke leerling weet welke stappen hij moet zetten om vooruit te komen?

En het op orde brengen van deze map is een ware struggle voor de meesten. Denk maar aan jezelf wanneer je een deadline hebt. Hoe vaak ben je dan wel niet op het laatste moment nog druk bezig om de boel in orde te maken? Geloof me, zo ook de leerlinguiteindelijkmomentendienaarJehetdevanHoejaloershebben,hetzijnpersonenpraktijkschoolleerling.gemiddeldeDiepaardiezogestructureerddatzeeenpaardagenvoormomentsuprêmeallesklaardaarzijnweallemaalop.stressvolhetcompleetmakendemapsomskanzijn,voorleerlingenookvoordementor,isookietsgeweldigmoois.benteigenlijkbezigomsameneenontwikkelingtekijkensomsevenstilstond,opandereweersnelgingenleiddetotwaareennustaat.

Om überhaupt aan het examengesprek te mogen deelnemen, moeten de leerlingen hun portfolio op orde hebben. Het portfolio is een map met alle belangrijke bewijsstukken uit hun schooltijd, zodat ze in het examengesprek goed uit kunnen leggen wat ze allemaal geleerd hebben en aan welke doelen ze hebben gewerkt.

@meesterstefan_hrlm

Deze jongen leert in de praktijk, door het te doen

COLUMN Meester Stefan

“Meneer, kunt u nog even de deur van het technieklokaal openen?”

PrimaOnderwijs 13

Geslaagde leerlingen bij ons op school herken je uit duizenden. Ten eerste zijn ze extreem blij en ten tweede hebben ze vaak een vlag bij zich. Die krijgen ze gelijk uitgereikt, zodat ze thuis, net als alle andere geslaagden in Nederland, de vlag kunnen uithangen met iets van een tas eraan. Dat ze in hun schoolcarrière vaak met enkel een pen naar school kwamen, doet er op dat moment even niet toe. Gelukkig halen leerlingen van het praktijkonderwijs tegenwoordig ook een landelijk erkend diploma, dat geeft het slagen veel meer cachet.

En altijd bekruipt me het gevoel: dit zouden we veel vaker moeten doen. Die map erbij pakken. Dit is waar alles om draait voor de leerling, superconcreet bewijsstukken verzamelen die hun ontwikkeling kunnen staven. Helaas laat ons overvolle programma op school dat niet altijd Mochttoe. de overheid besluiten het praktijkonderwijs een financiële injectie te geven, dan stoppen wij die in coaching. Stel onze mentoren in staat vaker samen met de leerlingen aandacht te schenken aan hun portfolio, de basis op orde, toch?! En vergeet vooral niet om een keer langs te komen, om een geslaagde leerling te ontmoeten. Want echt, die blijdschap is pas echt Meesteronbetaalbaar.Stefan

Het is pauze en ben in de aula om mijn pauzedienst te vervullen, wanneer Jens op mij afstapt. Hij is niet alleen, achter hem aan loopt een docent van een andere school, die zojuist bij het examengesprek van Jens aanwezig was. Jens is geslaagd, dat zie je aan alles. Hij glimt van oor tot oor en wil nu aan de examinator nog een werkstuk laten zien. Het zijn de mooiere momenten van het jaar.

Het lerarenteam heeft zelf voor alle vakken doorlo pende leerlijnen ontwikkeld, passend bij de visie van de school. Die visie rust op vier pijlers: eigenaarschap, differentiatie, krachtige leeromgeving en professionele leergemeenschap. “We maken gebruik van onderdelen uit meerdere methodes en eigen materiaal”, licht Marieke van Gorkum, leraar van groep 3, toe.

Curriculumbewustzijn

Voor leerlingen in het Nederlandse onderwijs zijn schrijven en diep lezen de grootste uitdagingen als het gaat om de basisvaardigheden taal. SLO onderzoekt wat werkt voor welke doelgroep en op welk moment. “Basisvaardigheden taal kun je versterken door het vergroten van de samenhang tussen verschillende

Tekst: Brigitte Bloem

De Regenboog heeft twee locaties. De ene locatie werkt in grote groepen van 40-50 leerlingen en twee leraren, aangevuld met onderwijsassistenten, de andere juist met kleine groepen van rond de 20 leerlingen. Samen met een collega staat Harriëlla Duijts voor een grote groep 8. “Zo’n omvangrijke groep vergt intensief collegiaal overleg, maar brengt ook een gedeelde verantwoordelijkheid met zich mee. Door subgroepjes te maken kunnen we flexibel inspelen op de verschillende leerbehoeftes van leerlingen. Dat komt het onderwijs in de basisvaardigheden ten goede.” In de midden- en bovenbouw wordt ook regelmatig groepsoverstijgend gewerkt. Hierdoor maken de teamleden van de Regenboog volop gebruik van elkaars expertise.

SLO start online platform versterken basisvaardigheden ‘ Kijk goed naar wat elke leerling nodig heeft om zich te ontwikkelen’

Basisschool De Regenboog in Schijndel inventariseerde waar leerlingen tegenaan lopen bij de basisvaardigheden taal en rekenen. Het lerarenteam formuleerde vervolgens zijn visie op het versterken van deze basisvaardigheden en bepaalde de benodigde aanpak om de gestelde doelen te bereiken. Een prima werkwijze, vindt SLO.

14

Online platform www.slo.nl/basisvaardigheden taaldomeinen en het gebruik van rijke teksten”, legt curriculumontwikkelaar Anne-Christien Tammes van SLO uit. “Dat vraagt om curriculumbewustzijn bij leraren.” De werkwijze van De Regenboog spreekt Anne-Christien erg aan. “Bepaal eerst per taaldomein hoe het gesteld is met de basisvaardigheden taalNederlands van je leerlingen. Bepaal vervolgens je visie en hoe je, bijvoorbeeld met behulp van diverse SLO-ondersteuningsmiddelen, te werk wilt gaan om de basisvaardigheden te versterken”, adviseert ze. Ook voor rekenen-wiskunde is het belangrijk om vanuit een visie naar een passende aanpak toe te werken. Geïntegreerde aanpak taaldomeinen Een belangrijk element van het taalonderwijs op De Regenboog is close reading. Harriëlla: “Hierbij koppelen we diep lezen aan de thema’s die in zaakvak ken aan bod komen. Vanuit een geïntegreerde aanpak kun je de hele schooldag door met je leerlingen aan leesbegrip werken en ze meer lees- en leerplezier geven. Door de combinatie met andere vakken creëer je een levensechte leeromgeving en wordt taalonder wijs veel betekenisvoller.” Met begeleiding van SLO heeft De Regenboog ook haar schrijfonderwijs aangepakt. Door mee te doen aan het project ‘werken met een schrijfportfolio’ kreeg het team veel inzichten in effectief schrijfonderwijs en het volgen van de schrijfontwikkeling. “Daardoor hebben we nu helder in beeld hoe we ook voor het domein schrijven een doorlopende leerlijn kunnen ontwikkelen”, vertelt Harriëlla. Rekenen: gerichte aanpak Curriculumontwikkelaar Iris Verbruggen houdt zich bij SLO onder meer bezig met de basisvaardigheden rekenen-wiskunde. “Ondanks dat de meeste leerlingen het basisniveau voor rekenen-wiskunde halen, consta teren we veel verschil tussen verschillende groepen leerlingen. Daarom is een gerichte aanpak nodig.” Ze vindt dat scholen zich er bewuster van kunnen zijn dat ze op rekengebied hogere verwachtingen kunnen hebben van alle leerlingen. “Bovendien gaat het bij basisvaardigheden rekenen-wiskunde niet alleen over basisbewerkingen, maar juist om de combinatie van kennis, vaardigheden en inzichten die bijdragen aan gecijferdheid. Ook worden in onze data-intensieve samenleving vaardigheden als kritisch kwantitatief denken en rekenwiskundig probleemoplossen steeds Hetbelangrijker.”algemene beeld dat leerlingen in Nederland weliswaar het basisniveau rekenen halen, maar qua gecijferdheid niet eruit halen wat erin zit, herkennen ook de leraren van De Regenboog. Marieke: “We zijn nu intensief bezig om een passende leerlijn samen te stellen voor ons rekenonderwijs. Ook formatief toetsen nemen we daarin mee. Dat sluit goed aan bij onze manier van lesgeven.” Durven reflecteren Sinds kort werkt het team van De Regenboog met Lesson Study, waarbij een groepje leraren een les ontwerpt. Eén leraar geeft de gezamenlijk ontwikkelde les in de groep, de anderen observeren. Daarna kijken ze samen wat voor effect het had op de leerlingen en wat beter kan. “Dit helpt bijvoorbeeld om goed te kijken naar de wijze waarop iedere leraar individueel met differentiatie omgaat”, vertelt Marieke. Harriëlla vult aan: “Als een leerling onvoldoende meekomt, doe ík iets fout. Daarom is het cruciaal om te durven reflecteren op je eigen én elkaars werkwijze. Kijk goed naar wat elke leerling nodig heeft om zich te ontwikke len, juist ook op het gebied van basisvaardigheden.” ◗ Basisvaardigheden en actualisatie kerndoelen en examenprogramma’s Op korte termijn gaat SLO scholen en betrokken onderwijsorganisaties extra ondersteunen met producten en kennis over basisvaardigheden. Daarnaast moeten de basisvaardigheden ook structureel goed omschreven staan in het curriculum. SLO is in opdracht van het ministerie van OCW gestart met de actualisatie van kerndoelen Nederlands, rekenen-wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid. Deze leergebieden hebben een duidelijke relatie met basisvaardigheden. Hierdoor wordt de opdracht aan scholen verhelderd en wordt het beheersen van basisvaardigheden structureel vastgelegd in wetgeving.

Dit najaar lanceert SLO een online platform met feiten en cijfers over taal en rekenen-wiskunde, adviezen en praktische handreikingen voor het versterken van de basisvaardigheden. SLO wil met het platform vooral de kennis en kunde van onder wijsprofessionals vergroten, zodat zij op een onderbouwde manier keuzes kunnen maken uit het Hetaanbod.platform richt zich in eerste instantie op rekenen-wiskunde en taal-Nederlands. Later komen daar digitale geletterdheid en burgerschap bij.

PrimaOnderwijs 15

Online platform versterken basisvaardigheden SLO is het experticecentrum voor het curriculum.

Kenz groeit leesvaardigheidin en leest nu trots voor uit zijn favoriete boek. Omdat Kenz veel leesmeters maakt, is zijn leesniveau flink gegroeid. Leerling in beeld, het nieuwe LVS van Cito, zet de groei van ieder kind in de spotlights. Het leerlingvolgsysteem maakt niet alleen de vaardigheid in rekenen en taal zichtbaar, het laat ook zien hoe Kenz zich voelt en gedraagt op school. Doordat Kenz steeds meer leest, is ook zijn leesplezier toegenomen. Sinds kort heeft hij ook het vertrouwen om in de klas voor te lezen uit zijn favoriete boek. Meer weten? cito.nl/leerlinginbeeld

Tip: bestel vóór de herfstvakantie, dan is er voldoende tijd voor je overstap.

LEERLING IN BEELD MAAKT ELKE LEERLING ZICHTBAAR

Waar lezen vaak wordt gezien als individuele bezigheid, biedt Hebban in de Klas een interactief en sociaal platform waar leerlingen en docenten in het middelbaar onderwijs met elkaar als lezers zijn verbonden. Docenten vinden op Hebban in de Klas een online platform waarop hun leerlingen elkaar uitdagen om zo veel mogelijk boeken te lezen. Ze houden zelf hun vorderingen bij, wisselen boekentips uit en vinden een wereld aan inspiratie. Ze kunnen berichten en reacties plaatsen en met één druk op de knop boeken aan hun boekenplank toevoegen. Zo halen ze binnen mum van tijd hun gestelde doelen in een challenge! Docenten hebben het beheer over hun eigen klas. Ze kunnen artikelen aanmaken met verschillende doeleinden: opdrachten geven, leestips delen of verdieping bieden bij de boeken. Leerlingen uitdagen om bijvoorbeeld een recensie te schrijven of hun beste boekentips te delen? Het is zo gepiept.

PrimaOnderwijs 17

Samen lezen is leuker!

Eveline Aendekerk, directeur CPNB: “Met Hebban in de Klas kunnen docenten inzicht krijgen in wat leerlingen leuk vinden om te lezen. Bovendien wordt het leesplezier vergroot door het spelelement van een challenge. Op die manier lezen is veel meer van deze tijd dan alleen de verplichte boekenlijsten waar veel leerlingen tegenaan hikken.” Hebban in de Klas is ontstaan vanuit een idee van Emma Kustermans, docent in opleiding. Om het project inhoudelijk en technisch te realiseren werken Stichting Lezen, CPNB en Hebban samen. Daarnaast is er ruimte voor samenwerkingen met o.a. de Koninklijke Bibliotheek. Samen maken alle partijen het mogelijk om van Hebban in de Klas een gratis, laagdrempelig en inspirerend platform te maken. Sinds mei draait er een pilotversie van het platform waar al 100 docenten samen met hun klassen enthousiast in zijn gedoken. In september, aan het einde van de Boekenweek van Jongeren wordt het platform gelanceerd. Docenten ontvangen dan een startpakket met een lesbrief en een poster voor een kickstart van hun schooljaar vol Wakkerboeken.de leeslust aan, haal het plezier in de klas en doe ook mee! Ga naar: www.hebbanindeklas.nl

Met Hebban in de Klas maak je van lezen op school een sociale activiteit en zet je leesplezier, inspiratie en motivatie centraal. Op een speciale vo-website inspireren leerlingen elkaar en gaan ze uitdagende challenges om met elkaar zo veel mogelijk boeken te lezen. Hebban in de Klas is een gratis en laagdrempelig leesbevorderingsinitiatief voor het voortgezet onderwijs van Stichting CPNB en Stichting Lezen. Benieuwd geworden? Eind september wordt het platform gelanceerd, maar ondertussen kun je alvast meedoen aan de pilot!

‘Met Hebban in de Klas zijn leerlingen elkaars grootste inspiratiebron als het om boeken gaat. Er wordt weer gelezen én gepraat over lezen binnen en buiten het klaslokaal!’ - Emma Kustermans -

Hebban in de Klas: doe mee

Tweedeklasser:

18

‘Weer leren om mét elkaar te zijn, hoort ook bij basisvaardigheden’

Werken aan welbevinden De locatie in Nijverdal biedt vmbo basis en kader onderbouw, de volledige opleiding vmbo-tl tot en met gymnasium, en telt in totaal bijna 1.400 leerlingen. Rijssen biedt praktijkonderwijs, onderbouw havo/vwo en de volledige opleiding vmbo basis, kader en tl, in totaal ruim 1.100 leerlingen. De afgelopen twee schooljaren merkten mentoren en leraren van CSG Reggesteyn dat veel leerlingen op sociaal-emotioneel

Tekst: Brigitte Blom - Beeld: Erwin Winkelman Fotografie CSG Reggesteyn is een brede Christelijke scholengemeenschap met een vestiging in Rijssen en Nijverdal. “In onze schoolvisie staat dat we elke leerling willen zien. Dat is tijdens en na corona alleen maar urgenter geworden”, legt Michelle uit. “Onze school bood al veel individuele begeleiding aan leerlingen in het kader van passend onderwijs. Met NP Onderwijsgelden hebben we dat uit kunnen breiden. Niet alleen op cognitief vlak, maar juist ook op het gebied van sociaal-emotioneel welbevinden. Je merkt gewoon dat daardoor alles beter gaat.”

“Bij het verbeteren van de basisvaardigheden moet er ook structurele aandacht zijn voor het mentaal welbevinden van leerlingen. Dat hebben we de afgelopen twee jaar wel gezien”, vindt Michelle Klingeman-den Bouwmeester, coördinator Nationaal Programma Onderwijs bij CSG Reggesteyn. “Als leerlingen goed in hun vel zitten, zijn ze veel gemotiveerder om op school hun best te doen en leren ze beter. Je bent er niet met extra lessen begrijpend lezen en rekenen alleen.”

vlak niet goed meekwamen. “Elkaar respecteren, geven en nemen, normale omgangsvormen hanteren en niet meteen boos worden, vriendschappen onderhouden, samenwerken in een groep, door corona is dat allemaal onder de oppervlakte verdwenen”, constateert Michelle. “We moeten weer leren om mét elkaar te zijn. Juist die sociaal-emotionele achterstanden, daar moet aan gewerkt worden. Wij vinden dat een groter probleem dan dat leerlingen mogelijk op cognitief gebied achterop lopen, dat is relatief wat makkelijker om in te halen.”

“Het boksen heeft me zeker geholpen. Ik vond het heel erg leuk om te doen. Ik heb geleerd hoe ik op anderen kan reageren, hoe ik weer rustig word en me fijner voel.”

Michelle: “Door het NP Onderwijs kunnen we nu gemakkelijker activiteiten uitproberen en kijken wat bij leerlingen aanslaat en goede resultaten oplevert. Zo zijn we gestart met bokscoaching. Dit blijkt een voltreffer. De leerlingen krijgen zelfbeheersingsoefeningen om de korte lontjes, die na corona nogal opspelen, te beteugelen. Ook krijgen ze ademhalingstechnieken, zodat ze zich goed kunnen concentreren. En bovendien zijn ze gewoon lekker sportief bezig.” Basisvaardigheden Wat de basisvaardigheden betreft gaat de school vooral inzetten op extra ondersteuning bij de kernvakken en begrijpend lezen. Ook hiervoor wordt budget vanuit het NP Onderwijs ingezet. Michelle: “Tijdens corona merkten we dat de ict-basisvaardigheden bij leerlingen nogal te wensen overlieten. Je kunt niet alles in één keer organiseren, maar inmiddels treffen we voorbereidingen om digitale vaardigheden op te nemen in de rijke schooldag.” Vooruitlopend op de invulling van het curriculum voor burgerschap heeft de school een programmamanager diversiteit benoemd voor 0,4 fte. Michelle benadrukt dat de school daar ook een duidelijke link ziet met alles dat gedaan wordt op het gebied van het welbevinden van leerlingen. “Tot nu toe bevallen alle extra activiteiten die mede mogelijk worden gemaakt door het NP Onderwijs erg goed”, concludeert Michelle. “Het programma loopt tot midden 2025. Het zou heel welkom zijn als we deze activiteiten voort kunnen zetten en te zijner tijd een beroep kunnen doen op het Masterplan Basisvaardigheden. Door elke leerling daadwerkelijk te zien en passende begeleiding te bieden help je diens ontwikkeling en doe je recht aan het doel van het NP Onderwijs en straks ook aan het Masterplan Basisvaardigheden.’

Kijk voor meer informatie over het NP Onderwijs en praktijkverhalen op www.nponderwijs.nl Op de hoogte blijven? Schrijf je in voor de nieuwsbrief: www.nponderwijs.nl/nieuwsbrief

“Onze klas heeft 21 leerlingen. Dat vind ik fijn, omdat er dan meer aandacht is voor iedereen.”

PrimaOnderwijs 19 Interventies NP Onderwijs

Tijdens de lockdowns maakte de school gebruik van buddies. Studenten uit de regio stonden leerlingen bij tijdens het onderwijs op afstand. Toen ging het vooral om steun bieden op sociaal-emotioneel vlak, motiveren en, zo nodig, ook vakinhoudelijke ondersteuning. Met NP Onderwijs-budget maakt de school nu gebruik van tutoren: ouderejaars leerlingen die jongerejaars begeleiden. “Een dankbare bijbaan”, lacht Michelle, “en zo maak je jonge mensen misschien enthousiast voor het onderwijs. Bovendien geeft een groepje oud-leerlingen bijles, evenals studenten van de lerarenopleiding van Windesheim.” Het NP Onderwijs maakt ook op een aantal plekken klassenverkleining mogelijk. “Door de demografische opbouw in de regio hebben beide locaties van CSG Reggesteyn met krimp te maken”, legt Michelle uit. “Door het NP Onderwijs kunnen we onze klassen tijdelijk kleiner maken, maar wel ons team gelijk houden.” CSG Reggesteyn is ook bezig om een rijke schooldag te organiseren, waarbij leerlingen bijvoorbeeld lessen kunnen volgen of projecten kunnen doen op het gebied van sport, cultuur en sociaal welbevinden.

Brugklasleerling:

Elke leerling heeft met de mentor en ouders via een scan vastgesteld aan welke interventies behoefte was. CSG Reggesteyn heeft er bewust voor gekozen om de interventies vanuit het NP Onderwijs intern te organiseren en uit te voeren met eigen leraren en ondersteuners. Michelle: “Er was in het begin wat weerstand, omdat niemand zat te wachten op extra werk. Maar die houding verdween als sneeuw voor de zon, toen we met z’n allen de schouders eronder zetten en merkten dat onze leerlingen de extra aandacht en begeleiding echt nodig hadden. Verschillende leraren, mentoren en ondersteuners zijn met NP Onderwijsbudget bijgeschoold als faalangsttrainer, Re-fit trainer, mindfulnesstrainer en trainer Rots&Water. Hierdoor is er meer ondersteuning beschikbaar en mogelijk.”

Pascal Rooze is leerkracht groep 5 op basisschool Panta Rhei in Tilburg

“De basisvaardigheden van leerlingen moeten beter worden. Leerkrachten hebben ondersteuning nodig om dat voor elkaar te krijgen. Bij ons op school krijgen Tekst: Marleen Kuijsters

Heb je nog meer tips om de basisvaardigheden te verbeteren?

“Maak tijd vrij voor leerkrachten zodat zij kunnen studeren of zich kunnen specialiseren. Laat leerkrachten bij elkaar observeren en elkaar feedback geven. Je maakt leren efficiënt als leerlingen het doel van een les begrijpen en als zij allemaal aan hetzelfde doel werken. De leerkracht kan bijvoorbeeld na de klassikale uitleg extra tijd besteden aan kinderen die iets nog niet begrijpen. De andere kinderen kunnen dan aan de slag met verdieppingsstof die bij datzelfde doel hoort.”

Heb je een concreet voorbeeld: wat werkt in de klas?

20

we de tijd om te studeren of onderzoek te doen naar wat werkt in de klas, gericht op de lesdoelen en wat de klas nodig heeft. We onderzoeken hoe we lessen nog efficiënter maken en hoe we de basisvaardigheden van onze leerlingen kunnen verbeteren. We delen onze kennis met het hele team en geven elkaar feedback. Met gelden kunnen we ondersteuning van bijvoorbeeld vakdocenten blijven inzetten, zodat leerkrachten de tijd hiervoor hebben.”

Wat leerkrachten nodig in de klas om de basisvaardigheden te verbeteren?

hebben

Het kabinet trekt geld uit om de basisvaardigheden van leerlingen te verbeteren. Maar wat hebben leerkrachten eigenlijk nodig in de klas om ervoor te zorgen dat hun leerlingen rekenen, taal en digitale geletterdheid nog beter onder de knie krijgen? We vroegen het aan Pascal, Anouk en Bas.

“We zijn op zoek gegaan naar het antwoord op de vraag: wat maakt een leesles perfect? We zijn in de theorie gedoken en hebben verschillende onderzoeken hierover gelezen. We volgen nu de doelen van een lesmethode, maar geven onze eigen draai aan de volgorde. We maken vooral heel veel kilometers met lezen. We lezen veel voor in de klas, we lezen samen hardop in koor en de kinderen lezen samen met een maatje. Na nog geen twee jaar zien we dat de resultaten sterk zijn verbeterd.”

“Het zou veel helpen zijn als de klassen wat kleiner zijn. Ook bepaalde faciliteiten, zoals een digibord, zijn belangrijk. Daarnaast is het hebben van voldoende tijd een bepalende factor. Wij hebben als docententeam het commitment uitgesproken dat we van elke vijftig minuten lestijd ook echt vijftig minuten lesgeven. Dat lukt als we de lat voor onze leerlingen hoog leggen. Dan hebben zij een veel actievere houding. Samen met de leerlingen nemen we geen genoegen met een zesjescultuur.”

Bas Imandt is wiskundedocent op het Alfrinkcollege, een school voor vmbo in Deurne.

Tips voor collega’s: hoe zorg je ervoor dat de basisvaardigheden in orde zijn?

Hoe belangrijk zijn de basisvaardigheden in de wiskundelessen? “Heel belangrijk. Leerlingen kunnen pas goed preste ren als ze de basisvaardigheden van wiskunde onder de knie hebben. Zo vinden we het heel belangrijk dat onze leerlingen bij elke som de berekening en de conclusie bij de vraag opschrijven, heel gestructu reerd. Met de andere docenten bekijken we samen wat goed werkt.”

Anouk Pelt is docent digitale geletterdheid op het Wiringherlant, een school voor vmbo, havo en atheneum in Wieringerwerf.

Wat hebben docenten nodig in de klas om meer aandacht aan de basisvaardigheden te kunnen besteden?

Tips voor andere scholen om de basisvaardigheden op orde te krijgen? “Wij werken met maatwerkuren voor kinderen die achterlopen of dreigen af te haken. Individueel of in kleine groepjes werken we aan de basisvaardigheden. Dat werkt heel goed. Niet elke school heeft hier de middelen voor. De gelden kunnen hiervoor een uitkomst zijn. Aandacht besteden aan het nakijken en verbeteren van sommen werkt ook goed. En waar ook winst te behalen valt is de inzet van onderwijsassistenten en het goed begeleiden van stagiaires. Zij kunnen met kleine groepjes leerlingen aan de slag met basisvaardigheden.”

In het voortgezet onderwijs is het belangrijk dat alle docenten weten hoe ver leerlingen gevorderd zijn. Dan kunnen leerlingen bijvoorbeeld ook bij geschiedenis of biologie aan de slag met een digitale presentatie.”

Dan kom je er samen achter wie wat nodig heeft aan scholing en kun je bekijken hoe je elkaar kunt onder steunen. Of laat leerkrachten en docenten tijdens een inspiratiemiddag bijvoorbeeld vertellen welke apps zij al gebruiken in de klas, dan gaat het onderwerp leven.

Het afgelopen schooljaar stond ze hier 1 dag voor het Lab van de Toekomst en gaf ze les aan groep 7 en 8 op een basisschool. “Het is belangrijk dat er gelden beschikbaar komen voor het verbeteren van de digitale basisvaardigheden. Kinderen groeien op met tablets en kunnen heel goed swipen. Maar als zij naar het voortgezet onderwijs gaan, vinden ze het vaak moeilijk om een inhoudsopgave te maken of betrouwbare informatie te vinden. Ik denk dat het beter is dat leerlingen vroeg in aanraking komen met de digitale basisvaardigheden. Met gelden kun je bijvoorbeeld een ICT’er inzetten om kinderen te leren programmeren. En leerkrachten kunnen leerlingen een presentatie laten maken als afsluiting van een thema en hen hierbij begeleiden.”

Wat heb je zelf nodig in de klas om de basisvaardigheden te verbeteren? “Leerlingen krijgen bij ons op school elke week een les digitale vaardigheden. Hiervoor hebben we een goede lesmethode nodig met een aantal kant en klare lessen. We voegen hieraan onze eigen onderdelen toe. We zullen zelf soms een cursus moeten volgen, want de digitale wereld is steeds is verandering.”

“Laat het onderwerp digitale vaardigheden in verga deringen en tijdens studiedagen aan bod komen.

Bestel op www.educatheek.nl/sinterklaasjournaal Bestel nu het officiële Sinterklaasjournaal lespakket dat aansluit op de inhoud van het bekende tv-programma. Je ontvangt diverse materialen en unieke Sinterklaasjournaal items. Zo kan je zonder uitgebreide voorbereidingen met jouw groep actief het Sinterklaasjournaal beleven. Lespakket Het lespakket!echteenige

Be the change you want to see in the world

PrimaOnderwijs 23

Veel collega’s begeven zich ook op social media.

Doe je bepaalde uitspraken waar derden het wellicht niet mee eens zijn, of maak je een andere blunder, lijkt dat tegenwoordig aanleiding om publiekelijk gelyncht te worden.

Hopelijk zeg je nu: “Nee, natuurlijk niet. Ik geef die leerling even 1 op 1 tijd met mij om de situatie te bespreken. Ik geef die leerling nabijheid en creëer een veilige situatie om te spreken/uit te leggen.”

En waar eerst vooral Twitter kenmerkend was voor anderen bashen, verspreidt dit virus zich nu ook over andere socials. Maak je iets kleins als een spellingfout, kun je al publiekelijk de wind van voren verwachten.

Als je dit in de klas kunt, kun je dit ook online.

Ik vraag me dan altijd af of deze collega’s dit ook zo in de klas doen. Hoe reageren ze wanneer een leerling, misschien wel voor de zoveelste keer, een misser maakt? Is het dan ook klassikaal tegen die leerling gaan tieren om hem vervolgens de klas uit te sturen (in de digitale wereld: te blokkeren)?

Een DM is veel krachtiger nagelen,schandpaaliemandpubliekelijkdanaandetoch?

In de bijbel staat een tekst in de lijn van: “Haal eerst de balk uit je eigen oog, voordat je begint over de splinter in andermans oog”, oftewel niemand is zonder fouten. En hoe mooi is dat! Dat is precies wat ons mens Gandhimaakt.

benaderde het iets anders: “Be the change you want to see in the world.” Laat dat ook jouw inspiratie zijn voor komend schooljaar. Want goed voorbeeld doet goed volgen, zowel binnen de muren van je fysieke klas als via je online omgeving.Opnaareenschooljaarwaarindiebasisgoedopordeis! Bij ‘de basis op orde’ denkt onze regering aan de basisvaardigheden van bepaalde vakgebieden. Zelf denk ik bij de basis op orde meer aan jouw basis en die van je leerlingen. Welk voorbeeld wil jij voor je leerlingen zijn? Hoe gedraag jij je ten opzichte van leerlingen en collega’s binnen de muren van je school? En daarbuiten? Hoeveel ruimte geef jij jezelf en anderen om fouten te maken?

In zijn lezing op het congres Bewegend Leren dat ik afgelopen schooljaar mocht organiseren, sprak Erik Scherder naast het belang van beweging voor het brein, ook over schade die het brein aangedaan wordt door onveilige situaties. En de hoeveelheid tijd die er nodig is om die schade weer te herstellen. Sta daar eens bij stil wanneer je de neiging hebt om digitaal of in je klas te fel te reageren. Een beetje mildheid staat iedereen goed!

Column De onderwijswereld van Esther van de Knaap onderwijswereld-po.nl

persoonlijke

Nieuwe taal- en spellingmethode Pit

Als leerkracht wil je al je leerlingen de kans geven op een fijne en succesvolle toekomst. Daarvoor wil je ze állemaal de vereiste basiskennis en -vaardigheden meegeven. Best een uitdaging. Hoe slaag je hierin? Op taal- en spellingsgebied is daar nu Pit voor. ‘Deze methode leert kinderen hoe ze goed kunnen communiceren en leren. Maar ook waarom ze leren wat ze leren.’

Functionele taalvaardigheid staat centraal in alle

Maria Hetty van den Berg

Alle leerlingen op het juiste basisniveau krijgen. Dat is de doelstelling van Pit. Zo’n methode is hard nodig, blijkt uit ‘De Staat van het Onderwijs 2022’. In dit rapport van de onderwijsinspectie staat dat steeds meer basisschoolleerlingen te laag scoren op taalvaardigheid. Uit ander onderzoek blijkt bovendien dat één op de tien kinderen het risico loopt om als jongvolwassene laaggeletterd de maatschappij te betreden. Nieuwe visie op taalonderwijs: het waarom centraal Er zijn veel oorzaken voor die groeiende taalachterstand – van een lerarentekort tot een pandemie. Goede taalmethodes helpen deze achterstand terug te dringen. “Pit doet dit met een toegankelijke en aansprekende verwerking van de laatste didactische inzichten”, zegt Maria Hetty van den Berg, hoofdauteur van de methode. “Wij volgen het Pit-principe: we laten leerlingen Planmatig en Interactief leren, gericht op Transfer. Door deze drie elementen worden zij functioneel taalvaardig . Ze hebben dan dus de taalskills die nodig zijn om zich te redden in onze maatschappij.”

‘Zo leg je een sterke taalbasis bij ál je leerlingen’

MEER DAN ZELFREDZAAM

Van den Berg: “Ik ben ervan overtuigd dat elke basisschoolleerling dat streefniveau kan behalen. Eventueel via kleinere tussenstapjes, die we aanbieden in de maatschriften. En zeker als leerkrachten de lesstof in Pit combineren met de tips voor feedback en stimulans die in de Pit-handleiding staan. Deze combinatie legt een ijzersterke taalbasis bij ál hun leerlingen.”

Artikel aangeboden door Thieme Meulenhoff.

Pit-leerlijnen: Spreken en luisteren, Lezen, Schrijven, Taal verkennen, Woordenschat en Spelling. Bij groep 4 en 5 concentreert de methode zich op taalniveau 1F: het zelfredzaamheidsniveau dat elke leerling na de basisschool zou moeten beheersen. Bij groep 6 en hoger focust Pit de lessen op 2F, het hogere ‘eerste streefniveau’ (1S).

24

Die transfer beperkt zich niet tot de methode; leerlingen passen dus niet alleen de kennis en vaardigheden uit de ene leerlijn (bijvoorbeeld uit Taal verkennen) toe in een andere leerlijn (bijvoorbeeld in Schrijven). “Juist externe transfer is cruciaal”, zegt Van den Berg. “Toepassing buiten de methode dus, zowel in andere schoolvakken als buiten de schoolomgeving. Dat laatste, de brug naar de maatschappij, zie je nog veel te weinig in taalonderwijs.

Terwijl leerlingen juist dankzij deze brug zien waaróm ze bepaalde vaardigheden leren; wat ze eraan hebben – in hun huidige leven en in de toekomst, in het onderwijs en daarbuiten. Pit maakt ze van die toepassingsmogelijkheden bewust. En dat versterkt hun leermotivatie.”

• Waarom leer je grammaticale termen, zoals onderwerp en persoonsvorm? Onder andere omdat je die kennis nodig hebt om een vreemde taal te leren – op de middelbare school en wellicht ook later voor je werk.

Geef ook Pit aan je onderwijs!

• Waarom leer je foutloos te spellen? Bijvoorbeeld omdat je anders misschien een slechte indruk maakt met een liefdes- of sollicitatiebrief. (En omdat de spellingschecker op je computer niet alle spelfouten opmerkt!)

• Waarom leer je gespreksregels te gebruiken, zoals ‘wees niet alleen zelf aan het woord’ en ‘kijk de ander aan tijdens het gesprek’? Onder meer omdat je zo beter kunt samenwerken. En samenwerking helpt je in je opleiding en werk;

Adequate aanpak van taaltaken: het hoe uitgelegd “Niet begrijpen waarom ze iets leren, is één reden waarom kinderen leermotivatie verliezen”, aldus Van den Berg. “Niet weten hoe ze een taaltaak moeten aanpakken, is een andere.” Een taaltaak is een talige activiteit die je uitvoert om een bepaald doel te bereiken, vertelt ze. “Met Pit leren kinderen voor de uitvoering van elk type taaltaak een meerstappenstrategie. Daarbij schetst de methode levensechte communicatieve situaties en maakt ze duidelijk wanneer leerlingen de strategieën in hun dagelijks leven kunnen toepassen.”

WOORDENSCHAT IS CRUCIAAL Pit bevat een sterke leerlijn Woordenschat. Leerlingen leren niet alleen circa zeshonderd nieuwe woorden per leerjaar, maar ook hoe ze zelfstandig de betekenis van onbekende woorden kunnen achterhalen – bijvoorbeeld door naar de bouw van het woord te kijken. In elke reguliere les is aandacht voor woordenschat. Waarom? Van den Berg: ‘Met een zwakke woordenschat kunnen leerlingen lesstof niet begrijpen en onvoldoende in de maatschappij functioneren. Pit benadrukt dit belang van woordenschatuitbreiding en stimuleert zo een positieve woordleerattitude. Belangrijk, omdat leerlingen in hun leven duizenden nieuwe woorden zelfstandig moeten verwerven.’

Naar de website Naar de Pitcast PrimaOnderwijs 25

Nadat leerlingen taaltaken hebben geoefend, evalueren ze hun aanpak met hun leerkracht. Op die manier komen ze er bijvoorbeeld achter ze hoe ze een goede brief kunnen schrijven of hoe ze stapsgewijs de betekenis van een onbekend woord kunnen achterhalen. Van den Berg: “Dat laatste is een voorbeeld van hoe Pit kinderen leert hoe ze kunnen leren. Die leerskills zijn essentieel voor nu én de toekomst.”

Kijk op de website www.thiememeulenhoff.nl/pit of luister naar de Pitcast!

Pit is vanaf dit schooljaar beschikbaar bij ThiemeMeulenhoff. Meer weten?

DAAROM LEER JE DIT! Met Pit laat je kinderen begrijpen waarom ze iets leren. Drie voorbeelden:

26 “Het was geweldig”, verzucht Guus Janse. “Er was heel gezelligheid en er klonk muziek in de pauzes. En die lunch! We mochten als voorlezers gebruik maken van een lopend buffet met allemaal lekkere dingen!” Guus deed 25 mei mee aan de finale van De Nationale Voorleeswedstrijd 2022 en werd door de jury als winnaar aangewezen. Dit jaar verzorgden 3.239 scholen een schoolwedstrijd. In totaal deden 177.895 kinderen uit groep 7 en 8 van basisscholen uit heel Nederland mee als voorlezer of luisteraar. De presentatie van de finale was in handen van comedian en presentator Edson da Graça, bekend van onder meer het Zapp-programma Willem Wever. In de jury hadden Annabelle Zandbergen (presentator NOS Jeugdjournaal) en Marco Kunst (kinderboekenauteur) zitting. Onder voorzitterschap van Martijn van der Linden (kinderboekenillustrator én Kinderboekenambassadeur) bepaalden zij de uitslag. Grappige verhalen Guus deed eerst mee aan de rondes op school en mocht daarna door naar respectievelijk de Walcherse ronde, de provinciale ronde en schopte het tot de landelijke finale. De eerste twee rondes las hij voor

Tekst: Wiesette Haverkamp uit Pech onderweg van Jozua Douglas en Tosca Menten. In de provinciale ronde en landelijke finale koos hij voor Prutsers en pechvogels van Tosca Menten en Jozua Douglas. “Ik had Prutsers en pechvogels thuis liggen. Ik vind het een leuk boek, want er staan korte en grappige verhalen in. Het is dus ook gemakkelijk om weg te leggen”, licht Guus zijn keuze toe.

De Nationale Voorleeskampioen 2022 ‘(Voor)lezen verrijkt je inspiratiedoos’

Tips van Guus voor leerkrachten

2. Lees de kinderen voor in de pauzes

Voorleesboekentips van Guus

Behalve thuis oefenen voor zijn moeder, werd op school ook flink voorgelezen. Een van de onderdelen van de finale is ‘onvoorbereid lezen’, waarbij de finalisten tijdens de finaledag pas horen uit welk boek ze moeten lezen. Wanneer de deelnemers hun naam horen, lezen ze het fragment voor, wat op dat mo ment aan de beurt is. Dit jaar werd tijdens dit onder deel voorgelezen uit Offline van Marco Kunst.

1. Zorg voor moderne boeken in de schoolbieb

3. Laat het plezier in lezen zien, tijdens het voorlezen

1. Costa Banana van Jozua Douglas – reeks 2. Dummie de Mummie van Tosca Menten – reeks

Tot slot gaf Jasmijn aan blij te zijn met de goede organisatie van De Nationale Voorleeswedstrijd: “Ik deed dan misschien niet mee aan de lekkere lunch, maar alles klopte. De tijdsplanning was goed. De communicatie was heel goed en het ophalen van de hele klas met de bus verliep soepel. Dat was heel fijn, want ik kon op die manier de leerlingen ook goed op de hoogte brengen.”

PrimaOnderwijs 27

3. Ontzettend irritant van Andy Griffith en Terry Denton (of een van de andere Ontzettend-boeken)

Inspiratiedoos

Doe ook mee! In september start de 30e editie van De Nationale Voorleeswedstrijd. Alle basisscholen krijgen in september automatisch een gratis deelnamepakket opgestuurd. Wil je meer weten over de voorleeswedstrijd, de spelregels en het aanmelden? Bezoek dan de website: www.denationalevoorleeswedstrijd.nl

Door de mand Leerkracht Jasmijn: “We lieten Guus in zijn eigen klas en in andere klassen ook onvoorbereid lezen.” Guus geeft aan dat hem dat veel geholpen heeft. “Sommige finalisten vielen door de mand bij het onvoorbereid lezen, maar omdat ik zoveel had geoefend, ging me dat goed af. En gelukkig mocht ik een stukje voorlezen over iets dat in het bos gebeurde, dus ik kon wat spanning opbouwen.” Balans Jasmijn was er het hele traject bij betrokken. “De groep 7 waar Guus in zit, is echt een eenheid, dus iedereen leefde mee. Het voelde als een wedstrijd voor heel groep 7. We zorgden voor een ontspannen sfeer zodat Guus zichzelf kon zijn. Ik heb echt gezocht naar de balans tussen het vieren van zijn talent en het relativeren ervan. Dus soms lag de nadruk op zijn talent, maar maakte ik het niet te groot. Andere momenten ging het er juist bewust niet Lezenover.”wordt gezien als een van de basisvaardigheden, en is onder meer belangrijk binnen het thema ‘de basis op orde’. Guus is van mening dat De Nationale Voorleeswedstrijd de leesvaardigheid en -motivatie kan vergroten: “Als kinderen worden voorgelezen, hoeven ze er op dat moment niks voor te doen. Alleen te luisteren. Maar ze ervaren dan wel hoe leuk het is, waardoor ze misschien zelf gaan lezen.” In de klas maakt Jasmijn ook graag gebruik van prentenboeken. “Dat klinkt kinderachtig, maar in prentenboeken zitten vaak grapjes voor oudere kinderen. Ik koppel dan een aantal opdrachten aan het boek. We gaan er bijvoorbeeld samen over in gesprek of ze moeten de kern van het verhaal teke nen.”

“Met lezen verrijk je je inspiratiedoos”, vindt de leerkracht. “Je krijgt daardoor ook meer ideeën voor tekenen, knutselen, schrijven en spel.” Guus is het daarmee eens: “Als je leest, fantaseer je je eigen wereld erbij. Je bepaalt zelf hoe personen eruit zien.”

Spelenderwijs werken aan mediawijsheid én taalvaardigheid de vaardigheden om de informatie die je zoekt ook echt te vinden en te moetverwerkenjeweltrainen

Er zijn namelijk verschillende elementen tijdens het spelen van MediaMasters waar de SLO kerndoelen uit 2006 op het gebied van taalvaardigheid en de input uit curriculum.nu (NL1.1 t/m 6.1) bij aansluiten. Bewuste, kritische houding & rijke bronnen In MediaMasters staat mediawijsheid centraal: het bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in de mediasamenleving. Om dat te bewerkstelligen zoeken de leerlingen tijdens het spel samen antwoorden op basis van digitale informatie.

Deze informatiebronnen bestaan uit rijke teksten binnen de wereld van (digitale) media, in zowel geschreven als (audio)visuele vorm. Vervolgens moeten leerlingen deze informatie ordenen en beoordelen op betrouwbaarheid en passen ze de opgedane kennis toe tijdens een aantal opdrachten in de game. Door in verschillende bronnen (zoals websites, filmpjes en teksten) te zoeken naar informatie zijn de leerlingen tijdens het spelen van MediaMasters veel bezig met begrijpend lezen: “Antwoorden zijn soms vlak onder je neus te vinden, maar de vaardigheden om de informatie die je zoekt ook echt te vinden en te verwerken moet je wel trainen”, aldus leerkracht van groep 7-8 Mounia Lahjaji (Daltonschool de Molenwiek, Haarlem). Dat leerlingen door deze vorm veel met taal en tekstbegrip bezig zijn, wordt ook gezien door leerkracht van groep 8 Johan van der Plas, van basisschool de Klaroen in Maarssen: “Tijdens MediaMasters kan ik meerdere vakken koppelen,

Dat rekenen en taal van groot belang zijn, hebben we al meermaals in deze editie van PrimaOnderwijs mogen vaststellen. Maar, tijd is schaars, zeker in het basisonderwijs waar het curriculum behoorlijk vol zit. Daarom is het ideaal dat onderwerpen als digitale geletterdheid en mediawijsheid zich makkelijk lenen voor vakoverstijgend onderwijs! We nemen de serious game MediaMasters als voorbeeld. MediaMasters gaat over de kansen en gevaren van (digitale) media.

28

Door het spelen van de game bouwen leerlingen niet alleen basiskennis op over mediawijsheid maar komt spelenderwijs ook taalvaardigheid aan de orde.

Deze manier van werken – het zoeken, beoordelen en gebruiken van verschillende online bronnen om het antwoord op een vraag of opdracht te vinden –sluit nauw aan bij het domein informatievaardigheden, dat naast mediawijsheid een van de vier domeinen van digitale geletterdheid is. Woordenschat en begrijpend lezen Er komt in de game een uitgebreide reeks onderwerpen voorbij, met bijpassende woorden en begrippen uit de mediacontext. Zowel leraren als leerlingen kunnen hierdoor hun woordenschat uitbreiden. Deze woorden en begrippen worden door leerlingen ook toegepast. Zo is er bijvoorbeeld een vraagvorm in MediaMasters waarbij leerlingen de ontbrekende woorden in een zin moeten invullen. Hierdoor zijn leerlingen niet alleen bezig met de oplossing zoeken van een vraag, maar ook met begrip van bepaalde woorden en vaktermen, begrijpend lezen en zinsconstructie. Dit wordt ook onderstreept door Lahjaji: “Soms wil een kind dat bij het digibord staat tijdens MediaMasters te snel iets invullen, bijvoorbeeld bij de sleepwoordenvraag. Maar dan komen we er door de zinsstructuur achter dat er een woord toch niet klopt. Daar praten we dan weer over en dat maakt het echt interactief.”

Mondelinge taalvaardigheid MediaMasters is een klassikaal spel. Dat maakt het eenvoudig om het gesprek aan te gaan over (digitale) media, online gedrag en persoonlijk mediagebruik. Door met de leerlingen verder te praten over de onderwerpen die aan bod komen, biedt het spel hen de mogelijkheden om hun gedachten te verwoorden en te delen, evenals hun ervaringen in de (online) wereld. Leerlingen kunnen daarbij hun nieuw verworven woordenschat toepassen en uitbreiden. Leerkracht Yvonne Aarts (groep 6, basisschool de Meent, Waalre) over haar aanpak: “Op het moment dat we in MediaMasters met een stelling bezig zijn, ga ik met de kinderen ook in op mondelinge taalvaardigheid: naast een stukje theorie over hoe een debat werkt (zoals dat je argumenten moet bedenken om je mening te onderbouwen) gaan we in gesprek aan de hand van wisbordjes of in een ‘voor/weet niet/ tegen’-opstelling. Ik laat dan een paar kinderen de voors of tegens benoemen. Er zijn dan ook altijd kinderen die van mening veranderen omdat ze een argument van een ander kind horen. Dat bespreek ik dan ook: wat maakte dat jij van mening bent veranderd?” Hierdoor draagt MediaMasters ook bij aan het vergroten van de mondelinge taalvaardigheid.

Ook met mediawijsheid aan de slag? Schrijf je in voor MediaMasters via www.mediamasters.nl en speel mee tijdens de Week van de Mediawijsheid van 3 t/m 11 november. Het spelen van MediaMasters is gratis.

PrimaOnderwijs 29 zoals begrijpend lezen, taal en 21e-eeuwse vaardigheden. De kinderen zijn actief bezig met het opzoeken, onderzoeken en begrijpen van teksten online. Ook proberen de kinderen de teksten samen te vatten om zo de belangrijkste informatie te onthouden.”

Concluderend, MediaMasters blijft in de eerste plaats een serious game waarin mediawijsheid en digitale geletterdheid de boventoon voeren. Maar taal is een wezenlijk onderdeel van media. Hierdoor werken leerlingen tijdens het spelen van de game dan ook aan hun taalbasis, in de betekenisvolle context van mediawijsheid. Dat doen ze door te luisteren, te lezen, gesprekken te voeren, te creëren en actief bezig te zijn op devices of het digibord.

Effectief, eigentijds onderwijs geven: heb jij de basis op orde? PO/VO/MBO NIEUW!

De kern van het werk van de leraar is het ontwerpen van onderwijs. De uitvoering van dat onderwijs is te vatten in zes rollen: Gastheer, Presentator, Didacticus, Pedagoog, Afsluiter en Leercoach. Inzicht in deze rollen en reflecteren op hoe je deze beheerst, biedt leraren handvatten om de basis op orde te bréngen en/of te hóuden. Het bewust beheersen van deze basis is voorwaardelijk voor verdere professionele groei. Met De zes rollen van de leraar in de praktijk ondersteunt CPS leraren om die basis helder op het netvlies te krijgen of te houden bij de uitvoering in de praktijk. Ervaren leraren kunnen dit boek gebruiken om hun eigen basisgedrag nog eens goed onder de loep te nemen: doe ik de juiste dingen? En doe ik die dingen goed? Daarnaast is deze praktische uitwerking van de zes rollen uitermate geschikt voor startende leraren en studenten van lerarenopleidingen. Eigentijds onderwijs - verschillende vormen van sturing - praktische voorbeelden po/vo/mbo - blijvende professionalisering individueel/team/schoolbreed Inclusief bij deze uitgave biedt CPS je de Quickscan Yollen: reflecteer op hoe jij je nu beweegt in de zes rollen en gebruik dit als start voor je eigen ontwikkeltraject. Dit is de opvolger van de populaire CPS-uitgave De vijf rollen van de leraar. Bestel deze en meer CPS-uitgaven op www.cps.nl/uitgeverij Prijs: € 29,90 | Auteurs: Bert Moonen, Lotte van der Goot en Sander van Veldhuizen ISBN: 9789065081797 | Sector: po/vo/mbo

Saskia ging met hem in gesprek en gebruikte de Interventiekaarten Executieve Vaardigheden. Deze kaarten helpen bij het maken van actiepunten. De leerling gaf het volgende aan: ‘Ik heb een schema nodig, maar het moet wel leuk zijn om naar te kijken’. Saskia: “Hij had heel veel interesse in de Formule 1. Dus we hebben een schema in het teken van Max Verstappen gemaakt.” Elke ochtend vulde Saskia met de leerling

Sleutelingrediënten

Tineke van der Klink-Bouwens rechts en Robine Kroon-Zijderhand (links) leggen uit wat executieve functies zijn. “Dit zijn uitvoerende functies die denken, doen en emoties aansturen. Het is een verzameling van cognitieve hersenfuncties die zorgen voor zowel sociaal aangepast gedrag als de mogelijkheid om doelgericht te werken. Bij de 11 executieve functies horen vele vaardigheden. Deze vaardigheden zijn fundamenteel en worden ook wel de sleutelingrediënten voor het leven genoemd. Ze zijn continue in ontwikkeling.”

het schema voor die dag in. “Hij reageerde daar heel goed op. Na een paar weken vulde hij het zelf in, met hulp van mij. Eén taakje werden er twee, twee werden er drie enzovoort. Na een paar maanden had hij enkel nog een echt Formule 1-schema, want voor zijn taken had hij het niet meer nodig.” Saskia: “Wanneer iets niet goed gaat bij een leerling, is het de kunst niet te (ver)oordelen. Als hij iets niet kan of wil, ga dan in gesprek. Daardoor voelt de leerling erkenning en begrip. Samen kun je dan aan een oplossing werken. Uiteindelijk levert je dat als leerkracht tijd op, want de leerling kan aan de slag, in plaats van zich onnodig lang onbegrepen en ‘verloren’ te voelen.

Saskia geeft graag een concreet voorbeeld. “Ik had een leerling die het lastig vond om taken in de klas te doen. Hij wist niet goed waar hij moest starten, hoe lang hij er mee bezig moest zijn en wanneer te stoppen. Hij bleef eigenlijk hangen.”

“Ik heb zo’n anderhalf à twee jaar geleden de eerste materialen aangeschaft. Ze heeft nu spellen, interventiekaarten en meer om aan de vaardigheden te werken. “We zijn veel bezig met emotieregulatie, reactie-inhibitie, volgehouden aandacht en doelgericht doorzettingsvermogen.”

Kijk voor meer informatie op www.lerenlerenschiedam.nl

voor het leven Saskia gebruikt in haar combinatiegroep 7/8 de methodiek van Leren Leren Nederland waarbij de ontwikkeling van de executieve functies centraal staan. “Executieve vaardigheden zijn nodig om goed te kunnen leren”, vindt zij. “Ze zijn de onderleggers voor de basisvaardigheden.”

PrimaOnderwijs 31

De leerlingen merken dat ze er baat bij hebben. Ieder kind bezit in basis een intrinsieke motivatie om dingen goed te doen. De aanpak van Leren Leren Nederland stimuleert de intrinsieke motivatie bij de kinderen. Dankzij de materialen zoals spelletjes en kaarten van Leren Leren Nederland is de groei van vaardigheden leuk verpakt. “Groeien moet ook iets moois zijn.”

Verantwoordelijk en kritisch Bedenker Jeroen Storm: “Door aan te sluiten bij de lessen, willen we kinderen laten kennismaken met technologie, een stukje verantwoordelijkheid bijbrengen en hen er kritisch naar laten kijken.” Leerkrachten kunnen de series gemakkelijk integreren.

‘Bouw een app voor een Romein, om een probleem van de Romein in die tijd op te lossen.’ Het is een combinatie van wereldoriëntatie en digitale geletterdheid. De kinderen moeten zich verdiepen in de tijd en het leven van de Romeinen en daarnaast de app bouwen en presenteren. Dit is een van de manieren hoe Skillsdojo digitale geletterdheid in bestaande lessen verwerkt. Digitale geletterdheid is een basisvaardigheid en Skillsdojo heeft aansluiting bij de andere vaardigheden gevonden.

aangeboden

Tekst: Wiesette Haverkamp

NBD

dezelfdekrijgenleerlingennukansen’

32 Skillsdojo is een onafhankelijk en flexibel platform dat aansluit bij kinderen van elk niveau en een brug slaat tussen technologie en de overige vakken in het primair onderwijs. Door de verwerking van de lessen met Skillsdojo zijn taal en lezen, wereldoriëntatie of rekenen met digitale vaardigheden te combineren.

Jeroen: “Skillsdojo helpt bestaande lesstof anders te verwerken. Waar de leerlingen voorheen bijvoorbeeld een fysieke presentatie gaven of een werkstuk inleverden, kunnen ze nu door missies te doen technologie gebruiken.” Binnen het onderdeel ‘taal’ kunnen leerlingen bijvoorbeeld een app bouwen van hun favoriete boek, een interactief verhaal programmeren, een animatiefilm maken en eigen (nep)nieuws Binnenontwerpen.wereldoriëntatie

en rekenen kan de klas ook digitaal aan de slag. “Stel je hebt het in de klas over vulkanen. Dan kunnen de kinderen een website over het onderwerp bouwen en vullen. Of zelfs een virtuele wereld maken. Rekenen en technologie hebben sowieso veel raakvlakken. Bij het bouwen van een robot gebruik je ook rekenen.” Jeroen: “Technologie vind je overal. Maar onder leerlingen is de digitale geletterdheid heel verschillend ontwikkeld. Onlangs hoorde

Artikel door Biblion.

Alle

verwevenvaardighedenDigitale in taal, rekenen en wereldoriëntatie

PrimaOnderwijs 33 ik over een leerling die een stageplek zocht. Het stagebedrijf vroeg hem een cv als pdf aan te leveren.

Jeroen heeft een achtergrond in het onderwijs. “Skillsdojo is eigenlijk ontstaan, omdat mijn zoon wat meer uitdaging nodig had. Omdat ik zelf 15 jaar ontwikkelaar van onderwijsproducten op de faculteit Learning Sciences aan de Open Universiteit ben geweest wilde ik graag eenvoudige lessen in de vorm van instructievideo’s en werkbladen voor hem maken. En dat heeft zich doorontwikkeld.”

“We hebben veel onderzoek gedaan om de series zo wetenschappelijk mogelijk te ontwikkelen. De lesse ries sluiten aan bij de belevingswereld van kinderen en de cognitieve belasting ligt niet te hoog. Daarnaast is er de mogelijkheid om echt de diepte in te gaan.” De leerlingen krijgen een ‘missie’ die uitgelegd wordt met korte instructievideo’s. “De rol van de leraar verandert hiermee in een meer coachende rol. Zelf hoeven ze geen diepgaande kennis te hebben van technologie”, zegt Maike Kouwenhoven.

Leraar als coach Het verschil in niveau herkent Maike Kouwenhoven. Zij is beleidsmedewerker onderwijsinnovatie bij schoolbestuur Lucas Onderwijs. Daarnaast staat zij 2 dagen per week voor de klas bij basisschool De Waterwilg. “De een krijgt thuis al veel mee en de ander niet. Dankzij Skillsdojo krijgen alle leerlingen nu dezelfde kansen.” Maike gebruikt Skillsdojo nu een aantal jaren naar tevredenheid. “We hebben verschil lende methodemakers vergeleken en ik vind dat er bij Skillsdojo echt een onderwijskundige visie achter zit.”

Afwisseling Maike vindt het ook heel fijn dat kinderen van elk niveau kunnen meedoen. “Sommige kinderen zijn snel klaar met een opdracht en kunnen door. Andere kinderen kunnen er gerust langer over doen.” Een van de missies die zij heeft gebruikt is het bouwen van een website over de VOC. “Het voordeel is dat er heel veel verschillende soorten missies zijn. Als je elke keer een website bouwt, wordt het saai. Maar door de hoeveel heid mogelijkheden blijven de leerlingen enthousiast. Daarnaast zitten ze niet de hele tijd achter een scherm pje, maar zijn ze ook bezig met knippen, plakken en samenwerken.” Leerkrachten kunnen gratis gebruik maken van de video’s en werkbladen van Skillsdojo. Materialen en thema’s zijn altijd actueel en er worden zes tot acht nieuwe series per jaar ontwikkeld. Daarnaast is er Skillsdojo+ met betaalde extra’s voor het onderwijs. Een abonnement omvat alle extra’s zoals kant-en-klare lesmaterialen, stappenplannen voor leerkrachten, inspiratie, en de mogelijkheid de missies te personaliseren met thema’s of extra content. Skillsdojo+ kun je gratis 30 dagen uitprobe ren. Hierna kan de school een abonnement afnemen voor 599 euro per jaar voor de hele school. Daarnaast geeft Skillsdojo trainingen. Skillsdojo komt langs op school, om leraren vertrouwd te maken met het geïntegreerd aanbieden van de missies in de vaste lessen, eventueel als invulling van een studiedag. Maike: “Maar ook voor digibeten in het onderwijs, zijn deze missies goed te doen. Het is allemaal heel gestructureerd, met goede uitleg en achtergronden.” Skillsdojo is onderdeel van NBD Biblion

Helaas had de leerling op de basisschool geen les in digitale vaardigheden gehad en begreep hij het verzoek niet. Hij durfde dit niet aan te geven bij het bedrijf waardoor zijn kans verkeken was.”

november20totaandekerst-vakantie BESTRIJD ONRECHT MET JOUW KLAS

“Acadin kan worden ingezet voor alle leerlingen, maar is vooral interessant voor leerlingen die wel wat extra uitdaging kunnen gebruiken.” Interesse? Meer informatie over Acadin, de abonnementsprijzen en de wijze van aanmelden, vindt u op www.acadin.nl. U kunt zich aanmelden voor een e-presentatie en/of via een proefabonnement Acadin gratis 10 weken verkennen. www.acadin.nl | info@acadin.nl | (070) 315 41 00 Opbouw Acadin Inhoud >600 leeractiviteiten groep 1-8 Planningsmodule activiteiten toekennen met startdatum en deadline Begeleidingsmodule beoordelen, portfolio

daagt uw talentvolle, meer- en hoogbegaafde leerlingen uit!

Acadin is dé digitale leeromgeving voor de talentvolle, meer- en hoogbegaafde leerlingen in het primair onderwijs. Een omgeving die is gevuld met >600 interessante en uitdagende leeractiviteiten over allerlei onderwerpen voor groep 1-8. Speciaal geselecteerd om het leren op school voor deze kinderen te verrijken. Acadin helpt leerkrachten leerlingen te prikkelen met uitdagende leerstof waar ze hun tanden in kunnen zetten, maar ook met korte opdrachten voor de laatste 10 minuten van de les. Kenmerkend voor deze leeractiviteiten is dat ze een open karakter hebben. Leerlingen leren niet alleen feitenkennis en vaardigheden, ze leren ook hoe ze moeten leren.

“Acadin beviel zo goed dat het al snel schoolbreed is ingevoerd.”

“Acadin heeft veel voordelen, je ziet kinderen echt opbloeien!”

Overal ter wereld klimt deze winter jong en oud in de pen. Ze schrijven brieven aan koningen, presidenten en ministers. Ze vragen om de vrijlating van mensen die gevangenzitten omdat ze een grote mond hadden of discriminatie tegen wilden gaan. Ze schrijven opbeurende woorden en tekenen kaarten. Zo steunen ze mensen die groot onrecht is aangedaan. DOE OOK MEE Schrijf en teken met jouw klas voor mensen die onze steun hard nodig hebben tijdens Amnesty’s Write for Rights. Bestel nu alvast het schrijfpakket met materialen voor primair en voortgezet onderwijs of mbo op amnesty.nl/scholen. Bestel NU het gratis Write for pakket!Rightsvan

hebben ieder hun eigen rol. Sandra: “Vroeger deed ik als schoolleider alle dingen die geregeld moesten worden op school. Dus het gebouw, de financiën, het schoolplein en de naschoolse uren. Ik kwam nauwelijks toe aan in de klassen komen. Nu lukt dat wel, want die organisatorisch schoolleider doet alle andere zaken. Ik coach, observeer en ga in gesprek met leerkrachten.”

36

Het zijn een paar veranderingen die de invoering van het zogenoemde Goud Onderwijs, teweeg heeft gebracht. Goud Onderwijs is een onderwijsvernieuwingstraject waarbij de focus ligt op een effectieve schoolorganisatie, een sterk curriculum en een positieve schoolcultuur. Het doel: meer Onderdeelkansengelijkheid.isdeschoolcultuur.

Schoolleider Sandra de Vette: “We horen van collega’s dat ze die nieuwe structuur een fijn begin van de dag vinden. En kinderen ervaren de regels als heel duidelijk. Dat is wel eens anders geweest. Het biedt kinderen houvast.” Sandra is de inhoudelijk schoolleider van de twee basisscholen (samen 230 leerlingen). Die zijn al een tijdje geleden gefuseerd, komend schooljaar gaan ze ook echt samen in een gebouw zitten. Er is ook een organisatorisch schoolleider en de twee

Goud Onderwijs: Gestructureerde organisatie en focus op basisvaardigheden

‘We kunnen er nu uithalen wat erin zit’

Leerlingen van basisschool Willem van Oranje en de Savornin Lohmanschool in Rotterdam gaan elke ochtend netjes in een rij naar binnen en op een geordende manier de klas in. Ouders nemen buiten afscheid van hun kinderen. Bij de deur worden de kinderen met een hand begroet door hun juf of meester. Op het bord staat een opdracht klaar, waaraan ze meteen beginnen. Het is dan half negen, de dag kan beginnen.

Voortreffelijk onderwijs Sonja Deutz, projectleider Goud Onderwijs van de CED-groep: “Goud Onderwijs is een veranderingstraject waarbij het echt weer over het onderwijs gaat: voortreffelijk onderwijs, gegeven door uitmuntende leerkrachten.” Daar wordt in drie jaar naartoe gewerkt. En het stoelt op drie pijlers: de effectieve schoolorganisatie, een sterk curriculum – met nadruk Sandra de Vette (rechts)

Stuur een mail naar: gelijkekansen@minocw.nl op rekenen, taal en burgerschap – en een positieve schoolcultuur. “Met Goud worden de rollen van mensen sterk benadrukt. Dat zijn dus die twee schoolleiders, de IB’er, de schooldecaan en de focusleerkracht. (Elk jaar krijgen enkele focusleerkrachten iets meer aandacht van de inhoudelijk schoolleider, vervolgens de andere leerkrachten).’ Mieke den Hartog is de schooldecaan en tijdelijk ook IB’er. “Als schooldecaan bewaak je de cultuur op school. Je bent in de gangen en zorgt dat de afgesproken routines, zoals stil zijn op de gang, worden Sonja:nageleefd.”“Die verdeling in rollen zorgt ervoor dat iedereen doet wat er van hem of haar wordt verwacht en dat ontzorgt de leerkrachten. Die kunnen vervolgens tot optimaal onderwijs komen. Het maakt de schoolorganisatie efficiënter en meer gestructureerd.”

PrimaOnderwijs 37

Sandra: “Wij zijn een school waar echt hard gewerkt wordt, maar we hadden lang het idee dat we er toch niet helemaal uithalen wat er inzit. De resultaten van sommige kinderen konden hoger, maar waren dat dan net Mieke:niet.”“Als school ben je altijd bezig te vernieuwen en daardoor altijd aan het pionieren, bezig met proefballonnen, met als doel: hoe halen we het beste eruit? Goud biedt met het traject van drie jaar continuïteit en je bouwt aan een stevige basis.” Wat levert het op voor kansengelijkheid?

De school is nu anderhalf jaar bezig met Goud, wat zijn jullie ervaringen? Sandra: “De focusleerkrachten zijn heel veel bezig geweest met de manier van lesgeven, het curriculum en de vraag: ‘wat zijn onze doelen?’. We hebben kritisch gekeken naar welke lessen uit onze lesmethodes we wel geven en welke niet. Daarnaast controleren we heel regelmatig op begrip: begrijpen de leerlingen Mieke:het?”

“We zijn ook met elkaar door de lesmethode heengegaan en legden die naast onze cruciale doelen. We hebben nu een nieuwe rekenmethode en die sluit goed aan bij onze doelen. Maar onze taalmethode is ouder en daarin hebben we soms lessen weggestreept, die niet bij onze doelen en manier van lesgeven Sandra:passen.”‘Excellente leraren heb je niet zomaar. Doordat ik veel in de klas kom, praat je met elkaar heel veel over de lessen. En dan zie je al mensen veel bewuster nadenken over hun lessen en dat zie je volgende dag alweer terug. Je ziet collega’s groeien.”

Waarom hebben jullie gekozen voor Goud Onderwijs?

Sonja: “Doordat je zo met onderwijs bezig bent en zorgt dat je wekelijks kijkt naar wat kinderen nodig hebben - in plaats van maar twee keer per jaar - kun je kinderen naar een hoger niveau trekken. Sommigen krijgen van huis uit al veel mee, bij anderen moet de school zorgen dat kinderen die ene stap extra maken. Daarnaast legt Goud een sterke focus op de basisvaardigheden taal en rekenen. Kortom, met Goud Onderwijs dichten we het gat tussen kinderen uit een kansarmere setting en kinderen uit een kansrijke setting. En dat vergroot hun kansen in de toekomst.”

Mieke den Hartog

Sandra: “Na anderhalf jaar en na corona, is dat nog lastig te benoemen. Wat je van kinderen wel al hoort, is dat de regels in de school duidelijker zijn en dat ze dat prettig vinden. En je ziet bij hen veel meer een leerhouding, dat begint al met de begintaak die ze aan het begin van de dag moeten doen. Meetbare data zijn er nog enkel over een korte periode, maar het ziet er positief uit, we maken echt stappen.”

Wat hebben de leerlingen hieraan, kun je zien dat het werkt?

Neem contact op Wil je met jouw school meer met basisvaardigheden doen en kun je wel wat hulp gebruiken? Of ben je bereid jouw ervaring op dit gebied te delen?

Op reis met zon, aarde en planeten Lees & Weet meer: Ons Zonnestelsel

Deze les- en klasmaterialen lenen zich uitstekend om de stof van het thema De Ruimte en het Zonnestelsel duidelijk te kunnen demonstreren en inzichtelijk te maken. Bestel vandaag nog op Educatheek.nl en neem jouw leerlingen mee op een leerzame reis door het heelal!

Wil jij je leerlingen uitleggen hoe ons zonnestelsel werkt?

In deze boeiende 6-delige reeks informatieve boeken worden alle aspecten van ons zonnestelsel helder uitgelegd. Leerlingen leren over De Aarde, De aardse planeten: Mercurius, Venus, Aarde, Mars, De gasreuzen: Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus, De Maan, De Zon en Kometen, asteroïden en meteoren.

Bekijk alle fraai vormgegeven gelamineerde posters voor in de klas of voor thuis. Met uitleg over de planeten, het heelal en de ruimtevaart. Hoe gedragen de acht planeten zich ten opzichte van de zon?

Geef een demonstratie met dit prachtige opblaasbare zonnestelsel! Laat je leerlingen zien welke planeten er zijn, hoe groot ze in verhouding zijn en wat hun positie is ten opzichte van elkaar en de zon.

Alles voor het thema De Ruimte en het Zonnestelsel bestel je op

enInformatiefEducatheek.nlboeiend!

Dat is duidelijk te zien met dit fraaie bewegende zonnestelsel.

Opblaasbaar zonnestelsel

Met deze gedetailleerde 12-delige magnetische planetenset voor het bord breng je de planeten en de zon tot leven.

Voor MagnetischgebruikklassikaalZonnestelsel Gemotoriseerd zonnestelsel Educatieve posters Maak een ruimtereis met je /zonnestelselleerlingen

Lees & tel mee Wanneer: Donderdag 13 oktober Waar: KNVB-Campus in Zeist Bekijk de line-up en schrijf je in op www.leesentelmee.nl Neem je deel met meerdere collega’s van een schoollocatie? Boek dan samen en krijg 10% korting voor alle deelnemers. Laat je inspireren en uitdagen. Mis 13 oktober niet! de line-up en informatie.andere -

Concreet en vernieuwend Beatrijs Brand, Iris Vansteelandt, Kees Vernooy, Mark Mieras en vele anderen nemen je mee in verhalen, inzichten en praktijkvoorbeelden. Zij presenteren onderzoeksresultaten en laten zien hoe deze theoretische kennis zijn weg vindt in de onderwijspraktijk. Deze experts leggen niet alleen de vinger op de zere plek maar komen ook met concrete handvatten en vernieuwende ideeën. Zo ben je nog beter in staat

Lees & tel mee is een hybride festival dat zowel live als online plaatsvindt. Op donderdag 13 oktober komen we samen op de KNVB-campus in Zeist. Een groot deel van het programma is ook online te volgen van donderdag 13 oktober tot en met woensdag 30 november. Deelnemers aan het live-festival krijgen ook toegang tot het online deel.

17.00 uur LEES & TEL MEE Kennisfestival Lexima kennissessies • workshops • dialogen • inspiratie • entertainment • food en drinks Artikel aangeboden door Lexima.

Kennisfestival over geletterdheid en gecijferdheid

OKT132022 hét KNVB-CampuskennisfestivalZeist • 09.00

leerlingen die een extra ondersteuningsbehoefte hebben op het gebied van lezen, schrijven of rekenen te helpen. Speeddaten met sprekers Kom naar Lees & tel mee en laat je inspireren! Dompel jezelf onder in kennissessies en workshops of ga tijdens een speeddate in gesprek met een spreker. Naast het mooie inhoudelijke programma is er nog veel meer te beleven. Maak een foto met een collega bij de photobooth, doe mee met een yoga-les, netwerk onder het genot van een drankje of loop langs een van de foodtrucks voor een lekker hapje!

Lees & tel mee is het kennisfestival voor mensen die werken in het onderwijs of betrokken zijn bij het ondersteunen van leerlingen. Experts uit Nederland en Vlaanderen spreken op dit bruisende festival over actuele onderwijsthema’s op het gebied van lezen, schrijven en rekenen. Hun expertise loopt uiteen van dyslexie, spelling, leesbevordering en dyscalculie tot meertaligheid en kansengelijkheid.Wat:

PrimaOnderwijs 39 LEES & TEL MEE Scan voor

Springlezend is afgelopen schooljaar van start gegaan. Met deze beweging wil de Leescoalitie aandacht vragen voor de essentiële rol van leerkrachten in de leesopvoeding van kinderen. En vooral; leraren een platform geven waar ze elkaar kunnen inspireren om een rijke leesomgeving op school te creëren.

De campagne

Haak aan bij de belevingswereld Coen Nijland is leerkracht speciaal geïntegreerd onderwijs en geeft les op een school in Kampen.

En goede voorbeelden zijn er gelukkig te over! Leraren én ambassadeurs Coen Nijland en Cindy Chin A Kwie bijvoorbeeld. Zij weten wel hoe zij hun klas springlezend krijgen: “Haak aan bij de belevingswereld van je leerlingen”. Want voor ieder kind is een boek te vinden. Om leerlingen bij deze zoektocht te helpen, is het belangrijk om de basis goed op orde te hebben. Lees zelf zoveel mogelijk nieuwe kinderboeken (of lees óver deze nieuwe boeken) én ken je leerlingen, zodat je passende tips kan geven.

Soms moet je ze een springplankje geven waarmee ze in het verhaal kunnen duiken.

Cindy Chin A Kwie – docent Nederlands

Door goede voorbeelden in de schijnwerpers te zetten, wil de campagne positieve aandacht voor de (leesbevorderende) leraar genereren.

Springlezend het nieuwe schooljaar in!

40

Maar hoe zorg je ervoor dat je op de hoogte blijft en dat je boeken bij al die verschillende thema’s weet te tippen? “Heel simpel: door zelf veel te lezen!” . “Hierdoor ontwikkel je kennis van kinderboeken en jeugdliteratuur en ontdek je dat er veel verschillende soorten boeken en thema’s zijn: voetbal, paarden, science-fiction voor kinderen, fantasy, humoristische boeken, enzovoort. Op sociale media (Twitter, Instagram, Facebook) wordt veel gedeeld omtrent kinderboeken. Veel schrijvers en uitgevers delen informatie over de boeken die zij zelf schrijven of uitgeven. Ook zijn er verschillende groepen en stichtingen die jeugdliteratuur aanprijzen.”

Prima “Wanneer je je leerlingen goed kent en gesprekjes met ze voert, kun je boeken aanbieden die aansluiten bij de interesse van de leerlingen. Maar je kunt óók hun belevingswereld een beetje creëren. Door bepaalde thema’s en boeken aan te prijzen, kunnen ze gemotiveerd raken om een bepaald boek te pakken of willen ze meer over een onderwerp weten. Bij vrijwel alle onderwerpen zijn wel geschikte boeken te vinden.”

“Soms moeten mijn leerlingen een boekpresentatie houden en komen ze naar mij toe met de vraag wat ze moeten lezen. Dan pak ik een stapeltje boeken en begin erover te vertellen. Ik geef een spannende introductie op het verhaal en zeg vervolgens: ‘Weet je wat ik uit dit boek het mooiste stuk vond?’. En dan kies ik een fragment waarvan ik weet dat ze het spannend of grappig gaan vinden en lees dat voor. Zo trek ik ze meteen het boek in. Soms moet je ze een springplankje geven waarmee ze in het verhaal kunnen duiken.

Voorwaarde om deze springplankjes te kunnen geven is natuurlijk dat je zelf veel leest. Soms lees ik wel drie Onderwijs Weinig tijd om te lezen en toch op de hoogte blijven van recente boeken? - Luister De Grote Vriendelijke Podcast of De Waanzinnige Podcast - Leen eens een luisterboek - Volg de Leesknokploeg op social media - Volg een online lezing van www.boekwijzer.com - Kijk eens op www.jeugdbibliotheek.nl Ga voor meer informatie naar: www.springlezend.nl

Een springplank voor je leerlingen Wie ook als geen ander weet hoe belangrijk het is om het juiste boek aan een leerling aan te kunnen bieden, is Cindy Chin A Kwie. Zij geeft Nederlands op het Ir. Lely Lyceum in Amsterdam.

boeken tegelijk. Ik lees ze lang niet allemaal uit, zolang ik maar genoeg weet om erover te vertellen. Zodra ik de hoofdpersoon ken en de verhaalopbouw door heb, weet ik genoeg.” Om haar leerlingen met zoveel mogelijk boeken in aanraking te brengen heeft Cindy zelfs een leesclub opgericht op school, waarbij leerlingen op een relaxte manier samen kunnen lezen in een ruimte waar poefen, banken én heel veel boeken staan. “Ik grijp ieder boek aan om in gesprek te gaan met mijn leerlingen.”Onderzoek wijst uit dat een lezende leerkracht een actieve leesbevorderaar is. Leerkrachten die veel lezen in hun vrije tijd en een positieve houding hebben tegenover lezen, besteden meer aandacht aan leesbevorderende activiteiten in de klas Bij vrijwel alle onderwerpen zijn geschikte boeken te vinden. Coen Nijland, leerkracht speciaal geïntegreerd onderwijs

Naast ambassadeur van Springlezend is Coen ook lid van de Leesknokploeg: een kleine groep bevlogen en lezende leerkrachten die hun krachten hebben gebundeld en op zachtaardige wijze kinderboeken promoten.

Met A4 mini-posters gaan kinderen de klassen rond; leerkrachten van andere groepen schrijven een felicitatie of leuk bericht. Of geef een leerling zo’n mooie poster op een bijzondere dag. Stickers Beloon het harde werken van je leerlingen met kleurrijke en motiverende stickers! Keuze uit vele verschillende vormen en onderwerpen! Kaarten Geef eens zomaar een leuk kaartje, een beloningskaart of natuurlijk een vrolijke verjaardagskaart; kinderen worden er altijd blij van!

/beloningsmateriaal

Diploma’s Het kennen van de tafels beloon je met een mooie persoonlijke tafeldiploma! Prachtige sets tafel- of letterdiploma’s bestel je nu ook Educatheek.nl Mini posters

Het is belangrijk dat leerlingen worden beloond voor hun werkzaamheden. Het is immers bewezen dat een beloning kinderen enthousiast maakt en hen motiveert om verder te leren. Daarom mogen deze beloningsmaterialen niet ontbreken in jouw school, praktijk of lokaal. Van stickers, (verjaardags)kaarten en tafeldiploma’s; je bestelt het allemaal op Educatheek.nl

Bestel nu deze beloningsmaterialen en meer op:

BELONINGSMATERIALEN

Het nieuwe schooljaar staat voor de deur. Kinderen krijgen een nieuw lokaal, een andere meester of juf. En waar de één vol enthousiasme de eerste dagen beleeft, is een ander blij wanneer alles weer ‘normaal’ voelt. Als leerkracht prijs ik mezelf gelukkig dat leerlingen zich vrij voelen om mij vragen te stellen. Om mij te bevragen naar mijn leven. Met me te lachen. Om te zeggen dat ik wallen heb, met de daarbij komende bezorgde vraag of ik wel goed heb geslapen.

Column #Daniëlle

Elke dag delen als basis

“Even hoor juf, die broek... twijfeltje?” Ook goedemorgen. Even kijk ik naar m’n broek, hij is inderdaad nieuw, maar kennelijk te hip?! Meerdere kinderen kijken even en geven aan de broek wel leuk te vinden. “Echt zelf uitgekozen?” Even begin ik aan mezelf te twijfelen, maar al snel weten ze me gerust te stellen door te zeggen dat ze hem zelf ook hadden kunnen kopen. Wat dit over mij zegt laat ik maar even buiten beschouwing, maar… de dag is weer begonnen. Met een grijns vertrek ik naar de keuken, koffie halen, om vervolgens het lokaal vol pubers weer in te duiken.

het net zo. Verhalen over een boze vader bij het ontbijt, een chagrijnige zus die ongesteld blijkt te zijn, een kind wat zich zorgen maakt over een zieke opa, het enthousiasme (lees; de hele dag stuiteren) wanneer er iets leuks op de planning staat.

PrimaOnderwijs 43

Onderbouwde lessen op allerlei vlak, sterke inhoud. En gezien de laatste onderwijsgeluiden mankeert er aan deze zaken het een en ander. Gelden worden vrijgemaakt, miljoenen worden losgepeuterd uit de regeringshoek en grote plannen worden bedacht. Het ontgaat vrijwel iedere basisschoolleerling. Dat zaken tegenvallen én dat er kinderen van school gaan met een onvoldoende leesniveau om in het vervolgonderwijs een goede start te maken is een terechte zorg. Zorgen worden gedeeld. Binnen en buiten de schoolmuren.

Gezien Andersomworden.werkt

Social talk, heerlijk. Fijne dagstarter. Kletsen, daar alleen redden de kinderen het niet mee. Het - hun schoolloopbaan - vraagt veel meer. En, laten we eerlijk zijn, school is een ontwikkelingscentrum. Groeien in menig opzicht, dat is de bedoeling.

Veel wordt gedeeld. Elke dag is daar gelegenheid voor. Niemand uitgezonderd. En dit is de kinderen vanaf de eerste schooldag van het jaar duidelijk.

Kost niets. En vanuit die basis gaan we verder.

@_jufb_

lesmateriaal samen met het onderwijs

Tekst: Wiesette Haverkamp Hoe open je een gesprek? Hoe maak je gevoelige of lastige onderwerpen bespreekbaar? Denk aan seksualiteit, uiterlijk en pesten, maar ook de corona-crisis of de oorlog in Oekraïne? En waar kunnen kinderen terecht als ze iets niet met een leerkracht, familie of vrienden willen delen, bijvoorbeeld uit schaamte? De Kindertelefoon heeft in samenwerking met leerkrachten een laagdrempelige les ontwikkeld, waarin kinderen kennismaken met de kracht van praten.

Leren over de kracht vanKindertelefoonpratenontwikkelt

44

Directeur van De Kindertelefoon Roline de Wilde wil met dit lesmateriaal de handen ineenslaan met alle leerkrachten van de groepen 5 tot en met 8. “Tijdens de coronacrisis is wel gebleken hoe belangrijk mentale gezondheid van kinderen is. Onderwijs speelt daar een belangrijke rol in. Praten is goed voor de mentale weerbaarheid van kinderen doordat ze leren vertrouwen op hun eigen kracht. We vinden het belangrijk dat kinderen zo vroeg mogelijk in hun leven ondervinden dat praten oplucht. Soms is het fijn om je verhaal te doen bij iemand die je niet kent en die geen belang heeft bij jouw situatie. Dan is er De Kindertelefoon.”

Roline: “In deze les ervaar je de kracht van praten. Wanneer een kind niet lekker in z’n vel zit, wordt het ook lastig om leerstof op te nemen. Wat dat betreft is mentale gezondheid de basis om goed te kunnen functioneren.” De les is daarnaast een kennismaking met De Kindertelefoon. Het lesmateriaal is online te vinden en bestaat o.a. uit een video over De Kindertelefoon, uitleg over de kracht van praten en verschillende Foto © Lionne Hietberg

We kijken samen wat een eerste volgende stap zou kunnen zijn en wie ze in hun eigen omgeving in vertrouwen zouden kunnen nemen, bijvoorbeeld een familielid, juf of meester. Op die manier proberen we een kind over een drempel te helpen. Kinderen denken vaak dat ze de enige zijn die met een bepaald probleem worstelen. Het lucht vaak al enorm op als we een kind vertellen dat we heel veel andere kinderen over hetzelfde onderwerp spreken.”

• Het gratis lesmateriaal vind je dit najaar op: www.kindertelefoon.nl/onderwijs

PrimaOnderwijs 45 werkvormen. Later volgen lessen over specifieke onderwerpen, zoals scheiden, liefde & seksualiteit en pesten. Er is dus steeds iets nieuws te vinden. Leerkrachten kunnen kiezen een bericht te ontvangen als er een update is. De les duurt 30 minuten en is uit te breiden tot 45 minuten. Insteek is het bespreekbaar maken van een actueel en/of relevant thema en de emoties die daarbij horen. Er zijn verschillende werkvormen waar de leerkracht uit kan kiezen. Na deze les weten kinderen waarover en hoe ze contact kunnen opnemen met De Kindertelefoon. Ook leren ze dat praten oplucht en belangrijk is. Met hun klasgenoten oefenen ze het herkennen van emoties en/of het voeren van een gesprek. Inspiratie is op het platform ook te vinden. Denk aan onderzoeken naar wat er leeft onder kinderen en/of informatie over gesprekstechnieken.

• Direct te openen en tonen op het digibord, dus geen aanvraagformulier

Over De Kindertelefoon Sommige vragen of problemen willen of kunnen kinderen niet delen met bekenden. De Kindertelefoon biedt dan uitkomst. Roline: “Degene die dan het luisterend oor biedt, komen ze niet de volgende dag op straat of school tegen. Dat maakt het heel veilig voor de kinderen, ze blijven anoniem. En het hoeft niet altijd over zware onderwerpen te gaan. Kinderen kunnen met ons overal over bellen en chatten. En soms doen ze dat met een schijnbaar ‘simpele’ vraag, maar zodra we met ze in gesprek gaan blijkt daar dan een onderliggende vraag achter te liggen. Door te praten kunnen kinderen met afstand naar hun eigen vraag of probleem te kijken.” De Kindertelefoon voert dagelijks zo’n 1000 tot 1500 gesprekken. Kinderen bellen en chatten met vragen als ‘hoe moet ik zoenen’, ‘ik weet niet of ik op jongens of meisjes val’, maar het kan ook gaan om pesten of huiselijk geweld. “Ruim 600 vrijwilligers worden geselecteerd op de potentie om goed te kunnen luisteren”, vertelt Roline. “Zij worden getraind in het praten en krijgen gesprekstechnieken aangereikt. Ook leren we ze hoe ze kunnen aansluiten bij de belevingswereld van een kind.” Eigen kracht van het kind Advies wordt weinig gegeven. “We zetten vooral in op hun eigen kracht. Door te praten, creëren kinderen een afstand tot hun eigen vraag of probleem. In een gesprek met ons, zetten ze eigenlijk hun gedachten op een rijtje. Door met hen mee te denken en gebruik te maken van speciale gesprektechnieken, zorgen we ervoor dat ze hun eigen oplossing bedenken. We leren kinderen vertrouwen op hun eigen kracht. Dat draagt weer bij aan hun mentale weerbaarheid. We vragen altijd eerst waar het kind behoefte aan heeft. Wil het iets vertellen, informatie of een oplossing zoeken?

• Modulaire opbouw, er verschijnt regelmatig een nieuwe les rondom een relevant thema

Bellen 0800-0432 | Chatten via www.kindertelefoon.nl | Gratis en anoniem

De Kindertelefoon kan ook verwijzen naar andere organisaties, maar alleen wanneer een kind ook aangeeft dit te willen. “Het kind houdt altijd de regie, en wanneer diegene meer hulp wenst, helpt De Kindertelefoon daarbij. We hebben goede contacten met diverse instanties zoals 113 en Veilig Thuis. Als een kind wil, kunnen we zorgen voor een warme overdracht.”

We delen onze kennis graag met leerkrachten

Roline de Wilde HietbergMarco©Foto

• Mogelijkheid tot geven van feedback voor doorontwikkeling van het lesmateriaal

Ja z eker ! Jou w k laslokaal z it pr opvol ins t alla t ie t echniek . De ver war ming , he t int er ne t , he t licht ; allemaal ins t alla t ie t echniek . Belang r ijk vandaag , maar nóg belang r ijker in de t oekoms t . Jou w leer ling en g aan die t oekoms t waar maken, dus ins pir eer ze me t ins t alla t ie t echniek en maak ze onmisbaar ! Ins t alla t ie ver bindt jou w leer ling en me t een ijz er s t er ke c ar r ièr e O f je leerlingen nou heel gr aa g tekenen, dingen maken, plannen ui tdenken of or ganis eren; Ins t alla t ie ver bindt je me t ins pir a t ie die alt ijd in je le s pas t ! INS TALL AT IE IN JOU W K L A S ?

BRENG INS TALL AT IE T E CHNIEK IN JOU W K L A S! Ins t alla t ie ver bindt je k las me t honder den banen! Ins t alla t ie ver bindt jou me t hyper moder ne w ijken! Ins t alla t ie ver bindt je me t ver r as send veel ins pir a t ie! QUIZ WA AR ZORGEN W ERK T UIGKUNDIGE INS TALL AT IE S VOOR ? START DE LES! w ij -t echniek .nl/k ie sinst allat ie/docen t en

1 op de 4 kinderen en jongeren in Nederland maakt ingrijpende jeugdervaringen mee. Denk aan verwaarlozing, een ouder met een psychische ziekte, lichamelijke mishandeling of opgroeien in structurele Alsarmoede.professional

primair onderwijs: augeo.nl/po voortgezet onderwijs: augeo.nl/vo

op school kan jij een enorm belangrijke rol spelen voor een leerling die thuis niet veilig opgroeit. Door vroegtijdig te signaleren, te handelen en leerlingen op school een veilige plek te bieden help je hun veerkracht vergroten en draag je bij aan het herstel van schade. Maar wat kan je precies voor hen betekenen? En waar moet je op letten? Hoe zit het ook alweer precies met de meldcode en hoe ga je het gesprek aan met ouders?

Wat doe jij als je je zorgen maakt om een kind?

Augeo Foundation heeft allerlei materialen en online cursussen speciaal voor het primair en voortgezet onderwijs, bijvoorbeeld meldcode-cursussen, gespreksoefeningen en veerkracht-oefeningen.

Lezen is leuk en belangrijk. Voor kinderen en jongeren die moeite hebben met lezen, bijvoorbeeld door dyslexie, TOS, ADHD, een fysieke, verstandelijke of visuele beperking, kan het ook moeilijk zijn. Hoe zorg je ervoor dat deze leerlingen wél leesplezier ervaren, hun woordenschat vergroten en mee kunnen praten over de populaire boeken? Met de uitgebreide collectie boeken die je kunt lezen op de manier die bij je past!

Juul over hoe zij Passend Lezen inzet voor school: “Ik moest laatst een verslag schrijven over een boek. Toen heb ik wel het fysieke boek erbij gekocht, zodat ik daar mijn aantekeningen in kon zetten. Daarnaast luisterde ik dan de gesproken versie, zo hoefde ik niet alles zelf te lezen. Ik denk ook dat ik dit boek zonder audio niet zo had kunnen lezen als nu. Dan had ik een groot deel ervan niet begrepen, terwijl ik het nu juist een heel interessant boek vond!” Lees meer ervaringen op www.passendlezen.nl/ambassadeurs

Passend Lezen is dé bibliotheek voor iedereen met een leesbeperking. De collectie bevat duizenden boeken, kranten en tijdschriften in verschillende leesvormen zoals audio, braille, grootletter en een combinatie van leesvormen. Daarnaast bevat de collectie ook hoorspelen, hoorcolleges, voelboeken, voelbare tekeningen en voelbare plattegronden.

PrimaOnderwijs 49

Zo help je leerlingen die moeite hebben met lezen

Jeugdcollectie De jeugdcollectie van Passend Lezen is direct te vinden via www.superboek.nl. De leukste en populaire titels van dit moment zijn hier gerangschikt op leeftijd. Voor de jeugd bestaat de collectie uit meer dan 15.000 gesproken boeken, ruim 3.700 brailleboeken en verschillende tijdschriften. Luisteren naar boeken gaat gemakkelijk via de gratis Passend Lezen-app (voor iOS en Android) of de online player op de site, maar het kan ook via de Daisyspeler. Naast gesproken boeken zijn er ook Karaokeboeken. Hierbij word je tijdens het lezen ondersteund door een balkje dat meeloopt met de tekst, terwijl deze tegelijkertijd wordt voorgelezen. Karaokelezen kan via de smartphone, tablet of pc. Er is dus geen reden meer om niet te oefenen! Luisteren naar boeken voor school Speciaal voor jongeren op de middelbare school is er www.passendlezen.nl/voorjelijst . Hier vind je een uitgebreide collectie gesproken boeken die geschikt is voor de leeslijst Nederlands. De boeken zijn gerangschikt op leeftijd en niveau. Maar ook voor Engelse, Franse, Friese en Duitse titels kun je hier terecht. Natuurlijk is er ook keuze genoeg voor leerlingen die niet ‘voor de lijst’ hoeven te lezen. Zo wordt het makkelijker en misschien leuker om de boekenlijst af te ronden.

Gratis lid tot 18 jaar Het lidmaatschap bij Passend Lezen voor kinderen en jongeren met een leesbeperking tot 18 jaar is gratis. Inschrijven kan gemakkelijk via www.passendlezen.nl/ lidworden . Bij inschrijving is toestemming van ouders nodig. Gratis informatiemateriaal Wil je informatie over Passend Lezen delen met ouders, leerlingen of collega’s? Vraag de gratis folders of de digitale toolkit met materiaal voor het ouderportaal, website of nieuwsbrief aan. Vraag de gratis folders of de digitale toolkit aan via: www.passendlezen.nl/onderwijs

Het team van Nieuwsbegrip bestaat uit 20 professionals. “Onze materialen hebben altijd een wetenschappelijke basis. Daarom is het team twee onderzoekers op het gebied van lezen rijk”, vertelt projectleider en Nieuwsbegrip-auteur Marianne Molendijk. “Verder hebben we neerlandici, pedagogen, psychologen en taalwetenschappers onder ons. Een gevarieerd team, zodat we van alle mogelijke kanten naar Nieuwsbegrip kunnen kijken.”

50

Tekst: Marjolein van Dijk Van uitgebreid naar compleet met (Voortgezet) Technisch Lezen en Fictielezen

Achter de schermen bij Nieuwsbegrip

Heeft Nieuwsbegrip dat ook?

Iedere maandag verschanst het hele team zich achter dichte deuren. Met niets anders voor ogen dan de les voor de komende week, werkt iedereen aan de diverse onderdelen die scholen helpen naar betere resultaten. “Zo vinden

Wekelijks maakt het Nieuwsbegrip team van de CED-Groep complete lessen voor begrijpend lezen en schrijfvaardigheid over een actueel onderwerp. Sinds kort is dit aanbod niet meer alleen uitgebreid te noemen, maar helemaal compleet. Door de toevoeging van (voortgezet) technisch lezen en fi ctielezen hebben leerkrachten niets anders nodig voor het beste begrijpend leesonderwijs. Hoe zit dat?

Team Nieuwsbegrip geeft een kijkje achter de schermen. We richten ons in de lessen op de dingen die belangrijk én bewezen effectief zijn. Je leerkrachtenwiltnietmeerballastgevenmaarjuisthelpen.

Een gouden basis Nieuwsbegrip heeft drie abonnementsvormen: brons, zilver en goud. Het gouden pakket onderscheidt zich als een medaillewinnaar van de rest, bijvoorbeeld omdat het in dit pakket mogelijk is om toetsen digitaal af te nemen. Naast (print)kosten bespaart dit veel nakijktijd. En als leerkrachten toch ingelogd zijn om toetsresultaten te bekijken, duiken ze makkelijker de waardevolle handleidingen en de didactiek in. “Ik wil nog wat toevoegen”, besluit Marianne. ‘Doordat we werken met actuele onderwerpen, is het voor ieder kind mogelijk om te praten over het nieuws en de dingen in de wereld. Ook als het thuis niet gebeurt. Differentiëren kan op zes niveaus, dus niemand valt buiten de boot. We gaan écht voor kansengelijkheid.”

Kijk voor meer informatie op www.nieuwsbegrip.nl PrimaOnderwijs 51 leerkrachten in de handleiding bijvoorbeeld hoe ze het actief lezen van de tekst kunnen modelen”, vertelt Marianne. “Het is goed als zij daar ook echt naar kijken. Vaak zijn leerkrachten verrast over wat ze allemaal aantreffen, zowel in de weekhandleiding als op de website. ‘oh, biedt Nieuwsbegrip dat ook?’ Ja, dat hebben we ook.”

Auteurs Nieuwsbegrip

Nog nieuwer: Fictielezen Uit internationale onderzoeken blijkt steeds weer dat de leesmotivatie achteruitgaat. Dit was voor Nieuwsbegrip een duidelijke aanleiding om het aanbod te verrijken met fictielezen. Afgelopen schooljaar zette Nieuwsbegrip een pilot uit. Paul de Maat is één van de leesexperts en stond aan de wieg van het fictielezen binnen Nieuwsbegrip. “We hebben gekozen voor een aanpak waarbij leerlingen boeken kunnen lezen rond een bepaald thema. Zij lezen die boeken in de klas, in een periode van zes weken. Voordat ze gaan lezen, tijdens het lezen en na afloop zijn er allerlei activiteiten ingebouwd. Zo gaan zij bijvoorbeeld het gelezen boek bespreken met een klasgenoot, een vervolgverhaal bedenken of een recensie schrijven.” De pilot voor fictielezen was gekoppeld aan de Kinderboekenweek. Deelnemende scholen waren enthousiast en na wat puntjes op de i maakt fictielezen komend schooljaar deel uit van het pakket Nieuwsbegrip Goud. Het eerstvolgende thema haakt ook aan bij de Kinderboekenweek. “Het voordeel hiervan is dat scholen die boeken toch al aanschaffen”, zegt Paul. “Scholen doen natuurlijk zelf ook al veel aan vrij lezen. Toch zien we dat er behoefte is aan deze toevoeging. Omdat het een kant-en-klaar, praktisch pakket is met uitleg en een tijdschema, zijn leerkrachten ontzorgd. En dat is natuurlijk een groot goed in deze tijd. Ook dekt het de kerndoelen.”

Nieuw: (Voortgezet) Technisch Lezen Begrijpend lezen en technisch lezen hangen nauw met elkaar samen. Goed en vlot technisch kunnen lezen is dan ook een voorwaarde voor leesbegrip. “Er zijn geen aparte methodes meer voor technisch lezen”, legt ontwikkelaar Dineke de Groot uit. “Het is voor scholen handig om met zo min mogelijk verschillende methodes te werken. We maken voor de lessen technisch lezen dan ook gebruik van de wekelijkse lessen begrijpend lezen. Zo versterken de lessen elkaar. We richten ons uitsluitend op wat belangrijk én bewezen effectief is. Je wilt leerkrachten niet nog meer ballast geven maar ze juist helpen.” De wekelijkse activiteiten voor technisch lezen maken deel uit van Nieuwsbegrip Goud. Ze sluiten aan op de reguliere lessen en de lessen voor andere tekstsoorten. “We beginnen met groep 4. De komende tijd ontwikkelen we verder voor groep 5/6 en 7/8. We hebben uiteraard leuke werkvormen gekozen”, vervolgt Dineke. “Zo doen we bijvoorbeeld veel met theaterlezen. Als kinderen zich inleven in een rol, helpt dit goed om te oefenen met vloeiend lezen. En het draagt enorm bij aan het leesplezier. Zeker als er eens een optreden voor ouders volgt, of voor andere klassen. De leerkrachten krijgen de nodige handvatten om de lessen makkelijk en goed te kunnen geven. Net als bij begrijpend lezen is de rol van de leerkracht cruciaal. Ook bij technisch lezen is het zaak om veel te modelen en gerichte feedback te geven.”

Verf en kwasten Waterverf, plakkaatverfvingerverf,envelesoortenkwasten. Educatheek.nl/verf Overige materialen Alle materialen voor de knutselprojecten.mooiste Educatheek.nl/knutselen Papier A4 en A5 papier in alle kleuren van de regenboog. En vergeet je vouwblaadjes niet! Educatheek.nl/papier Lijm Lijm voor alle materialen mag natuurlijk niet ontbreken in de knutselkast! Educatheek.nl/lijm /knutselen Bestel al je knutselmaterialen op: Breng thema’s, jaargetijden en feestdagen tot leven met creatieve knutselprojecten! Speciaal voor alle knutselende kinderen (en leerkrachten) heeft Educatheek een uitgebreid assortiment van meer dan 300 knutselmaterialen. Lekker knutselen! Onze kant-en-klare knutselpakketten* zitten boordevol materialen; van papier en lijm tot kwasten, potloden, wasco en piepschuimen vormen. Zo heb je direct met één klik jouw meest gebruikte spullen in huis. Bestel nu op Educatheek.nl/knutselen! inhoud.afgebeeldehierdevanafwijkenkanknutselpakketeigenlijkehetvaninhoudDe*

Scholen en technologische bedrijven matchen met tool van Jet-Net & TechNet

“Ik probeer mijn leerlingen op de juiste plek te krijgen. Daarom is contact met bedrijven belangrijk”, geeft Eric Raanhuis aan. Hij is VMBO-docent op de Christelijke Scholengemeenschap

Oriëntatie De techniekdocent heeft inmiddels een bezoek gebracht om te kijken wat ze voor elkaar kunnen betekenen. “Dit schooljaar stappen we op de fiets om de leerlingen zich te laten oriënteren op het gebied van metaalbewerking. Het is goed dat de leerlingen zien wat ze daar maken, hoe een werkdag eruit ziet en welke machines er zijn. Een soort van ‘training on the job’.” Elles voegt toe dat de leerlingen aan de slag gaan met een concreet klein product dat ze mee kunnen nemen. “Later dat schooljaar kunnen leerlingen die een bepaald keuzevak volgen ook een soort snuffelstage bij ons lopen. Zes weken lang zien ze dan elke woensdagmiddag een andere afdeling binnen ons bedrijf.”

Vind een match Werk je in het primair of voortgezet onderwijs en ben je op zoek naar contact met bedrijven? Schrijf je in op het Jet-Net & TechNet Loket www.jet-netloket.nl.

Brinks Components was het resultaat. www.jet-net.nl Jet-Net & TechNet is een netwerk waarbinnen scholen in primair- en voortgezet onderwijs en bedrijven samenwerken als het gaat om techniekpromotie. Op het Jet-Net & TechNet Loket kunnen bedrijven zich openstellen voor een gastles of bedrijfsbezoek. Zowel scholen als bedrijven vullen hun gegevens in op de website. Mede op basis van postcodegebied wordt een match met een bedrijf gemaakt. Raanhuis matchte met Brinks Components, een metaalbewerkingsbedrijf. HR-medewerker Elles Vogelaar meldde het bedrijf afgelopen maart aan. Zowel Raanhuis als Vogelaar vinden: “De tool is heel gemakkelijk in gebruik. Wanneer er een match is, krijg je een mail met gegevens en kan er contact gelegd worden.”

PrimaOnderwijs 53

Het Noordik in Vroomshoop. Een van de middelen die de techniekdocent gebruikt, is het Jet-Net & TechNet Loket. Een match met metaalbewerkingsbedrijf

Creatief met techniek De interesse in techniek is inmiddels weer aan het groeien. Eric: “Binnen de techniekberoepen vind je zoveel creativiteit. De leerlingen vertalen met hun handen wat ze in hun hoofd hebben. We kunnen niet alles op school faciliteren, dus het bedrijfsleven is nodig om meer te kunnen laten zien. Halverwege de vierde klas moeten de leerlingen op het MBO namelijk een richting kiezen. Dankzij contact met bedrijven kunnen leerlingen zich beter oriënteren op hun Vanwegeloopbaan.”devergrijzing binnen de beroepsgroep vindt Elles het belangrijk om een modern beeld van de techniek te laten zien. “Het gaat niet meer om mannen in overalls vol vlekken. Techniek betekent tegenwoordig ook veel robots en computers. Het is een sector met toekomst.”

• Rapportages worden na de afname automatisch in jullie leerling administratie systeem gezet (LAS)

• Vanuit een eigen portal kunnen jullie alles zelf regelen

Veel voordelen voor jullie als school:

Voor meer informatie bel met ons! eindtoets zonder zorgen, kan dat?

Leerlingen hebben vaak moeite om zich lang te concentreren en krijgen stress van de eindtoets. Dit beïnvloedt soms de resultaten. De AMN Eindtoets kan deze zorgen bij leerling en leerkracht weghalen.

Dat komt doordat de AMN Eindtoets adaptief is. Elke vraag wordt aanpast aan het niveau van de leerling. Er worden dus geen onnodig moeilijke of makkelijke vragen gesteld. De leerlingen ervaren alleen voordelen. Ze kunnen namelijk gewoon nog opgaven overslaan en terugbladeren.

Ideaal voor jullie leerlingen: De AMN Eindtoets heeft een korte afnameduur: leerlingen zijn gemiddeld slechts 2 uur bezig.

Irma Rebergen Adriènne Micklei

Artikel aangeboden door AMN.

54

Dus binnen één dag, in gemiddeld twee uur zijn de leerlingen klaar. Daarna krijg je een overzichtelijk rapport met alle resultaten per leerling, klas, school of zelfs stichting.

Wat zo fijn is aan AMN: We hebben een gedreven team aan adviseurs en ontwikkelaars in huis. En we houden, net zoals de meeste scholen, van korte lijntjes en een persoonlijke aanpak. Daar zijn we goed in!

• Actieve samenwerking met scholen in het primair onderwijs, waardoor de AMN Eindtoets elk jaar beter wordt

Een

Rapportages haal je makkelijk uit de Portal, technisch zit het goed in elkaar

• Een koppeling met alle Leerling Administratie Systemen zorgt ervoor dat alle gegevens snel worden verwerkt

• Afname vanuit onze eigen ontwikkelde app. Deze app garandeert een veilige afname die de gegevens ook opslaat als het internet even uitvalt

Boukje Luttikhold, IB-er op basisschool De Bem in Zevenaar

“Ja we zijn echt heel tevreden over de toets. Ook de service is top. De lijnen zijn heel kort. Wanneer we bellen vanwege iets, wordt er ofwel gelijk een oplossing geboden ofwel je hebt dezelfde dag nog terugkoppeling.”

PrimaOnderwijs 55 Hoelang maken jullie al gebruik van de AMN Eindtoets? “Schooljaar 20/21 was de eerste keer. Dus nu twee jaar. Beide jaren hebben we ook in groep zeven de AMN-aansluiting PO-VO afgenomen: een test die we naast onder meer observaties van de leerkracht gebruiken om te kijken welke koers we gaan varen met de leerling. Fijn aan deze test is de 360° feedback. Behalve kinderen, krijgen leerkrachten en ouders ook vragenlijsten. Uit deze test is heel veel te halen als het gaat om kwaliteiten en leerpunten van de leerling. De begeleidingsstijl die uit deze test komt, vormt een groot gesprekspunt. De begeleidingsstijl geeft de leerling, leerkracht maar ook ouders inzichten in wat de leerling nodig heeft om tot ontwikkeling te komen.”

“Als positief. Ze hebben allemaal een gevoel van competent zijn omdat de vragen zich aanpassen naar niveau. En omdat het op hun eigen (school)device uitgevoerd kan worden, voelt het voor hen heel vertrouwd.”

Onze leerlingen maken namelijk allemaal gebruik van tablets. Dus we zochten een partij met ervaring op het gebied van digitale adaptieve toetsen. AMN had al toetsen ontwikkeld voor MBO en HBO. Ook werden we door een collega-school gewezen op de goede service van AMN. Een ander pluspunt vonden we dat de toets ook offline afgekomen kan worden.

Hoe zijn jullie tot de keuze voor AMN gekomen?

Welke eindtoets hadden jullie daarvoor en hoe hebben jullie de overstap ervaren? “Wij maakten gebruik van Centrale Eindtoets. We vonden de overstap heel positief. De kinderen waren voorheen drie ochtenden aan het werk. Doordat de eindtoets van AMN adaptief is, neemt het minder tijd in beslag. De kinderen krijgen steeds vragen op hun eigen en net boven hun niveau, zodat iedereen de klas verlaat met een gevoel van bekwaamheid.”

“Duidelijk de adaptiviteit en de mogelijkheid van bladeren, waardoor ze een vraag even kunnen overslaan. Dat doet echt iets met de motivatie van kinderen. Blije gezichten verlaten het lokaal.”

Hoe ervaren de kinderen AMN Eindtoets?

“Het is heel praktisch uitvoerbaar. De verschillende rapportages haal je makkelijk uit de Portal. En technisch zit het gewoon goed in elkaar.”

“De keuze kwam voort uit meerdere factoren. Toen de eindtoets vrijgegeven werd, heeft de stichting waar onze school onderdeel van is, verschillende aanbieders uitgenodigd. Wij wilden graag een digitale toets.

Wat zien jullie als het grootste voordeel van de AMN eindtoets?

Wat voor zorgen haalt de AMN Eindtoets bij jou als IB’er en bij de leerkrachten weg?

Blijehetverlatengezichtenlokaal

Voldoet AMN aan jullie verwachtingen?

Zou je AMN aanraden aan andere scholen? “Ik zou het zeker aanraden. De toets is weinig arbeidsintensief, werkt op alle devices en je wordt goed geholpen. Daarnaast staat AMN open voor kritisch meedenken.”

Kom erachter waarom veel scholen jullie voor gingen. In het pakket PrimaOnderwijsvanvind je onze flyer met meer informatie of ga naar:

Zet het startgesprek en kwaliteiten van leerlingen op de kaart Bestel deze

op www.cps.nl/uitgeverij

ideeën Basis Kaartjes_ik heb DEF.indd 5 ik

Organiseren jullie op school ook (online) startgesprekken met leerlingen én hun ouders? Met het Kaartspel Startgesprek Ouderbetrokkenheid 3.0 maak je gezamenlijk een goede start. Dit spel bevat 45 kaartjes met verschillende vragen voor de onder-, midden- en bovenbouw. Op de kaarten staan gesprekssuggesties die eraan bijdragen dat alle belangrijke onderwerpen aan bod komen, zonder dat het gesprek vooraf in beton is gegoten door de school. Kaartspel Startgesprek

Dit populaire kaartspel heeft als doel leerlingen bewust(er) te maken van hun eigen kwaliteiten en op die manier bij te dragen aan een positief zelfbeeld. Met behulp van de 92 kwaliteitenkaartjes ga je hierover op een leuke en laagdrempelige manier met je leerlingen in gesprek. De kaartjes kun je individueel, in groepjes of klassikaal inzetten waarbij de handleiding je op weg helpt.

Prijs: € 22,50 | Auteur: Peter de Vries ISBN: 9789065081643 | Sector: po en andere CPS-uitgaven

Ontworpen voor jeugd van zeven jaar en ouder, maar de ervaring leert dat het kwaliteitenspel ook volwassenen nieuwe inzichten biedt. Ken je (jeugd)kwaliteitenspelkwaliteiten Word je wel eens gepest? Welke activiteiten op school vindt u met name belangrijk? Wat nog belangrijk is om te vertellen… Speel je een instrument of zit je op een sport? Wat vind je van het schoolplein? Hoe kan juf of meester je het beste helpen? Waar ben je goed in op school? Kent u de andere ouders van de groep? behulpzaam Basis Kaartjes_ik ben DEF.indd 5 tact Basis Kaartjes_ik heb PLUS DEF.indd 2 plannen maken Basis Kaartjes_ik kan DEF.indd 6 daadkrachtig Basis Kaartjes_ik ben PLUS DEF.indd 8 kan...kan...ikzelfvertrouwen Basis Kaartjes_ik heb DEF.indd 7 08-07-16 09:17

Prijs: € 34,95 | Auteur: Els Loman ISBN: 9789065081452 | Sector: po/vo/mbo

Probeer het gratis uit!

er in het lokaal geen last van. Inmiddels maken meer dan 40 scholen gebruik van deze manier van lucht reinigen. Artikel aangeboden door Lohuis Lighting.

Weinig onderhoud Ventilatiesystemen hebben filters die regelmatig vervangen moeten worden. De Airpurifier gebruikt geen filters maar UV-licht om te desinfecteren. Door het ontbreken van filters werkt de Purifier praktisch geluidloos. De 2 UV-lampen moeten eens in de vier jaar vervangen worden. Lohuis neemt daarvoor zelf Wil je graag een lager ziekteverzuim op school bij kinderen en collega’s? De Airpurifier Panel kan hier zonder lawaai aan bijdragen.

effecten van de Airpurifier verwerken wij in een verslag zodat je de resultaten kunt zien. Slechts 1.250 euro per lokaal inclusief installatie Henk Pottjewijd | 06 29 06 86 30 | henk.pottjewijd@lohuislighting.nl | www.lohuislighting.nl Schone lucht voor leerling en leerkracht in lokaal In je lokaal ben je dit liever kwijt dan rijk • Virussen • Bacteriën • Schimmels • Pollen • Geurtjes • Fijnstof Handig • Geen sta-in-de-weg • Geen lawaai • Weinig onderhoud contact op.

PrimaOnderwijs 57

Bij serieuze belangstelling, bieden we een proefplaatsing aan en doen daarvan De Het apparaat het hebt

een meting.

wordt gemonteerd in

De ‘r’ is weer in de maand. Dat betekent een koudere vochtigere lucht waarin virussen, schimmels en bacteriën goed gedijen. Deze lucht zie en voel je niet, maar we kunnen het wel meten. Ook in een klaslokaal. De Airpurifier zuivert de lucht van deze ziekmakers. Desinfecteert de lucht Een ventilator (ventilatiesysteem) ventileert, de Airpurifier Panel is een luchtreiniger die desinfecteert. Ventilatie is echter wel nodig, bijvoorbeeld om de CO2 te verlagen. De Airpurifier Panel, in combinatie met een goede CO2 meter, en een juist ventilatie advies geeft het meest optimale resultaat. Met ventilatie-advies Door ramen en deuren allemaal open te zetten, zorg je voor een luchtstroom langs alle neuzen, compleet met virussen, schimmels en bacteriën. Daarom geven wij bij het gebruik van de Airpurifier Panel ook een ventilatie-advies. Op die manier wordt de fris aanvoelende lucht die van buiten komt, gelijkmatig gedesinfecteerd. Frisse lucht wordt zo schone lucht.

plafond, dus je

Deskundige van de Onderwijsdesk, Gezondheidspsycholoog en auteur van het boek WIN-WIN Werk en Gezien Emmeliek Boost vindt dat de leraar-leerlingband helemaal thuishoort binnen het thema ‘de basis op orde’. Vanuit een basis van vertrouwen kun je beter aan de slag met de vaardigheden.EmmeliekBoost voor hulp bij leer- en gedragsproblemen in de klas!

De meeste scholen kiezen voor interventies die hun leerlingen helpen lekkerder in hun vel te zitten. Er zou volgens PPJ meer aandacht moeten zijn voor de onderlinge leraar-leerling band, meer tijd voor het met elkaar in gesprek gaan, en er zou meer geinvesteerd moeten worden in een sterke basis van vertrouwen. Daarbij blijken de trainingen en cursussen gericht op het welbevinden, ten gunste van de professionele ontwikkeling van de onderwijsprofessionals, goed aan te slaan.

TIP 2 Voor het PO verzorgt René Lous de 3-daagse cursus ‘de Positieve School!’ Leerkrachten en leerlingen floreren op een positieve school, daar waar geleerd wordt en ook actief gewerkt wordt aan het versterken van het welbevinden. Deze 3-daagse cursus ‘ De Positieve school ’ is wetenschappelijk onderbouwd. De cursus start dit najaar: donderdag 17 november a.s., donderdag 8 december a.s. en donderdag 17 januari 2023. Tijd: 09:30- 16:30 uur.

Artikel aangeboden door de Onderwijsdesk..

Het Platform Perspectief Jongeren (PPJ) schrijft dat niet alleen de leermotivatie, maar ook de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en jongeren sinds Corona onder hoge druk is komen te staan. Via het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) krijgen scholen extra steun om leerlingen na Corona te helpen hun leervertraging in te halen en om hun mentaal welbevinden te verbeteren.

Als leraar ga je voor kwaliteit in je vak en het optimaal gedijen van je klas. De Onderwijsdesk helpt je met advies en cursussen. een aanrader te zijn. Het is een cursus voor professionals uit PO en VO die de mindset van zowel leraar als leerling raakt en verandert! Schrijf je in voor ‘ Mindset ’ op dinsdag 29 november a.s. van 10:00-16:00 uur. René Lous bekend van het TalentenLab, weet als geen ander inzichtelijk te maken hoe je teruggetrokken of juist explosieve leerlingen met groeitaal kunt versterken om het beste uit hen zelf te halen en wat dat voor een positieve invloed heeft op de sfeer in de klas èn je lesstijl! Kijk op onderwijsdesk.nl/courses/mindset/https://

TIP 1 Zo blijkt o.a. de 1-daagse, boeiende cursus Mindset over motiveren, oefenen, falen, lef en angst, groeitaal en meer juist in deze onderwijsperiode

Basis van vertrouwen

58 De relatie leerling en leraar “Heb je tips voor een betere sfeer in de klas?” Herman, docent VMBO, Alkmaar.

Dyscalculie in het VO “Welke hulpmiddelen zou je aanraden?” Myrthe, wiskunde docent VMBO, Eindhoven Het probleem dyscalculie is hardnekkig, ondanks alle inspanning met extra instructie op school, RT en oefening thuis.

TIP 1 Hulpmiddelen die effectief kunnen zijn, is het Opzoekboekje wiskunde en het Opzoekboekje rekenen 2F/3F die goed aansluiten op de rekenstof zoals deze in het VO wordt aangeboden. De kaartjes in het Opzoekboekje zijn ontwikkeld door Braams en kunnen een hulpmiddel zijn bij de structurering van de wiskundestof en een houvast bieden bij veel voorkomende wiskundebewerkingen (stappenplannen). In het Opzoekboekje Wiskunde bevindt zich in grote lijnen de lesstof die wordt aangeboden in de onderbouw (1-3e klas havo/vwo-niveau). Voor leerlingen van het vmbo-t zijn de kaartjes te gebruiken tot ongeveer het examenniveau.

PrimaOnderwijs 59

Actief en Effectief leren

Annemieke Groeneveld Executieve functies 1-daagse Werkgeheugen, plannen en organiseren en meer ma. 10 oktober (PO & VO) dr. Diana Smidts Effectief rekenonderwijs 3-daagse Traditioneel rekenen als basis voor rekensucces en rekenplezier start di. 8 november (PO)

TIP 2 De 1-daagse cursus Begrijp Dyscalculie (MBO en VO) op woensdag 7 december a.s. biedt inzicht in processen en oorzaken waardoor de rekenontwikkeling van sommige kinderen en jongeren zo problematisch is en biedt passende praktische oplossingen voor leerlingen die extra rekenzorg nodig hebben. Tijd: 10:00-16:00 uur. Deze cursus wordt begeleid door Marije van Oostendorp , Orthopedagoog. Zij heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van de NDS en 3DM Dyscalculie en is gespecialiseerd in onder meer reken- en wiskundeproblemen en dyscalculie bij kinderen en jongeren. Haar visie, praktische tips èn humor maken deze cursusdag waardevol voor de alledaagse lespraktijk. Wil je meer weten over rekenproblemen versus dyscalculie? Lees dan ook over onze 7-daagse opleiding tot Rekenspecialist/Rekencoördinator (PO) Van automatiserings- en motivatieproblemen tot sterke rekenaars, rekenangst en rekenbeleidsplan. Begeleid door Marije van Oostendorp. Kijk op rekencoordinator/https://onderwijsdesk.nl/courses/rekenspecialist-

Een greep uit de

Online en/of coronaproof op onze locatie

2022

oktobercursusladder-november

1-daagse Help leerlingen op weg naar een voldoende met effectieve leerstrategieën vr. 7 oktober (VO)

Marcel Schmeier

Oplossingsgerichte gesprekvoering 4-daagse Motiverende en/of lastige gesprekken: tips en tools.Van oudergesprek tot coaching start do. 10 november (PO & VO) drs. Esther de Wolf Lesverstorend gedrag 1-daagse Voorkomen en aanpakken lastig gedrag vr. 11 november (PO) dr. Kees van Overveld

Expliciete Directe Instructie Kleuters 1-daagse cursus Klassenmanagement en spelbegeleiding wo. 16 SherrillnovemberWoldberg Mindset 1-daagse cursus Perfectionisme, tegenslagen, opgeven en meer Een groeimindset en groeitaal in de les do. 29 november (PO & VO) René Lous Kijk voor alle cursussen en data op: www.onderwijsdesk.nl Speciaal voor PrimaOnderwijs beantwoorden de deskundigen van de Onderwijsdesk vragen van onderwijsprofessionals werkzaam in het PO of VO uit het hele land. Deze tips (en cursussen) zorgen ervoor dat je klas (nog) beter fl oreert. Heb jij een vraag voor de Onderwijsdesk? Mail dan naar info@onderwijsdesk.nl

poppenhuizen

Van

microfoons

materialen voor verschillende speelhoeken vind je op SCHOOL CONCEPT.

Verkrijgbaar

verschillende formaten en School-Concept.nl/boekenhoekkleuren.

School-Concept.nl/theaterhoektoneelvoorstellingen.

meubilair

Bestel

KEUKENHOEK

Ook verkrijgbaar op Voor het complete aanbod leermiddelen en speelmaterialen ga je naar School-Concept.nl

Inspirerende speelhoeken voor kinderen; deze leeromgevingen met uitnodigende spel- en speelmaterialen stimuleren de ontwikkeling van kinderen. In een klas mogen een paar goede speelhoeken dan ook niet ontbreken. Een uitgebreid en afwisselend assortiment

ALLESSCHOOLSchool-Concept.nl/speelhoekenCONCEPTVOORUITDAGENDESPEELHOEKEN!VoordeTheaterhoek:metdezeleukewildedierencapejesveranderjeineenhandomdraaiineenLeeuw,Panter,LuipaardenOlifant!Bestelnummer:1560-3/54855

POPPENHOEK mooie hand- en speelpoppen, en voor de prenten- en een plekje in deze boekenwagen. in

School-Concept.nl/poppenhoekpoppenhoek. BOEKENHOEK Alle

handpoppen:

Stel zelf een mooie keukenhoek samen met losse onderdelen. Ook alle accessoires bestel je bij School School-Concept.nl/keukenhoekConcept.Adviesopmaat? We helpen je graag! Neem contact op: Tel: 085 – 0488 036 – klantenservice@school-concept.nl

voorleesboeken vinden

praktische

THEATERHOEK kostuums tot en bestel materialen voor de leukste verkleedpartijtjes en

En toch is het zo! Met STERK Engels gaan jouw leerlingen op een eigentijdse en aansprekende manier aan de slag met de Engelse taal. Het is de enige methode waarin je lezen, uitspraak én tekstbegrip gepersonaliseerd kunt oefenen en meten op ERK-niveau. Leerlingen lezen klassikaal voor op individueel niveau en worden direct online gecoacht door middel van de unieke spraaktechnologie van de software. Alles op één overzichtelijk platform. het po en vo Dat lijkt me sterk...

Snel effectief communiceren in het Engels?

voor

Opbergen en opladen van iPads met KidsCover beschermhoezen Wil je weten welke oplossing het beste past in jouw situatie? Mail dan naar info@lebabenelux.nl of bel 06 - 415 669 32 Bestellen? www.educatheek.nl/laptopkarren Kasten, koffers, karren en lockers Kidscover Solutions

Onderwijs bereidt leerlingen voor op de toekomst, een open deur! Maar in die voorbereiding moet het onderwijs aandacht besteden aan zogenaamde ‘mondiale vraagstukken’, als ‘duurzaamheid, ‘gezondheid’ ‘globalisering’ en ‘technologie’.

PrimaOnderwijs 63

Grote begrippen die vertaald moeten worden naar praktische opdrachten voor leerlingen waarbij ze niet alleen leren wat er met een dergelijk begrip bedoeld wordt, maar ook hoe zij daaraan nu en in de toekomst bij kunnen dragen.

Werk aan duurzaam onderwijs: Winnen jullie de felbegeerde ‘Do A Good Thing Award’ 2022?

. Hier vind je ook video’s’ van de drie genomineerde inzendingen. Heel veel voorbeelden van ‘duurzaam onderwijs’ staan in de krant ‘Klaar voor de toekomst’, een uitgave van de Stichting Platforms vmbo. Deze krant is gratis te bestellen via www.onderwijsinformatie.nl/vmbokrant .

Maakt u tijdens de beroepsgerichte programma’s gebruik van gerecycled materiaal? Bouwt u samen met uw leerlingen een afvalwater recycling systeem? Maken uw leerlingen van PET-flessen nieuwe producten die ze ook nog zelf ontwerpen? Stuur uw idee of het idee van uw leerlingen, vóór 15 mei, naar ons op en ding mee naar de ‘Do A Good Thing Award’. Een prijs van € 1500,- die u gebruikt voor het doorontwikkelen van uw inzending of het ontwikkelen van een nieuw initiatief.

Recyclen In totaal hebben 12 scholen hun project/opdracht/ idee ingezonden. Op 13 juni jongsleden werd de Award (een prijs van 1500 euro) uitgereikt aan het Zone.college in Borculo. De school heeft op de locatie een recyclestraat en daagt leerlingen uit om voor het uitvoeren van opdrachten materialen te gebruiken die in de recyclestraat aanwezig zijn. Dit doen ze onder meer door voor een opdracht net te weinig budget beschikbaar te stellen om alles nieuw te kopen. Een stimuleringsprijs was er voor De Passie in Utrecht die voor de kooklessen levensmiddelen in potten bewaart en niet meer in plastic pakjes en zakjes. Bekijk alle inzendingen Alle inzendingen voor de ‘Do A Good Thing Award’, vaak met stappenplannen en lesmateriaal, zijn te vinden op awardzone-college-borculo-wint-de-do-a-good-thing-https://www.platformsvmbo.nl/actueel/

De krant wordt begin september op de scholen geleverd en biedt veel inspiratie. Alle voorbeelden laten zien dat het besteden van aandacht aan ‘duurzaamheid’ in de les heel goed mogelijk is, ook tijdens praktische lessen.

Maakt u tijdens de beroepsgerichte programma’s gebruik van gerecycled materiaal? Bouwt u samen met uw leerlingen een afvalwater recycling systeem? Maken uw leerlingen van PET-flessen nieuwe producten die ze ook nog zelf ontwerpen? Stuur uw idee of het idee van uw leerlingen, vóór 15 mei, naar ons op en ding mee naar de ‘Do A Good Thing Award’. Een prijs van € 1500,- die u gebruikt voor het doorontwikkelen van uw inzending of het ontwikkelen van een nieuw initiatief.

PRIJS

Klaar voor morgen

Voor het vmbo is er dit jaar een wedstrijd georganiseerd onder de naam ‘Do A Good Thing Award’. Hierbij werden vmbo-scholen uitgedaagd om hun, aan anderen overdraagbare voorbeeld van onderwijs waarin aandacht besteed wordt aan duurzaamheid, in te zenden. Daarbij ging het niet om een gezonde kantine of zonnepanelen op het dak van de school, maar om opdrachten voor leerlingen die passen binnen het onderwijsprogramma én leerlingen leren wat duurzaamheid is en hoe ze hieraan een bijdrage kunnen leveren.

Werk aan duurzaam onderwijs: Winnen jullie de felbegeerde ‘Do A Good Thing Award’ 2022?

Dé basis voor je leven is je lichaam! Leerlingen op de basisschool en het voortgezet onderwijs leren dan ook niet voor niets, hoe het menselijk lichaam in elkaar zit. Bij CORPUS komt lesstof over het menselijk lichaam tot leven.

Artikel aangeboden door CORPUS.

64

Afsluitend is er nog een les op school met als thema: “Wat heb ik geleerd?”. Welk orgaan is het belang rijkst? Waaruit bestaat bloed? Waarom stroomt het door je lichaam? En wat komt je bloed allemaal tegen op zijn ‘reis’ door jouw lichaam? Maar ook de vraag: ‘Wat is het interessantst dat je in CORPUS hebt geleerd?’ komt aan bod. Extra winst behalen voor je leerlingen? Vraag vrijblijvend het gratis lespakket “Bloedsomloop en lichaam” aan via s cholen@corpusexperience.nl

Terug naar de basis

Voor basisschoolleerlingen is dit niet altijd gemakkelijke lesstof. Bij CORPUS ontdekken en beleven leerlingen tijdens de ‘reis’ door het reuzenlichaam, hoe in het menselijk lichaam alles dag en nacht, 24/7, samenwerkt. Ze wandelen langs de maag, lever, nieren en onder de darmen door. In de baarmoeder zijn ze getuige van het ontstaan van nieuw leven en in het 5-D harttheater leren ze alles over de bloeds omloop. Daarna gaat de ‘reis’ verder via de mond, het oor en het oog, naar het grootste wonder op aarde, het menselijk brein. Aansluitend leren de leerlingen spelenderwijs in het interactieve gedeelte nog veel meer over hun eigen corpus. Zó leuk kan leren zijn Om de pittige materie van het menselijk lichaam nóg toegankelijker en begrijpelijker te maken, is er speciaal voor de leerlingen van groep 7 en 8 een lespakket ontwikkeld rondom een bezoek aan CORPUS. Voorafgaand vinden er twee afwisselende, voorbereidende lessen plaats in de klas met veel activerende didactiek en verschillende werkvormen, variërend van het Denken-Delen-Uitwisselen principe, flashcards, domino tot een hartslagproef. De leerlin gen maken onder andere kennis met Eri, een rode bloedcel, die ze alles leert over de grote en de kleine bloedsomloop. Leuko, een witte bloedcel, legt zijn belangrijke werk uit bij koorts of een ontsteking, terwijl Tom, een bloedplaatje, vertelt hoe hij helpt een wondje te genezen. Ook leren ze alles over het hart en andere organen waarmee het bloed interactie heeft.

Daarnaast is er aansluiting bij het onderwerp voorplanting en evolutie. Zo passeren de geslachtsdelen de revue, waarna de leerlingen letterlijk ondergedompeld worden in de baarmoeder.

Kom bij CORPUS langs Docenten die meer informatie willen over een bezoek aan CORPUS kunnen een kijkje nemen op de website: https://corpusexperience.nl/onderwijs Timber Ens

Aansluiting bij vmbo en havo/vwo

heb onder meer uitgezocht of en waar CORPUS aansluit bij het onderwijs van vmbo examenklassen en onderbouw havo en vwo.”

Beelden blijven hangen Timber: “Met een ‘reis’ door het lichaam in CORPUS, krijgen de leerlingen een experience die de educatie echt ondersteunt. De stof die ze leren wordt tijdens de tour visueel en dat blijft beter hangen”

PrimaOnderwijs 65

Ook voor jongeren in het voortgezet onderwijs is ‘de reis’ een aanrader. Al dan niet ongemerkt trekt er lesstof voorbij in de vorm van een beleving. Dat CORPUS goed aansluit bij de lesstof op het voorgezet onderwijs, blijkt uit onderzoek van Timber Ens (23). De probleemstelling die hij onderzocht, was: ‘Welke factoren beïnvloeden het beslissingsproces van middelbare scholen bij het kiezen vaan een educa tieve excursie?’. Timber heeft inmiddels de opleiding Commerciële Economie aan de Hogeschool Leiden succesvol afgerond.

“In de puberteit veranderde mijn lichaam. Ik schoot de lucht in. Ik ging in die tijd aan de slag bij de sportschool en al snel zag ik mijn lichaam verande ren. Zo ervaarde ik welke invloed ikzelf had op de veranderingen van mijn lichaam. Ik ging mezelf in het menselijk lichaam verdiepen. Door een bezoek bij CORPUS leerde ik veel. Toen ik op zoek ging naar een stageplaats voor mijn scriptie, wilde ik graag daar aan de Timber:slag.”“Ik

“Voor havo/vwo heb ik de onderwijs doelen van SLO geraadpleegd”, aldus Timber. Hij richtte zich op de biologie lesstof gegeven in de onderbouw. Ook in dit geval sluit CORPUS aan bij belangrijke delen van de lesstof over het menselijk lichaam. Denk aan wat leefstijl doet voor je gezondheid. Wat doet roken met je longen en wat is het gevaar van gehoorschade?

Na de ‘reis’ volgt het interactieve gedeelte waar de lesstof eveneens anders dan anders is verpakt, namelijk in de vorm van games en andere informatie over hun eigen lichaam en hoe je daar goed voor zorgt.

Een van de conclusies was: ‘CORPUS sluit aan bij veel onderwerpen in het vmbo-examenprogramma biologie.’ Voorbeelden zijn ‘Het lichaam in stand houden: voeding en genotmiddelen, energie, trans port en uitscheiding’ en ‘Cellen staan aan de basis’. Tijdens de ‘reis door de mens’ volgen de leerlingen een broodje kaas door de spijsverteringskanalen en ontdekken onze organen. Ze maken kennis met de bloedsomloop, de bouw van het hart, de functie en samenstellende delen van bloed, maar ook met het ademhalingsstelsel. Verder leren ze alles over alle cellen waaruit ze bestaan.

automatiseren Rekensprint Online helpt scholen daarbij! Het tweelingzusje van Rekensprint is door NWO geselecteerd als ‘kansrijke interventie’ en organiseert de rekenautomatisering voor de leerlingen met grote (en kleine) hiaten in de rekenontwikkeling. Meld je aan voor een webinar of training en reserveer een proeflicentie voor je school of praktijk. Met Rekensprint Online heb je het ideale hulpmiddel in handen om élke dag met de klas 5 minuten te automatiseren. Daarnaast help je leerlingen dagelijks met grote (en desgewenst kleine) rekenachterstanden: op school, op afstand, zelfstandig of in een klein groepje. Zo houd je op één plek overzicht en werk je met een e ectieve aanpak aan automatiseren in de klas, ... elke dag weer! #10JAARREKENSPRINT in de klas ... elke dag weer! DE PEN DIE PRAAT ... WERKEN EN LEZEN IN Schoolsupport binnentiental 30 80 83 30 83 3 0 www.schoolsupport.nl 3 Schoolsupport oolsuppo erbijsommen 2+2= Met THEMAPLEIN maak je je lees- én wereldoriëntatieonderwijs e ectiever! IPC? Naut-Meander-Brandaan?Davinci?Faqta?4xWijzer?Jeelo?Leskracht?L.O.S?BlinkWereld?GO!?Atlantis?BlinkLezen? Zo verbind je lezen en wereldoriëntatie, en ontwikkel je je leesonderwijs! Zo lezen leerlingen binnen contexten. Dat ontwikkelt hun leesbegrip! Zo heb je leesboeken als bron voor onderzoekend werken en leren! Zo heb je altijd passende boeken en bronnen bij je thema’s! Koppeling met Bareka Toetsen! Meer weten? Webinar plannen? Ga naar schoolsupport.nl/rsonline Webinars: 13 en 28 september, 11 november Samen, alleen of op het digibord THEMA’S Meer weten? Webinar plannen? Ga naar themaplein.nl Webinars: 15 en 27 september, 11 oktober, 3 november

Ontdek de educatieve mogelijkheden op www.oneplanet.nl bij educatie of neem direct contact met ons op via scholen@oneplanet.nl of 070-3381463 presenteert:

One Planet Museon-Omniversum

Bij One Planet draait het om de aarde, de mens en duurzame ontwikkeling. Tijdens je bezoek aan One Planet bekijk je een overweldigende grootbeeldfilm, kom je meer te weten over de 17 werelddoelen en maak je kennis met slimme oplossingen voor een duurzame toekomst. In One Planet Dome zie je hoe prachtig de aarde is. In het enige koepeltheater in de Benelux bekijk je adembenemende grootbeeldfilms over natuur, cultuur en wetenschap. Op een scherm in de vorm van een halve bol, zo groot als een half voetbalveld. Met filmbeelden overal om je heen, lijkt het alsof je er zelf bij bent. Een subliem geluidssysteem maakt deze beleving nog intenser. In One Planet Expo leer je alles over de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. De VN willen deze doelen vóór 2030 bereiken om van de aarde een betere plek te maken. Met games, museale

PrimaOnderwijs 67

objecten, beeld en tekst doe je veel kennis op over de verschillende doelen. Beantwoord prikkelende vragen en ontdek welk type wereldburger jij bent.

In het dynamische One Planet NOW! maak je kennis met slimme oplossingen voor een duurzame toekomst. Hoopgevende innovaties waardoor de wereld eerlijker wordt en leefbaar blijft. NOW! bestaat uit verschillende zones zoals Het Beweegplein, de Bouwplaats en het Future Food Lab. Ontwerpers, onderzoekers en ondernemers tonen hun creatieve initiatieven op thema’s die ons dagelijks bezighouden. Denk aan verantwoord shoppen, planet-proof koken en bio-based bouwen. Bij One Planet is van alles te doen. Een leuk en leerzaam dagje uit voor jong én oud. Kom leren, doen en laat je verrassen. Ga aan de slag en ontdek hoe je zelf het verschil maakt. De toekomst is begonnen! Doe je mee?

Artikel aangeboden door Museon Omniversum.

Heb je wel eens een algenshake geproefd? Of een insect? Een sportschoen met een zool van kauwgom gezien? En wist je dat je van plas een heerlijk kopje muntthee kan maken? Dit alles en nog veel meer ervaar je tijdens een bezoek aan One Planet.

spellen boeken werkboeken prikkelende posters

Meer info & inschrijven

OP ZOEK NAAR EEN SPECIFIEK THEMA OF PRODUCT…? NEEM EEN KIJKJE IN

ondersteunende materialen

Van eiland naar WIJland Collegiaal leren in de praktijk. Bestel voor € 61,95 s.omjs.nl/vaneilandnaarwijland 5 minuten Leidinggeven 40 werkvormen met werkvormen of inzichten, die je kunnen helpen bij het professionele gesprek of teammomenten. Bestel voor € 19,95 s.omjs.nl/5minutenleidinggeven Bestel voor € 29,95 De basis op orde Werken aan onderwijskwaliteit.onderwijskwaliteit.duurzames.omjs.nl/de-basis-op-orde

Opleiding Intern begeleider Hoe regisseer jij, samen met je team, jullie schoolleider èn jullie (brede) netwerk, onderwijskwaliteit voor uiteindelijk iedere leerling. Meer info & inschrijven s.omjs.nl/wxa

Wat echt telt Een denkkader voor toekomstig onderwijs. Bestel voor € 34,95 s.omjs.nl/wat-echt-telt

DE BASIS OP ORDE VOOR ÉLKE ONDERWIJSPROFESSIONAL

Leergang Onderwijskwaliteit maak je samen In deze leergang laat je je inspireren door de nieuwste invalshoeken rond SAMEN werken aan onderwijskwaliteit en een kwaliteitscultuur ontwikkelen. s.omjs.nl/ssr

DE OMJS.NL/WEBWINKELWEBWINKEL

Vooral in aanloop naar 4 en 5 mei weten veel docenten en kinderen hun weg naar Denkboek.nl te vinden - bijvoorbeeld naar de leuke interactieve werkvormen zoals de interactieve tijdlijn en de Vrijheidsmeter. Maar de site biedt het hele jaar door boordevol informatie en verdieping. Een nieuwe toevoeging zijn de zogenoemde Uitklappers. Kinderen kunnen in deze digitale dossiers kijken naar en lezen over de moeilijke keuzes die mensen moesten maken, over de Hongerwinter, de Jodenvervolging, de oorlog in Nederlands-Indië, onderduiken en de bevrijding. De meest gestelde vragen en belangrijkste gebeurtenissen staan hier overzichtelijk bij elkaar. In de Uitklappers zijn veel verschillende bronnen te vinden zoals foto’s, pamfletten en filmpjes. Veel van de filmpjes komen uit de reeks Jong in oorlog. Hierin vertellen ooggetuigen hoe het was om jong te zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Uitklappers zijn ook ideaal om bijvoorbeeld een spreekbeurt of werkstuk voor te bereiden. De Uitklappers kunnen ook los van thema’s als herdenken en vieren aan de orde komen en zijn daarom het hele jaar interessant voor kinderen. Adopteer een monument Veel klassen in Nederland doen mee met het project Adopteer een monument. Kinderen organiseren bij een monument bij hen in de buurt een herdenking. Dat gebeurt het hele jaar door. Adopteer met jouw klas ook kosteloos een monument via www.onderwijsinformatie.nl/adopteereenmonument Bij de voorbereiding van jullie herdenking kan de website www.denkboek.nl ook goed ondersteuning bieden. Zo kan de module Maak je eigen herdenking kinderen helpen met het vormgeven van hun herdenking.

PrimaOnderwijs 69

Het hele jaar door

4 en 5 meiBestel het leerlingenvoorgratisuw Het 4 en 5 mei Denkboek editie 2023

het hele jaar door

Bijna alle kinderen in groep acht kennen het 4 en 5 mei Denkboek. Grote kans namelijk dat ze een van de 235.000 kinderen zijn die het in groep 7 hebben gehad voorafgaand aan 4 en 5 mei. Sinds twee jaar is daar de website Denkboek.nl bijgekomen. Kinderen kunnen er zelfstandig mee aan de slag, maar de website is ook fijn te gebruiken in combinatie met het 4 en 5 mei Denkboek in de klas. Bestel gratis het 4 en 5 mei Denkboek 2023 Aan de slag met het Denkboek ? Bestel voor elke leerling van groep 7 een gratis boekje via www.onderwijsinformatie.nl/4en5mei . Mis ’m niet! Meer informatie over Denkboek.nl en het boekje vind je op www.denkboek.nl/voor-docenten

Denkboek.nl

De nieuwe Miljoenennotaposter 2023 wordt even na Prinsjesdag verstuurd aan docenten economie in het voortgezet onderwijs. Wil je ook een Miljoenennotaposter in jouw klaslokaal? Ga naar onderwijsinformatie.nl/minfin en bestel een gratis exemplaar.

Inkomsten € 293,0van het Rijk 2021 (in miljarden) Uitgaven € 336,6van het Rijk 2021 (in miljarden) Van ons allemaal Voor ons allemaal € 58,4 Omzetbelasting (btw)€ 12,2 Accijnzen 6,5 Overdrachts- en assurantiebelasting4,4 Motorrijtuigenbelasting€ 4,4 Belastingen op een milieugrondslag€ 3,5 Invoerrechten 1,5 Verhuurderheffing€ 1,5 Belasting op personenauto’s enrijwielen (bpm)€ 0,7 Bankbelasting 0,5 Overig € 64,0 Loon- en inkomstenbelasting19,7 Vennootschapsbelasting€ 4,1 Dividendbelasting€ 1,9 Schenk- en erfbelasting€ 0,8 Overig € 97,8 € 93,4 € 40,0 € 14,0 € 9,3 € 3,7 € 26,9 € 11,2 € 6,5 € 12,6 € 6,1 € 35,7€ 37,1 € 86,7€ 90,5 42,2 AOW 14,9 Werkloosheid, bijstand en participatie€ 14,1 Arbeidsongeschiktheid€ 9,6 Kindregelingen 3,3 Ziekte en zwangerschap€ 13,7 Overig € 54,3 Medische zorg incl. zorgtoeslag27,6 Langdurige zorg en ondersteuning4,9 Overig Sociale Zekerheid Indirecte belastingen Directe belastingen Onderwijs, Cultuuren Wetenschap Buitenlandse ZakenInternationale Samenwerking enInfrastructuurWaterstaatRentelasten

€ 45,2

rijksoverheid.nl/overheidsfinanciën

Ieder jaar op Prinsjesdag presenteert de overheid de Miljoenennota. Om scholieren te leren wat deze nota inhoudt, is er een Miljoenennotaposter! De poster geeft een begrijpelijk overzicht van de verwachte inkomsten en geplande uitgaven van 2023. Hang deze poster op in je lokaal en je hebt de actuele cijfers altijd binnen handbereik! Handig wanneer je in de klas aandacht besteedt aan overheidsfi nanciën of gerelateerde onderwerpen. verzekeringen€26,937,1

Groei bbp Economische ontwikkeling -2,5%-1,5%2,5% € PREMIES38,2VOLKSVERZEKERINGEN€ WERKNEMERS-26,7 € ZORG-46,4VERZEKERINGSWET € INDIRECTE104,4BELASTINGEN Omzetbelasting (btw) € 12,1 Accijnzen € 7,7 Overdrachts- en assurantiebelasting Belastingen op een milieugrondslag 4,2 Motorrijtuigenbelasting 3,7 InvoerrechtenBelastingoppersonenauto’senmotorrijwielen(bpm) € 1,5 Verhuurderhe ng Bankbelasting 0,5 Overig € DIRECTE118,5BELASTINGEN76,8 Loon- en Vennootschapsbelastinginkomstenbelasting € 7,1 Dividendbelasting 2,5 Schenk- en elasting Overig INKOMSTEN van het Rijk 2022 (in miljarden) € 334,1 OVERHEIDSSCHULD als % van bruto binnenlands product miljard Economisch Miljoenennota 2022 kijkcodeop nanciën.nl € SOCIALE94,6ZEKERHEID43,4 AOW € Arbeidsongeschiktheid € 12,3 Werkloosheid, bijstand en Kindregelingenparticipatie 3,7 Ziekte zwangerschap 10,8 Overig € 12,0 € GEMEENTEFONDS,38,8PROVINCIEFONDSCOMPENSATIEFONDS €WATERSTAAT10,3 UITGAVEN van het Rijk 2022 (in miljarden) € 353,0 € ZORG93,0€57,8 Medische zorg incl. zorgtoeslag 30,0 Langdurige zorg ondersteuning € Overig € BUITENLANDSE15,1ZAKENINTERNATIONALESAMENWERKING € ECONOMISCHE€FINANCIËN3,96,7KLIMAAT € OVERIG*8,7 € RENTELASTEN3,4 € LANDBOUW,1,7 NATUUR ENBINNENLANDSE ZAKEN EN JUSTITIE€€KONINKRIJKSRELATIES7,213,4 ONDERWIJS,CULTUURENWETENSCHAP€44,3 Op de afbeeldingen zie je de edities van 2021 en 2022.

Begrotingssaldo2021In%bbp OverheidsschuldIn%bbp-5%2% 2024 2019 45%50%55%60%65%

De 2023Miljoenennotaposter komt eraan!

Premiesverzekeringenwerknemers­ Defensie ZakenEconomischeenKlimaat Justitie en VeiligheidBinnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Gemeentefonds, Provinciefondsen Btw compensatiefonds volksverzekeringenPremies Zorg € 1,8€ 3,1 € 8,1 NatuurLandbouw,enVoedsel­kwaliteitFinanciën Overig* De uitgaven overig zijn vertekend hogere uitgaven van ca. 7,1 miljard omvorming van van BV naar eenmalig tot zowel als hogere belastinginkomsten heeft per saldo EMU-saldo.

Leren is nu nóg leuker met Squla Naast nieuwe educatieve content, speelt je klas nu ook met de nieuwste minigames, 3D-avatars en vraagtypen! Onder schooltijd is Squla gratis te gebruiken in de klas! Gebruik je nog geen Squla in jouw klas? Meld je gratis aan op squla.nl/leerkracht Speel in de klas Met de nieuwste minigames tussendoor blijft leren leuk Leren wordt een feest met de quizvragen van dj Q 36 26 25 30 12 6 x 5 = Jouw 3D-avatar geeft je handige tips

Scan en bekijk de video uitleg van de methode LEERLINGBESPREKING CLICHÉ