Column: Is jouw goed wel goed genoeg?

De onderwij swereld van Esther van der Knaap

Kansengelij kheid: Is jouw goed wel goed genoeg?

Mij n vorige column ging, als passende voorloper op deze column, over kansenongelij kheid. Deze keer staat kansengelij kheid centraal. Kansengelij kheid, de betekenis, zodat we in ieder geval dezelfde taal spreken: het beginsel dat iedereen met dezelfde talenten evenveel kans zou moeten kunnen maken op ontwikkeling hiervan onafhankelij k van sekse, maatschappelij ke status etc.

Dat betekent dus dat je, om ieder kind hetzelfde te laten leren, voor ieder kinds iets anders zou moeten kunnen doen. En dat op zij n beurt betekent dat je een goede leraar moet zij n. Maar wanneer ben je een goede leraar?

Afgelopen jaar in het nieuws dat rond de 10% van de schooladviezen niet kloppend waren. Op de groepen van Onderwij swereld-PO vielen de collega’s over elkaar heen. ‘Mij n adviezen kloppen altij d’, ‘Belachelij k dat er ten tij de van Corona zulke berichten naar buiten worden gebracht’. Begrij pelij ke reacties wellicht. Toch ontbrak het aan de leerkracht die zei dat hij ook weleens een misser had gemaakt. Ook begrij pelij k, want in de afrekencultuur waar we in leven, is fouten maken ogenschij nlij k not done. We zij n leerkrachten, en dus bestaat er het idee dat we geen fouten mogen maken. Geen spellingfouten, geen nakij kfouten, en al helemaal geen fouten in adviezen.

Serieus? Nooit fouten maken? We zij n dan wel leerkracht, maar we zij n ook gewoon mens! Sta open voor je fouten: analyseer ze en leer van ze. Net zoals je dat met je leerlingen en hun fouten doet. Goed/fout voordoen, is goed/fout nadoen! Omarm je missers, en sta open voor verbetering. Pas wanneer je dat kunt doen, word of ben je een goede leraar.

Dit kun je niet in je eentje, een goede leraar worden en blij ven. Hiervoor heb je je collega’s nodig. Wanneer je je als team opstelt als een professionele leergemeenschap, kom je al een heel eind verder. Laat collega’s met een specialiteit kartrekkers en inspirators zij n in structureel geplande teambij eenkomsten. Maak in de naschoolse tij d ook bewust ruimte voor intervisie. Plan dit alles nu vast in voor komend schooljaar, zodat het de tij d en ruimte krij gt die het verdient.

Pas wanneer we openstaan voor leren, worden en blij ven we goede leerkrachten. En zoals onderzoek* ruimschoots uitwij st: de mannen en vrouwen voor de klas maken het verschil! Kansengelij kheid kan starten bij jou. Doe je mee?

Esther onderwij swereld-po.nl

‘Je moet je leerlingen zien’

Wesley, de ‘stoorzender’ uit de Venlose volkswijk Genooi. ‘Pak hem maar meteen aan’, adviseerden Abbie Chalgoum’s collega’s hem. De wiskundedocent negeerde echter hun advies en dat pakte goed uit. ‘Een beetje aandacht doet wonderen.’ DOOR MALINI WITLOX

Abbie Chalgoum, docent wiskunde

Op Twitter deelde Chalgoum zijn anekdote over Wesley en klas 2b, volgens docenten een moeilijke klas. Door een beetje mee te veren met de leerlingen, kreeg hij hen echter snel aan het werk. En door belangstelling te tonen in het leven van Wesley, werd school ook voor deze leerling leuker.

Toon interesse in je leerlingen Zijn les voor andere docenten is eigenlijk heel simpel: ‘Toon interesse in je leerlingen. Je moet ze zien. Je kunt best heel streng zijn en meteen met de lesstof beginnen, maar dat werkt averechts. Ik besteed vaak de eerste vijf minuten aan een persoonlijk gesprek. Waar lopen ze tegenaan? Zodat ze voelen dat ze ertoe doen. Even de emoties eruit en dan gaan ze keihard aan het werk.’

Kansenongelijkheid is er nu eenmaal, weet Chalgoum. Maar de vraag is hoe je daar als docent mee omgaat. ‘Op de basisschool hadden we iedere maandagochtend een kringgesprek. Iedereen vertelde over bezoekjes aan opa en oma of een pretpark. Maar mijn opa en oma woonden in Marokko en we hadden ook geen geld voor uitstapjes. Iedere maandag vertelde ik dus dat ik weer had buiten gespeeld.’ Chalgoum vond het pijnlijk om naar die andere verhalen te luisteren. ‘Ik kon niet meepraten. En kinderen zijn ook nog eens hard in hun oordeel.’ Hoe het dan had gemoeten? ‘Als de leraar interesse had getoond en mijn situatie kende, dan had hij me alleen bij bijzondere momenten zoals het Suikerfeest of een verjaardag laten vertellen. Je moet je er bewust van zijn wat voor impact je als leraar hebt op een kind.’

Labels plakken Zelf verdiept Chalgoum zich in zijn leerlingen. Misschien is er wel een reden dat ze hun huiswerk niet gemaakt hebben. Wie zijn hun ouders? Wesley zat bijvoorbeeld met een alcoholistische vader, wilde ’s ochtends zo snel mogelijk het huis uit en vergat dan soms zijn boeken. ‘Strafwerk geven kan altijd nog, maar luister eerst naar ze. Wat is hun verhaal?’ Kansenongelijkheid werkt door in verschillende generaties, blijkt uit onderzoek. Leerlingen wiens ouders bijvoorbeeld de taal niet goed spreken, worden dan ook lager beoordeeld door hun docent, ervaren zowel Chalgoum als Emin Kececi, die als docent Engels werkt.

Zelf kreeg Kececi ook een label opgeplakt op de basisschool. ‘Ik heb een tijdje in Turkije gewoond. Toen ik terug kwam in Nederland, werd gezegd dat ik het beste op het vmbo kon instromen, terwijl ik een havo-advies bij de Cito-toets had. En ouders met een migratieachtergrond gaan daar ook niet met de leraar over in discussie. Die denken, hij zal het wel beter weten.’ Kececi ging later naar een privéschool waar hij in één jaar zijn havo haalde waardoor hij zijn droom kon waarmaken: leraar worden.

Inleven in leerlingen Ook nu krijgt hij veel leerlingen in zijn klas, die op een te laag niveau zijn ingestapt, vertelt hij. ‘Er zijn er zoveel waarvan ik denk, jij had een hoger niveau kunnen

doen. Dan gaan ze stapelen. Maar als je ze vroegtij dig beter begeleidt, kun je dit voorkomen. Kij k ook wat de wensen van een leerling zij n. Wil iemand arts of advocaat worden? Bespreek het met je sectie, wat kunnen we doen om die droom waar te laten worden.’ Kececi schreef in 2018 mee aan een onderwij smanifest over de toekomst van het onderwij s. ‘Het onderwij s verdient aandacht voor diversiteit en inclusie. Hiervoor is een onbevooroordeelde focus op het individu nodig’, zo staat in dat manifest.

Leef je in je leerlingen in, zegt de docent Engels. ‘Bij kinderen uit de Marokkaanse of Turkse cultuur is bij voorbeeld het praten over seks een groot taboe. In de brugklas zitten ze dan te giechelen bij die biologieles. Dan kun je ze eruit sturen. Maar je kunt ook met de leerlingen en hun ouders bespreken waarom ze het zo ongemakkelij k vinden.’ We moeten van de focus op de Cito-toets af, meent Kececi. ‘Kij k niet wat iemand niet kan, maar kij k naar wat diegene wel kan. Intelligentietesten zij n bovendien ook maar een momentopname. Iedereen kan slimmer worden als hij of zij de kans krij gt.’ Die kansen pak je ook zelf. ‘Op het vmbo kwam een jongen naar me toe die vanwege spelfouten was afgewezen voor een stage als timmerman. Samen met hem heb ik een nieuwe brief geschreven. Die is niet aan personeelszaken, maar aan de directeur gestuurd. Toen kreeg hij een uitnodiging.’

Naar talenten kij ken Via het detacheringsbureau werkt Kececi door het hele land. In de grote steden heb je veel zwarte of witte scholen. Daar ontstaan problemen, weet hij . ‘Zorg dat kinderen zo jong mogelij k opgroeien met elkaar. Dan krij gen ze ook meer begrip voor elkaars cultuur en neem je vooroordelen weg. Nu ontmoeten groepen elkaar te laat.’ Kansenongelij kheid aanpakken is niet makkelij k. ‘Kij k naar stageplaatsen. Leerlingen met een buitenlandse achternaam komen veel moeilij ker aan een stageplek. Maar we moeten naar het talent kij ken en niet naar de naam. Als school kun je daarover afspraken maken met stagebedrij ven.’

En geef de leerlingen zelfvertrouwen. Laat ze weten dat ze het kunnen. ‘Ik koppel vaak leerlingen aan een rolmodel. Daar kunnen ze mee praten. Dat geeft vertrouwen. Het is hem of haar tenslotte ook gelukt zich te ontwikkelen en een goede baan te vinden. Een positieve benadering is heel belangrij k bij het aanpakken van kansenongelij kheid.’

Emin Kececi, docent Engels

Klas van Emin