İSKOLASTİK LİSANIMIZIN lFLASI ı
TBDZiınat'tan MlW Edebiyat Cereyam.ıı.a Kadar Biz, Tanzi.ma.t'tan evvel, Şark medenlyeUne mensuptuk.. Avrupa'nın kıyıcığı.nda bulunmak bizi a,tır bii- mecburiyat karşısında bıraktı: Garp medeniyetini kabul etmek. Dü.şü.nıneğ'e, karşı koyma,ta vakit yoktu! Ya hayatın, tabiatın ibrA.ınına kafa tutarak yabani kalacak; silAhsız, ilimslz, fensiz, Usansız, bir' zen ci sürüsü gibi Asya çıOllerine sürülecek . . . Yahut asrın teklifine ceyvallah• dlyecekti.k. Bu esnada bir çok kanlı tereddiler tarlhimiz.in acıklı sabl felerini kirletti. Şark, Garbl Istemiyordu. Garbın çok kuvveW, çok faydalı olduğu meydanda olan •askerlik usulü, ordu teşkiliı.tı• bile •gAvurluk· sanılıyor, bunu teklife kalkan hemen parçal.anı yordu. Şark ı:nedeniyeti içinde artık ya.şayama · ya.cağımızı sezen ne kadar vezir kafası uçurul du. Milletini çok seven en merhametli. en şef kaW bir padişabımız şehit edildi. Sel gibi kanlar aktı.· Nihayet Tanzinıat'çıların yetişebileceği bir muhit teşekkül etti. HAlA Şark xiıedeniyeti Içinde, cilmmet halindea yaşıyorduk'. Devletlmizde, lda remizde, llmlmlzde, edebiyatımızda usul eski bir sistemin J.l.ham.ı idi, Bu sistem bir cmüstabase• den başka bir şey dek!ldl. Çünldl hayata uyı:nu yordu, canı yoktu. Yaşamış, vaktlni bitirmiş, öl müştü. Tanzlmat'çılar etrafiarını saran bulıran dan şaşırmışlardı. Bu bulıranın mantık(.yle dü şü.nıneje başladılar, kendi kendilerine sordular: - Biz Arab'ın silAhını, ilmtni, medeniyetini al mazsak yaşayabWr miyiz? - Hayır'? - Oyıe ise 135
