Business Traveller - September / Oktober by TRAVel Media

S E P T E M B E R / O K T O B E R 2 0 2 1 €4.95

LEKKER MAKKELIJK De snelle opkomst van de comfortabele privéjet

GODDELIJK CYPRUS Ultiem relaxen in een zeer luxe Mediterrane oase

SPORTAGENDA 202 2

PLUS

We mogen weer juichen! Maar waar gaan we heen?

Interview CEO Sunweb • 4 uur in Bangkok • Hyundai IONIQ 5

Alleen ’t beste

De top 100 airlines en restaurants van de wereld

THIS IS FOR A NEW GENERATION. Dit is voor wie houdt van 100% elektrische rijdynamiek in een compacte atletische vormgeving. Van onovertroffen veiligheidssystemen, comfortuitrustingen, een rijbereik tot 424 km en een bijzonder vooruitstrevend MBUX-infotainment. De nieuwe EQA is beschikbaar als Business Solution uitvoering en zet samen met u de stap naar een duurzaam wagenpark. Neem contact op met uw Mercedes-Benz dealer of ontdek hem op mercedes-benz.nl.

Gecombineerd verbruik: 17,8 - 19,1 kWh/100 km. CO2-uitstoot: 0 - 0 g/km (WLTP). Voor officiële dealeradressen, kosten en leveringsvoorwaarden, zie mercedes-benz.nl.

INHOUD

SEPTEMBER/OKTOBER 2021

T O E KO MS T 14

TOPPERS

VAK ANTIE S

Bijpraten met Mattijs ten Brink (CEO Sunweb Group) 42

BANGKOK

DUURZAAM VLIEGEN

Route Amsterdam - Aalborg geeft boost aan Denemarken

Groenere manieren om te vliegen

LIF E S T YLE

SPORTAGENDA 202 2

PLUS

We mogen weer juichen! Maar waar gaan we heen?

Interview CEO Sunweb • 4 uur in Bangkok • Hyundai IONIQ 5

Alleen ’t beste

DE 100 BESTE R E S TA U R A N T S TER WERELD

De top 100 airlines en restaurants van de wereld

C YPR US

BELASTINGONTWIJKING

Hans Kersten over de Panama en Pandora Papers 20

DE MOEITE WA ARD

GODDELIJK CYPRUS Ultiem relaxen in een zeer luxe oase

VLIEGEN ■ LIFESTYLE ■ DE TERUGKEER VAN ZAKENREIZEN ■ NIEUWE BESTEMMINGEN

Streetfood, massages en shoppen

S E P T E M B E R / O K T O B E R 2 0 2 1 €4.95

LEKKER MAKKELIJK De snelle opkomst van de privéjet

■ AALBORGL ■ DUURZAAM

De beste airlines ter wereld op een rijtje

OP D E C OVER SEPTMER/OKTOBER 2021

BUSINESS TRAVELLER

P R I VAT E J E T S

De opkomst van privévliegtuigen

T R AVEL

WO R LD G R E AT E S T

Eten bij de beste restaurants

10 A ALB OR G

20 businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

DISCOVER A BETTER WAY TO FLY NON-STOP BETWEEN AMSTERDAM AND TORONTO Air Canada is pleased to help make every business trip a success with convenient flights between Amsterdam and Toronto. En route, experience our award-winning service and the ultimate in comfort aboard our Airbus A330 aircraft, with a choice of three cabin classes: Air Canada Signature Class, featuring elevated dining options and lie-flat seats, a spacious Premium Economy Class, and Economy Class, with complimentary wines, spirits, and meals, as well as hours of on-demand entertainment at your seat. Learn more at aircanada.com

VOORWOORD

Juichstemming

et herstel is ingezet. De eerste zakenreizen zijn gehouden, vooral binnen Europa. We kunnen elk moment weer volop trans-Atlantisch vliegen en we duimen voor een snelle heropening van heel Azië, daar waar de eerste stukjes nu al openen. Het is geen goed nieuws, het is geweldig nieuws. Het geeft ons eindelijk weer de mogelijkheid u te informeren over de zaken waar we echt verstand van hebben. We zijn geen medici, maar gepassioneerde zakenreizigers zo u wil. En daarom pakken we ook meteen uit in dit nummer met het beste van het beste wat deze wereld te bieden heeft. De nieuwe lijst van allerbeste airlines is weer uit, en dat is altijd leuk om te kijken of je het er mee eens bent of niet. Extra lekker, letterlijk, zijn de honderd beste restaurants ter wereld, het Deense Noma staat weer op één. Het zijn culinaire bucketlijsten om bij te watertanden. We stoppen op Cyprus bij een van de beste hotels van Europa, reizen af naar de laatste KLM-bestemming, spreken een topondernemer uit de reiswereld, testen een zeer spraakmakende Hyundai en vergeten onze plicht niet en schetsen de toekomst van duurzaam reizen. Ook kijken we met ons sporthart vooruit naar het jaar 2022 waarin we eindelijk weer kunnen juichen… hopen we. Niet omdat Nederland het WK voetbal wint, hoewel dat bijzonder tof zou zijn, maar vooral omdat we er weer bij mogen zijn. Hopelijk het WK, maar ook al die andere wedstrijden, net als al die airports, mooie hotels en wat al niet meer. Lang leve de zakelijke reislust. En dat is inderdaad reden voor een beetje voorzichtige juichstemming. Tijn Kramer Hoofdredacteur

COLOFON

S E P T E M B E R / O K T O B E R 2 0 2 1 €4.95

LEKKER MAKKELIJK De snelle opkomst van de privéjet

SEPTMER/OKTOBER 2021 ■ AALBORGL ■ DUURZAAM

GODDELIJK CYPRUS Ultiem relaxen in een zeer luxe oase

SPORTAGENDA 202 2

PLUS

We mogen weer juichen! Maar waar gaan we heen?

Interview CEO Sunweb • 4 uur in Bangkok • Hyundai IONIQ 5

JAARLIJKS ABONNEMENT: Bespaar 5 procent op een abonnement van 2 jaar en 10 procent op een abonnement van 3 jaar.

Alleen ’t beste De top 100 airlines en restaurants van de wereld

VLIEGEN ■ LIFESTYLE ■ DE TERUGKEER VAN ZAKENREIZEN ■ NIEUWE BESTEMMINGEN

CONTACT REDACTIE 035-6728848 EMAIL redactie@travmedia.nl SALES tel 035-6728855 of 035-6728852 EMAIL sales@travmedia.nl

ABONNEMENT tel 035-6728830 email redactie@travmedia.nl

BUSINESS TRAVELLER

UITGEVER Tom van Apeldoorn HOOFDREDACTEUR Tijn Kramer EINDREDACTEUR Sharon Evers REDACTEUR Arjen Lutgendorff, Dylan Cinjee, Theo de Reus en redactie UK Business Traveller COMMERCIEEL DIRECTEUR TJ van Apeldoorn SALES Dennis Ebbers, Dennis de Groot en Daniëlle van Ewijk ART DIRECTOR Iris Beenen

businesstraveller.nl

PANACEA 41-43 MADDOX STREET, LONDON W1S 2PD TEL +44 (0)20 7821 2700 BUSINESSTRAVELLER.COM

NEDERLAND: 1 jaar, € 42.95 2 jaar, € 79 3 jaar, € 115

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

VOORIN

Zakelijk herstel UNIGLOBE TRAVEL VERWACHT het herstel van

zakelijke reizen binnen twee jaar. Deze verwachting komt voort uit een enquête die recent werd gehouden onder de klanten van de zakenreisorganisatie. Maar liefst 76,4% van de ondervraagden gaf aan herstel van zakelijk reizen te verwachten binnen 0-2 jaar nadat de reisbeperkingen zijn opgeheven, 81% van de ondervraagden zegt minder te reizen vanwege de reisbeperkingen die worden opgelegd door de Nederlandse en buitenlandse overheden. Een kleine 10% geeft gezondheid en/of risico op coronabesmetting als reden om minder te reizen en nog eens 10% van de respondenten noemt de mogelijkheid van online meetings/videobellen.

666

OKURA X OMOTENASHI

HOTEL OKURA AMSTERDAM bestaat 50 jaar. Op 24 september 1971 opende Hotel Okura Amsterdam haar deuren. Vanaf het eerste moment is het vijfsterrenhotel toegewijd om gasten een ultiem gevoel van gastvrijheid te laten ervaren. Die Japanse gastvrijheid, oftewel omotenashi, is tegenwoordig onmiskenbaar Okura. Het is een kunstvorm die gasten in elk detail terugvinden. Met The Art of Okura deelt het Amsterdamse vijfsterrenhotel gedurende het jubileumjaar de indrukwekkende verhalen die hierachter schuilgaan. De verhalen van The Art of Okura worden verteld door een imposant kunstwerk in de lobby, de Ginkgo-boom. Passend bij het jubileum, staat deze Japanse boom symbool voor een lang leven. Iedereen die in contact komt met de boom, kan naar de originele verhalen luisteren over het verleden, heden en de toekomst van Hotel Okura Amsterdam. De Ginkgo-boom is ook via de website te bezoeken. Elke maand komen er nieuwe vertellingen bij in de boom. The Art of Okura is een eerbetoon aan alle mensen die sinds de oprichting met passie en overgave hebben gewerkt om Hotel Okura Amsterdam te maken tot wat het nu is.

HARDLOPEN MET HILTON HILTON IS EEN EXCLUSIEVE samenwerking aangegaan met

de spraakgestuurde hardloop-app RunGo. Voor zeven hotels in Nederland zijn er drie op maat gemaakte routes gecreëerd met de thema’s hardlopen, sightseeing en mindfullness. Voor hotelgasten zijn de routes ideaal om de dichtstbijzijnde bezienswaardigheden te ontdekken en fit te blijven. Ook

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

buurtbewoners van Hilton kunnen plezier beleven aan de routes omdat zij hiermee hun eigen omgeving op een nieuwe manier leren kennen. Afstandroutes en thema-runs met GPS-kunst Door de heldere spraaknavigatie kan de gebruiker trainen en tegelijkertijd genieten van bezienswaardigheden in de omgeving, zonder steeds de route te hoeven checken op de telefoon. Elke route is gecentreerd rond een van de hotels. Zodra verbinding is gemaakt met de RunGo app kunnen hardlopers kiezen uit verschillende routes: toegankelijke routes van een paar kilometer, langere sightseeingtours of sportief uitdagende parcoursen. In sommige buurten is het mogelijk de hardloopkunstroutes van Runbrandt te lopen. Deze GPSkunstenaar ontwerpt en rent routes die een bepaald dier voorstellen. Zo is er bij Hilton Amsterdam een route in de vorm van een vos. businesstraveller.nl

VOORIN

NIEUWE WINTERBESTEMMINGEN Lowcoster easyJet voegt deze winter nieuwe bestemmingen toe aan haar netwerk. De airline start met vluchten naar Innsbruck (Oostenrijk), Marrakech (Marokko) en Sharm El-Sheikh (Egypte) en breidt capaciteit uit op vluchten naar de Canarische eilanden. Hierdoor hebben reizigers deze winter meer opties. Innsbruck is een populaire bestemming voor wintersporters, en easyJet vliegt vanaf 5 december twee keer per week naar de Oostenrijkse stad. In de prachtige middeleeuwse stad worden ook een groot aantal traditionele wintermarkten gehouden. Sharm El-Sheikh biedt in de winter zeer aangename temperaturen, een bruisend centrum en staat bekend om zijn prachtige duiklocaties. EasyJet vliegt vanaf 2 november twee keer per week naar Sharm El-Sheikh. EasyJet vliegt ook naar Marrakech. Vanaf 31 oktober biedt de luchtvaartmaatschappij vier keer per week vluchten naar de Marokkaanse stad aan. Marrakech is een mooie toeristische bestemming en biedt ook zakenreizigers en mensen die op familiebezoek gaan een goede verbinding. Vluchten voor deze nieuwe bestemmingen kunnen nu al geboekt worden op www.easyJet.com. Voor wie in de herfstvakantie nog weg wil, ook hier is het vluchtschema uitgebreid en zijn extra vluchten naar onder andere de Griekse eilanden en Barcelona toegevoegd, zodat reizigers ook in oktober nog even van de zon kunnen genieten. William Vet (Country Manager Nederland): ‘Ik ben erg blij dat we deze nieuwe routes aan ons Schiphol-netwerk toe kunnen voegen. We bieden deze winter een uitgebreid schema aan bestemmingen zodat er voor iedereen iets tussen zit, waaronder diegenen die op een langverwachte en welverdiende vakantie willen gaan. Daarnaast blijven we vluchten aanbieden naar belangrijke Europese zakensteden zoals Kopenhagen, Milaan, Praag en Tel Aviv.’

businesstraveller.nl

Drie keer is scheepsrecht NADAT EIND AUGUSTUS werd aangekondigd dat Garuda Indonesia

van één naar twee vluchten per week uitbreidde aankomende zomer, is er nu een derde wekelijkse vlucht aan het schema toegevoegd. Naast vertrek vanaf Amsterdam op donderdag en zaterdag, en vertrek vanuit Jakarta op dinsdag en donderdag, wordt de derde wekelijkse vlucht uitgevoerd met vertrek vanuit Amsterdam op maandag, maar vooral belangrijk vertrek vanaf Jakarta op zaterdag, met aankomst op zondag op Schiphol. ‘De mogelijkheid om nu met Garuda Indonesia heen en terug op de populaire zaterdag te vliegen, zal een extra boost gaan geven in de steeds stijgende vooruitboekingen’, zegt Rick Wouters, Sales & Marketing Manager Europa van Garuda Indonesia.

DUBBELDEKKER EMIRATES ZET HAAR A380 weer in op

een flink aantal bestemmingen vanaf oktober en november, waaronder Amsterdam. De A380 vertrekt weer voor het eerst vanuit Dubai richting Amsterdam op 31 oktober om 8.10 uur (lokale tijd), waarna het om 12.40 uur landt op Schiphol. Tegen het eind van november is het aantal steden waar het iconische vliegtuig naar toe vliegt opgeschaald naar 27. Dit is een stijging van meer dan 65%, ten opzichte van de huidige 16. Fans van het populaire dubbeldekkervliegtuig gaan binnenkort meer A380toestellen in de lucht zien. Een toenemend aantal wordt weer in gebruik genomen om routes te exploiteren waar dit commercieel haalbaar. In de komende zes weken zet Emirates de kenmerkende A380 opnieuw in naar populaire vakantie- en zakelijke bestemmingen zoals Amsterdam, Barcelona, Düsseldorf, Hamburg, Johannesburg, Madrid, Milaan, Riyad (onder voorbehoud van goedkeuring door de overheid), Sao Paulo en Zürich. Emirates introduceert ook een nieuwe route op het A380-netwerk. De vluchten van het iconische vliegtuig naar Istanbul staan gepland op 1 oktober, wat de allereerste keer wordt dat de A380 in Turkije is.

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

VOORIN

Feestjaar bij De L'Europe 8

DE L'EUROPE AMSTERDAM bestaat 125 jaar. Het iconische hotel opende op 23 september 1896 haar deuren en staat sindsdien in het teken van luxe en Amsterdamse gastvrijheid. 'Wie jarig is trakteert' en daarom viert het hotel haar jubileum met onder andere feestelijke activiteiten voor de stad. De L'Europe gaat hiervoor samenwerkingen aan met culturele partners, waaronder Nationale Opera & Ballet. Ook biedt het hotel haar gasten de mogelijkheid om voor een speciaal tarief te overnachten in de suites van de gerestylede vleugel van het hotel: 't Huys. Couturier Ronald van der Kemp

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

van internationaal modelabel RVDK werkt vanuit zijn atelier in 't Huys aan een jurk ter ere van het jubileum. Eind maart 2022 wordt dit couturestuk geveild. Op de plek in Amsterdam waar nu hotel De L'Europe staat, worden al sinds 1638 nationale en internationale gasten verwelkomd. Destijds was hier, op de oude stadsmuren van Amsterdam, de herberg 'Het Rondeel' gevestigd. De L'Europe opende onder zijn huidige naam in 1896 met een café, een terras aan de Amstel en 50 kamers met elektriciteit en centrale verwarming. Het hotel heeft creativiteit altijd een warm hart

toegedragen. En zoals iedere Amsterdammer weer, het hotel is nauw verbonden met Heineken, met als eerbetoon aan stamgast Freddy Heineken natuurlijk de iconische Freddy's bar. CADEAU AAN DE STAD Door de lange geschiedenis die het hotel deelt met de stad wil het met een feestelijke programmering - van 23 september jongstleden tot en met 23 september 2022 - iets terugdoen voor de Amsterdamse bewoners en toeristen. Zo zal cultureel partner Nationale Opera & Ballet vanaf de balkons van het hotel op verschillende momenten de stad toezingen. Voor een bijzonder tarief kan men overnachten in de 'branded suites' van 't Huys en wekelijks worden er rondleidingen door het hotel gegeven waarbij wordt verteld over de rijke historie van het hotel. Rondom de feestdagen in december organiseert het hotel een '125 uur De L'Europe'. Tijdens dit event zijn diverse limited edition aanbiedingen verkrijgbaar, waaronder kamerovernachtingen voor een speciale prijs, een uitgebreid diner in sterrenrestaurant Flore en bijzondere geschenken van Skins en MENDO. Via de website is meer informatie te vinden over 125 uur De L'Europe en de verschillende activiteiten. businesstraveller.nl

VOORIN

Transavia’s nieuwe zomerroutes Per direct is het mogelijk om tickets te boeken voor zomer 2022. Met de livegang van dit netwerk breidt Transavia uit met vier nieuwe bestemmingen. Daarnaast zijn er dan nog meer mogelijkheden om nieuwe boekingen te maken naar populaire bestemmingen zoals Malaga en Alicante of unieke bestemmingen zoals Thessaloniki, Bergerac of Salzburg en Innsbruck in de zomer. Transavia vliegt komende zomer naar ruim 90 verschillende bestemmingen vanaf de luchthavens Amsterdam Airport Schiphol, Eindhoven Airport en Rotterdam The Hague Airport. Nieuw zijn de bestemmingen Riga in Letland, drie keer per week, Bastia op Corsica, twee keer per week, Bergamo in Italië, drie tot vier keer per week en Kayseri in Turkije, een tot twee keer per week. Riga wordt gevlogen vanaf Amsterdam Airport Schiphol en de andere drie bestemmingen vanaf Rotterdam The Hague Airport. Nieuw is de bestemming Bilbao in Spanje met vertrek vanaf Eindhoven Airport, drie keer per week. VERTROUWEN Marcel de Nooijer (CEO Transavia): ‘Wij kijken met vertrouwen uit naar de zomer van 2022 en zijn blij met de toevoeging van weer vier nieuwe bestemmingen. Daarmee blijven we inspelen op de wensen van onze passagiers die nieuwe bestemmingen willen ontdekken. We hebben deze zomer gezien dat Nederlanders graag weer op reis willen. We zien dat de boekingen voor dit najaar stevig aantrekken en ook voor de winter hebben we goede verwachtingen. Die hopen we door te kunnen trekken naar de zomer van 2022. We hebben ons zomernetwerk daarom ingezet op 95% ten opzichte van 2019. Waarbij we als vanzelfsprekend de ontwikkelingen rondom de restricties blijven monitoren en hierop bijsturen waar dat nodig is.’

Extra naar de VS

DANKZIJ RECENT AANGEKONDIGDE versoepelingen van reisrestricties kan KLM deze winter toch extra bestemmingen aanbieden in de Verenigde Staten. De VS kondigden recent aan vanaf begin november gevaccineerde reizigers uit de EU en het Verenigd Koninkrijk weer toe te laten. Ook heeft de Nederlandse overheid besloten om de eerdere quarantaineplicht voor gevaccineerde reizigers uit de Verenigde Staten weer op te heffen. Eerder zag KLM zich genoodzaakt hierdoor vluchten te annuleren. De recente openingen zorgen ervoor dat KLM heeft besloten vanaf 7 december vluchten naar Las Vegas en Miami aan te bieden. Eerder omgeboekte passagiers kunnen contact opnemen met KLM om kosteloos omgeboekt te worden naar de directe vlucht. Daarnaast kondigde KLM al eerder aan het netwerk deze winter uit te breiden met nieuwe bestemmingen Cancún, Port of Spain, Bridgetown en Mombasa. NETWERKSTRATEGIE Het wereldwijde bestemmingennetwerk staat centraal in KLM’s strategie om sterker en concurrerender uit de coronacrisis te komen. KLM heeft sinds de start van de COVID-19-pandemie dit netwerk zoveel mogelijk in stand gehouden. Daardoor konden klanten (noodzakelijke) reizen maken en kon vervoer van vracht, zoals medische hulpmiddelen en vaccins, blijven doorgaan. Deze strategie heeft KLM goed geholpen gedurende de coronacrisis. Dat maakt het eenvoudiger om nu weer op te schalen. KLM blijft aandringen op consistentie in het beleid qua reisrestricties.

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

COLUMN

H. KERSTEN

BELASTINGONTWIJKING

Vijf jaar na de Panama Papers verschenen begin oktober de Pandora Papers. Belastingontwijking is in feite het gebruikmaken van mogelijkheden in de wet om minder belasting te hoeven betalen. Vaak gebeurt dat in internationaal verband. Ook Nederland is daarbij betrokken. De ophef over belastingontwijking is door de Pandora Papers weer fors toegenomen. Pandora is overigens (heel kort door de bocht) in de Griekse mythologie een vrouw die uit water en aarde is gemaakt en doordat zij haar nieuwsgierigheid niet kon bedwingen een vat opende waardoor alle daarin verblijvende rampen, ziekten en zorgen zich over de aarde konden verspreiden, waardoor aan het zorgeloze bestaan van de mens op aarde een einde was gekomen. Wat een narigheid is er weer over de hoofden van velen uitgerold. Wopke Hoekstra verkoopt keurig zijn belang voordat hij minister werd en moet diep door het stof gaan. Waarom? Belastingontwijking is geen belastingontduiking, hetgeen uiteraard strafbaar is, maar een poging om op een legale manier minder belasting te hoeven betalen. Natuurlijk wordt het pikanter wanneer er exotische oorden als de Kaaimaneilanden, de Maagdeneilanden, Jersey, Guernsey, Belize et cetera betrokken zijn. Maar, zoek het lekker dicht bij huis. Via Nederland wordt op grote schaal belasting ontweken. Er zijn schattingen dat andere landen dankzij Nederland jaarlijks 25 miljard aan belastinggeld mislopen. Moet daar wat aan gedaan worden? Ik las dat een professor aan een Britse universiteit het nodig vindt dat accountants en advocaten die behulpzaam zijn bij de belastingontwijking hard moeten worden aangepakt. Nou, dat ziet er niet goed uit voor de Zuidas professionals en de adviseurs van de Big Four (de vier grootste accountants- en

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

adviseursorganisaties ter wereld). Maar ook de raden van bestuur van de organisaties die zich daaraan schuldig maken moeten dan hard worden aangepakt. En wat dacht u van de regeringen, de ambtenaren die hebben meegewerkt aan het opzetten van de wetgeving, degenen die de belastingaangiften verzorgen? Allemaal hard aanpakken? En hoever gaan we hierin? Neem nu gewoon Nederland, een vennootschap die drie activiteiten heeft en per jaar een winst vóór vennootschapsbelasting van € 1.200.000. Zijn adviseur stelt: wanneer je iedere activiteit die ongeveer een gelijk resultaat behaald in een aparte vennootschap onderbrengt dan bespaar je € 79.000 vennootschapsbelasting. En de ondernemer denkt: dat is mooi meegenomen en gaat naar de notaris om een tweetal vennootschappen op te richten. Hard aanpakken: de adviseur, de ondernemer, de notaris, de notarieel medewerker, degene die te zijner tijd de aangifte opstelt, maar ook de wetgever? Dit is gewoon het gebruik maken van een mogelijkheid in de wet om minder belasting te hoeven betalen. En wat vindt u van de werknemer die doordat hij een bonus ontvangt in het hoogste tarief voor de inkomstenbelasting komt in dit jaar en besluit 6 maanden hypotheekrente vooruit te betalen die vervolgens tegen een hoger tarief dan normaal wordt afgetrokken? Hard aanpakken? En alle Kamerleden die niet hebben afgezien van de pensioenregeling, omdat een groot deel nu aftrekbaar is tegen 49,5% en straks (gedeeltelijk) belast wordt tegen 19,2%? Ook hard aanpakken? Of toch maar niet, want wie moet dat gaan doen? We hebben niet eens voldoende mensen om de bestaande vacatures op te vangen. En: hoe maak je de afweging tussen welke belastingbesparing in de geest van de wet is en welke niet?

businesstraveller.nl

VOORIN

De goede kant op RECENT ONDERZOEK VAN reisbrancheorganisatie ANVR onder klanten van zakenreis-organiserende bedrijven toont aan dat, zodra de reisbeperkingen worden opgeheven, de zakenreismarkt snel herstel zal laten zien, maar wel verandert. Zo zal door de digitale alternatieven die zijn (her)ontdekt niet korter maar wel minder worden gereisd, waarbij vanuit het bedrijf meer aandacht uitgaat naar duurzamer reizen,

CO2-compensatie en meer zorg voor de gezondheid van de reizende medewerker. Dat betekent voor de bij ANVR aangesloten zakenreisorganiserende bedrijven een mooie uitdaging. ANVR heeft recentelijk een enquête gehouden onder ruim 200 zakenreizigers, medewerkers van multinationals en MKB-ondernemers, en cliënten van bij de ANVR aangesloten zakenreisorganiserende bedrijven, de zogenaamde

TMC’s (Travel Management Companies). De bevindingen van het ANVR-onderzoek sluiten aan bij internationale onderzoeken: indien beperkingen worden opgeheven, zowel door Nederland als door ontvangende bestemmingslanden, keren zakenreizen snel terug. Het belang van zakendoen in het buitenland is evident voor de economische ontwikkeling van Nederland. Zakenreizen zijn hierbij onmisbaar.

KLM PRESENTEERT HUISJE 102 ZOALS ELK JAAR MAAKT KLM OP haar verjaardag, 7 oktober, het nieuwe huisje bekend. Dit jaar is er een Delftsblauwe miniatuurversie van Theater Tuschinski in Amsterdam gemaakt. Dit huisje wordt in de World Business Class van KLM aan passagiers uitgedeeld. De bekendmaking van het nieuwe huisje werd dus drie weken voordat Tuschinski het honderdjarig bestaan viert. De schitterende bioscoop werd namelijk op 28 oktober 1921 geopend door de Poolse immigrant Abraham Icek Tuschinski. Samen met Hermann Ehrlich en Hermann Gerschtanowitz had hij al een bioscoopimperium opgebouwd in Rotterdam toen Tuschinski zijn oog liet vallen op een stuk grond bij de Munt in Amsterdam.

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Maandag 25 oktober

Maandag 13 september Maandag Maandag 13 september 13 september Corendon Village Hotel Amsterdam Corendon Village Hotel Amsterdam Corendon Corendon Village Hotel Village Amsterdam Hotel Amsterdam Meld u nu aan op www.btmf.nl

VOORIN

De Marmitek-winnaar is… BIJ DEZE MAKEN WE graag de winnaar bekend

van onze Marmitek-actie. Vorige editie hebben we de Wireless HDMI getest van Marmitel. Deze Wireless HDMI bestaat uit twee dongels. De eerste gaat in de laptop en de andere in het externe scherm of beamer. De dongels verbinden automatisch en je kunt direct presenteren op een extern scherm, zonder dat hier kabels voor nodig zijn. Ideaal dus en wij vroegen lezers een foto op te sturen van hun ‘dradenzooi’ om mee te dingen. Gefeliciteerd René van der Klaauw van R.F.Systems, de prijs is onderweg.

SINGAPORE OPENT DE DEUREN SINGAPORE GAAT LANGZAMERHAND WEER open voor zaken. De Singapore Airlines Group heeft haar quarantainevrije Vaccinated Travel Lane (VTL)-netwerk uitgebreid naar veertien steden, waaronder Amsterdam. Deze expansie hangt nauw samen met de uitbreiding van Singapore’s VTL-regelingen met Canada, Denemarken, Frankrijk, Italië, Nederland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten van Amerika en Zuid-Korea. Deze worden toegevoegd aan de bestaande VTL-regelingen met Brunei en Duitsland, die in september 2021 ingingen. Dankzij de VTL-regeling kunnen volledig gevaccineerde klanten die vanuit deze landen vertrekken, Singapore binnenkomen voor elk doel, inclusief vrijetijdsreizen, zonder quarantainebeperkingen. Ook KLM gaat vaker vliegen naar de stadstaat.

WE GAAN WEER VLIEGEN (ALDUS DE CEO’S) DE STIJGENDE LIJN NAAR HERSTEL voor de

luchtvaartindustrie is ingezet, zo bleek uit topoverleg op de zogeheten IATA-bijeenkomst in Boston. Meerdere CEO’s weten te verwachten dat in de komende drie jaar zowel leisure als zakelijk naar een fraai herstel gaat. Ook Pieter Elbers bevestigde de positieve tendens. ‘Voor KLM is het

businesstraveller.nl

zeer belangrijk dat Canada openging en de VS weer bereisbaar wordt. En ook uit andere hoeken van de wereld komen positieve signalen.’ Uit onderzoek blijkt ook dat meer en meer reizigers gefrustreerd raken van de vele reisrestricties en dat de wens grenzen te openen verder groeit. Met de hoop op verdere afname van reisrestricties voorziet de mondiale luchtvaarttop een toch dan sneller dan verwacht herstel, ook van de zakelijke markt. ‘Ik denk dat zakenreizen tegen het einde van volgend jaar weer zullen aantrekken en zeker in 2023 en 2024 ook’, aldus Emirates topman Tim Clark. Ook Lufthansa Group CEO Carsten Spohr en United Airlines CEO Scott Kirby konden zich vinden in de analyse, vooral twee tot drie jaar vooruitkijkend. Kirby verwacht zelfs dat United in de zomer van 2022 zijn ‘beste’ zomerperiode ooit op de transAtlantische markt gaat zien.

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

De gemakken van een

privévliegtuig Reizen met een privéjet staat synoniem voor luxe, maar de pandemie heeft ertoe geleid dat sommige andere kwaliteiten - minder drukte, gemak, efficiëntie - opeens in de schijnwerpers staan.

11 1444

TEKST HANNAH BRANDLER

JULI/AUGUSTUS 2021

businesstraveller.nl

AIRLINE

en van de onvoorziene bijwerkingen van de pandemie is dat hoewel het de commerciële luchtvaart redelijk verwoestte, het reizen met privévliegtuigen enorm is gestegen. In juli van dit jaar rapporteerde luchtvaartonderzoeksbureau WingX dat de activiteit van zakenjets en turboprops met 43 procent was gestegen ten opzichte van 2020 en met 11 procent boven de pre-pandemische volumes. De activiteit was het hoogst in Noord-Amerika, waar dit jaar meer dan 70 procent van de wereldwijde activiteit van zakenjetvluchten plaatsvond. Particuliere luchtvaartmaatschappijen zien ook een toename van het aantal nieuwe privévliegers, die zijn gelokt door de veilige en naadloze aard van dergelijke reizen te midden van de aanhoudende chaos van de pandemie. Maar zal de trend om privé te vliegen doorzetten, en lukt dat met het prangende vraagstuk van duurzaamheid?

KOPEN, DEEL-EIGENAAR OF CHARTER?

DEZE PAGINA EN RECHTS: Vistajet had een recordbrekend jaar in 2020, met een stijging van 29 procent aan nieuwe inschrijvingen.

Er zijn verschillende soorten privéluchtvaart die voldoen aan verschillende vliegeisen. Aan de ene kant van de schaal is volledig eigendom, wat alleen echt aan te raden is als je constant vliegt, omdat het een lange lijst met verantwoordelijkheden met zich meebrengt, zoals vliegtuigonderhoud, het inhuren en plannen van bemanning, parkeren en verzekeringen. ‘Het is moeilijk om je eigen vliegtuig te hebben, hoe bevoorrecht het ook klinkt’, zegt Marine Eugène, Europees directeur bij Flexjet, dat samen met verschillende andere bekende bedrijven, zoals Netjets, fractioneel (of gedeeld) eigendom biedt aan degenen die 50 uur of meer per jaar vliegen, met een minimale verbintenis van respectievelijk 30 en 36 maanden. Wat

Voor de drukbezette zakenreiziger is tijd de ultieme luxe, op een privévlucht kan je veel tijd besparen

u ervoor terugkrijgt, is een aandeel in een vliegtuig, met de belofte van gegarandeerde beschikbaarheid, vaste kosten en toegang tot meerdere operationele bases, naast andere probleemloze functies. Flexjet heeft een vloot van meer dan 160 vliegtuigen, terwijl zijn concurrent, Netjets, er meer dan 700 heeft, en beide stellen eigenaren in staat om aan boord te springen met een opzegtermijn van slechts tien uur. De twee operators bieden ook leasingprogramma's aan, die een andere betalingsstructuur met zich meebrengen om een grote investering vooraf te vermijden. Flexjet beschrijft de kosten hiervan als vallend ‘tussen die van fractioneel eigendom en een jet-kaart’. Charteren is geschikt voor diegenen die minder uren vliegen en stelt je in staat een jet te boeken zoals je een Uber bestelt, met een pay-as-you-fly-concept. Victor, een chartermakelaar, heeft toegang tot 7.000 vliegtuigen wereldwijd en de app biedt prijsopties en

vliegtuigspecificaties, zodat klanten de beste waarde kunnen bepalen voordat ze vluchten boeken. Andere opties voor degenen die minder reizen zijn onder meer prepaid jet-kaarten - het kopen van een blok van doorgaans 25 vlieguren - of een reeks lidmaatschapsprogramma's. Vistajet heeft bijvoorbeeld zijn programmalidmaatschap, dat gegarandeerde beschikbaarheid biedt tegen een vast uurtarief op zijn vloot van meer dan 70 vliegtuigen met een opzegtermijn van slechts 24 uur. Als alternatief kunnen reizigers een enkele stoel op een jet boeken. Aero, het semi-private jetbedrijf van Uber's medeoprichter Garrett Camp, biedt een shared-chartermodel, wat betekent dat reizigers een stoel kunnen boeken in op maat gemaakte 16-persoonsvliegtuigen (of de hele jet charteren) en naar privéterminals vliegen op locaties zoals zoals Ibiza, Mykonos en Los Angeles. Klanten kunnen ervoor kiezen om niet exclusief te zijn voor één programma of operator, en kunnen beginnen met charteren en opwaarts →

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

AIRLINE

operators kunnen ook Covid-19-testen voor klanten organiseren. Ondertussen is charteren een geweldige manier om mensen kennis te laten maken met de branche. Victor's co-CEO, Toby Edwards, legt uit dat het bedrijf niet alleen een toename van nieuwe klanten heeft gezien, maar ook meer boekingen per klant. Degenen die vroeger privéreizen als een zeldzaamheid zagen, vliegen nu een half dozijn keer per jaar.

migreren naar fractioneel of volledig eigendom, naarmate ze de zakelijke aantrekkingskracht ervan ontdekken.

DE BUSINESS CASE

11 1666

De USP van reizen met een privéjet is gemak. Er wordt vaak gezegd dat voor de zeer rijken (of drukbezette mensen) tijd de ultieme luxe is, en met privé vliegen kun je er veel van besparen en het meeste halen uit de kostbare tijd die je hebt. De pandemie heeft de doorslag gegeven voor veel frequent flyers die vroeger twijfelden, omdat het vliegen met een lijndienst tijdens het pandemische tijdperk werd belast door beperkte en grillige vluchtschema's, de mogelijkheid van lange wachtrijen bij immigratie en lastminute annuleringen. Met privévliegen kunnen reizigers 30 minuten voor vertrek bij de terminal aankomen en landen op een luchthaven die mogelijk dichter bij hun eindbestemming ligt. ‘Vergeet het luxe-element ervan, alleen de tijd die wordt bespaard door in een privéjet te zijn, is aanzienlijk’, zegt Ian Moore, chief commercial officer bij Vistajet, dat in 2020 een recordjaar had, met een stijging van de boekingen van 15 procent en een stijging van 29 procent in nieuwe lidmaatschappen - het hoogste percentage sinds de oprichting van het bedrijf. ‘Er waren veel mensen met de middelen om privé te vliegen, die het misschien als een luxe beschouwden die ze niet nodig hadden. Dat veranderde met de sterke afname van commerciële vluchten en

SJ UE LP IT/ EAMU BG EURS /TOUKS T 2O 0B2E1R 2 0 2 1

BOVEN EN ONDER: Netjets is sinds 2012 koolstofneutraal in Europa

de prioriteitstelling van Covid-19voorzorgsmaatregelen’, zegt Patrick Gallagher, president sales, marketing en service bij Netjets. Op het moment van schrijven zag de Europese tak van het bedrijf een toename van meer dan 300 procent in nieuwe eigenaren (als onderdeel van het programma voor gedeeld eigendom) vergeleken met vorig jaar. Privéjets zorgen ook voor minimale ‘touchpoints’, waarbij klanten met hun veiligheidsbubbel kunnen reizen. Reizigers hebben niet langer te maken met knelpunten in luchthaventerminals, waar ze mogelijk worden vermengd met aankomsten uit landen met een hoge graad van Covid-19gevallen. Net als commerciële luchtvaartmaatschappijen hebben particuliere luchtvaartmaatschappijen vooruitgang geboekt in hun netheidsprotocollen, cabines ontsmetten, de gezondheid van de bemanning bewaken en ervoor zorgen dat de cabine tijdens de reis frisse lucht krijgt. Verschillende

VRIJE TIJDZOEKERS

Nu zakenreizen grotendeels in de wacht staan, wordt deze toename van boekingen gedreven door vrijetijdsreizen. In sommige gevallen is de algemene vraag groter dan voor de crisis. Netjets bijvoorbeeld, maakt momenteel gemiddeld 541 vluchten per dag, vergeleken met 380 per dag in 2019. Victor heeft recordniveaus gezien in de VS, met binnenlandse Amerikaanse vluchten op een recordhoogte, terwijl Vistajet ook een toename van het aantal verkeer van Noord-Amerika naar het Caribisch gebied in de afgelopen zes tot negen maanden. ‘We zien waarschijnlijk dezelfde soort routes, maar met meer regelmaat en op verschillende tijdstippen van het jaar’, zegt Moore. De particuliere luchtvaart in Europa zal naar verwachting meer tijd nodig hebben om te herstellen vanwege aanhoudende grensbeperkingen, maar het is zeker in opkomst. De Europese activiteiten van Flexjet presteren bijvoorbeeld sterk maand-op-maand, met een stijging van 132 procent van het aantal vluchten van

bb uu ss ii nn ee ss ss tt rr aa vv ee ll ll ee rr .. nn ll

AIRLINE

mei tot juni 2021, gevolgd door een stijging van 57 procent van juni tot juli. Er is veel verkeer rond de Middellandse Zee op locaties zoals de Balearen, Zuid-Frankrijk en de Griekse eilanden, hoewel het VK en Ierland nog steeds achterblijven vanwege reisbeperkingen. ‘Hoewel de toplocaties ongewijzigd blijven, zijn ze niet allemaal volledig hersteld - Londen en Parijs lopen bijvoorbeeld nog steeds achter op de rest van de markt’, zegt Gallagher. Europa is een uitstekende markt voor toekomstige expansie, met bedrijven die zich richten op het uitbreiden van hun activiteiten op het continent. Flexjet zag zijn vloot in Europa in 2021 met 40 procent toenemen. Netjets heeft dit jaar negen vliegtuigen in Europa toegevoegd, met nog eens vier die voor eind 2021 moeten worden geleverd, en is van plan daar in de eerste helft van volgend jaar. ‘Dit zal enorme mogelijkheden toevoegen aan ons bestaande netwerk van meer dan 760 vliegtuigen wereldwijd’, stelt Gallagher. Ondertussen was Europa vorig jaar goed voor 43 procent van de nieuwe leden bij Vistajet.

VIJFSTERRENSERVICE

Voor personen die gewend zijn aan een bepaald serviceniveau, heeft de pandemie hun beslissing om privé te vliegen verder gelegitimeerd. De weinige overgebleven eersteklas vliegtuigcabines hebben hun glans verloren, met wegwerpverpakkingen → die porselein en zilverwerk vervangen,

OP REIS IN DE EMBRAER PRAETOR 600

In juni had ik het geluk een van de eerste passagiers te zijn die een nieuwe Embraer Praetor 600 van Flexjet mocht ervaren – het toestel was slechts een paar dagen eerder uit Brazilië afgeleverd. Het "super midsize" vliegtuig maakt deel uit van Flexjet's gedeelde eigendomsplan, waarvan de eerste werd geleverd in november 2020. Eigenaren kunnen vliegen naar Europese hotspots zoals Saint-Tropez, landend op de luchthaven van La Môle, of naar langeafstandsbestemmingen zoals New York en Dubai. Omdat de reisbeperkingen nog steeds van kracht waren, namen we in plaats daarvan een binnenlandse vlucht vanaf de Degenen die luchthaven van Farnborough, profiterend van een dag met zonnig weer. Het interieur is net zo glamoureus als het exterieur, met op privéreizen maat ontworpen meubels, zoals op maat gemaakt textiel uit de vroeger als een eigen LXi Cabin Collection van de bestuurder. Het vliegtuig kan maximaal negen passagiers vervoeren, met zes zachte stoelen die zeldzaamheid kunnen worden omgezet in bedden voor langere vluchten, en drie zagen, vliegen nu plaatsen op een divan aan de achterkant van het vliegtuig. Het zes keer per jaar is gemakkelijk in te zien waarom het zakenreizigers aanspreekt, met snelle Ka-band wifi die videostreaming mogelijk maakt, opbergbare tafels en fantastische geluidsisolatie. Dat laatste was vooral duidelijk tijdens het opstijgen en ik kon tijdens de vlucht gemakkelijk praten met medepassagiers. Ondertussen dempen fly-by-wire-bedieningen de effecten van turbulentie, wat zorgt voor een meer vredige ervaring. Als het op hygiëne aankomt, heeft de cabine een continue uitwisseling van frisse, schone lucht van buiten het vliegtuig en is ze uitgerust met HEPA-filtratie om de luchtkwaliteit in de cabine te verbeteren. Dan is er de service aan boord, inclusief catering door de met een Michelinster bekroonde chef-kok Tom Kerridge, met koude voorgerechten in canapé-stijl en warme maaltijden bereid uit de magnetron van de kombuis op met wit tafellaken bedekte tafels. Er zijn ook houders voor je drankjes, hoewel het nog steeds het beste is om je glas goed vast te houden tijdens het opstijgen en landen om te voorkomen dat champagne door de cabine vliegt.

SPECIFICATIES

Cruise op hoge snelheid: 863km/u Maximaalbereik: 7.441km Uithoudingsvermogen: 8 uur non-stop Hoogte: 13.716m Hoogte cabine: 1.83m Breedte cabine: 2.08m

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

AIRLINE

KLIMAATBEWUST

→

88 11 18

beperkte eetervaringen en de sluiting van lounges over de hele wereld. Reizen met privéjets heeft echter een dergelijke val ontweken, en service aan boord is verwant aan vijfsterrengastvrijheid. Tijdens mijn vlucht met Flexjet (zie rechts), werden we verzorgd door twee zeer ervaren piloten, terwijl een attente cabin-server afkomstig was van het luxe Villa d'Este hotel aan het Comomeer. Cabinepersoneel bij Flexjet is gebonden aan een specifiek staartnummer, waardoor ze het vliegtuig kunnen koesteren en daardoor het onderhoud beperken. Uitstekende service strekt zich ook uit tot pre-flight operaties, met bedrijven die toegewijde accountmanagers of conciërgediensten

BOVEN EN ONDER: Victor heeft toegang tot 7.000 vliegtuigen wereldwijd

leveren die aan de eisen van klanten voldoen en onbekende flyers op de markt introduceren. Gasten krijgen een persoonlijke service en kunnen een goede verstandhouding opbouwen met hun manager, iets wat ontbreekt in de callcenters van commercieel vliegen. Dan zijn er de grondfaciliteiten, die een wereld verwijderd zijn van de stressvolle atmosfeer tijdens piekuren op de gebruikelijke luchthavens. Velen regelen luxe chauffeursvervoer naar de luchthaven en passagiers kunnen vaak rechtstreeks naar de taxibaan rijden, waardoor ze een hoge mate van privacy hebben. Het zou echter zonde zijn om geen gebruik te maken van de privéterminals.

In het tijdperk van flygskam (vliegschaamte) heeft de koolstofintensieve industrie van de particuliere luchtvaart veel te verantwoorden. Volgens de NGO Transport en Milieu (T&E) zijn privéjets vijf tot veertien keer zo vervuilend als commerciële vliegtuigen (per passagier), waarbij één privéjet twee ton CO2 per uur kan uitstoten. In context geplaatst, vier uur vliegen met een privéjet staat gelijk aan de uitstoot van de gemiddelde Europese burger in de loop van een jaar. Ook haar klanten stuiten op tegenstand voor hun keuzes. Zo kreeg de Britse premier Boris Johnson eerder dit jaar kritiek toen hij een korte privéjetvlucht naar Cornwall maakte voor de G7-top. Nu de gevolgen van klimaatverandering met de dag prominenter worden, hebben particuliere luchtvaartmaatschappijen oplossingen gezocht in programma's voor het compenseren van CO2uitstoot, de aankoop van duurzame vliegtuigbrandstof en investeringen in groenere technologieën. Ik vraag me echter af of CO2-compensatie voldoende is om het probleem aan te pakken. ‘Koolstofcompensatie is een minimale basislijn en er is niets waar je echt over kunt opscheppen. Je kunt het niet alleen vanuit een PR-perspectief benaderen, het moet geworteld en

AIRLINE

echt zijn,’ vertelt Eugène van Flexjet me. Flexjet compenseert elke vlucht met 300 procent en compenseert niet alleen de koolstofemissies, maar ook andere verontreinigende stoffen zoals aerosolsulfaat en stikstofoxiden. Dit is een verplichte maatregel, ingebouwd in het prijsmodel. Het vliegtuig zelf is ook een andere overweging, met nieuwere modellen die veel minder vervuilend zijn. De vloot van Flexjet is bijvoorbeeld gemiddeld zes jaar oud. Victor's Build Back Better-raamwerk omvat ook een verplichte compensatie van minimaal 200 procent - dat wil zeggen, het dubbele aantal CO2-credits kopen om het emissiepatroon om te keren - en klanten kunnen ervoor kiezen om dit aan te vullen. ‘Het is geen wondermiddel; het is een pragmatische methode, ‘zegt Edwards. Vistajet introduceerde ook CO2-compensatie in januari 2020, en hoewel dit niet verplicht is, nam vorig jaar meer dan 80 procent van de leden deel. ‘Dat laat zien dat je op een open deur duwt’, zegt Moore. Dergelijke maatregelen zullen Vistajet helpen om zijn toezegging te bereiken om tegen 2025 klimaatneutraal te zijn, wat 25 jaar voorloopt op de huidige businesstraveller.nl

industriedoelstellingen. ‘Ik wil er zeker van zijn dat deze kleine man een planeet heeft om wat later op te kunnen vliegen’, merkt hij op terwijl zijn peuter zich bij de Zoom-oproep voegt. Ondertussen is Netjets sinds 2012 CO2-neutraal in Europa en breidde het vorig jaar zijn Global Sustainability Program uit met een focus op SAF. Het bedrijf heeft zich ertoe verbonden om de komende tien jaar 100 Zakenreizen zullen miljoen gallons SAF van weer aantrekken, face- Wastefuel te kopen. ONDER: Vistajet introduceerde koolstofcompensatie in januari 2020

to-face ontmoetingen zijn nog steeds de sleutel tot de beste klantenrelaties

DE TOEKOMST

Zullen we, met de sterke stijging van de vraag die onlosmakelijk verbonden is met de pandemie, terugkijken op deze periode als een anomalie? Honeywell Aerospace's Global Business Aviation Outlook voorspelt dat het gebruik van zakenjets tegen de tweede helft van 2021 zal zijn hersteld tot het niveau van 2019, terwijl een rapport van marktonderzoeksbureau Beroe voorspelt dat de markt voor zakenjets tegen 2030 $ 37,5 miljard zal bereiken. De oudste en grootste exploitant in de branche, zegt dat 70 procent van

de nieuwe eigenaren van plan is hun contract te verlengen of te upgraden naar een lease of een aandeel. ‘Zelfs als slechts 10 tot 15 procent blijft hangen, is dat veel groei voor deze industrie om bovenop de natuurlijke groei te kunnen komen die we nu al zien’, zegt Moore van Vistajet. Zakenreizen zullen ook weer toenemen, waarbij persoonlijke ontmoetingen nog steeds de sleutel zijn tot het onderhouden van klantrelaties. In het rapport ‘The Future of Business Travel’ van Vistajet, gepuliceerd in juni 2021, zei 55 procent dat ze privé zouden reizen om een klantrelatie van meer dan 5 miljoen dollar te redden, en 33 procent zag minder deals gesloten als gevolg van het ontbreken van zakenreizen tijdens de pandemie. ‘Als branche hebben we een versnelde kans gekregen om te laten zien wat we doen en ik denk niet dat iemand die trend snel zal omkeren’, besluit Moore. Tijd is tenslotte geld. Zolang je het je kunt veroorloven.. BT

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

COLUMN

00 2220

De 100 beste restaurants ter wereld! SEPTEMBER/OK TOBER 2021

businesstraveller.nl

AIRLINE

TEKST TIJN KRAMER

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

COLUMN

222222

Er is meer dan Michelin. De andere zeer prestigieuze lijst kent de naam The World's 50 Best Restaurants Awards 2021, gesponsord door San Pellegrino & Acqua Panna. De culinaire fan weet er ongetwijfeld van. De lijst is onlangs bekendgemaakt. Staan uw mondiale favorieten ertussen? Welkom bij de culinaire wereldtop. De sterren van de restaurantwereld zijn recent samengekomen in Antwerpen voor The World's 50 Best Restaurants Awards 2021. Dit jaar hebben restaurants uit 26 landen van vijf continenten een plaats in de top 50-lijst bemachtigd, met als hoogtepunt de bekendmaking van een nieuwe nummer één: René Redzepi. Hij mocht het podium betreden om een dubbele titel in ontvangst te nemen voor zijn restaurant Noma in Kopenhagen, als The World’s Best Restaurant 2021 én The Best Restaurant in Europe 2021. Noma neemt de eerste plaats over van Mirazur, dat op zijn beurt officieel een plek heeft veroverd in de Best of the Best-hall of fame. Noma eindigde SEPTEMBER/OK TOBER 2021

in 2019 al op de tweede plaats; toen werd het aangekondigd als Highest New Entry na hun nieuwe start. Noma wordt in de top drie vergezeld door Geranium (2), ook in Kopenhagen, en Asador Etxebarri (3) in Atxondo, Spanje.

KONING NOMA

Noma’s award is een bewijs van de feilloze focus van chef-kok Redzepi en zijn team op unieke ingrediënten. Hun menu is strikt seizoensgebonden: zeevruchten in de winter, groenten in de zomer, en wild en bos in de herfst. Alle ingrediënten worden lokaal ingeslagen en op creatieve, complexe manieren op het bord tot leven gebracht. Deze nieuwe versie van Noma (soms ook Noma 2.0 genoemd) kwam in aanmerking voor de lijst van The World's 50 Best Restaurants vanwege drie belangrijke veranderingen na hun wedergeboorte: de locatie, het concept en de eigenaar - waardoor ze als een gloednieuw restaurant worden gezien. De vorige versie van Noma stond vier keer bovenaan de 50 Best-lijst, in 2010, 2011, 2012 en 2014. William Drew, Director of

Content voor The World's 50 Best Restaurants: ‘Noma is aantoonbaar het meest invloedrijke restaurant van zijn generatie en heeft nieuwe normen naar voren geschoven op het vlak van onderzoek en inkoop van ingrediënten, ontwikkeling van gerechten en presentatie. Het restaurant is uitgegroeid tot een van de meest populaire en gewilde eetbestemmingen bij consumenten van over de hele wereld en het doet ons een plezier om dit restaurant dit jaar als nummer één aan te mogen kondigen. Het is ook fantastisch om te zien dat acht nieuwe restaurants hun debuut maken en dat twee restaurants opnieuw binnenkomen na een van de moeilijkste periodes die de sector heeft gekend. Het was een eer om getuige te zijn van de veerkracht en gemeenschapszin van zoveel restaurants op de lijst van 's werelds 50 beste restaurants en daarbuiten.’ Spanje en de Verenigde Staten shinen met elk zes restaurants op de 50 Bestlijst, waarvan Spanje er twee in de top 10 heeft staan: Asador Etxebarri (3) en Barcelona's Disfrutar (5), op businesstraveller.nl

BE S T E R E S TAU R A N T S

FOTO: Kurt Hero

de voet gevolgd door Elkano (16) in Getaria en het populaire Mugaritz (14) in San Sebastián. In de VS staat Cosme (New York) op nummer 22, Benu (San Francisco) op de 28e plaats en SingleThread op nummer 37. Ook Italië is goed vertegenwoordigd: zij staan met vier restaurants in de ranglijst, waaronder nieuwkomer Lido 84 in Gardone Riviera (15) - zij zijn tevens de winnaar van de Highest New Entry Award, gesponsord door Aspire Lifestyles. Zuid-Afrika wordt dit jaar vertegenwoordigd door Wolfgat, nieuwkomer op nummer 50 en winnaar van de Best Restaurant in Africa-titel. Ook The Chairman uit Hongkong was een nieuwkomer in de top 10, op nummer 10 - zij winnen dankzij een klim van wel 31 plaatsen ook de Highest Climber Award. Pujol in Mexico City staat op plaats 9 en krijgt de titel van Best Restaurant in North America. Odette in Singapore (8) stijgt dit jaar tien plaatsen en won de award van Best Restaurant in Asia, en Frantzén in Stockholm stijgt vijftien plaatsen naar nummer 6. Baskische grillmaster Victor Arguinzoniz wint de Estrella Damm Chefs' Choice Award. Deze prijs wordt uitgereikt door 's werelds meest vooraanstaande chef-koks, aan een chef-kok die een grote invloed heeft gehad op de culinaire gemeenschap. De Gin businesstraveller.nl

Pía Léon van Central, Kjolle en Mil (winnaar van The World's Best Female Chef Award, gesponsord door Nude Glass), de in Frankrijk geboren en in San Francisco gevestigde chef-kok Dominique Crenn van Atelier Crenn (winnaar van de Icon Award) en het Londense restaurant Ikoyi (winnaar van de American Express One To Watch Award) hun prijs in ontvangst nemen tijdens de ceremonie.

Mare Art of Hospitality Award gaat naar het Weense Steirereck (12), een restaurant dat bekendstaat om het doorbreken van de grenzen van de Oostenrijkse keuken. Onder het bewind van Heinz en Birgit Reitbauer, respectievelijk chefkok en zaalverantwoordelijke, is Steirereck uitgegroeid tot een toonbeeld voor cutting-edge keuken in het Stiermarkse platteland. Elk detail van de service wordt sierlijk georkestreerd door Birgit, van de overheerlijke wijnkaart tot het uitgebreide kaasaanbod. Boragó in Santiago, Chili (38) wint de Flor de Caña Sustainable Restaurant Award 2021. Deze prijs wordt onafhankelijk gecontroleerd door Food Made Good Global, de internationale tak van de Sustainable Restaurant Association. Zij beoordelen de lijst van 100 restaurants die zichzelf hebben genomineerd voor de prijs op basis van vastgestelde duurzaamheidscriteria.

STEMPROCES

De jaarlijkse restaurantlijst wordt samengesteld op basis van de stemmen van The World's 50 Best Restaurants Academy, een

TOETJE?

Bent u zo’n type - en dat mag - dat het dessert stiekem het hoogtepunt van een diner vindt? Will Goldfarb van Room4Dessert op Bali, Indonesië, nam The World's Best Pastry Chef Award in ontvangst. Gedurende zijn hele carrière heeft Goldfarb zich altijd gericht op desserts en duurzaamheid

was daarbij een belangrijke rode draad. Zo kweekt hij planten en kruiden voor zijn eigen restaurant. Hij opende de eerste Room4Dessert in New York in 2006, gevolgd door een nieuwe iteratie in 2014 op Bali. Daarnaast mochten ook de Peruviaanse chef-kok

→

MET DE KLOK MEE: Kjolle Carta; gestoomde dumplings en de beste vrouwelijke chef, Peruvian Pía León

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

BE S T E R E S TAU R A N T S

→

222444

13. Don Julio Buenos Aires Argentinië 14. Mugaritz San Sebastian Spanje 15. Lido 84 Gardone Riviera Italië 16. Elkano Getaria Spanje 17. A Casa do Porco São Paulo Brazilië 18. Piazza Duomo Alba Italië 19. Narisawa Tokio Japan 20. Diverxo Madrid Spanje

invloedrijke, gendergelijke groep van meer dan 1.000 culinaire schrijvers en critici, chef-koks, restauranthouders en internationale culinaire experts. Omdat de ranglijst vorig jaar door de pandemie niet gepubliceerd en gevierd kon worden, is de lijst voor 2021 samengesteld uit een combinatie van in januari 2020 uitgebrachte stemmen en een 'voting refresh' die in maart 2021 heeft plaatsgevonden. Elke stemmer kreeg de kans om zijn of haar selectie voor 2020 bij te werken op basis van restaurantervaringen in eigen regio, veertien maanden sinds de vorige stemronde - wat overigens ook het toegenomen belang van lokaal eten weerspiegelt. De lijst voor 2021 is daarom samengesteld uit een combinatie van bredere ervaringen van vóór de pandemie en, waar mogelijk, hedendaagse lokale updates. Geen van de sponsoren van het evenement heeft enige invloed op het stemproces. De lijst van de 50 Best Restaurants of the World wordt onafhankelijk beoordeeld door het adviesbureau Deloitte. Deze jurering garandeert dat de integriteit en authenticiteit van het stemproces en de resulterende lijst van The World's 50 Best Restaurants 2021 worden beschermd.

THE BEST OF THE BEST

De restaurants in de elitegroep van toprestaurants hebben hun waarde meer dan bewezen en zullen nu voor altijd worden geëerd als iconische eetbestemmingen in de 'Best of the Best'-gallery of fame. De chefkoks en restauranteigenaars die hun etablissement naar de top van de lijst hebben geleid, hebben te kennen gegeven dat ze willen investeren in de toekomst van de sector en 'iets terug willen geven' aan de eetwereld via nieuwe projecten en initiatieven. De volgende restaurants hebben sinds de geboorte van de lijst al op de felbegeerde eerste plaats in de lijst gestaan en kwamen daarom in 2021 niet meer in aanmerking voor stemming: • El Bulli (2002, 20062009) • The French Laundry (20032004) • The Fat Duck (2005) • Noma SEPTEMBER/OK TOBER 2021

- original location (2010-2012, 2014) • El Celler de Can Roca (2013, 2015) • Osteria Francescana (2016, 2018) • Eleven Madison Park (2017) • Mirazur (2019)

DE LIJST DER LIJSTEN 1 TOT EN MET 50

1. Noma Kopenhagen Denemarken 2. Geranium Kopenhagen Denemarken 3. Asador Etxebarri Atxondo Spanje 4. Central Lima Peru 5. Disfrutar Barcelona Spanje 6. Frantzén Stockholm Zweden 7. Maido Lima Peru 8. Odette Singapore Singapore 9. Pujol Mexico City Mexico 10. The Chairman Hong Kong China 11. Den Tokio Japan 12. Steirereck Wenen Zwitserland

21. Hiša Franko Kobarid Slovenië 22. Cosme New York USA 23. Arpège Parijs Frankrijk 24. Septime Parijs Frankrijk 25. White Rabbit Moskou Rusland 26. Le Calandre Rubano Italië 27. Quintonil Mexico City Mexico 28. Benu San Francisco USA 29. Reale Castel di Sangro Italië 30. Twins Garden Moscou Rusland 31. Restaurant Tim Raue Berlijn 32. The Clove Club Londen 33. Lyle's Londen 34. Burnt Ends Singapore Singapore 35. Ultraviolet by Paul Pairet Shanghai China 36. Hof Van Cleve Kruishoutem België 37. SingleThread Healdsburg USA 38. Boragó Santiago Chili 39. Florilège Tokio Japan 40. Sühring Bangkok Thailand 41. Alléno Paris au Pavillon Ledoyen Parijs Frankrijk 42. Belcanto Lissabon Portugal 43. Atomix New York USA 44. Le Bernardin New York USA 45. Nobelhart & Schmutzig Berlijn Duitsland 46. Leo Bogotá Colombia 47. Maaemo Oslo Noorwegen 48. Atelier Crenn San Francisco USA 49. Azurmendi Larrabetzu Spanje 50. Wolfgat Paternoster Zuid-Afrika businesstraveller.nl

BE S T E R E S TAU R A N T S

EN NEDERLAND DAN?

De oplettende ‘feinschmecker’ had het al gezien. Geen Nederlands restaurant in de top 50. Maar gelukkig vinden we wel een bekende naam de the best of the rest, de nummers 51 tot en met 100, en nog steeds absolute wereldtop. De 51-100 lijst bevat dertien nieuwe vermeldingen uit negen landen en biedt een wereldwijd spectrum, met restaurants in 22 landen uit zes continenten. Zo zijn 21 restaurants zijn afkomstig uit Europa, dertien uit Azië en negen uit Zuid-Amerika. Met twee nieuwe vermeldingen in Tokyo (Sazenka en L'Effervescence) bezet Japan vijf plaatsen, het hoogste aantal uit één land. Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Spanje volgen met elk vier restaurants. Twee nieuwe restaurants in 2021, Kjolle en Mil in Peru, zijn mede-eigendom van The World's Best Female Chef Award-winnares Pía Léon. De hoogste nieuwe binnenkomer op de 51-100 lijst is Alchemist in Kopenhagen (Denemarken) op plaats 58. St. Hubertus in San Cassiano (Italië) is de sterkste stijger, het klom 62 trappen hoger dan in 2019, toen de lijst werd uitgebreid tot 120 restaurants. De lijst bevat twee vermeldingen uit Zuid-Afrika: Fyn en La Colombe in Kaapstad. En Nederland dan? Johnnie Boer saves the day, met de Librije op 69. Bravo.

55. Chef 's Table at Brooklyn Fare New York USA 56. Sud 777 Mexico City Mexico 57. Brae Birregurra Australië 58. Alchemist Kopenhagen Denemarken 59. Schloss Schauenstein Fürstenau Zwitserland 60. Mikla Istanbul Turkije 61. D.O.M. São Paulo Brazilië 62. Mingles Seoul Zuid-Korea 63. Sorn Bangkok Thailand 64. Core by Clare Smyth Londen 65. Dinner by Heston Blumenthal Londen 66. The Jane Antwerpen België 67. Oteque Rio de Janeiro Brazilië 68. Alcalde Guadalajara Mexico 69. De Librije Zwolle Nederland 70. Alinea Chicago USA 71. Vea Hong Kong China 72. Le Du Bangkok Thailand 73. Il Ristorante Luca Fantin Tokio Japan 74. Quique Dacosta Denia Spanje 75. Sazenka Tokio Japan 76. La Cime Osaka Japan 77. Willem Hiele Koksijde België 78. Brat Londen 79. Aponiente El Puerto de Santa María Spanje 80. El Chato Bogotá Colombië 81 La. Colombe Kaapstad Zuid-Afrika 82. Indian Accent New Delhi India 83. Epicure Parijs Frankrijk

84. Le Clarence Parijs Frankrijk 85. Lasai Rio de Janeiro Brazilië 86. Restaurant David Toutain Parijs Frankrijk 87. Ikoyi Londen 88. Belon Hong Kong China 89. Amass Kopenhagen Denemarken 90. Mil Cusco Peru 91. La Grenouillère La Madelainesous Montreuil Frankrijk 92. Fyn Kaapstad Zuid-Afrika 93. Gaa Bangkok Thailand 94. Arzak San Sebastian Spanje 95. Kjolle Lima Peru 96. Astrid y Gastón Lima Peru 97. Attica Melbourne Australië 98. Alo Toronto Canada 99. L'Effervescence Tokio Japan 100. Amber Hong Kong China

De beste vrouwelijke chef-kok ter wereld Pía Léon, winnares van de The World's Best Female Chef Award, heeft twee restaurants die voor het eerst op de 51-100 lijst staan. Kjolle komt binnen op 95, nadat het in 2019 al de Highest New Entry Award van Latin America's 50 Best Restaurants ontving. Mil, het restaurant en onderzoekscentrum in Cusco dat Léon samen met echtgenoot Virgilio Martínez runt, debuteert op nummer 90. 51. Nihonryori RyuGin Tokio Japan 52. Uliassi Senigallia Italië 53. Nerua Bilbao Spanje 54. St. Hubertus San Cassiano Italië businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

De 100 beste airlines ter wereld De jaarlijkse SkyTrax Awards zijn uitgereikt en opnieuw zijn bekendgemaakt welke airline waarin u excelleert. Wie heeft de beste Business Class? Welke airline heeft zich het meest verbeterd? De airlines op rapport. 26

TEKST TIJN KRAMER

DRAGUNOV / SHUTTERSTOCK.COM

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

e World Airline Awards begonnen in 1999, toen Skytrax zijn eerste wereldwijde, jaarlijkse klanttevredenheidsonderzoek lanceerde. Ze worden de ‘Oscars van de Luchtvaartindustrie’ genoemd. Het grootste deel van 2020 en 2021 was een catastrofale periode voor de wereldwijde luchtvaartindustrie, aangezien de vraag naar passagiers kelderde en landen over de hele wereld werden getroffen door lockdowns en ernstige reisbeperkingen. Het Skytrax-klantenonderzoek duurde dus 23 maanden (september 2019 tot juli 2021), waarbij de awards van 2021 een mix vertegenwoordigen van meer normale reistijden in combinatie met wat reizen tijdens de wereldwijde pandemie. Bij het evalueren van de top 20-luchtvaartmaatschappijen zijn er enkele open neergaande bewegingen ten opzichte van de resultaten van 2019, hoewel een kern van

luchtvaartmaatschappijen deze hogere posities nog steeds domineert. Aan het hoofd van de winnaars staat Qatar Airways, uitgeroepen tot luchtvaartmaatschappij van het jaar 2021, met Singapore Airlines op de tweede plaats en ANA All Nippon Airways op de derde plaats, van de meer dan 350 luchtvaartmaatschappijen die in de onderzoeksresultaten zijn opgenomen. Akbar Al Baker (Chief Executive Qatar Airways Group): ‘Deze onderscheiding is het resultaat van het ongelooflijke werk van het Qatar Airways-team en ik wil onze gewaardeerde passagiers bedanken voor hun loyaliteit en waardering voor alles wat we hebben aangeboden tijdens de meest uitdagende en onzekere tijden, zonder afbreuk te doen aan de service en uitmuntendheid die de luchtvaartmaatschappij staat bekend om de hele wereld.’ Opvallende stijgers zijn onder meer Turkish Airlines en Korean Air. KLM stijgt ook naar een zeer verdienstelijke zestiende plek. businesstraveller.nl

Business Class

Qatar Airways ontvangt ook awards voor 's werelds beste business class, 's werelds beste Business Class stoel en de beste luchtvaartmaatschappij in het MiddenOosten. Singapore Airlines, wereldwijd nummer twee, wint de hoogste onderscheiding voor 's werelds beste cabinepersoneel en wordt ook geëerd met prijzen voor 's werelds beste eerste klas, de beste luchtvaartmaatschappij in Azië en 's werelds beste eerste klas stoel. ANA All Nippon Airways handhaaft zijn nummer drie wereldwijde ranglijst en herhaalt eerdere succes door de World's Best Airport Services-prijs te winnen. Het winnen van de 2021-prijs als 's werelds schoonste luchtvaartmaatschappij is een bijzonder groot succes tijdens de wereldwijde pandemie. businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

→

BESTE AIRLINES

Stap vooruit

Saudi Arabian Airlines het meest verbeterd

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Saudi Arabian Airlines wint de prijs van 2021 als 's werelds meest verbeterde luchtvaartmaatschappij, voor Rwandair op de tweede plaats en JetSmart op de derde plaats. Dit is een belangrijke onderscheiding die een weerspiegeling is van de kwaliteitsverbetering van een luchtvaartmaatschappij in het hele awards-programma, de evaluatie van de verandering van een luchtvaartmaatschappij in de wereldwijde beoordeling en hun prestatieverbeteringen in verschillende awardcategorieën.

De beste 100 airlines ter wereld volgens Skytrax, met tussen haakjes de positie bij de laatste meting in 2019. 1 (1) Qatar Airways 2 (2) Singapore Airlines 3 (3) ANA All Nippon Airways 4 (5) Emirates 5 (11) Japan Airlines 6 (4) Cathay Pacific Airways 7 (6) EVA Air 8 (9) Qantas Airways 9 (7) Hainan Airlines 10 (23) Air France 11 (19) British Airways 12 (14) China Southern Airlines 13 (9) Lufthansa 14 (22) Aeroflot 15 (12) Garuda Indonesia 16 (18) KLM Royal Dutch Airlines 17 (35) Turkish Airlines 18 (13) Swiss International Air Lines 19 (17)Bangkok Airways 20 (16) Air New Zealand 21 (27) Etihad Airways 22 (34) Korean Air 23 (19) Thai Airways 24 (25) Virgin Atlantic 25 (26) Asiana Airlines 26 (57) Saudi Arabian Airlines businesstraveller.nl

42 943) Oman Air 43 (51) Air Astana 44 (71) Gulf Air 45 (50) LATAM 46 (38) Aer Lingus 47 (49) Azul Airlines 48 (90) Vueling Airlines 49 (58) IndiGo 50 (37) EasyJet 372019 The best of the rest 51-100: 51 Malaysia Airlines 52 Philippine Airlines 53 WestJet 27 (15) Austrian Airlines 28 (69) Vistara 29 (20) AirAsia 30 (41) Delta Air Lines 31 (30) Finnair 32 (40) JetBlue Airways 33 (29) Air Canada 34 (25) Virgin Australia 35 (31) Iberia 36 (42) Aegean Airlines 37 (44) Ethiopian Airlines 38 (33) China Airlines 39 (47) Southwest Airlines 40 (64) Scoot 41 (56) Vietnam Airlines businesstraveller.nl

54 Fiji Airways 55 Azerbaijan Airlines 56 Jetstar Airways 57 Ryanair 58 Royal Brunei Airlines 59 Air Transat 60 United Airlines 61 Alaska Airlines 62 SAS Scandinavian 63 Hong Kong Airlines 64 Juneyao Airlines 65 Jetstar Asia 66 Flynas 67 South African Airways 68 LOT Polish 69 Brussels Airlines

70 Peach 71 S7 Airlines 72 Eurowings 73 TUI 74 Hawaiian Airlines 75 Norwegian 76 American Airlines 77 TAP Portugal 78 China Eastern Airlines 79 Kenya Airways 80 Air Malta 81 Royal Air Maroc 82 Air Mauritius 83 Air Canada rouge 84 Xiamen Airlines 85 Copa Airlines 86 Bamboo Airways 87 Jet2.com 88 SpiceJet 89 JetSmart 90 Spring Airlines 91 American Eagle 92 StarFlyer 93 Air China 94 Porter Airlines 95 Air Arabia 96 Wizz Air 97 Royal Jordanian Airlines 98 Avianca 99 STARLUX Airlines 100 Citilink

→

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

BESTE AIRLINES

Meest verbeterde airlines 1. Saudi Arabian Airlines 2. RwandAir 3. JetSmart 4. Vistara 5. Vueling Airlines 6. Scoot 7. Xiamen Airlines 8. Flynas 9. Air France 10. Turkish Airlines

Beste Crew

→ 30

1. Singapore Airlines 2. ANA All Nippon Airways 3. Thai Airways 4. Garuda Indonesia 5. Japan Airlines 6. Hainan Airlines 7. EVA Air 8. Asiana Airlines 9. Cathay Pacific Airways 10. Qatar Airways 11. British Airways 12. Korean Air 13. China Airlines 14. Vistara 15. Bangkok Airways 16. Emirates 17. Air New Zealand 18. Virgin Atlantic 19. Etihad Airways 20. Lufthansa

De Covid excellence award

De Covid-10 Airline Excellence Awards erkennen de luchtvaartmaatschappijen die zijn geselecteerd voor het verstrekken van de hoogste gezondheids-, hygiëneen veiligheidsprotocollen tijdens de wereldwijde pandemie. Laten we hopen, in zekere zin, dat ze nooit meer uitgereikt hoeven te worden. Aegean Airlines Aeroflot Russian Airlines Aer Lingus airBaltic AirAsia Air Astana Air Canada Air France American Airlines ANA All Nippon Airways Austrian British Airways Cathay Pacific Airways Citilink Delta Airlines easyJet Emirates Etihad Airways Finnair Fiji Airways Garuda Indonesia Hainan Airlines SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Iberia Indigo KLM Royal Dutch Airlines Japan Airlines JetSmart Korean Air LATAM Airlines Lufthansa Oman Air Qatar Airways Ryanair Scoot Singapore Airlines Swiss International Air Lines Turkish Airlines United Airlines Vietnam Airlines Virgin Atlantic Vueling Airlines businesstraveller.nl

BESTE AIRLINES

Beste Premium Economy 1. Virgin Atlantic 2. Singapore Airlines 3. Lufthansa 4. Air France 5. British Airways 6. Air New Zealand 7. Qantas Airways 8. Aeroflot 9. Emirates 10. Delta Air Lines 11. Austrian Airlines 12. Air Canada 13. ANA All Nippon Airways 14. EVA Air 15. Japan Airlines 16. China Airlines 17. Cathay Pacific Airways 18. United Airlines 19. Virgin Australia 20. Alitalia

Beste Business Class 1. Qatar Airways 2. Singapore Airlines 3. ANA All Nippon Airways 4. Emirates 5. EVA Air 6. Qantas Airways 7. Etihad Airways 8. Hainan Airlines 9. Cathay Pacific Airways 10. Air France businesstraveller.nl

11. Japan Airlines 12. Virgin Atlantic 13. British Airways 14. Lufthansa 15. Oman Air 16. Turkish Airlines 17. Delta Air Lines 18. Thai Airways 19. Korean Air 20. Garuda Indonesia SEPTEMBER/OK TOBER 2021

DUURZAAMHEID

Duurzaam vliegen Duurzame vliegtuigbrandstof is een opwindende ontwikkeling in de zoektocht naar groenere manieren om te vliegen, maar kosten en herkomst zijn belangrijke kwesties.

nmiddels hebben de meeste vaste vliegers wel gehoord van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF, ofwel Sustainable Aviation Fuel). Alle onderdelen van de luchtvaartindustrie - luchtvaartmaatschappijen, vliegtuigfabrikanten en luchthavens - hebben het belang ervan benadrukt. IAG, de eigenaar van Aer Lingus, British Airways en Iberia, heeft zich ertoe verbonden om tegen 2030 tien procent van zijn vluchten met SAF uit te voeren. Het recente ReFuelEU Aviationinitiatief van de Europese Unie heeft voorgesteld dat minimaal twee procent van de vliegtuigbrandstof SAF moet zijn. Vanaf 2025, oplopend tot vijf procent in 2030. Maar wat is SAF precies en wat zijn de uitdagingen bij het realiseren van deze doelen?

WAT IS SAF?

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

SHUTTERSTOCK

SAF kan het best worden opgevat als een verzamelnaam voor veel verschillende soorten brandstof. Het is de grondstof - wat er in de mix komt om de SAF te creëren - en het proces waarmee het wordt gemaakt, die bepaalt hoe ‘duurzaam’ de brandstof is. De meeste bestaande vormen van SAF kunnen ook biobrandstoffen worden genoemd, wat, zoals de naam al doet vermoeden, een brandstof betekent die is geproduceerd uit biologische hulpbronnen (plantaardig of dierlijk materiaal), maar die ook gebruikt frituurvet en gemeentelijk en huishoudelijk afval omvat. Het is ook mogelijk om synthetische brandstoffen te maken van waterstof en koolstofdioxide, vaak aangeduid als e-kerosine, power-to-liquid en e-fuels. Als extra complicatie gebruiken sommige NGO's, zoals de campagnegroep voor schoon transport Transport en Milieu, de term SAF om te verwijzen naar "duurzame geavanceerde brandstoffen". Deze zijn hetzelfde als duurzame vliegtuigbrandstoffen, maar hebben niet de implicatie dat de brandstoffen voor de luchtvaart moeten worden gebruikt.

HOE DUURZAAM IS HET?

Het hangt af van hoe het is gemaakt. Om de term ‘duurzaam’ geldig te gebruiken, moet de brandstof voldoen aan criteria zoals vermindering van de koolstofemissies gedurende de hele levenscyclus, beperkte zoetwatervereisten, geen concurrentie met de benodigde voedselproductie (zoals biobrandstoffen van de eerste generatie) en geen ontbossing. Er zijn enkele processen die duidelijke voordelen lijken te hebben, bijvoorbeeld het gebruik van huishoudelijk afval of gebruikte frituurolie. Maar zelfs dan is het belangrijk om te certificeren dat de olie inderdaad afval is. Een recente studie toonde aan dat meer dan de helft van de afgewerkte frituurolie voor SAF in de EU uit het buitenland kwam. China levert meer dan een derde (34 procent) terwijl bijna een vijfde (negentien procent) van de afgewerkte olie afkomstig is van de grote palmolieproducenten Maleisië en Indonesië samen. Door de toenemende afhankelijkheid van import kan de prijs van gebruikt frituurvet soms oplopen tot boven de eerste persing, zoals palmolie. Dit zou er mogelijk toe kunnen leiden dat olijfolie van eerste persing opnieuw wordt geclassificeerd als afval om aan de vraag te voldoen, waardoor ontbossing wordt gestimuleerd. Het in Finland gevestigde bedrijf Neste is momenteel 's werelds grootste leverancier van SAF, maar het bevat in zijn grondstof palmvetzuurdestillaat (PFAD). Transport en Milieu zegt: “PFAD is een bijproduct van de palmolie-industrie. Dus de promotie van het gebruik van biobrandstoffen, die niet alleen een directe stimulans creëert voor meer palmolieteelt, laat een gat in deze andere industrieën, omdat ze andere grondstoffen nodig zouden hebben, zoals palmolie van eerste persing.’ Neste verdedigt het gebruik van PFAD en zegt dat het slechts een van de vele grondstoffen is die het gebruikt: ‘De verhoudingen van individuele grondstoffen in de raffinage van Neste variëren van jaar tot jaar, afhankelijk van bijvoorbeeld hun beschikbaarheid, prijs en specifieke →

businesstraveller.nl

TEKST TOM OTLEY

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

DUURZAAMHEID

marktvereisten.’ Het stelt dat dit flexibiliteit biedt en het mogelijk maakt om ‘in te spelen op de behoeften van verschillende markten en klanten... We zijn voortdurend op zoek naar diversificatie van onze portefeuille met nieuwe grondstoffen. Het vervangen van fossiele olie door hernieuwbare en gerecyclede grondstoffen helpt de afhankelijkheid van ruwe olie [en] de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan.’ Andere bedrijven, zoals Velocys, gebruiken gemeentelijk en houtafval. Lanzajet, gelanceerd door biotechbedrijf Lanzatech, gebruikt ethanol, dat, afhankelijk van de markt, afkomstig kan zijn van maïs (in de VS), suikerriet (in Brazilië) en houtafval (in Europa), maar ook afvalgassen van staalfabrieken uit de geplande fabriek in Zuid-Wales. De voorgestelde installatie zal ongeveer 100 miljoen liter per jaar opleveren.

KUNNEN BESTAANDE VLIEGTUIGEN SAF GEBRUIKEN?

Ja. De chemische en fysische eigenschappen van SAF zijn bijna identiek aan die van conventionele vliegtuigbrandstof. Dit betekent dat ze in verschillende mate veilig met de laatste kunnen worden gemengd,

dezelfde bevoorradingsinfrastructuur kunnen gebruiken en geen aanpassing van vliegtuigen of motoren vereisen. Het betekent dat SAF vaak wordt aangeduid als een ‘drop-in fuel’ - dat wil zeggen, brandstof die automatisch kan worden opgenomen in bestaande brandstofsystemen op luchthavens. Alle brandstoffen (en SAF) moeten gecertificeerd zijn om te worden gebruikt in commerciële vluchten, en er zijn verschillende productieroutes voor biogebaseerde vliegtuigbrandstof die zijn gecertificeerd, terwijl andere in het goedkeuringsproces zitten.

HOEVEEL KOST HET?

Hier ligt het probleem. Zoals Henrik Wareborn, chief executive van Velocys zegt: ‘De spotmarkt voor SAF bedraagt momenteel US $ 2.500 dollar (ongeveer 2.200 euro) per ton. Dat is wat luchtvaartmaatschappijen betalen voor de kleine volumes die vandaag beschikbaar zijn. De vergelijkbare prijs voor fossiele vliegtuigbrandstof is US $ 500 (zo'n 430 euro) per ton, wat betekent dat SAF vijf of zes keer de prijs is. Het is onvoorstelbaar

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

businesstraveller.nl

SHUTTERSTOCK

duur en moeilijk te verkrijgen.’ De productie moet stijgen SAF aan te schaffen, wat de vraag zou stimuleren en zo en de prijzen moeten dalen voordat het wijdverbreid kan zou helpen om de kosten te drukken. Campagnevoerders worden gebruikt. Zoals luchtvaartorganisatie IATA stelt: wijzen erop dat alle andere transportbrandstoffen - behalve ‘Onvoldoende aanbod en hoge prijzen hebben de opname kerosine - worden belast, en dat het schrappen van deze door luchtvaartmaatschappijen beperkt tot 120 miljoen vrijstelling dus de inkomsten zou verhogen en zou helpen liter in 2021 - een kleine fractie van de 350 miljard liter om de kloof te dichten, terwijl ook enige vraagbeheersing die luchtvaartmaatschappijen in een normaal jaar zouden zou worden aangetast (door de vliegkosten te verhogen verbruiken.’ Er is niet één oplossing om de hoge kosten en dus de vraag te verminderen). Als onderdeel van het van SAF op de lange termijn te verminderen. Door het ReFuelEU Aviation-initiatief zijn er voorstellen om in de in volume te produceren, zal de prijs uiteraard dalen, komende tien jaar een dergelijke belasting geleidelijk in te maar om dat te laten gebeuren, zullen regeringen een rol voeren voor de 27 landen van de EU - maar u kunt zich moeten spelen in de koolstofprijsstelling, voorstellen dat luchtvaartmaatschappijen hetzij via emissiehandelssystemen of een hier niet enthousiast over zijn. ‘Het De spotmarkt voor koolstofbelasting. Dit zou betekenen dat duurder maken van vliegtuigbrandstof SAF ligt momenteel op een luchtvaartmaatschappij ofwel voor SAF door middel van belastingen zou moeten betalen, ofwel een vergelijkbare scoort een 'eigen doelpunt' op het US$2,500 (zo’n 2.200 prijs zou moeten betalen voor de koolstof euro) per ton. Aateringly concurrentievermogen dat weinig die ze uit hun vluchten zullen uitstoten, bijdraagt aan het versnellen van de is duur en moeilijk aan ongeacht het percentage van het mandaat. commercialisering van SAF; zegt IATADus als het mandaat voor SAF vijf procent directeur-generaal Willie Walsh. IATA te schaffen is, zouden ze een boete moeten betalen stelt dat belastingen ‘geld wegsluizen die gelijk is aan de CO2-uitstoot van vijf van de industrie dat emissieverlagende procent van hun vluchten. Dit zou hen aanmoedigen om → investeringen in vlootvernieuwing

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Singapore opent deuren voor gevaccineerde Nederlanders

SINGAPORE

ZET DE NIEUWE STANDAARD VOOR ZAKELIJKE EVENEMENTEN In deze buitengewone tijden blijft Singapore een vooraanstaande bestemming voor zakelijke evenementen die de wereld met Azië verbindt. Terwijl COVID-19 het zakelijk landschap heeft veranderd, blijven de fundamenten die Singapore succesvol hebben gemaakt - onze levendige zakelijke omgeving, uitstekende infrastructuur en toekomstbestendig personeel - ongewijzigd. De lat hoger leggen voor gezondheid en veiligheid Singapore kan haar zakelijke doelstellingen weer bereiken en de wereld gastvrij ontvangen dankzij de zogeheten Vaccinated Travel Lane (VTL), een netwerk van quarantainevrije landen, waartoe ook Nederland behoort. Nederlanders zijn die volledig zijn gevaccineerd en die in de periode van 14 dagen vóór hun vertrek naar Singapore in Nederland of een ander VTLlanden/regio’s hebben verbleven, kunnen quarantainevrij naar Singapore reizen, voor welk doel ook. Inreizen is alleen toegestaan via bepaalde specifieke VTL-vluchten met Singapore Airlines en KLM Royal Dutch Airlines. Om Singapore binnen te komen, moeten reizigers voor vertrek naar Singapore een Vaccinated Travel Pass (VTP) aanvragen. Het is raadzaam het proces

goed door te nemen (https://safetravel.ica. gov.sg/vtl/requirements-and-process) Uiteraard blijft Singapore het welzijn van bezoekende zakenreizigers waarborgen. We blijven ons inzetten om de hoogste normen voor gezondheid en veiligheid te handhaven en om al onze bezoekers gemoedsrust te geven wanneer ze naar de Lion City komen. Hotels, restaurants, tentoonstellingshallen en andere etablissementen hebben nieuwe veilige maatregelen, zoals sociale afstand en meer schoonmaak van gebouwen, om te zorgen voor een verminderd risico voor de volksgezondheid. Daarnaast lanceerde de regering van Singapore ook SG Clean, een nationaal keurmerk voor reinheid, hygiëne en infectiebeheersing. Innoveren voor de toekomst van zakelijke evenementen De evenementenindustrie in Singapore implementeert ook unieke oplossingen om te voldoen aan de opkomende eisen van een nieuw tijdperk van zakenreizen. Lokale bedrijven vinden zichzelf opnieuw uit - van het verbeteren van het digitale aanbod tot het ontwikkelen van toekomstgerichte concepten voor hybride en virtuele evenementen. 'In januari verzamelde The Professional

Convention Management Association (PMCA) Convening Leaders 2021 bijvoorbeeld 3.000 online en 300 persoonlijke bedrijfsleiders om de toekomst van zakelijke evenementen te verbinden, te bedenken en opnieuw vorm te geven. Singapore werd gehouden in Marina Bay Sands en fungeerde als het wereldwijde uitzendcentrum van het evenement, mogelijk gemaakt door de innovatieve digitale tools.' Met deze mentaliteit van continue innovatie is het geen wonder dat Singapore onlangs werd uitgeroepen tot 's werelds meest concurrerende economie voor het tweede achtereenvolgende jaar (IMD World Competitiveness Ranking, 2020). Singapore is waar grote geesten samenkomen, verbinden en de toekomst van het bedrijfsleven creëren. Singapore blijft UIA's Top Country and City, 2020 Plan uw volgende zakelijke evenement op VisitSingapore.com/MICE & neem contact met ons op via Brussels@stb.gov.Sg.

DUURZAAMHEID

→

en schone technologieën zou kunnen ondersteunen’. Met andere woorden, door de potentiële winsten van de luchtvaartindustrie te verminderen, blijft er minder geld over om te investeren in technologieën zoals SAF.

WAT ZIJN AIRLINES VAN PLAN?

SHUTTERSTOCK

Bijna elke grote luchtvaartmaatschappij heeft plannen geschetst om het gebruik van SAF te vergroten. ANA heeft bijvoorbeeld een overeenkomst bereikt met leverancier Lanzatech voor de toekomstige aankoop van SAF en heeft een memorandum van overeenstemming getekend met Neste ‘om een strategische alliantie op middellange tot lange termijn te creëren’. Sinds juli 2021 wordt Neste SAF gebruikt op vluchten die vertrekken vanuit Tokyo Haneda en Narita. JAL heeft ondertussen, samen met andere investeerders, een belang verworven in SAF-productiebedrijf Fulcrum Bioenergy, dat een nieuwgebouwde fabriek heeft die eind dit jaar in Nevada in productie gaat, waardoor de luchtvaartmaatschappij haar vluchten vanuit Noord-Amerika kan tanken met SAF. In Japan werkt het samen met de Japanse regering om in eigen land geproduceerde SAF aan te moedigen ‘met als doel het bereiken van de regeringsdoelstelling van de wijdverbreide invoering van in eigen land geproduceerde SAF tegen 2030’. In de VS hanteren vervoerders verschillende

KLM VOORLOPER

En KLM, die toch enige naam heeft opgebouwd als een van de voorlopers in de ecologische race? Afgelopen winter liet het weten dat in Nederland voor het eerst in de wereld een passagiersvlucht uitgevoerd werd, waarbij het vliegtuig deels op duurzaam geproduceerde synthetische kerosine heeft gevlogen. Dat werd bekendgemaakt tijdens een internationale conferentie over duurzame synthetische luchtvaartbrandstoffen (SAF) in Den Haag. Shell produceerde de duurzame kerosine en KLM heeft de vlucht uitgevoerd. In de zomer kondigde het Zweedse Energie Agentschap aan dat het steun verleent aan KLM Royal Dutch Airlines, Södra, Växjö Energi, SkyNRG, RISE Research Institutes of Sweden en 2030-sekretariatet voor de voortzetting van hun onderzoek naar de ontwikkeling van de productie van Sustainable Aviation Fuel (SAF) in de regio Växjö in Småland, Zweden. Het gaat om een onderzoek naar een geïntegreerde Fischer-Tropsch SAFproductiefaciliteit die gebruik maakt

benaderingen van SAF, waaronder investeringen in productiefaciliteiten aan de aanbodzijde en het stimuleren van het gebruik aan de vraagzijde. Voorbeelden van de eerste zijn dat United investeert in Fulcrum Bioenergy en samenwerkt met enkele van zijn grote zakelijke klanten in de Eco-Skies Alliance om dit jaar ongeveer 3,4 miljoen gallons SAF te kopen. Delta heeft van zijn kant een doel op middellange termijn om tien procent van zijn vliegtuigbrandstof te vervangen door SAF tegen 2030 - het heeft een overeenkomst met Neste en is overeengekomen om 70 miljoen gallons per jaar te kopen van producenten Gevo en Northwest Advanced Bio -Brandstoffen, respectievelijk vanaf 2024 en 2025. Aan de vraagzijde stellen Delta's SAF-partnerschapsovereenkomsten, gelanceerd in 2021, zakelijke klanten in staat om hun zakenreizen te compenseren en tegelijkertijd de vraag naar SAF op te bouwen. Organisaties die al aan boord zijn, zijn Nike, Deloitte, Takeda, BCD Travel en CWT. Soortgelijke afspraken zijn gemaakt door organisaties als American Express Global Business Travel en Shell Aviation. Virgin Atlantic heeft sinds 2011 overeenkomsten met Lanzatech om te helpen ‘de opschaling van hun proces om industriële afvalgassen om te zetten in verschillende koolstofarme producten", zegt een woordvoerder van de luchtvaartmaatschappij. BT

van bosbouwresiduen. De beoogde faciliteit betekent een belangrijke stap voorwaarts in de verduurzaming van de luchtvaart. Karel Bockstael, VP Sustainability bij KLM: ‘Om in de toekomst te kunnen verduurzamen, zet KLM in op het opschalen van de productie en het gebruik van SAF. Voor meer SAF moeten we ons richten op alle technologieën naast elkaar en de opschaling van productiefaciliteiten stimuleren. De toepassing die wij in Zweden ondersteunen is een belangrijke volgende stap. De huidige technologieën op basis van gebruikt kookvet zullen door schaarste hun grens bereiken en de ontwikkeling van duurzame synthetische SAF heeft nog financiële en technologische hordes te nemen. De technologie die wij in Zweden zullen toepassen is gebaseerd op Fischer-Tropschsynthese en produceert vliegtuigbrandstof op basis van bosbouwresiduen. Er is veel van dit residu beschikbaar in Zweden en de rest van Europa, waardoor het een veelbelovend project is.’

INTERVIEW

TEKST ARJEN LUTGENDORFF

e reizen naar Kreta en Canarische Eilanden stonden al geboekt, zodat Mattijs ten Brink als nieuwe CEO (afkomstig van Transavia) de Sunwebbestemmingen en lokale partners nog beter kon leren kennen. Maar voor hij kon beginnen aan de trips brak de coronacrisis uit. Ondertussen lijken er betere tijden lijken aan te breken met de eerste tekenen van herstel en wintersportboekingen die gelijk oplopen met het beste jaar ooit.

Als ik mij er goed in heb verdiept ben jij iemand die de confrontatie wel opzoekt. Heb jij je in het begin van de coronacrisis moeten inhouden? ‘Ik vind dat zolang je slecht kunt inschatten hoe groot de crisis en impact op de gezondheidszorg is, dat je niet moet gaan zeiken als de commander in chief Mark Rutte zegt dat we linksaf gaan. Het was onze guiding principle nummer één dat we de overheidsadviezen zouden volgen. Maar op een gegeven moment is het nog wel een pandemie, maar geen crisis meer. Dan moet er weer ruimte ontstaan voor discussie over de beste oplossingen. Het is ook niet gezond als een kleine groep besluiten blijft nemen, want dan sluipen er toch fouten in.’ Wat is het verhaal achter de ‘beruchte’ advertentie waarin Sunweb schreef ‘Boek je vakantie bij TUI’? ‘Het was een gejat idee van Burger King, dat schreef ‘Order from McDonalds’. Dat stond ook in onze advertentie. Er hing een deprimerende sfeer in de sector door de crisis, maar bij Sunweb zijn we SEPTEMBER/OK TOBER 2021

niet zo van het slechte nieuws. Waar wij optreden gaat het over kansen, vooruitdenken, je zult ons niet zo snel horen klagen.’ Er zullen lezers zijn die wellicht denken: ‘Mattijs heeft makkelijk praten met een groot investeringsbedrijf achter zich. ‘Dat is onzin, alsof er hier zakken met geld staan. Ik denk dat ik méér last heb gehad van mijn aandeelhouder dan de meeste andere bedrijven. Mijn aandeelhouder draait elke cent 30.000 keer om. Ze hebben pensioenfondsen als investeerders en ga die maar eens uitleggen dat je rendement lager is, omdat het niet zo goed gaat in de reissector.’

Ook Sunweb heeft de bodem van de schatkist gezien’

Geeft dat veel stress? ‘Stress? Het kost veel tijd om zo’n aandeelhouder te managen. We zijn allemaal door dezelfde crisis gegaan, we zijn allemaal door dezelfde ellende gegaan, we hebben allemaal een groot deel van onze collega’s moeten ontslaan, we hebben allemaal op een houtje moeten bijten en wij zijn er geen haar beter uitgekomen dan de rest van de sector. Ga je dan klagen of wat anders doen? Een aantal bedrijven doet het waanzinnig goed en een aantal bedrijven komt op een manier in het nieuws zoals ik niet in het nieuws zou willen komen. Intern ben ik er wel streng op dat ik buiten bepaalde discussies wil blijven. Het product vakantie leent zich ook niet zo voor negativiteit. Over vakantie wil je alleen maar positief nadenken.’ Ben je een beetje van de sociale media of blijf je daar ver weg van? ‘Op LinkedIn ben ik redelijk actief, maar bij de rest blijf ik weg. Ik vraag af en toe wat de reacties zijn.’

→ businesstraveller.nl

INTERVIEW

‘Vakanties zijn waanzinnig belangrijk’ Mattijs ten Brink stond ‘koud’ in het veld bij de Sunweb Group of de coronacrisis brak uit. Business Traveller besprak met hem de afgelopen periode, zijn visie en de toekomst.

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

INTERVIEW

→

Zit je nu het samengaan met Corendon niet doorgaat alweer met Triton aan tafel om andere partijen op het lijstje te bespreken? ‘We zijn een ambitieus bedrijf. Dat is Sunweb altijd geweest, met en zonder Triton. Joost (Romeijn, oprichter Sunweb, red.) heeft een fantastisch mooi bedrijf opgebouwd, Gert (De Caluwe, CEO Sunweb 2015 – 2019, red.) heeft dat fantastisch doorgezet en ik zit niet anders in de wedstrijd. Net als bij Transavia is het het idee om in te zetten op groei. Overigens staan we door bekende redenen al anderhalf jaar op de rem.’ Hoe was het om pas enkele maanden aan de slag te zijn en zulke radicale beslissingen te moeten nemen? ‘De coronacrisis vroeg erom om dingen makkelijker los te laten, dingen heel anders te doen en afstand te nemen van het verleden. Het is ingewikkeld om iets wat je zelf hebt opgebouwd weer af te breken. Het is voor mij wat makkelijker om de erfenis van Gert en Joost af te breken en voor Marcel makkelijker om dat met mijn erfenis te doen.’ Heb je zelf functioneringsgesprekken? ‘Nee, maar we hebben heel goed contact. Voorlopig is het beste resultaat dat je nog bestaat. We zijn goed gestructureerd, we zitten financieel goed in elkaar ondanks dat ook bij ons de afgelopen achttien maanden onze schulden natuurlijk fors zijn opgelopen.’ Veel schulden? Dat zou misschien niet iedereen verwachten. ‘Natuurlijk! Ook Sunweb heeft de bodem van de schatkist gezien. We hebben de afgelopen maanden geen geld verdiend en het moet ergens vandaan komen, want onze mensen en partners moeten wel ergens mee worden betaald en onze klanten kregen netjes op tijd hun refunds.’

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Toch zijn er wellicht juist in deze tijd mogelijkheden om andere partijen over te nemen. ‘Natuurlijk zijn we aan het kijken. Met name in het buitenland. Ik zou niet zo heel snel weten welk bedrijf in Nederland veel zou toevoegen aan Sunweb, maar ik sluit het niet uit.’ De coronacrisis, klimaatverandering, Afghanistan… Ga je door dat soort dingen anders naar vakantie kijken? ‘Ik ben ervan overtuigd dat juist in deze tijd, met alles wat we meemaken en de hoeveelheid aan negatief

nieuws, dat je af en toe die oase nodig hebt om alle hectiek van je af te laten glijden. Terug naar de basis en rust nemen. Vakanties zijn waanzinnig belangrijk in deze tijd. Het is ook een sociale gelegenheid. Onze kinderen zijn de deur uit, maar een vakantie geeft een andere dynamiek om tot elkaar te komen als gezin dan een weekendje weg. Ik vind het prachtig om vakanties te verkopen. De vorm waarin blijven we continu overwegen met vragen als; Is het nog altijd grotendeels richting Zuid-Europa, moet het altijd met een vliegtuig of zijn er duurzamere alternatieven, moet businesstraveller.nl

INTERVIEW

maar achter de consument aan moet rennen. Je moet je verdiepen in de klant en begrijpen wat hij wil. Ik vind ook dat we wel een plicht hebben om onze klanten mee te nemen in het duurzaamheidsverhaal. Daarom willen we een alternatief bieden om ze te proberen de andere kant op te krijgen. Ik vind dat onze verantwoordelijkheid, maar we zullen ze nooit dwingen. Natuurlijk kan je jezelf op een bepaalde manier positioneren wat kan bijdragen aan je imago, maar ik zie duurzaamheid niet als iets wat je kan inzetten in de concurrentiestrijd.’

Mijn aandeelhouder draait elke cent 30.000 keer om

je vakantie altijd in voorgebakken pakketjes blijven aanbieden of moet je consumenten meer vrijheid geven, moet het allemaal naar grote all inclusive hotels of is er vraag naar meer kleinschalig. Continu herijken, maar het concept vakantie waarbij je even uit de wereld stapt en reconnect met de mensen om je heen en met jezelf, dat wordt alleen maar belangrijker.’ Je wil bezig met nieuwe strategieën. Waarom? Omdat de consument het wil? ‘Ja, maar ik vind dat je niet alleen businesstraveller.nl

De merknaam ‘Eliza was here’ behouden jullie wel? Je wilt niet alles laten opgaan in Sunweb, zoals Bizztravel? ‘Het is zeker niet het idee dat alles straks wordt ondergebracht onder Sunweb. Je moet je ook altijd blijven afvragen hoever je een merk kunt blijven uitrekken. Strekken we bijvoorbeeld het merk Sunweb niet te ver uit wanneer we morgen superluxe reizen gaan aanbieden. We zien Sunweb als de Jumbo. We zijn geen Aldi of Lidl, we zijn misschien ook geen Crisp, Marqt en deels Albert Heijn, maar we zijn Jumbo. Daar zijn we hartstikke blij mee en best wel trots op. De vraag is hoever je dat kunt stretchen. Kun je in de Jumbo razend verse sushi bereiden? Er is een grens en die kan je opzoeken, met labels spelen, maar op een gegeven moment houdt het op. Eliza heeft een eigen positionering, een eigen fan base, een eigen manier van zich presenteren en ze staan op hele andere beurzen dan Sunweb. Je moet continu nadenken hoe je iets naast elkaar laat bestaan. Als een merk te weinig waarde toevoegt of zich te weinig onderscheid, dan moet je er mee ophouden.’

Welke doelstellingen heb je meegekregen? ‘Ik heb geen vaste doelstellingen meegekregen. Je hebt altijd een aandeelhouder die waardevermeerdering voor hem en zijn investeerders in gedachten heeft. Daar hoort natuurlijk groei en een kwaliteitsslag bij, ingewikkelder is het niet. Mijn verantwoordelijkheid is de continuïteit van het bedrijf Sunweb Group. Daar hoort groei bij, maar ook interne en externe kwaliteitsverbetering en dus digitalisering aangezien dat de kant is waar de wereld naartoe gaat. Er is ruimte voor meer dan een platform dat andermans product presenteert en ik geloof ook dat klanten meer individuele keuzevrijheid willen hebben, dus wij positioneren ons in het midden van die twee uitersten. Wij noemen onszelf de ‘digital holiday expert’. Daarmee geven we onze expertise aan. Van oudsher werken er bij ons veel mensen die een toerismeopleiding hebben gehad, maar ondertussen worden er heel veel digitale data experts aangenomen die niks met de toerisme industrie hebben. De koppeling van deze twee maakt het krachtig. Als je de oude basis (gastvrijheid, producten bestemmingskennis) vergeet, dan kunnen we Sunweb net zo goed aan Google verkopen. Google gaat nooit een relatie met hoteliers opbouwen, want daar hebben ze het DNA en de kennis niet voor. Dat willen ze helemaal niet.’ Je maakt je geen zorgen om concurrent Google? ‘Je moet het continu in de gaten houden, maar juist de kennis van het product, de bestemming en het écht weten hoe het past bij wat de klant wil, die is ontzettend moeilijk te kopiëren.’

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

4 UUR IN...

1 TEKST DUNCAN FORGAN

Bangkok Geniet van een ontspannen rondleiding door de Thaise hoofdstad. Snuffel rond in het koloniale tijdperk…

WAT SUTHAT

Profiteer van de relatief rustige ochtend met een taxirit naar Bangkok's oude stad (THB100/2,60 euro) vanaf Sukhumvit of Silom), waar je de talloze koninklijke en religieuze hoogtepunten kan verkennen. Begin de wandeling bij de verbluffend mooie Wat Suthat Thepwararam, de thuisbasis van Thailand's grootste wihahn (hoofdkapel), en de Giant Swing, een torenhoog oriëntatiepunt dat vroeger werd gebruikt voor Brahmanceremonies. Vanaf daarvandaan is het een aangename wandeling (of korte tuk-tuk reis) naar andere grote bezienswaardigheden, waaronder Wat Saket (Gouden Mount), het Grand Palace en tempel complex Wat Pho beroemd om zijn reusachtige liggende Boeddha.

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

KARIM ROTI MATABA

Het missen van een eetmoment in Bangkok is een no go - dus het is tijd voor de lunch. Hippe, chique opties in de buurt van de koninklijke bezienswaardigheden zijn Nusara, een intiem Thais restaurantje onder leiding van de met een Michelinster bekroonde chef Thitid (Ton) Tassanakajohn. Een goed alternatief en waar je old-school kan dineren, is Karim Roti Mataba. Dit is een Thais moslimrestaurant dat al zo’n zeven decennia lang knapperige roti met curry serveert. Het stergerecht is ongetwijfeld de mataba met pittige vullingen die in een roti worden gestopt voordat ze worden gebakken, maar de schapenvlees curry en ossenstaartsoep zijn ook gerechten om naar uit te kijken. Om er te

komen, kan je een wandeling maken over de Phra Athit Road een stevige wandeling (of THB50/1,30 euro taxiritje). Kies om te dineren in het sjofele, maar sfeervol restaurant, of bestel afhaalmaaltijd en verslind de schilferige, kruidige lekkernij aan de oever van de Chao Phraya rivier. roti-mataba.net

CHAO PHRAYA

Loop van Karim Roti Mataba naar Pra Pra Athit Pier en neem de Chao Phraya Express Boat stroomafwaarts naar Si Phraya Pier (THB15/40 eurocent). De reis langs Bangkok's zogenaamde Rivier van Kings is een gedenkwaardige excursie. Kies voor een van de uitkijkplaatsen aan de zijkant van de boot en observeer de passerende businesstraveller.com

vrachtschepen, monumenten en andere bezienswaardigheden langs de rivier, zoals Wat Arun, een van Bangkok's meest opvallende tempels, het legendarische gebouw van Mandarin Oriental hotel, en het Oude Douanehuis uit 1888 - een van de vele gebouwen in Europese stijl in opdracht van King Chulalongkorn.

businesstraveller.com

SKY BAR

Zelfs de grootste fans zullen het ermee eens zijn dat de hitte en het verkeer van Bangkok de energie van een bezoeker kunnen wegzuigen. Gelukkig is er genoeg ruimte om aan het einde van een drukke middag bij te tanken. De kenmerkende gouden koepel in de Sky Bar in Lebua at State Tower - tien minuten lopen langs Charoen Krung Road vanaf Warehouse 30 - fungeert als een baken voor dorstige mensen. Als een van de hoogste dakterrasbars ter wereld (en beroemd om zijn hoofdrol in The Hangover: Part II), zit de zaal lekker vol. Maar het uitzicht over de Chao Phraya is in een woord: geweldig. lebua.com BT SEPTEMBER/OK TOBER 2021

ALEXANDR PODVALNY/ISTOCK

WAREHOUSE 30

Terug op het droge, is het een korte wandeling van de pier naar Warehouse 30, het centrum voor de creatieve gemeenschap van Bangkok, ontworpen door de toonaangevende Thaise architect Duangrit Bunnag. Het transformeert een cluster van Tweede Wereldoorlog-era pakhuizen. Bunnag en zijn medewerkers hebben een creatief centrum gecreëerd dat wemelt van de galeries, eetgelegenheden, boetiekjes en popup winkels. Recente hoogtepunten zijn Aurum Gallery, vintage verkoper Horse Unit, en de DAG, een hippe eetgelegenheid. Aan de overkant moet je zeker even stoppen bij

P. Tendercool om er rond te snuffelen. Teruggewonnen koloniaal-tijdperk hardhout, Birmese teak en glanzend messing voegen een onderscheidende flair aan de op maat gemaakte en handgemaakte tafels door dit ontwerpbedrijf. warehouse30.com

AALBORG

KLM geeft boost aan Denemarken KLM vliegt sinds 2011 naar het Deense Aalborg. De stad is na Kopenhagen, Århus en Odense de vierde stad in Denemarken.

TEKST DYLAN CINJEE 44 44

Een populaire bestemming voor met name de zakelijke reiziger, maar die ook steeds interessanter wordt voor een paar dagen vertier en ontspanning. Business Traveller vertrok op uitnodiging van KLM op 6 september naar Denemarken om kennis te maken met deze regio. De start van de trip was in Aalborg zelf, waar we onder meer een bezoek brachten aan het Utzon Center, een inspirerende plek voor architectuurliefhebbers, maar ook een uitstekende plaats voor het organiseren van een event. De ligging van het Utzon Center aan de waterkant aan de oevers van de Limfjord maakt het een unieke locatie in de stad. De ligging ten opzichte van het centrum helpt bij het creëren van een aantrekkelijke en inspirerende setting voor elk congres of evenement. Particulieren en bedrijven kunnen het Utzon Center huren. Aalborg heeft al een reputatie als uitstekende congresstad, maar de faciliteiten en locatie van het Utzon Centre geven elk evenement iets heel speciaals en exclusiefs. Het auditorium bevindt zich op de eerste verdieping en biedt een ongeëvenaard uitzicht op de Limfjord en de boulevard aan het water. Het auditorium kan onder meer worden ingericht met ronde tafels voor tien personen, met plaats voor in totaal 80 - 120 personen, afhankelijk van de aard van het evenement.

Beyoncé en Shakira. AKKC heeft een uitgebreid aanbod aan vergader- en conferentiezalen. Het is gelegen in het centrum van Aalborg, op loopafstand van het treinstation, het busstation en op slechts vijftien minuten rijden van de luchthaven van Aalborg. Op nog geen vijf minuten lopen van het AKKC ligt Hotel Comwell Hvide Hus. Mede door de ligging naast het congrescentrum, maar ook goede conferentiefaciliteiten binnenshuis, is het hotel geliefd bij de zakelijke reiziger. Daarnaast is het hotel prachtig gelegen in Kildeparken. De sfeer in het hotel is cool klassiek - klassiek met een moderne twist. De lobby en de bar zien er modern en strak uit, sommige kamers zijn ietwat verouderd, maar het personeel is uiterst vriendelijk en professioneel.

AKKC

EMBRAER-TOESTELLEN

Daarnaast kregen we een rondleiding door het Aalborg Kongres & Kultur Center (AKKC), een van de grootste congrescentra van Scandinavië die wordt gebruikt voor concerten en evenementen en de plek waar al veel bekende artiesten hebben opgetreden, zoals Elton John, Prince, SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Business Traveller ging tijdens de reis in gesprek met Jens Vestergaard, de Senior Key Account Manager Denemarken en IJsland bij KLM. Al sinds de start van de vluchten naar Aalborg in 2011 is de route populair bij de zakelijke reiziger laat Vestergaard weten aan Business Traveller. ‘We zijn de businesstraveller.nl

route begonnen in maart 2011, toen nog met twee Fokker 70-toestellen. Al snel kwam er een derde toestel en zijn we uiteindelijk geswitcht naar onze Embraer-toestellen. Er is sinds de start een constante groei geweest en we hebben nu ongeveer 1,6 miljoen passagiers naar Aalborg gebracht. De route is niet alleen goed geweest voor KLM, maar heeft ook een boost gegeven aan Aalborg en omgeving. Om de regio’s binnen Denemarken meer op de kaart te zetten als een bestemming waar je naast zaken doen ook kan ontspannen, heeft de overheid geld beschikbaar gesteld. Op dit moment wordt de route voor 70% door zakelijke passagiers gebruikt.’ Volgens Vestergaard is Aalborg ook goed te combineren met andere bestemmingen binnen Denemarken. ‘Aalborg en omgeving is perfect te combineren met een paar dagen Kopenhagen. Er gaan op dit moment vijftien vluchten per dag tussen Kopenhagen en Aalborg. Een zakenreis Kopenhagen is dus perfect te combineren met de natuur in het noorden van Denemarken. Daarnaast is de regio Aalborg zelfs te combineren met bestemmingen in Zweden en Noorwegen.’

TERUGTREKKEN

Vestergaard: ‘Nederlanders houden van natuur, rust en ruimte. In Denemarken hebben we net wat meer ruimte dan in Nederland en we zien dat Nederlandse reizigers dat waarderen tijdens hun reis. Er zijn genoeg plekken in het bos of op het strand waar u als reiziger even alleen kunt zijn. U kunt dus prima even een paar dagen de drukte van de stad ontvluchten. Voor wie zich echt even wil terugtrekken is er een ruim aanbod aan vakantiehuizen die gehuurd kunnen worden.’ Na de eerste dag in Aalborg was het tijd om ook daadwerkelijk die rust en ruimte van de regio te ontdekken en te zien wat u allemaal kunt doen als u een paar dagen langer in de regio verblijft. Uniek was het bezoek aan Regan Vest, een verborgen nucleaire bunker uit de jaren ‘60. Officieel wordt het volgend jaar geopend als museum, maar Business Traveller kreeg als een van de eerste bezoekers een rondleiding door de bunker. De tijd heeft letterlijk stilgestaan in de ondergrondse stad, met maar liefst 232 kamers, een ziekenhuis, vergaderruimtes, eetzalen en koninklijke vertrekken. Het oorlogsverleden van Denemarken zorgt voor veel bezienswaardigheden, want naast de bunker van Regan Vest zijn er langs de Deense kust overal bunkers uit de Tweede Wereldoorlog te vinden. Veel van deze bunkers zijn nog in goede staat en tevens gratis te bezoeken. Stuk voor stuk geven ze een inkijkje in het verleden van de bestemming.

OESTERS EN CHAMPAGNE

FOTO: Jens Vestergaard & Dylan Cinjee businesstraveller.nl

Jeeptours, surfen en safari’s zijn misschien niet de eerste activiteiten waaraan u denkt als u naar Denemarken op vakantie gaat. Toch stonden deze activiteiten allemaal op het → programma tijdens de reis. Eerlijk is eerlijk, het is geen safari SEPTEMBER/OK TOBER 2021

AALBORG

→

waar u de big five kunt spotten, maar wel een waar u zelf de handen uit de mouwen mag steken. Het gaat hier namelijk om een oestersafari. Tijdens de excursie leert u meer over de Deense natuur en de techniek om oesters te vangen. Een leuke activiteit waar u samen met familie of collega’s het water ingaat, uw eigen oesters mag vangen, open mag maken en uiteraard mag proeven. Een heerlijke witte wijn of fles champagne mag natuurlijk ook niet ontbreken. Na de oestersafari bij het Dansk Skaldyrcenter vertrok ik naar Klitmøller voor een surfles bij Cold Hawaii. Cold Hawaii wordt gezien als het surfparadijs van Denemarken en Klitmøller zelf straalt overal de relaxte strandsfeer uit. Het was de eerste keer dat ik op een surfplank stond of in ieder geval een poging deed om erop te gaan staan. Maar misschien omdat het wat kleinere golven waren een perfecte eerste les, die werd afgesloten met een heerlijk Cold Hawaii biertje. Het gebied Cold Hawaii kent meer dan 30 surfspots. De twee riffen buiten de kust ten zuiden van de punt van Ørhage dragen ertoe bij dat Klitmøller bijzonder geschikt is voor verschillende disciplines binnen de surfsport. De vorming van golven vergemakkelijkt golf-, wind-, kite- en stand-up paddlesurfen. Dit is gelukkig niet alleen voor professionals, u kunt de nobele kunst van het surfen leren bij Cold Hawaii Surf Camp of de WestWind Surf Shop Klitmøller.

PALM BEACH

Ook het uiterste noorden van Denemarken kwam aan bod tijdens de trip, met onder meer een bezoek aan Skagen, Grenen en de haven van Frederikshavn. Op dit moment wordt Frederikshavn vaak aangedaan als onderdeel van een grotere reis door Scandinavië. Vanuit de haven vertrekken dagelijks veerboten naar Zweden en Noorwegen. Maar ook in de stad, omgeving en in de haven zelf is er veel te doen. In de haven worden er olieplatforms gerecycled, een spectaculair gezicht. U kunt een heuse ‘Harbour Trekking’ doen door de haven, waar er meer wordt uitgelegd over het proces en een enthousiaste gids u meeneemt tijdens een tour door de haven. Frederikshavn is een handelsstad met een bruisend leven. Op jaarbasis ontvangt de stad ongeveer 5 miljoen bezoekers. Of u nu met de veerboot of vanaf de

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

WATC H E S

Nederlanders houden van natuur, rust en ruimte

snelweg aankomt, u zult zien dat er altijd veel in de stad gebeurt. Een paar kilometer vanaf de haven vindt u ‘Palm Beach’ een totaal andere wereld ten opzichte van de haven, met helder blauw water, een wit zandstrand en palmbomen. Van juni tot september kunt u een bezoek brengen aan dit strand, gelegen op slechts anderhalve kilometer van het stadscentrum, waar u kunt genieten van de zeebries die door 60 palmbomen waait. U kunt ook kiezen voor een van de vele andere nabijgelegen witte zandstranden.

SKAGEN

Nog een stuk noordelijker ligt Skagen. Hier bezocht ik misschien wel het meest bekende plekje van Skagen, namelijk Grenen. Grenen is het noordelijkste puntje van Denemarken en de plek waar de Noordzee en Baltische zee samenkomen. De plek is een populaire fotolocatie en goed om te weten is dat u niet helemaal naar het punt hoeft te lopen. Er rijden namelijk tractoren met aanhangers heen en weer vanaf de parkeerplaats. Skagen zelf staat bekend om de karakteristieke gele huizen, het bruisende stadsleven, maar ook prachtige zandstranden en duinen. De levendige stad is de thuisbasis van een groot aantal leuke activiteiten en evenementen. Ga winkelen in de charmante straten van het voetgangersgebied van Skagen of verken het grote aanbod aan musea, zoals de teddyberen tentoonstelling in Skagen's Bamsemuseum. U kunt ook een bezoek brengen aan Skagen's Museum. Skagen's Museum is een internationaal gerenommeerd museum gewijd aan de schilders van Skagen, de kunstenaarskolonie met schilders als Krøyer, Anna & Michael Ancher, Tuxen en anderen, die zich in de 19e eeuw in Skagen vestigden. Tegenwoordig bevat Skagen's businesstraveller.nl

WATC H E S

MET DE KLOK MEE: Jeeptour op het strand van Løkken, oestersafari bij het Dansk Skaldyrcenter, de haven van Frederikshavn en bunkers uit de Tweede Wereldoorlog die je overal in Denemarken kunt vinden.

businesstraveller.nl

Museum ongeveer 1900 sculpturen, tekeningen en schilderijen, voornamelijk gemaakt door kunstenaars die Skagen in de periode 1870-1930 bezochten. Hoewel je misschien niet echt geïnteresseerd bent in kunst, mag je een bezoek aan dit museum niet missen als je in Skagen bent. U vindt er niet alleen kunst van wereldklasse, maar ook de sfeer van Skagen, die het heeft gemaakt tot de stad die het nu is.

LØKKEN

De laatste nacht van de trip sliepen we in Scandic The Reef in Frederikshavn. Het hotel heeft een Caribisch thema en biedt naast een restaurant, een nachtclub, een bioscoop en vergaderlocaties ook een heus zwemparadijs, geïnspireerd door Aqua Mundo. In het Caribische waterpark van maar liefst 1.500 vierkante meter kunnen gezinnen zich prima een paar uur vermaken. Op de laatste dag vertrok ik naar het plaatsje Løkken voor een actieve dag met onder meer een jeeptour, een bezoek aan de vuurtoren Rubjerg Knude Fyr en een uurtje mega surf. Acht personen op één surfplank in een zee vol golven vraagt natuurlijk om een nat pak, maar hilarisch is het wel. Het strand van Løkken met zijn klassieke strandhuisjes, de duinen en de karakteristieke vissersboten is zeker een bezoek waard. Het geheim van Løkken is dat de plaats het allemaal heeft: winkelen, actieve ervaringen en sport, lekker eten, kunst en cultuur en kindvriendelijke stranden.Het strand is een plek die u zelf moet ervaren, of u nu komt om te zwemmen of niet. De 500 iconische strandhutten op het strand tussen Løkken en Blokhus getuigen van de historische badcultuur van Denemarken. Geniet van een ijsje op de pier terwijl u geniet van de prachtige zonsondergangen aan de Noordzee. Als u een wandeling langs het strand maakt, zullen ook hier de bunkers uit de Tweede Wereldoorlog de geschiedenis van de bestemming vertellen. SEPTEMBER/OK TOBER 2021

APRIL 2020

businesstraveller.nl

CREDITS: GOOGLE MAPS

52 54

60 52 I GETEST

Alles wat je moet weten over de Hyundai IONIQ5 54 I HOT TICKETS

Hier moet je bij zijn

60 I GODDELIJK CYPRUS

Lekker, luxe en het goede leven businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

LIFESTYLE

Budgetvriendelijke Entertainment-topper: moto e20 Oké, eerlijk is eerlijk. We bellen, appen, kijken zakelijk onze mail, maar de funfactor is vaak net zo belangrijk. Onderweg een filmpje kijken in je hotelkamer bijvoorbeeld. Met de moto e-familie streeft Motorola ernaar consumenten belangrijke en veelzijdige functies te bieden. De moto e20 is daarop geen uitzondering. Deze biedt liefhebbers van een goede deal een entertainmentervaring waar je enthousiast van wordt, met een groot scherm, een responsieve octa-

coreprocessor en een betrouwbare dualcamera met Artificial Intelligence (AI) voor een betaalbare prijs. Films en videochats zijn enerverender op

een ultrabreed scherm. Het 6,5-inch Max Vision HD+-scherm op de moto e20 geeft inhoud scherper en met

levendigere details weer. Het heeft een beeldverhouding van 20:9, zodat je minder hoeft te scrollen maar meer kunt zien. Het hoge screen-to-body ratio zorgt ervoor dat je de telefoon comfortabel met slechts één hand kunt gebruiken. Voor een geweldige entertainmentervaring zijn responsieve prestaties nodig. Voel hoe je telefoon direct reageert op elke aanraking, tik en veeg door de responsieve octa-coreprocessor, en schakel moeiteloos tussen meerdere geopende apps.

Zakelijk zinnig: Kia Niro bekroond De Kia Niro is gekroond tot Zakenauto van het Jaar 2022. De vakjury is unaniem over de bestverkochte auto van Nederland: ‘Niemand kan om de Niro heen’. De Niro is een belangrijke pijler onder het succes van Kia en mede dankzij de volledig elektrische e-Niro is Kia inmiddels het

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

grootste merk van Nederland. Doorbreken op de zakelijke markt. Dat was het doel dat Kia zich een aantal jaren geleden stelde. Die missie is geslaagd, met een hoofdrol voor de Kia Niro, de bestverkochte auto van Nederland in 2020 en tot en met september 2021. Het succes

in de zakelijke markt komt bovenop de toch al sterke positie op de particuliere markt. Kia is daarmee in de eerste negen maanden van 2021 uitgegroeid tot het bestverkochte automerk van Nederland.

businesstraveller.nl

LIFESTYLE

Audi voor power-puristen ‘Performance’ krijgt bij Audi Sport GmbH een nieuwe lading met de introductie van de Audi R8 V10 performance RWD. Deze achterwielaangedreven versie - die leverbaar wordt als Coupé en Spyder koppelt de kracht van een 419 kW/570 pk sterke V10 middenmotor aan louter achterwielaandrijving. De RWD-versie wordt vanaf begin volgend jaar leverbaar, naast de bestaande Audi R8 V10 performance quattro. The Audi R8 V10 performance RWD (Rear Wheel Drive) levert 30 pk en 10

Nm meer dan de reguliere R8 Coupé en Spyder, die met de introductie van deze ‘performance’ variant niet langer geleverd worden. In de Audi R8 V10 performance RWD is de atmosferische 5,2-liter V10 FSI-motor goed voor een vermogen van 419 kW/570 pk en 550 Newtonmeter aan trekkracht. Daarmee sprint de achterwielaangedreven R8 in slechts 3,7 seconden (Spyder: 3,8 sec) van 0 naar 100 km/u en bereikt hij een top van liefst 329 km/u (Spyder: 327 km/u). Het vermogen wordt via een 7-traps S

tronic-transmissie met dubbele koppeling overgebracht op de achterwielen. Een mechanisch sperdifferentieel verdeelt de trekkracht op basis van de rijsituatie over de twee achterwielen, zodat de R8 RWD zelfs op een natte ondergrond grip biedt. Dankzij het aluminium Audi Space Frame (ASF) design en het gebruik van met koolstofvezel versterkte kunststof weegt de R8 V10 performance RWD slechts 1.590 kg (Spyder: 1.695 kg).

Handig zakelijk van Harman HARMAN International introduceert een nieuwe lijn van laadaccessoires en conference call-apparatuur. Met powerbanks, wandopladers, draadloze oplaadstations, kabels en een speakerphone, is de InfinityLab productlijn bedoeld om gebruikers verbonden te houden. Thuis, onderweg, in het klaslokaal of op kantoor. De productlijn is ontworpen met oog voor prestaties, kwaliteit en design. De producten, verkrijgbaar in verschillende kleuren, hebben een moderne look-and-

businesstraveller.nl

feel en zijn ontwikkeld met de focus op snelheid, efficiëntie en veiligheid. Bij de ontwikkeling van de InfinityLab productlijn staat ook duurzaamheid hoog in het vaandel: alle producten zijn gemaakt van 90% gerecycled plastic. Ook zijn alle laadkabels gemaakt van gerecyclede polyestergaren. Mooi voorbeeld is de krachtige, compacte en milieuvriendelijke InfinityLab InstantGo 10000 Wireless waarmee je maximaal drie apparaten kunt opladen: eén draadloos en twee bekabeld. Extra kabels

zijn apart verkrijgbaar. Deze en meer producten zijn exclusief beschikbaar zijn op Infinitylab.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

REVIEW

HYUNDAI IONIQ5 TEKST DENNIS DE GROOT De nieuwe Hyundai IONIQ5, een volledig elektrische CUV oftewel Crossover Utility Vehicle. Iconisch ontwerp, retro maar toch futuristisch en veel ruimer dan je denkt met techniek waar veel fabrikanten alleen nog maar van kunnen dromen.

heeft de KIA EV6 op hetzelfde platform gebouwd en biedt qua snelladen dezelfde mogelijkheden. Dezelfde techniek wordt ook toegepast in twee andere EV’s, waaronder de elektrische Porsche Taycan, maar dan zit je in een hele andere prijsklasse.

Business Traveller testte de Project 45 editie. Een echte eyecatcher. De redactie is nog nooit zoveel aangesproken over een auto. Deze versie van de IONIQ5 kon al worden besteld voordat consumenten de auto in het echt hadden gezien of in hadden gereden en dat is in grote getalen gebeurd.

De Hyundai IONIQ5 is beschikbaar met twee verschillende accupakketten: 58kWh en 73kWh met een actieradius van respectievelijk 384 kilometer en 481 kilometer. Dat is behoorlijk veel voor een auto in deze prijsklasse en met de techniek voor het snelladen, doet de auto er slechts achttien minuten over om van 10% tot 80% op te laden. Oftewel, het tankstation in, een broodje bestellen, even naar het toilet en je bent weer klaar om te gaan. In minder dan vijf minuten kan je weer 100 kilometer rijden wanneer je dit doet bij een Fastned-laatpunt.

De Hyundai IONIQ5 is verkrijgbaar in vier verschillende uitvoeringen: Style, Connect, Connect Plus en Lounge. De prijs van het instapmodel (Style) begint bij €43.500. Dat lijkt veel geld voor een Hyundai, maar je krijgt er veel voor terug, zoals het accupakket met snellaadfunctie. Dat is binnen dit prijssegment vrijwel ongeëvenaard. De enige andere auto die in deze prijsklasse dezelfde techniek biedt, is de KIA EV6. KIA, een dochteronderneming van Hyundai, SEPTEMBER/OK TOBER 2021

Maar rijdt dat dan een beetje? Nou en of. Eén tik op het ‘gaspedaal’ drukt je stevig in de stoel. Met een vermogen van 305Pk, een koppel van 605Nm en vierwielaandrijving, gecombineerd met het lage zwaartepunt van de auto, doet businesstraveller.nl

REVIEW

niet vermoeden dat je in zo’n ruime auto rijdt. Terwijl de IONIQ5 een wielbasis heeft van maar liefst drie meter. Dat is gigantisch. Hierdoor ontstaat er binnenin de auto ook heel veel ruimte. Zowel voor- als achterin is er bijzonder veel hoofden beenruimte. De achterbank kan 13,5 centimeter naar voren worden verschoven waardoor er weer meer ruimte in de kofferbak ontstaat. Kortom, een ontzettend veelzijdige auto deze IONIQ5. Het interieur geeft een gevoel van rust. Een sereen geheel met bijzonder veel ruimte. Het voor- als achterin. Zowel het instrumentenpaneel en het multimediascherm zijn volledig digitaal en helder. Het witte interieur doet futuristisch aan en doordat het middenconsole veertien centimeter naar voor en achter verschuifbaar is, ontstaat er een zee van ruimte. Waar de KIA EV6 meer het idee van een ingesloten cockpit geeft, is hier gekozen voor een modern huiskamergevoel. De gebruikte materialen stralen luxe uit. Iets wat velen niet achter Hyundai zouden zoeken, maar waar ze met deze auto echt het tegendeel bewijzen. Naast dit alles beschikt de IONIQ5 over nog veel meer technische hoogstandjes. Wat dacht je bijvoorbeeld van Vehicle 2 Load? Je kan andere elektrische auto’s van stroom voorzien, weliswaar niet met hoge laadsnelheiden, maar het kan. Handig als iemand een keer zonder stroom komt te staan. De auto stopt overigens met het leveren van stroom bij 15%, zodat de auto zelf altijd voldoende stroom overhoudt. Je kan het laadpunt van de auto met een adapter gebruiken om andere elektrische apparaten te gebruiken of op te laden. Onder de achterbank bevindt zich nog een stekkerpunt om bijvoorbeeld achterin een laptop te gebruiken. Voorin is zelfs een draadloos oplaadpunt voor telefoons die dit ondersteunen. Eigenlijk is de IONIQ5 dus naast een auto eigenlijk een hele grote powerbank. Verder is de door ons gereden versie voorzien van voorstoelen die in een loungestand gezet kunnen worden. Zo kan je tijdens het laden zelf ook even opladen. De Project 45 editie is zelfs uitgerust met een zonnepaneel op het dak die de auto op jaarbasis, in ideale omstandigheden, 2.000

LINKS Instrumentenpaneel

kilometer aan extra bereik kan geven. Het zonnedak is nu nog niet beschikbaar, maar kan later als optie worden toegevoegd. Nu hebben wij de meest complete uitvoering getest, maar ook het instapmodel Style is uitermate compleet. Wanneer er gekozen wordt voor het model van €43.500, komt deze met het 58kWh accupakket en is deze achterwielaangedreven. Als standaardopties is dan onder meer het volgende inbegrepen: • 11 kW 3-fase onboard charger • Laadkabel voor laden via stopcontact (230V) • 12,3-inch Multimediascherm met navigatie • Apple Carplay & Android Auto (bedraad) • Hyundai Bluelink met smartphone-app & LIVE Services • 19-inch lichtmetalen velgen met 235/55R19-banden (Michelin) • Verwarmbare buitenspiegels • Achteruitrijcamera • Highway Driving Assist (HDA) • Vermoeidheidsherkenning (DAW) Wij denken dat de IONIQ5 erg goed gaat scoren en niet alleen bij zakelijke rijders. Want wat deze auto te bieden heeft binnen deze prijsklasse is ongekend. Hyundai heeft echt een stap gezet richting de toekomst met deze auto en het heeft er alles van weg dat dit een groot succes zal worden bij de Nederlandse automobilist.

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

INTERVIEW

DE HEE TSTE TICKE TS VAN 202 2 We mogen weer. De sportliefhebber heeft lange tijd aan zijn T V gekluisterd gezeten, met een uitzicht op lege stadions en een meelopende geluidsband met gejuich.

MEI/JUNI 2021

businesstraveller.nl

HOT TICKETS

TEKST TIJN KRAMER

ede-sportfans… we mogen weer! Business Traveller kijkt uit naar de meest adrenaline-verhopende events van 2022, want live is leuker.

Oké vooropgesteld, voordat we doorschieten in ons enthousiasme. Er mag veel weer, maar een en ander verschilt per land, per sport en ga zo maar door. Het aantal personen, wel of geen toegangspas, met of zonder test et cetera. En dat alles kan met de dag weer veranderen. Maar de tendens is in ieder geval positief en op het moment van schrijven is er al weer een ruim aanbod en het ligt in de lijn der verwachting dat er meer en meer kan. Maar laten we het vooral aan de expert vragen. Joost Verwer is Partnership Manager P1 Travel, een snelgroeiende specialist in sportreizen over de gehele wereld.

WAT ZIJN DE HOT TICKETS VAN 2022?

Braadworst, veel goed bier en sfeer, heel veel sfeer

‘We hopen enorm dat 2022 het jaar wordt dat alles weer mag. Als je het ons vraagt, hebben wij en alle fans lang genoeg moeten wachten. Hot tickets voor 2022 zijn tickets voor Manchester United op Old Trafford, Ronaldo zien spelen in een goed draaiend team, dat maakt elke voetbalfan blij en staat ook op ieders bucketlist geloof ik. Daarnaast zijn de tickets voor Borussia Dortmund hot aangezien dat een kersverse nieuwe samenwerking is voor ons. P1 Travel is hun eerste ticketing partner en voor ons is het onze eerste Duitse partner. De sfeer in Signal Iduna Park is ook altijd top. Een echte outsider in de hot tickets is die voor het nieuwe seizoen voor Newcastle United. Nu de club is overgenomen voor een enorm bedrag kan dat weleens een heel ander team gaan worden. Laat dat spektakel maar komen.

FOOTBALL COMES HOME

Uiteraard koesteren we allemaal ons eigen ‘cluppie’ in Nederland, of dat nu Ajax, NEC of Telstar is. Allemaal goed. Maar zelfs de meest verknochte fan zal beamen dat een bezoek aan een buitenlandse wedstrijd een cadeautje is. Een logische eerste keuze is dan vaak het Engelse voetbal, de Premier League heeft nog altijd de meeste wereldsterren en vooral historische stadions en echte fanschares. Een ‘pint’ erbij, of vooruit een paar, en genieten maar. Maar waar gaan we heen? Verwer: ‘Engeland is hoe dan ook

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

→

HOT TICKETS

→

LOUIS VAN GAAL

geweldig en elke club heeft zo zijn charme. Veel van onze klanten gaan voor hun voetbalweekend naar een heel specifieke club en andere klanten kijken vooral wat er nog meer te doen is in de betreffende stad. Tottenham is populair vanwege het vrij nieuwe stadion, terwijl Chelsea juist geliefd is vanwege haar authentieke stadion. West Ham United overtreft momenteel de verwachtingen in de Premier League wat voor leuke potjes zorgt en de terugkeer van Ronaldo zorgt dus natuurlijk ook voor veel liefhebbers voor Manchester United. Een voetbalweekend bestaande uit de combinatie van een wedstrijd van een goede Premier League club uit London en een wedstrijd uit een lagere divisie in een oud stadion is de perfecte trip.’ Dat laatste beamen we volkomen. We combineerden in het verleden een wedstrijd van Chelsea in het best chique stadion, maar genoten een dag eerder met net zoveel liefde van een wedstrijd in het krakkemikkige maar oh zo authentieke Selhurst Park, midden in een Engelse woonwijk. Het is de thuishaven van Crystal Palace en stamt al uit 1924. Het ruikt er heerlijk naar gegrilde hamburgers, Engels bier en thee met melk. Het is geweldig.

Maar 2022 zal uiteindelijk toch het jaar worden van het WK Voetbal in Qatar, en op moment van schrijven ligt Ons Oranje op de goede weg om volgend jaar najaar erbij te zijn in de golfstaat. Dat wordt natuurlijk een voetbalfeest waar je bij wil zijn. Verwachten jullie veel animo? ‘Uiteindelijk wel. Nederland staat er goed voor en speelt leuk voetbal. Het is ook alweer acht jaar geleden dat de Oranje Leeuwen op een WK te zien waren; de fans kijken er enorm naar uit’, zegt Verwer. Maar laten we ‘ons’ eerst maar kwalificeren, ‘let’s not jinx it’, dan komen we er vast op terug.

Het is aan te raden tickets of reizen tijdig te boeken…

Maar zo zijn er vele mooie clubs om te bezoeken. FC Barcelona is een bucketlister, en allicht PSG met zijn sterrenensemble, hoewel de meest gepassioneerde fans bij Olympique Marseille te vinden zijn. De Italiaanse Liga maakt een mooie comeback en het voetbal is natuurlijk uitstekend in het land van de Europees Kampioen. Over het Duitse voetbal hoeven we het bijna niet te hebben, want dat weet elke kenner wel. Toch? Fans van de twee clubs die door elkaar heenlopen, braadworst, veel goed bier en goede sfeer, heel veel sfeer. Zeker in de grensstreek is het genieten. Schalke 04, nu tijdelijk een divisie lager, FC Köln en misschien wel de mooiste: Borussia Dortmund, weer helemaal terug aan de top met de Noorse superspits Erlin Haaland. SEPTEMBER/OK TOBER 2021

MET DE KLOK MEE: Wimbledon, oranje sfeer en Max Verstappen.

businesstraveller.nl

H O TS ET OI CU KL E T S

MAX FACTOR

Een van de populairste sportuitjes is natuurlijk Formule 1. Max Verstappen ligt nog volop in de strijd om de WK titel, en dat zal volgend jaar niet anders zijn. Een feest om niet te missen, voor een keer, met de kans verslaafd te raken. Op 21 maart 2022 begint het nieuwe seizoen, maar pas in de zomer 2022 komt het rijdend circus in buurt, met heerlijke races in Oostenrijk, Spa (België) en Zandvoort. En nog veel meer natuurlijk.

RUGBY KOMT ERAAN

Een sport die misschien niet zoveel in de schijnwerpers staat in de Nederlandse kranten, maar wel wereldwijd fans kent, is rugby. Ook in Nederland barst het van de fans. Op het afgelopen WK in Japan, in 2019, behoorden Nederlanders tot de grootste fanschares in aantal van landen die niet aanwezig waren op dat WK. In Japan dus. Nu zal het Nederlands rugbyteam zich zeer waarschijnlijk weer niet kwalificeren, maar het volgende WK in 2023, is om de hoek. In meerdere steden in Frankrijk, zelfs in Lille, op slechts drie uur rijden. Uit eigen ervaring; het bezoeken van een topwedstrijd in het rugby, in een van de traditionele rugbylanden, is een ervaring om nooit meer te vergeten. Er is nul vijandigheid, integendeel: de fans gedragen zich als oude vrienden, soms plagerig maar altijd vriendelijk en gastvrij. De sfeer in de stadions is ongekend. Hoor het imposante ‘volkslied’ van Schotland in het heerlijke sfeervolle Murrayfield. De Haka van de All Blacks wel eens live gezien? Puur kippenvel. De strijdlust der Bokkies, ofwel wereldkampioen Zuid-Afrika of genieten van het opkomende Japan. En dan de sport zelf; keihard in het veld, maar nooit zeuren. Een schwalbe vrije sport voor bikkels, ook bij de dames overigens. Dus willen

→ 5577

businesstraveller.nl

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

HOT TICKETS

→

Nederlanders naar het WK Rugby? Hell yes, weet ook Verwer. ‘De verkoop voor het WK Rugby Frankrijk 2023 loopt waanzinnig goed, dat hadden we echt niet verwacht. Wij zijn verantwoordelijk voor de verkoop in Nederland, Oostenrijk, Duitsland, België en Italië en we merken dat grote groepen fans, voornamelijk uit Nederland en Duitsland, niet kunnen wachten om naar dit evenement te gaan. Sinds het moment dat wij mochten beginnen met de verkoop overstroomde onze mailbox en stond onze telefoon roodgloeiend. Onlangs is onze pakketvoorraad uitgebreid, waardoor we nog meer fans blij kunnen maken.’ En om daarmee te besluiten. Hoe mis je het niet? Wachten op de beste laagste prijs of meteen maar zekerheid? ‘Last minute boeken is zeker een optie, maar de kans bestaat dan altijd dat jouw gewenste ticket of wedstrijd niet meer beschikbaar is. Fans die graag naar een bepaalde club of zelfs wedstrijd gaan adviseer ik om de tickets of reizen tijdig te boeken. Hierdoor is de fan er gegarandeerd bij en kan er de voorpret eerder beginnen. Hoe dichter bij het evenement, hoe groter de kans dat tickets niet meer beschikbaar zijn. Lang wachten met het bestellen van een ticket in de hoop dat de prijs lager is zou ik persoonlijk afraden, dat gaat bij voetbaltickets lang niet altijd op. Bij lage beschikbaarheid kunnen prijzen namelijk ook hoger worden en in dat geval kan de prijs dus hoger zijn én kan de gewenste stoel in het stadion al weg zijn. En uiteindelijk wil je toch die ultieme, complete beleving.’

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

7 TIPS VOOR DE SPORT BUCKETLIST

Je bent fan of niet. Hoofdredacteur Tijn Kramer zet 7 fantastische meegemaakte sportevenementen op een rijtje. In willekeurige volgorde maar allemaal om nooit te vergeten. 1) De Olympische Spelen. Het maakt niet zoveel uit wat je ziet als je je maar kunt onderdompelen in de sfeer. Ik zag ooit kleiduifschieten in Londen 2012. Heerlijk! Nu al zin in Parijs 2024. 2) La Bombonera, Buenos Aires. Bij de kenners welbekend. Het geelblauwe stadion van Boca Juniors, de club van Diego Maradona. De derby tegen River Plate is ongekend, maar tegen elke club is het een belevenis om nooit te vergeten. Een zinderend volksfeest om nooit te vergeten. Kaarten zijn schaars en duur maart elke cent waard. De waanzinnige gele muur van Dortmund komt in de buurt. 3) Het Azteken Stadion, Mexico Stad. De Haka van Legendarisch stadion van het mooiste WK ooit: 1986. (oké, 1970 heb ik niet gezien). de All Blacks Ik zag er Mexico-Honduras, en genoot van wel eens live een schitterend groot stadion, Mexicaanse gezien? Puur liederen en gepassioneerde fans.. Leuk te kippenvel! combineren met Mexicaans worstelen op een andere dag. 4) Rugby. De liefde begon op Murrayfield, een jaar of tien geleden, toen de Franse

businesstraveller.nl

HOT TICKETS

haantjes op bezoek kwamen bij de stoere Schotten. En ik was verkocht. Bezoeken aan het WK in Engeland (Nieuw Zeeland-Georgië in Cardiff ) en het WK in Japan (ZuidAfrika-Japan in Tokyo) plus ieder jaar een test- of Six Nations wedstrijd en ik ben nog even enthousiast). Leukste stadions: Dublin, Edinburgh, Cardiff. Op het zuidelijk halfrond moet ik nog op onderzoek. 5) Tour de France. Een drie weken durende ode aan LA Douce France. Leuk om te zien, al is het maar de aankomst in Parijs waar altijd wel een gratis plekjes te zien is. 6) Wie het kleine niet eert. Juist de kleine(re) clubs zijn soms geweldig. Fulham heeft een geweldig leuk klein stadion. Of nog kleiner! Tweede divisie Pools voetbal, een topper op de Faeröer eilanden of in Suriname. Er is bijna altijd wel iets te vinden. 7) Sports USA. De sportbeleving in de VS is totaal anders, en een studie op zich. Sommige stadions zijn wat sfeerloos maar veel vaker is het een geweldige beleving. De NFL is leuker op TV, maar zeker NBA en NHL zijn aanraders. Ga dan vooral in echte sportsteden zoals Boston, LA of Chicago. Honkbal duurt lang, maar is ook genieten, vooral in de oude stadions van de Cubs en de Red Sox. 5599

DE AGENDA VAN 2022

De lijst is verre van volledig, maar we kunnen alvast enkele mooie wedstrijden en evenementen op een rijtje zetten. Data van sommige wedstrijden zijn nog niet vaststaand, houd daar rekening mee. We leggen de nadruk op de eerste helft van 2022, aangezien nog niet alle wedstrijden bekend zijn later in het jaar. 23 januari: De heerlijke topper AC MilanJuventus (met Zlatan) 4 - 20 februari: De Olympische Winterspelen in en vooral nabij Beijing. 5 februari: Start van de Six Nations Cup Rugby met het eerste weekend meteen

businesstraveller.nl

het altijd intense Schotland-Engeland. Verder deelname van Ierland, Wales, Frankrijk en Italië. Het toernooi loopt tot en met zaterdag 19 maart. 6 februari: Een knaller in La Liga: FC Barcelona tegen landskampioen Atletico Madrid 12 februari: Nog zo’n topper in de Six Nations: Frankrijk-Ierland 5 maart: Smullen in de Premier League Manchester City- Manchester United. Een echte derby tussen de landskampioen en de Red Devils met Ronaldo himself. 11 maar: Six Nations. Pick of the weekend: Wales- Frankrijk. De titelverdediger speelt in het heerlijke compacte Cardiff, een stad vol rugbysfeer. 20 maart: Real Madrid- FC Barcelona. El Clasico, genoeg gezegd. 14 mei: De teams zijn onbekend maar de FA Cup Final is puur bucketlistgoud voor elke voetbalfan. 15 mei: Op naar Premier League. Manchester United-Chelsea. Kan zomaar eens beslissend zijn voor de titel. 18 mei: Europa League Finale. Een finale is altijd spannend, laten we hopen op

een mooie Nederlandse deelname! De wedstrijd is in Sevilla, een hele leuke stad die zo’n beetje een abonnement heeft op deze beker. 28 mei: Champions League Final. De Finale is dit jaar in het mooie St Petersburg. Lukt het Ajax? En anders wel andere pure voetbaltop. 29 mei - 11 juni: Roland Garros. Parijs is altijd een goed idee. 27 juni - 10 juli: Wimbledon. Aardbeien, champagne, en genieten maar. De finale is op 10 juni en dat zijn zeer gezochte (en dus dure) kaarten maar ook de eerdere rondes zitten vol sfeer. Moet je een keer meemaken. 2 - 24 juli: Tour de France. We gaan weer voor geel. Met de start in Kopenhagen. Zomer 2022: Max gaat vast opnieuw strijden om de titel. Het Formule 1 circus komt in de zomer van 2022 naar Europa. Denk Oostenrijk, Spa en Nederland als leuke opties. 21 november - 22 december: WK Voetbal in Qatar. Het toernooi waar Oranje de wereldtitel eindelijk wint. Ja toch?

SEPTEMBER/OK TOBER 2021

LEKKER, LUXE EN HET GOEDE LEVEN Wat een heerlijk eiland. Niet voor niets wisten de Griekse goden het goed te vinden. Maar ook voor ons stervelingen is het een bestemming om te koesteren: zonzeker, fantastisch eten, cultuur, natuur en voortreffelijke wijn. En enkele van de beste hotels van Europa.

SJ UE LP IT/ EAMU BG EURS /TOUKS T 2O 0B 2E1R 2 0 2 1

bb uu ss ii nn ee ss ss tt rr aa vv ee ll ll ee rr .. nn ll

CYPRUS

TEKST TIJN KRAMER schiereiland Akamas biedt vele leuke activiteiten. Het populaire stadje Pafos ligt in het uiterste zuidwesten van het land. De gezellige plek bestaat uit twee delen, het boven- en benedendeel. Het toeristische hart van de regio is het benedendeel. In dit gedeelte ligt de haven van de stad dat plaats biedt aan de vele terrassen die vervolgens een geweldig uitzicht geven. In Pafos zijn er ook vele opgravingen te bewonderen.

et Cyprus schotel je zowel cultuur- en natuurliefhebbers als zon-, zee-, feest- en strandaanbidders een bijzondere bestemming voor. De laatste zal voor velen de belangrijkste zijn. Als het hier hoost, is het daar toch wel extra lekker. Even heerlijk bijkomen op het strand. Bij Coral Bay vind je een fraai zandstrand, er worden ligbedjes en parasols verhuurd, je kan er aan allerlei wateractiviteiten doen en je vindt er de strandtenten waar je kan genieten van een lekkere cocktail, het lokale bier of vooral de wijn van het eiland. Naast Coral Bay heb je bijvoorbeeld ook nog Nissi Beach in het zuidoosten. Wij trekken als eerste naar Pafos, waar ook ons vliegtuig landt. Het badplaatsje Pafos is klein, maar gezellig en het businesstraveller.nl

de moeite waard. Dit gedeelte wordt ook wel gezien als het commerciële centrum van de stad. Er is op dit gedeelte een overdekte markt, een winkelstraat en een boulevard. Daarnaast is het kleine Byzantijnse museum gevestigd in het bovendeel. Dit museum bezit een oude schat aan iconen. Een van de hoogtepunten is dus the Tombs of the Kings, die wij bezoeken met een uitstekende gids. Een aanrader omdat zo een bezoek van een tikje stoffig naar ontzettend interessant gaat. Want de mythologie heeft een rijkdom aan verhalen die wel honderd lockdowns boeiend kunnen maken. Hoewel de naam anders doet vermoeden, liggen er hier geen koningen begraven. Wel is het een zeer historische plek om te bezoeken, want de graven dateren uit de vierde eeuw voor het begin van de westerse jaartelling. Niet voor niets zijn ‘the Tombs of the Kings’ benoemd tot Unesco Werelderfgoed. De graven behoren dan ook tot één van de meest belangrijke archeologische opgravingen van Cyprus.

DE GODEN

De archeologische ontdekkingen beslaan een oppervlakte van meer dan tien hectaren. Er zijn op dit gebied villa’s met prachtig gerestaureerde mozaïekvloeren waarin figuren uit de Griekse mythologie te zien zijn. Het benedendeel is het kloppende hart, maar het bovendeel is ook zeker

De Griekse goden hebben een zeer belangrijke rol gespeeld in de Cypriotische geschiedenis. Fenicische namen als Anat, Baal, Eshmun, Reshef en Mikal, maar ook de Egyptische goden zijn essentieel in de cultuur van het land. De bekendste naam is wellicht die van de Griekse godin van de liefde, Aphrodite. Geboren uit het zilveren schuim op het moment dat de golven van de zee werden bevrucht door neervallende bloeddruppels van de godenkoning Uranus. Aphrodite was de schoonste vrouw, zo blank als het schuim, die de wereld ooit had gezien. Zo kreeg de godin haar naam, die ook wel ‘de uit schuim geborene’ of ‘de opduikende’ betekent. De Petra tou Romiou, Rots van Aphrodite, is een veel bezochte bezienswaardigheid op Cyprus. → SEPTEMBER/OK TOBER 2021

CYPRUS

66 22

schildpadden worden gespot. De zuidkust van het land is een van de laatste Mediterraanse broedplaatsen van de groene- en karetzeeschildpad.

CYPRUS OP WIELEN

→

Jaarlijks brengen tienduizenden toeristen een bezoek aan de heiligste plek van het land. Neem een foto bij de beroemde rots of geniet van het zonovergoten Cyprus op een van de mooiste stranden van het land in de omgeving van de rots. Als het de bezoeker meezit, kunnen er zelfs SEPTEMBER/OK TOBER 2021

De grotere steden van het land, zoals bijvoorbeeld Larnaca, Nicosia en Limassol zijn absoluut een bezoekje waard, maar er zijn ook talloze kleine(re) steden en dorpen te ontdekken op dit eiland. De beste manier om de binnenlanden, en dus de rustigere, plekken te verkennen is door het huren van een auto. Er is een groot aantal routes uitgezet over het hele eiland. Rijd bijvoorbeeld via de uiterste zuidkust naar een stadje nabij het uiterst serene Akamas Peninsula Nationale Park. In dit gebied kan er in alle rust worden genoten van de ongerepte Cypriotische natuur. Dit gebied is vooral populair onder de mensen die een alternatief willen voor de toeristische steden. ‘Het pad van Aphrodite’ is ook een zeer populaire route op Cyprus. Startend bij de Rots van Aphrodite loopt de

route onder andere langs de baden van het schiereiland Akamas en de nabijgelegen liefdesfontein, de Fontana Amarosa. Wanneer men toch aanwezig is op het schiereiland is hier uitstappen een aanrader. De kloof van Avakas is voor natuurliefhebbers een waar paradijs. Er kan in alle rust genoten worden van de gevarieerde flora en fauna van Cyprus. Wie echter even geen rust wil, maar actie kan in deze regio ook uitstekend tours doen per 4x4 of wie zelf wil rijden, per buggy of quad. We kiezen voor de laatste en ervaren dat dit ook echt een stevige maar coole tour is, we gaan echt offroad, zitten onder het stof, maar kunnen halverwege en aan het einde dit er prima afzwemmen aan een van de mooie stranden. Zoals bij de Blue Lagoon, een erkende naam wereldwijd voor een mooi stukje waterlichaam, en dat klopt ook op Cyprus. Aan de baai, een zeer populair boottochtje zwem je in prachtig helder water. Maar er is volop meer keuze: paardrijden, fietsen of mountainbiken. Waag je ook aan businesstraveller.nl

CYPRUS

het wijnproeven, olijf plukken en het maken van de lokale halloumikaas en je waant je al een echte Cyprioot! Voor de echte avonturiers zijn er ook talloze activiteiten op het eiland te doen als zweefvliegen, parachutespringen, deltavliegen en skydiven.

TROODOSGEBERGTE

Deze bergketen beslaat een groot deel van het westen en het midden van het eiland en is het gehele jaar door een populair uitstapje. In het herfst- en lenteseizoen is beklimmen van de grootste berg van het gebergte een populaire activiteit. De Olympus, niet te verwarren met de beroemde naamgenoot in Athene, is met bijna 2000 meter in trek bij bergbeklimmers. Hoewel Cyprus niet bij iedereen een belletje doet rinkelen als wintersportgebied kan er in het winterseizoen worden geskied op de heuvels van de Olympus-berg. De ‘Zeus piste’ is veruit de populairste. Dit blijkt wel uit de jaarlijkse officiële internationale F.I.S. Ski Competitie, businesstraveller.nl

georganiseerd door de Cypriotische Het lokale Almyra Ski Federatie. Deze wedstrijd wordt ook Hotel is een oase gehouden op de van luxe, fraai en Zeus piste. Veruit trendy vormgegeven de populairste bezienswaardigheid op deze bergketen is het Kykkosklooster. Op ruim 1300 meter hoogte ligt het UNESCO Werelderfgoedlijst genoteerde monnikenverblijf. Het terrein herbergt een van hoogste concentraties aan kerken en kloosters uit het Byzantijnse Rijk. Het is vooral populair vanwege de rijkelijk versierde wandschilderingen. In de tien, in grootte verschillende, gebouwen zijn tekeningen van voor en na het Byzantijnse bewind te zien.

NICOSIA

De hoofdstad van Cyprus is Nicosia en de oude binnenstad is de grootste

attractie van deze plaats. Nicosia is omringd door oude Venetiaanse muren en je vindt hier een leuke wirwar van oude straatjes, bezaaid met historische monumenten, winkeltjes en cafeetjes. Buiten deze wat grotere plaatsen zijn er talloze lieflijke dorpjes, die je kunt bezoeken en waar een sfeer hangt van tijdeloosheid. Vooral in de bergdorpen is het erg knus en de Cyprioten zijn overal zeer vriendelijk, gastvrij en hebben een goede beheersing van de Engelse taal. Wil je liever een feestje vieren en even los dan is Ayia Napa the place to be. Het dorp werd zelfs lange tijd het nieuwe Ibiza genoemd. Tegenwoordig is de hype voorbij, maar kun je er nog steeds goed stappen. Naast het uitgaansleven kun je ook nog culturele activiteiten ondernemen. Het klooster van Ayia Napa stamt uit het begin van de zestiende eeuw en vlakbij ligt het dorp Paralimni dat een bezoekje waard is. En wie van watersporten houdt, kan zich op de stranden van Ayia Napa volop uitleven. → SEPTEMBER/OK TOBER 2021

CYPRUS

Aphrodite was de schoonste vrouw, zo blank als het schuim, die de wereld ooit had gezien

66 44

→

Wij kiezen in eerste instantie voor de gezelligheid van Pafos. Het lokale Almyra Hotel is een oase van luxe, fraai en trendy vormgegeven en niet voor niets lid van Design Hotels. Almyra is een verademing voor iedereen die op zoek is naar een 'minder gewone' vakantie: een chill-chic designhotel op smaak gebracht met een vleugje humor, een snufje speelsheid en een gezonde dosis soul. Het luxe hotel is zowel geschikt voor stijlvolle stellen en voor gezinnen en het draait in Almyra allemaal om zorgeloos mediterraan leven met een coole, eigentijdse twist. Volwassenen komen tot rust in de zeer fraaie Almyraspa of je geniet van fusion-diners met een adembenemend uitzicht op zee, in Notios. We genieten van prachtige gerechten met een Aziatische twist. Subliem, een tikje Nobu zeg maar. En net voor het hotel ligt een van de leukste eethuisjes van het eiland: Ouzeri. De authentieke Cypriotische SEPTEMBER/OK TOBER 2021

keuken! Farm to table! Verse vis, haloumi-kaas uit de bergen, heerlijke onbekende worstes en wederom die mooie wijn. En dat met het geluid van de golven. Vooruit, in de luxe kamer met uitzicht op zee nog een afzakker maar het moge duidelijk zijn dan dit de luxe oase van Pafos is. De tweede helft van de trip gaan we echter naar een echte oase. Het Anassa Hotel behoort in het noordwesten van het eiland tot de zeldzame categorie: absolute wereldtop. De service is van zeer hoog niveau, er is een ruim culinair hoogwaardig aanbod en je kunt er ook gewoon heerlijk lokaal eten. Infinity pool, prive-strand, fenomenale kamers met uitzicht, badspullethes van Aqua di Parma. U snapt het. Wereldtop. Ontworpen als een traditioneel Cypriotisch dorp, met laagbouw kamers, suites en woningen, wordt Anassa niet alleen erkend als een leider in luxe mediterrane resorts maar is vele malen uitgeroepen tot een van de

beste hotels ter wereld. Anassa ligt aan de rand van het ruige Akamasschiereiland in West-Cyprus. Het hotel staat bekend om zijn prachtige afgelegen strand, kristalhelder water, uitgestrekte tuinen met olijfgaarden en bougainvilles, chique design en vriendelijke service. Het hotel belichaamt het mediterrane leven en straalt traditionele charme uit van het dorpsplein met zijn eigen Byzantijnse kapel tot de kenmerkende suites en woningen die vernoemd zijn naar Griekse goden en godinnen. Een van de hoogtepunten van een luxe escape is een bezoek aan de Thalassa Spa, die regelmatig een van 's werelds beste spa's wordt genoemd, een neoklassiek toevluchtsoord van gezondheid en verwennerij, gerangschikt rond een met zuilen verlicht zwembad. Thalassotherapiebehandelingen (van het Griekse woord 'thalassa' - zee - en 'therapeía' - genezing) zijn gebaseerd businesstraveller.nl

CYPRUS

op de herstellende voordelen van het zeeklimaat, zeewater en mariene derivaten. Het hotel heeft nooit het gevoel van een hotel. Je waant je eerder in een lokaal dorp, een zeer luxe dorp weliswaar, maar dan een waar de rust overheerst. Anassa tekent zich als een halve maan van 166 laagbouwkamers, suites en woningen in de stijl van een witgekalkt Byzantijns dorp, die door levendige, bloemrijke tuinen naar beneden loopt naar een zandstrand. En dat eten, goddelijk eveneens. Lunchen bij Pelagos, dineren onder de sterren bij Helios. En er is meer keuze. Een top of the line cocktailkaart is gemaakt door de mixologist en onder toezicht van chef-kok David Goodridge, is Anassa het enige hotel in Cyprus dat al zijn eigen kaas, brood, gebak, jam en sauzen ter plaatse maakt voor de meest verse, meest authentieke smaken (inclusief gluten-, suiker- en zuivelvrij) . De businesstraveller.nl

kaarten staan vol seizoensgebonden lokale producten en specialiteiten, en dat is een cadeautje. De wijnkaart is meer dan indrukwekkend, en de bediening uitzonderlijk attent. Dit is geen hotel voor uitgebreide sightseeing, je wilt zo lang mogelijk blijven in deze door de goden gekuste grond. Wat een heerlijkheid. We zijn een beetje verliefd, zoals dat gaat op het eiland van Aphrodite. SEPTEMBER/OK TOBER 2021

VOLGENDE EDITIE

De mooiste hotels van Azie 66

APRIL 2020

businesstraveller.nl

Welkom terug!

Tijden zijn veranderd, onze ambities niet. “Heb je de internationale trein gemist? Die internationale meeting, de beurs, de zakenlunch? Het vis-à-vis zakendoen? Wil je weer reizen, maar wel groen, weet dat de trein voor je klaar staat en gemiddeld 7 keer minder CO2 uitstoot dan het vliegtuig. Daarmee is het niet alleen de meest comfortabele, maar ook de meest duurzame manier van reizen. Welkom terug in de trein!”

Annemarie Ariesen, Manager Business to Business & Group Travel

Verbreed uw horizon met onze Business Class Een exclusieve vliegervaring waar u voor maximale comfort en privacy kiest. · Duurzamere vliegtuigen en vloot. · Full ﬂat stoelen met directe toegang tot het gangpad. · Menu's samengesteld door de 12 Michelin ster chef-kok Marting Verasategui.

BESLIS HOE VER U WILT GAAN. aireuropa.com

Business Traveller - September / Oktober

Articles inside

PRIVATE JETS

WORLD GREATEST

TOPPERS

DUURZAAM VLIEGEN

BELASTING ONTWIJKING

BANGKOK