D-RT-SCHADE GARANTIE OP ONENIGHEID

Fraude, angst, onbegrip, liquiditeit en vorderingen D-RT schade: garantie op onenigheid

Touroperators liggen in de clinch met Stichting Garantiefonds Reisgelden (SGR) om schades die zijn ontstaan naar aanleiding van het faillissement van D-RT waarbij de situaties per partij verschillen. Touroperators vinden dat zij niet voor de (volledige) kosten hoeven op te draaien, maar ook bij SGR zou men het volstrekt onlogisch vinden wanneer zij voor de schade moeten opdraaien.

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Travelpro sprak halverwege maart, vlak voordat het magazine naar de drukker ging, met meerdere reisprofessionals evenals met SGR-directeur Erik Jan Reuver om een beeld te krijgen van het conflict. Niet iedereen wilde met naam en toenaam worden genoemd, onder meer om de onderhandelingen die al langere tijd lopen niet te verstoren. Reuver laat naar aanleiding van vragen aan Travelpro weten met een aantal partijen in gesprek te zijn over de schade die SGR bij hen in rekening heeft gebracht uit hoofde van faillissement D-reizen. “De meeste partijen hebben netjes de vorderingen betaald, maar nog niet iedereen heeft onze vordering geaccepteerd. Daar lopen met bepaalde partijen nog gesprekken over.” Uit de gesprekken die Travelpro had met betrokkenen lopen de gemoederen daarbij soms hoog op. “Waarom moeten wij de schade die is ontstaan door frauduleus handelen betalen?”, “de garantiestelling is te laag geweest gezien de schade”, “de hele branche denkt dat SGR het D-RTfaillissement had kunnen voorzien”, “touroperators zijn wellicht angstig dat SGR naar de rechter stapt” en “moet de voormalige directie van D-RT niet betalen?” waren enkele van de (anonieme) reacties die Travelpro ontving.

SGR naar de rechter?

“Het hangt van de situatie af of SGR naar de rechter stapt wanneer wij er echt niet uitkomen met een partij. SGR heeft een vordering ingesteld naar aanleiding van het faillissement van D-reizen en als die vordering wordt betwist en er wordt niet betaald, dan ligt het op onze weg om eventueel een dagvaarding uit te brengen”, aldus Reuver. Of een rechtsgang van SGR of/en touroperator(s) een volgende etappe is waarin de reissector opnieuw negatief in het nieuws komt, weet hij niet. “Het gaat om een discussie tussen SGR en bepaalde touroperators en als het nodig is dan zullen we een rechtsgang niet schuwen. Ik denk dat de meeste partijen wel begrijpen dat het onlogisch is dat SGR hun schade draagt, maar het komt hen qua liquiditeit niet uit. Je kan het willen en wensen dat SGR die schade draagt, maar dat is volstrekt onlogisch.”

Er wordt van alles geroepen

De vergelijking die wordt gemaakt met de rol van SGR in het OAD-faillissement hoort Reuver ook. Net als na het OAD-faillissement wordt er geroepen dat SGR onvoldoende toezicht zou hebben gehouden op D-reizen. Reuver: “Ik hoor dat soort geluiden ook. SGR is geen toezichthouder, zoals een ACM en heeft ook geen bevoegdheden, zoals de FIOD.” Ook zou de bankgarantie niet hoog genoeg zijn geweest om de schade te dekken en dat SGR allang op de hoogte was van de slechte financiële situatie waarin D-reizen verkeerde. Reuver: "De hoogte van de zekerheden is ook in het kort geding tussen

FOTO: Steven van der Heijden

SGR, de Staat en D-reizen onderwerp van discussie geweest en uiteindelijk heeft D-reizen hogere zekerheden moeten afgeven aan SGR. Daarnaast kan SGR informatie over de financiële positie van een aangesloten reisonderneming niet gebruiken om touroperators te informeren. Deze informatie wordt strikt vertrouwelijk met SGR gedeeld. SGR is er ook niet voor bedoeld om schade bij touroperators te voorkomen, SGR beschermt de consument en geeft de consument een garantie op zijn vooruitbetaalde reissom. Daarbij komt dat touroperators ook gebruik hadden kunnen maken van het ReisBetaalplatform om klantgelden te beschermen.”

Breed ongenoegen dat SGR de volledige schade bij touroperators deponeert ‘‘

Ongenuanceerd

Steven van der Heijden (CEO Corendon) laat halverwege maart aan Travelpro weten nog volop in discussie te zijn met SGR. “Het is duidelijk dat er een breed ongenoegen bestaat over de manier waarop SGR redelijk ongenuanceerd de volledige schade bij touroperators deponeert, terwijl er sprake is van grootschalig misbruik door D-reizen van de faciliteit om vouchers uit te geven. Wij hebben destijds bij de aanpassing van het voucherbesluit door SGR (eind april 2020, red.) kluisvouchers uitgegeven aan reisbureaus en de reisbureaus hebben vervolgens vouchers uitgegeven aan klanten. Maar D-reizen heeft uiteindelijk meer gedaan. Zij hebben ook voor reizen waarbij er nog niet was doorbetaald aan touroperators grootschalig vouchers uitgegeven en die worden nu rücksichtslos door SGR in rekening gebracht bij de touroperators, terwijl wij ons op het standpunt stellen dat dat onrechtmatig uitgegeven vouchers zijn. Daar kan dus ook geen SGR-dekking op bestaan. Hoezo zouden wij die dan moeten vergoeden?” Een ander belangrijk punt van discussie is volgens Van der Heijden de vraag op welk moment SGR wist van de onrechtmatig uitgegeven vouchers en of zij daar wel duidelijk en effectief genoeg tegen hebben opgetreden. “Als SGR daar niet duidelijk en effectief tegen heeft opgetreden, dan heeft SGR de schade daardoor bij touroperators enorm laten oplopen. Dit speelde in 2020, maar een heel groot deel van de schade is ontstaan in 2021 toen er heel veel reizen door D-reizen waren verkocht die door de touroperator moesten worden uitgevoerd op basis van de leveringsplicht.”

Opdracht

Medewerkers van het failliete D-reizen bevestigden eind juli 2021 aan Travelpro dat de voormalige

directie wel degelijk opdracht gaf om vliegtickets om te zetten in pakketreizen. Voormalig eigenaar van D-reizen, Jan Henne de Dijn, zei eerder tegen EenVandaag dat er geen officiële richtlijn was om dit soort dingen te doen. Een medewerker van het failliete reisbureau laat aan Travelpro weten: “Als ex-medewerker van D-reizen wil ik graag bevestigen dat er wel degelijk vanuit de directie is aangegeven om klanten te benaderen per mail of per telefoon om openstaande tegoeden zo snel mogelijk om te zetten naar een pakketreis met SGR-dekking. Wij wisten namelijk heel goed dat de vele tegoeden die openstonden nooit meer bij de klanten zouden terechtkomen. Dat geld was namelijk al opgemaakt aan de gehele rebranding van het merk D-reizen. Klanten reageerden verbaasd, maar voelden zich ook in een hoek geduwd. Er waren klanten die geen nieuwe reis wilden, maar gewoon hun geld terug. Sommigen zaten al maanden op hun geld te wachten. En wij als medewerkers maar zeggen: ‘Het komt eraan hoor. Nog even geduld…’. Jan Henne de Dijn laat het erop lijken dat wij, de medewerkers, dit zelf hebben bedacht en uitgevoerd. Maar dat is het natuurlijk niet zo.”

Frauduleuze vouchers

Op de suggestie dat SGR zou weten dat er op een gegeven moment frauduleuze vouchers door D-reizen werden uitgegeven, laat Reuver weten: “SGR heeft alleen maar garantie op vouchers gegeven, maar het is niet zo dat er bij elke voucher dat D-reizen heeft uitgegeven iemand van SGR aanwezig was. Een van de belangrijkste afspraken die touroperators met D-reizen hebben gemaakt, is vastgelegd in de agentuurovereenkomst en betreft dat de reisagent optreedt als betaaladres van de touroperator. Als partijen onderling afspraken

maken over niet aanbetalen, achterwege laten van betalingen, vouchers, over terugbetalingen aan klanten en de touroperator lijdt schade door het handelen van de reisagent, dan moet je dit niet bij SGR neerleggen. Waarom spreek je dit soort zaken af en leg je dit vast in een agentuurovereenkomst? Wij hebben garantie gegeven op vouchers, niets meer en niets minder, maar de afspraken over terugbetalingen en de vouchers zijn onderling tussen marktpartijen gemaakt. Als er gezegd wordt dat SGR had kunnen weten dat er frauduleuze vouchers door D-reizen zijn uitgegeven, waarom heb je dan zelf niet als touroperator opgetreden? Het is makkelijk om naar iemand te wijzen die een hele diepe portemonnee heeft, maar wij wikkelen consumentenschades af en geen bedrijfsschades.”

Grootschalig misbruik

Het is volgens Van der Heijden niet lastig om aan te tonen dat SGR ervan wist dat er onrechtmatige vouchers werden uitgegeven door D-reizen. “Er zijn meer dan genoeg aanwijzingen dat SGR al veel eerder wist dat er behoorlijk grootschalig door D-RT misbruik is gemaakt. Bovendien heeft SGR bij het voucherbesluit, dat reisbureaus de mogelijkheid gaf om vouchers uit te geven, heel nadrukkelijk bepaald dat SGR het recht had op inzage in de voucheradministratie. SGR had daarmee de middelen om het te controleren, zeker toen er aanwijzingen waren. Een groot deel van het probleem is vanaf november/december 2020 ontstaan, meer dan een half jaar na het voucherbesluit. Dat was het moment dat D-RT massaal is gaan boeken voor de zomer van 2021 en is er in veel gevallen niet aanbetaald. Die reizen moesten uiteindelijk worden uitgevoerd door touroperators in de zomer van 2021 of worden terugbetaald aan de klant en dat heeft heel veel schade veroorzaakt.”

Water bij de wijn

Gevraagd naar wat voor Van der Heijden/Corendon de oplossing is, laat hij weten: “Wij hebben geprobeerd om in gesprek met SGR tot een schikking te komen waarbij beide partijen een beetje water bij de wijn doen, maar daar staat SGR tot op heden niet voor open. Voorlopig is het eind van dit verhaal nog niet in zicht. Iedere touroperator heeft zijn eigen verhaal en stadium waarin de discussie zit en wij willen geen juridische ellende met SGR, maar wanneer zij niet bewegen in hun standpunt dan vrees ik dat dat onontkoombaar is.” De discussie over de schade rondom het faillissement van D-RT heeft volgens Van der Heijden niks te maken met het lidmaatschap van SGR. Op de vraag of hij zichzelf of Corendon als organisatie iets ‘kwalijk’ neemt of vindt dat hij of de organisatie iets anders had moeten doen, laat hij weten: “Tijdens de coronacrisis is iedereen volledig gefocust geweest op het voortbestaan van de eigen onderneming. Daardoor is er minder aandacht geweest voor zaken die zich buiten de eigen onderneming hebben afgespeeld. Wij snappen heel goed dat ook SGR onder een enorme tijdsdruk stond om beslissingen te nemen, maar dan moet je er nog wel met elkaar over in gesprek gaan. Ik geloof niet dat wij echt fouten hebben gemaakt in het traject en wij hadden ook niet de middelen om te controleren wat er bij reisbureaus gebeurde. SGR lijkt niet in gesprek te willen en wij zijn niet bereid om de (volledige) schade toegeschoven te laten krijgen. Als daarin

niks verandert, is de kans groot dat het voor de rechter gaat komen. Ik zit niet te wachten op een rechtsgang en hoop dat SGR iets meer redelijkheid gaat betrachten.”

Zwakke broeder

“Waar volgens mij de pijn zit, is dat een aantal touroperators ervan baalt met de schade te zitten en vindt dat D-RT helemaal geen SGR-lid meer had mogen zijn. Deze touroperators vinden dat SGR D-RT ten onrechte lid heeft gelaten waardoor er zaken werden gedaan met een veel te zwakke broeder”, aldus een van de bronnen die Travelpro sprak. “SGR heeft het nagelaten om de vinger aan de pols te houden.” Meerdere personen die Travelpro sprak, vinden (al dan niet achteraf) dat D-RT een hele zwakke broeder was en dat de garantiestelling veel te laag was. Had SGR D-RT wel lid mogen laten blijven, is dan ook een veelgehoorde vraag.

Retailers vaker controleren?

Op de vraag van Travelpro of SGR het risico van een retailer vaker zou moeten inschatten dan alleen via de jaarrekening laat Reuver weten: “De jaarrekening van een deelnemer gebruiken wij natuurlijk alleen maar voor onze eigen doeleinden

(risico-inschatting) en de bijbehorende bankgaranties zijn niet bedoeld om de touroperator te beschermen. Het zou wel heel erg vreemd zijn dat wij vaker per jaar beoordelen hoe een retailer presteert en dat SGR vervolgens touroperators gaat informeren en daardoor geen zaken meer doet met die reisagent, waardoor die retailer failliet kan gaan. Wij mogen dat soort vertrouwelijke informatie niet eens delen. De informatie die wij ontvangen, mogen we alleen gebruiken om de risico’s van SGR goed af te dekken en niet om een touroperator te helpen.”

Handen voor de ogen

“Ik denk dat D-RT twee jaar ten onrechte lid was van SGR”, aldus een reisprofessional die Travelpro sprak. Overigens geven meerdere reisprofessionals ook aan dat zij ervanuit gaan dat SGR-deelnemers het garantiefonds zo min mogelijk informatie verschaffen of zo laat mogelijk. Weer een ander klaagt over de communicatie en stelt de ontstane situatie totaal onbegrijpelijk te vinden. “Wat hier gebeurt, dat kan toch allemaal niet? Het was al tijden voordat ze omvielen bekend, dat ze zouden gaan omvallen. SGR heeft de handen voor de ogen gehouden, ze hebben het niet goed aangepakt. Het geld dat wij op de vouchers hebben gezet, dat krijgen ze en geen cent meer.”

Is alle omzet risicodragend? ‘‘

Uitzetting uit garantiefonds

Op de vraag van Travelpro of SGR partijen uit het fonds gaat zetten wanneer ze niet betalen, antwoordt Reuver: “Wij gaan partijen niet uit het garantiefonds zetten om deze redenen. Hooguit winnen we de bankgarantie uit die wij ter zekerheid hebben van een deelnemer. Ik ben er overigens van overtuigd dat we er met iedereen uit gaan komen, want marktpartijen snappen uiteindelijk ook wel dat de schade niet door SGR is veroorzaakt. Wat wij nu aan touroperators vragen om aan SGR te betalen inzake vouchers D-reizen, dat hadden ze ook moeten betalen als wij geen garantie op vouchers hadden gegeven. SGR heeft zelf ook schade op dossiers waar D-reizen zelf de reisorganisator was.”

Oorzaak faillissement

Wanneer SGR en touroperators er niet eerder uitkomen, dan zijn volgende stappen mogelijk te verwachten wanneer het volgende rapport van de curatoren begin mei uitkomt. De curatoren hebben in hun laatste rapport laten weten dat het nader onderzoek naar de oorzaken van het faillissement nog gaande is en dat het resultaat daarvan mede afhankelijk is van de rapportage van de door curatoren ingeschakelde accountants waarbij onderzoek is gedaan naar de geldstromen. Hierover schrijven de curatoren: ‘Gebleken is dat de omvang van zowel de inkomende als uitgaande geldstromen na maart 2020 - het begin van de coronapandemie - aanzienlijk is verminderd. Na een korte opleving medio 2020 is de liquiditeit binnen de groep afgenomen. Vanaf 1 april 2020 bestond de inkomende geldstroom hoofdzakelijk uit klantontvangsten, NOW-subsidies en terugbetalingen van reizen door touroperators en

FOTO: Erik Jan Reuver

SGR zal de billen wel samenknijpen ‘‘

FOTO: Benno Friedberg

luchtvaartmaatschappijen. De uitgaande betalingen zagen hoofdzakelijk op restituties aan klanten, geboekte reizen en salarissen. Een restcategorie van uitgaande betalingen zal nog nader worden onderzocht. Hierover zal nog nadere informatie ingewonnen dienen te worden. Voorts zal in de komende verslagperiode een onderzoek naar het verloop van de overige balansposities vanaf 1 januari 2020 worden opgestart. In een volgend verslag zal zo mogelijk nadere informatie omtrent de bevindingen worden verstrekt.’ De curatoren starten (mede) aan de hand van de inmiddels verkregen informatie de komende verslagperiodes met het interviewen van de diverse betrokken personen en (ex)werknemers. In volgende verslagleggingen zal omtrent de voortgang worden gerapporteerd. Begin mei wordt meer duidelijkheid over verwacht. Door concurrente crediteuren zijn vorderingen ingediend tot een totaalbedrag van € 29.108.664. Nog niet duidelijk is in hoeverre daarin vouchers en tickets zijn begrepen.’

Bankgarantie over gehele omzet?

Op de vraag of SGR nog veranderingen ziet naar aanleiding van het faillissement van D-reizen, laat Reuver weten: "SGR ziet dat er nog steeds veel gewerkt wordt met oude agentuurvoorwaarden waarbij klantgelden nog regelmatig door de reisagent worden geïncasseerd. Veel touroperators zijn nog bezig met het implementeren van een direct (klant) incasso systeem. Ook met het systeem van Fadiro (BAM-module) wordt getest. Het nadeel hiervan is dat de touroperator nog steeds moet incasseren op de rekening van de reisagent nadat de klant al aan de reisagent heeft betaald. BAM is een signaleringsysteem dat aangeeft dat er geld is ontvangen door de reisagent, waartegenover de touroperator gelijk leveringsplicht heeft. Als de boeking, de betaling of de inkoopfactuur niet goed in BAS wordt ingevoerd dan krijgt de touroperator ook geen signaal en zal dus ook niet kunnen incasseren. Daarnaast heeft de reisagent wel voldoende saldo nodig op de rekening als de touroperator gaat incasseren. Het risico dat klantgelden niet bij de touroperator terecht komen is bij BAM derhalve nog niet verdwenen.” Verder overweegt SGR om te stoppen met het systeem van vrijstellingen en het vrijstellen van risicodragende omzet als marktpartijen hun leveringsplicht niet willen nakomen. “SGR kan dan niet meer vertrouwen op de afspraken die met marktpartijen zijn gemaakt en zal dan alle omzet van een deelnemer (zowel retailer als touroperator) als risicodragend moeten aanmerken. Dat is heel vervelend, maar als SGR schade oploopt omdat marktpartijen hun verplichtingen niet willen nakomen bij een faillissement van een reisagent, dan zal SGR genoodzaakt zijn om over de gehele omzet een bankgarantie te berekenen. Ook ontvangt de touroperator bij direct (klant) incasso meer klantgelden, naast de hogere aanbetalingen die momenteel gevraagd worden. Dit zal leiden tot hogere zekerheden die bij SGR moeten worden aangehouden.”