Masz talent! Historia
Właśnie wtedy w Londynie powstało dzieło Książeczka zaiste złota i niemniej pożyteczna jak przyjemna o najlepszym ustroju państwa i nieznanej dotąd wyspie Utopii.
Nieistniejąca dobra wyspa krótka historia myśli utopijnej Dążenie do ideału Człowiek bez wątpienia potrzebuje do życia wspólnoty. Już Arystoteles w rozprawie Polityka pisał, że właściwością, odróżniającą nas od innych stworzeń żyjących, jest to, że mamy zdolność rozróżniania dobra i zła, sprawiedliwości i niesprawiedliwości, co jest podstawą do powstawania trwałych więzów, budujących rodziny i całe państwa. Filozof, opisując w swoim dziele kolejne etapy kształtowania się życia społecznego, uznał, że jego szczytem jest odpowiedzialna organizacja wspólnot w taki sposób, by panowały w nich doskonałe ład i harmonia. Nie tylko XXI wiek naznaczony jest piętnem ślepego dążenia do osiągnięcia doskonałości. Jej pragnienie nie jest domeną wyłącznie naszych czasów. Poszukiwanie ideału tkwi w sercu każdego człowieka, niezależnie od opadających kartek kalendarza. Z tego powodu koncepcja najlepszego sposobu organizacji państwa również zmieniała się wielokrotnie na przestrzeni dziejów, najsilniej jednak rozwinęła się w czasach nowożytności. Książę Machiavellego Około roku 1513 we Florencji powstało dzieło Książę, którego autorem był Niccolo Machiavelli. Do dziś jego dzieło jest jedną z najbardziej istotnych prac na temat filozofii politycznej, wielu traktuje ją jak poradnik sprawowania władzy. Według Machiavellego największą siłą państwa są dobre ustawodawstwo i waleczna armia. Każdy obywatel powinien ze wszystkich sił dbać o dobro państwa, korzystając ze wszelkich dostępnych środków, również nie do końca uczciwych, których wykorzystanie usprawiedliwi szczytny cel. W dbaniu o interes państwa najważniejszą postacią jest władca, tytułowy książę, którego cechy Machiavelli szczegółowo opisuje w swoim dziele. Najbardziej pożądane u dobrego władcy są odwaga, skuteczność i przebiegłość. Książę powinien uchodzić za miłosiernego, ludzkiego i prawego, musi jednak umieć działać przeciwnie, gdyby zaszła taka potrzeba, by wykorzystując prawo i siłę, utrzymać swoje rządy i wynieść kraj ku dobrobytowi i doskonałości. Utopia Thomasa More’a Kolejny polityk i myśliciel, Thomas More, swoją koncepcję państwa idealnego opracował trzy lata później, w 1516 roku.
Idealna wyspa, którą opisał More, charakteryzować miała się przede wszystkim silnym poczuciem równości i wspólnoty, rozumianej zarówno w kontekście jedności między ludźmi, jak i uniwersalności dóbr wśród mieszkańców. More twierdził, że przyczyną szczerzenia się zła w świecie jest prywatna własność, wykorzystywana w niewłaściwy sposób, zaproponował więc ludziom ideę wyzbycia się majątku, który stwarza poczucie nierówności społecznej. Gospodarkę idealnego państwa More chciał oprzeć na rolnictwie. Każdy mieszkaniec Utopii uprawiałby ziemię, a zebrane plony gromadził w spichlerzach, z których każdy mógłby zabrać to, czego potrzebuje.Dziękitemuzdobrobytupaństwawszyscykorzystaliby równomiernie. Władca Utopii nie mógłby wykazywać cech tyrana. Morus uważał, że zwierzchnik nie może wzbudzać nienawiści obywateli, bo wtedy zasługiwałby na wzgardę i powinien zrzec się tronu. Władca Campanelli
Wizją More’a z czasem inspirowali się kolejni twórcy i filozofowie. Jednym z nich był włoski dominikanin Tommaso Campanella, który w 1602 roku stworzył dialog filozoficzno-polityczny, zatytułowany Miasto Słońca. Utwór ma formę dialogu dwóch postaci: Hospitalariusza oraz sternika z Genui, który odwiedził Miasto Słońca. Na czele doskonałego państwa Solariuszy stał władca absolutny, Metafizyk, w którego rękach spoczywała najwyższa władza, zarówno świecka, jak i duchowa. Wraz z Metafizykiem rządy sprawowało trzech współwładców: Moc, Mądrość i Miłość. Celem idealnego państwa powinno być dążenie do dobra, które Campanella utożsamiał z ładem społecznym i racjonalnością postępowania wszystkich obywateli. Władza Metafizyka odpowiadała za każdy aspekt życia mieszkańców, w tym wychowanie dzieci. Na każdego z obywateli został nałożony obowiązek pracy, która cieszyła się dużym szacunkiem. W Mieście Słońca część przepisów prawa wyryto na spiżowych tablicach, tak by zawsze były wystawione na widok publiczny. Kolejne dzieła Z czasem powstawało coraz więcej dzieł utopijnych. W roku 1627 Francis Bacon napisał Nową Atlantydę, trzydzieści lat później Cyrano de Bergerac Tamten świat, Voltaire Kandyda. NawetIgnacyKrasickiw1776rokunapisałMikołajaDoświadczyńskiego przypadki. To jedynie wybrane przykłady, które udowadniają, że koncepcja jednego idealnego państwa i najlepszego sposobu sprawowania władzy zmieniała się wielokrotnie na przestrzeni dziejów, szczególnie w czasach nowożytności. Idealnego państwa nie można odnaleźć na mapie, ono istnieje jedynie w utopijnych wizjach autorów. W rzeczywistości społeczeństwa ustalają swoje prawa, dokonując analizy warunków życia i najbardziej odpowiadającego im ustroju politycznego. MARIA PARUCH
7
