Leeractiviteiten

1 Welke kenmerken van het levensloopperspectief herken je in deze afbeelding? Geef een woordje uitleg.

Deze afbeelding toont de multidimensionaliteit van ontwikkeling: verschillende aspecten van ontwikkeling beïnvloeden elkaar.

fysiek cognitief emotioneel/ sociaal ontwikkeling babytijd volwassenheid a Vul aan de hand van het extra materiaal onderstaande tabel aan. Doe dit voor je eigen generatie, die van je ouders en nog een zelfgekozen generatie.

2 Bestudeer het extra materiaal op iDiddit en/of doe je eigen opzoekwerk. Beantwoord de vragen.

Jouw generatie De generatie van je ouders Vrije keuze

Naam generatie (bv. Gen. X)

Periode (bv. 19.. – 19..)

Culturele iconen (bv. J.F. Kennedy)

Communicatie en technologie (bv. smartphone)

Historische gebeurtenissen (bv. val Berlijnse muur, 1989)

Maatschappelijke veranderingen (bv. #metoo)

Kenmerken/ eigenschappen (bv. volgend) persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord persoonlijk antwoord b Wat stel je vast als je de verschillende generaties met elkaar vergelijkt? Illustreer met voorbeelden. c Wat doet dit met hun ontwikkeling? Vergelijk jouw generatie met die van je (groot)ouders aan de hand van een voorbeeld. persoonlijk antwoord bv. Onze generatie groeide vanaf het begin op met de nieuwe communicatietechnologieën. We zijn ‘digital natives’. Wij gaan daardoor anders om met kennis en moeten andere dingen kunnen op school (bv. iets opzoeken op internet) dan onze (groot)ouders. a Zoek op wat het syndroom van Rasmussen inhoudt. b Bekijk het videofragment op iDiddit en beantwoord de vragen. c Hoe komt het dat dit mogelijk is? d Wat vertelt dit verhaal je over ontwikkeling? e Denk je dat een dergelijke ingreep bij volwassenen hetzelfde resultaat zou hebben? persoonlijk antwoord bv. Het brein wordt minder plastisch naarmate je ouder wordt. Hetzelfde resultaat kan dus misschien niet, maar ook bij een volwassene kunnen dingen opnieuw worden aangeleerd of deels opgenomen door andere hersendelen.

Ze hebben andere dingen meegemaakt in hun jeugd bv. de val van de Berlijnse muur of de aanslagen van 9/11. Ze zijn opgegroeid met andere technologie (tv, gsm, smartphone, VR) en vinden andere dingen belangrijk.

3 Jody is een meisje met het syndroom van Rasmussen. Onderzoek het syndroom via de volgende vragen.

Het syndroom van Rasmussen is een aandoening waarbij kinderen langdurige epilepsieaanvallen krijgen met trekkingen aan een kant van het lichaam, waarbij geleidelijk een verlamming en andere uitvalsverschijnselen ontstaan aan dezelfde kant van het lichaam.

1→ Wat was de ingrijpende behandeling die de artsen voorstelden aan de ouders?

Ze stelden voor de hele rechterhemisfeer (hersenhelft) te verwijderen, omdat daar de epilepsieaanvallen veroorzaakt werden.

2→ Hoe functioneert Jody na de operatie?

Ze kan al snel terug lopen en functioneert normaal op enkele motorische beperkingen na. Ze gaat naar school, heeft vriendjes, doet ballet.

Het brein is in staat zich aan te passen. Functies van bepaalde delen van het brein kunnen worden overgenomen door andere delen van het brein. Je noemt dit de plasticiteit van het brein. Dit gebeurt voor een deel vanzelf, maar er moet ook veel geoefend worden. Het brein moet getraind worden om bepaalde functies verder op te nemen en te ontwikkelen.

Dat we in staat zijn ons aan te passen en ontwikkeling niet helemaal vaststaat maar onder invloed staat van omgeving, ervaringen en leren.

4 Wat zijn voorbeelden van normatieve en niet-normatieve invloeden op jouw ontwikkeling?

Soort invloed

Normatief

Leeftijd Historisch persoonlijk antwoord bv. naar school gaan persoonlijk antwoord bv. coronacrisis

1.4 De volwassenheid: algemeen

Niet-normatief persoonlijk antwoord bv. overlijden van een belangrijke persoon

Als er één ding is dat je kunt leren uit de voorgaande punten dan is het wel dat ontwikkeling een levenslang proces is. De grootste sprongen worden misschien wel genomen in de kindertijd, toch mag je niet onderschatten welke veranderingen een mens doormaakt op volwassen leeftijd. De aandacht voor de ontwikkeling tijdens de volwassenheid en zeker tijdens de late volwassenheid is de laatste decennia sterk toegenomen.

Leertekst 4

Wat is volwassenheid? Die vraag kun je vanuit verschillende invalshoeken beantwoorden:

Lichamelijk: je bent volwassen wanneer je lichaam volgroeid is.

Maatschappelijk: je bent volwassen wanneer je een bepaalde leeftijd bereikt (bv. achttien jaar), wat betekent dat je mag stemmen, zonder toestemming mag trouwen, of een eigen zaak mag starten.

Psychisch: je bent volwassen wanneer je je zelfstandig kunt gedragen en verantwoordelijkheid kunt opnemen.

Je voelt meteen aan dat volwassenheid vanuit deze verschillende invalshoeken niet netjes samenvalt met een bepaalde leeftijd. Maatschappelijk ligt de grens overduidelijk vast op een bepaalde leeftijd. Lichamelijk zijn de meesten al volgroeid (de hersenen niet meegerekend) vóór die wettelijke leeftijd, maar hierin bestaan zeker individuele verschillen. Psychische volwassenheid neemt de meeste tijd en hierin zie je grote verschillen tussen mensen.

Indeling van de volwassenheid

Volwassen ben je het grootste deel van je leven. Het is een lange periode met veel verschillende, leeftijdsgebonden gebeurtenissen. Daarom wordt de volwassenheid nog een keer ingedeeld in verschillende fasen, elk met hun eigen kenmerken. Zoals je al eerder zag, verdeelt Erikson dit zo:

Ontwikkelingsfase Leeftijd vroege volwassenheid 18 – 30 jaar middelbare volwassenheid 30 – 60/65 jaar late volwassenheid > 65 jaar

Je ziet meteen dat het bij deze indeling nog steeds om lange periodes gaat, waarbinnen grote verschillen bestaan tussen leeftijden. Iemand van dertig zit bijvoorbeeld nog niet zo lang op zijn eerste job, terwijl iemand van zestig al bijna op pensioen gaat. Toch behoren ze volgens deze indeling tot dezelfde fase.

Er zijn zeer veel domeinen van ontwikkeling, maar hier kijk je naar het lichamelijke en psychosociale domein. Voor de psychosociale ontwikkeling doe je weer een beroep op Erikson. In Agora 3 heb je zijn ontwikkelingstheorie al toegepast op andere leeftijdsperioden.

Erikson gaat ervan uit dat in elk stadium een psychosociaal conflict opgelost moet worden. Een positieve oplossing van zo’n uitdaging levert een nieuwe vaardigheid op en leidt tot een voldoening gevend bestaan.

Slaagt de persoon hier niet in, dan kan dat de oorzaak zijn van psychische problemen en moeilijkheden in een volgende fase.

Good To Know

Rijping van de hersenen rijpheid volwassene jongvolwassene adolescent lagere schoolkind

8 stadia - psychosociale ontwikkeling integriteit vs. wanhoop generativiteit vs. stagnatie intimiteit vs. isolement identiteit vs. identiteitsverwarring vlijt vs. minderwaardigheid kleuter initiatief vs. schuld peuter autonomie vs. schaamte/twijfel baby vertrouwen vs. wantrouwen