Neolea olijfolie

Bekroonde olijfolie van Neolea

De essentie van Mediterraans

genieten

New York, 2020, the International Olive Oil Competition. Er gaat een gouden medaille naar het merk Neolea. Een superieure olie in een opvallende, witte fles. En de man achter de olie is een Nederlander. Die in Griekenland woont. Bart Jan, vertel eens, hoe zit dat?

Bart Jan Manten is een levensgenieter. En hij heeft het goed voor elkaar. Hij groeit gewoon op in Velzen, studeert muziek aan het conservatorium en begint met werken in de muziekindustrie. Maar op zijn 26ste verhuist hij naar Griekenland. Waarom? Tijdens zijn studententijd is hij regelmatig op Korfoe om tegen kost en inwoning muziek te maken, en Griekenland gaat in die tijd helemaal in zijn bloed zitten. Nu is hij 39, woont hij nog steeds daar en is hij volledig ingepakt door het mediterrane leven. “Ik probeer het wel eens te omschrijven, en dan denk je al gauw aan ‘genieten’. Maar een betere uitleg is dit: alles wat er hier echt toe doet, gaat gepaard met eten, drinken, proeven, koken en aan tafel gaan met anderen en daar de tijd voor nemen. En natuurlijk zijn er veel meer mooie aspecten aan het leven hier. Het is echt niet vervelend dat het zo vaak zulk mooi weer is. Maar de essentie zit dieper dan dat. Als ik weer eens terug ben in Nederland en probeer af te spreken met vrienden, dan moet je dat soms weken van tevoren plannen. En als iemand dan al tijd heeft zit er altijd wel iets van stress in zo’n afspraak.

Terwijl hier in Griekenland dat gewoon een dagelijks ding is.”

“Een voorbeeld. Als je in Nederland wilt barbecueën moet je dat echt gaan plannen. Hier in Griekenland gaat een vriend bijvoorbeeld vissen, en de vis die hij vanmiddag vangt die moet vandaag worden gegeten. En natuurlijk zal niet iedereen altijd maar al het werk direct laten vallen, maar zeker is wel dat die vriend die vis niet alleen gaat opeten. Daar de tijd voor hebben, om van iets vers te kunnen genieten, en dat belangrijk te maken ten opzichte van al het andere in het leven - zoals werk - dat is de essentie, en dat is voor mij heel belangrijk geworden, voor mijn leven en voor mijn karakter.”

De smaak van vers geperst

Bart Jan komt uit een ondernemend gezin. Wanneer in Griekenland het oogstseizoen voor olijven begint, midden in de winter, gaat hij helpen. Bij de pers proeft hij voor het eerst wat echte olijfolie is. Het is nog niet eens de top-olie die hij later zal produceren, maar hij vraagt zich wel direct af wat hij dan al die tijd in Nederland heeft geproefd. Dat leek helemaal niet op deze verse olie. En hoe komt dat dan dat de olie in Nederland zo veel minder is? “Tijdens de hele productie van de olie in Griekenland is er maar één focus: de versheid van het product. Maar aan de commerciële kant wordt er totaal het tegenovergestelde gedaan. De Grieken zelf eten hun olie zo vers mogelijk en bewaken die versheid. Maar de bulk gaat naar het buitenland, naar de grootindustrie, en wordt gemengd met oude olie zover de marges dat toelaten, waarmee alle inspanningen om de olie zo vers mogelijk te houden voor niets zijn geweest.”

“Met misschien wel het slechtste businessplan ooit ben ik met anderen gestart om te proberen die versheid zo goed mogelijk te bewaren in een commercieel product voor de export. En dat is acht jaar later uitgegroeid tot Neolea, dat gaat over smaak, genieten en inspiratie om dat steeds meer te doen. En nu maken we naast olijfolie ook andere producten.”

Denk niet dat een Nederlander nu de Grieken heeft geleerd olijfolie te maken. Dat kunnen ze al eeuwen. Alleen heeft Bart Jan gezorgd dat de boeren samen een methode konden gebruiken om hun topkwaliteit olie te bewaren en te exporteren. De truc achter goede olijfolie is om bij de oogst de olijven zo snel mogelijk te verwerken, om oxidatie en verzuring van de olie zo veel mogelijk tegen te gaan. Met een grote familie in het dorpje Manessi investeert Bart Jan in nieuwe machines waarmee de extractie tijd van de olijven wordt teruggebracht van anderhalf uur naar twintig minuten. Hiermee kunnen heel snel druppeltjes uit de pasta worden gehaald die zo veel mogelijk smaak

Bart Jan Manten (links) en Laurens Hartman in de wijngaarden van Laurens.

‘Een van de grootste mythes in olijfolie is dat er bakolie is en olie voor in een salade’

8 en voedingsstoffen kunnen opnemen. Op deze manier zijn de boeren achter Neolea in staat om toch een grote hoeveelheid topkwaliteit olie te produceren. De olijven komen niet van één familie, zoals je bij druiven op een Frans wijndomein vaak ziet. Het gaat niet om olie van één olijvengaard. De nieuwe machine staat ten dienste van heel veel boeren voor de verwerking van hun olijven. Boeren betalen voor het gebruik van de pers, of ze laten een deel van de olie achter in ruil voor dat gebruik. Van de olie van verschillende boeren wordt een deel geselecteerd voor de olie van Neolea.

New York

Dat Neolea van topkwaliteit is proeft Bart Jan zelf wel, maar blijkt ook een paar jaar later. Tijdens de New York International Olive Oil Competition (NYIOOC) in 2020 wint Neolea een Gold Award als erkenning voor de superieure kwaliteit. Een jaar later wint Neolea opnieuw goud in New York, weer uit honderden inzendingen. “Het geheim van de kwaliteit zit niet alleen in de pers. De fles is bijvoorbeeld wit, zodat er geen uv-licht bij de olie kan. Als je passie ligt bij kwaliteit, en dat is het geval bij de mensen hier, dan zoek je altijd naar extra mogelijkheden om die kwaliteit verder te verbeteren.”

Tips voor de consument

Voor de Nederlandse consument heeft Bart Jan nog wel wat tips: “Als jij olijfolie gebruikt om smaak toe te voegen of omdat het gezond is, dan heeft alleen de extra vergine-kwaliteit jou iets te bieden. Alle andere benamingen kun je negeren. Daarnaast moet een olijfolie er groen uitzien, maar hij moet ook groen ruiken en vooral groen smáken. In zijn smaak moet hij een zachte bitter hebben en een beetje een pepertje; dat zijn namelijk de antioxidanten. Een heel milde olijfolie die dat niet heeft, heeft jou op gezondheid dus niet zo veel te bieden. En een olie moet je ook proeven in je gerecht, anders voeg je enkel nutteloos vet toe aan je eten. In je gerecht mag je het best proeven, ook al hoeft het geen vettig geheel te worden.”

“En: een van de grootste mythes in olijfolie is dat er bakolie is en olie voor in een salade. Er is hier maar een soort olie, en

dat is extra vergine en daar doen we hier in het zuiden alles in. Ook al raak je bij het bakken iets van de smaak kwijt, dan nog blijft het een gezondere olie dan andere. Wat verkocht wordt als bakolie is geraffineerde olie, of olie van vorig jaar waar niks meer in zit. En dat is niet de Mediterrane ervaring waar wij voor staan.”

Wijn en zout

“Ben je met eten bezig dan wordt ook wijn vanzelf belangrijk voor je. Wij willen mooie producten maken die bijzonder zijn; dán past een product bij Neolea. En Griekenland is een wijnland, al ziet het buitenland dit nog een beetje als een nieuwe wereld. Dat is natuurlijk raar want het is hier zo’n beetje uitgevonden. Iedereen maakt hier wijn, maar vooral voor thuis. Twintig jaar geleden is men in Griekenland de productie wat serieuzer gaan aanpakken om op internationaal niveau mee te kunnen. Eerst met de import van Franse druivenrassen, maar je hebt hier eigen Griekse rassen. Daar ben ik me voor gaan interesseren en ik heb de Nederlands-Griekse Laurens Hartman leren kennen. Hij maakt in het noorden wijnen van Griekse druivensoorten als de blauwe xinomavro en limniona, en de witte assyrtiko. We zijn samen wijn gaan maken, maar ik wilde met Neolea wel wat bijzonders. Xinomavro betekent eigenlijk ‘zwart zuur’. De rode wijn hiervan werd altijd gemengd met merlot, omdat gedacht werd dat enkel xinomavro wellicht te scherpe zuren zou hebben. Maar dat zuurdere is juist erg geschikt voor een sparkling wijn. In 2018 hebben we een wijn onder eigen label gemaakt. Laurens maakt de wijn, en wij verpakken het en brengen het onder onze naam op de markt. In een Cuvee Speciale (90 procent xinomavro en 10 procent assyrtiko voor de mineraliteit) en een Cuvee Rosé (97 xinomavro en 3 procent limniona). Allebei droog en mooi fris. Bijna brut nature. We krijgen er geweldige reacties op.” De derde productlijn van Neolea is het zeezout. Met de hand geschept van de rotsen naast de zee, een geheel artisanaal product waar geen machines bij worden gebruikt. Het zout is net als de wijn nog niet zo lang op de markt. Naast het pure zout zijn er vijf varianten: zout met kruiden, met citrus, met tomaat en kappertjes, met vanille en een gerookte variant. “Bij Neolea, ook op ons kantoor in Amsterdam, houden we ervan om samen te koken en nieuwe smaken uit te proberen. Zo komen we op verrassende combinaties. Zout met vanille over witvis is bijvoorbeeld machtig mooi.”

Bart Jan woont op Korfoe. De olijfgaarden, de machines en de productie zijn gesitueerd in het zuiden, in de Peloponnesos. In het noordoosten, in Alexandria, wordt het zout gemaakt, en de wijn komt uit het uiterste noorden. “Ik ben eigenlijk continu onderweg.” Benieuwd waar Neolea in de toekomst mee gaat komen. Voor de olie, de wijn en het zout kunt u nu al op zoek in foodspecialiteitenwinkels.7