Klassieke Zaken Magazine 2022-4

4 /muziekklassiekevanliefhebbersvoortijdschriftHét 2022september/oktoberjaargang42e AANGENAAMINCLUSIEFBIJLAGEKLASSIEK Niek Baar Vioolobsessie Klaus Mäkelä Een geboren dirigent Where Is Home SELAOCOEABEL

De vankrachtmuziek 21-10Festival/ 6-11-2022 Symposium • Componistendag • Oxalys Ensemble • Lenneke Ruiten • Vincent Kusters • Nandi van Beurden • en nog veel meer … www.festivalvocallis.nl 7-11Educatie/20-11-2022 lied & lyriek · jong & oud · toppers & talenten

zolang de voorraad strekt of tot 18 november 2022. WHERE IS HOME ABEL SELAOCOE, YO-YO MA e.a. WARNER CLASSICS 0190296224331 VKZ.NL/22435 15,99 * 24 ,99 3 EXCLUSIEVE AANBIEDING LtdRecordsParlophoneFoto:

VAN BACH TOT AFRIKA

*Geadviseerde Zaken-actieprijs,

lijst pagina

Klassieke

Abel Selaocoe schopte het van de townships van Soweto tot de inter nationale concertpodia en geldt als de nieuwe cellosensatie voor wie geen muzikale grenzen bestaan. Dat bewijst hij met zijn debuut-cd Where Is Home. “Een bekende uitspraak in het Sesotho is ‘Hae ke kae?” (Waar is thuis?’), zo verklaarde hij de titel. “Ik heb mij dat vaak afge vraagd de laatste jaren. Ik ben een klassiek musicus, maar ik ben ook een Afrikaans musicus. En soms is het vrij lastig om beide wortels te combineren. Ik wilde op een authentieke manier componisten als Bach en mijn Afrikaanse voorouders bijeenbrengen om zo mijn stem te laten horen.” En dat doet hij. Hij meandert zonder enig probleem van de barok naar Afrikaanse hymnes en verder naar eigen composities. Daarbij klinkt zijn cello als een Afrikaanse basdrum, geeft hij een staal tje beatboxen weg en laat hij letterlijk zijn stem horen. En ondertussen swingt Bach als nooit tevoren.

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete 58.

LEDENADMINISTRATIE

Frederike Berntsen

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 20.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de aangesloten winkels en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

BCM MEDIA abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 (lokaal tarief).

42E JAARGANG, NUMMER 4: 2022

Parlophone Records Ltd

STOPZETTEN LIDMAATSCHAP

VORMGEVING

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. De cd’s zijn mogelijk niet standaard in elke winkel op voorraad, maar zijn te allen tijde door de aangesloten winkels te bestellen. Vraag uw winkelier om advies!

T: 035-6229370

EINDREDACTIE

E: info@klassiekezaken.nl

DEZE MAAND

SchutFoppeFoto:LtdRecordsParlophoneFoto:GiantsTinyenMcCannGaryOntwerp:Foto:MarcoBorggreve4

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

Mischa Andriessen, Marcel Bijlo, Jacqueline Blok-Wouters, Ingrid Bosman, Hein van Eekert, Hans Heg, Paul Janssen, Edwin Rutten, Gerard Scheltens, Eddie Vetter, Noortje

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

COVERFOTO

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. © 2022 Klassieke Zaken, een activiteit van de SNP. Het volgende magazine verschijnt: 18 november 2022.

BCM MEDIA te Eindhoven in opdracht van de uitgever Klassieke Zaken, een activiteit van de Stichting Nationale Platenbon, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Soestdijkerstraatweg 21, 1213 VP Hilversum (tevens redactieadres).

Frederike Berntsen

HOOFDREDACTEUR

Zanen

Marjanne Gielen, Angela van Eck, Patrick Hoogduin, Robin Haarbosch, Fleur Heitling

COLOFON NavaeeNedaFoto: ABEL SELAOCOE MÄKELÄKLAUSHÄNSEL UND GRETEL PYNARELLO NIEK BAAR7 21 24 2716

Bereikbaar: dinsdagochtend en vrijdagochtend van 08.30 - 12.30 uur. www.bcm.nl

DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR

OKTOBER

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Winkelprijs € 3,25

13 Isabella Leonarda De muze van Novara

7 De ‘homes’ van Abel Selaocoe

De actie Aangenaam Klassiek gaat weer van start! In dit magazine vindt u alle titels uit de campagne op een rij, negenendertig stuks in totaal, bekende albums en nieuwe registraties. Voor deze editie is een samenwerking aange gaan met het Van Gogh Museum en het Nederlands Kamerkoor. Het boekwerk dat daaruit is voortgekomen, Van Gogh in Me, wordt u gratis aangeboden bij de twee cd’s Aangenaam Klassiek 2022, die te koop zijn van 23 september 2022 tot en met 31 januari 2023.

3 Abel Selaocoe Van Bach tot Afrika

4 Colofon

48 De beste klassieke cd’s Puzzel Klassieke Zaken Specialisten

Veelheid

24 Pynarello in TivoliVredenburg

11 Mozart en mambo Een waar feest

16 Hänsel und Gretel bij de Nederlandse Reisopera

RUBRIEKEN

6 Berichten

10 Bram van Sambeek Nieuw licht op Bach

OP ENEXTRAONTVANGTVANVERTOONDELEDENPASUKORTINGVERDER

57

14 40 jaar Et’cetera

76 Een historische Sibelius door het Oslo

58

Maar dat is niet het enige wat dit magazine te bieden heeft. Isabella Leonarda, ooit van gehoord? Brilliant Classics brengt u op de hoogte van deze zeventien de-eeuwse musicus: een veelheid aan werken op twee cd’s. Klaus Mäkelä, de aanstaande chef-dirigent van het Concertgebouworkest, is natuurlijk nieuws. Zijn Sibeli us-opnamen worden belicht in een fraai portret van de jonge Fin. Violist Niek Baar deelt zijn vioolobsessie met u. Ook Abel Selaocoe laat u kennis maken met hem via zijn instrument. Zijn levenspad heeft de cellist van het cover artikel op cd gezet, de muziek vertelt zijn

29 Aangenaam Klassiek 40 Hans Hegs column In gesprek met 45 Jazz 46 Klassieke Kinderzaken

HaaffvanMaartenFoto:

21 Klaus Mäkelä Een geboren dirigent

AANBIEDINGEN

INHOUDPhilharmonic

27 De vioolobsessie van Niek Baar

Geschenk 5 VAN DE REDACTIE

FREDERIKE KLASSIEK!AANGENAAMBERNTSEN

43

18 Cleveland Orchestra vitaler dan ooit

5 Van de redactie

aangenaamklassiek.nlverhaal.

EINDHOVENFRITSMUZIEKGEBOUWPHILIPS

NOVEMBER MUSIC

30 september t/m 2 oktober

3 t/m 13

30 jaar

als

Niet‘s-Hertogenboschnovember,eerderklonkenerzoveelnieuwewerken

tijdens de komende editie van het festival November Music. Met maar liefst ruim 50 premières door makers en uitvoerders uit binnen- en buitenland, 21 composi tieopdrachten en meer dan 100 verschillende concer ten laat de 30ste editie van November Music zien hoe divers en vitaal de nieuwste muziek is. November Music 2022 vindt plaats op diverse locaties in ’s-Her togenbosch, en opent voor de tweede maal met het FAQ Festival voor elektronische muziek.

In september 2022 bestaat Muziekgebouw Frits Philips Eindhoven 30 jaar, en dat wordt gevierd, samen met alle muziekliefhebbers in Eindhoven en de Brainport-regio! Verspreid over het hele seizoen zullen verschillende bijzondere muzi kale hoogtepunten plaatsvinden om dit jubi leum luister bij te zetten. Een greep uit het jubileumaanbod: Kovacs, Iris Hond, Melody Gardot, The Temptations & The Four Tops, András Schiff, Dara Ó Briain, St. Louis Symphony Orchestra, Blaudzun en vele anderen. Info: muziekgebouweindhoven.nl/jubileum

Info: novembermusic.net

6 GHSFoto:

Op 2 oktober 2022 bestaat het Schnitgerorgel 300+1 jaar. Deze verjaardag zal grootst gevierd worden met de eerste editie van Zwolle Baroque. Zwolle bezit het grootste originele barokorgel ter wereld. Met een bruisend weekend vol muziek vestigen we de aandacht op dit magistrale instrument, waarvan de grote restau ratie is gestart. Tijdens dit benefietweekend laten de beste natio nale én Zwolse musici van zich horen op diverse podia in de stad. Info: academiehuis.nl/zwolle-baroque

ZWOLLE BAROQUE

DE SELAOCOEVAN‘HOMES’ABEL

ABEL SELAOCOE

Door

Lees verder op pagina 8 LtdRecordsParlophoneFoto: COVERVERHAAL7

Jacqueline Blok-Wouters

Maak kennis met cellist Abel Selaocoe. U zult versteld staan van wat deze snel rijzende ster voor elkaar krijgt op zijn nieuwe album Where Is Home (Hae Ke Kae).

Abel Selaocoe groeide op in een dorp nabij Johannesburg. Als elfjarige jongen raakte hij voor het eerst een cello aan, en het instrument liet hem niet meer los. Abel moest zijn cello delen met andere kinderen op zijn school, maar als hij over

LtdRecordsParlophoneFoto:COVERVERHAAL8

De in Zuid-Afrika geboren cellist, zanger en componist brengt deze herfst zijn debuutalbum, Where is Home, uit bij Warner Classics. “Hae Ke Kae betekent Where is home in het Sesotho, mijn moedertaal. Ik heb geleerd mijn verschil lende homes te vinden via de cello”, aldus Abel Selaocoe. Naast solocello werken van onder meer Bach en Platti brengt Selaocoe eigen composities en improvisaties die het verband tussen westerse en niet-westerse muzikale tradities benadrukken. Barok, wereld muziek, improvisatie, zang, groove en beatboxing; Selaocoe brengt ze moeite loos en met groot succes bij elkaar.

mag meemaken.” Niemand minder dan cellist Yo-Yo Ma, een van zijn rolmodel len, speelt mee. “Yo-Yo Ma is iemand die de weg heeft vrijgemaakt voor cellisten. Een weg om hun eigen identiteit te zoe ken, hun stem te vinden en een reden te hebben om de samenleving te raken en te Datweerspiegelen.”ookbarokmuziek, gespeeld door Selaocoe, een unieke beleving is, bewij zen de uitvoeringen van Giovanni Bene detto Platti en Bach op zijn album. “De barokmuziek die ik als jonge musicus speelde heeft meer gemeen met mijn geërfde Zuid-Afrikaanse muziekcultuur dan je zou verwachten. Ze lenen zich namelijk allebei voor improvisatie. Platti is een geweldige componist, van wie ik dacht dat zijn muziek goed zou kunnen werken in een huwelijk tussen barok en Afrikaanse muziek.” In Platti’s Celloso nate nr. 7 voegt Selaocoe improvisaties toe. Een improvisatie met de teorbe vanuit de barokke basso-continuotradi tie én de kora die wordt gebruikt voor geïmproviseerde muziek in de Afri kaanse traditie. “Samen improviseren we ons een weg door deze prachtige sonate, waarbij we raakvlakken vinden tussen Afrikaanse muziek, barokmuziek

De eerste track van het album is er meteen een die je diep raakt. Ibuyile iAfrica – ‘Afrika is terug’ in de taal van IsiZulu – is een traditionele hymne die tijdens de apartheid werd gezongen. “De apartheid heeft ons veel afgepakt, maar ze gaf ons ook veel: namelijk hoop. Deze hymne vertelt de jeugd dat het nu tijd is om onze stem te bepalen, onze eigen tradities te koesteren en het Afrika te

Selaocoe liet zich voor zijn nieuwe album inspireren door thema’s als fami lie, gebed en het zoeken van toevluchts oorden. “We zoeken allemaal onze toe vlucht op veel verschillende manieren. Een ‘home’ gaat niet alleen over geogra fische ruimtes, maar ook over spirituele ruimtes, je gewoonten en de mensen die je ontmoet. Hoe meer ‘homes’ je vindt, hoe meer je je gesterkt voelt en je doel en richting van het leven begrijpt”, laat Selaocoe weten. Veel van zijn invloeden haalt de musicus uit Zuid-Afrika, zijn eerste thuis. “In Zuid-Afrika speelde ik Bach op school. ’s Avonds gingen we naar de kerk of naar een gemeenschaps bijeenkomst. Hier uitten mensen zichzelf met andere muziek, zang en improvisa tie. Ik vroeg me af hoe deze twee werel den zouden kunnen samensmelten.”

WARNER CLASSICS 0190296224331

VKZ.NL/22435 € 22,99

en de improvisatiepraktijk.”

het instrument kon beschikken bleef hij graag en gretig doorstuderen. Nadat hij een muziekbeurs kreeg en een prestigi euze school in Zuid-Afrika bezocht, vertrok hij naar Engeland voor een studie aan het Royal Northern College of Music te Manchester. Zijn bijzondere reis en ervaringen brachten hem zijn unieke muzikale taal en geluid.

9

Bach staat al van jongs af aan op de lessenaar van Selaocoe. “Ik speelde Bachs suites vroeger ontzettend vaak in ons kleine huis. Het kon niet anders dan dat het hele gezin Bach in zich opzoog. Vooral mijn moeder, die vaak in de buurt naaide terwijl ik speelde, reageerde op de muziek. Ze zong mee op de manier waarop je een Zuid-Afrikaanse hymne zingt, en ze bedacht haar eigen tegen melodie. Vaak wordt de Zuid-Afri kaanse muziek waarnaar we luisteren in het begin geleid door de stem. Ik besloot dit principe te gebruiken in mijn versie van Bach.”

‘We zoeken allemaal onze toevlucht op veel verschillende manieren’

WHERE IS HOME

creëren dat we voor onze kinderen wil len.” Selaocoe schreef het arrangement als ode aan Desmond Tutu, een van de Zuid-Afrikaanse legendes. Tutu en andere iconen, onder wie Nelson Man dela, vochten voor vrijheid. “En ik sta op hun schouders”, vertelt Selaocoe. “Als ik naar Europa ga, als ik waar ook ter wereld optreed, is het dankzij hun inspanningen dat ik deze ervaringen

ABEL SELAOCOE, YO-YO MA e.a.

Abel Selaocoes debuutalbum is uniek, divers en verfrissend. Zijn enthousiasme en drive zijn hoorbaar in elke track. Where Is Home biedt een inspirerende en muzikale inkijk in het bijzondere leven van Abel Selaocoe.

NIEUW LICHT OP BACH

J.S. BACHBACHONTHE BASSOON BRAM VAN SAMBEEK BIS 7318599926377 (SACD) VKZ.NL/22439 RankinAndrewFoto: 14,99 * CLUBLEDEN24,9916,99 * 24,9910AANBIEDING

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 18 november 2022.

De Nederlandse fagottist Bram van Sambeek is misschien wel de grootste avonturier op zijn instrument van dit moment. Niet alleen scheurt hij er lekker op los en brengt hij rustig een hardrock-album uit met zijn band Orbi, ook is hij niet bang om in het oeuvre van Bach te zoeken naar moge lijkheden voor de fagot. Omdat Bach geen muziek voor de fagot schreef, moest Van Sambeek zelf bewerkingen maken. En dat heeft hij gedaan, zij het niet op de meest voor de hand liggende wijze. Zo werd de Partita BWV 826 voor klavier een tour de force voor acht fagotten, alle ingespeeld door Van Sambeek, en maakte hij van de Franse Suite nr. 5, ook voor klavier, een werk voor solofagot. Verder doen de Partita in a-klein voor fluit en de Eerste cellosuite het uitstekend op het grootvaderlijke instrument. Een huzarenstukje dat nieuw licht op de bekende Bach werpt.

EEN WAAR FEEST

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 18 november 2022.

Mozart y mambo. Het klinkt een beetje als patat met peper munt. Toch gaan het werk van Mozart en de bekendste Cubaanse dans naadloos in elkaar over in handen van Sarah Willis. De solohoorniste van de Berliner Philharmoniker heeft haar hart al jaren geleden verpand aan Cuba en heeft daar zelfs een Cubaans hoornensemble opgericht. De improvisato rische losheid van musiceren op Cuba botst met haar klas sieke perfectionisme, maar intrigeert op hetzelfde moment. Vandaar dat zij in samenwerking met het Havana Lyceum Orchestra niet alleen Mozarts Derde hoornconcert speelt en het Rondo in Es KV 371, maar ook het laatste deel van het concert verbouwt tot een Rondo alla Mambo. Ook het eerste deel van Eine kleine Nachtmusik moet eraan geloven, terwijl wat Cubaanse hits, bekend van de Buena Vista Social Club, voor nog meer couleur locale zorgen. Het klinkt gek, maar het klopt. Mozart en mambo stuwen elkaar op tot een waar feest dat de zomer in elk geval in klank nog even verlengt.

MOZART Y MAMBO CUBAN DANCES SARAH HAVANAWILLIS,LYCEUM ORCHESTRA O.L.V. JOSÉ ANTONIO MÉNDEZ PADRÓN ALPHA VKZ.NL/224403760014198786 RittershausMonikaFoto: 14,99 * CLUBLEDEN24,9916,99 * 24,99 AANBIEDING11

Brilliante najaarsklassiekers 2022! 1CD J.S. Bach Concertos for Recorder Vol. 2 Collegium Musicum Riga Erik Bosgraaf 1CD J.S. Bach Concer tos for Recorder Vol. 2 Collegium Musicum Riga Erik Bosgraaf 96394 2CD Op zoek naar Arvo Pärt Jan Brokken tekst • Jeroen van Veen piano Joachim Eijlander cello Op zoek naar Arvo Pärt Jan Brokken tekst • Jeroen van Veen Joachim Eijlander cello PCL10265 3CD J.S. Bach Miscellaneous Pieces for Harpsichord Pieter-Jan Belder harpsichord 3CD J.S. Bach Miscellaneous Pieces for Harpsichord Belder harpsichord 96065PCL10241 94863PCL10249 www.brilliantclassics.com www.piano-classics.com www.piano-classics.com 2CD Ber nar d Van D ier en Complete Music for Piano Solo Christopher Guild 2CD Ber nar d Van D ier en Complete Music for Piano Solo Christopher Guild 96380 7 CD MARTYNOV EDITION Werken: Night in Galicia • Christmas Music • Requiem Stabat Mater • Come In! • Dance with the Dead Friend Lamentations of Jeremiah • Der Abschied • Singapore Musici: Opus Posth Ensemble, The Sirin Choir, Tatiana Grindenko, Alexei Lubimov 7 CD MARTYNOV EDITION Werken: Night in Galicia • Christmas Music • R equiem Stabat Mater • Come In! • Lamentations of Jeremiah • Der Abschied • Singapore Musici: Opus Posth Ensemble, The Sirin Choir, Tatiana Grindenko, Alexei Lubimov 1CD Cécile Chaminade Piano Music Vol.2 Mark Viner 1CD Cécile Chaminade Piano Music Vol.2 Mark Viner 5CD Beethoven, Liszt the 9 Symphonies Giovanni Bellucci piano 5CD Beetho v en, Liszt the 9 Symphonies Giovanni Bellucci piano

Tijdens haar leven was Isabella Leonarda al een legende. De uitvoerin gen van haar composities in de kathe draal van Novara schijnen betoverend te zijn geweest. Haar muziek was niet alleen vroom en eerbiedig, maar vaak ook werelds en uitbundig. In 2020 was het precies 400 jaar geleden dat Leonarda werd geboren. Aanleiding voor Cappella Artemisia om een eerbetoon voor deze bijzondere componiste te organiseren. Het resultaat daarvan is te horen op het bij Brilliant Classics ver schenen album A portrait of Isabella Leonarda; een prachtige verzameling van haar diverse output. Bijzonder aan deze opname is dat alle stemmen door vrou wen worden gezongen, waarbij de lage stemmen omhoog zijn getransporteerd of door de instrumentalisten worden gespeeld. Precies zoals de nonnen van het Sant’Orsola-klooster dat deden. Dat Brilliant Classics in dezelfde periode nóg een album rond deze componiste heeft uitgebracht kan bijna geen toeval zijn. Complete Trio Sonatas van Ensemble Giardino di Delizie maakt het muzikale portret van Leonarda compleet. Het publiceren van dergelijke inventieve sonates was misschien wel haar indruk

DE MUZE VAN NOVARA

Dat Isabella Leonarda (1620-1704) toe trad tot het klooster was voor een zeven tiende-eeuws meisje uit een welgestelde familie niet zo bijzonder. Maar dat zij zich ontwikkelde tot een invloedrijke compo niste is uniek. Op haar zestiende vertrok ze naar het Sant’Orsola-klooster van Novara, een Italiaanse stad in de regio van Milaan en Turijn. Vermoedelijk had ze als kind uit een aristocratisch gezin al wat muzieklessen gehad. In het klooster leerde een andere non haar componeren en wellicht heeft ze ook gestudeerd bij de beroemde componist Gaspare Casati, die werkzaam was in de kathedraal van Novara. Later gaf Leonarda zelf muziek les en werd ze moeder-overste van het klooster. Sant’Orsola had een bijzondere status: het was een kloosterschool voor meisjes van rijke families uit de omgeving. De nonnen leidden daarom niet zo’n afgezonderd leven als in veel andere kloosters. Leonarda ontwikkelde zich al gauw tot een begaafd componiste. Net als veel andere nonnen in de zeventiende eeuw schreef ze haar eigen religieuze kerkmuziek voor de diensten van het klooster, zoals psalmen en missen. Ze componeerde echter ook vocale muziek op niet-liturgische teksten die ze soms zelf schreef. Bovendien was ze waar schijnlijk de eerste vrouwelijke componist die instrumentale sonates publiceerde.

Hoewel Isabella Leonarda bijna tweehonderd composities schreef, is haar muziek slechts bekend bij een klein publiek. Gelukkig zijn er steeds meer musici die haar muziek onder de aandacht brengen.

wekkendste prestatie. Isabella Leonar da’s bijdrage aan het muziekleven in Novara was zo groot, dat een tijdgenoot haar treffend beschreef als ‘de Muze van Novara’.

Door Noortje

ZanenBetoverend ISABELLA LEONARDA COMPLETELEONARDA TRIO SONATAS ENSEMBLE GIARDINO DI DELIZIE O.L.V. EWA ANNA AUGUSTYNOWICZ BRILLIANT CLASSICS 5028421964218 VKZ.NL/22432 € 11,99 ALEONARDAPORTRAIT OF ISABELLA LEONARDA CAPPELLA ARTEMISIA O.L.V. CANDACE SMITH BRILLIANT CLASSICS 5028421966267 VKZ.NL/22433 € 11,99 SPECIAL13

We trakteren met 4 verzamelboxen van 10 tot 11 cd’s per box. Een unieke dwarsdoorsnede van de gehele catalogus. Veertig jaar authenticiteit en diversiteit, nu bij uw vakhandel. ETCETERA RECORDS VIERT ZIJN VEERTIGSTE VERJAARDAG. ETCETERA RECORDS RELEASED NOG ELKE MAAND 3 NIEUWE TITELS. EEN GREEP UIT DE MEEST RECENTE EN AANSTAANDE RELEASES: WWW.ETCETERA-RECORDS.COM 10 CD’S VOOR DE VOOR DE PRIJS VAN 2

Nadat beide oprichters overleden waren kwam het label in 2002 in handen van Coda Distributions. Inmiddels zwaait Dirk de Greef, eerst nog met de in 2014 overleden Paul Janse, alweer twintig jaar de scepter over het oudste onafhanke lijke label van Nederland en staat hij met vier indrukwekkende boxen stil bij het veertigjarig bestaan.

ooit begon met een eigen platenzaak in België, de koop van het label in 2002. “Het label dreigde in handen te komen van Naxos. Dat vond ik zonde. Toen heb ik het op eigen naam gekocht.”

roemt De Greef de samen werking met het eveneens veertig jaar bestaande Orlando Festival. Zo gaat hij met de huidige artistiek leider Henk Guittart en diens Gruppo Montebello gestaag verder om onder andere alle kamermuziekarrangementen van Schönbergs Verein für musikalische Privataufführungen op te nemen.

Et’cetera bestaat veertig jaar. Niemand had gedacht dat het in 1982 in Amsterdam gestarte label het zou schoppen tot het oudste onafhankelijke label van Nederland. Directeur Dirk de Greef viert het jubileum met vier rijk gevulde boxen en enthousiaste toekomstplannen.

“Een goede zet”, noemt De Greef, die

Ook de vier boxen, respectievelijk gewijd aan oude muziek, de barok, de klassieke en romantische periode en de twintigste eeuw, met elk tien (dubbel-)cd’s, bevat ten vele cd-premières en genoeg juwe len die op een bijzondere wijze artiest en repertoire bijeenbrengen. Zo is klaveci nist Pieter Dirksen – “een belangrijk doch ondergewaardeerd artiest”, aldus De Greef – rijk vertegenwoordigd in de barokbox en bevat de box met klassieke en romantische muziek drie opnamen van het Rusquartet dat op bijzondere wijze onder anderen Tsjaikovski speelt. “De boxen geven een mooi overzicht van

wat we de afgelopen decennia gedaan hebben en zullen blijven doen”, zegt De Greef. “We roepen al tien jaar dat de cd geen lang leven meer beschoren is en dat alles overgenomen wordt door online opnamen, maar artiesten hangen nog steeds aan een fysiek product. Dat blijft een mooi visitekaartje. Bovendien blijkt elke keer weer dat klassieke muziek nog lang niet dood is: er kloppen nog steeds vele jonge musici aan met grootse plannen die passen binnen ons beleid.”

Een nieuwe cd-maatschappij beginnen in de vroege jaren tachtig van de vorige eeuw was een vorm van donquichotte rie. De grote maatschappijen hadden de touwtjes stevig in handen en de komst van de cd zou zorgen voor een nieuwe bloeiperiode. Toch durfden de Brit David Rossiter en de Fransman Michel Arcizet het in 1982 aan om in Nederland het label Et’cetera te beginnen met het doel onbekend repertoire uit te brengen dat door de grote platenmaatschap pijen werd verwaarloosd. De eerste release was een opname van het Tweede gitaarconcert van Mario Cas telnuovo-Tedesco met gitarist Jorge Oraison en het Concertgebouwkamer orkest Haarlem. Er volgden vele memo rabele opnamen, onder andere met sopraan Roberta Alexander en met het Nieuw Ensemble, die nog steeds ver krijgbaar zijn.

ETCETERA-RECORDS.COM VEERTIG JAAR ET’CETERA Door Paul Janssen ET’CETERA 20TH CENTURY ET’CETERA 8711801090146 (10CD) VKZ.NL/22445 € 46,99 CLASSICAL & ROMANTIC AREA ET’CETERA 8711801090139 (10CD) VKZ.NL/22444 € 46,99 BAROQUE MUSIC ET’CETERA 8711801090122 (10CD) VKZ.NL/22443 € 46,99 EARLY MUSIC ET’CETERA 8711801090115 (10CD) VKZ.NL/22442 € 46,99 SPECIAL15

De Greef hield zich de afgelopen decen nia aan het uitgangspunt van de oprich ters om voornamelijk door anderen verwaarloosd repertoire uit te brengen. “Authentic in diversity”, zo noemt De Greef zijn beleid. En dat betekent niet meteen dat het altijd onbekend of moei lijk repertoire moet zijn. Zo kon pianist Jan Vermeulen alle pianowerken van Schubert opnemen op pianoforte op een moment dat andere maatschap pijen daar nog geen belangstelling voor Daarnaasthadden.

Zodoendebroedplaats.verdwalen

Dat geldt in de visie van Carr ook voor de stiefmoeder van Hans en Grietje. Daarbij laat hij zich eveneens leiden door de muziek, “die geen enkele aanleiding geeft haar van boosaardigheid te ver denken.” De familiegeschiedenis wordt verbeeld door middel van projecties. “We zien het gezin ook in de tijd dat de moeder nog leefde, die Hans en Grietje

Het zou Tsjernobyl kunnen zijn, na de kernramp van 1986. Of een van de steden in Syrië, verwoest door oorlogsgeweld. Maar evengoed een onbestemde plek in de toekomst, “na weer een desastreuze domme actie van de mensheid”, zoals regisseur Paul Carr het omschrijft. Feit is dat de wereld uiteen is gevallen en de mensen die er nog zijn, op zichzelf zijn aangewezen. Tegen die achtergrond plaatst Carr het appartementenblok waar Hans en Grietje met hun ouders proberen te overleven. “Ze zijn de enigen die zijn achtergebleven in deze geïmplo deerde omgeving.”

Hij wil het publiek met opgewekt gemoed naar huis sturen. Optimisme voert de boventoon in de sprookjesopera Hänsel und Gretel van regisseur Paul Carr, om de simpele reden dat de wereld vaak al zwart genoeg is.

HÄNSEL UND GRETEL

Zo’n ontsnappingsroute kunnen we wel gebruiken, vindt de regisseur, in barre tijden als deze. “Als ik alleen al naar Engeland kijk, mijn eigen vaderland, dat zo’n vreselijk oord is geworden. Polarisa tie en conflict vieren hoogtij. Dus ja, dit is puur escapisme. Ik wil een avontuur laten zien, een reis met hoopvolle ener gie als brandstof.” Zelfs de heks werkt met haar groteske verschijning en optre den eerder op de lachspieren dan dat ze angst aanjaagt. “Natuurlijk hoort ze een beetje eng te zijn, maar dat is hier eerder tongue-in-cheek. Deze heks heeft veel weg van een burleske artiest; ze zou in het circus kunnen werken. In wezen heeft ze geen slecht karakter.”

‘Ergens vol voor gaan, overleefopgeven,nietdanjeveel’

Hans en Grietje op hun zoektocht naar eten nu in een verla ten attractiepark. Paul Carr: “Ze vallen in slaap in een zwanenboot. En worden ook gewekt door zwanen in plaats van engelen.” Hij verheugt zich op het kus sengevecht dat hij voor de kinderen in petto heeft: “Dat wordt echt magisch.” Ook de heks houdt geen domicilie in een uit koek en snoep opgetrokken huis, zoals in het sprookje. Ze lokt Hans en Grietje naar binnen in een van de in onbruik geraakte attracties.

Belangrijker nog dan tijd en plaats is voor Paul Carr de sfeer die hij neerzet in deze sprookjesopera voor iedereen vanaf twaalf jaar. Ja, erkent hij, onder de ontel bare versies van dit sprookje zijn ook de donkere verhalen talrijk. En de gebroeders Grimm hadden bij het schrijven van het oorspronkelijke verhaal ook al geen bood

kostuums) in Berlijn stuitte op het Spree park, een voormalig pretpark uit de tijd van de DDR, dat verloederd en wel wacht op een nieuwe bestemming als culturele

schap aan tere (kinder)zieltjes. Maar luister naar de muziek die Engelbert Hum perdinck voor zijn operaversie schreef, bekend en geliefd vanwege de volksmu ziek die erin doorklinkt, en je weet volgens Carr dat er in die partituur geen greintje kwaad schuilt. “De muziek stijgt ver uit boven dit op zichzelf nogal simpele ver haal. Je wordt zelf ook opgetild, en dat is louter levensversterkend.”

Door Ingrid Bosman

De bejubelde serie Chernobyl, te zien op Netflix, was een van zijn inspiratiebronnen, vertelt Carr. Hij dubde wat langer over een alternatief voor het bos, waarin Hans en Grietje op het huis van de heks stuiten. Totdat ontwerper Gary Mc Cann (decor en

NEDERLANDSE REISOPERASPECIAL16

“Veel alerter en bewuster in elk geval dan mijn generatie toen die jong was. Ze weten al op veel jongere leeftijd wat er te koop is in de wereld, kennen het bestaan van goed en kwaad. Dat betekent ook dat je kinderen niet als kinderen kunt behan delen. Hoe directer je ze benadert, hoe beter je ze bereikt.”

De muziek biedt de ingang naar de oorspronkelijke emotionele lading van deze opera, aldus Carr. “Richard

Hij doet er z’n voordeel mee bij deze opera, waarin het kinderkoor van de Nederlandse Reisopera een fors en soms ook lastig aandeel heeft. “Vooral aan het slot heb ben ze een heel moeilijke scène. Maar het mooie van kinderen is: als je ze een idee aanreikt, absorberen ze het en zetten het naar hun hand.” Bovendien weet Carr zich verzekerd van de steun van Alicia Frost als bewegingsregisseur. “Zij is fantastisch met kinderen.” Bovenal helpt het kinderkoor om weg te blijven van wat hij ‘operatesk drama’ noemt. “Hoe eerlijker, levendiger en jeugdiger dit verhaal wordt gebracht, hoe groter het effect.”

Strauss dirigeerde in 1893 de première, waarna Mahler het in 1894 nog eens dunnetjes over deed. In het weelderige, het romantische van de muziek hoor je ze allebei terug. De volop aanwezige dansritmes vrágen om dans, die er dus ook in zit. Er wordt in dit verhaal veel gedold, gespeeld en gedanst.”

GiantsTinyenMcCannGaryOntwerp: HÄNSEL UND GRETEL 30 SEPTEMBER T/M 5 NOVEMBER REISOPERA.NL 17

goede.” We mogen het gerust breder zien, wat Carr betreft, want dat doet hij zelf ook. “Het is een levenshouding die mij wel aanspreekt. Ergens vol voor gaan, niet opgeven, je niet door negatieve energie van de wijs laten brengen. Dan overleef je veel.”

Met kinderlijke onschuld heeft dat vol gens Paul Carr niet zoveel uit te staan. Hans en Grietje zijn pubers, staan net voor de overgang naar volwassenheid. En als de regisseur iets heeft geleerd, zeker nu hij zich voor deze opera in hun wereld heeft verplaatst, is het dat kinderen en jongeren heel bewust in het leven staan.

zich amper herinneren. Maar op het toneel zijn de kinderen en hun ouders nooit samen, behalve in de allerlaatste scène.” Zo wordt des te sterker voelbaar dat Hans en Grietje het samen moeten zien te rooien.

Waar het om draait, verklaart Carr, is de vraag wat je doet wanneer je door het leven op de proef wordt gesteld. “De sleutel is hier volharding en elkaar blij ven vasthouden. Daardoor overwint het

Door Eddie Vetter

ORCHESTRA MastroianniRogerFoto: PROFIEL18

Het orkest werd in 1918 opgericht. Het beklom de weg naar de top onder chefs als Artur Rodzinski en Erich Leinsdorf, maar een ware bloeitijd brak aan toen George Szell het dirigeerstokje overnam. Van 1946 tot zijn dood in 1970 regeerde hij met ijzeren hand over het gezelschap. Zijn perfectionisme en de kadaverdisci pline die hij van de musici eiste, waren

VITALERORCHESTRACLEVELANDDAN

CLEVELAND

OOIT

Amerikaanse orkesten durven weer op tournee te gaan nu covid op z’n retour lijkt. Voorop het orkest uit Cleveland. Daar heeft Amsterdam pas nog van kun nen genieten. Uiteraard staan de uitvoe ringen onder leiding van Franz Welser-Möst, die er al twintig jaar chef-dirigent is en onlangs voor vijf jaar heeft bijgetekend.

Sinds jaar en dag behoort het Cleveland Orchestra tot de ‘big five’, de beste vijf orkesten van de Verenigde Staten. Nu heeft het ook zijn eigen label. Dat maakt meteen een vliegende start met zes sacd’s van superieure audiokwaliteit, allemaal live opgenomen.

George Szell was alleenheerser op alle fronten en alleen hij bepaalde welke

En toen was Franz Welser-Möst aan bod. Als erfgenaam van Szell beslist de chef-dirigent nog steeds als enige wie er wordt aangenomen. Meer dan de helft van de huidige orkestleden is nu door hemzelf geselecteerd. Hij wil geen grote ego’s maar teamspelers. Ze moeten vooral goed naar hun medemusici kun nen luisteren, zoals te horen is in het homogene samenspel. De Oostenrijkse dirigent streeft daarbij naar een Mid den-Europese zangerigheid, met veel aandacht voor een subtiel coloriet.

ZelfsKrenek.als

R. THREESTRAUSSTONE POEMS THE CLEVELAND ORCHESTRA O.L.V. FRANZ WELSER-MÖST HARMONIA A 0810042320420 (SACD) VKZ.NL/22441 € 26,99

berucht. Niet voor niets werd een repeti tie onder zijn leiding bij het Concertge bouworkest wel ‘Szell-straf’ genoemd.

WeselyJuliaFoto:

het Cleveland Orchestra hele maal in zijn element op één sacd alleen symfonische gedichten van Strauss speelt, ruimt Welser-Möst naast de bekende Don Juan en Till Eulenspiegel plaats in voor de veel minder vaak gespeelde Macbeth

Subtiel coloriet

Franz Welser-Möst

musici deel konden uitmaken van zijn elitekorps. Hij smeedde het tot een perfect geoliede machine. Cleveland kreeg wereldfaam. Het ging op tournee in Europa en Azië, schitterde op festi vals in Salzburg, Luzern en Edinburgh. Zo was het geen sinecure Szell na zijn dood op te volgen. Lorin Maazel had de reputatie van een ijdele kwast, maar wist tussen 1972 en 1982 wel het hoge niveau te handhaven. Na hem drukte Christoph von Dohnányi, die goede connecties had met de platenmaat schappijen, bijna twintig jaar lang zijn stempel op het orkest.

Ook de programma’s hebben een eigen karakter. Welser-Möst combineert meestal werken uit het ijzeren repertoire met minder bekende muziek. Op de zes sacd’s waarmee het label uit de start blokken is geschoten, staat Beethovens Strijkkwartet op. 132 in een versie voor strijkorkest naast Amériques van Varèse, Aus Italien van Strauss naast een nieuw werk van de Oostenrijkse componist

Johannes Maria Staud, de Derde symfo nie van Prokofjev naast Okeanos van Bernd Richard Deutsch, de Tweede van Prokofjev naast het Concert voor piano en strijkers van Alfred Schnittke, de Negende van Schubert naast het serieel opgezette Static and ecstatic van Ernst

Net even afwijken van de gebaande paden en het grote publiek vasthouden: onder zijn leiding lijkt het 104-jarige orkest vitaler dan ooit.

19

klassiek tivolivredenburgin NIEUW TIVOLIVREDENBURG.NL/KLASSIEKSEIZOEN16OKTPHILHARMONICLONDONORCHESTRA 17 NOV ARCADI VOLODOS SCHUMANN&SKRJABIN26NOV BEZIN MET BACH CORINEOVERKOOLELIEFDE4DEC LUCASARTHUREN JUSSEN METKAMERORKESTNEDERLANDS12DEC WEIHNACHTS-ORATORIUM MET LES LYRIQUESTALENS31DEC PYNARELLO&FRIENDS NEW YEAR’S EVE

EEN DIRIGENTGEBOREN

Door

Eddie Vetter

KLAUS MÄKELÄ

Lees verder op pagina 22 BorggreveMarcoFoto: PROFIEL21

Maar neem nu Klaus Mäkelä. In 2018 maakte hij zijn debuut bij de Filharmo nie van Oslo. Het orkest was er als de kippen bij om hem als chef te strikken. Hetzelfde verhaal bij het roemruchte Orchestre de Paris, waar hij een paar maanden later voor het eerst zijn opwachting maakte. Zo stond hij reeds als 24-jarige aan het hoofd van de belangrijkste orkesten van Noorwegen en Frankrijk.

is hij zo geliefd bij de internatio nale top? Musici vertellen unaniem dat het een waar genoegen is om met hem te werken, ook al vraagt hij van hen het uiterste. Hij weet het beste in hen naar boven te halen. Zelf denkt Klaus Mäkelä nog steeds aan de wijze les van zijn leraar

In zijn repertoire is Mäkelä van alle mark ten thuis. Toen hij onlangs de Zesde van Mahler in het Amsterdamse Concertge bouw dirigeerde, oogstte hij staande ovaties van het publiek en enthousiast zwiepende strijkstokken van het orkest. Mahler en Bruckner lijken bij hem in de beste handen. Maar zijn hart gaat ook vuriger kloppen bij Mozart, Beethoven, Schumann en de andere klassieken. Hij is allerminst vies van eigentijdse muziek en hoopt over niet al te lange tijd zelfs voor te gaan in Bachs Matthäus-Passion

‘Sibelius is van mij, hij is in mij’

BorggreveMarcoFoto: 22PROFIEL

Maar Sibelius neemt toch wel een bijzon dere plaats in. Hij zegt: ‘Als je in Finland opgroeit, is zijn muziek overal om je heen. Sibelius is van mij, hij is in mij. Ik voel me bij hem thuis.’ Van deze vertrouwdheid

het snel gegaan. Mäkelä is net 21 als hij het Zweeds Radio Symfonieor kest mag leiden en wordt er prompt benoemd tot eerste gastdirigent. Ver volgens staan Oslo en Parijs in de rij. En nu het Concertgebouworkest. Alleen al dit seizoen dirigeert hij ook de orkesten van New York, Cleveland, Chicago, München, de Berliner Philharmoniker, de London Philharmonic en het Symp honieorchester des Bayerischen Rund

Jorma Panula, een man van weinig woor den. Die drukte hem op het hart: ‘Helpen, niet storen.’ Je moet als dirigent niet in de weg staan, de orkestleden niet hinderen, maar als musicus onder de musici met hen meebewegen en hen sturen waar ze er behoefte aan hebben.

In datzelfde jaar 2020 debuteerde hij bij het Concertgebouworkest. Na de affaire met Daniele Gatti (die zich schuldig zou hebben gemaakt aan grensoverschrij dend gedrag) was het al veel te lang op zoek naar een nieuwe leider. Ook Amsterdam viel voor Mäkelä. Hier zal hij de eerste vijf jaar als ‘artistiek partner’ werkzaam zijn zodat hij in die tijd zijn contracten in Oslo en Parijs kan uitdie

Het kwam toch nog als een verrassing: Klaus Mäkelä wordt op den duur de nieuwe chef-dirigent van het Concertgebouworkest. Het zoveelste dirigeertalent uit Finland verovert in stormachtig tempo de belangrijkste concertzalen van Europa. Decca stond vooraan in de rij om een exclusief contract te sluiten met de 26-jarige chef.

nen. Dit seizoen werkt hij vijf weken met het Concertgebouworkest en daarna steeds meer totdat hij in 2027 officieel de functie zal aanvaarden.

Waaromfunks.

Bernard Haitink was al een eindje in de dertig toen hij in 1961 aan het hoofd van het Concertgebouworkest kwam te staan. Velen, ook orkestleden, vroegen zich destijds bezorgd af: is hij niet te jong voor zo’n gewichtige positie? Voor de zekerheid moest hij voorlopig de baan delen met de oude rot Eugen Jochum.

Klaus Mäkelä is bijna letterlijk een gebo ren dirigent. Hij is afkomstig uit een muzikale familie: vader cellist, moeder pianist. Aanvankelijk zou hij net als zijn vader cellist worden, maar als zevenja rige zong hij met het kinderkoor van de Finse Nationale Opera in Bizets Carmen onder leiding van Hannu Lintu. Het was als een donderslag bij heldere hemel. Hoe was het mogelijk dat één man een heel orkest als het ware kon optillen en laten vliegen? Hij ging thuis naar opna men luisteren, probeerde de maat mee te slaan. En wist één ding zeker: hij moest en zou dirigent worden. Reeds op zijn twaalfde kwam hij onder de hoede van Jorma Panula, de nu 92-jarige peda goog, die al een hele lading Finse topdiri genten had opgeleid, van Salonen tot DaarnaSaraste.is

getuigt het pas verschenen album met alle zeven symfonieën. Toen Mäkelä net begon als chef-dirigent in Oslo, kwam Noorwegen vanwege de pandemie in een strenge lockdown terecht. Van de nood werd een deugd gemaakt. Zo konden ze rela tief ongestoord en geconcentreerd werken aan de cyclus. Dit album is zijn eerste voor Decca, waarmee hij pas als derde dirigent sinds Solti en Chailly een exclusief contract heeft gesloten. Het is duidelijk: Klaus Mäkelä schrijft geschiedenis.

KLAUSMAKELA.COM SYMFONIEËNSIBELIUS OSLO PHILHARMONIC O.L.V. KLAUS MÄKELÄ DECCA 0028948522569 (4CD) VKZ.NL/222348 € 39,99 Onlangs heeft Klaus Mäkelä een Edison Klassiek gewonnen in de categorie 'Het debuut'. 23

Pynarello is komend seizoen ensemble in residence van TivoliVredenburg. Het collectief dat de ongeschreven regels van de symfonische orkestpraktijk overhoophaalt, was een initiatief van violiste Lonneke van Straalen. Een terug- en vooruitblik met de oprichtster.

Door Paul Janssen

PYNARELLO TIVOLIVREDENBURGIN

MeivogelMelleFoto: 24INTERVIEW

PYNARELLO

In korte tijd bestormde het collectief de gangbare en minder gangbare podia. Het geheim? “Dat is er niet. Ik denk dat musici het heel fijn vinden om te delen in een democratisch proces zonder dirigent. We onderzoeken samen de muziek, dat is anders dan bij reguliere orkesten. Daarbij werken we zonder bladmuziek op het podium. Iedereen verdiept zich vooraf in de partituur zodat de muziek echt in ons bloed gaat zitten.”

vertrouwen dat we van meet af aan kregen is ontzettend waardevol geweest. Dat we ons nu officieel ensem ble in residence mogen noemen is een mooi cadeautje bij het vijfjarig bestaan.”

“Ik ben Pynarello begonnen omdat ik in het idee geloofde, en hoopte dat velen dat met mij zouden doen”, aldus Van EnStraalen.zogeschiedde.

Een proces dat veel inzet vergt van de musici. “Ik kan de vinger er niet hele maal op leggen waarom het werkt, maar ik denk dat het met verantwoor delijkheid te maken heeft. Iedereen die meespeelt voelt zich eigenaar van het geheel. Elke musicus weet welke rol hij

Alle projecten voor komend seizoen hebben een plek gevonden in onder andere TivoliVredenburg waar Pyna rello ensemble in residence is. Het eerste concert in de reeks, op 16 okto ber, vertelt meteen wat de kracht is van Pynarello. Dan speelt het collectief net als in het begin vijf jaar geleden Beetho vens Vijfde symfonie. Uit het hoofd en zonder dirigent. “Ik ben heel benieuwd

of zij op een bepaald moment in het stuk heeft. Zo begrijp je de puzzel veel beter, maar het is wel veel werk. Daarom werkt Pynarello ook project matig; we kunnen dit niet elke week.”

“Ik houd heel erg van tradities”, zegt Lonneke van Straalen vrolijk. “Maar ik kijk ook graag hoe iets anders kan. En de klassiekemuziekwereld is al heel lang hetzelfde. Ik vroeg mij af of ik daar verandering in kon brengen.” Dat deed ze in 2017 met de oprichting van Pynarello, ‘een rebellencollectief, gesneden uit flexibel schuimrubber’, zoals het ensemble zichzelf noemt. Een treffende omschrijving, want het gezelschap lapt alle ongeschreven regels aan zijn laars. De musici spelen in kleding die ze lekker vinden zitten en zelfs de orkestopstelling is vrij. Zo

“Eigenlijk is het seizoen niet anders dan voorheen in TivoliVredenburg. De zaal omarmde ons al toen Pynarello nog niet meer dan gebakken lucht was. Het

INFO: TIVOLIVREDENBURG.NL Een rebellencollectief, gesneden uit flexibel schuimrubber 16 OKTOBER PYNARELLO PARTY 24 DECEMBER SCIENCEFICTION31KERSTOPERADECEMBERNEW YEAR’S EVE 7 APRIL PASSIE MET SADETTIN 4 JUNI TIVOLIVREDENBURG.NLOVERWINNINGSSYMFONIE 25

De Turkse componiste Meriç Artaç schreef speciaal voor het jubileum een nieuw werk, Holy Slime. Nog zo’n ken merk van dit enthousiaste collectief, want jonge componisten krijgen volop kansen om met het gezelschap samen te werken. Zo krijgt Boris Bezemer de gele genheid een Sciencefiction-kerstopera te schrijven om te onderzoeken hoe kerst er misschien over tweehonderd jaar uitziet (24 december), staat in de passietijd het perspectief van de vrouw centraal in de samenwerking met het vrouwelijke a-capellaensemble Kobra (7 april) en geven in het laatste concert van het seizoen de jonge componisten Kika Sprangers en Anne-Maartje Lemereis, geïnspireerd door Sjostakovitsj’ Negende symfonie, hun visie op zaken als censuur, onderdrukking en vrijheid.

kunnen de solopartijen echte solopartijen worden en zo kan Pynarello klinken als een ‘verfrissende lentebries.’

hoe dat uitpakt”, zegt Van Straalen. “Een mooie manier om eens te beschou wen hoe we zijn gegroeid.”

Zijn ouders wilden hem per se op zijnWatlentenNiekinternationalevatorium.Jongdelesdramdevondzettenkennismaking-met-instrumentenklasjehetvandemuziekschool.Nietsaan,dezevenjarigeNiekBaar.Hijnetzolangtothijtochopvioolmocht,eerstbijMerleHunnegoaanSKVRinRotterdam,enlateropdeTalentklasvanhetHaagsConserUiteindelijkwonhijprijzenopconcoursenennuwordtBaargezienalseenvandeviooltavandenieuwegeneratie.bepaaldederepertoirekeuzevooralbum

Obsession? Niek Baar: “Het zijn over het algemeen stukken die ik hoorde toen ik jong was en bezeten van de viool. Tzigane hoorde ik voor het eerst op de debuut-cd van Janine Jansen, ik was meteen verkocht. Van veel andere

genietenhetzelfdeSteedsSavenijevan NIEK BAAR KREISLER, RAVEL e.a. OBSESSION NIEK CONCERTGEBOUWBAAR, CHAMBER CHANNELORCHESTRACLASSICS 7233854487228 VKZ.NL/22434 € 23,99 NavaeeNedaFoto: INTERVIEW27

Niek Baar (1991) werd verliefd op de viool in de Efteling, waar hij als zevenjarig jongetje de Danse macabre van Saint-Saëns hoorde in het spookhuis. Nu speelt hij zijn favoriete vioolstukken met het Concertgebouw Chamber Orchestra op zijn nieuwe album Obsession.

De violist ziet zichzelf als heel obsessief, zolang het de viool betreft. “Ik kan er maar niet genoeg van krijgen en steeds van hetzelfde genieten. Alleen al kijken naar een mooie viool maakt me blij, of een bepaald stuk drie weken lang mini maal tien keer per dag horen.” De titel van Baars nieuwe album lag dus voor de hand. Is geobsedeerd zijn een zegen of een vloek? “Beide! Een zegen omdat je altijd iets hebt waar je naar terug kan keren en waar je energie en voldoening uit kunt halen. Met muziek en viool heb ik iets dat misschien lijkt op hoe andere mensen hun geloof kunnen beschrijven. Maar ook een vloek, omdat ik er soms weleens vanaf zou willen en me afvraag hoe een leven zonder viool zou zijn. Maar het zegen-gedeelte weegt blijkbaar zwaarder, want ik ben er nog nooit mee gestopt!”

OBSESSION

Door Wenneke

stukken hoorde ik uitvoeringen door Anne-Sophie Mutter en Maxim Venge rov, van wie ik toen een erg grote fan was. Isaac Stern was mijn vioolheld. Naar zijn cd’s luisterde ik als kind de hele dag door. Hoe violistischer en virtuozer, hoe beter ik het vond. Tegenwoordig heb ik eigenlijk voor al mijn collega’s ontzet tend veel respect en kan ik elke keer door andere opnames geïnspireerd worden, en al helemaal door liveconcer ten. Op dit moment is Leonid Kogan mijn favoriete violist, zijn klank vind ik echt de allermooiste. Ik had hem graag live gehoord. Eigenlijk had ik Introduction et Rondo Capriccioso van Saint-Saëns op de cd willen zetten. Maar nadat we het meerdere keren hadden uitgevoerd en gerepeteerd vonden het Concertgebouw Chamber Orchestra en ik toch dat dat stuk niet goed werkte zonder blazers.”

NIEKBAAR.COM

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK OOK DIT PRODUCT KOOPT U MET DE KLASSIEKE ZAKEN CADEAUKAART • Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist • Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,• In delen inwisselbaar • Gratis persoonlijkemetcadeaubijpassendeverpakkingruimtevooreenboodschap ALTIJD EEN VERRASSING

VKZ.NL/222348

Nationale EntertainmentCard,

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

VAN GOGH IN BOEKME+CD Geschenk AANGENAAMKLASSIEK.NL * CONSUMENTENADVIESPRIJS ¤ 12,99

SJOSTAKOVITSJ

24 Preludes & Fugues

Il mondo al rovescio

Tatjana Nikolajeva deed in 1950 mee aan het Internationaal Bachconcours en speelde alle Preludes en Fuga’s van de grote barokcomponist uit haar hoofd. Jurylid Dmitri Sjostakovitsj was zo onder de indruk dat hij voor haar 24 Preludes en Fuga’s schreef. Dit mengsel van een beetje Bach en veel Russisch venijn van de getormenteerde componist groeide uit tot een kleine Parnassus van de pianoliteratuur. Hannes Minnaar, geprezen om zijn onopgesmukte lezing van Bachs Goldbergvariaties, is de aangewezen persoon om van dit bijna drie uur durende epos een onvergetelijk document te maken.

VARIOUS € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW

NIEUWE RELEASES - VOORDELIG GEPRIJSD * CONSUMENTENADVIESPRIJS www.aangenaamklassiek.nl

VIVALDI € 17,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤25,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW VARIOUS Kaleidoscope

ADAMS

‘Fatma Said slecht grenzen tussen Oost en West’ (de Volkskrant). ‘Een betoverend debuutalbum’ (Klara). ‘Flawless, faultless, and captivating’ (The Classic Review). Het debuutalbum El Nour van de Egyptische sopraan bracht overal de handen op elkaar. Met deze nieuwe cd zal het niet anders zijn. Kaleidoscope is een brutale mix van stijlen van Franz Léhar via Astor Piazzolla en Serge Gainsbourg naar Whitney Houston. Ondertussen zingt ze in vele talen over de dans die de rode draad vormt op deze opwindende plaat. Stilzitten is uitgesloten.

Tromba Lontana e.a.

Alpha – 3760014198748

ADAMS € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

SJOSTAKOVITSJ € 17,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤30,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW 2SACD NIEUW SEASONSTHEVIVALDIFOUR

In het seizoen 2021-2022 braken het Tonhalle Orchester Zürich en zijn chef-dirigent Paavo Järvi in Zwitserland een lans voor de enerverende orkestwerken van John Adams. Nu hoeft dat in de rest van de wereld niet meer, maar de liveregistraties van het orkest van onder andere My Father knew Charles Ives, Slonimsky’s Earbox en Tromba Lontana zijn van zo’n enerverend gehalte dat ze iedereen om kunnen toveren in een Adamsliefhebber. ‘Een van de grootste levende componisten’, noemde Paavo Järvi hem al eens. En zo is het.

VIVALDI

Amandine Beyer / Gli Incogniti

Harmonia Mundi – 3149020944714

Tonhalle-Orchester Zürich o.l.v. Paavo Järvi

Fatma Said Warner Classics – 5054197139215

Hannes ChallengeMinnaarClassics – 608917290721 - 2SACD

Antonio Vivaldi staat nog steeds te boek als veelschrijver, maar in wezen was hij een ongekend modernist, een briljant orkestrator en een componist met groot gevoel voor muzikaal verhaal en drama. Hij zette het soloconcert op de kaart en met zijn Concerti con molti istromenti legde hij de basis voor de latere symfonie. Amandine Beyer en haar Gli Incogniti benaderen in concerten als Il mondo al rovescio de rode priester als briljant vernieuwer en laten Vivaldi opwindender dan ooit klinken.

ALPHA – 3760014196386

De vocale werken van Giovanni Pierluigi da Palestrina vormden het hoogtepunt van de late renaissance. Een kleine drie eeuwen later zorgde Anton Bruckner voor een even grote vocale bloei met zijn motetten als Locus iste en Ave Maria. De in 2015 opgerichte Zurich Chamber Singers verbindt deze werelden en laat horen dat de toewijding en devotie in al die eeuwen niet veranderd zijn. Het resultaat is een weldadige vocale douche die niemand onberoerd laat.

HELLENDAAL

PALESTRINABRUCKNER € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤26,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

SCHUBERT € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

STRAUSSSAINT-SAËNS,e.a. € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW

ALPHA – 3760014198847

Busch Trio / Gregor Sigl / Rick Stotijn

Berlin Classics - 8854700280642

NIEUWE RELEASES - VOORDELIG GEPRIJSD www.aangenaamklassiek.nl

BRUCKNER, PALESTRINA

HELLENDAAL € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW NIEUWNIEUW

Franz Schubert schreef vier pianotrio’s. De twee eendelige trio’s en het Pianotrio in Es-groot, D 929 nam het Busch Trio al eerder op. Dat deed het trio volgens OpusKlassiek met ‘intens muzikaal vormgegeven communicatie’, wat leidde tot ‘verfrissend, fonkelend maar ook diepzinnig en lyrisch spel’. Nu is ook het ontbrekende Pianotrio nr. 1 in Bes-groot, D 898 op vergelijkbaar indringende wijze vastgelegd. De combinatie met het Forellenkwintet waarbij het trio assistentie krijgt van contrabassist Rick Stotijn maakt dit vervolg helemaal af.

SAINT-SAËNS, STRAUSS e.a Van Gogh in Me Nederlands Kamerkoor o.l.v. Peter Dijkstra

Six Grand Concertos Op. 3 Mike Fentross / Lidewij van der Voort Challenge Classics – 608917291124

Van Gogh in Me is een wonderlijke muzikale reis door het fin de siècle dat van ongeveer 1870 tot 1918 de culturele wereld bepaalde. Leidraad zijn de schilderijen van Van Gogh en Klimt en de muziek van onder anderen Debussy, Satie, Mahler en Strauss. De live-uitvoering van het roemruchte Nederlands Kamerkoor is een spektakel waarin beeld en muziek op overweldigende wijze samenvloeien, maar ook de cd brengt de sfeer van hoop, verwachting, experiment en decadentie zodanig tot leven dat we ons voor even in het hoofd van Van Gogh wanen.

Pieter Hellendaal was een van de Nederlandse componisten die in de eerste helft van de achttiende eeuw hun geluk gingen beproeven in het bruisende Londen. De heersende muziekmode werd daar mede bepaald door de concerti grossi van Corelli en Händel. In 1758 gaf Hellendaal in Londen zijn Six grand concertos Op. 3 uit. Een vleugje Händel, een scheutje Corelli en een flinke dot Hellendaal hebben concerten opgeleverd die zich kunnen meten met de beste concerten van zijn voorbeelden. Ook de drive van La Sfera Armoniosa benadrukt dat we hier te doen hebben met barokjuwelen van Hollandse origine.

Trio No. 1 Op. 99, “Forellenquintett” in A Major D 667

Spectrum

SCHUBERT

Zürich Chamber Singers

Giovanni Bottesini was in de negentiende eeuw de Paganini van de contrabas. Antonio Vivaldi was in de zeventiende en achttiende eeuw de grote man die met vele instrumenten experimenteerde en ook de contrabas als solo-instrument een plek gaf. Rick Stotijn en RCO Camerata brengen deze twee grootheden bijeen in een verrassend programma met hoogtepunten als Passione amore van Bottesini met twee contrabassen in de hoofdrol en Vivaldi’s dubbelconcert voor contrabas en fagot. Een cd waarop het laagste register tot grote hoogte stijgt.

VIVALDI, BOTTESINI € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤26,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Op zoek naar Arvo Pärt Jan Brokken / Jeroen van Veen / Joachim Eijlander

In het boek Baltische zielen van Jan Brokken komen uiteraard ook Arvo Pärt en zijn muziek langs. Het bracht pianist Jeroen van Veen op het idee van een voorleesconcert waarin de verhalen van Brokken gecombineerd worden met bekende stukken van Pärt, zoals Fratres, Für Alina en Spiegel im Spiegel. De verhalen en de muziek bleken elkaar te versterken en het geheel sloeg zo aan dat er nu een dubbel-cd ligt. Brokken leest, Jeroen en Sandra van Veen en cellist Joachim Eijlander spelen. Het resultaat is een onweerstaanbare muziek- en verhaalbiografie van de klankmagiër uit Estland.

PÄRT € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW 2CD NIEUW

Bruno de Sá Erato – 190296619809

Piano Classics – 5029365102650 - 2CD

BIS Records – 7318599925097 - SACD

Sinds Paus Sixtus V in 1587 vrouwen verbood om op publieke podia te zingen, was het aan de mannelijke sopranen om voor een sensatie te zorgen. Farinelli werd er wereldberoemd mee. Tegenwoordig proberen countertenors de tover van de castraten te evenaren. De jongste loot aan de stam heet Bruno de Sá. De Braziliaan bezit volgens het Engelse magazine Opera ‘een echte mannelijke sopraan die in staat is om die opwindend hoge tonen te beheersen.’ Samen met il Pomo d’Oro verkent hij de hoogtijdagen van de castraten in Rome. Een fascinerende cd van een fascinerende stem.

Doppio Espressivo

Et’cetera – 8711801017716

TABULAPÄRT

VARIOUS

Sliding Doors is de intrigerende titel van een cd waarop vooral de klarinet centraal staat. Klarinettiste Marieke Vos, ook programmeur bij het Grachtenfestival, en pianist Camiel Boomsma spelen enerverende kamermuziek van onder anderen Nino Rota, Gerald Finzi en Henri Rabaud. Hoewel de componistennamen misschien niet de meest bekende zijn, voelt de muziek direct vertrouwd en bekend. Herfstige melancholie, halsbrekende virtuositeit en meeslepend filmische melodiek, het is er allemaal op deze in alle opzichten verrassende cd. Een juweel dat alle aandacht verdient.

VARIOUS € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

NIEUWE RELEASES - VOORDELIG GEPRIJSD

VIVALDI, BOTTESINI

Marieke Vos / Camiel Boomsma

RCO Camerata / Rick Stotijn / Bram van Sambeek

NIEUWNIEUW RASA

VARIOUS € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Sliding Doors

www.aangenaamklassiek.nl

PÄRT

VARIOUS Roma Travestita

NIEUW

Pianist Mark Viner heeft een neus en een voorkeur voor grote romantische en virtuoze componisten als Liszt, Alkan en Thalberg. Hij nam hun werk vol pianogeweld schitterend op. Een paar jaar geleden voegde hij er de schijnbaar lichtvoetige werken van de Française Cécile Chaminade aan toe. De plaat vol ‘vanzelfsprekende charme en begrip van het genre’ kreeg vele lovende kritieken. Dit vervolg is minstens zo prijzenswaardig: romantisch pianogeweld en Franse flair gaan hand in hand en zorgen ruim een uur voor een heerlijke pianodroomwereld.

Anna Fedorova en Rachmaninov, het is een match made in heaven. Haar registratie van Rachmaninovs Tweede pianoconcert op YouTube werd al meer dan 35 miljoen keer bekeken. De in Nederland wonende Oekraïense pianiste bracht met het Sinfonieorchester St. Gallen al eerder een studio-opname uit van Rachmaninovs Eerste pianoconcert. Recensenten loofden de ‘geraffineerd gecontroleerde onbesuisdheid’ en HRAudio.net bestempelde de opname meteen als de beste in de catalogus. Met deze ultieme cd-opname van Rachmaninovs Tweede en Vierde pianoconcert zal het niet anders zijn.

Ma Vlast

GEPRIJSD € 14,99

Mark Viner

SMETANA

NIEUW

SMETANA TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs) Produktion Nr.: ACC 24378 Spezifikationsnr.: ADP06109 24378ACC LuksVáclav1704CollegiumvlastMáSmetana 24378ACC 1 music gmbh Recorded at the MunicipalHouse, Prague (Czech Republic) in May 2021 Essay: English, Français, Deutsch, esky Made in Austria ACC 24378 LukVáclav1704CollegiumvlastMáSmetana CollegiumVáclav1704Luks Bedřich Smetana Má vlast Collegium 1704 VáclavconductorLuks Bedřich Smetana Má vlast My Country Mein Vaterland Ma patrie 1 Vyšehrad 2 Vlatava 3 Šárka x:xx 4 Z českých luhů a hájů x:xx 5 Tábor x:xx 6 Blaník x:xx Live from the Prague Spring Festival 2021 Opening concert on 12 & 13 May 24378-digi.indd 1

MOUTON

€ 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

www.aangenaamklassiek.nl NIEUWNIEUW SCHUBERTCAROLSCHRISTMASVARIOUS RACHMANINOV Piano Concertos Nos. 2 & 4 Anna Fedorova / Sinfonieorch. St. Gallen o.l.v. Modestas Pitrenas Channel Clsssics – 0723385425229

Piano Classics – 5029365102490

The Brabant Ensemble Hyperion – 0034571283852

MOUTON

CHAMINADE € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤20,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

CHAMINADE

Accent‘Subliem’,4015023243781zonoemde een recensent de opmerkelijke live-uitvoering van Smetana’s Ma Vlast door een uitgebreid Collegium 1704 tijdens het Praagse Lente Festival van 2021. Het Tsjechische ensemble speelde op historische instrumenten en dankzij de Tsjechische dirigent Václav Luks werd Smetana’s meesterwerk met de beroemde Moldau als tweede deel een ‘bron van vernieuwing, een levende geschiedenis die luisteraars meenam op een reis van trots en inspiratie.’ De cd-registratie laat zich maar op één manier omschrijven: een must voor elke muziekliefhebber.

Music

Collegium 1704 o.l.v. Vaclav Luks

NIEUWE RELEASES - VOORDELIG

Missa Faulte d’Argent & Motets

RACHMANINOV € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Piano Vol. 2

De Franse renaissancecomponist Jean Mouton gold als een van de belangrijkste en invloedrijkste componisten van zijn tijd. Zijn stijl bezit volgens Limelight Magazine een ‘melodieuze kwaliteit’ die een eerdere aan Mouton gewijde cd van The Brabant Ensemble ‘zo verleidelijk maakt’. Ook deze nieuwe parel met de Missa Faulte d’Argent als zwaartepunt is weer een cd die iedereen die Josquin Desprez en Moutons leerling Adriaan Willaert hoog heeft zitten direct aan moet schaffen. Renaissancekoorwerken op het hoogste en meeslependste niveau.

Als de inmiddels tachtigjarige pianist Geoffrey Madge zich met de ijkpunten uit de pianoliteratuur gaat bezighouden gebeurt er iets bijzonders. Zo zette hij eerder een spraakmakende interpretatie van de Goldbergvariaties neer. En nu heeft hij Beethovens Diabellivariaties op zijn eigen wijze aan de eeuwigheid toevertrouwd. Lees vooral zijn suggestie hoe het werk te beluisteren. En luister dan naar deze éminence grise, die met rust en wijsheid alles wat hij al die jaren dat hij de Diabellivariaties al speelt geleerd heeft, samenbalt in een uitvoering die veel nieuws over de noten aan het licht brengt.

Veni – Songs of Christmas 2 Norwegian Soloists Choir o.l.v. Grete Pedersen

J.S. BACH, VIVALDI e.a. € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤26,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

BEETHOVEN € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs) 2CD MOET JE HOREN WWW.AANGENAAMKLASSIEK.NL Bij aanschaf van Aangenaam Klassiek 2022 (Geldig t/m 31-01-2023) GRATIST.W.V.CADEAUKAART¤5,-

NIEUW

Het is nooit te vroeg voor Kerstmis en kerstmuziek, en zeker niet voor Scandinavische kerstmuziek. Een aantal jaren geleden bracht het Norwegian Soloist Choir een prachtige cd uit met bekende kerstliederen en traditionele Scandinavische songs. De cd bracht vele koorliefhebbers op het puntje van de stoel en schreeuwde om een vervolg. Dat is er nu met Veni–Songs of Christmas 2. Duik in de wereld van het Scandinavische ‘jul’ met traditionele liederen, geniet van perfecte uitvoeringen van bekende westerse kerstmuziek en kom in de stemming van haardvuur en dennengeur.

www.aangenaamklassiek.nl

VARIOUS

J.S. BACH, VIVALDI e.a. Baroque in Blue Eckart Runge / Jacques Ammon

Het is vaak gezegd: barokmuziek en jazz hebben wel iets van elkaar weg. Een basso continuo lijkt op een walking bass, improvisatie is in beide stijlen die zo’n tweehonderd jaar uiteen liggen de gewoonste zaak van de wereld, om maar wat te noemen. Cellist Eckart Runge en pianist Jacques Ammon nemen de proef op de som op Baroque in Blue. George Gershwin, Chick Corea en Miles Davis staan broederlijk naast Bach, Vivaldi en Händel, en het werkt. Barokmuziek alsof ze gisteren geschreven is, en jazzmuziek die er altijd al geweest lijkt te zijn.

Berlin Classics – 8854700200688

BIS Records – 7318599925110 - SACD

VARIOUS € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs) NIEUW HAYDN . STRAVINSKY BEETHOVEN Diabelli Variations Geoffrey Madge Zefir – 8717774570883

NIEUWE RELEASES - VOORDELIG GEPRIJSD

NIEUW

VARIOUS Silent Dreams

Deutsche Grammophon – 0028948560523

VARIOUS 12 Stradivari

Janine Jansen / Antonio Pappano

‘Een album vol verkneukelmomenten’ noemde De Gelderlander de cd waarop Harriet Krijgh haar cello in de rol van vocalist laat schitteren en prachtige songs van onder anderen Schubert, Schumann en Mendelssohn omtovert tot intense ‘Lieder ohne Worte’. Luister naar Schuberts Nacht und Träume en hoor de woorden meegonzen in de schitterende cellotoon die gedragen wordt door de piano van Magda Amara. En geniet van de dwingend meeslepende versie van Wie Melodien zieht es mir van Brahms. Waarschuw wel de buren, want meezingen gaat vanzelf.

Les Muffatti Ramée – 4250128518048

VARIOUS In Umbra Mortis

Pentatone - 0827949094866

Het geheim van Antonio Stradivarius spreekt nog altijd tot de verbeelding en blijft waarschijnlijk altijd een groot geheim. Toch levert de fascinatie voor de grootmeester van de vioolbouw soms briljante documenten op. Dat is 12 Stradivari van Janine Jansen en haar goede muziekvriend Antonio Pappano. De violiste kreeg een paar weken de beschikking over de bekendste en duurste, soms decennia niet bespeelde Stradivari en speelde daarop prachtwerken uit de vioolhistorie. Bottomline: adembenemende violen, maar het is de violiste die ze opwindend laat klinken. Een schitterend document.

J.S. BACH

Concertos for Organ and Strings

Cappella Amsterdam

Bart Jacobs /

J.S. BACH € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

The Classic Review vergeleek Cappella Amsterdam in een recensie van de cd In Umbra Mortis met grootse vocale ensembles als The Tallis Scholars en The Sixteen. Niet alleen vanwege de meer dan onberispelijke hemelse zang, maar ook vanwege het gewaagde repertoire. Het gezelschap combineert deze keer het zeer melodieuze werk Sieben Passions-Texte van de hedendaagse componist Wolfgang Rihm met motetten van de zestiende-eeuwse Giaches de Wert en het lijkt alsof de eeuwen vervliegen in de schoonheid van deze vocale muziek. Een echte kippenvel-cd.

www.aangenaamklassiek.nl

KOOPJES - AANTREKKELIJK GEPRIJSD

Nee, Johann Sebastian Bach schreef geen orgelconcerten. Tenminste, ze zijn niet overgeleverd. Bart Jacobs vond wel fragmenten voor orgel en orkest in cantates die Bach baseerde op eerder geschreven concerten. Eén en één is twee, dacht de organist en met Les Muffatti maakte hij op basis van die wetenschap een orgelconcert van onder andere het Klavecimbelconcert BWV 1052. Enthousiasme alom. Het tijdschrift Luister gaf de schijf zelfs de hoogste waardering. ‘Indrukwekkend en van het hoogste belang’, concludeerde het blad. Een cd waar u niet omheen kunt.

Decca – 0028948516056

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤17,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Harriet Krijgh / Magda Amara

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤17,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

FRANCK

www.aangenaamklassiek.nl

tweehonderdste geboortejaar van César Franck, nam de gevierde pianist Nikolai Lugansky een hele cd op met pianowerk van de Belgische Fransman. Het leverde hem in Frankrijk een terechte Diapason d’Or op, want het pianorepertoire van Franck kan nog wel wat aandacht gebruiken. Francks combinatie van oude waarden, Franse slag en extatische religiositeit in bijvoorbeeld de Prélude, Choral et Fugue is niet te versmaden. Zeker niet als Lugansky alle emoties in de werken het volle pond geeft.

KORNGOLD String Quartets No. 2, Op. 26 & No. 3, Op. 34 Alma ChallengeQuartetClassics – 608917286922

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs) KOOPJES - AANTREKKELIJK

Cellist Jean-Guihen Queyras en pianist Alexandre Tharaud zijn al zo’n twintig jaar metgezellen (complices) op het podium. Die twintig jaar hebben een schat aan spectaculaire toegiften opgeleverd. Deze cd bevat negentien van die toegiften uit alle hoeken en gaten van de muziekgeschiedenis. Een selectie die je op het puntje van de stoel brengt en volgens The Strad ‘jaw-dropping’ virtuositeit, ‘vederlichte en aanstekelijk charmante’ werken en ‘kleine doch betoverende momenten’ biedt. Twee muzikale grootheden die zich verenigen in ultiem speelplezier. GEPRIJSD

Complices

Le Poème Harmonique o.l.v. Vincent Dumestre Alpha –

Jean-Guihen Queyras / Alexandre Tharaud

‘Betoverend,3760014194382verrassend, tegendraads, spectaculair.’ De woorden waarmee Trouw de recensie van de cd Anamorfosi van Le Poème Harmonique opende, liegen er niet om. En terecht. Het gezelschap van Vincent Dumestre weet wederom van deels gekend repertoire iets bijzonders te maken. Van oorsprong wereldlijke muziek klinkt hier in een religieuze variant, maar de uitvoering van deze ‘drogbeelden’, zoals de titel van de plaat zich laat vertalen, is zo spannend en gewaagd dat zelfs het geliefde Miserere van Allegri als nieuw klinkt.

VARIOUS

Harmonia Mundi – 3149020939970

KORNGOLD € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

MONTEVERDI, ALLEGRI Anamorfosi

ALLEGRIMONTEVERDI, € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Nikolai

‘Een romantische filmmelodie’ tussen ‘in hoog tempo bozig stuiterende noten’, en ‘een vleug zachte nostalgie’ waren voor de Volkskrant voldoende om laaiend enthousiast te zijn over de cd van het Alma Quartet met het Tweede en Derde strijkkwartet van Erich Wolfgang Korngold. Het kwartet vertrouwde de noten van de man die geldt als een van de architecten van de Hollywoodsound rechtstreeks en zonder kunstgrepen aan de cd toe, wat de sensatie biedt van een spannende live-uitvoering. Muziek van een componist die elke keer weer verrast.

InHarmoniaLuganskyMundi–3149020940037aanloopnaar2022,het

FRANCK € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Préludes, Fugues & Chorals

Sony Classical – 0194398545127 – 2CD

Geef Judith en Tineke Steenbrink, de ‘barokzusjes’ achter Holland Baroque, een thema en er komt een even geweldig als verrassend programma uit. Zelfs als ze dicht bij huis blijven. Want de cd Brabant 1653 onthult wat er zich in de zeventiende eeuw afspeelde achter de poort die het karmelietenklooster in Boxmeer verbond met de Sint-Petrusbasiliek. De zussen vonden een schat aan zeventiende-eeuws kloosterrepertoire van onder anderen Benedictus Buns en brachten dat in adembenemende reconstructies. Duik voor even in de magische wereld van het rustgevende klooster en geniet.

VARIOUS sa

VARIOUS Brabant 1653 Holland PentatoneBaroque–0827949089565

Leif Ove Andsnes / Mahler Chamber Orchestra

KOOPJES - AANTREKKELIJK GEPRIJSD

À

En opeens werd 15 juni 2019 een gedenkwaardige dag in de Nederlandse muziekgeschiedenis. Tijdens de ZaterdagMatinee voerde Bernard Haitink met het orkest waar hij ruim zestig jaar geleden zijn eerste chef-dirigentschap bekleedde Bruckners Zevende symfonie, zijn lievelingswerk, uit. Even daarvoor had de maestro in een interview aangegeven dat hij het allemaal welletjes vond. Zo werd deze gedenkwaardige Matinee zijn laatste concert op Nederlandse bodem. Deze live-registratie is een nu al historische opname die de grootsheid van Haitink nog één keer onmiskenbaar laat horen.

www.aangenaamklassiek.nl

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs) BRUCKNER Symphony No. 7 Radio Filharmonisch Orkest o.l.v. Bernard Haitink Challenge Classics – 0608917289527

guitare Philippe Jaroussky / Thibaut Garcia Erato – 0190295005702

– SACD

Momentum 1786

MOZART

1786 was het jaar waarin Mozart succes had met Le Nozze di Figaro en Beethoven Mozarts Pianoconcert nr. 24 omarmde. Juist in dat pianoconcert lijkt Mozart zijn meest melancholische kant bloot te leggen. Op  Mozart Monumentum 1786  brengt Leif Ove Andsnes met het Mahler Chamber Orchestra dit bijzondere jaar uit het leven van Mozart tot klinken. Met als overige werken het Pianoconcert nr. 23, het Pianokwartet in Es en het Trio in Bes biedt hij een even subliem als onweerstaanbaar inzicht in het hoofd van de componist.

BRUCKNER € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤24,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

‘Ik kan niet zingen, daarom ben ik op Philippe afgestapt.’ ‘En ik kan niet gitaarspelen, dus vroeg ik Thibaut om een tweekoppige troubadour te vormen. Zo is het gekomen.’ Even simpel als hilarisch verklaren countertenor Philippe Jaroussky en gitarist Thibaut Garcia de wording van hun ‘achtbaan door de muziekgeschiedenis in liedjes voor stem en gitaar’. De sprankelende combinatie dendert als een popduo door ‘liedjes’ van Caccini, Dowland en Purcell, via Mozart, Fauré en Granados naar werk van Luiz Bonfá en de Franse Barbara. Een plaat om vrolijk van te worden.

MOZART € 14,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤25,99 VOOR (consumentenadviesprijs)2CD

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤17,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

KOOPJES - AANTREKKELIJK GEPRIJSD

www.aangenaamklassiek.nl

Rhapsody Martin James Bartlett / LPO o.l.v. Joshua Weilerstein Warner Classics – 0190296434334

GERSHWINRACHMANINOV, € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Dutch Masters

Grammophon –

Arthur Jussen

Lucas &

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Deutsche 0028948198597

Ne m’oubliez pas! Classical Piano and Chamber Music from Curaçao Ketevan Sharumashvili / Jeroen Dupont Zefir – 8717774570777

‘Doorleefde tristesse’ en ‘een vlucht naar een nieuwe wereld’. Met deze prikkelende woorden vatte de Belgische krant De Standaard deze cd van het Rotterdams Philharmonisch Orkest en zijn chef-dirigent Lahav Shani samen. Het is een mooi tweeluik van de jaren dertig van de twintigste eeuw met topuitvoeringen van Sjostakovitsj’ Vijfde symfonie en Kurt Weills Tweede symfonie. En het is vooral een visitekaartje van Shani en het orkest waarin de violen ‘flinterdun musiceren in het ijle’ en het koper ‘schittert en schettert’.

VARIOUS

Arthur en Lucas Jussen gaan niet voor de makkelijke weg als het gaat om repertoirekeuzes. Zo is Dutch Masters een ode aan de Nederlandse muziek en een hommage aan hun leermeester Ton Hartsuiker. Het is muziek die niet dagelijks op het programma staat, zoals de Sonate voor twee piano’s van Willem Pijper, maar onder de handen van de pianobroers worden het kleine meesterwerken die de Nederlandse muziek in een nieuw daglicht zetten. Absoluut hoogtepunt van dit ‘sterkste album’ (de Volkskrant) van de Jussens is het nieuwe en enerverende pianoconcert In Unison van Joey Roukens.

Warner Classics – 0190295478346

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

RACHMANINOV, GERSHWIN

WEILL, SJOSTAKOVITSJ

De Britse pianist Martin James Bartlett was een aantal jaren geleden de jongste musicus ooit die debuteerde op de BBC Proms. En hij was nog een student toen hij zijn eerste platencontract op zak had. Met zijn tweede cd pakt hij meteen groots uit: Rachmaninovs Paganinivariaties en Gershwins Rhapsody in Blue. Daartussen een aantal soloarrangementen die Earl Wild maakte van werken van de beide componisten. Een heerlijke plaat, die volgens het Belgische Klara vooral opvalt door de ‘onweerstaanbare swing’ van de jonge pianist.

VARIOUS

WEILL, SJOSTAKOVITSJ € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Symphony No. 2 & No. 5 Rotterdam Philharmonic Orchestra o.l.v. Lahav Shani

Curaçao is een deel van het Koninkrijk der Nederlanden, maar de muziek van Curaçaose grootheden als Jan Gerard Palm, Jules François Blasini en Miguel Esebilio Senior wil maar niet beklijven. En dat terwijl zowel de piano- als de kamermuziek een heerlijke combinatie is van Chopin en tegendraadse Caribische ritmen. De in Nederland wonende Georgische pianiste Ketevan Sharumashvili breekt een lans voor de Curaçaose muziek en zorgt met struikelmarsen en een zwierig gesyncopeerde driekwartsmaat voor een heerlijk tropisch klankbriesje.

€ 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Kol Nidrei van Max Bruch, Schelomo van Ernst Bloch en ook het Celloconcert van Erich Wolfgang Korngold zijn stukken, doordrenkt van klanken uit het joodse geloof en die typisch Joodse melancholie. Een solist die deze sentimenten overdrijft, mist de somberheid én de levenskracht van deze werken. De jonge Franse cellist

CHOPIN

CHOPIN € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤22,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

‘Zo eigenzinnig hebben we Chopins etudes en scherzo’s niet eerder gehoord’, kopte de Volkskrant bij een recensie van de Chopin-cd van Beatrice Rana. Inderdaad laat de Italiaanse pianiste ‘Chopin werkelijk klinken als de revolutionair die het aanzien van de pianomuziek in de negentiende eeuw veranderde’, zo voegde Pianist toe. ‘Ze is met een breed kleurenpalet onstuimig waar nodig, teder waar gewenst en virtuoos zonder het anabole-steroïde-spierballenvertoon waar de noten haar geen keus laten.’ Een juweel van een cd die nieuwe inzichten geeft in de noten van Chopin.

Edgar Moreau snapt de wereld achter de noten en speelt volgens het gezaghebbende The Strad met ‘subtiele en tintelende schoonheid’ en een ‘betoverende sensitiviteit’.

Warner Classics – 0190296764240

Formidable!VARIOUS

Thomas Oliemans / Amsterdam Sinfonietta

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

Night Passages Martin Fröst / Roland Pöntinen Sony Classical –Meesterklarinettist0194399174029Martin

Fröst bewandelt regelmatig minder voor de hand liggende wegen met zijn instrument. Vaak koppelt hij dat aan een persoonlijk thema. Zo’n cd is Night Passages waarop de ontregelende nachtelijke momenten die de ziekte van Ménière, waar Fröst aan lijdt, centraal staan. De klarinettist vertaalt de nachtelijke gekte van deze ooraandoening in een bonte verzameling muziek die van barok naar jazz naar traditionele volksmuziek schiet. De kracht van Fröst is dat het allemaal klopt en dat je doorlopend op het puntje van de stoel meegaat met zijn ‘avontuurlijke reis door de menselijke geest’.

VARIOUS

Channel Classics – 0723385433217

www.aangenaamklassiek.nl

KORNGOLD, BRUCH e.a. Transmission Edgar Moreau / Luzerner Sinfonieorch. o.l.v. Michael Sanderling Erato – 0190295105105

KORNGOLD,

Matthijs van Nieuwkerk en Rob Kemps zetten in 2021 het Franse chanson weer op de kaart met hun gelijknamige programma. Al veel eerder brak bariton Thomas Oliemans een lans voor het Franse lied van onder anderen Giraud, Trenet, Aznavour en Brel en begeleidde hij zichzelf tijdens concerten achter de piano. Met Amsterdam Sinfonietta voegde hij prachtige strijkersarrangementen toe en het resultaat is een cd die het Franse joie de vivre en het Hollandse vakantiegevoel naar een grootse synthese brengt.

Een hartverscheurend mooie cd waarop de Joodse wereld zonder opsmuk zalig zingt. BRUCH e.a.

Etudes Op. 25, 4 Scherzi Beatrice Rana

VARIOUS € 11,99 TIJDELIJK VERKRIJGBAAR VAN ¤23,99 VOOR (consumentenadviesprijs)

KOOPJES - AANTREKKELIJK GEPRIJSD

40

HANS HEG

zeventig jaar na diens dood. Destijds ging het erom dat men kennis kon maken met dit meesterwerk. Sinds kort vliegen Bachexperts elkaar in de haren over iets anders. Je hoort nu te kiezen tussen een uitvoering met slechts één zanger per partij of voor een ‘ouder wetse’ versie met iets groter koor. Hoe wel we weten dat Bach klaagde over gebrek aan (goede) zangers in de twee kerken die hij moest bedienen in Leipzig.

René Jacobs licht zijn standpunt – zeg maar: half om half – uitvoerig toe in het booklet. Hij begint bij een theoloog uit Bachs tijd: “Es liegt nicht allemahl an der Menge: Es ist vielmehr eine Verschwen dung zu nennen, wenn ein Chor stärker besetzt ist als es vonnöthen ist”. Een groot koor is verspilling, geen artistieke noodzaak - aldus Gottfried Ephraim Scheibel. Weer wat geleerd. Toch moet Jacobs niets hebben van het enige tijd

Hij heeft zich kunnen laven aan hun moed en pioniersgeest. Dat noem ik nog eens respect voor het verleden. Histo risch perspectief par excellence, zoals je het maar zelden tegenkomt. Hoewel: ook Lucas en Arthur Jussen hebben onlangs opnieuw mijn aandacht getrok ken. In hun spectaculaire dubbelalbum,

HISTORISCH

Die kwalificatie is niet van mij. Komt van een Zwitserse muziekuitgever, die in 1818 klanten zocht voor de eerste uitgave van Bachs ‘grosse Katholische Messe’. Bijna

terug door de Amerikaan Joshua Rifkin gelanceerde idee dat de cantates en oratoria van Bach het best in piepkleine bezetting kunnen worden uitgevoerd.

Jacobs heeft echter mijn hart gestolen met zijn eerbetoon aan de grote man achter harmonia mundi, Bernard Coutaz. Hij startte met dit Franse label in 1958, stuwde het op tot een wereldmerk en hield dat vol tot aan zijn dood in 2010. Zijn rechterhand, zijn vrouw Eva, zette de zaak gelukkig op dezelfde voet voort totdat ook zij er in 2021 een punt achter moest zetten. Maar wat een erfenis! Jacobs is terecht lyrisch. Met name Eva heeft hem enorm geïnspireerd en beïn vloed in zijn muzikale carrière. “Zij geloofde vanaf het begin in mij.”

Wat weegt zwaarder? Historisch besef of historisch inzicht? Ik zou zeggen geen van beide. Allebei even belangrijk. Het een kan niet zonder het ander. Zowel René Jacobs als de broers Jussen bieden een paar opmerkelijke voorbeelden. Jacobs zette voor harmonia mundi voor de tweede keer Bachs Hohe Messe op de plaat. Hij draagt daarmee zijn steentje bij aan de discussie over de meest ‘authen tieke’ versie van Das grösste musikali sche Kunstwerk aller Zeiten und Völker.

Allemaal modieus gedoe, schrijft Jacobs. Ja, heel ‘hip’, dat wel! Maar het heeft niets van doen met datgene waar hip voor staat in de oudemuziekpraktijk: ‘Historically Informed Performance’. Met andere woorden: het cd-boekje en de toelichting van de altijd weer verras sende Jacobs zijn minstens zo interes sant als zijn herziene kijk op de Hohe Messe. Al kwam ik ook een niet zo posi tieve recensie tegen in de Gramophone Het zij zo. Smaken verschillen.

afgelopen Holland Festival presen teerde Het Nationale Ballet een omvangrijk project met uitsluitend werk van de 90-jarige choreograaf Hans van Manen. Een ongekend en meesterlijk portret, dat een mooie terugblik bood op zijn hele oeuvre. Uniek! Ongeveer op hetzelfde moment maakte het jubile rende, 60-jarige gezelschap bekend dat de programmering voor dit najaar was gewijzigd. Geen vrijblijvend feestpro gramma (Celebrate!) maar, gezien de oorlog in Oekraïne, een reprise van het fameuze anti-oorlogsballet De Groene Tafel uit 1932 van Kurt Jooss. Onder de noemer: Shadows

ROUKENS, ANDRIESSEN DUTCHe.a. MASTERS LUCAS EN ARTHUR JUSSEN DG 0028948198597 (2CD) VKZ.NL/22446 € 22,99 J.S. MASSBACHINB-MINOR AKADEMIE FÜR ALTE MUSIK BERLIN, RIAS HARMONIAO.L.V.KAMMERCHORRENÉJACOBSMUNDI3149020944592 (2CD) VKZ.NL/22445 € 30,99 perspectiefHistorisch par excellence € 11,99 COLUMN41

Dit album is met recht een hommage aan een van hun eerste leermeesters: pianist en pedagoog Ton Hartsuiker. Hun ontroerend openhartige verslag over het tomeloze enthousiasme van Hartsuiker, dat ze als tieners over zich heen kregen, verklaart veel. Zo niet alles. Dáárom zijn ze zo geïnteresseerd geraakt in nieuwe muziek, durfden ze Mantra van Stock hausen op hun repertoire te nemen en vult het nieuwe, uitdagende en voor hen geschreven Concerto for 2 pianos van Roukens cd 2. Hulde voor dit initiatief en de lef om ook Deutsche Grammophon bij dit project te betrekken.

Ik hoop dat ze zich bij het Holland Festival zijn rotgeschrokken. Zoveel ‘historisch besef’, daar kun je toch alleen maar van dromen? Zonder tot actie over te gaan! Hoe is het mogelijk, vraag ik me af. Het 75-jarig bestaan van het oudste, in 1947 opgerichte festival van Nederland is daardoor nagenoeg ongemerkt voorbij getrokken. Gebrek aan geld en man kracht, heet het. Volgens mij is het gewoon gebrek aan inzet, inzicht én ideeën. Ted Brandsen, artistiek directeur van Het Nationale Ballet, kreeg (opnieuw) een lintje. Het Holland Festival komt in aanmerking voor de poedelprijs.

PERSPECTIEF

Dutch Masters, met louter Nederlandse composities voor pianoduo. Van 1935 (Willem Pijper) tot nu (Joey Roukens). Hun samenspel is perfect. Maar nog veel belangrijker: hun stilistisch inzicht om Louis Andriessen anders aan te pakken dan Hans Henkemans is frappant.

Tot slot nog even iets over de keuze van het thema voor deze column. In het

‘MijnZanenliefde voor muziek blijft motiveren’me

Door Noortje

Niek Baar maakte in 2018 diepe indruk toen hij met Schumanns Vioolconcert de eerste prijs ‘Oskar Back’ won van het Nederlands Vioolconcours. De Nederlandse violist treedt veelvuldig op met zijn pianist Ben Kim en, als solist, met vooraanstaande orkesten, waaronder het Concertgebouw Kamerorkest. Waar komt zijn passie voor het vioolspel vandaan?

Na vier jaar vioolles op de muziekschool werd Baar toegelaten tot de School voor Jong Talent van het Koninklijk Conserva torium in Den Haag, waar hij in 2012 met onderscheiding zijn bachelordiploma haalde en in 2016 rondde hij zijn master opleiding af aan de Hochschule für Musik Hanns Eisler in Berlijn. “Het was voor mij eigenlijk meteen duidelijk dat ik van vioolspelen mijn beroep wilde maken. Ik heb tot de coronapandemie nooit over dat besluit getwijfeld. Nu ben ik weleens ongerust of dit beroep ook in

DE DAG VAN DE VIOOL

R. VIERSTRAUSSLETZTE LIEDER JESSYE GEWANDHAUSORCHESTERNORMAN, LEIPZIG O.L.V. KURT MASUR PHILIPS “DezeCd-tipVKZ.NL/222349002894758507€13,99vanNiekBaar:opnamemetJessye Nor

NIEK BAAR man vind ik echt prachtig, en deze muziek van Strauss is zo mooi!”

NavaeeNedaFoto: 43 IN GESPREK MET

lende instrumenten kon uitproberen. Ik denk dat ze eerst zeker wilden weten of ik vioolspelen echt leuk zou vinden. Kennelijk had mijn juf wel meteen door dat mijn wens heel serieus was. Toen het eindelijk ‘de dag van de viool’ was had ze geregeld dat ik het huurviooltje een week thuis mocht hebben. Wat was ik daar blij mee! Mijn ouders begrepen dat ik echt violist wilde worden, dus toen ik acht was mocht ik eindelijk op vioolles.”

Toen Niek Baar als zevenjarig jongetje na een bezoek aan de Efteling aan zijn ouders vroeg of hij op vioolles mocht, waren ze vast een beetje verrast. Hoe wel er thuis weleens klassieke muziek opstond, maakten zijn ouders noch zijn twee oudere broers zelf muziek. Mis schien dat de kleine Niek juist daarom zo onder de indruk was van Saint-Saëns’ symfonische gedicht Danse macabre, uitgevoerd door skeletten in het Spookslot van de Efteling. “Ik herinner me nog steeds de kick die de klank van de viool me gaf”, aldus Baar. “Sindsdien is de viool mijn grootste passie. Mijn ouders gaven me op voor een kennismakings cursus op een Rotterdamse muziek school, waar je een jaar lang verschil

de toekomst nog mogelijk is. Maar mijn liefde voor muziek blijft me motiveren. Hoe ouder ik word, hoe meer andere musici ik bewonder. Ik speel met zoveel bijzondere mensen samen, dat is heel inspirerend. Mijn onlangs verschenen cd Obsession bevat veel van mijn favoriete vioolstukken, en daarnaast heb ik een sterke voorkeur voor de muziek van Schumann en Beethoven. Hoogtepun ten van dit jaar zijn onder andere het Tweede vioolconcert van Paganini met de Deutsche Radio Philharmonie en de wereldpremière van het nieuwe viool concert van Jonathan Dawe. Na afloop van een optreden hoef ik niet eens per se te horen: ‘Wat speel jij prachtig.’ Ik ben vooral blij als iemand zegt: ‘Ik ben door jou echt van deze muziek gaan houden.’”

Begin jaren tachtig vond een groepje Amsterdammers dat er een nieuwe radiozender moest komen. Een zender voor klassieke muziek en jazz, maar dan helemaal gericht op livemuziek. De vele concerten die er in de hoofdstad werden gegeven, moesten over de radio voor iedereen beschikbaar worden gemaakt – om te beginnen voor alle Amsterdam mers. Zo togen wij op 3 maart 1984 met een stel opnametechnici naar De Ysbreeker, een muziekpodium aan de Amstel waar nu alweer jaren een grand café zit. Op het programma stond onder meer Dichterliebe van Robert Schumann, gezongen door de Nederlandse bas-ba riton Max van Egmond.

Het project Concertpodium begon in 2016, en op dit moment zijn al meer dan tweeduizend concerten via de website te beluisteren. Een paar muisklikken scheiden u van de mooiste muziek – van Joseph Haydn tot Frank Zappa, van Theo Olof tot Ntjam Rosie. Klaar om door u ontdekt en steeds opnieuw genoten te worden!

Harry Sparnaay, Harrie Starreveld en René Eckhardt

CONCERTZENDER

nieuwste hedendaagse muziek – of staan we te dansen bij een Afrobeat groepje. Kortom, bijzondere, ongekende, kwetsbare, ontregelende of verrassende muziek uit de Nederlandse podiumprak tijk, altijd op hoog niveau.

Tekst Wouter Steenbeek

Wie wat bewaart, die heeft wat! De Concertzender bewaart nu al bijna veertig jaar de eigen registraties van de mooiste concerten in alle mogelijke genres. Ons archief omvat duizenden concerten. Regelmatig draaien we die nog op de radio. En steeds meer opnamen zijn gedigitaliseerd te beluisteren op onze website.

CONCERTPODIUM

44RADIO

Nu, 38 jaar later, is onze reikwijdte ver groot van Amsterdam tot het hele land en van klassiek tot alle muziek die onze belangstelling verdient. Onze technici komen tot in Groningen, Veere en Kerkrade. Muzikaal is niets te gek. De ene dag nemen we gregoriaanse gezangen op, de andere dag horen we de aller

Waarom de Concertzender?

Digitaal archief Concertpodium Elke dag klinkt er ’s middags een uur lang een concert uit ons archief. In de loop van ons bestaan zijn de uitzendmo gelijkheden flink veranderd. Van alleen een live-uitzending op de radio kun je de Concertzender nu ook beluisteren én terugluisteren via de website en onze app. Sinds een paar jaar zijn we bezig ons concertarchief on demand beschik baar te maken. Zo kunt u op elk moment van de dag een concert naar keuze afspelen!

afgezworen bugel en Hersch’ gelijke in spaarzame veelzeggendheid. Indruk wekkend album, toon na toon hoor je een zeldzaam oprechte dialoog.

Door Mischa Andriessen VOYAGE IN TIME ENRICO PIERANUNZI, JASPER SOMSEN CHALLENGE VKZ.NL/22447608917353327€22,99 Feilloos oor voor de harmonie

JAZZ45

De Fransman Yaron Herman is een virtuoos pianist die zich hier zeer to the point betoont. Prachtige klank, veel verbeelding in de melodieën. In ieder nummer klinkt Herman vrij en toch bij zonder geconcentreerd. Soms ligt in de muziek de nadruk bij de harmonische verkenning, soms meer bij het gevoel, maar Alma blijft de luisteraar beslist bij.

Enrico Pieranunzi

Weinig jazzpianisten spelen zo poëtisch als Fred Hersch, een man die de kwets baarheid in iedere noot omarmt. Op The Song Is You is zijn compagnon de Itali aanse trompettist Enrico Rava, voor de gelegenheid teruggekeerd tot de eerder

hecht dat het geïmproviseerde optreden vaak bijna uitgeschreven lijkt. Tussen de harmonische hoogstandjes duiken bovendien tal van emotioneel zeer gela den passages op.

De Italiaanse pianist Enrico Pieranunzi draait al jaren mee. Ooit, lang geleden, was hij meer een exponent van de drukke versie, maar zijn muziek is al geruime tijd veel rustiger. Minder span nend wordt ze daarmee niet. Getraind in zowel jazz als klassiek en met een feil loos oor voor de harmonie weet Pieran unzi steeds opnieuw prachtige melo dieën te vinden. Bassist Jasper Somsen voegt daar met zijn warmdonkere geluid ofwel de perfecte ondersteuning dan

Ook Keith Jarrett speelde in zijn jonge jaren minstens een paar tandjes ruiger en ook hij heeft een wonderbaarlijk harmonische intuïtie. Zijn soloconcerten zijn legendarisch vanwege hun concen tratie en intensiteit, en sinds Jarrett door

Vraag op straat een willekeurige voor bijganger: is jazz rustige of drukke muziek? De kans is levensgroot dat de toevallige passant voor de laatste optie kiest. In werkelijkheid zijn beide varian ten zo ongeveer evenredig vertegen woordigd, sommige jazz is energiek, zelfs hectisch, andere jazz zoekt de verstilling en de poëzie.

wel het geëigende contrast aan toe. Door de klasse is Voyage In Time een album waarvan de complexiteit je niet direct opvalt, maar het is een pracht van een plaat.

een herseninfarct nooit meer zal spelen, is iedere opname er een om te koeste ren. Zijn Bordeaux Concert is zo bijzonder

PIANOJAZZ WAARIN HET EEN ONSJE MINDER MAG ZIJN

De jonge Nederlandse pianist Floris Kap peyne gaf zijn album de titel Half Of What I Say Is Meaningless. Dat klinkt ironisch, maar het ligt meer voor de hand dat deze jonge, uiterst getalenteerde musicus van zijn eigen emotionaliteit geschrokken is. Want dit is een speelse, maar ook innige en vooral diep ontroerende plaat.

KLA SSIEKE

Wat is de moraal van dit indianenver haal? De plotselinge ingeving. De onbe vangenheid. Het vertrouwen. De arge loosheid. De onbevreesdheid. Niet nadenken over de afloop. Ik denk nu wel eens: dat ik dat durfde, ja, dat was het jeugdige, Hierondertoen.blijf ik in het noorden.

Norwegian Violin Favourites. Henning Kraggerud, viool en Razumovsky Symp hony Orchestra.

Op de terugweg zei ik óp het station in Stockholm in een plotselinge opwelling tegen de jongens: “Ik blijf in Stockholm!” Daar ging de trein. Wuiven. Ik had thuis de lp van zangeres Rita Reys en het geweldige Zweedse trio van pianist Bengt Hallberg. Zweden, daar moet je zijn! Ik zocht in het telefoonboek naar het adres van de Zweedse omroep. Bij de portier zei ik dat ik jazzzanger ben en of er een jazzafdeling is. Verbaasd pakt hij de telefoon en er komt een man naar beneden. Op zijn kantoor. Of ik een plaat of cassettebandje heb om iets te laten horen. Ai. Nee. Ik stond op, en voor zijn bureau begon ik a capella de eerste regels te zingen van Angel eyes (ballad), daarna een paar regels van I’ve got the world on a string (swing) en daarna wat geïmproviseerde scat.

In mijn vorige stukje* beloofde ik nog een verhaaltje over mijn Scandinavisch avontuur. Op de dag van de uitslag van mijn eindexamen – de slingers hingen – komt een vriend (trompettist) langs en vraagt of ik met mijn trio naar Finland wil gaan om te spelen in Helsinki. Een mooier kadootje kon ik niet krijgen. Meer dan 1000 kilometer met de trein van Amsterdam naar Stockholm en vandaar met de boot naar Helsinki. Er stond een drumstel klaar en ik kon mijn geliefde American Songbook zingen.

Zit ik in de auto, hoor ik een stuk muziek, wil ik proberen te raden wie de compo nist is of uit welk land hij komt. En dat valt niet mee.

Ik ben dol op cd’s waar meerdere com ponisten op staan, van elk krijg je dan een proeve en dan word je minstens op een spoor gezet van de componeerstijl, hoop Noorseje.componisten. Componist Ole Bull #1. Wat een binnenkomer. Compo nist Christian Sinding #2 tot en met #4. Elk deel met eigen aandeel op het gevoelspalet. Er zijn stukken waarbij de viool als de beste de ‘smartelijkheid’ kan laten horen. Componist Johan Severin Svendsen . #6 met een Romance. Com ponist Johan Halvorsen. #6 tot en met #10. Noorse dansen, Liedjes van een jonge juffrouw en het Liedje van de oude visser. Dan componist Edward Hagerup Grieg . Ja, dé Grieg, maar wist je dat zijn tweede naam Hagerup is?

BULL, HALVORSEN e.a. NORWEGIAN FAVOURITESVIOLIN NAXOS VKZ.NL/224360636943449721€13,99 NORDIC BOP PEKKA PYLKKANEN, ERIC INEKE CHALLENGE RECORDS 0608917354225 VKZ.NL/22437 € 22,99 46

Hij glimlachte. De volgende dag zat er een meesterlijk kwintet in de studio, we zochten een paar titels uit die zij en ik kenden. Een heerlijke opnamesessie. Ik logeerde bij de producer. We namen hartelijk afscheid. En wat denk je wat? Ik kreeg zomaar een envelopje met geld.

Cd klassiek

Van hem Jeg elker dig. Zo schrijf je het. Hoe spreek je het uit?* En wat het bete kent? Het is een van de eerste zinnen die je kent in een andere taal. Het intro voelt

NOORSE AVONTUREN

Friesland. Dit festival is overigens een absolute aanrader voor ‘kinderen en andere volwassenen’. Voor jullie is er een boel te zien, te horen en te doen. Ik ben daar volgend jaar weer van de partij. Ah ja, en kijk ook even op de site: info@fuse.nl. Zij bestaan 10 jaar. Zie de lijst met jubileumconcerten. Muziek zonderMetgrenzen.dehartelijke

Iedere mailer krijgt de intussen felbegeerde KKZ konde. edwinrutten@edwinrutten.nl

Cd jazz

als muziek bij een heerlijke Holly Hetwood-liefdesfilm.isenblijftmoeilijk om de kern, het karakter, de stijl van een componist, een land te typeren. Hebben meer van de jonge en oudere lezers dat ook?

PS. Alle columns zijn na te lezen op www.edwinrutten.nl bij LEZEN PPS. https://nl.forvo.com Tik maar in. Krijg je de uitspraak te horen in veel verschillende talen. Ik had daar veel plezier van toen ik bij Radio 4 presenteerde. PS. Je kunt haar kennen van het ensemble FUSE. Zij is een real jazzcat Rutten

47

Ik denk dat ik een beroep moet doen op onze hoogwaardige musicologen. Wil zich iemand melden? De dinernota is

Deze ‘noordelijke’ cd heb ik gekozen om weer eens te laten zien dat musici over de grenzen kijken en elkaar weten te vinden. Muziek is de internationale taal. Een Fin, saxen; een Fin, pianist; een Est, bassist en een Nederlandse wereldbur ger, Pekkaslagwerk.hadhet idee om (een deel van het) repertoire op te nemen van jazzmu sici-componisten met wie Eric ooit gespeeld had.

Julia Philippens

...voor kinderen en andere volwassenen KinderZAKEN

Wens

Mail met het antwoord JA! Dan sta ik niet alleen.

De hetonbevangenheid,ingeving,plotselingedevertrouwen.

Als je wilt weten wat Nordic hard-bopswing is? Alsjeblieft. Maar ook de slow feel. Laatste track is een mooi voorbeeld van de blues. Hé, aan het eind nog wat Spelengepraat?!Finse jazzsaxofonisten anders dan Nederlands saxofonisten? Of heeft het niet met het land te maken maar met de persoonlijkheid, de eigenheid? Daar heb ik wel een gedachte op. Ik denk dat ik óók een beroep ga doen op onze gewel dige jazzsaxofonisten. Wil zich iemand melden? De dinernota is voor mij. De gezelligheid delen we. Mailen maar.

Ik hoop dat er een cd gemaakt wordt van violist Julia Philippens* en het Jazzviool concert Concerto in Technicolor van pianist, componist en tekenaar Thomas Beijer. Ik heb het deze zomer gehoord met het Noord Nederlands Orkest (NNO) op het Oranjewoudfestival in

VegtdervanAnneliesFoto: Nou dág! Edwin

Nordic Bop. Pekka Pylkkanen, saxen en Eric Ineke, slagwerk.

voor mij. De gezelligheid delen we. Mai len maar.

groeten van Parrot Milo, die altijd over mijn schouder meekijkt en -luistert.

Ik ben altijd blij met de boekjes bij cd’s. Hier werd ik op het spoor gezet van de Noorse Hardangerviool. Vier melodie–snaren, maar daarbij ook nog vier of meer resonantiesnaren waardoor je meer galmklank krijgt. De viool is vaak mooi beschilderd. Zoek maar eens op.

Het Apollo Ensemble verkent de overeenkomsten tussen Symfonie nr. 40 van Wolfgang Amadeus Mozart en Symfonie nr. 5 van Franz Schubert. Nee, eigenlijk zouden we hier moeten beginnen: het Apollo Ensemble voert de symfonieën van Mozart en Schubert op een frisse en spannende wijze uit, zodat je als luisteraar weer even met andere oren en vernieuwd plezier naar deze werken luistert. Dat luisterplezier ontstaat door de mooi opgenomen, in klein ensemble gespeelde uitvoeringen. Die brengen nieuwe kleuren naar boven zonder dat er een al te nadrukkelijk stempel wordt gedrukt dat de muziek zou laten instorten onder de visie. Nummer 40 van Mozart en de Vijfde van Schubert staan hier naast elkaar als deel van een project dat door het Apollo Ensemble de naam Chain Reactions

traditie, met een karakteristieke zangerigheid en middenstemmen die er echt toe doen in het homogene samenspel. Zonder een surplus aan metafysisch gewicht of religieuze vervoering heeft de muziek veel aardse schoonheid te bieden. Fischer laat het horen door fijn uitgelichte details organisch een plaats te geven in de grote lijnen. Jammer alleen dat hij bij langgerekte crescendo’s meestal ook het tempo sterk opvoert. Dat gaat ten koste van een grootse ontlading. Daar werd in Bruckners eigen tijd al voor gewaarschuwd.

Een post-covid-cd, dat is wat fluitiste Sharon Bezaly wilde maken. Een cd waarvan het feest van het live samenspelen afspat na twee jaar stilte of hooguit samenspelen vanuit de eigen huiskamer via het inter net. Want, aldus de fluitiste, de werkelijke syner gie ontstaat pas als je live samenspeelt en elkaar constant uitdaagt. Ze demonstreert deze stelling met een indrukwekkend rijtje muzikale vrienden en een wilde waaier van muziek die reikt via Telemann en Bach tot Saint-Saëns en Villa-Lo bos. Elk werk vergt op een of andere manier een samenwerking en is een samensmelting van verschillende stijlen. Zo wist Telemann in zijn Concert in e-klein voor fluit en blokfluit de vigerende Italiaanse, Duitse en Franse stijl te verenigen en de blokfluit en fluit stevige duetten te laten uitvechten. Bach deed hetzelfde in veel van zijn werken die hier gerepresenteerd worden door een virtuele suite van delen uit diverse orkestwerken. In het Concert in d-klein van Franz Doppler zijn het weer twee fluiten die kijven als twee diva’s in een opera. Ook de synergie tussen Bach en Heitor Villa-Lobos in Bachianas Brasileiras nr. 6, een werk dat een meesterlijk samenspel oplevert tussen de fluit en de fagot van Bram van Sambeek, mag niet onver meld blijven.

heeft gekregen: het ensemble gaat de ontwikkeling van muzikale ideeën door de tijd heen bloot leggen. De op hun nieuwe album gepresenteerde werken van Mozart en Schubert tonen volgens het ensemble verwantschap in vorm en bezetting (Mozarts symfonie wordt in zijn ‘oerversie’ uitgevoerd). Die gelijkenis wordt hoorbaar gemaakt in de uitvoering. Dat is een deel van de kracht van dit album. De andere is dat het geheel van uitvoering, presentatie en informatie al doet verlangen naar een vervolg.

COMPLETEBRAHMS SYMPHONIES

HEIN VAN EEKERT

GLOOIENDE HEUVELLANDSCHAPPEN

PAUL JANSSEN

ORKEST

Sharon Bezaly e.a. Swedish Chamber Orchestra o.l.v. Thomas Dausgaard BIS 7318599923390 (sacd) VKZ.NL/22415 € 23,99

EDDIE VETTER

KAMERMUZIKALE BRAHMS

Budapest Festival Orchestra o.l.v. Iván Fischer Channel Classics 723385428220 (sacd) VKZ.NL/22420 € 23,99

VERNIEUWD LUISTERPLEZIER

ENSEMBLE

Apollo Ensemble o.l.v. David Rabinovich Eigen beheer 4025796022063 VKZ.NL/22407 € 21,99

SYMPHONYBRUCKNERNO. 9

TELEMANN, J.S. BACH e.a. SYNERGY

EuroMidden-depese

Ook in Boedapest gebeuren soms mooie dingen. Het Festivalorkest van de stad heeft in de kleine veertig jaar van zijn bestaan geleidelijk de wereldtop bereikt. Dat is vooral te danken aan de oprichter en chef-diri gent van het eerste uur Iván Fischer. Hij heeft de tijd genomen om deze Brahms-cyclus te voltooien. Tussen 2009 en 2021 zijn de vier symfonieën op cd verschenen, aangevuld met verwante muziek zoals de Serenade nr. 2, ouvertures en Hongaarse dansen. Nu zijn de vier schijfjes ook samen uitgebracht in een zeer begeerlijk doosje. Fischer is er niet de musicus naar om extremen te etaleren. Bij hem klinken de symfonieën ontspannen als er geen wolkje aan de lucht is, spannend als er dramatische conflicten in het spel zijn, maar nooit overspannen, terwijl zijn benadering niets aan intensiteit te wensen overlaat. Deze interpretatie is ‘klassiek’, met een uitgekiend evenwicht tussen contras terende stemmingen. Een constante is de transparante klank in de fijne detaillering, mede dankzij de prachtige opnametechniek. Wie houdt van een Brahms met veel vlees aan de botten, is hier niet aan het goede adres. Wie van een bijna kamermuzikale Brahms wil genieten, mag deze uitgave niet missen.

EDDIE VETTER

Acht jaar geleden hebben het Boedapest Festivalorkest en zijn chef-dirigent Iván Fischer een Edison gewonnen met hun opname van Bruckners Zevende symfonie. Het zal nog wel een tijd duren voordat de Hongaren al zijn symfo nieën hebben opgenomen. Nu is de Negende aan de beurt. Net als bij de Zevende zet Fischer er de vaart achter, zó voortvarend dat voormalige grootheden als Jochum, Giulini, Wand en Celibidache (die allen Bruckner trager dan het geluid dirigeerden) dinosauriërs uit lang vervlogen tijden lijken. Wat bij hen grandioze hooggebergtes waren, zijn hier glooiende heuvelland schappen. Bruckner is in Boedapest heel wat kilo’s kwijtgeraakt. Toch doet het resultaat niet modieus aan. Daarvoor is het orkest te diep geworteld in

SYNERGIE

Budapest Festival Orchestra o.l.v. Iván Fischer Channel Classics 723385732228 (4sacd) VKZ.NL/22411 € 53,99

MOZART, SYMBIOSESCHUBERT

ORKEST

48CD-BESPREKINGEN

CONCERT

VKZ.NL/22430 € 22,99

o.l.v. José Antonio Méndez Padrón

Sarah HavanaWillis,Lyceum Orchestra

PROKOFJEV, BRITTEN e.a. RECUERDOS

VIVALDI, DE SAINTLESGEORGE4SAISONS

CONCERT

MOZART Y MAMBO

CUBAN DANCES

Er bestaat geen muzikaler land dan Cuba. Op elke straathoek in Havanna wordt muziek gemaakt en ook al is iedereen straatarm, de sfeer is er geweldig door al die straatbandjes waarop spontaan gedanst wordt. ‘If you can’t dance it, you can’t play it’ is het motto van Cubaanse muzikanten. Volgens hen zou Mozart ‘een goede Cubaan’ zijn geweest. Sarah Willis, hoorniste van de Berliner Philhar moniker presentatrice,en wil haar liefde voor muziek graag globaal delen. Al eerder maakte ze in Cuba een Mozart y Mambo -album, wat Queen Elizabeth ertoe bracht haar lid van het British Empire te maken vanwege haar verdiensten voor de muziek. Op haar tweede Mozart y Mambo -cd met het Havana Lyceum Orchestra onder leiding van haar muzikale ‘soulmate’ José Antonio Méndez Padrón koppelt ze twee hoornconcerten van Mozart – nr. 2 in Es, KV 417 en nr. 1 in D, KV 412 – aan een reeks Cubaanse dansen en een komisch arrangement van het duet van Papageno en Papagena uit Mozarts Die Zauberflöte. Willis is een tophoorniste met een natuurlijke toonvorming en een flexibele muzikaliteit. De Cubanen doen de rest om van dit album een feest te maken: vrolijk, soms melancholiek, maar altijd swingend en bloedmuzikaal.

DIEPGANG EN DRAMATIEK

CONCERT

WENNEKE SAVENIJE

VKZ.NL/22416 € 20,99

VKZ.NL/22440 € 23,99

Christian DeutschesTetzlaff,Symphonie-Orchester Berlin o.l.v. Robin Ticciati Ondine 0761195141021

ALPHA 3760014198786

PAUL JANSSEN

ritmische energie, een zorgvuldige frasering en een mooie nuancering in de contrasterende stemmingen. Dit orkest speelt niet op darmsnaren en met gewone strijkstokken, maar het klinkt er niet minder vervoerend om. Dan de nummer twee van deze cd, Joseph Bologne Chevalier de Saint-George (17451799). De Parijse componist, afkomstig uit de Franse kolonie Guadeloupe en tijdgenoot van Mozart, moet het met twee vioolconcerten opnemen tegen Vivaldi’s onverwoestbare evergreens. Dat lukt niet helemaal. Aan het enthou siaste pleidooi van Capuçon en zijn keurtroepen ligt het niet dat het passage werk van de geachte Chevalier wat bleekjes overkomt. SCHELTENS

Christian Tetzlaff bracht in 2008 een veelgeprezen cd uit met Brahms’ Vioolconcert, maar na veertien jaar wordt het tijd eens te laten horen dat je niet hebt stilgestaan in de tussentijd. En de koppeling met die andere Duitse klassieker maakt nog benieuwder: Alban Bergs vioolconcert Dem Andenken eines Engels. Zoals bekend slaat dat laatste op Manon Gropius, de in 1935 gestorven dochter van Alma Mahler en Walter Gropius, maar in het cd-boekje legt Tetzlaff nog liever een verband met Bergs liefde voor Hanna Fuchs, de moeder van zijn dochter Albine. Tetzlaff ontrafelt nauw gezet de codes die in dit concert verwijzen naar Hanna, die de componist na zijn zeventiende nooit terugzag. Het is een interessant verhaal, maar voor de gemiddelde luiste raar is dit vioolconcert niet zozeer een verzameling clues, maar eerst en vooral een schitterend en ontroerend requiem. Mis schien is dit wel de meest geslaagde synthese van twaalftoonstechniek met lyriek en dramatiek, juist omdat Berg ondogmatisch durfde om te springen met de dodecafonische regels. De vertolking van Tetzlaff en Robin Ticciati is heel expressief en legt daarin ook een duidelijk verband met Brahms. Diepgang en dramatiek zijn de sleutelwoorden hier, met voor mij een aantal adembenemende momenten.

Erato 5054197189722

Een vluchtige blik doet vermoeden dat Recuerdos, het nieuwe album van violist Augustin Hadelich, weer zo’n toevallige verzameling werken is. Niets is minder waar. Hadelich is een briljant violist die ook nadenkt over zijn program ma’s. Op deze plaat draait alles om Brittens Vioolconcert in d op. 15, dat hij schreef voor de Spaanse violist Antonio Brosca. Britten, een verstokt pacifist, verwerkte zijn gevoelens van afschuw over de Spaanse Burgeroorlog in dit nog altijd ondergewaardeerde werk. Hadelich leidt Brittens concert in met het onbezorgde Spanje van Sarasates Carmen Fantasie en Prokofjevs Tweede vioolconcert, geschreven in Spanje aan de vooravond van de burgeroorlog en een voorbeeld voor Britten. Het werkt. Het gevoel van toenemende spanning en angst dendert uit de luidspreker dankzij het schitterende spel van Hadelich en het WDR Sinfonieorchester onder leiding van Cristian Macelaru, terwijl ondertussen Brittens Vioolconcert een meerwaarde krijgt die nog eens benadrukt wordt door de bijzondere toegift. Na al het orkestgeweld speelt Hadelich een haast onmogelijk geachte bewerking voor soloviool van Francesco Tarrega’s beroemde tremolostudie Recu erdos de la Alhambra voor gitaar. De vereenzaamde melancholie en de ont roerende onhandigheid van de viool in het imiteren van een gitaartremolo benadrukt het gevoel van verandering, pijn en verlies.

GERARD

BRILJANT VIOLIST

CD-BESPREKINGEN49

223 vioolconcerten schreef Antonio Vivaldi. Stiekem vraag je je weleens af: waarom altijd deze vier? Zijn er niet genoeg opnamen van Le quattro stagioni? Maar bij een nieuwe opname val je toch weer voor de opkomende lente met het sprankelende vogelgezang, de hete zomer, de kleurrijke herfst, de huive ringwekkende winter. Deze beeldende muziek is niet voor niets waanzinnig populair, geen violist kan er omheen. Renaud Capuçon is aan de beurt voor een meeslepende uitvoering. Hij is dirigent en solist tegelijk en de musici uit Lausanne hangen aan zijn lippen. Hij haalt uit zijn orkest een voorbeeldigesamenhang,eensoepeleexpressiviteit,

OP PAG. 11

Augustin Hadelich, WDR Sinfonieorchester o.l.v. Cristian Macelaru Warner Classics 0190296310768 VKZ.NL/22429 € 22,99

BRAHMS, BERG

, Orchestre de Chambre de Lausanne o.l.v Renaud Capuçon (viool)

CONCERT

CONCERT

KIJK VOOR DE AANBIEDING

GERARD SCHELTENS

VIOLIN CONCERTOS

SWINGEND EN BLOEDMUZIKAAL

ONVERWOESTBARE EVERGREENS

nadat de geallieerde Britten en Duitsers de Fransen hadden verslagen in de Slag bij Dettingen. In volle slagordes brengen nu de Franse troepen van Hervé Niquet de muziek van een Engelse Duitser weer tot klinken.

BACH, PRISMMENDELSSOHNBEETHOVEN,IV

Zo’n tien jaar geleden wekte Hervé Niquet opschudding in de Londense Proms. Hij liet Händels Water music en Music for the royal fireworks spelen door meer dan honderd musici. Negen hoorns, negen trompetten, achttien hobo’s: het kon niet op. Nu etaleert hij de nodige grandeur in vier kroningshymnes en het Dettingen Te Deum. Het orkest van Le Concert Spirituel telt deze keer in de blazerssectie ‘slechts’ tien hobo’s, zes fagotten en acht hoorns, maar de barokke pracht en praal zijn er niet minder om. In 1727 componeerde Händel vier anthems voor de kroning van koning George II. De partituren zijn in de opgave van de bezetting veel bescheidener, maar kranten uit die tijd berichten over zelfs wel 130 tot 200 uitvoerenden. Hervé Niquet zorgt ervoor dat het grote aantal blazers het koor van 35 zangers niet overstemt. Het resultaat is kleurrijk en vaak overweldigend. Dat geldt evenzeer voor de uitvoering van het Te Deum dat Händel in componeerde1743

HEIN VAN EEKERT

Le Concert Spirituel o.l.v. Hervé Niquet Alpha 3760014198687 VKZ.NL/22409 € 23,99

VOCAAL MESSAROSSINIDI GLORIA

EDDIE VETTER

ONSTUIMIGE MUZIKALITEIT

Julie o.l.v.MilleniumRoset,OrchestraLeonardoGarcía Alarcón Ricercar 5400439004429 VKZ.NL/22412 € 23,99

Weinig strijkkwartetten musiceren met zo’n baldadig en eigenzinnig enthousiasme als het Danish String Quartet. De bebaarde heren van het kwartet noemen zichzelf spottenderwijs de Vikingen. Ze zijn al bevriend sinds hun vroegste jeugd en ze zijn voor de duvel niet bang. Hun website staat bol van de understatements (‘Wie ook slechte recensies over ons wil lezen moet maar even googelen’ spotten ze bij Press), maar uit alles blijkt dat muziek hun grootste passie in het leven is. Ze zijn meesters op hun instrument en steengoed in het verklanken van de essentie van de muziek die ze spelen. In hun project Prism koppelen ze met overtuigende muzikale argumenten een fuga van Bach aan een laat strijkkwartet van Beethoven en nog een derde werk, in de hoop zo meer begrip en enthousiasme voor de betreffende stukken te genereren. Op het vierde Prism-album gaat het om verbanden tussen de Fuga in g BWV 861 uit Das Wohltemperierte Klavier van Bach, Beethovens Strijkkwartet nr. 15 in a op. 132 en Mendels sohns Strijkkwartet nr. 2 in a op. 13. Het levert een enerverende ontdek kingsreis op, die wordt onderbouwd met fantastisch samenspel, onstui mige muzikaliteit, verassende vergezichten en een ontwapenende muzikale diepgang.

50CD-BESPREKINGEN

ORATORIUM

SALVEHÄNDELREGINA

SFEERVOL PROGRAMMA

CORONATIONHÄNDEL ANTHEMS

Danish String Quartet ECM 0028948573059 VKZ.NL/22417 € 23,99

KERKMUZIEK

KAMERMUZIEK

Om haar geluid onopgesmukt te houden glijdt ze bij wat grotere inter valsprongen soms van de ene noot naar de andere. Emoties worden enigszins ondergeschikt gemaakt aan deze aanpak: een vrolijker, meer positief geluid zou bijvoorbeeld denkbaar kunnen zijn bij het Gloria. Als verklanking van de partituur is haar zang sterk, puur en precies, maar in haar interpretatie van de tekst toont ze nog wat weinig variatie. Het door de dirigent opgezette programma is sfeervol en brengt de werken in een fraaie spanningsboog.

Nederland kon kennis maken met sopraan Julie Roset toen ze in de ZaterdagMatinee te horen was in Sacrati’s opera La finta pazza. De jonge vocaliste is nu de ster van een nieuw album van dirigent Leonardo García Alarcón, die met het Millenium Orchestra een programma brengt van religieuze en instrumentale werken van Händel: het Salve Regina HWV 241, een in 2001 ontdekt Gloria en Silete venti HWV 242, afgewis seld met een enkele aria en ouverture. De bijdragen van Julie Roset zijn sterk op zuiver muzikaal gebied: ze werkt fraai met dynamiek en ritmiek en voegt zich met een op vele momenten vibratoloze toon in het kleur rijke palet dat Leonardo García Alarcón tevoor schijn tovert uit zijn orkest.

OrchestraSolisten, e Coro dell’Accademia Nazionale di Santa Cecilia o.l.v. Antonio Pappano Warner Classics 5054197234521 VKZ.NL/22431 € 22,99

EDDIE VETTER

WENNEKE SAVENIJE

muziek is een bijna grenzeloze virtuositeit vereist. De Amerikaanse teno ren Lawrence Brownlee en Michael Spyres trotseren vol bravoure de geva ren van flitsende coloraturen en griezelig hoge noten. De sopraan Ele onora Buratto, de mezzosopraan Teresa Iervolino en de bas Carlo Lepore staan naast hen garant voor de nodige italianità in het solistenkwintet. Applaus voor zangers, koor en orkest, voor Pappano en niet in de laatste plaats voor Rossini. Bravi, bravissimi!

SPIRITUELE EN ELEGANTE MUZIEK

OVERWELDIGENDE HÄNDEL

Sinds Antonio Pappano chef-dirigent is, beleeft het orkest van de Accade mia Nazionale di Santa Cecilia in Rome weer een bloeitijd. Al meer dan dertig cd’s getuigen daarvan. Ook de laatste aanwinst is begerenswaar dig: een opname van de Messa di Gloria, het stiefzusje van de Petite messe solennelle en het Stabat mater. In 1820 was Rossini al een gevierd opera componist die de ene na de andere hit scoorde. De mis heeft verdacht veel weg van die opera’s, met een dramatisch geladen orkest en een stoet vocale acrobaten voor wie geen C te hoog gaat. Rossini laat de Napoli taanse San Ferdinando baden in zonlicht dat door de ramen van de koepel schijnt en de harten van de kerkgangers verwarmt. Voorelegantespiritueleverrukkelijkdezeen

DIVERSE COMPONISTEN ORIGINS

KAMERMUZIEK

SPEELSE VIRTUOSITEIT

Lucie Horsch e.a. Decca 0028948531929 VKZ.NL/22426 € 18,99

Die theaterdimensie missen we hier natuurlijk, maar als iemand deze ongrijp bare muziek in beelden kan omzetten, is hij het. De opname van het Locken haus Kammermusikfest 1994 blijft superactueel. SCHELTENS

Nu Lucie Horsch niet meer als wonderkind op de blokfluit haar luisteraars vertedert en verrast, maar als 23-jarige de ene na de andere cd uitbrengt en belangrijke prijzen wint, is het kind een volwassen vrouw geworden maar is het wonder van haar speelse virtuositeit gebleven. Op het album Origins gaat ze op zoek naar de oorsprong van verschillende genres: de volksmuziek. Het programma is een reis om de wereld in 24 tracks met arrangementen van Bartóks Roemeense en Hongaarse volksdansen tot Piazzolla’s tango’s en andere Zuid-Amerikaanse zwoelheid, van Stravinsky’s Russische wortels tot het Schotland van Peter Maxwell Davies, van Isang Yun tot Claude Debussy, van stokoude traditionals tot de jazz van Charlie Parker. Daarbij omringt Lucie Horsch zich met gerenommeerde musici, veelal specialisten op hun gebied, zoals Carel Kraayenhof op bandoneon, Dani Luca op cim balom, de Schotse gitarist Sean Shibe en het ensemble Fuse, dat het overschrijden van genregrenzen als handelsmerk heeft. Cross-over kan net als culinaire fusion cooking leiden tot een laffe portie kraak noch smaak, maar bij Lucie Horsch en haar muziekvrienden spat het speelplezier ervan af, zo aanstekelijk dat zelfs de meest sceptische luisteraar zich wel gewon nen moet geven.

Moskou, april 2022: Alexej Ljoebimov sluit extra dramatisch zijn Schubertimpromptu af, terwijl de oproerpolitie bezit neemt van het podium. Het ‘oproer’ is een verboden protestconcert tegen de door Rusland begonnen Oekraïense oorlog. De muziek is het slachtoffer… Ljoebimov is al zijn hele leven een tegendraads en onafhankelijk musicus. Al in de Sovjetperiode propa geerde hij de muziek van John Cage en vele andere baanbrekende componis ten. Voor straf mocht hij jarenlang het land niet uit. Pas eind jaren tachtig leerde het buitenland hem kennen als een van de meest veelzijdige, ruimden kende en pionierende pianisten van onze tijd. De briljante Ljoebimov heeft geen moeite met oude muziek en met de historische uitvoeringspraktijk (ook op klavecimbel en fortepiano), en evenmin met de eigentijdse avant-garde en alles ertussenin. Hier demonstreert hij zijn bijzondere band met het ‘Dance Drama’ Four Walls van John Cage uit 1944, een fascinerende reeks van veer tien ingenieuze pianostukken en één zangstuk, op een choreografie en een libretto van Merce Cunningham.

EDDIE VETTER

KAMERMUZIEK

Ljoebimov stond aan de wieg van succesvolle balletopvoeringen ervan.

FOURCAGEWALLS

Alexej Ljoebimov, Marianne Pousseur Fuga Libera 5400439007932 VKZ.NL/22414 € 23,99

PIONIEREND PIANIST

51 CD-BESPREKINGEN

GERARD

Mark PianoVinerClassics 5029365102131

Mark Viner is een pianist met een oor voor minder gespeeld, maar zeker in de negentiende en vroege twintigste eeuw belangrijk pianorepertoire. Zo nam hij al enkele cd’s op met werk van Alkan, Thalberg en Cécile Chaminade. Nu richt hij zijn pijlen op een grootheid uit de Russische tradi tie op de rand van de negentiende en twintigste eeuw: Felix Blumenfeld. Deze in Oekraïne geboren pianist, componist en dirigent was onder meer pianodocent van niemand minder dan Vladimir Horowitz en verrijkte het repertoire met vele studiewerken die het woord ‘studie’ direct ontgroeien door hun laatromantische schoonheid. Zijn Etude voor de linkerhand op. 36 is misschien bekend bij pianisten met aspiraties, maar verder is zijn repertoire groten deels van het toneel verdwenen. En dat is jammer, want hij liet onder meer vier boeken met preludes achter. Deze Vierentwintig preludes op. 17 publiceerde hij in 1892, hij droeg ze op aan de vrouw van Rimski-Kor sakov. De werken die tussen amper een minuut en vier minuten duren, reflecteren de invloed van Chopin, ook in het tonale plan achter de preludes. Toch is het vooral de Russische tongval die overheerst. Viner beheerst die en weet zonder te epateren op een ingetogen wijze reclame te maken voor deze juweeltjes.

VKZ.NL/22408 € 23,99

EDDIE VETTER OVERGAVE

ONVOORWAARDELIJKE

BRIDGE, CELLODEBUSSYBRITTEN,SONATAS

MUZIKALE RUSSISCHELEVENSREISTONGVAL

KAMERMUZIEK

VAN COMPLETEDIERENMUSIC FOR PIANO SOLO

DIVERSE COMPONISTEN FROM AFAR

GENIE OF HOPELOOS GEVAL?

52CD-BESPREKINGEN

voedingsbodem voor de sonate van Debussy uit dezelfde tijd. Hij beschouwde deze als een eerbetoon aan Franse barokcomponisten, in zijn eigen woorden om aan te tonen dat zelfs dertig miljoen ‘moffen’ niet in staat waren om de Franse cultuur kapot te maken. Janácek noemde zijn nog voor de oorlog ontstane, driedelige werk niet ‘sonate’ maar gaf het de titel Pohádka (‘Ver haal’) naar een oud Russisch sprookje. En ook de veel later gecomponeerde sonate van Britten uit 1961 heeft een programmatisch aspect. Het werk is wel een muzikaal portret genoemd van de opdrachtgever, de even excentrieke als extraverte cellist Mstislav Rostropovitsj. Ondanks de overeenkomsten tussen de composities gaat het om zeer verschillende klankwerelden, maar Truls Mørk lijkt met alle vier vertrouwd te zijn. De 61-jarige Noorse cellist combineert een magistrale beheersing van zijn instrument met een intense en onvoor waardelijke overgave aan deze geweldige muziek.

PAUL JANSSEN

GERARD SCHELTENS

VKZ.NL/22403 € 20,99

Christopher Guild Piano Classics 5029365102414 (2cd)

Truls Mørk, Havard Gimse Alpha 3760014195600

PIANO

PIANO

EDDIE VETTER

De naam Bernard van Dieren (1887-1936) doet weinig alarmbellen rinkelen, maar toch was deze Nederlands-Britse componist een opmerkelijke, charis matische figuur. Hij leefde sinds 1909 in Engeland, had veel contacten in de Britse culturele wereld, had een chronische nierkwaal, was verslaafd aan morfine en componeerde een uitgebreid oeuvre. Als autodidact werd hij beïnvloed door zowel Delius als Busoni en Schönberg, maar zijn ingewikkelde chromatische toontaal vol zelfbedachte ‘contrapuntismen’ lijkt anarchistisch, alsof hij maar wat deed. Hij permitteerde zich harmonische, ritmische en (a) tonale vrijheden waaraan een ander zich niet zomaar zou wagen. Zijn com plete pianomuziek is een ideale kennismaking met het eigenzinnige werk van de man over wie het debat tussen ‘genie’ of ‘hopeloos geval’ in Engeland nooit is beslecht. Van Dierens muzikale stijl ontwikkelde zich gaandeweg van radicaliteit naar een toegankelijker tonaal klankbeeld. Zijn echtgenote Frida Kindler verzorgde meestal de eerste uitvoeringen, en in haar voetsporen heeft Christopher Guild zich volledig in deze muziek in- en uitge leefd. Als Nederlander grijp je eerst naar de bewerkingen van kinderliedjes uit Van Dierens Rotterdamse jeugd, maar vergeet ook niet het snoepje voor Frida’s verjaardag waarmee de cd (bijna) afsluit.

VKZ.NL/22404 € 23,99

PIANO

Víkingur Ólafsson DG 0028948616817 (2cd) VKZ.NL/22427 € 23,99

Op zijn nieuwe cd speelt Truls Mørk samen met zijn vaste pianopartner Havard Gimse cellosonates uit de twintigste eeuw. De woelige oorlogsjaren laten hun sporen na, vooral in de tweedelige sonate van Frank Bridge, waar van het laatste deel in 1917 is voltooid. Wanhopige gedachten over de WereldoorEerstelogvormenookde

Víkingur Ólafsson roept gemengde gevoelens op. Na een recent optreden in Amsterdam noemde de Volkskrant zijn spel zowel ‘hemeltergend mooi’ als ‘hemeltergend saai’. De Daily Telegraph prees hem daarentegen als de ‘nieuwe superstar van de klas sieke piano’. En de New York Times bombardeerde hem tot de ‘Glenn Gould van IJsland’. Eigenzinnig mag de 38-jarige pianist zonder meer worden genoemd. Alleen al zijn programmakeuze. Op zijn nieuwe dubbelalbum speelt hij onder meer Bach, Kurtág, Schumann, een nieuw werk van Thomas Adès, Brahms, Bartók en transcripties van eigen hand. Het is een wonderlijk allegaartje. Dat niet alleen. Ólafsson presteert het om hetzelfde programma tweemaal te spelen: eerst op de vleugel die zijn ouders hadden aangeschaft nog voordat ze een huis hadden gekocht, vervolgens op de oude piano waarop hij als zevenjarige in zijn slaapkamer Bach en Schumann studeerde en verliefd werd op klassieke muziek. Dit album is een egodocument waarin Ólafsson zijn muzikale levensreis opnieuw beleeft, van de kindertijd in IJsland tot de huidige internationale successen en bronnen van inspiratie. Zijn pianospel is al even persoonlijk, van A tot Z fascinerend en anders dan anders, mede dankzij de oude, krak kemikkige, maar weldadig warm klinkende instrumenten.

24BLUMENFELDPRÉLUDESOP. 17

PIANOMACDOWELLSONATAS 1 & 2, WOODLAND SKETCHES

PIANOTANSMANMUSIC

Giorgio Trione Bartoli

ENESCU, BENJAMIN e.a. L’AURORE

VKZ.NL/22406 € 20,99

GERARD SCHELTENS

hoede kwam van Antoine Marmontel, en daarna studeerde hij in Frankfurt bij Joachim Raff. Daar beluisterden Clara Schumann en Liszt zijn pianospel. Liszt introduceerde MacDowell bij de muziekuitgever Breitkopf & Härtel in Leipzig. In 1888 keerde MacDowell terug naar Amerika, waar hij zich als componist liet inspireren door Duitse romantici en Noorse sagen. Dat leidde tot elegische en nostalgische karakterstukken die vaak doen denken aan Grieg. Trione Bartoli speelt ze met charme en inlevingsvermogen.

De cd valt in twee delen uiteen. Zie de titels: in de Sonatine transatlanti que, de Trois préludes en forme de blues en Tempo americana (uit Symfo nie nr. 3) vertoeven we in de kosmopolitische wereld van de Ameri kaanse jazz, de blues en de ragtime, waarmee de Pools-Franse componist Alexandre Tansman (1897-1986) affiniteit had. Dat had hij geleerd op reis met Maurice Ravel door de VS, eind jaren twintig, toen hij George Gershwin leerde kennen. Dit zijn onderhoudende, swingende stukken, maar ze klinken ook wat vrijblijvend, als achtergrondmuziek, niet als echte jazz. In de oorlog verbleef de als ‘entartet’ bestempelde (want Joodse) Tansman opnieuw in Amerika, maar in 1946 keerde hij terug naar Parijs. De andere pianostukken ade men een heel andere sfeer. Indrukken van een grote wereldtournee in 1932-33 verwerkte Tansman in Le tour du monde en miniature, een reeks van vijftien korte pianostukjes waarin heel puntig en effectief volksmu ziek van vooral Aziatische landen is verwerkt. We beleven een cdpremière in de drie Esquisses javanaises, met gestileerde evocaties van de Javaanse gamelan. Tansman was beslist een kameleontische com ponist en die sfeer voelt de Italiaanse Maria Argentiero perfect aan. Tansman mag vaker aan bod komen. Meer!

DROMER EN

Maria Argentiero

Piano Classics 5029365102278

De Poolse pianist Krystian Zimerman houdt zich al bijna twintig jaar bezig met het oeuvre van zijn illustere, in Oekraïne geboren landgenoot Karol Szymanowski (1882-1937). Nu pas wijdt hij een gehele cd aan diens muziek. Hij heeft een keuze gemaakt uit vier bundels die verschillende creatieve stadia representeren. De Préludes op. 1 ontstonden nog vóór 1900, de vroegste in 1896 toen Karol pas veertien jaar oud was. Chopin is alomtegenwoordig in deze gevoelige muziek. De Variaties op een Pools volksmuziekthema op. 10 dateren uit zijn studietijd in Warschau. Ruim tien jaar later had hij al het een en ander van de wereld gezien en kennisgemaakt met muziek van Skrjabin, Stravinsky, Debussy en Ravel, invloeden die hij op eigen wijze verwerkte in Maski (Maskers) op. 34. Aan die vruchtbare periode kwam een einde door de Russische Revolutie van 1917. Het familieland goed in Oekraïne werd geplunderd en Szymanowski week uit naar Polen. De Mazurka’s op. 50 uit 1926 behoren tot zijn laatste creatieve fase met een hernieuwde belangstelling voor de volksmuziek. De ontdekkingsreis van Krystian Zimerman is een belevenis met zo’n briljante gids aan de piano. Wat een meesterlijk pleidooi voor een componist die niet vergeten mag worden!

MEESTERLIJKVERHALENVERTELLERPLEIDOOI

Ze staat volledig boven de noten en maakt niet alleen van ieder afzonderlijk werk een feest, maar zet ook een complete spanningsboog neer die op het hoogste niveau blijft boeien.

PIANO

Piano Classics 5029365102605

MEER TANSMAN!

Carolin Widmann ECM 0028948568031

ENCYCLOPEDIE

PAUL JANSSEN

VKZ.NL/22418 € 23,99

WENNEKE SAVENIJE

VIOOL

Een kleine encyclopedie van de ontwikkeling van het vioolspel. Dat is misschien wel een adequate omschrijving van de eerste geheel aan een enkele viool gewijde cd van Carolin Widmann, de wat meer in de scha duw staande zus van klarinettist en componist Jörg Widmann. Die schaduw moet een vrije keus zijn, want qua diepgang en muzikale keuzes doet de violiste niet onder voor haar beroemde broer. Dat bewijst ze met deze cd die dwingt tot ademloos luisteren. ‘Een staal kaart van waar de viool toe in staat is’, wilde ze maken. Daartoe begint ze met een mooie instrumentale lezing van Hildegard von Bingens antifoon Spiritus Sanctus Vivificans Vita. Ze kleurt het palet verder met Enescu’s zelden gehoorde Fantaisie concertante, een werk dat meesterlijk balanceert op de rand van de romantiek en de moderne tijd, Benjamins indringende Three miniatures en Ysaÿes Sonate nr. 5, om uiteindelijk uit te komen bij Bachs Tweede partita met de beroemde Chaconne, voor Widmann het alfa en omega van het vioolrepertoire.

PIANOSZYMANOWSKIWORKS

PIANO

PIANO

VKZ.NL/22405 € 20,99

CD-BESPREKINGEN53

VKZ.NL/22428 € 23,99

EDDIE VETTER

Krystian Zimerman DG 0028948630110

Om de sfeervolle muziek van de Amerikaanse componist Edward MacDowell (1860-1908) goed te kunnen spelen, moet je van nature een romanticus zijn. En dat is de jonge Italiaanse pianist Giorgio Trione Bartoli (1996), die stu deerde aan de Accademia Nazionale di Santa Cecilia bij maestro Benedetto Lupo en daarna diverse prijzen won, waaronder de Premio Venezia. Als pianist is hij eerder een dromer en verhalenverteller dan een ‘wedstrijdspeler’. En daarom maakt hij ruimhartig de techniek ondergeschikt aan het verhaal van de muziek, zodat hij alle recht doet aan de klankwerelden van MacDowell. De componist kreeg les van Colombiaanse, Cubaanse en Venezolaanse musici, onder wie pianiste Teresa Carreño. Op zijn zeventiende vertrok MacDowellnaarParijs,waarhijonderde

RaméeHathorPluto-Ensemble,Consort4250128521079

CD-BESPREKINGEN

Vicente Lusitano, niet eens zijn echte naam, is een Portugese componist die nog grotendeels in mysteries is gehuld. Hij moet rond 1520 zijn geboren en was mogelijk van gemengde Europees-Afrikaanse afkomst. Hij schreef

www.pentatonemusic.com Visions ALBUM!NIEUW9875186PTC Christina Landshamer, Akademie für Alte Musik Berlin, Berhand Forsk La Passione Haydn, Mozart, Beethoven Tamara Pierre-LaurentStefanovich,Aimard ALBUM!NIEUW 9575186PTC

MARCEL BIJLO

Eigenlijk heette hij gewoon John Cooper, maar we kennen hem als de componist John Coprario (1570-1622). Dat hij zijn naam italianiseerde was niet zo vreemd, hij had een grote affiniteit met de Italiaanse muziek die in Engeland sowieso erg in de mode was. Coprario bewerkte madrigalen van Italiaanse componisten als Palestrina en Vecchi tot fantasia’s voor gambaconsort en hij had daarmee veel succes. Op deze cd geven de zangers van het Pluto-Ensemble en de gambisten van het Hathor Consort een mooi overzicht van dit repertoire. Madrigalen en fantasia’s wisselen elkaar af, de stukken zijn zeer kort van tijdsduur, en al luisterend wordt duidelijk waarom de Engelsen zo hielden van die Italiaanse muziek waarvan ze de teksten natuurlijk niet konden verstaan. Coprario schreef zelf ook madrigalen op Engelse teksten die hij vervolgens weer bewerkte tot instrumentale fantasia’s. Hij vormt een interessante schakel tussen de Engelse en de Italiaanse muziek en dat komt in de uitvoeringen op deze cd mooi tot uitdrukking. De zangers zingen expressief, maar de gambisten spelen juist heel strak. Deze twee ensembles hebben eerder samengewerkt en hebben een fijne neus voor minder bekend repertoire. Dat levert ook hier een prach tige cd op.

54

opmerkelijke muziek, dat in ieder geval. Het Engelse Marian Consort houdt zich al enige tijd intensief met Lusitano bezig en de cd met tien motetten die het ensemble nu aflevert is adembenemend mooi. We horen motetten in een stijl die enerzijds teruggrijpt op die van Josquin Desprez maar die ook al vooruitwijst naar de grillige Napolitaanse chromatiek. Lusitano werkte in Rome waar hij de muziek van Josquin Desprez moet hebben leren kennen. Josquin was in 1521 overleden maar zijn muziek inspireerde vele componisten na hem. Het laatste stuk op deze cd is een bewerking die Lusitano maakte van Josquins meesterlijke motet Inviolata integra Lusitano voegt aan de toch al weelderige polyfonie extra stemmen toe, waardoor hij het stuk een heel eigen karakter meegeeft. Het is Josquin, maar toch ook weer niet. The Marian Consort is een jong ensemble met prachtige stemmen dat alles uit deze muziek weet te halen. De muziek van Lusitano is echt een ontdekking!

VKZ.NL/22421 € 23,99

BAROK

RENAISSANCE

EEN FIJNE NEUS

PARROTCOPRARIOOR INGENIOUS PARODIST?

MOTETSLUSITANO

VICENTE LUSITANO: IN MYSTERIES GEHULD

The Marian Consort Linn 691062069427

MARCEL BIJLO

VKZ.NL/22422 € 23,99

J.S. CONCERTOSBACH FOR RECORDER VOL. 2

MARCEL BIJLO

CD-BESPREKINGEN55

FOR HARPSICHORD

Pieter-Jan Belder Brilliant Classics 5028421960654 (3cd)

MAIDANSILVESTROV 23,99

Erik Bosgraaf, Collegium Musicum Riga Brilliant Classics 5028421963945

Het klinkt misschien gek, maar Valentin Silvestrov de componist vaart wel bij de Russische inval in Oekraïne. Zijn werk wordt meer dan ooit overal ter wereld gespeeld en hij lijkt de stem van de natie geworden. Voor Valentin Silvestrov de mens is het anders. In maart 2022 verliet hij met zijn dochter en kleindochter zijn geliefde vaderland om zich als vluchteling te vestigen in Berlijn. Daar blijft hij met zijn verstilde muziek mild protesteren tegen alle verschrikkingen in de wereld in het algemeen en zijn land in het bijzonder. Verschrikkingen die hij aan had zien komen, want voor Silvestrov begon de Russische invasie eigenlijk al met de Euromaidan, het besluit van de door Rus land beheerste toenma lige Oekraïense regering om de handelsovereenkomst met de Europese Unie niet te tekenen, en de daaropvolgende bloedige Revolutie van de Waardigheid in februari 2014. Tijdens die dagen reageerde hij elke dag met een stuk muziek op de gebeurtenissen. Die stukjes groeiden uit tot Maidan 2014, een indrin gende cyclus voor koor a capella waarin volksliederen, religieuze sonoriteiten, klokmotieven en Silvestrovs eigen sobere stijl samenkomen tot een schrij nende aanklacht die hier door het Kyiv Chamber Choir meesterlijk wordt uitgevoerd. Vier liederen, zijn Diptych en Triptych maken dit dagboek van opstand, oorlog, onmacht en vredelievendheid helemaal af.

SPEELPLEZIER BIJ BOSGRAAF & CO

Giuliano Carmignola Arcana 3760195735336 (2cd)

Even wennen is het wel: dat mooie gonzen van de losse g-snaar waar mee de eerste cellosuite van Bach begint klinkt hier anderhalf octaaf hoger, op de d-snaar van de viool. Giuliano Carmignola presenteert hier alle zes de cellosuites van Bach, maar als solovioolstukken. Alle suites klinken hier dus ook in een andere toonsoort, behalve de laatste. Die schreef Bach voor de violoncello piccolo, een instrument dat net als de viool een e-snaar heeft, waardoor de oorspronkelijke toonsoort kon worden gehandhaafd. Veel meer dan in zijn muziek voor viool solo schrijft Bach in zijn de cellosuites nadrukkelijk naar de lage noten van het instrument toe. Die baskant ontbreekt hier. De noten zelf zijn precies dezelfde als in het origineel, maar omdat hij een ander instrument bespeelt, maakt Carmignola soms andere keuzes in tempo en frasering dan een cellist zou doen. Hij verandert de suites wel in echte vioolmu ziek. De snelle delen gaan nog wat sneller dan gewoonlijk en in de lang zame saraban des Carmigolazoekt het wat meer in het serene, waar de cellist de diepte van zijn instrument zou uitbuiten. Maar het kan allemaal en Carmignola weet ermee te overtui gen. Een prachtige uitgave.

J.S. MISCELLANEOUSBACH PIECES

VKZ.NL/22402 € 11,99

6 SUITES A VIOLONCELLO SOLO SENZA BASSO

Je schrikt wel even als je deze cd opzet: is dit wel Bach? De wilde, woeste Fantasia waarmee deze drie-cd-box opent zou je eerder aan zijn zoon Carl Philipp Emanuel toeschrijven. Maar het is toch echt de vader die hier aan het werk is. En zo bevat deze nieuwste uitgave in de Bachserie van Pieter-Jan Belder wel meer verrassingen. Het zijn allemaal stukken die niet in een groter geheel te plaatsen zijn, maar wel allemaal een eigen BWV-nummer hebben. Er zijn heel veel preludes en fuga’s, maar ook korte suites en sonates. Ze waren waarschijnlijk niet bedoeld voor uitvoering in het openbaar maar als oefenmateriaal voor de componist zelf en voor de klavierspelers uit zijn omgeving. Doordat deze stukkennietineengroter

VKZ.NL/22401 € 17,99

J.S. BACH

VKZ.NL/22410 € 31,99

PAUL JANSSEN

BAROK

Kyiv Chamber Choir o.l.v. Mykola Hobdych ECM 0028948580842 VKZ.NL/22413 €

MARCEL BIJLO

cd door Bosgraaf gemaakte arrangementen die niet teruggaan op bestaande concerten van Bach. Met het idee in het hoofd dat Bach delen uit cantates soms ook gebruikte als materiaal voor zijn concerten ging Bosgraaf flink aan het grasduinen in Bachs oeuvre. Hij kiest daarbij voor stukken die nog niet vaak in andere dan hun originele vorm zijn opgenomen, en hij improviseert er vrolijk op los zonder Bachs noten geweld aan te doen. Bosgraaf wisselt sprankelende virtuositeit af met prachtige ingetogen lyriek. Het Collegium Musicum Riga is iets groter bezet dan zijn eigen ensemble, maar het orkest volgt hem feilloos. Dit is weer zo’n heerlijke cd van Erik Bosgraaf, het speelplezier spat uit de luidspre kers.

HEDENDAAGS

kader te plaatsen zijn, hoor je ze zelden. Het enige hier opgenomen werk van een wat langere adem is de Aria variata alla maniera Italiana in aklein BWV 989, een reeks variaties op een zelf gecomponeerd thema in Italiaanse stijl. Een vroeg werk, maar we horen al duidelijk hoe vindingrijk Bach op een thema kon variëren. Belder speelt alles met vaart en grote afwisseling, en zijn mooie instrumenten zijn uitstekend vastge legd.

SCHRIJNENDE AANKLACHT

MET VAART EN GROTE AFWISSELING

MARCEL BIJLO

BAROK

Dat Johann Sebastian Bach nooit een blokfluitconcert componeerde weten we, maar dat betekent niet dat de soloconcerten die hij voor andere instru menten schreef niet prima geschikt zouden zijn voor de blokfluit. Erik Bosgraaf bewees het op een cd die hij met zijn eigen ensemble Cordevento maakte. Op het vervolg, nu met het Collegium Musicum Riga, gaat hij een stap verder. Behalve een blokfluitversie van het Vioolconcert in a-klein, een stukkenzich,stukjehuzarenopzijnalleopdeze

VAN CELLO- NAAR VIOOLMUZIEK

BAROK

Het bekende sprookje van Hans en Grietje in een hartverwarmende fantasy-opera, voor iedereen vanaf 10 jaar! 30 september ---------5 november 2022 undHänselGretel Engelbert Humperdinck

24 OOSTENRIJKSE

21

33

De

Prijswinnaars puzzel KZ 2-3 / 2022 Dvorák

22 …

41

OPLOSSING

34

4

OPSTUREN NAAR

6

MOTET

7

35

Oplossing:

18

42

De oplossing van de puzzel kunt u met naam, adres, postcode en woonplaats voor 21 oktober 2022 sturen naar: Klassieke Zaken, Postbus 226, 1200 AE Hilversum of info@klassiekezaken.nlOnderdegoedeinzendingenworden10cd’sverlootvan Stravinsky – Le Sacre du Printemps o.l.v. Gustavo1HORIZONTAALDudamel

15

5

43

23 …

12

13

© René Jaspers PUZZEL57

19 DMITRI

3

27

37

9

8

11

36

25

2

39

23

prijswinnaars van puzzel nr. 2-3 ontvangen Paul Hermann - Forbidden Music in World War II

31

TENOR ENSEMBLE MILIBAR LOCO CITATO RIGOLETTO IS EEN COMPONIST SHOSTAKOVICH SYMBOOL TIN TROVATORE BORG COMPONIST VIDEOCAMERA DOBRA JA ... JE DAM (SMETANA) AM … (LISZT) VERLAAGDE NOOT ENFANCE DE ...QUO (SATIE) CROSSOVER COMPONIST ... SELON PLI (BOULEZ) HOBOIST UNA CORDA GRONDTOON ... HASSLER CONCERTZAAL

30

33

28

Naam Plaats

Frans de Jongh Enschede Jan Kruis Middelburg Tom Waltman Leiden Frederik Schijffelen Pijnacker Coosje de Wit Amsterdam Nicole Kronjee Wassenaar Alie Teunissen Zwolle Henk Dries Driel Harmen Proeme Leiden Maurice van Lieshout Utrecht

40

VERTICAAL1VAN BACH … RE MI FA SOL (BYRD) MEZZOSOPRAAN MEGABYTE GEHOORZAAL KRANT NIEUWE TESTAMENT ONBEKEND WERK VAN TELEMANN KOMMT … HIRTEN (TRAD) BARITON THE … (TAVENER) … ETERNA … SYMPHONY (VAUGHAN WILLIAMS) KILOWATT ... ARCTICUS (RAUTAVAARA) THE ... OF WAR (GLASS) DUITSE COMPONIST ... SAGA (SIBELIUS) VOORVOEGSEL ACHT WERK VAN BERG GLINKA WAS EEN ... ... -BAS! (FAURÉ)

PRIJSWINNAARS

17

14

... 20 NOOT 21

32

...NAR 16 DIRIGENT 18 ENGELSE

8 @ 10 …

38

29

26

SANTPOORT Bredero HoofdstraatBoeken234 / 023-538 2061 www.brederoboeken.nl

MAASSLUIS

FrederikPaagmanHendriklaan 217 / 088 3383838

LangePaagmanwww.paagman.nlPoten41/088 3383838 www.paagman.nl

Paagman Winkelcentrum Leidsenhagein Westfield Mall of, Liguster 36 / 088 338 3838 www.paagman.nl

UTRECHT Broese Boekverkopers Oude Gracht 112-B / 030-2335200 www.broese.nl

Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / www.erwinvermast.nl075-6216382

BRUSSELBELGIË

COEVORDEN Music & Friesestraatmore50 / www.blackvinyl.nl0524-517332

WINSCHOTEN Hekman Muziek BV Torenstraat 34 / 0597-413 184 www.hekmanmuziek.nl

Boudisque muziek en film 06 www.spronk.nl076-5215213Muziekhandelwww.klassiek.nl058-2948700Klassiek.nlwww.boudisque.nl14579618Spronk

58

EMMEN Boekhandel NoorderstraatVermeer38-40 / www.vermeer.plantage.nl0591-642088

KROMMENIE

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / www.boekhandelbroekhuis.nl053-4325210

Winkels met postorderservice.

DORDRECHT

BILTHOVEN Bilthovens www.libris.nl/bilthovenJulianalaanBoekhandel1/0302281014

ZWOLLE Plato KlokkensteegZwolle 14 / www.platomania.nl038-4225354

NoordvlietMastersound29 / peter@mastersoundonline.nl010-5917822

La Boite a KoudenbergMusique74/+32 2 513 09 65 www.laboiteamusique.eu

MAASTRICHT

✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn niet in iedere winkel standaard op voorraad, maar zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Vraag uw winkelier om advies.

GRONINGEN

ALKMAAR Pop-eye/Velvet Music Boterstraat 10 / alkmaar@velvetmusic.nl072-2200205

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / www.algemeneboekhandel.nl033-4622222

Velvet Music Oude Binnenweg 121a / 010-4134423 www.velvetmusic.nlCoolsingelVelvetwww.velvetmusic.nlwww.dedoelen.nlMusic/Donner129/0103070282

SCHAGEN Boekhandel Plukker Gedempte Gracht 71-75 / www.boekhandelplukker.nl0224-212941

EINDHOVEN

HOOGEZAND

MIDDELBURG De MarktDrukkerij51/0118 –www.drukkerijmiddelburg.nl886874

Bruno GierstraatKlassiek50/ www.brunoklassiek.nl023-5323240

DEN HAAG

Mollema Music World Voorstraat 11 / www.mollemamusicworld.nl0517-382820

Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

AMSTERDAM Charles WeteringschansMuziek 193 / www.concerto.nuUtrechtsestraatConcertocharlesmuziek@planet.nl020-626553854-60/020-6245467

HENGELO Boekhandel www.boekhandelbroekhuis.nlWeemenstraatBroekhuis45/074-2910267

Boekhandel DominicanerkerkstraatDominicanen1/ 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

Bullit HeuvelKlassiekGalerie 140 / www.bullitklassiek.nl040-2465107

Evelyn Novacek

ARNHEM Het BakkerstraatColofon 56 / www.hetcolofon.nl026-3703508

WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / www.boekhandelpettinga.nl0343-577300

LEIDEN

VENLO Sounds Recordshop BV Parade 66 / www.sounds-venlo.nl077-3510625

WEBWINKELS

ALMELO Hilarius www.boekhandelbroekhuis.nlKoornmarktBroekhuis24/0546-456717

NIJMEGEN

Plato Groningen Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld.

HAARLEM

ZEIST Kramer en van Doorn Slotlaan 221 / 030-693 www.libris.nl/kramer-vandoorn3033

DELFT

TURNHOUT Muziekhandel Thom van Sas De Merodelei 75 / +32 14 41 www.muziekhandelvansas.be2014

FRANEKER

Dordrecht VoorstraatKlassiek463A/ 078 612 2169 www.dordrechtklassiek.nl

ZWIJNDRECHT Plantage Hyperion Hof van Holland 63 / www.plantagehyperion.nl078-6208176

DRIEBERGEN CD www.cdendvd.nlTraaijARTLINE47A/0343-521532

Meint Veringastraat 132 / 0598-392 551 www.evelynnovacek.nl

Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.kroese-online.nlMolenstraatKroesewww.roelants.comKlassiek126/024-3221346

ROTTERDAM

Plato VrouwensteegLeiden 4-6 / 071-5149689 www.velvetmusic.nlNieuweVelvetwww.platomania.nlMusicRijn34/071-5128157

LEIDSCHENDAM

De Finse dirigent Klaus Mäkelä is pas 26 jaar maar mag zich sinds dit seizoen artistiek partner van het Concertgebouworkest noemen. In 2027 wordt hij officieel chef-dirigent, een functie die hij reeds vervult bij het Oslo Philharmonic. Ook dit orkest loopt met hem weg en heeft de oorspronkelijke verbintenis van drie seizoenen al ruim verlengd. Logisch. Mäkelä is een van de zeldzame dirigenten met een exclusief contract bij Decca. Ondanks zijn jonge leeftijd debuteert hij gewoon met een box met alle symfonieën van zijn landgenoot Jean Sibelius. Hoewel uniek, is het begrijpelijk: de recensenten denderden na live-uitvoeringen over elkaar heen in het vinden van de juiste superla tieven. Rode draad: Mäkelä begrijpt Sibelius als geen ander. Inderdaad klonken de nog immer onderschatte symfonieën van de Finse groot heid nog nooit zo vanzelfsprekend, zo vertrouwd. Dus zorg dat u, ook als u niets met Sibelius hebt, deze box snel in huis haalt. De opnamen hebben alles in zich om even legendarisch als historisch te worden.

EEN SIBELIUSHISTORISCHE

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 58. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 18 november 2022. SYMFONIEËNSIBELIUS OSLO PHILHARMONIC O.L.V. KLAUS MÄKELÄ DECCA 0028948522569 (4CD) VKZ.NL/222348 WORDT U AANGEBODEN DOOR 27,99 * CLUBLEDEN39,99 4CD 3239,99,99 * 4CD EXCLUSIEVEBOXAANBIEDING BorggreveMarcoFoto: