Klassieke Zaken Magazine 2023-1

BEATRICE RANA

Eerbetoon aan de Schumanns

Jeroen van Veen

Mee naar Ouessant

Ning Feng

speelt Brahms

14 , 99 * 24 , 99

EEN KRUISING TUSSEN TELEMANN, BACH EN VIVALDI

De naam Johann Georg Pisendel ligt niet op ieders lippen. Dat heeft alles te maken met een historische dwaling, want deze Duitse violist, componist en dirigent was een van de groten van zijn tijd. Hij was jarenlang concertmeester van het beroemde orkest van Dresden en hij was bovendien bevriend met tijdgenoten als Bach en Telemann. Zelfs een componist als Vivaldi schreef een aantal vioolconcerten voor hem. In Dresden was Pisendel niet alleen een groot verzamelaar van werken van collega’s, maar componeerde hij uit hoofde van zijn functie ook zelf. Veel ging verloren bij de grote brand in Dresden in 1760, maar bijna tweeduizend partituren bleven bewaard. Daaronder is ook een aantal werken van Pisendel. Het onvolprezen Concerto Köln breekt met violiste en concertmeester Mayumi Hirasaki nu een lans voor Pisendels oeuvre met enerverende vioolconcerten en wat ander werk. Briljant gespeelde energieke stukken, die Pisendel neerzetten als de perfecte kruising van Telemann, Bach en Vivaldi.

PISENDEL

CONCERTI GROSSI e.a.

CONCERTO KÖLN

O.L.V. MAYUMI HIRASAKI

BERLIN CLASSICS 885470028088

VKZ.NL/230151

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 juni 2023.

Foto: Harald Hoffmann

43E JAARGANG, NUMMER 1: MAART 2023

Winkelprijs € 3,25

DIT TIJDSCHRIFT WORDT GEPRODUCEERD DOOR

BCM MEDIA te Eindhoven in opdracht van de uitgever Klassieke Zaken, een activiteit van de Stichting Nationale Platenbon, onder verantwoordelijkheid van Henriëtte Zrour, Arnhemse Bovenweg 100, 3708 AG, Zeist (tevens redactieadres).

T: 06-53860682

E: info@klassiekezaken.nl

HOOFDREDACTEUR

Frederike Berntsen

AAN DEZE AFLEVERING WERKTEN MEE

Marcel Bijlo, Jacqueline Blok-Wouters, Jasper Croonen, Hein van Eekert, Hans Heg, Paul Janssen, Benjamin Rous, Edwin Rutten, Wenneke Savenije, Gerard Scheltens, Wouter Steenbeek, Eddie Vetter, Noortje Zanen

EINDREDACTIE

Frederike Berntsen

VORMGEVING

Marjanne Gielen, Angela van Eck, Patrick Hoogduin, Robin Haarbosch, Fleur Heitling

COVERFOTO

Simon Fowler

KLASSIEKE ZAKEN verschijnt tweemaandelijks in een oplage van 20.000 stuks. Het tijdschrift wordt verspreid via de aangesloten winkels en verstuurd aan de Klassieke Zaken Clubleden.

LEDENADMINISTRATIE

BCM MEDIA abonnementenservice, Postbus 1392, 5602 BJ Eindhoven. T: 085 7600237 (lokaal tarief).

Bereikbaar: dinsdagochtend en vrijdagochtend van 08.30 - 12.30 uur. www.bcm.nl

STOPZETTEN LIDMAATSCHAP

Opzegging van het lidmaatschap kan uitsluitend schriftelijk en dient tenminste acht weken voor het verstrijken van de jaarlijkse termijn te geschieden. Prijswijzigingen lidmaatschap voorbehouden.

Zo veel mogelijk is getracht rechthebbenden van foto’s te achterhalen. Zij die in verband hiermee niet zijn benaderd, kunnen contact opnemen met de uitgever.

De in dit magazine besproken cd’s zijn uitsluitend geselecteerd op kwaliteit. De cd’s zijn mogelijk niet standaard in elke winkel op voorraad, maar zijn te allen tijde door de aangesloten winkels te bestellen. Vraag uw winkelier om advies!

Prijswijzigingen, druk- en zetfouten voorbehouden. © 2023 Klassieke Zaken, een activiteit van de SNP. Het volgende magazine verschijnt: 23 juni 2023.

EN VERDER

AANBIEDINGEN

3 Pisendel door Concerto Köln

10 Holland Baroque Bach’s Königin

11 Schubert Een monument van en voor Lars Vogt

52 Gesualdo Consort en co Introductie op Bach

DE SCHUMANNS

INHOUD

6 Beatrice Rana’s eerbetoon aan de Schumanns

14 Met Jeroen van Veen op Ouessant

16 Arabella Steinbacher speelt Bach en Pärt

18 Sondra Radvanovsky is Turandot

21 Bryce Dessner te gast in Birds of Paradise

24 Brahms door Ning Feng

RUBRIEKEN

4 Colofon 5 Van de redactie 13 Berichten 26 Hans Hegs column 28 Aanbevolen

FREDERIKE BERNTSEN

In het huwelijk van de Schumanns speelde Clara geen ondergeschikte rol: zij was als pianiste wereldberoemd, een status die Robert als componist niet snel bereikte. De jongere broer van koning Willem II, prins Frederik, maakte na een concert van Clara kennis met Robert en vroeg hem: ‘Sind sie auch musikalisch?’

Hoe muzikaal Clara én Robert waren, laat Beatrice Rana horen in haar registratie van hun pianoconcerten. Samen met het Chamber Orchestra of Europe onder leiding van Yannick Nézet-Séguin houdt zij een warm pleidooi voor deze opmerkelijke combinatie van werken.

Clara Schumann schreef haar Pianoconcert als vijftienjarig meisje. Begeleid door haar vader en impresario, Friedrich Wieck, maakte zij als pianist uitvoerige concertreizen - een manier voor haar vader om het contact tussen Clara en Robert moeilijker te maken. Als componist moest Clara opboksen tegen de tijdgeest. Over haar Pianotrio, dat door velen als haar beste werk wordt gezien, heeft ze zelf geschreven: Natürlich bleibt es immer Frauenzimmerarbeit, bei der es an der Kraft und an der Erfindung fehlt. Beatrice Rana’s opname maakt duidelijk dat de tijden definitief veranderd zijn.

Foto: Maarten van Haaff

‘Sind sie auch musikalisch?’

EERBETOON AAN DE SCHUMANNS

Door Jacqueline Blok-Wouters

BEATRICE RANA

Foto: Simon Fowler

De pianoconcerten van het echtpaar Clara en Robert Schumann samen op één album. Het is een droom die uitkomt voor Beatrice Rana. Samen met Yannick Nézet-Séguin en het Chamber Orchestra of Europe weet de pianiste het muzikale liefdeskoppel in het juiste perspectief te plaatsen. We zien Clara vaak vooral als vrouw in de functie van echtgenote van meestercomponist Robert. Vol overgave laat Rana je realiseren hoe de vork in de steel zit.

De in 1993 in Italië geboren Beatrice Rana heeft de internationale klassieke muziekwereld volledig overtuigd van haar uitzonderlijk muzikale begaafdheid. Ze maakt met de grootste dirigenten en orkesten tournees over de hele wereld, won verschillende prijzen en bracht succesvolle albums uit bij Warner Classics. “Met dit nieuwe album wordt een wellicht verrassend beeld gecreëerd van de familie Schumann, die de muziekgeschiedenis sterk heeft beïnvloed”, vertelt Rana.

In een brief uit 1839 van Robert Schumann aan Clara Wieck (toen nog niet getrouwd) schrijft de componist: ‘Jij maakt mij als componist compleet, zoals ik jou compleet maak. Jouw gedachten komen uit mijn ziel, net zoals ik jou moet danken voor al jouw muziek.’

De twee inspireerden elkaar duidelijk en componeerden beiden één pianoconcert. “We denken vaak dat vooral Clara zich liet beïnvloeden door Robert. Maar luister naar Clara’s pianoconcert uit 1835 en vervolgens naar Roberts pianoconcert dat hij tien jaar later voltooide, en dan vallen meerdere zaken op. Clara componeerde haar pianoconcert in a-klein, een destijds zeldzame en daardoor opvallende toonsoort voor een

concert. Het concert bestaat uit drie delen die zonder onderbreking in elkaar overlopen, iets wat we bij de grootste componisten pas later zien, bijvoorbeeld bij Liszt. Opmerkelijk is ook de indrukwekkende solo voor cello in het tweede deel.” Clara componeerde haar pianoconcert op 14-jarige leeftijd, toen ze nog geen relatie had met Robert. In 1839, een jaar voordat de twee trouwden, schreef ze Robert: ‘Neem het me niet kwalijk dat ik je laat weten je heel graag aan te moedigen voor orkest te componeren. Jouw fantasie en geest zijn te groot voor een zwakke piano.’ Tot dan toe had Robert voornamelijk werken voor piano solo en liederen gecomponeerd. In 1845 voltooide Robert zijn pianoconcert “in het destijds opvallende en zeldzame a-klein, bestaande uit drie delen waarvan er twee zonder onderbreking in elkaar overlopen én met een prachtige solo voor cello in het tweede deel”.

Clara had als componiste en als concertpianiste veel uitdagingen, zeker in de wereld van tweehonderd jaar geleden. Als kleuter volgde Clara pianoles bij haar vader Friedrich en al snel werd ze beschouwd als wonderkind. Clara leerde Robert kennen als pianoleerling van haar vader. Zij was toen 8, hij 18. Ondertussen oogstte Clara veel applaus met

haar optredens en begon ze met componeren. Alhoewel Friedrich zijn dochter en de student niet graag samen zag, trouwden de twee en kregen acht kinderen. Clara reisde als concertpianiste door heel Europa en zorgde voor brood op de plank, terwijl Robert thuisbleef om de kinderen te verzorgen. Een beeld dat zelfs vandaag de dag door sommigen nog moeilijk te verkroppen is. “Clara was een uitzonderlijk krachtige vrouw. Dat Clara als tiener zo’n mooi pianoconcert kon componeren is al geweldig, maar dat ze binnen deze compositie ook nog eens haar intellectuele visie projecteert en muzikale grenzen overschrijdt is extra bijzonder. Al in het begin van haar pianoconcert maakt ze een groot statement, er is niets ‘conservatief vrouwelijks’ te horen. De enorme kracht van haar dramatische persoonlijkheid hoor je duidelijk. De piano speelt ook continu, de pianist krijgt vrijwel geen rust. Alsof de soliste áltijd iets te zeggen heeft. Je hoort onverbloemd haar sterke karakter.”

“Het is fijn om je te kunnen laten inspireren door iemand als Clara. Als tiener las ik de dagboeken van de familie Schumann; het voelde hierdoor alsof ik heel nauw contact met ze had. Eigenlijk heeft Clara mijn werk als concertpia-

‘Clara Schumann was een uitzonderlijk krachtige vrouw’

niste uitgevonden! In zekere zin herken ik mezelf wel een beetje in Clara. Zo ben ik ook geboren in een muzikale familie, ontving ik pianoles binnen mijn gezin, gaf ik van jongs af aan concerten en studeerde ik compositie. Ik voel me vereerd haar muziek te mogen delen met publiek.”

De samenwerking van Beatrice Rana met Yannick Nézet-Séguin en het Chamber Orchestra of Europe is hoorbaar succesvol. “Het is een droom om met Yannick te spelen, hij is een wonderbaarlijke musicus die zichzelf helemaal in dienst stelt van de muziek. Onze samenwerking was het natuurlijkste proces dat ik ooit heb meegemaakt. We experimenteerden en zochten naar extremen binnen de muziek, maar altijd op een natuurlijke manier. Ook het samenspel met de geweldige musici van het Chamber Orchestra of Europe was overweldigend. Het leek wel een groot kamermuziekproject, want werkelijk iedereen voegde iets van zichzelf toe aan de muziek.”

Al eerder vroeg Nézet-Séguin aan Rana mee te gaan op tournee met op de lessenaar Clara’s pianoconcert. “Ik kende dit concert op dat moment nog niet goed, maar was al een fan van Schumann en had veel zin om ermee aan de slag te gaan. Ik studeerde en verdiepte me in het unieke pianoconcert en vroeg me af waarom ik dit prachtige werk niet eerder kende. Het antwoord was dat het werk nauwelijks werd gespeeld en er weinig opnames

van waren.” Beatrice voerde het pianoconcert onder leiding van Nézet-Séguin onder meer uit in Carnegie Hall, New York. Het was de première van Clara Wieck-Schumann in deze zaal. “Ik voelde me die avond zo emotioneel, want ik had eindelijk een stem gegeven aan deze geweldige componiste die was vergeten.”

Hoe mooi om Clara nu in de schijnwerpers te zetten op een album, naast haar vermaarde man Robert. “Het pianoconcert van Robert is al van kinds af aan een van mijn favoriete concerten. Het bevat zoveel poëzie, wat het een uitdaging maakt om de juiste muzikale beslissingen te maken voor de opname. Naast het samenbrengen van de Schumanns op één cd, zocht ik naar een eerbetoon aan dit geweldige koppel.”

Rana vond dit eerbetoon in de vorm van Widmung van Robert Schumann in een transcriptie voor piano solo door Frans Liszt. Zijn Liebeslied is als een viering van de twee Schumanns en een betekenisvolle afsluiting van het album. “Dit lied vat de betekenis van het huwelijk van de Schumanns goed samen. Het is een ongelooflijk mooi liefdeslied. Deze muziek vind ik zo ontroerend en ik denk dat het precies weergeeft wat voor soort relatie de Schumanns hadden: een relatie met een bron van wederzijdse inspiratie en aanmoediging.”

Naast dat dit album je laat genieten van poëtische muziek uit de romantiek, uitgevoerd door fenomenale uitvoerenden, zet het een vrouwelijke componist

in de schijnwerpers. Een componiste die na tweehonderd jaar meer aandacht verdient dan ze nu krijgt. “Luister naar muziek, niet omdat ze bekend is, maar omdat ze het waard is! Met dit album hoop ik dat Clara’s muziek een breder publiek krijgt. Dat meer musici haar werken uitvoeren en opnemen en dat Clara krijgt wat ze verdient. Ik ben heel enthousiast en jullie hopelijk ook.”

CLARA & ROBERT SCHUMANN

PIANO CONCERTOS

BEATRICE RANA, CHAMBER ORCHESTRA OF EUROPE

O.L.V. YANNICK NÉZET-SÉGUIN

WARNER 5054197296253

VKZ.NL/230138 € 22,99

‘Als tiener las ik de dagboeken van de familie Schumann; het voelde hierdoor alsof ik heel nauw contact met ze had’

24,99 AANBIEDING

EEN ORGELEND ORKEST

24,99

CLUBLEDEN

14,99 *

Johann Sebastian Bach schreef een groot deel van zijn oeuvre voor het orgel. Stuk voor stuk meesterwerken die veel gehoord en gespeeld zouden moeten worden, maar ja, dat orgel… Niet iedereen houdt ervan en bovendien is een orgel, zeker een orgel dat past bij het werk van Bach, vaak gebonden aan een plek in een kerk. Het was de muzikale zussen Judith en Tineke Steenbrink, de tweekoppige turbomotor achter Holland Baroque, een doorn in het oor. Zij groeiden juist op met deze orgelmuziek en wilden hun fascinatie graag delen. Dus deden ze wat Holland Baroque zo vaak zo fantastisch doet: de boel bewerken voor het complete ensemble. En dat is een voltreffer. Bewerkingen van de Sonate BWV 529, het Concerto BWV 592 en de Passacaglia BWV 582 klinken in een kleurrijk jasje toegankelijker dan ooit, terwijl er geen noot veranderd is. ‘Holland Baroque laat Bachs orgelpijpen dansen’, schreef de Volkskrant al. En zo is het precies.

J.S. BACH BACH’S KÖNIGIN

HOLLAND BAROQUE PENTATONE 8279490971646

VKZ.NL/230153

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 juni 2023.

Foto: Wouter Jansen

EEN MONUMENT VAN EN VOOR LARS VOGT

In het jaar voordat hij stierf schreef Franz Schubert twee briljante pianotrio’s. Nadat pianist Lars Vogt beide trio’s in 2021 had opgenomen met violist Christian Tetzlaff en diens zus Tanja op cello, schreef hij in de groepsapp: “Ik geloof dat alles in mijn leven zich ontwikkeld heeft naar Schuberts laatste Trio in Es. Nu we dit zo opgenomen hebben kan ik mijn ogen ook sluiten.” Het bleken ernstig profetische woorden. Op 5 september 2022, nog voordat deze cd op de markt werd gebracht, stierf Lars Vogt. Christian en Tanja Tetzlaff droegen de cd vervolgens op aan zijn nagedachtenis. En terecht. Want het trio Tetzlaff-Vogt, dat al vele schitterende opnamen op zijn naam heeft staan, speelt hier verbluffend goed. Elke noot in de Trio’s D 898 en D 929 doet er toe en ook de andere werken zoals de Arpeggione -sonate D 821 lijken dichter bij Schubert dan ooit te staan. Een schitterende laatste boodschap van Vogt en een mooi monument voor hem dat in geen cd-kast mag ontbreken.

SCHUBERT PIANO TRIOS e.a.

CHRISTIAN TETZLAFF, TANJA TETZLAFF, LARS VOGT ONDINE 0761195139424 (2CD)

VKZ.NL/230154

24,99

CLUBLEDEN

17,99* 2CD

24,99

19,99

2CD

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 juni 2023.

Foto: Giorgia Bertazzi

MATTHÄUS-PASSION VAN JOHANN HEINRICH ROLLE

6 april, Amare

Wist u dat niet alleen Bach een indrukwekkende Matthäus-Passion componeerde? De Duitse barokcomponist Johann Heinrich Rolle kon er ook wat van!

“Rolle levert een muzikaal gevoelig vertelde passie af die in het hart probeert te raken. En dat voelt de Kölner Akademie met zijn innemende uitvoering haarscherp aan”, schreef het Algemeen Dagblad.

Info: amare.nl

MAXIM EMELYANYCHEV & IL POMO D’ORO MOZART

Sinds 2013 werkt Maxim

Emelyanychev samen met het ensemble il Pomo d’Oro.

Op dit moment focussen de musici op de symfonieën van Mozart, die ze integraal opnemen. Op elke uitgave zal een vroege symfonie naast een late staan. De luisteraar zal zo Mozarts ontwikkeling kunnen horen, en de vele facetten van zijn meesterschap. Elk deel bevat een bonuswerk. Op de eerste uitgave zijn Mozarts Eerste en Eenenveertigste symfonie te horen, en het Drieëntwintigste pianoconcert, gespeeld door Emelyanychev zelf op een fortepiano.

Op 28 en 30 april dirigeert Maxim Emelyanychev het Concertgebouworkest in Schuberts Negende symfonie, het Vioolconcert van Ligeti en Ives’ The Unanswered Question.

JEANINE DE BIQUEMIRRORS

24 juni, De Harmonie

De Trinidadiaanse sopraan Jeanine De Bique verovert de opera­ en concertpodia. Ze zong Agathe in Webers Der Freischütz met het Konzerthausorchester Berlin, was te zien als Bess in Gershwins

Porgy and Bess en als La Folie in Robert Carsens gevierde productie van Rameaus Platée in het Theater an der Wien, gedirigeerd door William Christie. Ook verraste ze met haar eerste soloalbum Mirrors, dat ze opnam met het eminente ensemble Concerto Köln. Onder begeleiding van dit ensemble geeft Jeanine De Bique op 24 juni een exclusief concert in De Harmonie waarin het werk van haar album centraal staat.

Info: harmonie.nl

VKZ.NL/225642 ¤ 24,99

VKZ.NL/230156 € 23,99

Foto: Tim Tronckoe

MEE NAAR HET EILAND OUESSANT

Jeroen van Veen is bijna synoniem geworden met zijn ligconcerten en Canto Ostinato van Simeon ten Holt, maar hij heeft veel meer pianistische pijlen op zijn boog. Onlangs bracht hij een album uit met muziek van Yann

Tiersen: Island

“Voordat ik met Simeon ten Holt in aanraking kwam, was ik al bezig met minimal music”, vertelt Jeroen van Veen. “Als kind was ik gefascineerd door de Sacre du Printemps van Stravinsky. Ik

hield vooral van de rustige sacrale delen. Die probeerde ik na de spelen op de piano, omdat de partituur vrij kostbaar was. Later hoorde ik de versie voor piano vierhandig van Maarten Bon, waardoor ik de stemmen nog beter kon horen.”

Van jongs af aan had Van Veen een pianoduo met zijn broer Maarten. “We speelden het volledige repertoire voor twee piano’s en veel stukken voor piano vierhandig. Tijdens mijn studie aan het conservatorium in Utrecht bracht Ton

Hartsuiker me in contact met John Adams, nadat hij me Philip Glass had horen spelen. Dat resulteerde in een optreden met orkest. Daarnaast speelde ik ook werken van Steve Reich en George Crumb, met geweldige slagwerkers van school. Op mijn eindexamen speelde ik ook een stuk van John Adams. Ik wilde me gaan me toeleggen op deze muziekstijl. Dat is dus wel gelukt. Nadat ik met Canto Ostinato begon en een tournee deed van zestig concerten werd er al snel gezegd dat ik een ‘Canto -pianist’

Door Wenneke Savenije

JEROEN VAN VEEN

Foto: Joeri van Veen

ben, maar dat is puur bekeken vanuit een Nederlandse bril. In de VS, bijvoorbeeld, is mijn eigen muziek populairder dan die van Ten Holt… Het is maar net welke bril je opzet. In Duitsland ben ik de Einaudi-man, en in het Oosten de Yiruma-vertolker.”

Van Veen gaat door voor een minimalist, maar zelf denkt hij hier wat genuanceerder over. “Minimalist is een aardige term, maar ik ken geen enkele onder deze stroming vallende componist die zichzelf zo wil noemen. Reich, Glass, Riley, Ten Holt… allemaal gebruiken ze het herhalingsprincipe, maar ze vinden dat minimalisme de lading niet dekt. Wel zijn ze allemaal met het fenomeen tijd bezig. Als componist voel ik mezelf ook niet echt een minimalist, alhoewel ik met die stijl veel affiniteit heb. Ik werk veel met herhaling en patronen opbouwen, van klein naar groot. Maar als pianist ben ik veel breder bezig dan alleen met minimalisme. Ik speel muziek van Nietzsche, Goerdjev, De Hartmann, Schubert, Gershwin, Corea en Rachmaninov. En onlangs speelde ik nog romantisch repertoire op een en twee vleugels in de serie Piano Nights in het Concertgebouw in Amsterdam, met Anna Fedorova.”

Van Veen, die dol is op kamermuziek, heeft samen met zijn vrouw Sandra een vast pianoduo. “Kamermuziek is geweldig, al tijdens mijn studie heb ik veel trio’s en duo’s gespeeld. Daar ben ik eigenlijk nooit mee gestopt. Het ontbreekt me helaas een beetje aan tijd, maar op het ogenblik speel ik weer veel met cellist Joachim Eijlander. Met hem en de schrijver Jan Brokken maak ik ook een mooi programma over Arvo Pärt. En Jan Brokken heeft te kennen gegeven om iets met mijn 24 Minimal Preludes te willen

Foto: Jan van Gorselen

gaan doen. Kruisbestuiving! Regelmatig gebruik ik elektronica in mijn muziek, geluiden die eigenlijk niet zo makkelijk matchen met een klassiek instrument als de piano. Dat vind ik als componist toch een uitdaging. Het hele idee van mijn Minimal Preludes is ook het schrijven van muziek met een flinke beperking. Na de vierentwintig stuks die ik als serie heb geschreven ben ik doorgegaan, inmiddels is nummer 100 ook al af. En de lengte is niet altijd minimaal: van drie minuten tot een dik uur!”

Tiersen schreef de muziek voor Van Veens nieuwe album Island deels in coronatijd. Hij zat thuis, bouwde zijn huiskamer om tot studio en haalde de inspiratie van dichtbij, namelijk het eiland waarop hij sinds kort woont: Ouessant. Dit eiland aan de westkust van Frankrijk heeft bijzondere namen en ook het vogelrijk is er uniek. Dat heeft hij vertaald in muziek, waarin elektronica de hoofdrol speelt. “Op mijn album hoor je een piano-uittreksel van deze muziek. Qua kleuring vergelijk ik het weleens met Liszt; die bewerkte de symfonieën van

Beethoven voor piano solo. Je mist de kleuren van het orkest maar krijgt de structuur helderder. Maar Tiersen is ook misschien wel dé componist die heeft laten zien hoe belangrijk filmmuziek kan zijn. Zijn carrière was zonder Amélie en de filmindustrie toch niet zo groot geweest. En dat geldt ook voor Glass en Einaudi.”

JEROENVANVEEN.COM

TIERSEN ISLAND

JEROEN

VKZ.NL/230103 € 11,99

‘Als kind was ik gefascineerd door de Sacre du Printemps van Stravinsky’

VERBONDEN IN SPIRITUALITEIT

Na Britten en Hindemith, en Vivaldi en Piazzolla combineert violiste Arabella Steinbacher nu Arvo Pärt en Johann Sebastian Bach op één cd. Niet om een combinatiereeks voort te zetten, maar gewoon omdat voor haar Bach en Pärt in geest en sfeer met elkaar verbonden zijn.

vierjarige al viel voor de muziek van Bach. “Ik heb nu zelf een dochter van drie jaar. Ze hoort en ziet mij spelen en ze heeft een kleine viool. Ze geniet van muziek, maar ik heb nog niet de drive geconstateerd die ik op die leeftijd al had.”

“Er zijn al zoveel opnamen van zoveel werken, zeker ook van deze werken van Bach en Pärt”, verzucht Arabella Steinbacher. “Vaak betrap ik musici erop dat ze iets anders dan anderen doen, alleen maar om op te vallen. Maar muziek moet voor zich spreken. Goede muziek heeft geen extra fratsen nodig.”

Vandaar dat ze ook op haar jongste cd met vioolconcerten van Bach, ingekapseld door Fratres en Spiegel im Spiegel van Pärt, gewoon speelt zonder opsmuk, maar met een grote liefde voor de noten. “Ik ben al verliefd op het langzame deel van Bachs Vioolconcert in a-klein BWV 1041 sinds ik het voor het eerst hoorde. Ik was vier en speelde al een jaar viool. Ik wilde het meteen proberen te spelen. Het is muziek die zo diep gaat.”

Inmiddels begrijpt ze de verbazing van anderen over het feit dat ze als

Nu had Steinbacher het voordeel dat ze opgroeide in een gezin waar muziek het dagelijks brood en meer was. Haar moeder zong en gaf vioolles volgens de Suzukimethode, haar vader speelde piano. “Ik ging als driejarige mee naar de groepslessen van mijn moeder. Die Suzukimethode kwam op mij over als leuke spelletjes doen. Ik wilde meedoen en zo is het spelenderwijs begonnen. Vervolgens had ik thuis een vader die mij kon begeleiden. En toen ik Bach hoorde wist ik het zeker: ik word violist.”

Nog steeds is Bach spelen een compleet spirituele ervaring voor haar. “Het blijft fascinerend. Als ik een paar dagen niet speel om weleens wat afstand te nemen, word ik erg ongelukkig. Zo gauw ik mijn viool weer pak en Bach speel, voel ik dat ik leef. Die spiritualiteit is ook precies wat Bach en Pärt voor mij met elkaar verbindt. Ze mogen dan eeuwen van elkaar gescheiden zijn en een andere taal spreken, het achterliggende gevoel is voor mij hetzelfde.”

Ze neemt Fratres als voorbeeld. “Na dat wilde begin met die arpeggio’s ben je haast aan het einde van je energie. Wat volgt is een directe weg naar het totale niets waarin je alles om je heen vergeet. Het is als mediteren. Ook voor de luisteraar. Het enige dat je als musicus hoeft te doen is zo geconcentreerd blijven dat je de spanningsboog tot het einde vasthoudt. Volgens mij is dat gelukt, ook in het dubbelconcert samen met Christoph Koncz.”

Voor Steinbacher is er uiteraard een stijlverschil tussen Bach en Pärt, maar ze gaat niet zover dat ze Bach op historische instrumenten of met een andere strijkstok speelt. “Voor Pärt heb ik veel kracht nodig en Bach speel ik wat lichter. Ik wil de muziek spelen zoals ik haar voel en niet opeens volgens de regels van de oude muziek gaan spelen omdat het toevallig barokmuziek is. Als musicus ben je vrij om de noten tot je te laten spreken en ze te spelen zoals je ze voelt. Zolang het de muziek maar dient. Ik hoop dat vooral dat laatste met deze cd duidelijk overkomt.”

Door Paul Janssen

ARABELLA STEINBACHER

SONDRA RADVANOVSKY IS TURANDOT

Sondra Radvanovsky was vlak voor ons interview bezig met het pakken van haar koffers, want ze heeft een drukke internationale carrière. Grote verrassing: haar eerste complete cd-opname van een opera is verschenen. Radvanovsky is Turandot. En met een bijzonder slot.

De nieuwe opname van Puccini’s onvoltooide laatste opera Turandot brengt meerdere premières: voor het eerst zal het volledige door Franco Alfano gearrangeerde en gecomponeerde slot te

horen zijn als deel van een complete studio-opname van de opera, in plaats van de gangbare inkorting en aanpassing ervan. En daarnaast verschijnt sopraan Sondra Radvanovsky voor het eerst in een complete opera op cd, in de titelrol.

De Canadees-Amerikaanse Radvanovsky reist heel Europa en Amerika af in rollen als Puccini’s Tosca en Lady Macbeth in Verdi’s Macbeth. Ze maakte eerder dit seizoen enorm veel indruk als Cherubini’s Medea in de Metropolitan Opera.

Deens en Tsjechisch ben’

Door Hein van Eekert

‘De rol past bij mijn stem: in mijn hoge noten zit wat metaal, misschien omdat ik deels

SONDRA RADVANOVSKY

Turandot: de ijsprinses, zegt men wel eens. Deze Chinese keizersdochter laat potentiële minnaars onthoofden die falen in het oplossen van drie raadsels. De Tartaarse prins Calaf valt als een blok voor haar schoonheid en schenkt geen aandacht aan de slavin Liù, die hem aanbidt. Wie Sondra Radvanovsky beluistert, hoort echter geen ijsprinses: “Ik zie haar als een jonge vrouw die, als je haar voor het eerst ziet in de opera, nog geen liefde heeft gekend. Ze leeft in de schaduw van haar keizerlijke ouders. Niemand ziet haar als menselijk. Ze wil geen gearrangeerd huwelijk en daarom

stelt ze haar aanbidders moeilijke vragen. Ze wil de persoon kiezen van wie ze houdt, zoals wij allen.”

Aan de kwetsbaarheid van het karakter werkte Radvanovsky met haar dirigent Antonio Pappano en haar tegenspeler

Jonas Kaufmann: samen probeerden ze haar meer driedimensionaal te maken. Radvanovsky ziet een overeenkomst tussen Turandot en Bellini’s Norma, een rol die ze ook zingt: “Norma is een priesteres, haar officiële taak. Maar er is ook Norma de moeder en de minnares.

Turandot heeft die officiële kant ook: de prinses. Maar ook zij heeft een andere zijde: ze wil misschien wel verliefd worden, maar weet niet hoe. In het meer uitgebreide slot dat wij uitvoeren vraagt ze zich dan ook af wat die gevoelens zijn die ze plotseling voelt.”

Turandot staat bekend als een zware rol: Radvanovsky werd van alle kanten gewaarschuwd voor de partij. Die zorg waardeert Radvanovsky, maar de angst deelt ze niet: “Het zijn maar 28 minuten muziek. Ze zeiden: ‘Je gaat je stem beschadigen met Turandot’, maar dat zeiden ze nooit bij Norma of Medea, veel langere rollen. En wat Medea betreft: dat zou in potentie een stemvernietigende rol kunnen zijn. Ik ga Turandot nu natuurlijk niet de hele tijd zingen: ik wil graag belcantorollen blijven doen. Maar de rol past bij mijn stem: in mijn hoge noten zit wat metaal, misschien omdat ik deels Deens en Tsjechisch ben. En om in het hoogste gedeelte van mijn stem over het orkest heen te gaan, is een fijn uitstapje. Ik zing Turandot meer in de stijl van Joan Sutherland, zoals zij de muziek aanpakte. Ik zou namelijk op geen enkele manier willen beweren dat ik een dramatische sopraan ben, zeker niet in de Duitse stijl. Het is Puccini, geen Wagner, dat hield ik in mijn gedachten. Ik heb veel Puccini gezongen: Puccini schrijft alles wat hij wil horen in de partituur en daarom zing ik de hoge bes aan het einde zachtjes en laat ik hem steeds harder worden, want zo staat het geschreven. Als je de geschikte stem

hebt voor de geschikte rol, dan zou die je geen schade moeten berokkenen.”

Voor haar eerste complete studio-opname kon ze rekenen op de steun van Antonio Pappano en Jonas Kaufmann, die haar leerden om van die voor operazangers zo vreemde microfoon vlak voor haar gezicht te houden. Met hen deelt ze ook het enthousiasme voor het langere slot dat voor deze cd werd opgenomen. Stoppen na de dood van de slavin Liù, zoals gebeurde bij De Nationale Opera, vindt ze niet zo’n goed idee: “Voor mij blijft het karakter dan onafgemaakt. Ik weet dat je dan stopt met wat Puccini zelf geschreven heeft, maar ik hield van het slot dat wij uitvoerden.” Dat einde, een langere en anders opgebouwde versie dan gebruikelijk, heeft zo zijn uitdagingen: “Jonas Kaufmann en ik vonden het heerlijk om te zingen. Ik moest eraan wennen, want het is het moeilijkste gedeelte van de rol, met de ene hoge noot na de andere. Maar het laat zien hoe Turandot verliefd wordt, en dat krijg je geen enkele andere versie te zien. En ik heb het stiekeme gevoel dat dit slot de standaard gaat worden nadat de opname verschenen zal zijn.”

PUCCINI TURANDOT

SONDRA RADVANOVSKY, JONAS KAUFMANN e.a.

ORCHESTRA E CORO DELL’ACCADEMIA

DI SANTA CECILIA

O.L.V. ANTONIO PAPPANO

WARNER CLASSICS 5054197406591 (2CD)

VKZ.NL/230139 € 31,99

Foto: Riccardo Musacchio

IS ALLE MUZIEK HETZELFDE?

Op de naam Bryce Dessner volgt meestal een lange opsomming aan muzikale stielen: componist voor concertzaal, popclub en bioscoop, orkestrator voor Taylor Swift en Sharon van Etten, albumproducer, curator. Daarbij vaak ook nog zelf aan de gitaarsnaren: zowel bij The National als in zijn klassieke schrijfsels. Een man van vele muziekwerelden, zou je kunnen zeggen... maar zo ziet Dessner dat zelf niet. “De oefening blijft altijd dezelfde. Je schrijft noten op een blad zodat muzikanten ze kunnen uitvoeren.”

Er is maar één Bryce Dessner, daar kan ik nog inkomen. Maar je kan toch niet ontkennen dat je heel uiteenlopende muziektalen beheerst?

“Daar ben ik het niet mee eens. Popmuziek is misschien wat anders gestructureerd. Die wordt vaker met computerprogramma’s in studio’s gemaakt. Daardoor hang je vast aan een raster, meestal in een 4/4-maat. In klassieke muziek hecht je wat meer belang aan de grote lijn. Maar zelfs in de klassieke muziek kan je beargumenteren dat componisten vooral bekend staan om hun hooks. ‘Ode an die freude,’ of de Boléro van Ravel. Het is echt niet zo verschillend.

Wat mij bijvoorbeeld erg interesseert is de textuur van de klank. Het timbre. Een avant-gardecomponist als Lachenmann doet dat met zijn musique concrète, waarbij hij instrumenten niet meer op de traditionele manier gaat bespelen. Voor mij is dat gelijkaardig met hoe Lou Reed of Sonic Youth de elektrische gitaar behandelen. Het gaat niet meer over de noten, maar over de resonantie van de snaar, over de magnetische energie in een versterker, over feedback… Dat is bijna spectralisme. Dat priegelen over de fijnste details, daar kan ik me ook eindeloos mee bezighouden. Zowel in mijn partituren als in mijn rocknummers.”

Wil je daarmee ook zeggen dat inspiratie van overal kan komen?

“Ik heb het geluk te mogen werken met de grootste klassieke uitvoerders. Ik ken briljante Juilliard-alumni die na hun diplomauitreiking niet één noot klassieke muziek meer hebben geschreven. En ik reken conceptuele Duitse elektronica-artiesten als Mouse on Mars tot mijn vrienden – met hen kan je pas een discussie hebben over spectralisme. Dus ja, dat prikkelt me echt. Je weet nooit wat je waar zult vinden.”

Wat ik dan de grote sterkte van je muziek vind, is hoe je in die detailmanie nooit het overzicht over het grotere geheel verliest.

Je slaagt er wel steeds in om met die minutieus geboetseerde klank een narratief op te bouwen.

“Het is niet zo dat ik programmamuziek schrijf, natuurlijk. Ik leg er geen verhaaltje op. Maar ik begrijp wel wat je bedoelt. Ik schrijf niet vanuit een ideologie, het is niet didactisch, ik wil niet pedant een punt maken. Mijn inspiratie komt vaak uit een buitenmuzikale bron, die sijpelt

Lees verder op pagina 22

Door Jasper Croonen

BRYCE DESSNER

Foto: Charlotte de Mezamat

Bryce Dessner

ongetwijfeld door in de noten.

Bij St. Carolyn by the Sea was dat een gedicht van Jack Kerouac. Voor het Concerto voor twee piano’s zijn dat de kunst van Robert Rauschenberg en de gedichten Robert Creeley of Frank O’Hara.

Vaak zijn het die Amerikaanse kunstenaars uit het midden van de vorige eeuw. Het moment waarop we in de VS voor het eerst een eigen kunsttaal ontwikkelden. Er zijn wel eerste interessante experimenten geweest van Charles Ives of Aaron Copland of zelfs Milton Babbit.

Maar die blijven wel erg verankerd in de West-Europese muziektraditie.

Vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw krijg je – eerst in de beeldende kunsten – plots artiesten die daar helemaal van los beginnen te komen. Een Jackson Pollock, een John Cage. Wat me daarin interesseert is hoe zij loskomen van die vooropgestelde structuren. Dat hoop ik in mijn muziek ook te doen. De taal bepaalt de vorm, en niet omgekeerd. Ik wil telkens opnieuw door die ontdekkingsreis gaan. Een stuk maakt zich kenbaar vanuit een idee, daar vloeit de rest naturel uit voort…”

En dan alle regels overboord?

“Zo ver zou ik ook niet gaan. Als ik een concerto schrijf, weet ik wel dat ik me aan bepaalde regels moet houden. Een concerto is een paradigma: je weet dat je schrijft voor een solist en een orkest in een concertzaal. Dat vraagt sowieso wel een bepaalde aanpak.”

Je noemt componeren wel vaker een ‘collaborative art’. Wat bedoel je daar precies mee? Jij bepaalt toch wat er in de partituur staat?

“De noten op het papier dienen in mijn ogen alleen maar om te kunnen converseren. Als je wil samenwerken met een orkest of een strijkkwartet, dan is die genoteerde muziek de taal die je daarvoor gebruikt. En die taal kan je bovendien aanpassen. Als ik stukken voor mijn broer schrijf, moet ik dat op een andere manier aanpakken, want hij kan geen noten lezen. Als ik orkestreer voor Paul Simon, dan is dat een andere manier van noteren dan wanneer ik schrijf voor klassieke uitvoerders. Steve Reich zei altijd: ‘Het is niet klassiek, pop, folk of elektronica, het is één taal die gecommuniceerd wordt via een manuscript van geschreven muziek.’

Het is een middel om een doel te bereiken. Het is zeker niet de uiteindelijke muziek. Je kan een prachtig manuscript hebben dat zich niet laat vertalen; maar evengoed kan je een partituur hebben van een ongelofelijke simpliciteit die toch de mooiste muziek die je ooit hebt gehoord voortbrengt. Ik schrijf mijn stukken ook vaak voor de persoon die ik voor ogen heb. Het Trombone Concerto schreef ik specifiek voor Jörgen van Rijen; het Piano Concerto is geschreven naar de handen van Katia en Marielle Labèque. De intervallen die ik gebruik zijn aangepast aan hun manier van spelen. En omgekeerd inspireren zij mij ook. In het Concerto voor twee piano’s zit bijvoorbeeld een moment in het tweede deel waar Katia me voorstelde om een passage van 16 maten te herhalen. Ze stelde vast dat de melodie er op die manier beter uit zou komen. Ze had gelijk. Dus heb ik in

mijn partituur een dubbele maatstreep met een herhalingsteken toegevoegd. Ook dat bedoel ik met samenwerking.”

Je hebt er geen moeite mee om een werk los te laten?

“Meer nog, ik probeer mezelf zo veel mogelijk los te koppelen van de muziek. Uiteindelijk zijn het de uitvoerders die mijn werk moeten gaan interpreteren, die de noten moeten vertolken en overbrengen bij een publiek. Ook dat is een deel van het geven en nemen van onze kunstvorm. In de overdracht wordt het interessant. Dat twintigste-eeuwse idee van de eenzame, geniale componist alleen in zijn schrijfkamer, afgezonderd van de wereld, zelf geen noot spelend… dat is toch niet meer van deze tijd. Iemand die een repetitie binnenkomt met een partituur en verwacht dat je hun muziek precies uitvoert zoals zij het hebben neergeschreven, daar geloof ik niet in. Componisten hebben altijd hun eigen muziek gespeeld. Ze improviseerden erop los, lieten ruimte voor virtuoze cadenza’s waar ze hun kunnen konden etaleren. Alleen werd je de laatste eeuwen plots veel minder au sérieux genomen als je dat deed als componist. Dat vind ik kortzichtig.”

Dat is de The National-gitarist die spreekt. “Och, ik zit toevallig in een band die een beetje bekend is. Ik kom oorspronkelijk wel uit de klassieke muziek natuurlijk. Maar eigenlijk is dat precies wat ik bedoel. Kijk naar de componisten van vandaag. John Luther Adams is een drummer, Jennifer Higdon speelt in een rockband. Dat zijn toch allebei Pulitzer-winnaars. Je moet muziek ook uitvoeren en je hoeft daarbij niet noodgedwongen in dat hokje van de klassieke muziek te blijven.”

‘Jezelf alleen de vraag stellen: wat wil ik schrijven?’

Alles vloeit steeds meer samen. Genres vervagen, dat is wat Birds of Paradise ook hoorbaar wil maken.

“Meer nog, volgens mij denken componisten of muzikanten zelf zelden over die hokjes na. Dat zijn vooral kunstinstellingen die een bepaald soort traditie in stand willen houden. Ik denk dat we nog veel te veel tijd verliezen met discussiëren over wat ‘goede’ of ‘slechte’ muziek is. Terwijl het ook allemaal maar perceptie is. In de klassieke muziek krijg ik vaak de stempel dat mijn werk te avant-garde is, terwijl stemmen in de avant-garde mijn composities als entertainment bestempelen. Precies daarom moet je steeds vanuit jezelf schrijven. Jezelf alleen de vraag stellen: ‘Wat wil ik schrijven?’ Dan kom je er wel. Want dat is dan wel weer de schoonheid van het veld vandaag: there’s a time and place for everything.”

Geschreven in opdracht van DE SINGEL.

De essentie van Birds of Paradise

“Een viering van vijf paradijsvogels, van mensen die meerdere talenten hebben en tussen de genres door werken”, zo omschrijft artistiek leider en creative producer Frank Veenstra het festival Birds of Paradise. ‘Een combinatie van indiepop, klassiek en elektronische muziek’, zo staat het op de site vermeldt. Maar eigenlijk is Birds of Paradise veel meer dan dat. “De artiesten die ik heb uitgenodigd krijgen carte blanche om iets nieuws te maken of iets te presenteren wat in Nederland nog niet te horen en te zien is geweest. Daarnaast hebben ze de vrije hand om op de website een Artist Room in te richten. Dat mag van alles zijn. Zo heeft singer-songwriter Luwten bijvoorbeeld aan schrijver Bregje Hofstede gevraagd een essay te schrijven met als thema ‘Het Begin’.”

Next step

Naast Luwten, die samen met Baroque Orchestration X (B.O.X) het podium opgaat, zijn onder anderen Bryce Dessner, voorman van The National en in de klassieke wereld al lang geen onbekende meer, en Jlin, de Amerikaanse producer, schepper van elektronische muziek en componiste van werken voor onder meer het Kronos Quartet, te gast. “Ik heb mij altijd sterk gemaakt voor muziek die zich tussen en voorbij genres afspeelt”, motiveert Veenstra Birds of Paradise. “Bovendien vind ik muziek die niet per se klassiek is net zo belangrijk als klassiek. Ik heb dat lang naar buiten gebracht met het festival Cross-linx, een combinatie van avant-garde pop en klassiek dat in 2001 begon en in 2018 stopte omdat het zijn werk had gedaan. Birds of Paradise is een soort ‘next step’. Er is een nieuwe generatie kunstenaars voor wie het onderscheid tussen genres helemaal niet meer bestaat. Unieke makers die ik een podium wil geven omdat hun werk gehoord moeten worden. Ik zie mijzelf in dezen daarom ook vooral als mogelijkmaker.”

Paul Janssen

Foto: Boudewijn Bollmann

Frank Veenstra

Luwten

Jlin

BRAHMS IN HET

VAN DE

Door Wenneke Savenije

De Chinese violist Ning Feng boog zich over de vioolsonates van Brahms, en nam ze op met de pianiste Zee Zee. Samen zetten ze de muziek uiteen in loepzuivere, levendige en zangerige dialogen: een waarachtige ode aan de componist en aan de edele kunst van het vioolspel.

NING FENG

Foto: Zhang Tianyou

Foto: Sunhao Zhou

Ning Feng Zee Zee

ZILVEREN LICHT

MAAN

Gevraagd naar het grootste geluk van zijn leven tijdens een interview voor The Violin Channel, zegt de Chinese violist Ning Feng (Chengdu, 1982) zonder aarzeling: “Het eerste moment dat ik mijn kind in mijn armen hield.” Als hij geen violist geworden was zou hij wel kok willen zijn, want dat lijkt hem ook een beroep waarin je “iets moois kunt creëren”. Pas als hem gevraagd wordt wie uit het verleden hij graag een keer zou ontmoeten, komt de viool in beeld en zegt hij zonder aarzeling: “David Oistrach”.

Ning Feng is een van mijn ‘stille vioolhelden’, maar hij loopt niet met zijn geweldige vioolspel te pronken. Hij is in staat tot virtuoos vuurwerk van de hoogste kwaliteit op zijn Stradivarius ‘Vieuxtemps-Hauser’, bijvoorbeeld in zijn duizelingwekkende maar ook ragfijne Paganini-vertolkingen, in zijn ongeëvenaarde versie van de onspeelbare Grand Caprice on Schubert’s Erlkönig van Heinrich Wilhelm Ernst op YouTube en in zijn geraffineerde en schijnbaar moeiteloos zingende vertolking van het violistische showstuk Hora Staccato van Grigoras Dinicu. Feng speelt de sterren van de hemel, geeft concerten over de hele wereld, heeft een indrukwekkende en veelzijdige discografie opgebouwd bij Channel Classics Records en is een geliefde vioolprofessor in Berlijn, Bejing en Manchester. Toch blijft hij de bescheidenheid zelve. Hij houdt van de schoon-

heid van muziek en wat hij doet wil hij zo goed mogelijk doen, dat is Fengs eenvoudige maar doeltreffende arbeidsethos. Het resultaat is steeds weer betoverend, of hij nu moderne, romantische of oude muziek speelt.

Feng begon op zijn vierde met vioolspelen, maar omdat zijn pinkje wel erg kort was werd hij in eerste instantie ongeschikt geacht voor het instrument. Vioolpedagoog Hu Weimin had echter een andere opinie en zo zag de vader van Feng, die ten tijde van de Culturele Revolutie eigenlijk zelf violist had willen worden, zijn kans schoon om via zijn zoontje alsnog zijn droom te verwezenlijken. Dat had goed fout kunnen lopen als er gepusht was, maar Fengs vader had de wijsheid in pacht om dat nu juist niet te doen. Zijn bedoeling was dat Feng zonder dwang zo goed mogelijk viool leerde spelen, en dan zouden ze wel zien waar het schip zou stranden. Juist die ruimte gaf de kleine Feng de kans om oprecht onder de indruk te raken van de muziek, zodat hij een opmerkelijk relaxte, liefdevolle en lyrische manier van vioolspelen ontwikkelde. Wat hij als violist aanraakt, verandert in edelmetaal. Alle muziek die hij speelt of opneemt manifesteert zich als het ware in de zilveren gloed van de maan.

Onlangs nam Feng samen met pianiste

Zee Zee de drie vioolsonates van Brahms op, die hij beschouwt als de kroonjuwelen van het repertoire: “Toen ik ze voor het eerst hoorde op een opname, werd ik er verliefd op. En nadat ik ze zelf de afgelopen twintig jaar vele, vele malen heb uitgevoerd, heb ik de schoonheid van de lyrische melodieën nog meer leren waarderen en de muzikale filosofie van deze grote componist nog beter leren begrijpen.” Ning Feng zet de vioolsonates aimabel, innig en doorleefd uiteen in loepzuivere, levendige en zangerige dialogen met de getalenteerde pianiste Zee Zee. Zijn Brahmsalbum is een waarachtige ode aan de componist en aan de edele kunst van het vioolspel.

BRAHMS

VIOLIN SONATAS

NING FENG, ZEE ZEE

CHANNEL CLASSICS 0723385434238

VKZ.NL/230136 € 23,99

VALENTIN

HANS HEG

Op 6 maart 2022 was het zover, ook voor hem luidde de noodklok. Tien dagen na de brute en onverwachte inval door Poetin moest ook Valentin Silvestrov halsoverkop Oekraïne en zijn geliefde Kiev verlaten. Samen met zijn dochter en kleindochter; en met slechts één koffer vol manuscripten. Drie dagen later kwamen ze aan in Berlijn. Het zal je maar gebeuren op je 84ste. Je kunt je afvragen wat erger is. Omkomen, gewond raken, huis en haard opgeven of (gedwongen) ergens anders als weduwnaar je leven moeten voortzetten.

Onzinnige vraag, natuurlijk. Hoevelen is het al niet overkomen in de voorbije eeuwen? Houvast zien te vinden in een andere cultuur met een andere taal. En, onvermijdelijk: met een kop vol nostalgische herinneringen aan je verloren vaderland. Dromen en nachtmerries die ik weet niet hoeveel mensen dag en nacht met zich mee hebben gesleept.

Stravinsky is het overkomen, maar die heeft er op een slimme manier gebruik van weten te maken. Rachmaninov, ook altijd Rus gebleven, dreigde er mentaal bijna onder te bezwijken. Soms zichtbaar, altijd hoorbaar.

Bij Valentin Silvestrov lijkt dat nauwelijks een vraag. In veel van zijn composities is wel iets te bespeuren van zijn Russische ziel. Al kun je dat op dit moment, zeker nadat Oekraïne een onafhankelijke staat werd, natuurlijk niet meer zo formuleren. Hij is een geboren en getogen Oekraïner en heeft als prominente avant-gardist vaak overhoopgelegen met de Sovjetautoriteiten. Verboden, genegeerd. Hij heeft het allemaal van nabij meegemaakt. En heeft er ook onder geleden.

Aan prijzen heeft het nooit ontbroken. Hoewel het hem zal hebben gestoken dat zijn composities een tijdlang zelden in Kiev maar wel regelmatig in het bui-

tenland werden uitgevoerd. Vooral na 1960. Voor zijn Derde symfonie kreeg hij in Amerika in 1967 de prestigieuze Koussevitzky-prijs. Drie jaar later trok hij ook in ons land voor het eerst de aandacht. Tenminste in kringen van de nieuwe muziek. In 1970 won zijn Hymne, voor verschillende orkestrale groepen, weliswaar niet de grote prijs van Gaudeamus, het stuk was wel goed voor een eervolle vermelding.

Ja, en nu. Na de inval van Rusland in Oekraïne. Zou de gevluchte Valentin Silvestrov net zo’n herwaardering (of beter: opwaardering) mogen beleven als Mieczyslaw Weinberg een paar jaar geleden? Met dit verschil dat zijn Pools-Russische collega, en grote vriend van Sjostakovitsj, al in 1996 is overleden. En daarvan dus niets meer heeft meegekregen. Treurig lot voor zo’n bijzondere en nog steeds tot onze harten sprekende componist.

Voor die omslag zijn we vooral violist Gidon Kremer, dirigent Mirga Grazinyte-Tyla (binnenkort introduceert ze Weinberg bij het Concertgebouworkest – beter laat dan nooit!) en niet te vergeten het Danel Kwartet veel dank verschuldigd. Al is de situatie nu anders. Weinberg moest uit Warschau vluchten vanwege de naziterreur en daarna in Rusland nog eens voor het antisemitisme in de alles en iedereen verstikkende Sovjet-Unie ten tijde van Stalin. Silvestrov heeft momenteel maar één grote vijand, zullen we maar zeggen, en dat is Poetin. De nieuwe Stalin?

Foto: Anton Singurov

SILVESTROV

Daarom maar meteen de vraag: wie zijn de Gidons, Mirga’s en Danels die Silvestrov uit het moeras gaan trekken? Ook hij verdient zo’n revival. Pianiste Anna Fedorova heeft zich vorig jaar al gemeld, als medeorganisator van het grote benefietconcert ten bate van Oekraïne in het Concertgebouw (te zien in de indringende docu United We Stand van David van Tijn). Onlangs startte ze haar recital in Ede met The Messenger van Silvestrov. Dus het zal geen toeval zijn dat haar vader, Boris Fedorov, op de cd (zelfde titel) met violist Daniel Rowland ook start met dit soms aan Mozart refererende opus. Af en toe voorbij zwevend als op een wolkje.

Iedereen die allergisch is voor ‘lelijke’ moderne muziek zal verrast worden door dit geraffineerd samengestelde cd-recital van Rowland en Fedorov. Silvestrov tovert met trage, soms fluisterzachte passages. Zijn Tweede pianosonate uit 1975, zestien en een halve minuut, is het langste stuk. In de Hommage à J.S.B. (Bach) voor viool en piano zitten twee delen die net boven de één minuut uitkomen. Voor Silvestrov geen belemmering om toch zijn (breekbare) punt te maken. Je moet maar durven. Fascinerend.

Silvestrov: “I do not write new music. My music is a response to and an echo of

what already exists.” Het is een van zijn veelgeciteerde uitspraken. In de toelichting bij The Messenger fungeert het als passend motto. In een andere recente uitgave (van ECM, Maidan 2014) wordt een totaal ander aspect aan de orde gesteld. Hier gaat het niet om een nieuw opus of een nieuwe opname – wat je zou verwachten in de New Series van dit label – maar om een omvangrijk en overweldigend muzikaal pamflet. Meesterlijk gezongen door het Kamerkoor van Kiev in de riante akoestiek van de Sint-Michaelskathedraal.

Deze vierdelige cyclus in vijftien delen was het antwoord van Silvestrov op de Russische annexatie van de Krim en de daaropvolgende demonstraties op het Maidanplein in Kiev. Een kolossaal werk in de traditie van de Russisch-orthodoxe kerk. Denk aan de machtige koorwerken van Tsjaikovski, Rachmaninov en Schnittke. Silvestrov laat er geen onduidelijkheid over bestaan: dit is een protest richting Moskou. De opname uit 2016 werd eind vorig jaar opnieuw uitgebracht door ECM. Waarschijnlijk bedoeld als steuntje in de rug voor de toen in Berlijn wonende componist.

Het is een document geworden dat niemand onberoerd zal laten. Met name doordat het Kyiv Chamber Choir zo meesterlijk zingt. Zoals alleen Russische,

pardon, ook Oekraïnse kerkkoren dat zo goed kunnen. Waarna bij mij meteen de vraag opkwam: zou die kathedraal nog intact zijn? Bestaat dat koor überhaupt nog? Je moet er toch niet aan denken dat…

SILVESTROV THE MESSENGER

DANIEL ROWLAND, BORIS FEDOROV CHALLENGE RECORDS

VKZ.NL/230155 € 23,99

SILVESTROV MAIDAN

KYIV CHAMBER CHOIR

O.L.V. MYKOLA HOBDYCH

ECM 0028948580842

VKZ.NL/230146 € 23,99

Een omvangrijk en overweldigend muzikaal pamflet

De uitgebreide muziekafdeling in Boekhandel Dominicanen is een feestje voor onze klanten. De mooie bovenverdieping biedt een prachtig uitzicht over de hele winkel in deze middeleeuwse kloosterkerk en is te bereiken via trap en lift. Eenmaal boven waan je je echt in een andere wereld. Je vindt er een uitgebreide collectie klassieke muziek, popmuziek en jazz. Ook vinyl in alle genres is ruimschoots te vinden waaronder een goed gesorteerde collectie jazzplaten. Kom langs in de mooiste winkel van Maastricht voor het uitgebreide assortiment of bezoek een van de vele concerten of lezingen.

BOEKHANDEL DOMINICANEN

Dominicanerkerkstraat 1, Maastricht

Tel. 043 4100010 libris.nl/dominicanen

DIVERSE COMPONISTEN WHISPER ME A TREE

OLIVIA GAY

ORCHESTRE NATIONAL DE CANNES

FUGA LIBERA 5400439008076

VKZ.NL/230147 € 23,99

Samen met het Orchestre national de Cannes heeft de Franse celliste Olivia Gay een album opgenomen om aandacht te vragen voor de situatie van de Franse bossen in het licht van de klimaatverandering: op Whisper me a Tree speelt ze werk van klassieke en moderne componisten. Fauré, Offenbach en Dvorák worden afgewisseld met componisten als Vasks en John Luther Adams. Het is een geraffineerde mix waarin juist de muzikale verschillen in kleur en temperament worden omarmd. De sobere, meditatieve celloklanken van Adams’ Three High Places contrasteren heerlijk met de zwierende dansbewegingen van Offenbachs Rêverie au bord de la mer Bosmans’ ingetogen Nuit calme is de perfecte bezwering van Vasks’ donkere, woelige Musique du soir Whisper me a Tree is een album als een goede boswandeling: het zet je zintuigen op scherp.

Guido Mevis

HAHN POÈMES & VALSES

PAVEL KOLESNIKOV

HYPERION 0034571283838

VKZ.NL/230149 € 14,99

Al meer dan twintig jaar is de cd-afdeling van De Algemene Boekhandel te Amersfoort in de omgeving een begrip. De mooiste klassieke en populaire muziek op oude of nieuwe instrumenten, op dvd of vinyl, alles valt te bekijken en te beluisteren op de makkelijk te bereiken en toch rustig gelegen Leusderweg. Professionele medewerkers adviseren u graag over de mooiste klassieke muziek. De winkels is elke werkdag geopend en u kunt gratis parkeren voor de deur.

DE ALGEMENE BOEKHANDEL

Leusderweg 184 – 188, Amersfoort

Tel. 033 4622222

algemeneboekhandel.nl

Marcel Proust vroeg zich af of Reynaldo wel genoeg doorzettingsvermogen zou hebben om zijn droom van een groot componist waar te maken. Op deze cd kan iedereen beoordelen of dat is gelukt. Het label Hyperion heeft een zorgvuldige selectie gemaakt van Reynaldo’s meest poëtische pianostukken, de een met een nog mooiere titel dan de ander: Les rêveries du Prince Églantine, Passante, Le réveil de Flore, Soleil d’automne, Le jardin de Pétrarque etcetera. De jonge Siberische pianist Pavel Kolesnikov (alweer tien jaar geleden op slag beroemd geworden met een uitvoering van Tsjaikovski’s Pianoconcert) speelt ingetogen, gevoelig, sensueel, prachtig passend bij de vaak idyllische inhoud. Voor iedereen die van het Franse fin de siècle houdt, van sprookjesachtige pianomuziek, van herinneringen aan zijn of haar eigen verloren tijden, een liefdevolle aanrader...

David Apollonius Coppoolse

Na 31 jaar gaan wij verhuizen van nummer 47-A naar nummer 73 (de oude Bart Smit winkel) op de gezellige Traaij in Driebergen. Ons assortiment werd te groot voor de huidige winkel. Nu kunnen wij u nog beter van dienst zijn, met meer voorraad en acties. Deze periode hebben wij een groot aantal cd’s van harmonia mundi met aantrekkelijke korting. Via onze website kunt u thuis bekijken wat er allemaal op voorraad staat en wat er eventueel besteld kan worden. U mag ons natuurlijk ook altijd bellen. Alle bestellingen boven € 20,00 worden kosteloos door heel Nederland verzonden. Meer dan 20.000 cd’s en dvd’s zijn direct uit voorraad leverbaar! Wij adviseren en helpen u graag uw favoriete muziek, artiest of ensemble te vinden.

CD-ARTLINE

Traaij 73, Driebergen-r. Tel. 0343 521532 cdendvd-klassiek.nl

HAYDN HAYDN 2032, VOL. 13: ‘HORNSIGNAL’

IL GIARDINO ARMONICO

O.L.V. GIOVANNI ANTONINI

ALPHA 3760014196928

VKZ.NL/230113 € 23,99

Aflevering 13 van het Haydn 2032-project op Alpha Classics belicht Haydns speciale behandeling van de hoorn in de symfonieën nrs. 31, 48 en 59. Vanaf ongeveer 1765 had het hoforkest van de Esterházy’s tot vier uitstekende hoornisten, die Haydn in verschillende werken exorbitant veeleisende partijen gaf. Als trompetvervangers spelen de maximaal vier hoorns hier met de vereiste virtuositeit. Ze klinken immens majestueus. De musici van Il Giardino Armonico spelen de drie stukken in hun karakteristieke, onstuimige stijl onder de vurige leiding van Giovanni Antonini.

Hans Verdurmen

KAPUSTIN

PIANO CONCERTO

NO. 4 e.a.

FRANK DUPREE, ROSANNE

PHILIPPENS e.a.

WÜRTTEMBERGISCHES

KAMMERORCHESTER

HEILBRONN

Boekhandel Het Colofon (850 m2) is gevestigd in de Arnhemse Bakkerstraat 56. Gestart in augustus 2014 met zestig oude deuren op schragen en heel veel voordeelboeken.

Inmiddels is de zaak uitgegroeid tot een complete boekhandel met een grote collectie nieuwe boeken, een afdeling 2e hands en voordeelboeken. Daarnaast is er een grote afdeling Klassieke Muziek te vinden met een uitgebreide bijzondere collectie! Er zijn regelmatig concerten, optredens en lezingen in de winkel. Het Colofon is altijd in ontwikkeling en is nooit af. Kom je verbazen!

HET COLOFON

Bakkerstraat 56, Arnhem

Tel. 026 3703508 hetcolofon.nl

O.L.V. CASE SCAGLIONE

CAPRICCIO 0845221054377

VKZ.NL/230150 € 21,99

Symfonische jazz uit Moskou. Misschien geen combinatie die voor de hand ligt, maar wat klinkt dit lekker, zeg. De van oorsprong Oekraïense, maar vooral in Moskou werkende pianist-componist Nikolai Kapustin geniet in eigen land wel een zekere bekendheid, maar daarbuiten kennen we zijn muziek niet zo goed. Hij valt het best te omschrijven als de Russische Gershwin. De Duitse dirigent en pianist Frank Dupree is een alleskunner die haarscherp de swingende kern weet te raken. Een andere hoofdrol is weggelegd voor Rosanne Philippens. Zij weet wel raad met dit idioom en is de ideale vertolker voor de vioolpartij. Zowel de muziek als de uitvoerenden zijn niet in één hokje te vangen en dat maakt deze cd een buitenbeentje dat iedere nieuwsgierige muziekliefhebber gehoord moet hebben!

Martin Buninga

DIEP PERSOONLIJK

We zouden het bijna vergeten dezer dagen, maar Rusland heeft zoveel mooie, fantastische en wonderlijke dingen te bieden. Modest Moessorgski bijvoorbeeld. Misschien wel de meest Russische componist van allemaal.

Modest Moessorgski (1839-1881) was een Russische componist. Daar is geen woord te veel aan gezegd. Alles wat wij in het westen, maar ook in Rusland zelf, typisch Russisch vinden, zit in zijn muziek.

Van braaf wonderkind naar buitenissig zonder regels

Moessorgski groeide op als pianospelend wonderkind in een aristocratisch milieu. Alles leek erop te wijzen dat hij een groot, maar ook braaf musicus zou worden. Totdat hij in zijn diensttijd

Aleksander Borodin trof. Daarna ging het hard. Tussen zijn diensturen door kon Moessorgski aan het conservatorium studeren en de komende twee jaren trof hij de ene na de andere musicus.

In dit Petersburgse kunstenaarsmilieu leerde Modest de modernste muziek uit

Typisch Russisch

binnen- en buitenland kennen. Een wereld ging voor hem open. Ook op een ander gebied werden zijn ogen geopend. De Russische muziek, die was volgens hem veel te westers georiënteerd. Er moest maar eens een heel eigen Russische stijl komen: rouw, oorspronkelijk,

geworteld in de eigen folklore. Zijn vrienden waren het met hem eens: met zijn vijven – Moessorgski, Borodin, Nikolaj Rimski-Korsakov, Mili Balakirev en César Cui – vormden ze Het machtige hoopje.

In de decennia die kwamen werd deze droom verwezenlijkt. Partituur na partituur vloeide er uit hun pennen, de een nog buitenissiger dan de andere. Het

Van voetnoot tot wereldberoemd

Ook in zijn privéleven zocht Moessorgski de extremen op. Helaas ging dat steeds meer tegen hem werken. Hij raakte zwaar aan de drank en vervreemdde van zijn vrienden. Kort na zijn 42e verjaardag stierf hij.

Even leek het erop dat Moessorgski als een excentrieke voetnoot in de geschiedenis zou worden bijgeschreven. Maar zijn opera Boris Godoenov werd razend populair. Ook Een nacht op de kale berg werd steeds vaker gespeeld, en Maurice Ravel maakte een weergaloze orkestratie van het pianowerk Schilderijen van een tentoonstelling, met de overbekende ‘Grote poort van Kiev’.

hoopje verdeelde de geesten en bleef ook in het westen niet onopgemerkt. Wat Moessorgski betreft: het leek wel of hij zijn vier collega’s in alles wilde overtreffen. Alles wat de klassieke muziek aan regeltjes kende, leek hij te negeren. Dissonanten die niet oplossen, melodieën met onverwachte sprongen, ruwe effecten in het orkest... Het werd zelfs zijn medestanders een beetje te gortig. Rimski-Korsakov paste veel van zijn partituren aan om ze toch maar gespeeld te krijgen.

Bij de Concertzender staat Moessorgski een maand lang in de schijnwerper. Natuurlijk draaien we Een nacht op de kale berg en Schilderijen van een tentoonstelling, in beide versies. Maar wist u dat Moessorgski aan wel zes andere opera’s begon? En dat hij ook tientallen liederen schreef? En natuurlijk veel pianowerken, deels nog uit zijn jeugd als pianovirtuoos. Altijd machtig origineel, altijd diep persoonlijk. Altijd de moeite waard, maar zelden gehoord. Dat is de muziek die wij het liefste draaien.

Modest Moessorgski (Ilja Repin, 1881)

Tekst Wouter Steenbeek

ONGEWOON MAAR KLOPPEND

Zangeres Natashia Kelly vond net als Anders Jormin inspiratie in de poëzie, specifiek in een gedicht van Rainer Maria Rilke waaraan Dear Darkening Ground de titel ontleent. Het is een fraai en sfeervol album waarop de stem van Kelly voor de juiste emotionele lading zorgt door haar opmerkelijke vibrato dat haar zang vooral in het hoge register breekbaar maakt. De banjo van Ruben Machtelinckx brengt de muziek naar een plek ergens tussen jazz en folk in, bijzonder.

Ruimte voor twijfel én verrassing

De mooiste muziek is muziek die ruimte voor twijfel én verrassing laat, waarin de musici niet een verhaal navertellen, maar het gesprek aangaan, en de mooiste gesprekken zijn vaak die waarin mensen met een heel verschillende achtergrond samenkomen en elkaar toch verstaan.

Pasado en claro, het nieuwe album van de Zweedse bassist Anders Jormin is zo’n gesprek. Vooral de ontmoeting tussen de viool en altviool van zangeres

Twijfel én verrassing

Lena Willemark en de koto van Karin Nakagawa zorgt voor onvergetelijke momenten op deze bijzonder sfeervolle plaat. Bijna ieder nummer is geïnspireerd op een gedicht, waarbij Europese poëzie en gedichten uit het Verre Oosten worden afgewisseld. Willemark zingt de

teksten zonder opsmuk of nadruk, maar met veel gevoel. De musici ondersteunen haar met kalm, ingetogen spel dat toch heel spannend is. Het heerlijk ruimtelijke drumwerk van Jon Fãlt is hier helemaal op zijn plaats, een traktatie, net als het basspel van Jormin die het allermooiste geluid uit zijn instrument haalt dat er is.

Zo ongewoon als de groepssound bij Jormin is die van zangeres Esperanza Spalding en pianist Fred Hersch niet, en toch is hun Alive At The Village Vanguard een spannende plaat. Dat komt in de eerste plaats door de grote vrijheid die het tweetal zich permitteert in hun interpretatie van vaak overbekende jazzstandards. Beiden musiceren zeer eigenzinnig, elk op een eigen manier. Precies daarin schuilt nog een troef, want in de tweede plaats zijn deze liveopnamen een ontmoeting tussen twee heel verschillende persoonlijkheden. Spalding is expressief, zelfs theatraal, Hersch introvert en poëtisch, maar hoe verschillend ook, ze halen het goede in elkaar boven.

Ook hoornist Morris Kliphuis componeerde muziek die zich aan genrekaders onttrekt. Er zit klassiek in, minimal en pop en nog veel meer. Blikvanger is zangeres Pitou, die de teksten van Lucky Fonz III met zowel overtuiging als kwetsbaarheid brengt. Kliphuis’ even eigenzinnige als ontroerende arrangementen zijn de band Stargaze op het lijf geschreven.

ALIVE AT VILLAGE VANGUARD

FRED HERSCH, ESPERANZA SPALDING PALMETTO 0753957220082

VKZ.NL/230141 € 18,99

Esperanza Spalding

Door Mischa Andriessen

GEFASCINEERD DOOR DE TROMBONE

Als solotrombonist van het Concertgebouworkest speelt Jörgen van Rijen niet alleen het mooiste orkestrepertoire voor trombone, maar ook soloconcerten die speciaal voor hem zijn geschreven. Hij was als kind al gefascineerd door dit instrument en hij ziet het als zijn missie om zoveel mogelijk nieuwe muziek voor trombone te spelen.

Hoewel hij in zijn familie de enige is die professioneel musicus is geworden, groeide Jörgen van Rijen op in een gezin waarin muziek een belangrijke rol speelde. “Mijn familie zat bij de harmonie in Dordrecht, mijn vader speelde klarinet en was voorzitter en mijn moeder speelde saxofoon, dus het lag voor de hand dat ik ook een instrument zou uitkiezen. Op mijn vierde was ik al gegrepen door de trombone, maar helaas ben je dan nog te klein. Pas op mijn achtste kon ik beginnen met ventieltrombone en een jaar later waren mijn armen net lang genoeg om eindelijk schuiftrombone te

leren spelen. Ik weet niet meer precies waarom ik juist voor trombone koos, behalve dan dat de karakteristieke klank van trombone sowieso altijd veel indruk maakt op kinderen. En wat misschien ook onbewust een rol heeft gespeeld is het tragische lot van een getalenteerde neef van mij die heel mooi trombone speelde, maar die al op zijn elfde stierf toen ik zelf een jaar of drie was. Vanaf het moment dat ik zelf trombone speelde vond ik het in ieder geval geweldig en hoe beter het ging en hoe meer concerten ik kreeg, hoe leuker ik het vond.”

“Ik heb pas écht bewust voor de muziek gekozen toen ik - na een aantal jaren vooropleiding aan het conservatorium in Rotterdam bij George Wiegel - mijn trombonestudie één jaar probeerde te combineren met natuurkunde. Ik realiseerde me opeens dat als ik écht iets met trombone wilde gaan doen, dat ik dan een keus moest maken. En daarna is het snel gegaan. Nog voordat ik mijn eindexamen had gedaan werd ik op mijn tweeëntwintigste aangenomen bij het Concertgebouworkest en het jaar daarvoor was ik ook een tijdje eerste trombonist in het Rotterdams Philharmonisch Orkest, als opvolger van George.”

Van Rijen zit nog altijd met veel plezier in het Concertgebouworkest en daarnaast speelt hij veel soloconcerten en kamermuziek en geeft hij les aan het Conservatorium van Amsterdam. “Het enige nadeel van trombone is dat er relatief weinig soloconcerten en kamermuziek-

werken voor ons zijn geschreven. Ik zie het als mijn missie om zoveel mogelijk nieuwe composities en arrangementen te laten schrijven voor trombone, zoals voor mijn recent verschenen cd Mirrored in Time met het Alma Quartet. Ik wil de mensen graag verrassen en veroveren met mijn instrument, er zijn nog zoveel niet verkende mogelijkheden!”

Cd-tip van Jörgen van Rijen: “Een opname van de allerlaatste concerten voor Abbado’s overlijden. Deze Bruckner heb ik meegespeeld, en dat was zeer bijzonder.”

SYMPHONY NO. 9

Door Noortje Zanen

‘Ik wil de mensen graag verrassen en veroveren met mijn instrument’

JÖRGEN VAN RIJEN

WE NEVER STOP

CANDY DULFER

FUNK GARAGE 8711801017822

VKZ.NL/230144 € 18,99

KLA SSIEKE

MUZIEK VAN DE TOEKOMST

Ik had het in mijn vorige stukje over mijn verjaardag. Wat ben ik jarig geweest! Veel hoogtepunten, maar twee wil ik er noemen. Het concert in het stampvolle Bimhuis in Amsterdam met de Konrad Koselleck Big Band met solisten die ik zelf als kadootje mocht uitzoeken. De fenomenale veelzijdige zangeres Claron McFadden, de swingende en lyrische violiste Julia Philippens en Frits Landesbergen, de onovertroffen vibrafonist, arrangeur en slagwerker. En ik zong ook een potje mee.

HENNEMAN, KRÜS e.a. LA LUMIÈRE

BAUWIEN VAN DER MEER e.a.

ET’CETERA 8711801017822

VKZ.NL/230143 € 23,99

DIVERSE COMPONISTEN TOONZETTERS

SHANE VAN NEERDEN, RAMON VAN ENGELENHOVEN e.a. 7 MOUNTAIN RECORDS 8720828354162

VKZ.NL/230142 € 24,99

Ik beloofde als ik een lezer van Klassieke Zaken tegen zou komen dat ik…en ja, vader en dochter kregen de KK Bigband-cd My favourites sing! cadeau. Een aanrader. En met dezelfde band op televisie bij Podium Klassiek. Tweede hoogtepunt: op 11 januari werd op elk uur op het carillon in Maastricht Deze vuist op deze vuist gespeeld met aansluitend Lang zal die leven door stadscomponist Frank Steijns. Ik hoorde dat Ome Willem het geweldig vond.

2023. Er wacht jullie weer een jaar met verjaardagen, concerten, festivals, cd’s, boeken, feestjes, af en toe een rouwrandje maar dan kies je een cd’tje uit je Muzikaal Medicijnkastje. O ja, en er is ook nog wat op school te doen. Iets leren hoeft niet tegen je te werken, zeg ik altijd maar. ’s Ochtends beginnen met lekker zingen, meesters en juffen!

Lees de voor mij nog steeds geldende stokpaardjes in dit nieuwe jaar nog maar eens, zie mijn stukje ‘Ik kan het niet laten’ november 2021*. Dan komt het vast goed met jullie.

De cd’s. Parrot Milo schudde zijn veren op toen hij de cd’s gehoord had. Er vloog ook her en der een veertje in de rondte.

Toonzetters. Primo Ish-Hurwitz met een meesterlijk initiatief. De eerste regel van het voorwoord: ”Hoe klinkt de muziek van de toekomst? …hoewel deze vraag nu nog onmogelijk te beantwoorden lijkt, ligt een deel van het antwoord verborgen in de hoofden van jonge componisten.”

Hij zocht 20 componisten tussen de 20 en de 30 jaar. Zij maakten composities voor twee pianisten en twee slagwerkers, daar kan de componist een boel mee: beide melodie- en ritme-instrumenten.

Ik ga niet op de afzonderlijke composities in.

Zet je Fantasieknopje op ‘veel, gevarieerd en nieuw’. Luister en stel je voor dat jij het bent die daar speelt, waar je dan bent, hoe oud je bent, dat je de technicus bent die de muziek opneemt. Probeer elke compositie in 1 zinnetje te omschrijven. Mail je me wat jij ervan vindt? De 11de en de 80ste mailer krijgen een cd-pakketje van mij.

Zet je adres erbij.

”Hoe klinkt de muziek van de toekomst?” Deze cd brengt ons een toekomst waar muziek in zit. Ik ben onder de indruk.

Cd Klassiek

’s Ochtends beginnen met lekker zingen, meesters en juffen!

TOEKOMST

En nu een potje jazz.

Cd Jazz

We never stop. Candy Dulfer, saxofoon Jazz, soul, dampende funk, partypop of hiphop. Hoe je het maar noemen wilt. Stel je je ouders voor met een brede smile te midden van duizenden mensen, heupwiegend in de Ziggo Dome of op het North Sea Jazzfestival. “Wáaaat, mijn ouders?” Nou en of, zeker en vast. Er zijn ook klassieke liefhebbers die van deze muziek houden.

Maar er zijn ook ‘klassieke mensen’ die dit vréselijk vinden. Ze mopperen “Eentonig, allemaal hetzelfde”.

Maar let eens op welke instrumenten je hoort, wat elk van de instrumenten doet, wat de basgitaar doet, de solo’s van Candy, de koortjes, de meerstemmigheid, allemaal geweldig in elkaar gezet en geproduceerd. Neem de moeite en luister erdoorheen.

Candy is een supervrouw, een rolvoorbeeld voor vele meisjes én jongens die denken: “Ik wil saxofoon spelen.” Zij weet wat ze wil en zij is daarbij heel aardig.

Je ziet dat de jazz en de klassieke muziek elk een kant hebben van een ritmisch kloppend hart. Met oren die openstaan voor nieuw, nieuw, nieuw. En voor contrasten.

Cd Klassiek

La Lumière. Zangeres, orgel, harp en het Helikon Quartet.

Wat een combi van instrumenten. Vier vrouwelijke componisten. Hoezo vrouwelijk? Wat maakt dat uit? Ja we moeten dat (helaas) nog steeds zeggen, het zou eigenlijk niet ‘moeten hoeven’. Drie van de componisten zou je nu nog tegen kunnen komen. Composities dus van deze tijd.

Goed gezongen door sopraan* Bauwien van der Meer. Ik zit op mijn gemak, denk niet: “Oei gaat dat wel goed?” Teksten staan in het boekje.

#1. Wat een kleuren, wat een sferen in deze compositie, de diepe tonen van het orgel, wat een veelzijdig en rijk instrument, besef ik weer eens.

#4. Medea. Heb ik live gezien en gehoord op het Oranjewoud Festival. Ik blijf het herhalen: ga naar live concerten en scoor daarna de cd. Medea* is een meer dan gruwelijk verhaal. Ik weet het, ik maak je nieuwsgierig dus wil je het weten. En dat is maar goed ook.

“Zijn kinderen hier niet te jong voor, Edwin?” Misschien nu wel maar…ze worden ouder en dan denken die kinderen: “Hé, ik ga dat cd’tje nog eens beluisteren.”

De muziek is in ieder geval NU op je oren gekomen. “Tussen 0 en 12 jaar wordt de basis gelegd.”

#6 Wat een intro vóór de zang begint... je kleeft vast aan de noten… wat een akkoord op 1’32”, wat gaat er komen?! Fantaknop tolt.

Een heerlijke cd!

Met de hartelijke groeten van Parrot Milo, die altijd over mijn schouder meekijkt en -luistert.

Iedere mailer krijgt de intussen felbegeerde KKZ konde.

PS. Alle columns zijn na te lezen op www.edwinrutten.nl bij LEZEN

PPS. Sopraan. Nooit zeggen “soepraan”, tenzij als grap.

PS. Medea. Toneelstuk, opera, film. De Griekse mythologie heeft mij veel gebracht aan spannende, gruwelijke, lieflijke, gemene en fantasievolle verhalen.

Candy Dulfer

...voor kinderen en andere volwassenen

HAYDN

HAYDN 2032, VOL. 13: ‘HORNSIGNAL’

Il Giardino Armonico

o.l.v. Giovanni Antonini

Alpha 3760014196928

VKZ.NL/230113 € 23,99

ORKEST

DIVERSE COMPONISTEN LES NUITS DE PARIS

Les Siècles

o.l.v. François-Xavier Roth

Bru Zane 8055776010083

VKZ.NL/230118 € 23,99

ORKEST

Het ambitieuze project ‘Haydn 2032’ is nog niet halverwege, maar vordert gestaag. Er zijn nu 41 van de 107 symfonieën in verschenen. In 2032 moeten ze allemaal zijn opgenomen onder leiding van de onvermoeibare dirigent Giovanni Antonini. Aflevering 13 heeft als titel ‘Hornsignal’, naar de bijnaam van nr. 31 ‘Mit dem Hornsignal’. De bezetting bevat liefst vier hoorns, ongetwijfeld mede om de virtuositeit van de individuele musici in het hoforkest van Esterházy te etaleren, zoals meteen al te horen is in het spetterende begin. De vier hoornisten van Il Giardino Armonico hebben er nog een hele kluif aan op hun weerbarstige natuurhoorns, maar het resultaat is in één woord schitterend. Deze aflevering bevat verder nr. 48 met de bijnaam ‘Maria Theresia’, genoemd naar de keizerin en vermoedelijk bestemd om het seizoen van 1769 feestelijk af te sluiten in de zomerresidentie van de Esterházy’s. In nr. 59 (‘Feuersinfonie’) schieten de orkestleden werkelijk prestissimo uit de startblokken. In de vliegende vaart waakt Antonini als een havik over de precisie in het samenspel van zijn 25 musici, maar ondanks de strikte discipline spat het speelplezier van de uitvoeringen af, met als bonus een flinke portie mediterrane flair.

MEDITERRANE FLAIR

EDDIE VETTER

DVORÁK, JANÁCEK e.a. SLAVIC RHAPSODY

Ciconia Consort o.l.v. Dick van Gasteren Brilliant Classics 5028421967370

VKZ.NL/230102 € 11,99

STRIJKORKEST

Het Ciconia Consort, het Haagse strijkorkest, opgericht door dirigent Dick van Gasteren, bestaat dit seizoen tien jaar. Dat viert het gezelschap onder andere met een nieuwe cd. Na Frankrijk, de Verenigde Staten en Duitsland is nu onder de titel Slavic Rhapsody de muziek van de grootste Tsjechische componisten vanaf Smetana en Dvorák tot Martinu het onderwerp. Blikvanger op deze cd is uiteraard de Serenade voor strijkers van Dvorák. De vijf delen krijgen een zwierige romantische benadering met een volle strijkersklank. Ook in de minder bekende stukken zoals de Suite voor strijkorkest van Janácek en de Eerste suite voor strijkorkest van Martinu klinkt een liefde voor en een kennis van de Tsjechische muziek door. Ondertussen weet Van Gasteren met zijn orkest ook duidelijk de verschillen tussen de verschillende componisten te benadrukken. De spraakgerelateerde noten van Janácek, het wat anachronistisch romantisme van Suk, de modernere, Bartókachtige toontaal van Martinu, het is er allemaal. De grootste verrassing komt echter van Smetana. Zijn slechts vier minuten

durend symfonisch

gedicht Rybár naar

TIEN JAAR CICONIA CONSORT

Goethes gedicht Der Fischer is met de toevoeging van harp en harmonium niet alleen even een klankverademing na ruim zestig minuten louter strijkers, het is ook een werk van het kaliber Má Vlast

PAUL JANSSEN

Terwijl in Wenen de dansmuziek bloeit, met als hoogtepunt de viering van de jaarlijkse hoogmis van de wals rond Nieuwjaar, lijkt de dansmuziek die in het Frankrijk van de negentiende eeuw alomtegenwoordig was veelal vergeten te zijn. Zijn de balletten doorgaans niet de eerste stukken muziek die in moderne producties uit romantische Franse opera’s worden geknipt? Dirigent François-Xavier Roth wil op zijn nieuwe cd de rijkdom van deze ‘lichte’ Franse muziek ontdekken en vieren, uiteraard op instigatie van het Palazzetto Bru Zane, de onvermoeibare hoeders van de verwaarloosde uithoeken van de Franse romantische klassieke muziek. Naast bekendere composities, zoals delen uit het ballet Coppélia en de opera Faust, klinken dan ook met name in vergetelheid geraakte walsen en polka’s. Roth en zijn onvolprezen orkest Les Siècles schitteren en sprankelen in dit door de driekwartsmaat gedomineerde repertoire. Vooral opvallend is de veelzijdigheid van de muziek. Naast enkele opgewekte, onvervalste meestampers klinkt L’amour s’éveille, van de enige vrouwelijke componist op de cd, Jeanne Danglas, bijvoorbeeld vooral fris en hoopvol, en lijkt de wals uit Le chévalier Jean van Victorin Joncières ook ruimte te bieden aan weemoed. Een lichtvoetige en bruisende ontdekkingsreis, met dat onmiskenbare vleugje Frans parfum.

BENJAMIN ROUS

BRUISENDE ONTDEKKINGSREIS

PROKOFJEV VIOLIN CONCERTOS

Maria Milstein, Phion Orchestra o.l.v. Otto Tausk

Channel Classics 0723385452232

VKZ.NL/230119 € 23,99

CONCERT

Er zijn vele uitvoeringen van de twee vioolconcerten van Prokofjev op de markt. Er is zelfs een aantal onovertroffen opnamen. Denk aan de registratie van Jascha Heifetz, de prachtige vertolking van onze eigen Janine Jansen en de gewetensvolle lezing van Itzhak Perlman. Daar weer een opname van de twee vioolconcerten tegenover zetten lijkt een vorm van donquichotterie. Toch blijven deze werken van Prokofjev populair bij violisten en cd-maatschappijen. En waarom ook niet, want Maria Milstein laat horen dat er aan al het goede echt nog wel iets toe te voegen is. De van oorsprong Russische en al jaren in Nederland wonende violiste speelt de concerten met Phion onder leiding van chef-dirigent Otto Tausk onbevangen, bij vlagen fel modern en dan weer ongekend lyrisch. Luisteren naar de lezing van Milstein brengt je naar het puntje van de stoel. Nu is Phion een ander orkest dan het Boston Symphony Orchestra (Heifetz) of het London Philharmonic Orchestra (Jansen), maar het orkest trekt zich meer dan goed op aan het spel van Milstein en geeft onder leiding van Tausk uitstekend partij. Het maakt deze registratie er een om in huis te halen, want zeker dankzij Milstein is dit een van de betere uitgaven van de laatste jaren.

ONGEKEND LYRISCH

PAUL JANSSEN

BEETHOVEN PIANO CONCERTOS

NOS. 3 AND 4

Boris Giltburg, Royal Liverpool Philharmonic Orchestra

o.l.v. Vasily Petrenko

Naxos 0747313415274

VKZ.NL/230123 € 12,99

CONCERT

SCHUBERT ELYSIUM

Carolyn Sampson, Joseph Middleton BIS 7318599925738 (sacd)

VKZ.NL/230116 € 23,99

VOCAAL

Nadat Boris Giltburg alle 32 pianosonates van Beethoven heeft opgenomen, verkrijgbaar in een doos met negen schijfjes, vormt deze cd het sluitstuk van zijn cyclus met de vijf pianoconcerten. In de nummers 3 en 4 laat hij wel in de eerste plaats horen hoe zielsveel hij van deze muziek houdt. Drama en gevoel voor humor, briljante virtuositeit en innige poëzie, jeugdig enthousiasme en gerijpte gedachten: de vele facetten van Beethoven krijgen scherp reliëf in Giltburgs interpretaties, van allegro tot largo. Opnamen met de pianoconcerten zijn te koop in alle soorten en maten, maar in de lagere prijsklasse is deze cd wel een bijzonder aantrekkelijke keuze. Dat is zeker ook te danken aan de samenwerking met de dirigent Vasily Petrenko, die op dezelfde golflengte als de pianist musiceert. Hoewel het orkest van Liverpool op moderne instrumenten speelt, heeft zijn chef zich hoorbaar laten inspireren door de ‘authentieke’ uitvoeringspraktijk, getuige een opvallend bescheiden gebruik van het vibrato, welsprekende fraseringen en een transparante samenklank. Zo brengen Giltburg en Petrenko hun liefde voor Beethoven over op de luisteraars, die gefascineerd naar de punt van de stoel schuiven, ook al hebben ze deze muziek nog zo vaak gehoord.

LIEFDE VOOR BEETHOVEN

EDDIE VETTER

DIVERSE COMPONISTEN BEAUTEOUS SOFTNESS

Tim Mead, La Nuova Musica o.l.v. David Bates

Pentatone 8717306260473

VKZ.NL/230127 € 20,99

VOCAAL

”Perfect music with which to collectively emerge from the silence”, zegt Tim Mead, verwijzend naar de lockdowns die de levende muziek tot zwijgen brachten. Hij doelt op Henry Purcell, wiens befaamde If music be the food of love een passende en stralende opening vormt van dit genereus gevulde

ZEVENTIENDE-EEUWSE ENGELSE MUZIEK

recital van zeventiende-eeuwse Engelse muziek. Purcell vormt de hoofdmoot, maar we horen ook tijdgenoten die op het Europese vasteland nauwelijks bekend zijn. Van John Blow had u misschien gehoord, maar Pelham Humfrey en William Webb? Zij vormen de onmisbare context van Engelse koorcultuur waarbinnen de geniale Purcell kon opkomen. Luister naar een schitterende lovesong als Humfrey’s Lovely Selina, of de indrukwekkende ode van John Blow na de dood van ‘Mr Henry Purcell’, wiens grootheid de rivalen in de schaduw zette (So ceas’d the rival crew when Purcell came). Zulke stukken geven reliëf aan een programma dat voornamelijk aan Purcell is gewijd. De sfeer van de hele cd is ernstig en ingetogen, maar dat staat de expressieve vocalistiek van Tim Mead niet in de weg, integendeel. En de passende begeleiding van het ensemble La Nuova Musica onder David Bates vervolmaakt de zaak. Een genot om naar te luisteren.

GERARD SCHELTENS

OP UITMUNTENDE WIJZE VERTELD

Dat liederen opnemen iets anders is dan een recital opnemen, laat de nieuwe Schubert-cd, getiteld Elysium, van sopraan Carolyn Sampson en pianist Joseph Middleton zien: ze nemen hun luisteraars mee naar een mooi verhaal dat ze vervolgens op uitmuntende wijze vertellen. Dit is een recital, geen losse verzameling hitjes uit Schuberts oeuvre. Joseph Middleton brengt ons met zijn prachtige, gevoelige en kleurrijke pianospel in de juiste sfeer en blijft vervolgens tijdens de liederen de trefzekere illustrator van alles wat Sampson ons in haar zang laat beleven. De sopraan heeft zich in de loop der jaren tot grote hoogten opgewerkt: als ze zingt, communiceert ze, met een heldere dictie en een groot inlevingsvermogen. Het tweetal leidt ons in Elysium langs leven en dood: een recital dat culmineert in Abschied von der Erde, waar Carolyn Sampson op ontroerende wijze spreekt en niet zingt.

Daarvoor komen we langs bekende Schubertliederen als Auf dem Wasser zu singen en Die junge Nonne en minder bekende als Litanei auf das Fest Allerseelen. Middleton en Sampson, die dit programma diverse malen in concertzalen uitgevoerd hebben, raken hiermee de kern van de liederen en het hart van hun toehoorders.

HEIN VAN EEKERT

DIVERSE COMPONSTEN PASSACALLE DE LA FOLLIE

Philippe Jaroussky, L’Arpeggiata o.l.v. Christina Pluhar Erato 5054197221873

VKZ.NL/230130 € 22,99

VOCAAL

Zeggen dat het politiek een zootje en behoorlijk onrustig was in het Frankrijk van de late zestiende en vroege zeventiende eeuw is een understatement. Koningen als Hendrik III en Hendrik IV werden vermoord. De zoon van de laatste, Lodewijk XIII, kwam op negenjarige leeftijd op de troon, terwijl een van zijn broers hem net zo hard probeerde af te zetten. Daadkrachtig optreden van moeder Maria de’ Medici, die als regentes fungeerde, voorkwam erger. Juist in die tijd van politieke onrust ontwikkelde zich de muziek. Zo kwam het air de cour in zwang en maakte ook de instrumentale muziek in de vorm van thema met variaties en passacaglia’s, vaak over het bekende Foliathema, een grote vlucht. Muziek aan de hoven en in de aristocratische salons als een soort escapisme. Het is een sfeer die L’Arpeggiata onder leiding van Christina Pluhar uitstekend weet te vangen. Voor de diverse airs de cour van onder anderen Pierre Guédron, Antoine Boësset, Michel

GEMAAKT VOOR JAROUSSKY’S STEM

Lambert en Étienne Moulinié, de grote namen van die tijd en vaak aanwezig op invloedrijke posities aan het hof, vond het ensemble countertenor Philippe Jaroussky. En terwijl L’Arpeggiata energiek en aanstekelijk als altijd speelt, lijkt het of dit repertoire voor Jaroussky’s stem is gemaakt.

PAUL JANSSEN

BERLIOZ ROMÉO ET JULIETTE e.a.

Joyce DiDonato e.a.

Choeur de l’Opéra national du Rhin e.a. Orchestre philharmonique de Strasbourg

o.l.v. John Nelson

Erato 5054197481383 (2cd)

VKZ.NL/230132 € 22,99

VOCAAL

HÄNDEL SOLOMON

Christopher Lowrey e.a.

Choeur de Chambre de Namur, Millenium Orchestra

o.l.v. Leonardo García Alarcón

Ricercar 5000439004498 (2cd)

VKZ.NL/230124 € 31,99

ORATORIUM

Dirigent John Nelson zet zijn veelgeprezen complete Berliozcyclus met het Orchestre philharmonique de Strasbourg voor Erato voort met de ‘symphonie dramatique’ Roméo et Juliette en de ‘scène lyrique’ La mort de Cléopâtre. Er zijn weinig dirigenten vandaag de dag die de geniale eigenaardigheden van Berlioz zo goed kunnen doorgronden als Nelson. Ook in het unieke Roméo et Juliette, een werk dat onmogelijk in hokjes te plaatsen is, demonstreert hij een indrukwekkend gevoel voor de vele muzikale stemmingswisselingen in de partituur en weet hij zijn orkest tot kleurrijk en vurig spel te verleiden. Mezzosopraan DiDonato, een constante in de Berliozopnamen van Nelson, is gloedvol in haar solo aan het begin van het werk. Van hetzelfde niveau is tenor Cyrille Dubois, met een mooie toon en een indrukwekkende vocale vingervlugheid. Een klein smetje is bariton Christopher Maltman als Père Laurence, met goede bedoelingen maar een ontsierend wijd vibrato. DiDonato hult zich ook in de mantel van Cleopatra in Berlioz’ onsuccesvolle inzending voor de Prix de Rome van 1829. In de dramatische cantate vol gedurfde muzikale effecten maakt de zangeres met rijkgeschakeerde en theatrale zang de tragiek en noblesse van de Egyptische koningin prachtig voelbaar.

VOCALE VINGERVLUGHEID

BENJAMIN ROUS

HAYDN STABAT MATER

Zangsolisten, Kammerorchester Basel, Zürcher Sing-Akademie

o.l.v. René Jacobs

Pentatone 0827949095368

VKZ.NL/230126 € 20,99

ORATORIUM

Veertig jaar geleden heeft René Jacobs het Stabat mater van Pergolesi voor de eerste keer opgenomen en die uitvoering geldt nog altijd als een van de beste. Nu wijdt hij zich aan het wat minder bekende Stabat mater van Haydn. De opname is gemaakt in februari 2021, tijdens de donkerste dagen van de pandemie. De 32 koorleden moesten op veilige afstand van elkaar zingen, de orkestleden hadden zich gewapend met mondmaskers. Op de lessenaars stond niet de oorspronkelijke partituur uit 1767, maar de versie waarvoor Haydn op zijn oude dag zijn leerling Sigismund Neukomm had gevraagd de originele bezetting van twee hobo’s en strijkers uit te breiden met een fluit, klarinetten, fagotten, hoorns, trompetten, trombones en pauken. Zo kan het voortreffelijke Kammerorchester Basel met des te meer kleur en reliëf de schrijnende emoties schilderen van Maria, als zij treurt bij het kruis waaraan haar zoon stervende is. Largo, lento, lagrimoso: bij zulk verdriet hoort een trage pas, maar René Jacobs waakt ervoor dat de zaak niet stagneert. Het solistenkwartet zingt innig en ingetogen, maar voor echt ontroerende schoonheid zorgt de sublieme Zürcher Sing-Akademie. Wonderlijk dat zulke fantastische muziek zo weinig wordt uitgevoerd!

EDDIE VETTER

INNIG EN INGETOGEN

GEVOEL VOOR THEATER

Solomon is zonder twijfel een van de mooiste oratoria die Händel schreef. Hoewel er bijzonder weinig gebeurt, staat het werk bol van de prachtige aria’s en koren. Wat dat laatste betreft is het een groot geluk dat het kamerkoor van Namur in grootse vorm steekt: een Händeloratorium staat of valt met de kwaliteit van het koor. Bij de première zong een mezzosopraan de titelrol, maar tegenwoordig zijn het vrijwel altijd countertenors. Zo ook hier: Christopher Lowrey zingt voor Alarcón een expressieve Solomon met gevoel voor theater. De beide sopranen, Gwendoline Blondeel als de echtgenote van Solomon en Ana Maria Labin als de Queen of Sheba, dubbelen in de tweede akte als de twee ‘Harlots’ die vechten om een kind in het beroemde salomonsoordeel. Met name Blondeel weet vocaal prachtig te transformeren van liefhebbende echtgenote tot felle Second Harlot. In de mannenrollen horen we de soepele en energieke tenorstem van Matthew Newlin als hogepriester Zadok, en de bas-bariton Andreas Wolf als Levite, heerlijk welluidend en vol autoriteit. Alarcón lijkt zich met bijna hoorbaar genot te wentelen in de klankrijkdom van het oratorium en schakelt kundig tussen pastorale lichtheid, gloedvolle lyriek en vurig drama.

BENJAMIN ROUS

BRAHMS, JANÁCEK, BARTÓK

SONATES VOOR VIOOL EN PIANO

Patricia Kopatchinskaja, Fazil Say

ALPHA 3760014198854

VKZ.NL/230111 € 23,99

KAMERMUZIEK

Vijftien jaar geleden speelden ze voor het eerst samen: de extreem expressieve, steevast op haar blote voeten spelende Moldavische violiste Patricia Kopatchinskaja en de originele Turkse pianist, vrijdenker en componist Fazil Say. Samen gaven ze zo’n tweehonderd concerten waarbij zij ervaarde dat Say met huid en haar in de muziek opgaat, terwijl hij het van meet af aan heerlijk vond om naar haar spontane en altijd verrassende interpretaties te luisteren. En te kijken, wat goed voorstelbaar is voor wie Kopatchinskaja ooit live heeft zien optreden: ze zwiept in de rondte alsof haar leven ervan afhangt. Heel intens maar wat mijzelf betreft ook irritant, want dat gezwiep hóór je in haar vioolspel, zelfs als je

ALTIJD VERRASSENDE INTERPRETATIES

je ogen sluit. Tegelijkertijd kan niet ontkend worden dat ze weet wat vioolspelen is, zoals de piano voor Fazil Say geen geheimen kent. Beide musici hervinden elkaar op dit album met intense en vaak heftige vertolkingen van de vioolsonates van Brahms (nr. 3), Janácek en Bartók (nr. 1). Ze voelen elkaar uitstekend aan, smelten samen op tedere momenten en exploderen eensgezind op dramatische momenten, maar wat een beetje ontbreekt zijn noblesse, gratie en subtiliteit.

WENNEKE SAVENIJE

CD-BESPREKINGEN

MENDELSSOHN COMPLETE STRING QUARTETS VOL. 3

Quatuor Van Kuijk

ALPHA 3760014199318

VKZ.NL/230112 € 23,99

KAMERMUZIEK

Om zijn tienjarige bestaan te vieren besloot het energieke Quatuor Van Kuijk in 2022 de complete strijkkwartetten van Mendelssohn op te nemen. Onlangs verscheen het derde deel, dat opent met het aangrijpendste kwartet dat Mendelssohn gecomponeerd heeft: zijn Zesde strijkkwartet, geschreven nadat zijn zus Fanny op 14 mei 1847 was overleden. Enorm aangeslagen kon Mendelssohn het nauwelijks meer opbrengen om te componeren. Hij was somber en leek zijn eigen dood te voorvoelen. Het hartverscheurende kwartet met zijn heftige openingsdeel en intens droevige Adagio was zijn eerbetoon aan Fanny. Twee maanden nadat hij het kwartet op 4 november 1847 had voltooid overleed Mendelssohn zelf veel te jong aan de gevolgen van een hersenbloeding. ‘Stijl, energie en gevoel voor risico. Deze vier jonge Fransen laten de muziek glimlachen’, schreef The Guardian over het fris, vurig en geanimeerd musicerende Quatuor Van Kuijk. Maar op dit Mendelssohnalbum laten de vier levenslustige Fransen je eerder huilen, zo doorvoeld en breekbaar spelen ze het schitterende Adagio en zo doordringend klinken de snellere delen. Ieder voor zich musiceert al op hoog niveau, maar met hun inspirerende samenspel weten ze nog grotere hoogtes te bereiken. Ook het Vierde en Vijfde strijkkwartet van Mendelssohn krijgen stijlvolle, loepzuivere en briljante uitvoeringen.

WENNEKE SAVENIJE

STIJLVOL EN LOEPZUIVER

DIVERSE COMPONISTEN MIRRORED IN TIME

Jörgen van Rijen, Alma Quartet BIS 7318599926162 (sacd)

VKZ.NL/230117 € 23,99

KAMERMUZIEK

Dit is de vierde cd van Jörgen van Rijen. Alweer blijkt de solotrombonist van het Concertgebouworkest niet alleen een ware virtuoos op zijn sonore instrument, maar vooral een veelzijdig, fantasierijk en stoutmoedig musicus. Toen hij zich realiseerde hoe weinig kamermuziek er voor de trombone bestaat, besloot hij daaraan wat te doen. Daarvoor strikte hij zijn collega’s van het Alma Quartet: Marc Daniel van Biemen, Benjamin Peled, Jeroen Woudstra en Clément Peigné, vier strijkers uit het Concertgebouworkest die al jaren kwar-

VEELZIJDIG, FANTASIERIJK EN STOUTMOEDIG

tet spelen op het scherpst van de snede. Met z’n vijven maakten ze een uitgekiende en fascinerende selectie van bewerkingen voor de bijzondere, wat zeg ik, unieke combinatie van trombone en strijkkwartet. Naast de opwindende ritmiek van zowel Bryce Dessners Quintet als Chiel Meijerings Rock that Trombone worden we heen en weer geslingerd tussen hedendaags, oudere en ‘echt oude’ muziek, met bonte onderlinge confrontaties van John Dowland, Nico Muhly, Béla Bartók, Dimitar Bodurov, Gabriel Fauré, Jacob ter Veldhuis, Erik Satie, Florian Magnus Maier, Robert Schumann en Martijn Padding. En er zijn ook vocale interventies die nu eens bijna komisch en dan weer angstaanjagend klinken. Er kan maar één conclusie zijn: leve de trombone!

GERARD SCHELTENS

HAYDN, LOCKE, LEITH BIG HOUSE

Ruisi Quartet Pentatone 8717306260404

VKZ.NL/230125 € 20,99

KAMERMUZIEK

BEETHOVEN SONATAS FOR PIANO & VIOLIN

Midori, Jean-Yves Thibaudet

Warner Classics 5054197215360 (3cd)

VKZ.NL/230133 € 31,99

KAMERMUZIEK

Ze zijn bevriend en gaan sinds 2018 regelmatig samen op tournee: violiste Midori en pianist Jean-Yves Thibaudet. Ze vinden elkaar in hun gevoel voor schoonheid, instrumentale perfectie en nuance, maar Thibaudet heeft diepere lagen in zijn spel dan Midori, die op dit Beethovenalbum (drie cd’s) bij alle sonates aan de overbeschaafde kant blijft. Zelf zegt ze: “Beethoven, die een leven vol strijd leidde, inclusief zelftwijfel, liet zich nooit afschrikken en schreef muziek van een ongelooflijke schoonheid en

EEN REIS DOOR BEETHOVENS LEVEN

HAYDN BEPAALT DE REGELS

De zeventiende-eeuwer Matthew Locke schreef een fantasie die in deze strijkkwartetversie naadloos zou passen als langzaam deel in een kwartet van Haydn, Beethoven, Brahms, of wie dan ook. Muziek onttrekt zich aan de grenzen van de tijd. Onze tijdgenoot Oliver Leith greep een andere fantasie van Locke aan voor zijn eigen variant, die ook weer naadloos daarop past, maar tegelijk onmiskenbaar eigentijds is. En hij borduurde erop voort met The Big House, een reeks van zeven uiterst langzame, schimmige stukken, gebaseerd op een illusieloos gedicht van W.B. Yeats waarin de wind door de ramen van een ruïne blaast. Naarmate je vaker naar de muziek luistert kom je steeds meer in de ban van de atmosfeer van Yeats’ gedicht. En wat doet Joseph Haydn in deze omgeving? Voor het Ruisi Quartet is hij degene die de regels van het strijkkwartet bepaalt, maar tegelijk in alle vrijheid de gelegenheid geeft tot avontuur, spontaniteit en expressie. Haydn levert het kader waarbinnen Locke, Yeats en Leith gedijen. Ze spelen Haydn ook mooi, smaakvol, perfect op elkaar ingespeeld, maar ook enigszins beschroomd lijkt het wel, alsof de melancholie van The Big House niet meer loslaat.

GERARD SCHELTENS

MOZART STRING QUINTETS

K. 515 & 516

Antoine Tamestit, Quatuor Ébène

Erato 5054197213366

VKZ.NL/230134 € 23,99

KAMERMUZIEK

hoop. Hij toont mij - toont ons - een weg door onze eigen uitdagingen. Wees niet passief, geef nooit op, wees eerlijk en durf je uit te drukken.” Beethoven componeerde zijn tien vioolsonates tussen zijn zesentwintigste en eenenveertigste, en toen hij de laatste sonate voltooide was hij bijna volledig doof. Zo geven deze stukken een goed beeld van zijn ontwikkeling. Thibaudet heeft de opnames dan ook ervaren ‘als een reis door Beethovens leven’. Meer dan Midori lijkt hij door te dringen tot de essentie van zijn muziek. Midori speelt Beethoven met uitgebalanceerde gratie, maar vergeet dat hij soms ook woest of zelfs lelijk mag klinken. Thibaudet kleurt haar bedachtzaamheid in met fellere emoties.

WENNEKE SAVENIJE

PÄRT LAMENTATE

Pedro Piquero, Orquestra de Extremadura

o.l.v. Álvaro Albiach

Piano Classics 5029365102735

VKZ.NL/230108 € 20,99

PIANO EN ORKEST

Het Quatuor Ébène en de altviolist Antoine Tamestit hebben samen al veel moois voortgebracht. Op deze cd vormen ze een ideaal ensemble in de twee strijkkwintetten die Mozart heeft gecomponeerd in hetzelfde jaar (1787) als zijn Don Giovanni. Opera is ook in deze kamermuziek nooit ver weg. In de handen van vijf geweldige musici ontwikkelt zich een spannend spel van geven en nemen met sprankelende invallen en dramatische confrontaties, maar ook met een dromerig ensemble zoals het langzame deel van KV 515, waarin de instrumenten in opperste harmonie elkaar toe lijken te zingen. Het iets bekendere KV 516 heeft dezelfde toonsoort (g-klein) en tragische allure als de befaamde Symfonie nr. 40, die een jaar later is voltooid. Een van de hoogtepunten in dit kwintet vormt wel het Adagio ma non troppo, waarin alle vijf strijkers hun instrumenten met dempers moeten bespelen, als het ware om de droevige stemming te dempen en troost te brengen in het verdriet. Des te aangrijpender doet daarna de geheimzinnige langzame inleiding van de finale aan, gevolgd door een zorgeloos bruisend Allegro dat spelenderwijs de oren verovert. Antoine Tamestit en het Quatuor Ébène laten het horen met een zeldzame overtuigingskracht.

EDDIE VETTER

ZELDZAME OVERTUIGINGSKRACHT

Hoewel ik niet zoveel moet hebben van ‘new age’- muziek, raak ik altijd weer gefascineerd en geïmponeerd door de lucide klanken van de mystieke muziek van de Estlandse componist Arvo Pärt, die met zijn op klokgelui en heilige teksten gebaseerde ‘tintinnabuli’-stijl vanaf de jaren zeventig de wereld veroverde. In Lamentate voor piano en orkest, in 2002 geschreven als een hommage aan de Indiase kunstenaar Anish Kapoor, laat Pärt ook zijn spierballen zien. Het grootste instrumentale werk van Pärt tot nu toe is dan ook letterlijk een zaak van leven en dood, in de woorden van de componist: “Dood en lijden zijn de thema’s die ieder mens die in deze wereld geboren wordt aangaan. De manier waarop het individu hiermee omgaat (of niet omgaat) bepaalt zijn levenshouding, bewust of onbewust... Dit is het onderwerp van mijn compositie Lamentate. Ik heb dan ook een klaagzang geschreven - niet voor de doden, maar voor de levenden, die deze kwesties zelf moeten verwerken.” Het soms heftige hoofdwerk van deze cd wordt met zorgvuldigheid en liefde uitgevoerd door pianist Pedro Piquero, het Orquestra de Extremadura en Álvaro Albiach en mag in de bibliotheek van Pärtliefhebbers zoals ik zeker niet ontbreken.

VOOR LIEFHEBBERS VAN ARVO PÄRT

WENNEKE SAVENIJE

ALTIJD EEN VERRASSING

OOK DIT PRODUCT KOOPT U MET DE KLASSIEKE ZAKEN CADEAUKAART

• Verkrijgbaar bij uw Klassieke Zaken specialist

• Kies zelf een bedrag tussen € 5,- en € 150,-

• In delen inwisselbaar

• Gratis bijpassende cadeauverpakking met ruimte voor een persoonlijke boodschap

VKZ.NL/230152

De Klassieke Zaken Cadeaukaart is een speciale uitgave van de Nationale EntertainmentCard, de nationale cadeaukaart voor cd’s, dvd’s, games en tickets voor musicals en concerten. Besteedbaar bij winkels (ook online) in heel Nederland.

Zie ook www.nationale-entertainmentcard.nl

VOOR LIEFHEBBERS VAN KLASSIEKE MUZIEK

TIERSEN ISLAND

Jeroen van Veen

Brilliant Classics 5028421969138

VKZ.NL/230103 € 11,99

PIANO

DUKAS COMPLETE PIANO MUSIC

Vincenzo Maltempo

Piano Classics 5029365101714

VKZ.NL/230104 € 20,99

PIANO

Wie Yann Tiersen zegt, zegt direct Amélie. De soundtrack van de film Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain met het door bijna iedere amateurpianist gespeelde La Valse d’Amélie of Comptine d’un autre été was in 2001 zijn grote doorbraak. Inmiddels is de Franse multi-instrumentalist een stuk verder en brengt hij nog altijd met regelmaat muziek uit. Zo verscheen in 2016 een soloplaat met louter pianowerken, Eusa, en in 2021 de cd Kerber waarbij de piano omgeven wordt met elektronische muziek en meer. Beide platen zijn portretten van het eiland Ouessant voor de kust van het Franse Bretagne, waar Tiersen al zo’n tien jaar woont. De pianomuziek die Tiersen naar aanleiding van deze cd’s uitbracht zijn een dankbare prooi voor Jeroen van Veen. Logisch, de muziek sluit vrij naadloos aan bij Van Veens belangstelling voor minimal music en voor de betere wegdroom- en suddermuziek. Eerder al bracht hij een dubbel-cd uit met de pianoversie van de soundtrack van Amélie en nu combineert hij op Island de stukken van Eusa en Kerber die piano solo helemaal tot hun recht komen. Wie Ouessant kent hoort de heuvels en uitgestrekte weilanden. Wie het eiland niet kent heeft aan deze muziek een mooie melodieuze soundtrack bij een imaginaire film.

PORTRETTEN VAN OUESSANT

PAUL JANSSEN

HAHN COMPLETE PIANO MUSIC

Alessandro Deljavan

Piano Classics 5029365102575 (4cd)

VKZ.NL/230105 € 31,99

PIANO

Reynaldo Hahn geniet inmiddels enige bekendheid als liedcomponist, maar zijn pianowerk is nog steeds behoorlijk onontgonnen. De geboren Venezolaan en getogen Fransman schreef een oeuvre bijeen dat het midden houdt tussen salonstukjes à la Satie en werken die raken aan de toontaal van de rijpe Skrjabin met een Franse slag, en dat bij elkaar op vier cd’s past. Twee cd’s op de registratie van het complete pianowerk van Hahn door pianist Alessandro Deljavan worden in beslag genomen door de cyclus Le Rossignol éperdu. Deze verzameling van ruim vijftig stukjes laat zich beluisteren als een soort dagboek. Drie van de vier series waaruit Le Rossignol éperdu bestaat hebben ook titels als Orient, Carnet de voyage en Versailles. De stukjes laten zich ook beluisteren als een soort reisverslag: korte poëtische overpeinzingen die de ene keer geïnspireerd lijken op de sfeer van het Franse cabaret en de andere keer wat impressionistischer wegen bewandelen. Ook de andere werken zoals de suites Au clair de lune en Manon, fille galante en de tien Premières Valses zijn van dezelfde snit. Uitstekende pianomuziek waar het goed bij toeven is en die door de Italiaanse pianist van dienst met gepaste lichtvoetigheid wordt gespeeld.

MET GEPASTE LICHTVOETIGHEID

De 37-jarige Italiaanse pianist Vincenzo Maltempo staat bekend om zijn virtuoze vertolkingen van minder bekend repertoire, zoals etudes van Ljapoenov, het volledige piano-oeuvre van Alkan en alle sonates van Skrjabin, naast hoogtepunten van Schumann, Brahms, Liszt en Beethoven. In technisch opzicht gaat geen zee hem te hoog. Dat maakt hem geknipt voor de bewerkelijke pianomuziek van Paul Dukas (1865-1935). Deze Fransman is nog net niet helemaal vergeten dankzij de opera Ariane et Barbe-bleue, het ballet La Péri en vooral L’apprenti sorcier. Hij was zo zelfkritisch dat hij een groot deel van zijn oeuvre niet wilde publiceren. Gelukkig is zijn monumentale sonate, ontstaan omstreeks 1900, wel bewaard gebleven: ruim drie kwartier grandioze muziek, een soort Franse ‘Hammerklavier’, in de woorden van de componist gemaakt om ‘het beest in zichzelf’ te temmen. Uit dezelfde tijd dateren de Variations, interlude et finale sur un thème de Rameau, waarin een simpel dansje van Rameau een welhaast lisztiaanse transformatie ondergaat. Laat het maar aan Maltempo’s grenzeloze virtuositeit over om er meeslepende muziek van te maken. De fijne kanten van zijn musiceren komen des te sterker naar voren in Dukas’ hommages aan Haydn en Debussy uit een iets latere tijd.

EDDIE VETTER

GRENZELOZE VIRTUOSITEIT

MEDTNER PIANO SONATAS OP. 25

NOS. 1 & 2 , SIX FAIRY TALES OP. 51

Dina Parakhina Piano Classics 5029365102667

VKZ.NL/230107 € 20,99

PIANO

Nikolaj Medtner was geen nieuwlichter. Zijn stijl lijkt behoorlijk anachronistisch. Laatromantische pianomuziek vol heimwee naar het negentiende-eeuwse moedertje Rusland. Maar nee! Wat deze componist te bieden heeft, openbaart zich pas bij nadere beluistering. Zijn componeertrant is verwant aan die van zijn vriend en geestverwant Rachmaninov, maar de verschillen zijn groter dan de overeenkomsten. Medtner bezat de gave om doorwrochte muziek te schrijven waar de doorwrochtheid toch niet duimendik bovenop ligt. In harmonisch opzicht was hij een meester van de transformatie en hij vond eigenzinnige varianten van de sonatevorm. Voor een pianist is het niet makkelijk dat allemaal te realiseren, maar als het lukt, ontvouwt zich een breed scala aan emotionele rijkdom. Toen Medtner in 1951 in Engeland overleed was hij praktisch vergeten. In zijn laatste jaren hadden bewonderaars hem financieel op de been gehouden. Maar tegenwoordig zijn er tal van pianisten die de wonderen van zijn muziek ontdekken. Ik noem Caspar Vos, en Frank Peters die Medtners complete liedoeuvre opneemt met Ekaterina Levental. De Russische Dina Parakhina organiseerde een serie Medtnermasterclasses met jonge pianostudenten en brengt nu haar eerste cd uit met een reeks van Medtners wonderen, glashelder en trefzeker gespeeld.

GLASHELDER EN TREFZEKER

GERARD SCHELTENS

PAUL JANSSEN

GLINKA GLINKA REVISITED

Viacheslav Shelepov

Piano Classics 5029365102582

VKZ.NL/230106 € 20,99

FORTEPIANO

DIVERSE COMPONISTEN GRADUS AD PARNASSUM

Jean Rondeau

Erato 5054197416231

VKZ.NL/230131 € 23,99

KLAVECIMBEL

Jean Rondeau is een eigenzinnig klavecinist, maar zelfs voor zijn doen treedt hij ver buiten zijn comfortzone met zijn laatste cd. Daarop speelt hij muziek die niet voor het klavecimbel is bedoeld. Het is een reis door de tijd, van de zestiende naar de twintigste eeuw en terug. Zo gaat hij de ‘trap naar de Parnassus’ op en af. Gradus ad Parnassum luidt de titel van Clementi’s pianomethode en van het leerboek uit 1725 waarmee Fux zijn leerlingen stap voor stap inwijdt in de geheimen van het contrapunt, uitgaand van de zestiende-eeuwse polyfonie van Palestrina. De wijze lessen van de oude Fux hebben talloze componisten gevormd. Rondeau is erdoor gefascineerd. Hij weet het maar al te goed: de weg naar de top is een harde leerschool. Op zijn klavecimbel gaat hij het hele leslokaal langs: van Palestrina via Haydn, Clementi en Beethoven naar Debussy (het ironische ‘Doctor Gradus ad Parnassum’ uit Children’s corner) en terug via Beethoven, Cle -

PIANOJUWEELTJES

Ga terug in de tijd en waan je in een negentiende-eeuwse salon in Sint-Petersburg, of in de muziekkamer van een weelderig landhuis op het Russische platteland. Zoom in op de zachte maar kleurrijke en heldere klank van een door Frits Janmaat opgeknapte Erard uit 1846, en geniet van ‘muziekverhaaltjes’ van Mikhail Glinka, zelf zoon van een rijke grootgrondbezitter. Naar zijn muziek wordt aandachtig geluisterd door beschaafde muziekliefhebbers uit de betere kringen, die genieten van Glinka’s muzikale ‘allure van de diversiteit’. Want Glinka was op zoek naar een ideale verbinding tussen westerse kunstmuziek en Russische folklore, vermengd met melancholie en een vleugje romantiek. Vooralsnog vertelt hij fantasierijke Russische pianosprookjes met niet al te veel pretentie, die een gemoedelijke sfeer ademen. Maar de jonge pianist Viacheslav Shelepov weet op de Erard het onderste uit de kan te halen. Enerzijds is zijn elegante en lichtvoetige spel op de Erard historisch ‘correct’, anderzijds staat hij zichzelf een zekere mate van romantische vrijheid toe, waardoor de sfeerstukken van Glinka artistiek gezien een extra dimensie krijgen. Zo verbindt Shelepov de ‘authentieke’ en de ‘moderne’ benadering van Glinka’s pianojuweeltjes en het resultaat is niet alleen stijlvol en onderhoudend, maar op vaak ook wonderschoon.

WENNEKE SAVENIJE

DIEUPART SUITTES DE CLAVESSIN

Bob van Asperen AEOLUS 4026798102043

VKZ.NL/230109 € 23,99

KLAVECIMBEL

In 2021 publiceerde de bekende klavecimbelspeler Bob van Asperen een doorwrocht artikel: François Dieupart’s Biography Revised, and the Genesis, Dating, and Instrumental Destination of his Six Suittes de Clavessin, with Remarks on their Influence of J.S. Bach. Dit artikel is terug te vinden op www.academia. edu. Deze studie is een aanrader voor iedereen die meer wil weten over deze Franse componist en klavecinist, die een deel van zijn leven in Engeland vertoefde, waar hij bescherming genoot van Elizabeth Montagu, Countess of Sandwich. Zij introduceerde hem in Londen, waar Dieupart bijzonder gewaardeerd werd, totdat hij zich op latere leeftijd terugtrok om in Frankrijk een vredig pensioen te genieten. Van Asperen komt met nieuwe inzichten over het ontstaan van Dieuparts partituren en trekt conclusies over de juiste uitvoering, waarvan hijzelf een voortreffelijk voorbeeld geeft op dit bijzondere album. Extra interessant is dat Bach een groot bewonderaar van Dieupart was, wat begrijpelijk wordt bij het beluisteren van zijn ingenieuze Six Suittes de Clavessin,

DIEUPART SPREEKT TOT DE VERBEELDING

waaruit Bach regelmatig citeerde of delen kopieerde. Naast de uit dansvormen opgebouwde suites klinken er ook twee nieuw ontdekte werken. Van Asperen laat Dieupart in alle opzichten tot de verbeelding spreken.

WENNEKE SAVENIJE

menti en Mozart naar Palestrina. Ze klinken wonderbaarlijk goed op het klavecimbel, maar ja, alles wat Rondeau aanraakt, krijgt de spanning van het grenzeloze non-conformisme waarmee hij dankzij zijn speelse virtuositeit menige luisteraar voor zich inneemt.

EDDIE VETTER

J.S. BACH INVENTIONEN

András Schiff

e.a.

ECM Records 0028948579488 (2cd)

VKZ.NL/230121 € 37,99

CLAVICHORD

Een clavichord klinkt zó zacht dat het niet thuishoort in een concertzaal. Het is eerder een instrument voor een musicus die voor zichzelf of voor een handjevol luisteraars speelt. Tegenover het geringe volume staat de schat aan nuances die het mechaniek in de aanslag mogelijk maakt. András Schiff speelt nu eens niet op een concertvleugel of een historisch verantwoorde fortepiano. Als hij thuis is, zegt hij, begint hij de dag met Bach, niet op een Steinway, maar op een van zijn eigen clavichorden. Na een paar Inventionen voelt hij zich als herboren. De oren zijn schoon, de dag kan beginnen. Met deze twee cd’s nodigt hij luisteraars als het ware uit om in zijn huiskamer het muzikale ochtendritueel bij te wonen, zo intiem klinken de twee- en driestemmige Inventionen in zijn interpretatie. Behalve de Inventionen, die iedere pianostudent wel op de lessenaar heeft staan, speelt hij onder meer het Capriccio sopra la lontananza del fratello dilettissimo, een vroeg programmatisch werk van Bach over de spannende avonturen van een geliefde broer. Soms voegt Schiff wel erg veel versieringen en riedels toe, maar meestal is het puur genieten van deze oase van rust in een rumoerige wereld.

OCHTENDRITUEEL MET BACH

EDDIE VETTER

FRANCK ORGAN MUSIC

Olivier Penin

Brilliant Classics 5028421962207 (3cd)

VKZ.NL/230101 € 17,99

ORGEL

We hebben er eigenlijk niet zo heel veel van gemerkt, maar in 2022 was het tweehonderd jaar geleden dat César Franck geboren werd. Franck schreef wat kamermuziek zoals de Sonate in A en wat symfonische gedichten zoals Psyché en Rédemption, maar deze Franse componist met Belgische wortels wordt vooral in de orgelwereld als een held beschouwd. Niet zo gek. Hij was van 1859 tot aan zijn dood in 1890 organist van de Sainte-Clotilde in Parijs, waar hij eigenhandig toezag op de bouw van het Cavaillé-Collorgel dat nu niet alleen geldt als het mooiste exemplaar van deze bouwer, maar ook als het Franckorgel bij uitstek. Vandaar dat deze driedubbel-cd met een aantal belangwekkende orgelwerken van Franck misschien wel het beste eerbetoon tot nu toe is. Olivier Penin, al sinds 2004 co-titulair en sinds 2012 de enige titulair organist van de Sainte-Clotilde, bespeelt het Franckorgel op deze cd’s, en het is van meet af aan duidelijk dat Penin inmiddels vergroeid is met het orgel. Hij haalt alle nuances uit de kast en bovendien geeft hij werken als de Chorals, het Grande pièce symphonique en de Prelude, Fuga & Variation FWV30 met respect voor de erfenis van Franck een even moderne als eigenzinnige lezing.

PAUL JANSSEN

VIVALDI SACROPROFANO

Tim Mead, Arcangelo o.l.v. Jonathan Cohen Alpha 3760014199141

VKZ.NL/230114 € 23,99

BAROK

De Britse countertenor Tim Mead is in Nederland al lang geen onbekende meer. Met zijn warme en voor een countertenor vrij donkere timbre maakte hij diepe indruk als altsolist in de Bachpassies onder leiding van Reinbert de Leeuw, en ook de Bachvereniging weet Mead vaak te vinden. Maar op zijn nieuwe cd Sacroprofano richt hij de schijnwerper op Antonio Vivaldi. Hij combineert kerkmuziek en wereldlijke muziek, verschil in stijl tussen die twee is er bij Vivaldi eigenlijk niet. Of hij nu de psalmtekst Nisi Dominus of de liefdesperikelen in de cantate Cessate, omai cessate van muziek voorzag, zijn composities zijn altijd een hele uitdaging voor de zanger. Daarnaast horen we een Salve Regina en de cantate Amor, hai vinto, dus de geestelijke en wereldlijke

DE SCHIJNWERPER OP ANTONIO VIVALDI

muziek zijn evenredig vertegenwoordigd. Tim Mead geeft van alle vier de stukken op deze cd een geweldige uitvoering en hij krijgt prachtig partij van het eveneens Britse ensemble Arcangelo. Ter afwisseling klinken ook nog twee instrumentale sinfonia’s, waarin de instrumenten flink schuren. De echte Vivaldiliefhebber heeft van de stukken op deze cd vast al meerdere uitvoeringen in de kast staan, maar deze nieuwe kan er nog makkelijk bij. Een geweldige Vivaldi-cd.

MARCEL BIJLO

J.S. BACH SIX CONCERTOS FOR VIOLONCELLO PICCOLO

Mario Brunello, Accademia dell’Annunciata

o.l.v. Riccardo Doni Arcana 3760195735350

VKZ.NL/230115 € 23,99

BAROK

VERGROEID MET HET ORGEL VAN

Mario Brunello speelt graag op de violoncello piccolo, de iets kleinere variant van de cello met een extra hoge e-snaar. Bach kende het instrument, hij schreef er zijn zesde cellosuite voor maar nooit enig soloconcert. Dus ging Brunello aan de slag met een vioolconcert, twee klavecimbelconcerten en het Italiaans concert voor klavecimbel solo en hij bewerkte die tot soloconcerten voor zijn instrument. Daarnaast bewerkte hij ook nog twee concerten van Vivaldi en Marcello die door Bach waren bewerkt voor klavecimbel. Dan horen we solopartijen van de twee Italianen met de harmonieën van Bach. Brunello houdt de tempi in de virtuoze ‘echte’ Bachconcerten opvallend langzaam zodat zijn instrument mooi de ruimte krijgt. Het openingsdeel van het bekende vijfde klavecimbelconcert klinkt met zijn langzame tempo in deze uitvoering echt heel bijzonder. Brunello is een cellist van de ongepolijste soort en dat zal in de Bachstukken voor sommigen wel even wennen zijn. Ook zijn ensemble is niet van de zijden handschoentjes, dit is echt een Italiaanse Bach. Maar heel fantasierijk is het zeker, vooral ook in de behandeling van de continuopartijen. Een Bach waar je misschien even aan moet wennen, maar die garant staat voor tachtig minuten luistergenot.

MARCEL BIJLO

J.S. BACH THE WELL-TEMPERED CONSORT III

Phantasm o.l.v. Laurence Dreyfus

Linn 0691062070829

VKZ.NL/230122 € 23,99

BAROK

Laurence Dreyfus heeft met Phantasm niet alleen een van de beste gambaconsorts van dit moment in huis maar hij is ook een belangrijke Bachonderzoeker. Dat blijkt wel uit het feit dat hij in de fameuze Bachbiografie van Sir John Eliot Gardiner een van de vaakst geciteerde auteurs is. Dreyfus weet als geen ander dat Bach nóóit voor een ensemble met louter gamba’s heeft gecomponeerd, eenvoudig omdat die bezetting in Bachs tijd al lang niet meer gebruikt werd. Van de gambafamilie was alleen de bas nog courant als solo-instrument. De basgamba bloeide in Duitsland zelfs nog volop. Toch is dit al het derde album waarop Dreyfus en zijn medegambisten Bachs klaviermuziek afgrazen op zoek naar stukken die bij hun bezetting passen. En het lukt altijd wonderwel! Op deze cd horen we naast een aantal stukken uit Das Wohltemperierte Klavier ook delen uit Bachs Clavier-Übung III voor orgel. Het klinkt allemaal heel natuurlijk en in de noten hoeft nauwelijks ingegrepen te worden. De klank van Phantasm is warm en weldadig en soms inderdaad een beetje orgelachtig. De musici ademen echt als één instrument, waardoor er veel rust van deze uitvoeringen uitgaat. Andermaal een heel bijzondere Bach-cd van Phantasm.

MARCEL BIJLO

BIJZONDERE BACH

BIBER MYSTERY SONATAS

Amandine Beyer, Gli Incogniti harmonia mundi 3149020946244 (2cd)

VKZ.NL/230128 € 26,99

BAROK

MARAIS MARAIS

Jean-Guihen Queyras, Alexandre Tharaud harmonia mundi VKZ.nl/230129

VKZ.NL/230129 € 24,99

BAROK

Hoe meer barokviolisten erbij komen, hoe meer complete opnamen van Bibers Rosenkranzsonaten we in de kast kunnen zetten. Want welke violist wil deze magistrale cyclus van vijftien sonates plus een hemelse passacaglia nu níét integraal opnemen? Zo beschouwd hebben we op de versie van Amandine Beyer behoorlijk lang moeten wachten. Zij is immers al jaren een van de grote smaakmakers aan het barokvioolfront. Die reputatie bewijst ze wederom met haar complete rozenkrans en ze nestelt zich direct comfortabel in de voorhoede van de reeks uitvoeringen van dit opus. Ze brengt grote contrasten aan in tempo zonder in de allersnelste passages ook maar een moment uit de bocht te vliegen, ze kan eindeloos lange lijnen trekken in andere delen, en haar uitvoering van de afsluitende passacaglia voert ons inderdaad rechtstreeks de hemel in. Het spelen op per sonate verstemde vioolsnaren, scordatura, geeft haar niet de minste problemen. Doordat Biber in iedere sonate een andere stemming van de viool voorschrijft zijn de sonates onderling sterk contrasterend, en Beyer buit dat optimaal uit. Daarbij wordt ze gesteund door haar alerte continuogroep, waarvan de bezetting per sonate heel precies wordt aangepast aan de muziek. Een ideale uitvoering.

EEN VAN DE GROTE SMAAKMAKERS

MARCEL BIJLO

POULENC LA VOIX HUMAINE; SINFONIETTA

Véronique Gens, Orchestre National de Lille o.l.v. Alexandre Bloch

Alpha 3760014198991

VKZ.NL/230110 € 23,99

OPERA

La voix humaine is een toneelstuk uit 1930 van Jean Cocteau, in 1958 op muziek gezet door Francis Poulenc. Hierin telefoneert een vrouw met haar geliefde. Ze roept herinneringen op aan de tijd waarin zij nog gelukkig met elkaar waren en smeekt hem haar niet te verlaten, maar het is duidelijk dat zij elkaar voor het laatst spreken. Wat de man aan de andere kant van de lijn zegt, is niet te horen. Dat maakt de monoloog des te spannender. De vrouw wordt heen en weer geslingerd tussen tedere en agressieve gevoelens. Ze klinkt nu eens geëxalteerd, dan weer terneergeslagen in haar wanhoop. De veelzijdige sopraan Véronique Gens houdt veertig minuten lang de aandacht vast in de emotioneel gecompliceerde rol van de vrouw. Ze laat horen wat in een gewoon toneelstuk niet mogelijk is. Muziek begint immers waar woorden eindigen. Het expressief bereik van een zangstem is nu eenmaal veel groter, van stamelend gefluister tot hysterische uitbarstingen. Onder leiding van Alexandre Bloch geeft het orkest van Lille de nodige psychologische voeding aan de uiteenlopende stemmingen. Poulencs nog maar zelden gespeelde Sinfonietta uit 1948 is hier de lichtvoetige tegenhanger van de indringende monoloog.

EDDIE VETTER

VEELZIJDIGE SOPRAAN

Wat de zes cellosuites van Bach zijn voor de cello, dat zijn de zeshonderd gambastukken van Marin Marais (1656-1728) voor de viola da gamba. Maar waar er al meerderde gambabewerkingen van de cellosuites zijn, horen we de muziek van Marais nóóit op cello. Jean-Guihen Queyras maakte als cellostudent kennis met de gamba en de muziek van Marais en hij werd er diep door geraakt. Met pianist Alexandre Tharaud besloot hij stukken van Marais om te werken voor cello en piano. Een flinke klus, waar jaren aan is gewerkt. Queyras ging van zeven gambasnaren naar vier cellosnaren en Tharaud maakte echte pianopartijen, maar wel in de geest van het barokke continuo. Alles met de grootst mogelijke zorgvuldigheid. En nu is de cd er dan toch echt. De klank van de instrumenten is anders, maar Marais wordt volledig recht gedaan. De cd bevat de bekendere stukken zoals Les Folies d’Espagne, La Rêveuse en het muzikale verslag van een nieroperatie. In Les Folies gooit Tharaud er een vleugje Albéniz in, dat zul je een klavecinist natuurlijk niet zo gauw horen doen! Ervaren barokcellist Queyras vertaalt de muziek moeiteloos naar zijn instrument. Wat een leuke cd is dit geworden!

MARCEL BIJLO

QUEYRAS

LULLY PSYCHÉ

Solisten, les Talens Lyriques o.l.v. Christophe Rousset Château de Versailles Spectacles 3770011431892 (2cd)

VKZ.NL/230120 € 31,99

OPERA

VERTAALT MOEITELOOS LULLY SAAI? MAIS NON!

‘Les deux Jean-Baptistes’ werden ze genoemd, Molière en Lully. Molière schreef het toneelstuk Psyché en Lully componeerde er intermèdes voor, muzikale tussenspelen. Daarna werd het toneelstuk omgewerkt tot tragédie lyrique, de Franse opera die Lully hoogstpersoonlijk had ontwikkeld. De intermèdes uit het toneelstuk, waaronder een prachtige klaagzang op Italiaanse tekst, verhuisden mee naar de opera. Lully’s opera’s hebben de naam wat langdradig te zijn maar dat hangt maar helemaal van de uitvoering af. Christophe

Rousset heeft er al heel wat opgenomen en hij gaat er altijd met flinke vaart doorheen. Psyché bestaat uit zestig korte deeltjes: een ouverture, recitatieven, aria’s, koortjes, instrumentale dansen en een feestelijk slotkoor. Daarbij heeft Rousset de beschikking over een grote hoeveelheid uitstekende solisten en natuurlijk over zijn als altijd op het puntje van de stoel spelende orkest Les Talens Lyriques. De opname heeft veel theatersfeer en de zangers zijn prima verstaanbaar, waardoor het verhaal goed te volgen is. Een leuk effect in het orkest is het flessenklokkenspel dat soms opduikt en dat deze uitvoering een extra feestelijk tintje geeft. Anderzijds zorgt de genoemde Plainte Italienne voor een prachtig rustpunt in deze wervelende en zeer geslaagde uitvoering. Lully saai? Mais non!

MARCEL BIJLO

HORIZONTAAL

1 … NEVER TOLD HER LOVE (HAYDN)

4 COMPONIST

10 BAROKCOMPONIST

12 PIJN UITROEP

13 WIZARD OF …

14 ANNO DOMINI

16 WERK VAN BERLIOZ

21 … E BASSI

22 OMROEP

23 CE JOUR DE … (DUFAY)

24 MUZIEK BEROEP

26 ORCHESTRA OF THE AGE OF ENLIGHTENMENT

27 NOOT

28 GIBRALTAR

29 ... SERENADE (MOZART)

32 AMERIKAANSE COMPONIST

33 ... ... DIRAI-JE, MAMAN (MOZART)

35 NASCHRIFT

36 BEELDVORMING

39 OPERAGEBOUW

40 AMOR ... VIETA (GIORDANO)

41 WERK VAN LALO

43 WIE MELODIEN ZIEHT ... MIR (BRAHMS)

45 ENGELSE SOPRAAN

46 SI APRA AL ... (STRADELLA)

VERTICAAL

1 TENGER

2 … WELCH EIN AUGENBLICK (BEETHOVEN)

3 … IST'S (WOLF)

4 PIANIST

5 RIJKSUNIVERSITEIT LIMBURG

6 THE RETURN TO … (BEETHOVEN)

7 OR … DADI (VERDI)

8 TEN … VAN

9 EUROPESE UNIE

11 INSTRUMENT

14 ANTE DIEM

15 ZEER SLEPEND (MUZIEKTERM)

PRIJSWINNAARS

Prijswinnaars puzzel nr. 5-6/2022

Oplossing: Scarlatti

Naam Plaats

Hans Verdouw 3432 TX Nieuwegein

Henk Wilts 7103 BM Winterswijk

Lucas Slagter 3773 ZB Barneveld

Dieuwert Slager

7665 SZ Albergen

A.C. van Bemmelen 1071 TT Amsterdam

Sandra Kosterman 3451 EZ Vleuten

Antoon Ariëns, 5351 CC Berghem

Ben Driessen 6081 NJ Haelen

Roderick Hill 3755 WP Eemnes

M. Wiche 6211 RK Maastricht

De prijswinnaars van puzzel nr. 5/6 ontvangen de cd Haydn door Florilegium

17 ECONOMISCH & ADMINISTRATIE ONDERWIJS

18 KLEDINGRAND

19 BEAU ... (DEBUSSY)

20 DEEL VAN EEN PIANO

24 DUITSE PIANIST-LIEDBEGELEIDER

25 DER BEHERRSCHER DER ... (WEBER)

30 EX VOTO

31 ZWEEDSE COMPONIST

34 USUS EXTERNUS

37 CIELO E ... (PONCHIELLI)

38 SE TU M'... (PERGOLESI)

42 NOOT

44 NOOT

Onder de goede inzendingen worden 5 cd’s verloot van Wigmore Soloists - Schubert Octet.

HORIZONTAAL

1 SONATE DA CHIESA A …

4 … FLACK BEWEGING

8 PIANISSIMO

10 … BACH (OUDOOM EN COMPONIST)

12 ENGELSE TITEL

13 …TELLEN

14 SCHUBLER ...

16 MEZZO FORTE

18 LOBE DEN HERRN, DEN MACHTIGEN KONIG DER …

19 KORTE ARIA

21 KLEUR

23 SON EMINENCE

24 ...KIJKEN

25 BASSO CONTINUO

27 KOMM SUSSER ...

28 COMPOSITIE VAN BACH

32 ... EST (ZO IS HET LATIJN)

33 ONROEREND GOED

34 AMERIKA

35 HOSIANNA DEM ... DAVIDS

38 ... DEUM

40 VIOOLSOLO WERK VAN BACH

42 U EDELE

43 GELD ONTVANGEN

45 GLORIE

46 BACH WAS IN ZIJN TIJD EEN BEKENDE ...

OPLOSSING

VERTICAAL

1 'LOCATIE' WAAR BACH WERKZAAM WAS

2 NOOT

3 SINGET DEM HERRN … NEUES LIED

4 FRATER

5 QUOD … JOVI, NON … BOVI

6 KANTATE VAN BACH

12 BWV 237

15 HERT

17 NUN ... EUCH, LIEBEN CHRISTEN GMEIN

20 HERZ UND MUND UND ... UND LEBEN

22 BIDZONDAG

26 CIVIS ROMANUS

29 HOBO HEEFT EEN ... KLANK

30 SIND BLITZE, SIND ... IN WOLKEN

31 ... FREUDEN LASST UNS SPRINGEN 36

OPSTUREN NAAR PRIJSWINNAARS

De oplossingen van de beide puzzels kunt u met naam, adres, postcode en woonplaats voor 1 mei 2023 sturen naar: Klassieke Zaken, Postbus 762, 3700 AT ZEIST of info@klassiekezaken.nl

Onder de goede inzendingen

worden 5 cd’s verloot van Mahlers Des Knaben

Wunderhorn o.l.v. Pierre

Boulez

Prijswinnaars puzzel nr. 5-6/2022

Oplossing: Purcell

Naam Plaats

Leo Maas 5591 EL Heeze.

Thonie Trommel 3137 WK Vlaardingen

Frans Feron 6227 VR Maastricht

Auguste Glastra 1349 CL Almere

Liny Krajenbrink 1094RE Amsterdam

JGFH Fleuren 6663PK, Nijmegen-Lent

A.Wester 7475 NZ Markelo

Dr.Ir. Dirk Everard POEL 6861 BW Oosterbeek

TJM Lindner 9431 CB Westerbork

J.L.J.M. Naus 5701 KP Helmond

De prijswinnaars van puzzel nr. 5/6 ontvangen de cd Mirrors van Jeanine De Bique.

ALKMAAR Pop-eye/Velvet Music Boterstraat 10 / 072-2200205 alkmaar@velvetmusic.nl

ALMELO Hilarius Broekhuis Koornmarkt 24 / 0546-456717 www.boekhandelbroekhuis.nl

AMERSFOORT De Algemene Boekhandel Leusderweg 184-188 / 033-4622222 www.algemeneboekhandel.nl

AMSTERDAM Charles Muziek Weteringschans 193 / 020-6265538 charlesmuziek@planet.nl

Concerto Utrechtsestraat 54-60 / 020-6245467 www.concerto.nu

ARNHEM Het Colofon Bakkerstraat 56 / 026-3703508 www.hetcolofon.nl

BILTHOVEN Bilthovens Boekhandel Julianalaan 1 / 030 2281014 www.libris.nl/bilthoven

COEVORDEN Music & more Friesestraat 50 / 0524-517332 www.blackvinyl.nl

DELFT Muziekhandel Van Buytene Binnenwatersloot 16 / 015-2123853 www.cdklassiek.nl

DEN HAAG Paagman Frederik Hendriklaan 217 / 088 3383838 www.paagman.nl

Paagman Lange Poten 41 / 088 3383838 www.paagman.nl

DORDRECHT

Dordrecht Klassiek Voorstraat 463 A / 078 612 2169 www.dordrechtklassiek.nl

DRIEBERGEN

CD ARTLINE Traaij 47A / 0343-521532 www.cdendvd.nl

EINDHOVEN Bullit Klassiek Heuvel Galerie 140 / 040-2465107 www.bullitklassiek.nl

EMMEN Boekhandel Vermeer Noorderstraat 38-40 / 0591-642088 www.vermeer.plantage.nl

ENSCHEDE Boekhandel Broekhuis Marktstraat 12 / 053-4325210 www.boekhandelbroekhuis.nl

FRANEKER Mollema Music World Voorstraat 11 / 0517-382820 www.mollemamusicworld.nl

GRONINGEN

Plato Groningen

Oude Ebbingestraat 41 / 050-3135055 www.platomania.nl

HENGELO Boekhandel Broekhuis Weemenstraat 45 / 074-2910267 www.boekhandelbroekhuis.nl

HOOGEZAND

Evelyn Novacek

Meint Veringastraat 132 / 0598-392 551 www.evelynnovacek.nl

KROMMENIE

Erwin Vermast CD-DVD Shop Zuiderhoofdstraat 2 / 075-6216382 www.erwinvermast.nl

LEIDEN

Plato Leiden

Vrouwensteeg 4-6 / 071-5149689 www.platomania.nl

Velvet Music

Nieuwe Rijn 34 / 071-5128157 www.velvetmusic.nl

LEIDSCHENDAM

Paagman Winkelcentrum Leidsenhagein Westfield Mall of, Liguster 36 / 088 338 3838 www.paagman.nl

MAASSLUIS

Mastersound Noordvliet 29 / 010-5917822 peter@mastersoundonline.nl

MAASTRICHT

Boekhandel Dominicanen Dominicanerkerkstraat 1 / 043-4100 010 www.boekhandeldominicanen.nl

MIDDELBURG

De Drukkerij Markt 51 / 0118 – 886874 www.drukkerijmiddelburg.nl

NIJMEGEN

Boekhandel Roelants Van Broeckhuijsenstraat 34 / 024-3221734 www.roelants.com

Kroese Klassiek Molenstraat 126 / 024-3221346 www.kroese-online.nl

ROTTERDAM

Velvet Music

Oude Binnenweg 121a / 010-4134423 www.dedoelen.nl www.velvetmusic.nl

Velvet Music / Donner Coolsingel 129 / 010 3070282 www.velvetmusic.nl

SANTPOORT Bredero Boeken

Hoofdstraat 234 / 023-538 2061

www.brederoboeken.nl

SCHAGEN

Boekhandel Plukker

Gedempte Gracht 71-75 / 0224-212941

www.boekhandelplukker.nl

UTRECHT

Broese Boekverkopers

Oude Gracht 112-B / 030-2335200

www.broese.nl

VENLO Sounds Recordshop BV

Parade 66 / 077-3510625

www.sounds-venlo.nl

WIJK BIJ DUURSTEDE Boekhandel Pettinga Markt 12 / 0343-577300

www.boekhandelpettinga.nl

WINSCHOTEN

Hekman Muziek BV

Torenstraat 34 / 0597-413 184 www.hekmanmuziek.nl

ZEIST

Kramer en van Doorn Slotlaan 221 / 030-693 3033 www.libris.nl/kramer-vandoorn

ZWOLLE Plato Zwolle Klokkensteeg 14 / 038-4225354 www.platomania.nl

BELGIË

BRUSSEL La Boite a Musique Koudenberg 74 / +32 2 513 09 65 www.laboiteamusique.eu

TURNHOUT Muziekhandel Thom van Sas De Merodelei 75 / +32 14 41 2014 www.muziekhandelvansas.be

WEBWINKELS

Boudisque muziek en film 06 14579618 www.boudisque.nl

Klassiek.nl 058-2948700 www.klassiek.nl

Muziekhandel Spronk 076-5215213 www.spronk.nl

Bruno Klassiek www.brunoklassiek.nl

Winkels met postorderservice. ✔ Bij alle in dit magazine besproken cd’s staat een adviesprijs vermeld. ✔ De in dit magazine besproken cd’s zijn niet in iedere winkel standaard op voorraad, maar zijn te allen tijde door de Klassieke Zaken Specialist te bestellen. Vraag uw winkelier om advies.

59,99 CLUBLEDEN

32,99 *

EEN GEDROOMDE INTRODUCTIE OP BACH

Zo’n tien jaar geleden maakten het Gesualdo Consort Amsterdam, Musica Amphion en klavecinist en organist Pieter-Jan Belder furore met het project Bach in Context. Het doel was om een aantal Bachcantates uit te voeren binnen hun religieuze en muzikale context. Zo begon elk programma met een orgelwerk, gevolgd door enkele cantates, een motet en eventueel een koraalvoorspel op orgel alvorens af te sluiten met weer een orgelwerk dat muzikaal gerelateerd is aan het eerste werk op het programma. Het klinkt misschien wat ingewikkeld, maar de zes cd’s die het opleverde zijn stuk voor stuk prachtige muzikale hoorcolleges over Bach die ook nog eens briljant gespeeld en gezongen worden. Dat alles daarbij in de kleinst mogelijke bezetting klinkt, maakt de helderheid en kracht van cantates als Ein feste Burg is unser Gott BWV 80, Christ lag in Todesbanden BWV 4 en de Actus tragicus BWV 106 alleen maar groter. De zes cd’s samen in een box vormen zo een gedroomde introductie op het cantate- en orgelwerk van Bach.

59,99

37,99 *

J.S BACH

CANTATAS, MOTETS & ORGAN

MUSIC

PIETER-JAN BELDER, GESUALDO CONSORT AMSTERDAM, MUSICA AMPHION

BRILLIANT CLASSICS 5028421964348 (6CD)

VKZ.NL/230152

WORDT U AANGEBODEN DOOR

Alleen verkrijgbaar bij de Klassieke Zaken Specialisten. Zie voor de complete lijst pagina 50. *Geadviseerde Klassieke Zaken-actieprijs, zolang de voorraad strekt of tot 23 juni 2023.