// Fytotherapie
Kruiden en de middelbare leeftijd
Vrouwen én mannen van middelbare leeftijd – zo tussen de 45 en 60 jaar – krijgen te maken met lichamelijke veranderingen. Ieder op zijn of haar individuele wijze. Kruiden kunnen bij dit veranderingsproces ondersteuning bieden. Overgang bij vrouwen
In de NHG-standaard De overgang staat de overgang bij vrouwen gedefinieerd als de periode van een veranderend menstruatiepatroon en de eerste menstruatievrije jaren, waarin een vrouw klachten kan ervaren die een relatie hebben met een veranderde functie van de eierstokken. De gemiddelde leeftijd voor de menopauze ‒ de laatste menstruatie in het leven van een vrouw ‒ is 51 jaar. De overgang bij vrouwen is een heel natuurlijk, biologisch proces. Complex, omdat het ook nog eens beïnvloed wordt door sociaal-culturele factoren. Er is een grote individuele variatie in de ervaringen.
Overgangsklachten
Zo heeft 55 tot 66 procent van de vrouwen last van opvliegers tijdens de overgang. Deze treden vooral in het eerste jaar na de menopauze op en nemen daarna geleidelijk af. Na vijf jaar heeft 30 tot 40 procent nog steeds last van deze klacht. De precieze oorzaak van de opvliegers is niet bekend, maar men denkt dat het te maken heeft met de verminderde oestrogeenproductie door de eierstokken. In de vorige eeuw werden oestrogenen als effectieve therapie voorgeschreven bij overgangsklachten. Dat ligt nu anders, men is veel terughoudender. Alleen in ernstige gevallen wordt hormoontherapie door artsen zorgvuldig afgewogen tegen de mogelijke bijwerkingen. Oestrogeengebruik geeft namelijk een verhoogd risico op trombose, hartinfarct en kanker van de borst of baarmoeder.
42
Kruiden
Kruiden als zilverkaars (Cimicifuga racemosa), salie (Salvia officinalis) en fyto-oestrogenen in rode klaver (Trifolium pratense) kunnen bij opvliegers ingezet worden.
Zilverkaars In het buitenland zijn extracten verkrijgbaar die ook in de EMA-monografie van zilverkaars worden genoemd. Ook in de Duitse medische richtlijnen over de menopauze staan preparaten met zilverkaars genoemd als een van de effectiefste middelen tegen opvliegers, naast oestrogeentherapie. In Nederland zijn wel preparaten van zilverkaars verkrijgbaar, maar doordat het productieproces niet gestandaardiseerd is, zijn veiligheid en kwaliteit niet volledig bekend. Bijwerkingen van zilverkaars Het Bijwerkingencentrum Lareb heeft tussen 1999 en 2019 twintig meldingen van bijwerkingen van zilverkaarspreparaten ontvangen. De klachten varieerden van pijn in de borst of buik, diarree, misselijkheid, bloedingen en leverklachten. De Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit liet hier onderzoek naar uitvoeren en kwam vorig jaar in haar brief aan de minister over zilverkaars tot de volgende adviezen:
• Laat fabrikanten en distributeurs van preparaten met zilverkaars de gebruikers erop wijzen dat dit product niet geschikt is voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, mensen met een leverziekte, borstkanker of andere hormoongevoelige kanker. • Laat mensen het niet langer dan zes maanden gebruiken zonder medisch advies. • De dosering van maximaal 40 mg per dag gedurende zes maanden leidt bij een volwassene niet tot een verhoogd gezondheidsrisico, omdat nadelige effecten relatief zeldzaam zijn.
Salie Salie wordt door Hippocrates al genoemd als kruid bij overmatige transpiratie. Het kan als extract, tinctuur of thee worden gebruikt. De preparaten met een laag thujongehalte hebben dan de voorkeur, waarbij een maximum van 6 mg thujon per dag is toegestaan. Dat is belangrijk, omdat deze stof in een hoge dosis epilepsie bij volwassenen kan uitlokken. Je kunt meerdere keren per dag thee zetten van 2 gram saliebladeren, of drie keer per dag 80-160 mg droogextract, of drie keer per dag 0,5-1 ml vloeibaar extract innemen.
