M&A Magazine #1 - 2021

E-MOBILITY EXPERT JELLE VASTERT IN DE FRONTLINIE VAN TECHNOLOGY DEALS VROUWEN MET EEN PE-MISSIE DE JACHT VAN LEVEL 20 OP DIVERSITEIT INITIATIEF KOOPDEHEMA ACCENT OP MAATSCHAPPELIJK GEWICHT

WINNARESSEN IN M&A DISCUSSIE KARINE KODDE EN MARIEKE POLS VOOR BEDRIJVEN EN PROFESSIONALS IN M&A, CORPORATE FINANCE & PRIVATE EQUITY IN DE BENELUX Q1 2021

SAVE THE DATE Ontmoet professionals in M&A, Corporate Finance en Private Equity: M&A Forum: SPAC’s, hype of blijver  11 mei, 16:00 uur 

Online

Young M&A Academy: Will technology guide your deals?  20 mei, 16:00 uur 

Online

Rondje Zuidas: Environmental, Social & Governance  16 juni, 15:00 uur 

Amsterdam

Bekijk alle events en meld u nu aan via MenA.nl/events

2 | MenA.nl

MEER KENNIS MEER DEALS Word member van de M&A Community* en profiteer van de volgende privileges:  M&A (online) Events, Masterclasses & Drinks  M&A Insight  M&A Database & League Tables  Profiel & Toegang Top 1000 Dealmakers  M&A Magazine  M&A Nieuwsbrief  Deals invoeren Ga voor meer informatie direct naar MenA.nl

Ontmoet dé leidende spelers in M&A, Corporate Finance en Private equity:

CFF Communications

MenA.nl/partners * Het M&A Community Full Membership is voorbehouden aan professionals werkzaam in M&A, corporate finance en private equity.

Colofon

De M&A Community brengt professionals in M&A, Corporate Finance en Private Equity bij elkaar middels live events, het M&A Magazine en de website MenA.nl met nieuws en een M&A database. M&A Magazine informeert over actuele ontwikkelingen op het gebied van fusies, overnames, participaties, investeringen en financiële bedrijfsinformatie.

Coördinerend redacteur Jeppe Kleyngeld jkleyngeld@alexvangroningen.nl Tel. 06 50602289

Lead redacteur Charles Sanders csanders@alexvangroningen.nl Tel. 06 53161676

Bijdragend redacteuren Constanteyn Roelofs, Jan Bletz, Willem van Oosten & Yilmaz Biter

Dealteam Tim Vogels, Hamlet Sahakian

Fotografie Anko Stoffels, Mark van den Brink

Uitgever Alex van Groningen BV (info@alexvangroningen.nl) Onderdeel van Sijthoff Media Capital C Weesperplein 4B 1018 XA Amsterdam Telefoon: 020 247 7000

M&A Community Manager Martise Leemhuis mleemhuis@alexvangroningen.nl Tel. 020 5788909 Mobiel. 06 46216236

Advertentiedeelname Jurriën Morsch (jmorsch@alexvangroningen.nl) Lidmaatschap M&A Community De mooiste deals worden gesloten met de juiste kennis en de beste contacten. De top van de M&A-professionals in Nederland is daarom aangesloten bij de M&A Community. Wilt u daar ook bij horen? Meld u aan op MenA.nl

Drukker Bal Media, Schiedam

Vormgeving Christiaan Drost © Alex van Groningen BV Amsterdam 2021 Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan om integraal artikelen over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen in welke vorm dan ook. Nota bene: geen toestemming is nodig om de titel en inleiding van artikelen over te nemen op (eigen) websites, mits met bronvermelding.

Wet bescherming persoonsgegevens: de abonneegegevens zijn opgenomen in een database van Alex van Groningen B.V. Deze is aangemeld bij het College Bescherming Persoonsgegevens. Wij gebruiken deze gegevens om u op de hoogte te houden van aanbiedingen. Indien u hier bezwaar tegen heeft, maakt u dit kenbaar door een bericht te zenden naar info@alexvangroningen.nl.

Aanlevering van artikelen Inzending van een artikel naar de redactie ter publicatie houdt in dat de auteur akkoord gaat met de volgende voorwaarden ter plaatsing: - de auteur heeft het volledige auteursrecht op het artikel; - het artikel is niet eerder, in welke taal dan ook, gepubliceerd; - met publicatie wordt geen geheimhouding geschonden; - de auteur zal niet zonder schriftelijke toestemming van de uitgever het artikel elders publiceren; - de auteur verleent de uitgever het gebruiksrecht op het artikel om dit in al haar media te (her)publiceren in print, online of in welke vorm dan ook en waar gewenst eventueel aan te kunnen passen.

4 | MenA.nl

Redactioneel

OP NAAR DIE LONKENDE M&A-ZOMER!

A

chter de wolken schijnt de zon’, schreven wij in het laatste M&A Magazine van vorig jaar.

Nou, de fusie- en overnamemarkt heeft sindsdien een opmerkelijke comeback gemaakt.

Want er is volop beweging, en daarbij gaat het zeker niet om alleen distressed M&A of die op de loer liggende koopjesjagers.

Dit eerste nummer van 2021 puilt uit van interviews die vooral optimisme en vertrouwen uitstralen. Vertrouwen dat het post-corona goed komt, dat het beeld nu eigenlijk al heel gunstig stemt. Ingegeven door de huidige hausse aan activiteiten. Er moest immers iets gebeuren met de overvolle oorlogskassen van alle kapitaalkrachtige PE-partijen en familiebedrijven met een sterke balans.

Jelle Vastert en Frank Verbeek van Improved vertellen in dit magazine over het alsmaar groeiende aantal technology deals. Met name de sectoren new mobility, energy-transition en smart cities laten een stormachtige expansie in M&A zien. “Deze crisis heeft duidelijk gemaakt dat de belangstelling voor nieuwe technologieën alleen maar is toegenomen”, stelt Frank Verbeek.

Jelle Vastert, hij maakte furore voor wereldspelers als Tesla en is sinds kort Associate Partner van Improved: “In Europa lopen we straks voorop met de vraag naar elektrificatie. Belangrijk dat we ook met aanbod en productie aansluiten.”

Maar niet alleen new mobility maakt een grote M&A-vlucht. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor Corporate Venturing; veel start-ups en scale-ups strijken neer in Nederland vanwege het gunstige vestigingsklimaat. Waar in Silicon Valley amper nog een high potential valt te werven, is dat hier met universiteiten als Delft en Wageningen heel anders. En al die tech-bedrijven – ook Nederlandse – worden vervolgens op de M&A-korrel genomen door investeerders, waaronder fondsen van grote corporates. Druk, druk, druk.

En, crisis of niet, nu we toch in die positieve flow zitten: advocaten/M&A Award-winnaars Karine Kodde en Marieke Pols praten in dit nummer openhartig over hun loopbaan, persoonlijke ambities en de huidige hectiek in M&A. Venture Capital liet, zo leggen zij uit, in 2020 meer investeringen zien dan in het jaar daarvoor. En die trend dendert, mede door tech- en life sciences, alleen maar verder door. Net zoals PE en infrastructuurfondsen zich heftig roeren.

Sprekend over ‘vrouwen in mannenbolwerk M&A’: wat te denken van Brigitte van der Maarel en Cilian Jansen Verplanke, gepokt en gemazeld in private equity en op missie met hun Level 20 Nederland. Ambitie: 20 procent van de senior posities in PE moet door vrouwen worden ingenomen.

Nee, geen geitenwollen-sokken taal: de dames hebben bij respectievelijk NIBC Investment Partners en Karmijn Kapitaal indrukwekkende trackrecords. En dus recht van spreken.

Dit magazine verhaalt over de zich in de crisis fier staande houdende M&A-markt, richting dat post-corona tijdperk. Van enigszins doemdenken in het begin van de pandemie, tot een hausse aan activiteiten en optimistische vooruitzichten nu. In digitaliseringsjargon: hoe die donkere winter transformeerde tot lonkende zomer!

CHARLES SANDERS

MenA.nl | 5

Inhoud

8. Discussie tussen Karine Kodde en Marieke Pols

Beide dames, Best M&A Lawyer en Young M&A Lawyer 2020, ontmoeten elkaar op de bovenste verdieping van het gezichtsbepalende Allen & Overypand, aan de Amsterdamse Apollolaan.

Natuurlijk kennen ze elkaar van naam, maar ze hebben elkaar nog niet eerder ontmoet. Primeur dus, in dit eerste M&A Magazine van 2021.

30. ‘De toon zetten in technology deals’

Tesla vroeg Jelle Vastert het Supercharger-project in Europa op te zetten. En dat deed de Nederlander met verve. In enkele jaren wist hij met zijn team 400 laadstations én Europese dekking te realiseren. Waarna hij als Director of Global Electric Vehicle Infrastructure de mondiale chargingprogramma’s en netwerken onder zijn hoede kreeg. Bij IMPROVED Corporate Finance/Drake Star Partners Amsterdam begeleidt hij daarnaast, als sectorexpert, de transacties in het E-mobility & Energy Transition-domein.

6 | MenA.nl

40. Het doel: meer vrouwelijke investeringsprofessionals in PE

Vrouwen zijn in de gehele financiële sector traditioneel ondervertegenwoordigd, in PE bungelt hun representatie nog eens in die onderste regionen van finance. “Daar willen we met Level 20 verandering in brengen”, zegt voorzitter Cilian Jansen Verplanke.

52. De filosofie van KoopdeHEMA

De overnameperikelen rond de HEMA inspireerden een vakbond, HEMA-fans en een financieel expert tot het ontwikkelen van nieuwe multi-stakeholdersmodellen voor ondernemingen met een sterk maatschappelijk gewicht.

39. Europese markt meer ‘kopervriendelijk’ door Covid-19 44. Dentons: het grootste advocatenkantoor ter wereld 48. Bram Kuijpers, EY-Parthenon: 'Risico-perceptie door crisis veranderd' 55. Meltem Koning, Van Doorne: 'Nederland als tech-toegangspoort tot Europa' 58. Profiteren van SPAC's: Europese beurzen moeten nu doorpakken 64. Willem-Jeroen Stevens, Scale Up Cap: 'Als ervaren entrepreneurs onderscheiden we ons' 68. Atlas Fiscalisten: ‘We waren de spin in het M&A-web'

5. Voorwoord: Op naar die lonkende M&A-zomer!

72. DSM acquireert CSK van FrieslandCampina: Succesvol stakeholder management bij zuivelacquisitie

14. Dr. Omar Hatamleh (NASA): De impact van AI op de economie en M&A

76. Wieger ten Hove benoemd als partner bij Eversheds Sutherland

20. M&A Awards België

78. M&A en Brexit: 6 aandachtspunten

En verder...

23. Dealflash: Vivendi verkoopt een 10% belang in Universal Music Group 24. Behind the Deal: LOI door NCOI 34. Integriteitscultuur als motor in fusies en overnames

82. Het belang van persoonlijk contact in tijden van crisis 84. League Tables 94. Movers & Shakers

MenA.nl | 7

“Ons kantoor heeft een groot aantal beursnoteringen van SPAC’s aan de Amsterdamse beurs begeleid en de eerste acquisities verwacht ik snel.”

8 | MenA.nl

Interview

DISCUSSIE TUSSEN KARINE KODDE EN MARIEKE POLS

VROUWEN ÉN ADVOCATEN IN M&A. Beide advocaten wonnen afgelopen december een M&A Award. Karine Kodde, ruim 27 jaar ervaring, richt zich vooral op M&A-deals door private equity fondsen. Marieke Pols, relatieve nieuwkomer, heeft nu al een erkend trackrecord in juridische advisering rond joint ventures en in venture capital. Twee succesvolle vrouwen over de sector, over winnaars en verliezers, over persoonlijke keuzes, over werken in ‘mannenbolwerk M&A’.

TEKST CHARLES SANDERS BEELD ANKO STOFFELS

K

arine Kodde begint met een kwinkslag. “Toen ik 21 jaar geleden bij Allen & Overy begon, zat jij waarschijnlijk nog op de lagere school, Marieke…”

Marieke Pols, lachend in de rebound: “Je hoeveelste Award is deze laatste nu eigenlijk Karine? Het zegt veel over de waardering voor je werk!”

Beide dames ontmoeten elkaar op de bovenste verdieping van het gezichtsbepalende Allen & Overypand, aan de Amsterdamse Apollolaan. Natuurlijk kennen ze elkaar van naam, maar ze hebben elkaar nog niet eerder ontmoet. Primeur dus, in dit eerste M&A Magazine van 2021.

Zowel Kodde als Pols kozen heel bewust voor het kantoor waar ze nu werken. Karine Kodde ging in 2000 aan de slag bij Allen & Overy. “Het internationale karakter van het kantoor gaf daarbij de doorslag”, zegt ze. In 2001 werd ze er partner.

Marieke Pols begon in 2016 bij NautaDutilh. “Van cliënten horen we vaak dat we very nice people to work with zijn. De goede sfeer was voor mij een belangrijke reden om na mijn afstuderen voor NautaDutilh te kiezen.”

Als ondernemingsrechtadvocaat werkt ze vooral met

cliënten in de life sciences- en tech sector, waaronder veel internationale venture capital fondsen. “Venture capital maakt een heel snelle groei door, ik vind het geweldig daarop te focussen en krijg daar bij NautaDutilh alle ruimte voor.”

VERSCHILLENDE TAKKEN VAN M&A-SPORT “We spelen in verschillende takken van M&A-sport”, zegt Karine Kodde, vanwege de Covid-19 regels op gepaste afstand zittend van haar gesprekspartner. “Ik werk vooral met private equity en infrastructuurfondsen.

Investeringsmaatschappijen dus, waarbij de laatste zich richten op overnames in de energie, renewables en infrastructuur sectoren. Bij PE en infra-fondsen is veel geld beschikbaar, én er is dus veel M&A-activiteit.”

“Dat laatste geldt zeker ook voor VC”, aldus Marieke Pols.

“In 2020 werd, ondanks de crisis, meer geïnvesteerd dan in het jaar daarvoor. Die trend zet versterkt door. De Tech en Life Sciences sector, waar veel van mijn cliënten actief zijn, is in de VS al lang erg groot. Sinds een aantal jaren zie je ook in de Benelux een sterke groei van deze markt.”

Karine Kodde werkt al lang in de M&A-wereld. Bij Allen & Overy adviseerde ze in vele deals. Of daar, naast al die successen, ook één nachtmerriescenario bij zat? “Dat niet, maar het gebeurt natuurlijk weleens dat je voor een

MenA.nl | 9

Interview

bieder optreedt in een verkoopproces. En dat je aan het einde van de rit toch nét niet blijkt te hebben gewonnen.

Dat kater-gevoel na afloop, na al dat werk, dat blijft. Dan is het zaak je goed te realiseren dat veel M&A-processen uiterst competitief zijn.”

VERKOOP ROOMPOT Op de vraag van Marieke Pols wat voor haar 2020 in M&A kenmerkte, zegt Kodde: “Het was vanwege de crisis een raar jaar. Maar ook een druk jaar. Alleen al in de tweede helft van 2020 heb ik zo’n tien deals naar een closing geleid. Maar als ik er eentje moet uitlichten, dan kies ik voor de verkoop van Roompot, dat in mei 2020 naar de Amerikaanse investeerder KKR ging. Dit was de eerste deal na twee maanden met nauwelijks M&A-activiteit.

Alleen dat al maakte deze deal bijzonder. Daarnaast ging de transactie eigenlijk supersnel, alles liep gesmeerd.

Wij traden op voor de verkopende partij, de Franse investeringsmaatschappij PAI.” “Dat is dan toch bijzonder”, reageert Marieke Pols. “Een deal rond een vakantiepark, terwijl de mogelijkheden om vakantie te vieren door de coronamaatregelen ook toen al sterk beperkt waren.”

“KKR doorzag al heel snel dat uitgerekend binnenlandse vakanties, waar de focus van Roompot ligt, wél door konden gaan”, luidt het antwoord van Karine Kodde. “Er waren aanvankelijk – dus voor de lockdown - heel veel belangstellenden, voor het grootste deel PE-partijen.

Toen eind maart alles stil kwam te liggen en KKR zich realiseerde dat de concurrentie even pas op de plaats maakte, besloten ze toe te slaan.”

Op de vraag van Kodde aan Pols wat voor haar dé deal van vorig jaar was, zegt de winnares van de Best Young M&A Lawyer van 2020: “Ik kies dan voor de overname van United Wardrobe, de Nederlandse marktplaats voor gebruikte kleding. De koper was de Litouwse branchegenoot Vinted, een startup met 'unicorn-status' (in relatief korte tijd meer dan 1 miljard euro waard geworden, red.).”

AFGETRAPTE ALL STARS De overnamegesprekken begonnen in februari, vlak voordat de Covid-19 crisis ook Europa bereikte. “De

10 | MenA.nl

general counsel en M&A-director van Vinted kwamen in de begindagen van die onderhandelingen nog ‘gewoon’ bij ons op kantoor”, glimlacht Marieke Pols. “Jonge mensen uit Litouwen, die met Vinted een gat in de markt hadden ontdekt en vervolgens heel snel zijn gegroeid.

Geen grijze pakken, maar afgetrapte All Stars onder spijkerbroeken.”

Kort na het live begin kwam de deal een tijdje stil te liggen: verkopers op de platforms konden door de lockdowns hun pakketjes niet versturen, wat veel onzekerheid gaf. “Toen de deal in juli werd hervat, verliep alles vanwege de pandemie via video conference”, vervolgt Marieke Pols. “Wij adviseerden niet alleen over de transactie zelf, maar ook over de migratie van de gebruikers van United Wardrobe naar Vinted. In oktober was de lancering van die user migration: er was veel media-aandacht en alle UW-gebruikers kregen een pushbericht met een uitnodiging hun account over te zetten. Ter voorbereiding op die migration heb ik zelf ook een account aangemaakt, waardoor ik bij de lancering de pushberichten kreeg waar ik zelf aan mee had geschreven.”

“Jezelf inleven in de activiteiten van een klant is goed én belangrijk”, vindt Karine Kodde. “Toen de onderhandelingen van Roompot in volle gang waren tijdens de eerste lockdown, woonde ik met ons gezin tijdelijk in Zeeland, om de hoek bij een vakantiepark van Roompot. Ik kende dit en veel andere parken goed.

Dat gaf een extra dimensie aan de deal. Ik wist ook goed hoe de parken eruitzagen, wat er lokaal speelde en zo. Het abstracte maakt plaats voor het echte. Werken wordt veel leuker als je de onderneming begrijpt, en de strategie van de cliënt goed kan volgen.”

“De overname van het jaar was voor mij United Wardrobe door Vinted, een startup met unicornstatus.”

PERSOONLIJK

BETER ADVIES DOOR BEGRIJPEN Pols herkent dat: “Waar ik dat ook echt terugzie, is in het werk dat ons team doet in de Life Sciences sector. Het werk van biotech bedrijven kan bijvoorbeeld heel abstract lijken. Dat verandert als je je inleest in het onderzoek waar een cliënt zich op richt: het gaat niet alleen om een complexe formulering van een molecuul, maar een innovatieve cholesterolverlager of een baanbrekend medicijn tegen epilepsie. Door beter te begrijpen wat een onderneming drijft, kunnen we ook een beter advies geven.”

Woonplaats?

Karine: Amsterdam.

Marieke: Amsterdam.

Waar gestudeerd?

Karine: Rotterdam, en daarnaast ook nog in Oxford, Gent en Chicago.

Marieke: Leiden.

Gezin?

Karine: Man en dochter.

Marieke: vriend.

Sport?

Karine: Paardrijden.

Marieke: Volleybal.

Laatst gelezen boek?

Karine: Over leven in het wild , door Martine van Zijll Langhout.

Marieke: Witte vleugels, zwarte vleugels , door Sue Monk Kidd.

Dé ideale vakantie?

Karine: Vakantie vind ik altijd leuk, of het nu lekker uitwaaien in Zeeland is of op safari in Tanzania.

Marieke: Als het maar avontuurlijk en actief is!

Auto?

Karine: Liever op de fiets.

Marieke: Geen. Altijd met de trein of die fiets!

Kodde: “Als je aan het begin van de deal niets van de business van de target weet, dan zijn er gelukkig binnen het kantoor altijd specialisten die je verder kunnen helpen.

Wij hebben recent bijvoorbeeld een aantal deals gedaan met datacenters en ook met glasvezelnetwerken. Bij de eerste deal wist ik daar weinig van, maar door uitleg van experts, die je in een groot kantoor als Allen & Overy waar ook ter wereld wel kunt vinden, begin je met kennis van zaken aan de deal en gaat de business leven. Het is ook

altijd mooi om te merken dat je deze knowhow weer in een volgende deal kan gebruiken, en binnen no-time ben je een specialist.”

Over de Award voor Best M&A Lawyer 2020, zegt Karine Kodde eerlijk: “Ik heb hem niet mee naar huis genomen, hij ligt nog op mijn bureau op kantoor. Maar het was zeker een leuke verrassing. Ik had niet verwacht te winnen, deze prijs gaat eigenlijk al jarenlang naar dezelfde M&A-advocaten.

Maar waar ik minstens zo trots op ben, is dat ons kantoor ook dit jaar de teamprijs weer heeft gewonnen.”

MenA.nl | 11

Interview

ALLES DRAAIT OM SAMENWERKING “Eigenlijk is dat nog een grotere beloning, want alles draait om samenwerking”, vervolgt ze. “We werken altijd met een team aan de deals, en dat maakt het tot een succes. Bij de Roompot-deal waren dat, naast mijn M&A-collega’s, ook specialisten in onroerend goed, vergunningen en arbeidsrecht. Bij een andere deal heb je weer kennis nodig van bijvoorbeeld milieu, van fiscale of mededingingsspecialisten. Je gebruikt de kennis van anderen, en móet die teamplayer zijn.”

Marieke Pols, als drager van de Best Young M&A Lawyer Award 2020 in het voorportaal van het succes van Karine Kodde: “Die teamspirit en het sociale aspect van M&A herken ik helemaal en vind ik één van de leukste kanten van het werk. Toen ik genomineerd werd, voelde dat al als enorme waardering en erkenning van mijn collega's. De dagen na de uitreiking werd ik overspoeld met felicitaties, van collega's, maar ook van cliënten en advocaten van andere kantoren. Dan merk je dat die awards in M&A-kring heel breed worden gedragen.”

En: “Dat je voor de award voor Best Young M&A Lawyer moet pitchen vond ik een mooie uitdaging. Dat je een goede jurist bent, is één ding – dat geldt voor de andere genomineerden ook – maar je moet de jury overtuigen dat je boven de groep uitsteekt. Karine zei net al, ’jij moest er écht wel iets voor doen‘.”

Een tip van de in M&A gelouterde advocaat aan de getalenteerde nieuwkomer? Karine Kodde lacht, maar hoeft niet lang na te denken. “We hadden het al over leren van anderen, over competenties. Ik zou je aanraden kennis van anderen heel goed tot je te blijven nemen, want daar word je dus allround van, dan weet je voor je cliënten wat er speelt. En je doet veel in Tech en Life Sciences. Ga een jaar werken in Silicon Valley, want daar gebeurt het op jouw gebied!”

ROL NIEUWE WHOA-WETGEVING Beiden zien de M&A-hectiek – ieder in hun eigen specialisme – toenemen. Want zowel private equity als venture capital zijn volop in beweging én er is veel geld beschikbaar. “Investeren in private equity fondsen is voor pensioenfondsen en andere beleggers wel

12 | MenA.nl

aantrekkelijk nu veel andere beleggingen onvoldoende rendement opleveren”, zegt Karine Kodde.

Daarnaast zien beiden ook meer advieswerk voor bedrijven waar het niet zo goed gaat. Kodde: “Herstructureringen, daar verwachten we er meer van te zien als gevolg van de crisis; de schuldfinanciers van bedrijven zullen zich gaan roeren als niet aan de renteof aflossingsverplichtingen dreigt te kunnen worden voldaan. De nieuwe WHOA-wetgeving gaat daarin ook een rol spelen. ” Pols: “In venture capital speelt dat dan weer minder.

Omdat het beginnende bedrijven zijn, is er vaak geen sprake van schuldfinanciering. Bij Life Sciencestransacties gaat het vaak om bedrijven die een paar jaar onderzoek voor de boeg hebben, waarvoor geld wordt opgehaald. Bij Tech startups zijn meestal ook veel investeringen nodig voordat ze zwarte cijfers draaien.

Door die investeringen zijn ze minder afhankelijk van omzet en zijn de klappen minder hard wanneer het slechter gaat in de markt.”

Waar beiden het over eens zijn: de opkomst van SPAC’s – Special Purpose Acquisition Companies – heeft een stimulerend effect op fusies en overnames. Marieke Pols: “SPAC’s bieden investeerders en bedrijven een vereenvoudigde manier om naar de beurs te gaan. Na de beursnotering van zo’n SPAC volgt werk voor M&A: de oprichters van de SPAC gaan op zoek naar een geschikte overnamekandidaat.”

EURONEXT EN SPAC’S “SPAC’s zijn lege vennootschappen zonder activiteiten, maar met het plan om via zo’n beursgang kapitaal op te halen en zo mét goed management bedrijven te kopen of te laten fuseren”, vervolgt Karine Kodde. “Ons kantoor heeft een groot aantal beursnoteringen van SPAC’s aan de Amsterdamse beurs begeleid en de eerste acquisities verwacht ik snel. Dit is over komen waaien uit de Verenigde Staten en Euronext Amsterdam is voor de notering van SPAC’s populair.”

Over de toekomst zijn beide advocaten eensgezind: activiteit is er volop en veel bedrijven komen op korte termijn te koop. Daarnaast ligt bij veel private equity-

fondsen de focus op groei van hun portfoliobedrijven door overnames van kleinere spelers in dezelfde sector.

En, ook in de lijn der verwachting: er zal in toenemende mate sprake zijn van distressed M&A. Want bedrijven in zwaar weer zullen iets móeten doen.

“Voor VC gaat 2021 een nog beter jaar worden dan 2020”, is de overtuiging van Marieke Pols. “Die trend houdt aan, zet door, ook in venture fondsen zit heel veel geld. En kijk alleen naar de groei van Life Sciences.

Rond de jaarwisseling deden we een Series A-ronde voor NewAmsterdam Pharma van ruim $190 miljoen.

Dat soort grote rondes wordt in de Benelux steeds gebruikelijker. Hetzelfde geldt voor Tech. Nederland kent een groot aantal tech-hubs met veelbelovende startups en scale-ups. VC-fondsen investeren daar graag in, iedereen wil de volgende unicorn in z’n portfolio.”

Hebben beiden die stip aan de horizon in het vizier, iets om naar toe te werken? Pols: “M&A blijft in alles dynamisch. Door mee te denken met cliënten, met hun business, ontwikkel je je verder dan alleen als jurist. In elke deal leer je weer veel van en over partijen. Je bent nooit uitgeleerd.”

TELKENS ANDERE TARGETS “Telkens andere targets, vaak met dezelfde cliënten, korte looptijden, geen dag is hetzelfde, dat blijf ik allemaal uitdagend vinden”, zegt Kodde. “Werken met slimme, ondernemende mensen die willen dat jij meegaat op hun reis. Ja, je hebt al heel snel die connectie.”

Winnaars en verliezers in post-corona? “Duurzame bedrijven komen beter uit deze crisis”, geeft Marieke Pols aan. “De ontwikkeling dat duurzaamheid bij steeds meer ondernemingen hoog op de agenda staat, was natuurlijk al gaande. 2020 heeft laten zien dat organisaties die op sociaal of milieugebied duurzamer zijn, minder gevoelig zijn voor klappen. Bedrijven die delen van hun onderneming opnieuw moeten opstarten, kiezen ervoor dat op een duurzamere manier te doen. Dat aspect krijgt nu heel veel aandacht.

Duurzaam en verantwoord ondernemen speelt ook een

steeds grotere rol in onze advisering. En persoonlijk hoop ik dat dát heel erg doorzet.”

“Ook los van de crisis, zie je dat investeerders steeds meer nadruk leggen op ESG”, zegt Karine Kodde. “Dat de bedrijven waarin ze investeren goed moeten zijn voor hun personeel, de arbeidsomstandigheden in orde moeten zijn, de bedrijven duurzaam werken.

Investeerders checken, voordat ze een overname doen, of de target wel inkoopt bij verantwoorde partijen in China. Dus hoe het productieproces van de lokale leverancier verloopt, of de arbeidsomstandigheden van de werknemers van die leverancier wel goed genoeg zijn.

Om maar een voorbeeld te noemen. Net als aandacht voor de governance van een target en diversiteit in een organisatie. Het telt allemaal mee, bij de selectie van M&A-targets.”

VROUW IN MANNENBASTION Over diversiteit gesproken: hoe is het om als vrouw in dat ‘mannenbastion dat M&A heet’ te werken?

“Advocatenkantoren zijn behoorlijk divers, zeker Allen & Overy”, lacht Karine Kodde. “In onze corporate groep is 40% van alle partners vrouw, en in de medewerkers groep is het zeker 50/50. Bij cliënten, zoals PE-fondsen en bij de financiële adviseurs, is dat inderdaad anders. Daar is nog een weg te gaan.”

“Bij NautaDutilh is de man/vrouw verhouding bij medewerkers en jonge partners 50/50”, zegt Marieke Pols.

“Ik heb zelf nooit getwijfeld om de M&A-advocatuur in te gaan, omdat het een mannenwereld zou zijn. En ik heb geen seconde spijt gehad. Tegen vrouwen die twijfelen, zou ik willen zeggen: ‘Laat die reputatie van dat vermeende mannenbastion je vooral niet tegenhouden!’

Ik raad ambitieuze vrouwen deze job en deze sector van harte aan. Ik had bij NautaDutilh een vliegende start en kreeg al snel veel verantwoordelijkheid. Je leercurve in M&A is echt enorm.”

Volgens Karine Kodde is “de M&A-advocatuur een heel leuke omgeving met veel jonge mensen. Er wordt veel plezier gemaakt. Want successen? Die moet je vieren ook!” 

MenA.nl | 13

Expert Visie

DE IMPACT VAN AI OP DE ECONOMIE EN M&A In een uniek webinar bespreekt Dr. Omar Hatamleh (NASA) wat de AI-revolutie betekent voor M&A en de economie.

TEKST JEPPE KLEYNGELD

O

p woensdag 11 maart organiseerde de M&A Community, in samenwerking met Improved Corporate Finance en Drake Star Partners, een hele speciale webinar met Dr. Omar Hatamleh, Technology Integration Manager bij NASA, adviseur bij Drake Star Partner en auteur van het boek Between Brains: Taking Back our AI Future.

In dit interactieve interview besprak M&A-redacteur Willem van Oosten met Omar hoe kunstmatige intelligentie (AI) de wereldeconomie het komende decennium zal beïnvloeden. Wat betekent het voor grote industrieën, zoals onder meer de mobiliteit en gezondheidszorg? Welke grote verstoringen kunnen we in de nabije toekomst verwachten en welke gevolgen heeft dit voor private equity en andere investeerders?

Het zal voor M&A-professionals en investeerders van cruciaal belang zijn om vroeg te anticiperen en alle nodige stappen te ondernemen.

Laten we beginnen bij de basis. Wat is jouw visie op kunstmatige intelligentie?

Kunstmatige intelligentie, zoals ik het zie, is een poging om bepaalde kenmerken van menselijke intelligentie na te bootsen met computerwetenschap. Het is niet nieuw; we hebben het hier al over sinds de jaren 50’.

Maar recentelijk is race naar steeds betere AI pas echt ingezet. Dat komt door een aantal zaken. De algoritmes zijn steeds geavanceerder met deep layers, multiple layers, interconnectivity en neural networks. Daardoor worden we steeds beter in het gebruiken van de verschillende elementen van kunstmatige intelligentie. Om die complexe algoritmes in te zetten hebben we meer

14 | MenA.nl

computerkracht nodig. Met de opkomst van GPU's (Graphics Processing Units) zijn we in staat duizenden berekeningen op hetzelfde moment te maken. De game industrie heeft die ontwikkeling versneld en opgeschaald, waardoor de kosten veel lager zijn geworden. Het derde wat je nodig hebt is data en wat er vandaag beschikbaar is, is meer dan we ons ooit hebben voorgesteld. Per dag produceren we met zijn allen 250.000 bibliotheken aan data. Maar data op zichzelf betekent niks. Het is random. Hoe zetten we het om in iets bruikbaars?

Er zijn verschillende fasen in de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie. We zitten nu in de fase weak of narrow AI. De volgende fase waar we nu op afstevenen is general intelligence. In die fase bereikt de computerkracht het niveau van menselijk denken. En dan in ongeveer 20 tot 25 jaar gaan we het hebben over super artificial intelligence. Daar worden dingen erg interessant en opwindend, want we hebben geen idee met welke uitdagingen we dan allemaal te maken krijgen. Een van de vragen die ik mezelf stel is: blijven de randvoorwaarden die we vandaag hebben overeind of gaat super intelligence afwijken van de fundamenten?

Deze vraag stel je ook in je boek ‘Between Brains’ over hoe we met AI om kunnen gaan. Recentelijk heeft jouw organisatie NASA de Perseverance op Mars weten te landen, beelden die de hele wereld hebben gefascineerd. Hoe kijk je naar de inzet van AI in de ruimtevaartindustrie?

Perseverance is een voorbeeld van waar het naar toe gaat. Het is ongelofelijk complex om een voertuig op

Over Dr. Omar Hatamleh Omar heeft meer dan twintig jaar ervaring in de luchtvaartindustrie en heeft meer dan 30 artikelen gepubliceerd in prestigieuze wetenschapsuitgaven. Hij is een veelgevraagd spreker op nationale en internationale evenementen. Omar is ook de auteur van Between Brains: Taking Back our AI Future. Een boek dat de impact van kunstmatige intelligentie en technologie op de toekomst van banen, ethiek, technologieën en economieën onderzoekt.

Bij de wereldwijde technologie-, media- en communicatieinvesteringsbank Drake Star Partners is Omar Senior Advisor in de verticale mobiliteits- en AI-programma's van de investeringsfirma.

miljoenen kilometers afstand te landen op een planeet met compleet andere condities dan de aarde. Op aarde kunnen we bijvoorbeeld een parachute gebruiken, maar een conventionele parachute is in de atmosfeer van Mars niet bruikbaar. Ook is het zo dat hoe verder je weg bent van aarde, hoe langer het duurt voordat signalen terugkomen. Afhankelijk van waar in de baan Mars en de Aarde zitten kan het van 20 tot 40 minuten duren voordat een signaal heen en weer is gestuurd. Dat maakt dat we compleet afhankelijk zijn van kunstmatige intelligentie om situaties te beheersen en risicoʼs te vermijden. We zullen steeds verder de ruimte ingaan en dus zal autonomie van AI steeds meer centraal komen te staan. We zullen AI ook inzetten voor navigatie en medische zorg. AI kan diagnoses stellen en de fysieke en mentale staat van de astronauten monitoren. Ook gaan we zelflerende 3D-printers inzetten. AI is onderdeel van ieder aspect van de ruimtevaart.

Het valt me op dat je AI niet ziet als een los iets, je noemt ook 3D-printing en medische zorg, het is echt een ecosysteem waarin alles verbonden is.

Klopt, en het mooie is dat vandaag de dag applicaties in alle industrieën toepasbaar zijn. Neem 3D-printing.

Eerst gebruikten we het vooral voor onderdelen. Nu is het ook in te zetten voor huizen, voedsel, kleding, organen en ga zo maar door. Deze ontwikkelingen gaan enorme impact hebben op alle aspecten van ons leven.

Dat geldt ook voor AI: dat heeft grote implicaties voor alles. Iedere industrie, ieder proces, iedere persoon.

In je werk ben je veel bezig met de sector mobility.

Kun je meer vertellen over hoe die twee samengaan?

AI en mobility.

In de mobility-sector gaat het ongelofelijk hard met de ontwikkeling van AI. In autonome voortuigen zie je bijvoorbeeld een heleboel technieken samenkomen. Je hebt de Lidar, een radar in de vorm van een laser. HDcamera's om objecten in de omgeving te identificeren.

In een fractie van een seconde moet het systeem een berekening maken en op grond daarvan zijn actie bepalen. Kortom, de complexiteit is extreem groot.

Een van de leukste aspecten is collectief leren. Als ik een boek of artikel lees, ben ik individueel aan het leren. Als een autonome auto leert, leren meteen alle auto’s die van hetzelfde bedrijf zijn. Hierdoor gaan de ontwikkelingen exponentieel. Een van de grootste blokkades zijn de ethische implicaties. Bijvoorbeeld, voor wie telt veiligheid het sterkste? Mensen in de auto, mensen buiten de auto, een jong persoon, een oud persoon? Wij moeten die extreem lastige ethische vragen oplossen, een computer gaat dat niet zelf doen. Wie is bereid deze vragen op te lossen? Het is heel uitdagend. En het moet op wereldwijde schaal gebeuren. Je kunt het niet in ieder land anders gaan doen.

Kunnen de overheden en de toezichthouders de snelheid waarmee de ontwikkelingen nu gaan nog bijhouden?

Het is duidelijk dat de overheid betrokken moet zijn bij alle aspecten van deze technologische ontwikkelingen.

MenA.nl | 15

Expert Visie

Er moet een balans zijn. Bij teveel wetten en regels verstik je misschien innovatie. Maar teveel loslaten kan tot grote problemen leiden. Een goed voorbeeld is visual recognition. Er zijn nauwelijks richtlijnen voor. Het lastige voor overheden is dat het erg lang duurt om nieuwe regels te implementeren. En technologie gaat juist super snel. Tegen de tijd dat je een beleid hebt geformuleerd is de technologie alweer vervangen. Hoe blijven deze instellingen voor op de ontwikkelcurve? De overheid moet manieren vinden om snelle aanpassingen te kunnen doen en te zorgen voor regelgeving die nodig is, zonder daarbij innovatie dwars te zitten.

Het is een dunne lijn dus. We hebben het gehad over ruimtevaart en kunstmatige intelligentie. Welke gebieden gaan nog meer te maken krijgen met de impact van AI? Ik kan er geen een bedenken die er niet mee te maken krijgt. Een heel belangrijk voorbeeld is de medische sector. Met de opkomst van AI in die sector kun je vaccines en nieuwe medicijnen produceren. Neem antibiotica die door geavanceerde algoritmes van MIT ontwikkeld werd. Want hoe meer antibiotica we gebruiken, hoe meer resistent bacteriën ertegen worden.

Dus moeten we nieuwe klassen antibiotica ontwikkelen.

Algoritmes kunnen dat. Wat ik vooral interessant vind is dat algoritmes voorspellingen kunnen doen over de toekomst. Je voert de AI data en het bedenkt trends waar wij nog niet eens aan gedacht hebben. Stel, je laat een AI data van miljoenen mensen zien over enzymen, proteïnen, bloed-analyse, et cetera, dan kan een algoritme voorspellen of en wanneer een ziekte zich gaat manifesteren.

Er is veel discussie over hoe snel deze ontwikkelingen gaan, wat is jouw mening daarover?

Wanneer kan ik mijn rijbewijs het raam uitgooien?

Of het over vijf, tien of vijftien jaar is vind ik niet zo

16 | MenA.nl

relevant. Kijk naar de evolutie van het menselijk ras, die is al 350.000 jaar bezig. Het gaat gebeuren, dat is zeker.

Of dat vijf jaar eerder of later is maakt niet veel verschil.

We kijken naar trends en zien dat het eraan komt. Het komende decennium wordt in ieder geval het decennium van de science fiction. We gaan vliegende drones zien, vliegende taxi’s, zelfrijdende auto's, krachtige AI, 3D-printers, medische ontwikkelingen, noem maar op.

De levensverwachting van mensen zal hierdoor ook snel toenemen. Als je vandaag geboren wordt, is de levensverwachting al 100 jaar of ouder.

Hoe gaat dit de maatschappij beïnvloeden?

Jongeren communiceren nu voor een groot deel via social media met elkaar, dus de manier waarop we met elkaar interacteren verandert compleet. De volgende fase is de opkomst van virtuele omgevingen. Een interessante waar ik het in mijn boek over heb is fase 2. Zodra kunstmatige intelligentie zo volwassen wordt dat we super intelligentie bereiken, praat je met een entiteit die 100% verenigbaar is met jezelf. Het heeft de mentale kracht van miljarden mensen. Dat is een ongelofelijk fenomeen dat staat te gebeuren. Hoe gaat dat de interactie tussen mensen veranderen? En de economie, samenleving en gehele mensheid? Dat wordt heel interessant om mee te maken. En die intelligentie gaat ons helpen beslissingen te nemen over alle aspecten van ons leven, dus de impact wordt enorm.

Je weet duidelijk veel over verschillende gerelateerde aspecten van technologie en de implicaties ervan.

Eerst waren we gespecialiseerd. Moeten we nu allemaal meer kennis vergaren over al deze verschillende zaken en hoe die samenkomen om de wereld nog enigszins te kunnen begrijpen?

Zoals ik ernaar kijk, kunnen we het ons niet langer permitteren om reactief te zijn. De skills, tools en kennis die ons succesvol hebben gemaakt, gaan ons

niet noodzakelijk succesvol maken in de toekomst. We zullen veel moeten doen met open innovatie, daarbij de structuur van organisaties veranderend. We zullen moderne tools moeten implementeren die ons in staat stellen veel efficiënter te zijn. AI kun je niet in één keer AI implementeren. Bedrijven beginnen typisch op een afdeling of in één of een aantal processen. Ga experimenteren. Als je het onder de knie hebt, kun je gaan opschalen naar de kern van je bedrijf toe.

De uitdaging is dat het zo snel gaat dat het niet te voorspellen is wat er gaat gebeuren. Over tien jaar bestaat 60 procent van de banen uit banen die vandaag nog niet bestaan. En dat is de laagste schatting. Hoe voorspel je wat de volgende golf van opkomende technologieën wordt? En hoe spring je op de wagen als een van de eerste? Dat zijn de complexiteiten en dit is waar we over na moeten denken.

Wat voor type skills heb je nodig?

Allereerst moeten we zorgen voor een brug tussen opleidingen en industrieën. Als je nu vier jaar studeert is de technologie die er aan het begin van je studie was alweer verouderd, zo snel gaat het. Dus ben je niet op de hoogte van wat er gebeurt in het bedrijfsleven.

We moeten het curriculum dus veel sneller gaan aanpassen en meer dialoog voeren tussen opleidingen en verschillende industrieën. Wat we allemaal voor onszelf moeten doen is adaptief zijn en continu aan leren. En bereid zijn verschillende keren van carrière te switchen. Er zijn ook onderscheidende menselijke kwaliteiten die AI niet kan nabootsen, tenminste niet in de nabije toekomst. Dat zijn skills als kritisch denken, creativiteit, emotionele intelligentie en innovatie.

Banen met veel herhaling zijn de eerste die vervangen zullen worden. In de volgende fasen gaan intelligente machines ons helpen onze banen beter te doen. In de derde fase zullen machines mensen compleet kunnen vervangen.

Daarmee betreden we economisch terrein. Als je kijkt naar hoe onze economie nu georganiseerd wordt, wat wordt de grootste impact?

Ik kijk graag naar de toekomst en de voorspellingen van de Verenigde Naties over onder andere de wereldpopulatie. Deze voorspellingen komen neer op 10 miljard mensen tegen het jaar 2050. Dat is gebaseerd op conventionele modellen waarin de bevolking van Europa krimpt, China stabiliseert, en Afrika sterk stijgt. Waar de modellen geen rekening mee houden zijn opkomende technologieën. Bijvoorbeeld op het gebied van veroudering. We leren niet het proces terug te draaien, maar wel het te vertragen of stoppen. We ontwikkelen medicijnen tegen de meest dodelijke ziektes. AI leert ziekten te voorkomen voordat ze ontwikkelen. Over vijftien jaar hebben we nano-robots die je immuunsysteem kunnen versterken. Dat allemaal bij elkaar maakt dat we straks tenminste 20 of 30 jaar ouder worden. Dus we gaan sterk over de 10 miljard heen schieten. Dat is het eerste. Tegelijkertijd, hoe geavanceerder onze technologie, hoe minder mensen nog onderdeel van de arbeidsmarkt uitmaken. Het huidige model past dus totaal niet meer. We hebben een model nodig dat wel overeind blijft bij deze gigantische verschuivingen die eraan komen.

Dus door AI worden we extreem oud en baanloos. Wat is ons plan? Wat gaan we doen met onze tijd?

Ten eerste, alle nieuwe technologieën creëren ook weer nieuwe banen. De vraag is: hoeveel verdwijnen er en hoeveel komen erbij? De algemene verwachting is dat er meer verdwijnen dan dat er bijkomen. Dus dat wordt de uitdaging. Mensen willen graag aan iets bijdragen, dat is een belangrijke psychologische behoefte. Dus zelfs als we op een gegeven moment converteren naar een universeel basisinkomen, dat maakt mensen niet noodzakelijk gelukkig. Aan de positieve kant hebben we meer tijd voor de dingen die we leuk vinden, maar

MenA.nl | 17

Expert Visie

uiteindelijk willen we ons ook nuttig voelen. Daar moeten we dus wat op vinden, maar het is een erg complex probleem. Niemand weet precies wat er gaat gebeuren, maar dit is één van de scenario's: een enorme bevolkingsgroei en veel minder banen.

Specifiek voor het M&A-publiek, de advocaten, consultants en bankiers. Behoren zij tot de eersten die het veld moeten ruimen?

Alles wat met herhalende patronen te maken heeft gaat als eerste verdwijnen. En daarna komen de complexere banen aan de beurt. Stel je een systeem voor dat iedere juridische zaak ooit gelezen heeft.

Het kan verbindingen maken die mensen nooit kunnen maken. AI gaat de beste advocaat ter wereld voortbrengen, de beste CTA, de beste doctor, de beste ingenieur en ga zo maar door. Hoe kun je daar met conventionele kennis mee concurreren?

Hoe kijk je naar de verschuiving van kapitaal die moet plaatsvinden om de negatieve gevolgen van de AI-revolutie tegen te gaan? Hoe kun je de welvaart beter verdelen?

Automation zorgt voor een her-distributie van menselijk kapitaal. Productiviteit en lonen gingen lange tijd hand in hand, maar doordat technologische ontwikkelingen exponentieel plaatsvinden, gaat dat niet meer op. Dus gaat er een kloof ontstaan tussen welvaart en armoede. De vraag is hoe groot die kloof wordt? Dat is een hele serieuze vraag waar we een antwoord op moeten vinden. Sommigen zullen enorm profiteren van deze ontwikkelingen. We moeten zorgen dat ‘gewone’ werknemers ook profiteren. Dat kan alleen met een holistische aanpak.

Kijkend naar M&A, voorlopers nemen al bedrijven over met intellectuele eigendommen om hun positie en performance te verbeteren. Hoe kijk je daar tegenaan?

Het mooiste hiervan vind ik zelf werken met de startups. Die hebben nagedacht over oplossingen

18 | MenA.nl

waar organisaties nooit over hebben nagedacht.

Soms zijn de corporates er al jaren mee bezig en hebben ze miljoenen geïnvesteerd en dan blijkt het al te bestaan bij startups. Denk dus na over je langetermijnstrategie en welke componenten je daaraantoe moet voegen. En vervolgens of je die zelf gaat produceren of gaat kopen. In het geval van een acquisitie haal je nieuwe kennis in huis. Je doorbreekt het groepsdenken en betrekt een nieuw perspectief.

Daar zitten grote voordelen aan vast. In termen van intellectueel eigendom, ik betwijfel of dat over tien jaar nog een issue zal zijn. Want als het een jaar duurt om een patent te krijgen, dan is de technologie alweer achterhaald. De key is daarom speed to market en de efficiëntie van de executie.

Dus alle patent law advocaten zijn straks werkloos.

Heb je wat voorbeelden van bedrijven die het goed doen op het gebied van AI? Allereerst de main players. In de VS zijn dat IBM, Amazon, Google en Microsoft. Zij verleggen voortdurend de grenzen van hun industrieën. Wat Google doet met Deep Mind is ongelofelijk. China is ook enorm aan de weg aan het timmeren op het gebied van AI en ze investeren veel. Dus China is zeker ook een grote mededinger. Meer dan 60 landen hebben AIstrategieën en richtlijnen geïmplementeerd omdat ze zien hoe belangrijk het is in alles wat ze doen. Om aan te geven hoe snel het gaat. Het afgelopen jaar is een nieuwe klasse algoritmes ontwikkeld genaamd ‘lessthan-one-shot’. Normaliter heb je grote hoeveelheden data nodig om een algoritme te trainen: bij LO-shot learning kan het met een fractie van deze data. Dit kan toegepast worden in allerlei situaties waar minder data beschikbaar is en dat kan erg nuttig zijn.

Als je in private equity zit of venture capital, en je wilt hierin vooroplopen, wat zijn dan de belangrijkste criteria vanuit AI-perspectief?

Kijk niet alleen naar de technologieën, maar vooral naar welke ecosystemen aan het ontstaan zijn. We

weten namelijk al welke technieken gaan doorbreken: autonome auto’s, drones, virtual reality, AI, et cetera. Kijk daarom naar welke ecosystemen gaan opduiken om deze technologieën te ondersteunen. Daar kun je de grootste impact maken als investeerder.

Je bent in Nederland geweest. Zie je hier wat interessante bedrijven of ontwikkelingen op AIgebied?

Jullie hebben geweldige instituten, zoals de TU Delft. Top notch op technologisch gebied. Ook hebben jullie veel startups. Een van de dingen die me is opgevallen aan Nederland is dat er enorm veel innovators zijn. Dat vertelt iets over de cultuur zelf en hoe innovatief en creatief die is. Jullie hebben een geweldig ecosysteem. Zonder twijfel.

Je noemde al China. Nog andere plaatsen die een bepalende rol gaan spelen in de AI-revolutie?

China en de VS lopen voorop. Europa als geheel zou een grote speler kunnen worden. Een belangrijk verschil tussen door AI gedreven economieën en de economieën die we gewend zijn is dat alle landen onderdeel kunnen zijn van de ecosystemen en een grote impact kunnen maken, inclusief derdewereldlanden. De kennis die dit mogelijk maakt is aan het democratiseren.

Wat als een mega tech company, zoals Google, als eerste super intelligentie ontwikkelt en daarmee in staat is bedrijven in alle sectoren eruit te concurreren.

Hoe voorkomen we het risico op zo'n super monopolie?

In het boek zeggen we ‘in wiens beeltenis is het model gebouwd’? Want degene die het produceert, bepaalt wiens waarden en belangen het vertegenwoordigt. Daar komt de rol van wet- en regelgeving kijken om monopolies te voorkomen. De ‘black box’ van AI moet misschien wel ge-audit gaan worden. Als iets mensen wereldwijd en de maatschappij als geheel beïnvloedt, dan hebben we misschien gereguleerde audits nodig om er zeker van te zijn dat het binnen de democratische waarden blijft die we belangrijk vinden. Deze issues moeten we blijven adresseren.

Ben je optimistisch dat dit nu het geval is?

Van wat ik zie gebeuren ben ik optimistisch. Er is veel interesse in deze gebieden. Er is veel potentieel. Het gaat alle aspecten van ons leven beïnvloeden, dus het is logisch dat veel mensen betrokken raken en kijken hoe we het kunnen laten werken voor ons allemaal.

En hoe zit het met overheden die AI inzetten om burgers op een extreme manier te monitoren, is daar wat tegen te doen?

Helaas komt technologie met voor- en nadelen. De sleutel naar het succesvol benutten van het potentieel van AI is een balans vinden waarmee de voordelen sterk overheersen op de nadelen. Kijk bijvoorbeeld naar de algoritmen die we hebben. Het is mogelijk iemand te brainwashen via social media. Kijk naar deep fakes die steeds realistischer worden. Stel je voor dat de CEO van een bedrijf nepnieuws brengt dat het aandeel doet instorten. Tegen de tijd dat men doorheeft dat het een deep fake is, is het al te laat. Dat zijn grote gevaren.

Tegelijkertijd zijn er enorme voordelen te realiseren voor de mensheid op het gebied van educatie, zorg en mobiliteit.

Je bent betrokken bij Drakestar Partners en je ziet verschillende velden ontwikkelen en samenwerken in de ontwikkeling van AI. Zie je nieuwe manieren ontstaan waarop de overheid, bedrijven en investeerders anders samenwerken door de AIrevolutie?

Het leuke van venture capital is zien wat startups aan het doen zijn. Dat is een van de redenen dat ik adviseur ben geworden. Het helpt me te begrijpen wat er across the board gebeurt. Maar het type partnerships verandert snel. Overheden, academische instanties, de private sector. Dat is niet eerder gebeurt. Neem bijvoorbeeld de samenwerking tussen SpaceX en NASA. Wij leveren veel kennis en training, en bij SpaceX doen ze ongelofelijke, innovatieve dingen. Ze doen dingen sneller en goedkoper. Samenwerking tussen grote corporates en startups is het model van de toekomst. 

MenA.nl | 19

Awards

ONTDEK DE WINNAARS VAN DE BELGISCHE M&A AWARDS 2020 TEKST CONSTANTEYN ROELOFS

O

p woensdag 17 maart werden in vijf categorieën de winnaars van de M&A Awards België bekend gemaakt.

Helaas: dit jaar geen groot galadiner met boeiende sprekers in Brussel om terug te kijken op het afgelopen dealjaar. Het Coronavirus gooit nog steeds roet in het eten.

Dat betekent gelukkig niet dat er niet genoeg te zeggen valt over de bewegingen in de overnamemarkt.

Creativiteit, ondernemerschap en het doorzettingsvermogen om ook in uitdagende tijden boven te komen drijven plaatsen de echte topondernemers en ondernemingen apart van de rest van het peloton.

Hoe vervelend zo’n crisis dus ook is, er is voor de jury juist weer extra goed te zien welke bedrijven en ondernemers ondernemend België naar een hoger plan tillen.

Het Coronavirus sloeg ook toe in de transactiepraktijken des

20 | MenA.nl

lands. Er was in België duidelijk een teruggang waar te nemen in het aantal deals, met name in het middensegment. Toch is het gelukkig niet allemaal ellende. In de life sciences-sector ging het juist erg goed. Nu is België sowieso sterk vertegenwoordigd op dit vlak, maar een jaar van pandemisch ongemak zorgt, hoe cynisch dat ook klinkt, juist weer voor een extra impuls voor de biomedische sectoren.

kant en Michael Sephiha van De Tijd verzorgde het journalistieke perspectief. Eric van Zele, voormalig CEO van Barco, bracht een schat van corporate ervaring mee. Nadat alle top-drietjes en favorietenlijsten grondig waren besproken tijdens een digitaal overleg, kwam de jury tot een eensgezinde conclusie over welke bedrijven er dit jaar met de prijzen vandoor gaan.

De jury die uit 14 genomineerde deals moest kiezen stond dit jaar weer onder leiding van Urbain Vandeurzen, die in het verleden zelf een prachtig bedrijf tot wasdom bracht en sindsdien naam maakte als een van de topinvesteerders van België. In zijn taak werd hij bijgestaan door investeerders Pierre Demaerel (BVA en Belgian Growth Fund) en Renaat Berckmoes (Fortino Capital). Philippe Haspeslagh, investeerder en Honorary Dean van de Vlerick Business School, vertegenwoordigde de academische

BEST LARGE-CAP CORPORATE DEAL 2020: AEDIFICA HOIVATILAT Deals boven een dealwaarde van 250 miljoen euro met een Belgische partij aan de kopende of verkopende kant.

Er zit een wonderlijk element in het verkiezen van de Best Large Cap Corporate deal op nationaal niveau, namelijk dat bedrijven die op dit niveau mee kunnen spelen het thuisland doorgaans aan het ontgroeien zijn. Duurzame en in-

telligente expansie in Europa was dan ook een belangrijk thema voor de jury. In het geval van de winnaar duidelijk te zien: met het verkiezen van de overname door zorgvastgoedinvesteerder Aedifica van het Finse Hoivatilat registreert de jury weer een belangrijke benchmark voor het Belgische zakenleven. Aedifica is namelijk de eerste GVV die middels een public tender offer z’n vleugels uitspreidt naar de Nordics Finland en Zweden.

Het was een deal met een zeer duidelijke strategische component. Immers, de markt voor verzorgingstehuizen zit, als we de demografische grafieken mogen geloven, de komende jaren wel goed in Europa. Het build-andholdmodel van de Finse partij wordt gezien als een stabiele rots om de komende jaren verder op door te groeien. Dit bleek wel uit het verdere groeipad van Aedifica: sindsdien volgden nog enkele acquisities.

BEST MID-CAP CORPORATE DEAL 2020: BOEHRINGER INGELHEIM - GST Deals tussen de 25 en 250 miljoen euro met een Belgische partij aan de kopende of verkopende kant.

Reuma bij paarden is ongetwijfeld niet een thema waar u elke dag bij stilstaat, maar het is vast mooi om te horen dat dat tegenwoordig met één spuitje te genezen valt. Nog mooier: de stamceltherapie die dit mogelijk maakt is ontwikkeld in België, bij GST, een spin-off van Anacura. Farmareus Boehringer Ingelheim nam de partij over, na een verlovingsperiode van twee jaar waarin gezamenlijk een baanbrekende stamceltherapie op de markt werd gebracht.

Het synergetisch voordeel van de deal is helder: GST krijgt door de deal toegang tot de fenomenale resources van Boehringer Ingelheim en Boehringer Ingelheim krijgt weer een belangrijke pijl op de boog als

het gaat om de ontwikkeling van de volgende generatie medicijnen. Verder prees de jury dat de onderzoekers en faciliteiten in Vlaanderen blijven, zodat het ecosysteem kan blijven profiteren van de aanwezigheid van deze speler. Zo behoudt België z’n positie in de wereldtop van deze sector.

BEST PE GROWTH CAPITAL DEAL 2020: TOSCA - CONTRALOAD De beste deal buiten beursgenoteerde bedrijven om.

Het klinkt als een jongensdroom: twee jonge Belgische ondernemers zien een gat in de markt op het gebied van business to businessverpakkingsmateriaal. Zeg maar: pallets voor de FMCG-industrie, voor het vervoer van ruwe materialen naar grote voedselverwerkers. Met slimme materialen en uitgekiende software weten de jongens dit proces zo te verbeteren dat ze al spoedig de Europese marktleider zijn, met meer

MenA.nl | 21

Awards

dan drie miljoen slimme pallets in circulatie. Dit alles was investeerder Apax partners niet ontgaan. Dit bekende fonds koppelde Contraload aan Tosca, een partij die op dezelfde manier opereert, maar dan net in een ander deel van de markt (transport van de voedselfabrikanten naar de retailers).

Kortom, een mooie match van technologie en complementaire ketens. Daarnaast krijgt Tosca met de overname een basis op het Europese vasteland, waar het management van Contraload de Europese afdeling gaat leiden. Een mooie deal voor de ondernemers, voor de strategische partijen en voor de investeerders uit eerdere rondes (GIMV en D2E), die een mooie exit maken.

BEST VENTURE CAPITAL DEAL TECHNOLOGY: ODOO De firma in het domein van de (software) technologie die de meest in het oog springende ronde groeikapitaal heeft opgehaald.

Van een Waalse boerderij naar de top op het gebied van logistieke software: Odoo doet het zomaar even. De afgelopen tien jaar groeide het bedrijf elk jaar met 50%. Het bedrijf was toe aan een volgende stap in het groeiproces (nieuwe campus, meer personeel) en de investeerders stonden in de rij.

Uiteindelijk werd er een overeenkomst gesloten met het Amerikaanse Sum-

22 | MenA.nl

mit Partners, bekend van …Uber en Flow Traders … . Bij de nieuwe ronde is op korte termijn €81 miljoen euro opgehaald.

BEST VENTURE CAPITAL DEAL LIFE SCIENCES De firma in het domein van de life sciences die de meest in het oog springende ronde groeikapitaal heeft opgehaald.

Geen ziekte met zoveel maatschappelijke impact als kanker - en deze awards zouden ook niet compleet zijn zonder een spruit van de vruchtbare samenwerking tussen academici, investeerders en ondernemers op dit gebied. Therapeutics ontwikkelt kankermedicijnen op basis van immunotherapie. Dit is een van de veelbelovendste avenues waarin de strijd tegen kanker wordt voortgezet, met navenante belangstelling van investeerders.

Dat Iteos bij de wereldtop hoort, blijkt wel uit het feit dat het bedrijf 125 miljoen wist op te halen (18 miljoen van Belgische investeerders). Het is niet alleen de grootste investering van dit jaar, maar ook eentje met een enorme maatschappelijke impact. Het geld is nodig voor nieuw onderzoek en het aantrekken van nieuw talent. De jury roemt ook de enorme snelheid waarmee het bedrijf opgekomen is: van niets naar Nasdaq in 10 korte jaren.

De Belgische M&A Awards 2020 Online werden gesponsord door Ansarada, die onlangs M&A-experts in Noord- en Zuid-Amerika en APAC heeft geïnterviewd en een enquête heeft gehouden onder 50 vooraanstaande dealmakers in heel Europa om een divers perspectief te bieden op wat ons te wachten staat. U kunt hun M&A Global Predictions hier lezen. https://www.ansarada.com/global-ma-predictions-report-2021?utm_medium=edm&utm_ source=menabe&utm_campaign=fy21_c_mql1_ global_ma_report_maawardsbelgium

BEKIJK DE VIDEO'S Video: m&a awards winners 2020 https://maawards.be/ma-awards-2020-winners/ Wie nog meer wil weten over de deals en bedrijven in kwestie, moet zeker kijken naar de M&A Sofa Sessions: een videoreekswaarin econoom Peter De Keyzer in gesprek gaat met de CEO s van de winnende bedrijven. https://maawards.be/ma-sofa-sessions-2020/

MEER WETEN Meer informatie over de jury en het proces is te vinden op MAawards.be. Daar vindt u ook meer informatie over de betrokken kantoren en adviseurs. https://maawards.be/

Dealflash

DEALFLASH VIVENDI VERKOOPT EEN 10% BELANG IN UNIVERSAL MUSIC GROUP KORTE BESCHRIJVING VAN DE DEAL Eind januari 2021 heeft Vivendi de verkoop afgerond van een additionele 10% van het aandelenkapitaal van Universal Music Group (UMG) aan een door Tencent geleid consortium, op basis van een entreprise value van €30 miljard voor 100% van UMG. Als gevolg daarvan bezit het door Tencent geleide consortium nu 20% van UMG. Tencent had een optie op een additionele 10% verworven bij de eerdere aankoop van een 10% belang in december 2019.

UMG is 's werelds grootste muziekonderneming en bestaat uit een Amerikaanse tak gevestigd in Santa Monica en een Nederlandse tak die in Hilversum is gevestigd. UMG vertegenwoordigt artiesten als Drake, U2, The Rolling Stones, Lil’ Kleine, Marco Borsato, Anouk, The Beatles, Kensington en Ariana Grande.

RATIONALE ACHTER DE DEAL Volgens een persbericht van Vivendi van februari 2021 dringen institutionele aandeelhouders al enkele jaren aan op een opsplitsing of uitkering van UMG om de “conglomorate discount” van Vivendi te verminderen.

Waarde transactie 3 miljard EUR

Om een positieve reactie op dit verzoek te overwegen, wenste Vivendi een fair value voor UMG, van tenminste EUR 30 miljard, te verkrijgen. Door de transacties met Tencent op basis van deze waardering is Vivendi in staat gesteld een distributie van 60% van het aandelenkapitaal van UMG onder de aandeelhouders van Vivendi te overwegen.

Koper Tencent-led consortium

GEVOLGEN VOOR STAKEHOLDERS

Datum bekendmaking 29 januari 2021

Target Universal International Music BV Verkoper Vivendi SE

De participatie door Tencent zal UMG in staat stellen haar activiteiten in Azië verder te ontwikkelen. Vivendi heeft bovendien bekend gemaakt dat zij door de transacties met Tencent nu kan toewerken naar een beursnotering van UMG aan Euronext Amsterdam. De voorgenomen transacties moeten nog goedgekeurd worden door onder andere de aandeelhoudersvergadering van Vivendi.

MenA.nl | 23

Behind the Deal

DE OVERNAME VAN LOI DOOR NCOI Modernisering van het onderwijs lijkt de komende jaren vooral weggelegd voor particuliere onderwijsaanbieders. Zeker voor partijen als NCOI, die sterk inzetten op e-learning. Met de overname van LOI verstevigt het bedrijf z’n positie in de onderwijsmarkt.

TEKST JAN BLETZ

24 | MenA.nl

W

ie als buitenstaander het Nederlandse onderwijs observeert, staat versteld van alle vernieuwingen die in de afgelopen decennia zijn geïntroduceerd.

De Mammoetwet (1968) was nog niet ingevoerd, of er kwam een ‘contourennota’ over de toekomst van het onderwijs. Die werd gevolgd door een kwaliteitsnota (over wat kwaliteit in het onderwijs nu eigenlijk behelst), en die weer door een beleidsnotitie over de toekomst van het onderwijs (waarin hartstochtelijk werd gepleit voor ‘eindtermen’ in plaats van ‘kerndoelen’). De sector werd nu eens op afstand van de overheid gezet, dan werd het toezicht weer aangescherpt. MAVO en HAVO kwamen en maakten plaats voor het VMBO. Eerst moesten onderwijsinstellingen worden ‘gemanaged’ alsof het bedrijven waren en was schaalvergroting het devies. Toen moesten scholen en de klassen weer kleiner en persoonlijker. Alleen al in de afgelopen twintig jaar waren er allerlei innovatieve initiatieven: atelier onderwijs, agora, brainport scholen, nieuw leren, school of understanding, iPad-scholen en kunskapsskolan - om er maar een paar te noemen.

Toch is het eigenlijke leerproces al eeuwen niet wezenlijk veranderd. “Onderwijs wordt maar al te vaak nog altijd vooral klassikaal, op vaste locaties en op gezette tijden gegeven, net als in de middeleeuwen”, zegt Han Mesters, sector bankier zakelijke dienstverlening ABN AMRO. Verder is het onderwijs nog altijd sterk gericht op het idee dat kennis in de eerste levensjaren moet worden vergaard, en vervolgens - na de feestelijke diploma-uitreikingen - moet worden toegepast. Kennis waarvan bovendien wordt aangenomen dat deze niet veroudert, en gericht moet zijn op een bepaald vak of specialisatie. Onderwijsinstellingen blijven veel weg te hebben van leerfabrieken die schoolse eenheidsworst voortbrengen, ondanks pogingen zoals het ‘Iederwijs’ om het onderwijs te personaliseren. Allemaal niet ideaal, constateert Mesters.

Voor leerlingen niet, om te beginnen: je zuigt veel meer kennis op als je dat op je gemak kunt doen, waar en wanneer het je uitkomt en hebt meer schik in het leren - gaat het misschien zelfs zien als een manier om jezelf te ontplooien en ‘invulling aan je leven te geven’, in de woorden van Mesters. Hij krijgt bijval van de historicus en psycholoog Eelco Runia, die in 2018 aan de vooravond van zijn pensionering teleurgesteld vertrok als universitair hoofddocent en met een spraakmakende brief in NRC Handelsblad afscheid nam van de Rijksuniversiteit Groningen. In zijn geweldige boek Genadezesjes zet hij uitgebreid uiteen wat er allemaal mis is met het Nederlandse onderwijsstelsel. “Vooral de enorme sloomheid die het gevolg is van het systeem staat me tegen”, zegt hij. Studenten worden niet enthousiast gemaakt voor hun studie, maar – zoals hij in Genadezesjes schrijft – om zo weinig mogelijk tijd te besteden aan cursussen die slechts ten doel hebben je voor te bereiden op de tentamens die je voor die cursussen doen slagen: “De universiteit verplicht haar studenten hun tijd te besteden aan de taaie en demoraliserende strijd tegen het knikkebollen.”

Maar ook de moderne maatschappij is gebaat bij een afscheid van het middeleeuwse onderwijssysteem. Het is stroperig tot en met. Runia rekent in zijn boek voor dat hij als docent met zijn loon van een luttele 45 euro per uur bruto slechts drie procent van het geld opstreek dat

BELANGRIJKSTE RECENTE OVERNAMES VAN NCOI 2010: NCOI koopt Scheidegger 2014: NCOI koopt Vergouwen Overduin, Boertien, secretaresse-opleiding Schoevers en het Nederlands Taleninstituut. Schouten en Nelissen verkoopt ISBW aan NCO 2016: NCOI neemt de bekende aanbieder van particulier middelbaar onderwijs Luzac College over van private equity-firma Nordian Capital Partners 2017: NCOI neemt een aandeel van 49 procent in managementcentrum De Baak (trainingsinstituut voor persoonlijk leiderschap) 2020: NCOI neemt Hogeschool TIO over 2020: NCOI neemt LOI over, opleider voor particulieren

MenA.nl | 25

Behind the Deal

de studenten betaalden om zijn colleges te volgen. De rest ging voornamelijk naar ‘overhead’, om het universitaire apparaat in stand te houden.

En als de samenleving nou nog wat opschoot met al dat geld dat wordt toegelegd op het onderwijs, maar dat valt tegen. Het systeem is even ineffectief als inefficiënt.

Het onderwijs is slecht afgestemd op de eisen van de huidige en toekomende tijd, waarin een leven lang leren steeds belangrijker wordt - een leven dat ook nog eens veel langer duurt dan vroeger. Een leven lang leren is hét antwoord nu er een samenleving ontstaat waarin én een structureel tekort aan hoogopgeleide ‘kenniswerkers‘ bestaat én steeds meer mensen eerder werkzekerheid (‘employability’) hebben dan baanzekerheid. Waarin steeds meer mensen heel verschillende soorten banen vervullen gedurende hun carrière (‘portfoliocarrière’), nu eens zonder betaald werk komen te zitten dan weer als zelfstandige werken, en vaker in een netwerkorganisatie terecht komen dan in een vaste organisatiestructuur, zonder duidelijk onderscheid tussen werk en privé. Een samenleving waarin je in het voordeel bent als je goed kunt leren. Of liever gezegd: waarin je goed kunt ‘leren leren’, en weet hoe je kennis kunt vergaren en deze kunt bijhouden of aanvullen.

Niet alleen op school of in het voortgezet onderwijs, maar ook daarna - in elk geval tijdens je gehele werkzame leven. Als het goed is, raken we nooit uitgeleerd. En idealiter zouden docenten en leidinggevenden deze ontwikkeling naar een leven lang leren stimuleren, en mensen enthousiast maken om hun kennis op peil te houden. “Het bekende coachend leiding geven, is hier ook van belang”, aldus Mesters.

MARKTDENKEN Het inzicht dat het onderwijs beter kan, wordt - kijk naar alle vernieuwingspogingen! - breed gedragen, maar het blijkt zeer moeilijk om het onderwijs goed te moderniseren. Dit komt niet zozeer doordat het inzicht ontbreekt welke verbeteringen nodig zijn, als wel door praktische bezwaren. Institutionele veranderingen verlo-

26 | MenA.nl

pen nu eenmaal traag, en hoe meer partijen betrokken zijn, hoe langzamer het gaat - en onderwijs gaat ons allemaal aan, en allerlei groeperingen bemoeien zich ermee. Het onderwijs is bovendien jarenlang door bezuinigingen geplaagd, wat ook niet bevorderlijk is voor vernieuwingen.

De grote uitzondering op deze regel zijn de particuliere onderwijsaanbieders, zoals NCOI en LOI. Het staat hun immers grotendeels vrij om onderwijs aan te bieden, zoals het hun goeddunkt, en de middeleeuwen achter zich te laten. Voor hen is het onderwijs een markt, zijn leerlingen onderwijsconsumenten en zijn zij aanbieders die - en daarin zit het disruptieve potentieel - niet alleen commerciële onderwijsaanbieders die vast zijn blijven houden aan een eigen klassikaal opgezet systeem de loef kunnen afsteken, maar ook kunnen concurreren met universiteiten en hogescholen en wat van hun ‘marktaandeel’ kunnen afsnoepen. “Zoals de middelbare scholen al te maken hebben met particuliere aanbieders als het Luzac, zo mag het voortgezet onderwijs rekenen op steeds meer concurrentie van particuliere onderwijsinstellingen”, zegt Mesters. Hij ziet dit als een voorbode van een complete disruptie van de sector. Runia is voorzichtiger: “Ik denk dat het grotendeels parallelle circuits zullen blijven. De universiteiten hebben in elk geval weinig belangstelling om te gaan concurreren met die particuliere aanbieders.”

Maar dat het vernieuwende particuliere onderwijs oprukt is een feit. Het onderwijs van deze onderwijsaanbieders is vaak sterk vraaggestuurd, en afgestemd op de persoonlijke behoeften van degene die het volgt (al dan niet ingefluisterd door diens werkgever). Dat vraaggestuurde karakter wordt nog eens versterkt doordat het, anders dan het reguliere onderwijs, vaak ook modulair is opgebouwd: studenten kunnen hun eigen studiepakket samenstellen door modules te kiezen. Ook betreft het vaak online onderwijs (‘e-learning’) of een ‘hybrideʼ combinatie van on- en offline en soms klassikaal en soms individueel.

Onderwijs dat alleen online wordt aangeboden, bestaat

wel, maar aangezien kennis tegenwoordig ‘voor het oprapen ligtʼ zoals Mesters het uitdrukt, hanteren de meeste aanbieders een ‘multi-channelʼ aanpak - ‘hybride leren of ‘blended learning’ zoals het in de onderwijswereld heet - en bieden ze studenten ook de mogelijkheid om van tijd tot tijd samen te komen of om contact met docenten te onderhouden. Prettig voor de studenten om ook zo kennis met elkaar te kunnen uitwisselen, goed voor hun sociale contacten, handig voor de docenten om elke student beter te leren kennen en een passende begeleiding te kunnen aanbieden en het onderwijs af te stemmen op iemands persoonlijkheid, zijn leerdoelen en manier van leren.

CORONAVERSNELLER De coronacrisis heeft de markt voor deze commerciële, sterk online-georiënteerde partijen in een klap vergroot.

‘Onderwijs op afstand’ is opeens de regel geworden, ‘klassikaal onderwijs op locatie’ de uitzondering. Een uitgelezen kans voor de aanbieders van dit onderwijs op afstand. Al zijn er natuurlijk ook bedreigingen, zegt Mesters.

Want hoe groot is de vraag naar dat onderwijs nu echt?

“Het ontbreekt nog wel eens aan leidinggevenden die ingesteld zijn op het coachen van medewerkers. Bedrijven hebben de mond vol van ‘upskilling’ maar daar komt in de praktijk lang niet altijd veel van terecht. Zeker in organisaties waarin professionals hoog in aanzien staan, is dat een gevaar. Het bekende ‘Peter Principle’ kan daar

toeslaan: dat goede professionals worden aangesteld als leidinggevenden, terwijl ze daar dan weer niet zo goed in zijn. Als dat de cultuur is in een bedrijf, worden mensen ook niet gestimuleerd om vaardigheden aan te leren waar ze in de toekomst wat aan zullen hebben. Hooguit om hun vakbekwaamheid te vergroten en kennis op te doen die straks misschien verouderd is.”

Ook aan de aanbodkant is nog niet alles afgestemd op een ideale kennisoverdracht. Zo is de techniek niet altijd ‘cutting edge’. “Onderwijs op afstand volgen komt vaak neer op een film kijken en wat gedownloade pdf’jes bestuderen. Terwijl nieuwe technologieën als virtual reality allerlei mogelijkheden bieden om de onderwijservaring te verrijken - je de indruk geven dat je de collegebanken zit bijvoorbeeld, of dat je in eenzelfde ruimte kunt discussiëren met medestudenten.” Ondanks deze bedenkingen acht hij het waarschijnlijk dat de markt voor particulier onderwijs ook na de coronacrisis zal blijven groeien. Waarbij het accent steeds sterker op e-learning zal komen te liggen, zoals in de afgelopen jaren steeds het geval was.

NCOI: ONDERWIJS ALS SOFTWARE NCOI, voluit: Nederlands Commercieel Opleidingsinstituut, is goed gepositioneerd om daarvan te profiteren.

“Het bedrijf combineert slim on- en offline onderwijs met elkaar.” Het onderwijsaanbod is bovendien zo groot dat mensen hun eigen curriculum in elkaar kunnen zetten met de gestandaardiseerde cursussen van NCOI. Of met cursussen van aanbieders die NCOI heeft

MenA.nl | 27

Behind the Deal

overgenomen. “Die cursussen kun je natuurlijk makkelijk herverpakken, omdat ze gestandaardiseerd zijn.

Onderwijs is als software: als het eenmaal is ontwikkeld, kunnen je makkelijk opschalen.” De cursussen van LOI zijn bijvoorbeeld makkelijk uit te wisselen met die van het eerder overgenomen NTI, ooit opgericht door de kleurrijke ondernemer Bram van Leeuwen, de ‘Prince de Lignac’.

Nog een sterk punt is volgens Mesters het beperkte aantal eigen medewerkers en de grote flexibele schil van leerkrachten, die ook nog eens uitwisselbaar zijn doordat de cursussen gestandaardiseerd zijn. Zodoende kan het bedrijf lage vaste kosten paren aan een grote wendbaarheid. Deze succesformule kan NCOI ook toepassen op bedrijven die het overneemt: “Hun business hervormen, en hun winstgevendheid verhogen door de operational efficiency te vergroten”, aldus Mesters.

Dit groeimodel gedijt bij kleine overnames, van partijen waaraan gesleuteld kan worden. Dit ‘kralen rijgen’, zoals dat genoemd wordt, is de laatste jaren kenmerkend voor NCOI (opgericht in 1996), zeker sinds de economische crisis die in 2008 uitbrak. (Zie kader 1, met recente overnames door NCOI).

Destijds kwamen veel opleidingsinstituten in nood. Met vooruitziende blik zag NCOI-oprichter Robert van Zanten destijds dat de markt voor trainingen en cursussen na de crisis wel weer zou aantrekken. “Het is voor bedrijven moeilijk om jarenlang niet in hun medewerkers te investeren. Er komt dus een inhaalslag ”, zei hij in 2015 tegen Het Financieele Dagblad. Gelijk had hij. In de afgelopen jaren is NCOI uitgegroeid tot zoals het bedrijf het zelf noemt ‘de grootste trainer van werkend’ Nederland. In 2019 had het bedrijf een omzet van 250 miljoen euro en een winst van 30 miljoen euro. “Ruim 10 procent winstmarge op het ‘product’ onderwijs, waar in de publieke

28 | MenA.nl

sector alleen maar veel geld bij moet”, zoals het dagblad Trouw constateert in het artikel: Soms blijkt een diploma van leerfabriek NCOI bitter weinig waard.

Alleen al in de afgelopen 10 jaar nam NCOI bijna 20 bedrijven over. Ook de overname van LOI past in de buy and build-strategie van NCOI. Met de acquisitie van dit bedrijf neemt NCOI een directe concurrent over. Beide bieden hbo- en middelbaar beroepsonderwijs, en daarnaast op professionele opleidingen. NCOI is met z’n 20.000 studenten per jaar wel een stuk groter dan LOI met z’n 12.000 ingeschreven studenten. De twee merken zullen naast elkaar blijven bestaan. LOI en NCOI verwachten elkaar te versterken door kennis en ervaring uit te wisselen op gebieden als onderwijskwaliteit, goedkeuringen, IT en financiën.

Zo op het oog (NCOI wilde niet meewerken aan dit artikel) is de overname van LOI een gouden greep voor de opleider. Vooral de timing – vlak voor de coronacrisis gekocht – lijkt bijzonder gelukkig. Wie had kunnen vermoeden dat e-learning al zo snel zo dominant zou worden? NCOI waarschijnlijk ook niet, maar het bedrijf kan nu wel profiteren van de positie die LOI op het gebied van online onderwijs heeft opgebouwd. LOI draaide de afgelopen maanden zeer goed, dankzij de toestroom van overwegend volwassen studenten die de noodzaak tot scholing inzagen en daar tijd voor konden vrijmaken. Die drukte zal de komende tijd vermoedelijk aanhouden, gezien de noodzaak om na de coronacrisis werklozen om te scholen. NCOI, dat veel korte omscholingsprogramma’s aanbiedt, kan waarschijnlijk een aanzienlijk aandeel in de miljoenen die de overheid hiervoor heeft uitgetrokken tegemoetzien.

MCDONALDISERING Tegelijkertijd zijn er wel enkele kanttekeningen te plaatsen bij de opmars van aanbieder NCOI met al z’n fusies overnames.

In de eerste plaats draagt het bij tot de McDonaldisering van het onderwijs, zoals Runia het noemt, met uniforme onderwijsbrokjes die als hamburgers worden opgediend. Of dat een bezwaar is? Toch wel. In de uitzending van Kassa werd er geklaagd dat de onderwijsbrokjes samen nog geen volwaardige maaltijd vormen.

De docenten weten weinig van elkaars programma’s en of die op elkaar aansluiten. “De studies zijn opgedeeld in stukjes, als een soort legoblokjes. Elke opleiding bestaat uit zo’n zes legoblokjes”, vult Trouw aan. Maar de waarde van een diploma dat iemand krijgt die alle zes blokjes heeft gevolgd is onduidelijk, constateert de krant. Is het een officieel diploma, zoals de website meldt? Of ‘een opstap naar een erkende hbo-bachelor’ zoals in het informatieboekje staat? Vaak blijkt dat laatste, en wordt het ‘diploma’ door geen enkele officiële instantie erkend. “De accreditatieorganisatie voor hoger onderwijs noemt de claims over diploma’s ‘misleidend’”, aldus Trouw. Inmiddels heeft de Onderwijsinspectie een onderzoek ingesteld of NCOI onjuiste informatie heeft gegeven over de waarde van haar diploma‘s.

Runia vraagt zich sowieso af of de studenten wel altijd zo tevreden zullen zijn met standaardlessen en modules, waarbij de persoonlijke inbreng van de docent minimaal is. “Zij stellen het juist op prijs als een docent wat persoonlijks toevoegt aan zo’n cursus.” De modulaire opbouw van studies – waarbij een student vakken die hem niet aanstaan makkelijk kan overslaan – leidt er bovendien al gauw toe dat studenten gemakzuchtige keuzes maken en weinig worden uitgedaagd. Provocerend uitgedrukt: “Ze worden misschien wel geïnspireerd, maar niet gefrustreerd.” Terwijl het voor je ontwikkeling goed is om ergens moeite voor te doen.

Kwalijk is ook dat de docenten zo miezerig worden betaald, vindt Runia. Die kritiek sluit aan op de kritiek die

deze docenten (anoniem)ventileren in Trouw. Het dagblad laat een docent aan het woord die gemiddeld 285 euro per lesdag krijgt. “Dat lijkt aardig wat. Maar als je de tijd meerekent die hij kwijt is aan voorbereiding, reizen, begeleiding van cursisten en nakijken, verdient hij minder dan 20 euro per uur.” Sinds de coronacrisis zijn de vergoedingen voor onderwijs op afstand ook nog eens met 20 procent omlaag gegaan. Wegens corona hoefden docenten immers niet meer te reizen, redeneerde NCOI. In het verlengde hiervan is er kritiek dat de docenten als een soort huurlingen worden behandeld, en van studenten punten krijgen voor hun prestaties. Niet bepaald een goede manier om ze echt te betrekken bij NCOI en het beste uit hen te halen.

Aan de andere kant: “NCOI voorziet zeker in een behoefte van het bedrijfsleven”, aldus Runia. “Als iemand die is afgestudeerd in dienst wordt genomen door een bedrijf, is dat niet omdat ze daar geloven dat hij zoveel heeft geleerd tijdens zijn studie, maar omdat ze geloven dat hij ‘employable’ is.” Zo iemand kan goed leren, is de gedachte, maar moet z’n kennisachterstand nog inlopen.

Bijvoorbeeld bij NCOI, dat vele op de behoeften van het bedrijfsleven toegesneden opleidingen aanbiedt. En zo vinden jaarlijks 20.000 mensen hun weg naar NCOI. Er valt ook veel te zeggen voor de manier waarop NCOI te werk gaat, oordeelt Runia. Dat NCOI sterk, steeds sterker, inzet op e-learning vindt hij vooral gunstig: “Dat biedt mogelijkheden om het onderwijsaanbod sterker te personaliseren tegen een fractie van de kosten die je daarvoor moet maken in het traditionele onderwijs.”

Hetzelfde geldt voor het modulaire onderwijssysteem dat – ondanks de bezwaren die Runia ertegen heeft – ook een stimulans kan vormen voor een op het individu toegesneden onderwijs, en daarmee kan bijdragen aan de transformatie naar een samenleving waarin een leven lang leren centraal staat. Ook Runia onderschrijft: het reguliere onderwijs kan nog wat van NCOI leren. 

MenA.nl | 29

Interview

‘DE TOON ZETTEN IN TECHNOLOGY DEALS’ IMPROVED Corporate Finance/Drake Star Amsterdam groeit steeds verder, het aantal technology deals is sky high. Met name de sectoren new mobility, energy-transition en smart cities zorgen voor die stormachtige expansie. Door Jelle Vastert als Associate Partner aan zich te binden, verzekert het team rond Managing Partner Frank Verbeek zich van verder succes in de toekomst.

TEKST CHARLES SANDERS

J

elle Vastert heeft meer dan tien jaar ervaring in E-Mobility en de energie-transitie. Na zijn studie waterbouwkunde in Delft werkte hij in de finance en strategy consulting en behaalde zijn MBA in Barcelona. In 2011 kwam hij bij Better Place terecht, en daarna werkte hij bij wereldspelers als Tesla, Lyft en Softbank Energy. Een uniek trackrecord, vanuit een heldere visie op elektrische mobiliteit en hernieuwbare energie.

“Better Place was de eerste poging om elektrisch rijden echt grootschalig uit te rollen”, vertelt de 43-jarige.

“We bouwden schaalbare infrastructuur rondom batterijwissel-technologie en probeerden verschillende autofabrikanten aan te laten haken.” Zo maakte Renault van de gewone Fluence een Zero Emission uitvoering door plaats te creëren voor het zware accupakket. De standaard al niet erg fraaie Fluence bleek echter moeilijk te positioneren.

TRIP DOWN MEMORY LANE En wie nu naar de specificaties van die auto kijkt, moet – gezien de ontwikkeling van de sector – haast wel glimlachen. Met een accucapaciteit van welgeteld 22 KWh en een actieradius die op papier 185 kilometer bedroeg – in de praktijk eerder de helft, vanwege de oude NEDC-meting – lijkt dat project anno 2021 a trip down memory lane. Wat te denken van een topsnelheid van 135 kilometer per uur... Nee, die Renault Fluence ZE was bepaald geen Tesla: 95 pk leverde de

30 | MenA.nl

elektromotor én een acceleratie tot honderd kilometer per uur van dertien seconden.

“Maar het team van het Israelische Better Place zag destijds wel in dat dit idee de wereld zou kunnen veranderen”, aldus Jelle Vastert. Better Place verdient zeker waardering voor de poging. Zo werd op Schiphol een station gebouwd waar Fluence ZE-taxi’s in enkele minuten hun bijna-lege accupakket konden omwisselen voor een vol exemplaar. Het concept oogstte lof, maar sloeg het vervolgens niet echt aan. Better Place ging in 2013 failliet en de elektrische Fluence verdween roemloos van het wegdek.

Maar in het hoofd van Jelle Vastert had de elektrische link wortel geschoten. “De technologie was er klaar voor”, vertelt hij ruim tien jaar later. “Ik keek vervolgens naar andere initiatieven die de transitie versnelden. Toen kwam Tesla in beeld. Dat masterplan van Elon Musk sprak mij, ook als ingenieur, enorm aan. De cultuur van Tesla ook. Het uiterste uit jezelf en uit je team halen, altijd. Heel concreet resultaten boeken. En bij Tesla was het doel altijd al om de gehele industrie te veranderen.

En ja, dat komt nu ook uit.”

DUITSE SOFTWARE ACHTERSTAND Daar waar zo ongeveer alle andere automotive-spelers nu amechtig hijgend achter aan hollen. Ook de in deze branche ooit zo toonaangevende Duitsers. “De achterstand in batterij-technologie, productie-capaciteit

“Achterlopen is gevaarlijk, dat is kristalhelder”

MenA.nl | 31

Interview

en ook software-integratie is zeker niet ingelopen”, zegt Vastert. “De grootte van de batterij is best goed, maar de software-integratie is onvoldoende. Elon Musk zit heel dicht op de technologie, heeft er echt verstand van, en trekt ook de beste mensen ter wereld aan. Tesla heeft ook nog het voordeel dat het geen rekening hoeft te houden met enige legacy. Je kunt zo’n Model 3 mooi vinden of niet, het gaat erom dat hier geen compromissen zijn gedaan. Als ik PSA nu nog hoor zeggen dat ‘diesels kunnen bijdragen aan de klimaatdoeleinden…’ Tja, echt toptalent in software slaat zo’n merk dan misschien ook maar even over.”

Tesla vroeg Jelle Vastert het Supercharger-project in Europa op te zetten. En dat deed de Nederlander met verve. In enkele jaren wist hij met zijn team 400 laadstations én Europese dekking te realiseren. Waarna hij als Director of Global Electric Vehicle Infrastructure de mondiale charging-programma’s en netwerken onder zijn hoede kreeg. Nu werkt hij nog steeds direct aan schalen van nieuwe technologie – van e-bikes en zonneauto's tot vliegende taxi’s. Bij IMPROVED Corporate Finance/Drake Star Partners Amsterdam begeleidt hij daarnaast, als sector-expert, de transacties in het E-mobility&Energy Transition-domein.

Managing Partner Frank Verbeek van IMPROVED wist met zijn team van inmiddels twintig full time professionals en elf Associate Partners afgelopen jaren een sleutelpositie in die markt te verwerven. Wereldwijd, wel te verstaan. Recente voorbeelden zijn landmark deals in de mid-market. Zoals de verkoop van Etergo aan het Indiase Ola Electric Mobility, de verkoop van de oplaaddivisie van GreenFlux aan 3i Infrastructure/Joulz, de verkoop van Ubitricity aan Shell en het adviseren van The Mobility House en Last Mile Solutions over fundraising.

32 | MenA.nl

AAN DE INNOVATIE FRONTLIJN “Jelle heeft een duidelijke visie op het versnellen naar een toekomst van geïntegreerde elektrische mobiliteit en duurzame energie”, aldus Verbeek over zijn nieuwe Associate Partner. “Zijn track record van operationele en technische expertise bij bedrijven die aan de frontlijn van innovatie opereren, is ongekend groot. Hij geeft een boost en is een aanvulling voor de skills van ons team.”

Om die leidende positie in technology-deals te behouden, bundelde IMPROVED recent al de krachten met Managing Partner Ron Vrijmoet van DEUS, in artificial intelligence gespecialiseerde en leidende speler. Want met name in new mobility, energytransition en smart cities speelt relevante AI een belangrijke rol. Vandaar ook dat Dr. Omar Hatamleh – de Technology Integration Manager van NASA – als adviseur deel uitmaakt van het international team dat wordt aangestuurd vanuit Amsterdam. Om verder te groeien wil IMPROVED opdrachtgevers met dit niveau aan extra kwaliteit adviseren. Daarom is besloten ook in vertaalslag van data naar AI de noodzakelijke stappen te zetten. “Achterlopen is gevaarlijk, dat is kristalhelder”, zei Frank Verbeek eind vorig jaar nog in een interview met M&A Magazine. “De corona-crisis heeft duidelijk gemaakt dat de belangstelling voor nieuwe technologieën alleen maar is toegenomen.

Natuurlijk zal daardoor de interesse voor in AI excellerende bedrijven navenant groeien.”

ELEKTRICITEIT BOVEN WATERSTOF En met al die groei en transitie is daar nu dus Jelle Vastert als Associate Partner bijgekomen. Zijn mobilityblik focust op de toekomst. En die toekomst voor transport is batterij-elektrisch; van de fiets tot de lijnbus, aldus Vastert.

Gevraagd naar de rol van waterstof: “Dat pleidooi als alternatief voor batterij-elektrisch bij transport snap ik niet zo goed. Ja, waterstof is energie-dicht, en je kan het goed gebruiken in industriële processen.

Elektrolyse kan duurzaam, maar is nog inefficiënt en de benodigde nieuwe infrastructuur is daarbij best ingewikkeld. Qua mobiliteit heeft batterij-elektrisch vooralsnog de toekomst. Zelfs voor de binnenvaart en het vrachtverkeer.”

De motivatie van Jelle Vastert om het Mobility en Energy Transition Team te ondersteunen: “Hier staat een heel goed team dat zorgt dat ook Amsterdam nu op de kaart staat bij e-mobility deals. Ik heb veel in Silicon Valley gewerkt, daar zijn tal van investeerders in e-mobility, die bedrijven helpen groot te denken. Dat helpt goede ideeën vooruit! In Europa lopen we straks voorop met de vraag naar producten rond de elektrificatie, het is belangrijk dat we ook met het aanbod en de productie aansluiten.”

Wat hij persoonlijk wil? “Dat de transitie naar zonne- en windenergie versnelt, en we tegelijkertijd steeds meer mobiliteit elektrisch maken. En zelf een paar ideeën helpen schalen. Dat Europa ook qua technologie en productiecapaciteit mee blijft doen in new mobility.

Met Amsterdam als global centrum voor advies, inzake financiering en M&A van nieuwe mobiliteit.”

GERUCHTMAKENDE ACQUISITIE IMPROVED Corporate Finance/Drake Star Amsterdam adviseerde in de impactvolle acquisitie van NewMotion door Shell de verkopende aandeelhouders. En daar waar op menig voorhoofd een frons verscheen toen dat

“Qua mobiliteit heeft batterij-elektrisch vooralsnog de toekomst. Zelfs voor binnenvaart en het

‘fossiele’ Shell die ‘groene’ laadpaal-providers uit Amsterdam overnam, bleek in de praktijk dat NewMotion daardoor tot Europa’s grootste kon uitgroeien.

“De ontwikkelingen blijven doorgaan”, aldus Jelle Vastert.

“Al die auto’s voor bewoners van een groot flatgebouw opladen? Dat is over een paar jaar echt geen item meer, de aansluitingen liggen er grotendeels al. Die moet je alleen slim ontsluiten en aansturen. Kijk naar hoe destijds het gasnetwerk tot stand kwam, dat was echt veel gecompliceerder. En als je een beetje flexibel bent met wanneer je laadt, kost het straks bijna niets.

Zo wordt mobiliteit voor iedereen beter, schoner en goedkoper. In het Verenigd Koninkrijk kun je nu al ’s nachts gratis opladen; het waait immers toch op de Noordzee.”

‘VOORAL VAKANTIE OPNEMEN ’ Qua deals in new mobility is het drukker dan ooit. Bij IMPROVED/Drake Star Amsterdam wordt 24/7 gewerkt, Managing Partner Frank Verbeek ziet nog ruim na 01.45 uur in de nacht mails voorbijkomen. Om dat vol te kunnen houden hamert hij er bij zijn mensen op dit jaar toch vooral vakantie op te nemen…

“Het is een heerlijk gekkenhuis en er gaat de komende tijd vooral door consolidatie nog veel meer gebeuren, alleen de groten blijven over”, voorspelt Verbeek.

“Maar denk ook aan drivetrains, aan accu-technology, aan storage, aan veel hele specifieke software. In Q2 verwacht ik onze eerste miljardendeal. En dan zijn er nog de spelers die naar de beurs gaan. Ik zie veel kansen voor innovatieve bedrijven, veel mogelijkheden aan de financieringskant; er zijn zekere assets voor investeerders. Uiteindelijk wordt er veel echte waarde gecreëerd.”

En dan is er nog het trans-Atlantische verkeer.

“Amerikaanse partijen willen naar Europa”, weet Frank Verbeek. “Omgekeerd wil Europa naar Amerika.

General Motors heeft tot 2030 zo’n 25 miljard dollar voor elektrificatie gereserveerd. En ja, de elektrische Hummer komt eraan, net als de cyber truck! Zelfs de ultieme petrolhead gaat uiteindelijk overstag… We gaan nog heel veel mooie transacties zien.” 

MenA.nl | 33

Onderzoek

INTEGRITEITSCULTUUR ALS MOTOR IN FUSIES EN OVERNAMES Uit verschillende onderzoeken en rapporten blijkt dat soft issues een ondergesneeuwd kindje is in M&A. Een belangrijk soft issue is de integriteitscultuur.

Dan hebben we het over de sfeer waarin de target zich gedraagt of handelt op een manier die uitlegbaar en te verantwoorden is. Gebrek aan integriteit vergroot het risico op value leakages van de portfolio onderneming en verhoogt de failure rate van de transactie. Integriteit is dus niet soft. En het is te meten.

TEKST NATHALIE VOORTMAN MBA & PROF. DR. RONALD JEURISSEN

W

aardemaximalisatie van de investering gedurende de looptijd van het Private Equity fonds is key. Men zou daarom verwachten dat de integriteit van de target ook deel uitmaakt van het M&A-proces. M&A is immers een sector waar alle relevante informatie over de target wordt gewikt en gewogen, en de integriteitscultuur hoort daar zeker bij, zo zou men denken. De praktijk is echter anders.

Waarom wordt er zo weinig aandacht geschonken aan de integriteitscultuur van de target in M&A’s, terwijl deze van belang is voor de waardecreatie?

Deze vraag stond centraal in het Nyenrode-onderzoek ‘Integriteitscultuur als motor in fusies en overnames’, waarvan het belang wordt gesteund door de Neder-

34 | MenA.nl

landse Vereniging van Participatiemaatschappijen. Onderdeel van dit onderzoek waren diepte-interviews, afgenomen tot in het najaar van 2020, onder deelnemers aan het M&A-proces waarbij Private Equity betrokken is. De focus lag op de investeringsbeslissing t.a.v. targets in de groei- of volwassenheidslevenscyclus. Uit het onderzoek blijkt dat men een integere cultuur in de organisatie heel belangrijk vindt, vooral binnen het eigen bedrijf. Maar men heeft moeite om integriteit te betrekken in de Due Diligence van targets. Ook in de post-deal lijkt hier onvoldoende aandacht voor te zijn; zo worden integriteitsthema’s in het ESG-beleid niet als dusdanig herkend. Het Nyenrode-onderzoek kon achterhalen waarom dat zo is. Op basis van deze diagnose doen de onderzoekers aanbevelingen voor verbetering, inclusief een actieplan voor de eerste stappen.

HEEFT DE M&A-WERELD INTEGRITEITSCULTUURONDERZOEK NODIG? Jazeker, integriteitsrisico’s hebben namelijk impact op het succes van M&A’s. Het Nyenrode-onderzoek geeft rijke voorbeelden van integriteitsrisico’s die de M&A-sector zelf heeft ervaren: contante betalingen, zelfverrijking door en ‘bullish’ gedrag van de ondernemer, verzwijgen van geannuleerde projecten, dominante en impliciete leidinggevenden, verbloemen van slechte resultaten door het management, diefstal, frauderende directeuren, productieverlies door baanonzekerheid, weerstand, recalcitrant gedrag en gebrek aan onderling vertrouwen tussen de medewerkers van de target of portfolio onderneming. Deze gedragingen resulteren in een hoge kostenpost.

“An organization, no matter how well designed, is only as good as the people who live and work in it.” (Dee Hock)

Ten tweede: naast de directe financiële impact is ook sprake van indirecte (financiële) impact als gevolg van reputatieschade. Dit wordt onderschreven door de deelnemers aan het Nyenrode-onderzoek: de integriteitscultuur van de organisatie is key in de investeringsbeslissing. De gevolgen van integriteitsschendingen hebben een grote impact op alle aspecten van de target (reputatie, werknemers en financieel) en op alle stakeholders van wie de reputatie kan worden geschaad door de gevolgen van onvoldoende aandacht voor de integriteitscultuur van de target in het M&A-proces. Indirect de Limited Partner en direct de General Partner, adviseurs en experts, aandeelhouders, management van de target dat ‘in een bepaalde constructie is gezet’ en banken.

Kortom: aandacht voor integriteitscultuur draagt bij aan de reputatie van de sector en vergroot het succes van M&A’s door bij te dragen aan de beoogde synergievoordelen van de transactie, zoals een significante verhoging van de aandeelhouderswaarde, meer begrip van de verkoper voor uitruil van risico’s, het voorkomen van claims achteraf, meer betrouwbare uitkomsten, en het helpen in de ontwikkeling van de relatie met de target. Deviant gedrag en de daarmee gemoeide integriteitsrisico’s worden geïdentificeerd door voorafgaand aan, tijdens en ná de transactie

MenA.nl | 35

Onderzoek

Nathalie Voortman MBA (r.jeurissen@nyenrode.nl) is consultant en interimmanager (JUST Business Consulting) en richt zich op organisatieontwikkeling in het (groot) MKB met focus op evenwicht tussen structuur en cultuur en heeft dit onderzoek eind 2020 afgerond ter afsluiting van haar Executive MBA opleiding aan Nyenrode Business Universiteit.

oog te hebben voor het gedrag van de organisatie en aandacht te hebben voor de integriteitscultuur.

Het geeft een vollediger beeld van de target in de pre-acquisitiefase en handvatten hoe te handelen in de integratiefase en beheerfase waarbij het ‘100 dagen plan’ in het teken staat van het creëren van operationele rust, behoud van key customers en minimaliseren van value leakage.

Genoeg redenen van binnenuit waarom de M&Asector zou moeten innoveren op het vlak van inzicht in integriteitsrisico’s door aandacht voor de integriteitscultuur van de target op te nemen in het M&A-proces.

INTEGRITEITSCULTUUR IS NIET MEETBAAR

WAAROM LUKT HET NIET?

Uit het Nyenrode-onderzoek blijkt dat informatie over integriteit door de sector bij voorkeur in gekwantificeerde vorm wordt verwerkt, waarbij de opvatting leeft dat integriteit niet meetbaar zou zijn. Dat is opmerkelijk, want zulke metingen bestaan al jaren en ze zijn ook betrouwbaar. De sector is blijkbaar niet bekend met hulpmiddelen, zoals meetinstrumenten en auditeerbare normenkaders voor de integere bedrijfscultuur. De cruciale vraag is: bieden deze instrumenten ook daadwerkelijk de oplossing tot het meer aandacht geven aan integriteitsmanagement van de target?

Ze bieden zeker een eerste indicatie. Heeft de leiding van de organisatie aandacht voor integriteit, hoeveel integriteitsovertredingen zien medewerkers? Hoe

Als integriteit zo sterk met de mond wordt beleden, waarom staat het integriteitscultuuronderzoek dan niet hoog op de lijst van alle DD-onderwerpen? Dat blijkt vooral te komen omdat het begrip integriteit zo complex is. Complex, want niet objectief of pakbaar.

En bovenal niet meetbaar. Hoofdzakelijk rijst de vraag ‘wat zijn de aandachtspunten, wat zijn de signalen, waarnaar te kijken?’ op. Ook de ‘ingekaderde werkwijze’ van het doen van auctions (veilingen) komt ter sprake; deze lijkt weinig ruimte en handvatten te bieden voor aandacht voor integriteitskwesties: “Daar kom je moeilijk achter via een dataroom.” Overduidelijk is dat de gevolgen van de houding en het gedrag van de target als resultaat minder abstract zijn.

“Het is uiteindelijk een juridisch risico en dat vertaalt zich weer naar de waardebepaling. Dus daarom is het belangrijk voor investeringsmaatschappijen.”

36 | MenA.nl

Prof. dr. Ronald Jeurissen (r.jeurissen@nyenrode.nl) is als hoogleraar bedrijfsethiek verbonden aan Nyenrode Business Universiteit. Zijn onderzoek richt zich op integriteitsmanagement en bedrijfsethiek in relatie tot recht en economie.

beoordelen medewerkers zelf de integriteit in de cultuur van hun organisatie? Welk rapportcijfer zou je jezelf geven voor integriteit, en waarom? Met een paar eenvoudige, goed gerichte vragen kun je al veel te weten komen. Informatie over integriteit kan een nieuw licht werpen op bestaande twijfels bij een Due Diligenceonderzoek, en het kan ook zekerheid vergroten. Goed management is 'in control' en managet ook de integriteit van de eigen organisatie.

PARADOX: IMPLICIET ONDERZOEK INTEGRITEITSRISICO’S WIJKT AF VAN EXPLICIET ZORGVULDIGHEIDSONDERZOEK Een belangrijke vinding uit het Nyenrode-onderzoek is dat voor het doen van integriteitscultuuronderzoek op dit moment binnen de sector diverse impliciete hulpbronnen worden ingezet. Van het verzamelen van ‘datapuntjes’ tijdens bijvoorbeeld site visits, het inschatten van de integriteitscultuur via het beluisteren van het topmanagement, tot het aanspreken van ‘het eigen onderbuikgevoel’. Het impliciet identificeren van integriteitsrisico’s wijkt af van het expliciete onderzoek van de financiële, commerciële, strategische en juridische risico’s in de formele Due Diligence. Het Due Diligence-onderzoek wordt door de sector gezien als dé belangrijkste risico-mitigerende maatregel. Toch worden integriteitsrisico’s niet geëxpliciteerd in dit Due Diligence-onderzoek om tot een volledig beeld van de risico’s en waarde van de target te komen.

De resultaten uit het onderzoek pleiten voor bewustwording en begripsvorming van integriteitscultuuronderzoek, aanreiken van een framework, integriteitsvragenlijst(je) of een gestandaardiseerde tool zoals een quickscan voor een snelle beoordeling. En het vergroten van de professionele intuïtie door haar bekend te laten worden met bepaalde signalen waar zij op kan letten bij het doen van impliciet integriteitscultuuronderzoek, met name in de delicate fase van de voorgenomen transactie.

Actieplan: “Easy to test and learn about before adoption”

1. ONDERZOEK DE TARGET MET EEN QUICKSCAN De sector geeft aan behoefte te hebben aan een framework voor het beoordelen van de integriteit van een organisatie. Met de SIO Quickscan kan op een vlotte wijze een globaal inzicht gekregen worden hoe sterk het integriteitsmanagement van de target is in de preacquisitiefase. Of van het portfolio in de post-deal. Aan de hand van de uitkomsten kan bepaald worden hoe de integriteit van de onderneming verder versterkt kan worden.

Een eerste stap kan zijn het inventariseren van zaken als: • Is er een heldere visie en ambitie rondom integriteit opgenomen in het beleid?

MenA.nl | 37

Onderzoek

“Het is bovenal de vraag wat je moet diligencen.”

• Zijn de belangrijkste waarden en regels in een gedragscode door de target vastgelegd?

• Hoe worden de vastgelegde waarden en grenzen gecommuniceerd?

• Is integriteit geïntegreerd in het HR-beleid? Is dit zichtbaar binnen in-, door-, en uitstroomprocessen, beloningsbeleid, beoordelingen en ontwikkeling van medewerkers?

• Heeft de target laagdrempelige meldingskanalen ingericht voor integriteitsschendingen?

2. DE EIGEN ROL Daarnaast, of beter gezegd bovenal, laat het onderzoek de behoefte van de sector zien t.a.v. bewustwording van de integriteitsrisico’s en bewustwording van het eigen gedrag, om de aandacht voor de integriteitscultuur van de target te bevorderen. Een drietal handvatten om uit te proberen: • Leef het goede gedrag voor: ‘goed voorbeeld doet volgen’.

• Benadruk het belang van integriteit: ‘licence to operate’.

• En indien nodig: corrigeer verkeerd gedrag en vergroot de vaardigheden door het aanbieden van trainingen.

38 | MenA.nl

3. VERGROTEN VAN DE PROFESSIONELE INTUÏTIE. EEN AANTAL ’RED FLAGS’: • Ongewenst gedrag van management is exemplarisch.

• Medewerkers hebben moeite om met elkaar samen te werken.

• Er is onvoldoende zicht op elkaars handelen.

• Procedures zijn niet helder.

• Het is niet duidelijk wat (on)gewenst gedrag is.

• Gemaakte fouten worden niet besproken.

• Er is onvoldoende tegenspraak.

• Er wordt geen vier-ogen principe gehanteerd bij cruciale handelingen.

Het onderzoek door Nyenrode onderstreept het belang van het expliciteren van integriteitsrisico’s door het doen van een integriteitscultuuronderzoek, desnoods in de post-deal fase. Nóg beter is het om voorafgaand de investeringsbeslissing na te gaan wat de risico’s zijn om zodoende integriteitsrisico’s niet zondermeer te accepteren of in te prijzen en value leakages en reputatieschade voor te zijn door in te spelen op de behoefte van de target in de beheerfase waarin de bouwstenen voor de creatie worden gelegd: “Diligence is the mother of success” (Miguel de Cervantes). 

Onderzoek

EUROPESE M&A-MARKT MEER ‘KOPER-VRIENDELIJK’ DOOR COVID-19 DOOR LISANNE VAN DER VELDEN, ADVOCAAT-MEDEWERKER BIJ CMS EN ROMAN TARLAVSKI, ADVOCAAT EN PARTNER BIJ CMS In Europa heerst weer een meer ‘koper-vriendelijk’ klimaat, nadat de COVID-19 pandemie tot meer risicomijdend gedrag leidde.

Het is geen verrassing dat de eerste helft van vorig jaar moeilijk was, met meer vertragingen en heronderhandelingen over voorwaarden. Tegen het einde van 2020 zag de transactiemarkt een sterk herstel en veel ondernemingen hebben hun processen aangepast aan de aanhoudende onzekerheid en het ‘nieuwe normaal’.

Waar de afgelopen jaren juist een meer ‘verkoper-vriendelijk’ klimaat heerste in de Europese M&A-markt, constateert de 13de editie van de M&A-studie een toename van de hoogte van aansprakelijkheidsbeperkingen (‘liability caps’), langere verjaringstermijnen, minder ‘locked box’ deals en is het gebruik van ‘De minimis’ en ‘basket’ clausules standaard geworden. Dit brengt de risicoverdeling weer terug in het voordeel van kopers.

BELANGRIJKSTE DEALDRIVERS

Over het onderzoek De CMS European M&A Study biedt inzicht in de contractsbepalingen in overnameovereenkomsten, maakt vergelijkingen binnen Europa en met de Verenigde Staten, en identificeert markttrends.

CMS heeft M&A-overeenkomsten geanalyseerd met betrekking tot zowel niet-beursgenoteerde publieke als private organisaties in Europa gedurende de periode van 14 jaar van 2007 tot en met 2020. Van de 5.017 transacties die geanalyseerd zijn, hadden er 408 betrekking op 2020 en 3.849 op de periode 2010-2019.

De 13de editie van de CMS European M&A Study is te vinden op de website cms.law.

Het jaarlijkse onderzoek toont aan dat de belangrijkste dealdriver voor transacties nog steeds kopers zijn die een nieuwe markt betreden (45%), al is er sprake van een kleine afname ten opzichte van vorig jaar (46%). Bijna een derde (31%) van alle deals betreffen acquisities van knowhow of ‘acqui-hire’transacties, 22% van de deals betrof de overname van een concurrent.

REGIONALE VERSCHILLEN Dit ‘koper-vriendelijke’ klimaat is vergelijkbaar met de VS, waar dit gebruikelijker is. Echter, het gebruik van koopprijsaanpassingen in Europa blijft de afgelopen drie jaar consistent tussen 44% en 45%. Dit is een belangrijk verschil met de VS waar een koopprijsaanpassing in bijna alle deals gebruikt wordt (95%).

Daarnaast zijn er ook duidelijke verschillen tussen de Europese landen. Zo werden koopprijsaanpassingen in het Verenigd Koninkrijk in 54% van de transactions gebruikt, veel meer dan in de Benelux (34%) en Frankrijk (36%).

Het gebruik van W&I-verzekeringen blijft laag in de Benelux, Frankrijk en de Zuid-Europese landen – tussen de 5% en 20% – en is flink gedaald in het Verenigd Koninkrijk (van 37% in 2019 naar 27% in 2020). Bij een derde (32%) van de deals werd voor arbitrage gekozen voor het beslechten van geschillen.

In sommige landen (de Benelux, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) was dit minder populair dan in andere (Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Oost- en Zuid-Europese landen).

De CMS European M&A Study 2021 signaleert de volgende ‘koper-vriendelijke’ trends: Langere verjaringstermijnen verjaringstermijnen van 24 maanden of meer namen toe (23% van de deals 4% meer dan in 2019).

Toename van ‘liability caps’ de hoogte van liability caps is sterk toegenomen in 2020. Er waren minder deals waar de cap minder dan de helft van de koopprijs was, namelijk 49%. In 2017 was dat nog 60%. Ook waren er meer deals waar de liability cap gelijk was aan de koopprijs.

Gebruik van ‘locked box’ deals een kleine afname (51% in 2020 ten opzichte van 56% in 2019).

‘De minimis’ en ‘basket’ clausules zijn standaard van toepassing bij de meerderheid van transacties (respectievelijk 74% en 68% ten opzichte van 73% en 66% in 2019).

MenA.nl | 39

Private Equity

VROUWEN MET EEN PE-MISSIE Brigitte van der Maarel en Cilian Jansen Verplanke zijn gepokt en gemazeld in private equity (PE). Van der Maarel is Managing Director van NIBC Investment Partners, Jansen Verplanke is Co-founder en Partner bij Karmijn Kapitaal. En ze is voorzitter van Level 20 Nederland. Naast hun reguliere werk vormen de twee, samen met zes andere mannelijke en vrouwelijke bestuursleden, de stuwende kracht achter de Dutch Chapter van non-for-profit organisatie Level 20.

TEKST CHARLES SANDERS BEELD MARKO VAN DEN BRINK

Doel: toename aantal vrouwelijke investeringsprofessionals in PE. Hoe? Niet praten, maar doen. Door support te bieden!

L

evel20 heeft als ambitie dat 20 procent van de senior posities in onze dynamische tak van sport door vrouwen wordt ingenomen”, legt Cilian Jansen Verplanke uit. “We willen vrouwen inspireren ons te vergezellen in deze industrie, om in te stappen, om vervolgens te blijven en naar senior posities door te groeien.”

“Vooral in investment roles”, vult Brigitte van der Maarel aan. “Daar liggen ook voor vrouwen veel mogelijkheden, veel uitdagingen, veel kansen. De PE-sector is super interessant en biedt door de projectmatigheid van de werkzaamheden juist veel kans om met goede flexibiliteit het werk en een eventueel gezinsleven en hobby’s te combineren. De Level 20-activiteiten worden door het merendeel van de Nederlands PE fondsen onderschreven. Zij dragen er ook actief en financieel aan bij.”

GROEIENDE BETROKKENHEID Level 20 werd in 2015 gestart in het Verenigd Koninkrijk en heeft de steun van een groeiend aantal leden, inmiddels zo’n 2500 PE-professionals in Europa. Met daarnaast nog eens het sponsorschap van momenteel

40 | MenA.nl

meer dan 80 private equity-fondsen, verspreid over elf Europese landen. In Nederland is Level 20 eind 2018 opgestart.

Vrouwen zijn in de gehele financiële sector traditioneel ondervertegenwoordigd, in PE bungelt hun representatie nog eens in die onderste regionen van finance. “Daar willen we met Level 20 verandering in brengen”, zegt Cilian Jansen Verplanke. “En daarvoor werken we met vier pijlers: 1. Research naar diversiteit, 2. Outreach – met lezingen en gastcolleges op universiteiten, bij business schools en bij studentenverenigingen, 3.

Networking events en 4. ons Mentorprogramma.”

Over het Outreach programma vertelt Brigitte van der Maarel: “We geven met een uiteenlopende groep vrouwelijke PE-professionals van verschillende PEfondsen colleges op universiteiten. Dan leggen we aan studenten uit hoe dynamisch onze wereld is, dat je in PE echt het verschil kunt maken. Hoe een carrière in private equity eruit kan zien. En op welke wijze ze via bijvoorbeeld stages een beeld van deze sector kunnen krijgen. Dat doen we door transactie-processen te

beschrijven, op welke wijze de waardecreatie plaats vindt, hoe uiteenlopend je werkzaamheden zijn. En ook door allemaal ons eigen verhaal te vertellen. Dat het gaat over onder andere strategie, financiële modellen, inschatting van managementteams en onderhandelen. Als bij een gastcollege, voor vrouwen en mannen, vier vrouwelijke professionals het verhaal vertellen, komt de diversiteit impliciet mee. Ieder van ons is zeer gepassioneerd. We merken dat aansluitend zowel de mannen als de vrouwen vragen over de werking van diversiteit stellen.”

VROUW-MAN MANAGEMENT Zo werkte Cilian Jansen Verplanke ruim 20 jaar in verschillende leidinggevende participatiefuncties bij ABN AMRO en Rabobank (commercial banking en Equity Capital Markets) voor ze in 2010 besloot met Karmijn Kapitaal het eerste investeringsfonds in small en midsized companies te beginnen, met een ‘gebalanceerd vrouw-man’ management. Omdat ze een vast geloof heeft in de toegevoegde waarde van diversiteit.

“Wij investeren alleen in Nederlandse SME-companies die worden geleid door gender diverse managementteams”, zegt ze op de Europese website van Level 20. “Ik raakte geïnspireerd door het contact met entrepreneurs, door hen te helpen groeien, samen hun businessplannen te ontwikkelen. In PE is elke dag verschillend, never a dull moment. Ook daarom ben ik de sector altijd trouw gebleven.”

De combinatie van werken met mensen én het analyseren van bedrijven en business models, maakt de PE-industrie aantrekkelijk, zo vinden beiden. Niet alleen binnen de finance-sector, maar overall. Dat er relatief

weinig vrouwen in private equity actief zijn, zien beiden als een uitdaging. “En let wel”, zegt Jansen Verplanke, “vrouwen zijn geen mannen in rokken. Ze moeten zichzelf blijven en hun eigen unieke persoonlijkheden meebrengen.”

MENTORPROGRAMMA Net als Cilian Jansen Verplanke, werkte Brigitte van der Maarel een groot deel van haar loopbaan in de bancaire sector, onder andere bij ABN AMRO en ING. Vanaf eind jaren 90 zat ze in de PE-industrie, eerst vanuit leveraged finance, aansluitend ook vanuit M&A. Daarna vervulde ze de rol van Venture Partner bij INKEF Capital en Investment Director bij Convent Capital. En vanaf 2017 dus bij NIBC, als Managing Director van NIBC Investment Partners. Samen met Jansen Verplanke versterkte ze sinds 2018 de jury voor de M&A Award voor Best Small Cap Deals.

“We hebben het mentorprogramma zo ingericht dat vrouwelijke investeringsprofessionals met een werkervaring van ongeveer vijf jaar een mentor, en dat zijn zowel mannen als vrouwen, krijgen”, aldus Van der Maarel. “Deze mentor is een senior investeringsprofessional van een ander PE- of VC-fonds.

De mentoren doen dit pro bono. En met ongelooflijk veel plezier. De matching tussen mentees en mentoren wordt heel professioneel georganiseerd door Ebbinge. In een zeer competitieve industrie is het feit dat partners van een PE-fonds een jonge talentvolle professional van een ander PE fonds helpen, met tijd en aandacht advies support leveren, ons inziens het grootste bewijs dat dit thema door hen omarmd wordt.”

MenA.nl | 41

Private Equity CILIAN JANSEN VERPLANKE Woonplaats Amsterdam Leeftijd 55 jaar Gezin Bonuszoon 30, dochter 15, zoon 13 Favoriete muziek Klassieke muziek Hobby Piano spelen, tennissen en skiën Laatste boek Mijn lieve gunsteling, Marieke Lucas Rijneveld Dé ideale vakantie Met het gezin en vrienden in de bergen van Oostenrijk Film, Netflix The Queens Gambit Auto Mini Cooper S cabrio

Het mes snijdt daarbij aan twee kanten, stelt Van der Maarel. “Ook de mentoren leren er heel veel van. Door de open gesprekken, ontstaat er inzicht en begrip.

Er zijn voor de mentoren ook workshops rondom unconscious bias, die het inzicht en de gesprekken hebben versterkt. De thema’s waarover wordt gesproken, zijn bijvoorbeeld het carrièrepad en welke vaardigheden en ervaring van belang kunnen zijn. En ook welke dynamiek een rol kan spelen bij het al dan niet partner worden in een PE-fonds.”

Want, zo vervolgt ze, “het gaat ook over ‘overtuigen in een IC’ of het voeren van salaris onderhandelingsgesprekken. Aangezien in nog veel PE fondsen slechts één of een klein aantal vrouwen werkzaam is, gaat een deel van de gesprekken over welke impact dat heeft op zowel de zakelijke als de sociale kant van samenwerken. In het algemeen komt er veel neer op de onderwerpen ‘overtuigen en groeien in eigen zekerheid’. En dit alles met als doel dat deze investeringsprofessionals, uitgaande van intrinsieke motivatie, werkzaam blijven in de PE en doorgroeien naar senior posities.”

ERUIT DOOR ZWANGERSCHAP Jansen Verplanke geeft aan dat er nog een ander onderscheidend item is waar veel vrouwen in PE mee te dealen hebben: “Stel je bent er vier maanden uit, vanwege zwangerschap. En uitgerekend in die periode speelt er die ene mooie deal of exit. Die moet je dan aan je – veelal – mannelijke collega laten. En als belangrijke calls of meetings worden ingepland, uitgerekend op het tijdstip waarop jíj de kinderen van school moet halen, hoe ga je daar dan mee om? Herkenbare issues en in de sector goed oplosbaar door met elkaar in gesprek te gaan en te blijven. Ik heb geleerd dat het beter is om

42 | MenA.nl

niet één vrouw aan te nemen, maar twee. Dat helpt. Bij Karmijn Kapitaal, met drie vrouwelijke co-founders, zijn we ook zo begonnen: we hebben direct twee mannen aangenomen en zijn nu in een 50-50% verhouding. Vaak vallen bovengenoemde thema’s samen met het aan het begin staan van een carrière; dus veelal in analisten- en associate-posities. De vraag die dus speelt is ‘hoe komen deze vrouwen richting de functies waar de beslissingen worden genomen?’”

Wat ze bij de Nederlandse tak van Level 20 merken: het thema landt. Ook bij mannen. En ook bij de grotere kantoren. Vanuit Level 20 zijn Cilian Jansen Verplanke en Lesley van Zutphen van Bencis aanspreekpunt voor de partners van de toonaangevende kantoren die nu ook gevraagd zijn voor sponsorship en/of het vervullen van de rol van mentor. De reacties tijdens deze gesprekken zijn ronduit positief, zo is de conclusie.

Bovendien dragen deze PE-fondsen vervolgens vaak ook hun vrouwelijke medewerksters met vijf jaar ervaring aan voor het mentorprogramma.

VROUWEN BRENGEN KLEUR AAN “Noblesse oblige”, zeggen beiden. “Wij moeten het geluid laten horen, wij hebben het pad immers bewandeld. Private equity is ons inziens een zeer interessant en bijzonder divers vakgebied. Vrouwen brengen daar kleur in aan; nemen hun eigen belevingswereld mee. Die kleur en diversiteit brengen vervolgens ook bij mannen een andere kijk op de zaak.

Onderzoek heeft uitgewezen dat diverse teams meer fact based beslissingen nemen en grotere innovatie tonen. Los van de onderzoeken is het, menen wij, van belang om uit de anekdotische sfeer te komen en te blijven. Er is geen noodzaak activistisch te zijn of te worden. Ons ultieme doel? Opheffing van Level 20!”

BRIGITTE VAN DER MAAREL Woonplaats Amsterdam Leeftijd 52 jaar Gezin Dochter 17 jaar en zoon 14 jaar Favoriete muziek Anouk, Amy Winehouse Hobby Sociaal, tennis, strand Laatste boek Vaderliefde, P.F. Thomése Dé ideale vakantie Nieuwe cultuur, combinatie van actie, gezelligheid en ultiem niks doen. Of de Hollandse zee.

Film, Netflix Zeker, heel divers. Van Scandinavische crimi tot Bridgertone en actiefilms.

Auto Audi Etron

DILEMMA’S Beslissingen door iedereen gedragen of snel besluiten?

Liefst beide, maar als het niet anders kan: snel besluiten.

Kiezen voor ‘digitale’ jongeren of zijn senior’s onmisbaar?

Een combinatie van beide en dan gemengd samengestelde teams.

Wendbaar en agile of altijd eerst die wet- en regelgeving?

Wendbaar en agile.

Personeel dwingen om met nieuwe situaties om te gaan?

Liever niet, maar soms moet het.

Bedrijfscultuur veranderen of sleutelfiguren met specifieke kennis behouden?

Bedrijfscultuur veranderen!

Ondernemerschap stimuleren?

Ja, voor de volle 100%.

Compliance steeds belangrijker of belemmerend?

Noodzakelijk, maar belemmerend.

Risico’s nemen of uitglijders voorkomen?

Risico s nemen!

Met Level 20 hopen beide PE-professionals over vijf jaar 15-20 procent vrouwen in senior private equity-functies te hebben (nu bedraagt dat percentage 4%). Cilian Jansen Verplanke: “We zien dat de behoefte om te leren na een aantal jaren van consulting of investment banking bij veel vrouwen nog niet is vervuld. Ze willen meer, willen verder, blijven langer, willen doorgroeien. We merken dat ‘ouwe rotten’ in het vak iets willen teruggeven. Ze zien dat als hun plicht, het gebeurt met intrinsieke motivatie.

En dat helpt deze vrouwen in onze sector weer om te blijven en gepromoveerd te worden.”

VEEL MARKTACTIVITEIT Kijkend naar de PE-markt, zien Jansen Verplanke en Van der Maarel veel activiteit. “In de small en midsized market gebeurt veel. Daar waar de grote bedrijven nu door Covid-19 logischerwijs naar volledig thuiswerk zijn gegaan, is het in het MKB veelal niet mogelijk geweest. Daar gaat alles zoveel mogelijk door, daar blijft men zoveel als mogelijk is open”, zegt Cilian Jansen Verplanke.

Brigitte van der Maarel: “Sectoraal zijn er natuurlijk grote verschillen. En binnen die sectoren ook.

Bijvoorbeeld in de horeca: hebben restauranthouders of hoteliers een pand in eigendom of huren ze? Dat maakt verschil. De overheid heeft in deze crisis het bedrijfsleven op een geweldige wijze ondersteund.

Het aantal faillissementen is tot op heden beperkt, natuurlijk zullen er langer schulden worden meegedragen. En daarnaast gaan veranderingen die al voor Covid-19 waren ingezet, denk aan retail, verder.”

Een positieve kijk op de toekomst. Dat hebben beiden.

Cilian Jansen Verplanke ook als ze over ‘haar’ Karmijn Kapitaal praat. “De dochters van mijn compagnons en mijn dochter openden hier negen jaar geleden het kantoor. ‘Ík neem Karmijn later over!’, zei mijn dochter toen al… Goed dat de huidige generatie meiden en jonge vrouwen zich met zelfvertrouwen mogen en kunnen ontwikkelen. Op de wijze die zij zelf willen.”

Brigitte van der Maarel: “Mijn dochter is 17 jaar, ze gaat straks studeren in Delft. Maar ik raad haar zeker aan later ook een kijkje te nemen in de wereld van private equity. Want nergens vind je zo’n sterke combinatie van strategisch, marketing, financieel, operationeel én psychologisch als in PE!” 

MenA.nl | 43

Legal

DENTONS: HET GROOTSTE ADVOCATENKANTOOR TER WERELD Dentons is met ruim 12.000 advocaten op 200 locaties in 79 landen het grootste advocatenkantoor wereldwijd. Sinds haar ontstaan 8 jaar geleden is zij de top 3 van bekendste internationale advocatenkantoren ingeschoten (de Acritas Global Brand Elite Index). Het zakelijke succes van de vestiging in Amsterdam is aanzienlijk en ook in de Nederlandse markt groeit de naamsbekendheid snel, zeggen Casper Haket, Kuif Klein Wassink en Jan-Mathijs Hermans, partners van de Corporate/M&A praktijkgroep van Dentons in Amsterdam.

H

et Dentons kantoor in Nederland is volgens het vakblad Advocatie voor het tweede jaar op rij het snelst gegroeide advocatenkantoor in de periode 2016-2021. De afgelopen vijf jaar is het aantal professionals met meer dan 60% gestegen naar ruim 100 advocaten, notarissen en fiscalisten in 2021. Meerdere praktijkgroepen zijn toegevoegd en bestaande praktijkgroepen zijn versterkt, zoals de banking praktijk en fiscale praktijk.

ONVERMINDERDE GROEI “Ook in het afgelopen ‘bijzondere’ jaar zijn we onverminderd blijven groeien op alle fronten en hebben we in Amsterdam additionele expertises op topniveau kunnen aantrekken op het gebied van fintech en regulatory. Dit sluit perfect aan op de vraag van de markt

44 | MenA.nl

en onze wereldwijd geformuleerde en ondersteunde doelstelling om door te groeien”, zegt Casper Haket, hoofd van de Corporate/M&A praktijkgroep in Amsterdam.

Door het blijven toevoegen van relevante expertises is Dentons nog beter in staat om cliënten op de juiste wijze te bedienen. ‘‘We hebben en sterke client base in Nederland maar we werken bijna uitsluitend aan transacties met een internationaal karakter en daar is ons kantoor ook op ingericht. Daarnaast werken we veel samen met onze buitenlandse collega’s en zien we ook daar steeds meer werk uit voortkomen. Dit sluit aan bij de doelstellingen van Dentons toen zij de Nederlandse markt opging”, aldus Jan-Mathijs Hermans, een van de notarissen van de Corporate/M&A praktijkgroep.

KORTE LIJNEN, SNEL SCHAKELEN Bij Dentons heb je toegang tot M&A specialisten over de hele wereld. “We delen de gigantische hoeveelheid internationale kennis en ervaringen, ontwikkelen samen nieuwe producten en schakelen snel tussen verschillende jurisdicties”, aldus Kuif Klein Wassink, partner van de Corporate/M&A praktijkgroep en Co-Head van de Europese Private Equity praktijkgroep. “Ook bij internationale transacties met minder voor de hand liggende landen hebben we korte lijnen en kunnen we snel handelen. Daar hebben cliënten al veel profijt van gehad. Het geeft een kick als het samenwerken op deze manier leidt tot een extra goed onderhandelingsresul-

taat. Dat is echt de meerwaarde van een groot kantoor en internationale praktijkgroepen”.

GROEISECTOREN EN INNOVATIE De Corporate/M&A-groep richt zich in toenemende mate op sectoren als fintech, duurzame energie, health-care en life-sciences, vaak in opdracht van private equityinvesteerders. “Sectoren waarvan we nu al merken dat deze ook tijdens de pandemie blijven groeien”, aldus Kuif Klein Wassink.

“Cliënten vragen van ons uitstekende service, een snelle turnaround speeding, advisering en begeleiding, zodat ze

MenA.nl | 45

Legal

efficiënter kunnen werken. Het is in ons aller belang om ze daarbij te ondersteunen. Een cliënt zoekt niet naar innovatie op zich, maar naar efficiëntere dienstverlening dat leidt tot meer value for money. Dat kunnen wij onder andere bieden via goede legal tech-oplossingen’’, aldus Casper Haket.

Dentons springt daarop in via haar Nextlaw platform, het eerste innovatieve platform van een advocatenkantoor. Zo heeft het kantoor onder andere Nextlaw Labs gecreëerd, het wereldwijde samenwerkingsplatform voor innovatie gericht op het investeren in, ontwikkelen en inzetten van nieuwe technologieën om de advocatuur te transformeren. Daarnaast is er ook Nextlaw Ventures, een baanbrekend investeringsvehikel in legal-tech, die investeert in verschillende start-ups, maar ook Nextlaw In-House Solutions, een denktank van voormalige gene-

46 | MenA.nl

ral counsel die cliënten kunnen bijstaan. Deze vorm van dienstverlening heeft zeker meerwaarde. Naast legal biedt Dentons ook andere innovatieve diensten aan.

“Onze specialisten van Impact Advisory hebben voor onze cliënten op wereldschaal werkstromen in kaart gebracht, geoptimaliseerd en volledig gedigitaliseerd” aldus Jan-Mathijs Hermans.

TOEKOMST Kuif Klein Wassink sluit af met ‘‘Als we kijken naar de projecten die in het laatste kwartaal van start zijn gegaan en de cliënten die we daarbij bedienen, dan zijn we als onderdeel van ’s werelds grootste advocatenkantoor in de Nederlandse markt een speler geworden waar je niet omheen kunt. Dat geeft een enorme drive en we zijn dan ook zeer optimistisch over de toekomst.’’ 

@lavendistore - lavendistore.com

Value Creation

‘RISICO-PERCEPTIE DOOR CRISIS VERANDERD’ De M&A-caroussel draait weer op volle toeren, als vanouds, de Covid-19 crisis ten spijt.

Er is heel veel geld in de markt, al dat dry powder was er ook al voor corona , zegt Bram Kuijpers, Partner bij EY-Parthenon. Die hectiek in fusies en overnames stagneerde in de loop van februari 2020, toen de impact van de crisis langzaam begon door te dringen. De banken werden heel voorzichtig met het verschaffen van krediet, dat duurde tot de zomer. Waarna het business as usual was.

HET AANGEKOCHTE LANGER VASTHOUDEN “Nadat het tussen eind februari en juli door de crisis rustig was, zag je na de zomer een inhaalrace met heel veel transacties”, aldus Kuijpers. “Waarbij de prijzen heel hoog waren, zijn en voorlopig blijven. Dat laatste roept bij mij wel een vraag op. Onderdeel van de waardecreatie zit in de multiple arbitrage: verkopen voor een hogere multiple dan je aangekocht hebt doordat je onderweg ook bijvoorbeeld omzetgroei realiseert of de marge verbetert. Maar kan dat over een paar jaar ook nog als je op de huidige hoge multiples bent ingestapt?

Ik denk dus dat je nog meer dan eerst een focus zult zien op waardecreatie tijdens de holding period. Nog winstgevender worden, nog sneller aanpassen aan de marktontwikkeling, nog meer focus op kostenbeheersing. En ik verwacht, omdat de instapprijs momenteel zo hoog is, dat de holding period wel eens wat langer zou kunnen worden.”

48 | MenA.nl

Als voorbeeld noemt Bram Kuijpers de overname afgelopen zomer van Roompot Vakanties, sinds 2016 in handen van PAI Partners, door de grote Amerikaanse investeerder KKR. De prijs die KKR betaalde, is niet officieel bekend gemaakt, maar toen PAI in 2019 aangaf de 33 vakantieparken en accommodaties op nog eens ruim honderd parken van Roompot in de etalage te willen zetten, circuleerde een bedrag van 1 miljard euro.

“Die acquisitie is een investering voor de lange termijn”, meent Kuijpers. “Ik verwacht niet dat Roompot over drie jaar wéér over gaat in andere handen.”

VERANDERE RISICO-PERCEPTIE Belangrijk gevolg van de Covid-19 crisis voor de M&Amarkt is volgens Bram Kuijpers de veranderde risicoperceptie. Als voorbeeld noemt hij de acquisitie van parkeergarages, tot corona uitbrak werd dit altijd gezien als een veilige investering. Typisch infrastructuur met

goed voorspelbare cash flows. Maar omdat mensen veel meer thuis zijn gaan werken en dat een trend lijkt die ook post-corana zal doorzetten, zijn de inkomsten en cash flows niet meer zo gegarandeerd als we allemaal dachten dat ze zouden zijn. De eens zo veilige investering staat voor grote uitdagingen. Vraag is of en wanneer het weer business as usual zal zijn?

“De perceptie van risico’s is door de crisis behoorlijk verschoven”, aldus Kuijpers. “Je ziet dat veel wat bijvoorbeeld food-gerelateerd is, nu een ‘safe haven’ is. We blijven immers eten – thuis wel in iedere geval. Food

service heeft het moeilijker nu; crisis of geen crisis. Maar zorgvuldige afweging voor tot een acquisitie te beslissen, is meer dan ooit geboden. De risicoperceptie is duidelijk veranderd.”

De rol van private equity is groot en zal naar verwachting alleen maar verder groeien. Bram Kuijpers: “PE zit in de aantrekkelijke hoek. De inflatie is immers nog steeds laag, staatsobligaties zijn nauwelijks interessant. Ik vermoed wel dat de return hurdles in private equity wat omlaag zijn gekomen. Maar nog steeds zijn de rendementen voor de achterliggende investeerders heel aantrekkelijk.”

MenA.nl | 49

Value Creation

Als Partner bij EY-Parthenon helpt Bram Kuijpers corporates en portfolio bedrijven van private equity bij hun strategieontwikkeling en private equity-partijen met commercial due diligence bij aan- en verkoop. Met als doel voor alle stakeholders langetermijnwaarde te creëren. Daarbij is samenwerking met CEO s en de investement teams tijdens het traject key. De EY-Parthenon teams brengen industry expertise samen met analytical brain power in voor het oplossen van complexe strategische vraagstukken en transacties.

Bram Kuijpers werkt veelvuldig voor PE en infrafondsen aan transacties in Transport, Travel en Leisure, en Energy.

BUITENLANDSE FONDSEN

OPSLAG VAN FRITES

Een andere ontwikkeling die Bram Kuijpers ziet: een toenemende focus van de grote buitenlandse fondsen op Nederland. Verschillende fondsen openden afgelopen jaren een office in Amsterdam. Zoals Bridgepoint Capital, dat zich richt op buyouts van bedrijven met een waarde tussen de 200 miljoen en één miljard euro, en onder andere de onderwijstak van Wolters Kluwer, Element Materials en Tastecard kocht. En Triton – ooit begonnen in Duitsland – dat anderhalf jaar geleden een kantoor opende in Amsterdam, met als doel haar activiteiten in de Benelux te versnellen. Triton investeerde al in Unica, Boele Fire Protection, Sunweb Group en Royal Reesink.

“Neem frites: de opslag hiervan maakt een grote vlucht”, vervolgt hij. “Omdat frites wereldwijd snel aan populariteit wint, denk aan het Verre Oosten waar het heel snel gaat met de quick service restaurants. Nederland, België, Duitsland en Noord-Frankrijk gelden hier als de vier grote producenten. Die landen produceren ‘vierkante aardappels’, ideaal voor het maken van frites. En beschikken dus ook over grote vriespakhuizen, zoals die van het Canadese McCain bij Lelystad of Lamb Weston in Bergen op Zoom. In Amerika is de markt voor vriespakhuizen al verder geconsolideerd dan hier in Europe. Er wordt nu een inhaalslag gemaakt, gedreven door grote Amerikaanse partijen én infrastructuur fondsen”.

“Ook Amerikaanse en Chinese PE-partijen maken de gang naar Nederland”, zegt Kuijpers, “waarbij de Chinezen vooral in infrastructuur willen investeren.

Waar we op dit moment ook veel activiteit van Amerikaanse partijen zien is in bijvoorbeeld vriespakhuizen. Voorbeeld van een erg resilient sector; daar vindt een grote consolidatieslag plaats, daar stappen veel infrastructuurfondsen in. De onderliggende fundamentals zijn goed.”

Waarin de teams van EY-Parthenon zich onderscheiden?

Bram Kuijpers: “Wij zijn sterk in analytisch vermogen én we zijn streetsmart. Wees beducht voor én voorbereid op die valkuil, smell a rat. Een klant belt ons als hij het even niet meer weet, als hij vast zit. Wij verkopen geen product, wij zijn trusted advisors, alles draait om vertrouwen. Die combinatie van empathie, analytisch vermogen en het durven stellen van kritische vragen onderscheidt ons. Wat je hoort is niet altijd gezellig, maar wel nodig.” 

50 | MenA.nl

Tombstones

Awards

Corporate gifts

Creating your idea. www.sau.nl

Embedments

Trend

DE FILOSOFIE VAN KOOPDEHEMA De overnameperikelen rond de HEMA inspireerden een vakbond, HEMA-fans en een financieel expert tot het ontwikkelen van nieuwe multi-stakeholdersmodellen voor ondernemingen met een sterk maatschappelijk gewicht.

TEKST CONSTANTEYN ROELOFS

52 | MenA.nl

D

enkend aan Holland ziet u misschien trage rivieren door eindeloos laagland gaan, maar de kans is ook groot dat u denkt aan de geur van rookworst en per drie verpakte onderbroeken.

Wat is er immers Nederlandser dan de HEMA? Niets natuurlijk. Toen de HEMA dreigde te bezwijken onder de in de loop der jaren opgebouwde schuldenlast kwam dan ook snel een initiatief van de grond om de warenhuisketen te redden. Het plan van burgerinitiatief KoopdeHEMA was revolutionair: als nou genoeg gewone burgers hun centjes bij elkaar legden, dan konden we ‘met z’n allen’ de HEMA kopen en was het bedrijf - met een spilfunctie in veel kernen van Nederlandse buurtjes en winkelstraten - gered. Bovendien zijn coöperatieve bedrijven volgens de initiatiefnemers gezond voor de economie: door klanten en werknemers actief bij het bedrijf te betrekken worden de maatschappelijke winsten en risico's eerlijker verdeeld en neemt de loyaliteit van klanten en werknemers toe.

Het mocht niet zo zijn, want uiteindelijk werd het collectief afgetroefd door het gezamenlijke bod van Parcom en de Jumbo-familie Van Eerd. Bij een normale deal zou dat het einde zijn: dank voor de prettige wedstrijd en tot de volgende. In dit geval niet. Het plan van KoopdeHEMA - een initiatief van stichting HENA (Het Enige Nederlandse Alternatief) - en de onderliggende filosofie inspireerden de kopers om het gesprek voort te zetten over de manier waarop het klantenpubliek ook als stakeholders bij de onderneming betrokken kunnen worden. Daarnaast was het bid process een mooie gelegenheid om alle tools, van financieel tot juridisch, te ontwikkelen om een coöperatieve financieringsvorm vanaf de klantzijde te organiseren, een model dat uiteraard uitgerold kan worden bij tal van nieuwe en

bestaande ondernemingen. Met NXchange werd een investeringsmodel bedacht en juristen en academici dokterden bestuursmodellen.

M&A Magazine sprak met twee van de drijvende krachten achter het initiatief, PvdA-politica en vakbondsvrouw Mei Li Vos en Anna Grebenchtchikova, trader bij BNP Paribas en bestuurder in de pensioensector.

BIJDRAGEN AAN JE EIGEN OMGEVING In de eerste plaats zijn we natuurlijk benieuwd naar wat er met het geld gebeurt van alle mensen die al aan de SPAC hadden bijgedragen om de HEMA te kopen. Daar kan Vos gelukkig kort over zijn: “de inleggers krijgen een aanbod of ze hun investering willen inzetten in een nieuw te ontwikkelen participatieinstrument. Als ze dat niet willen laten ze het geld staan bij Nxchange of boeken ze het naar hun eigen rekening terug.” Het direct opkopen van de HEMA is misschien niet gelukt, maar andere vormen, zoals het aandeelhouders maken van medewerkers of klanten een aandeel geven behoren natuurlijk nog wel tot de opties.

Ook is het misschien niet helemaal terecht alleen op de HEMA te focussen. Het gaat immers niet alleen om de problemen in de recente geschiedenis van dat bedrijf, maar ook om de bredere toestand van de economie met name in het gat zit tussen individuele tegoeden en de kapitaalbehoefte van (startende) ondernemers. “Er is genoeg geld in Nederland, maar de banken schijten bagger over het feit dat ze überhaupt een KYC procedure voor een innovatief project moeten doen. Ze doen bijna niets meer voor het MKB. Daarom willen we het MKB direct koppelen aan stakeholders uit de samenleving.

MenA.nl | 53

Trend

Er zijn genoeg Nederlanders die behoorlijk wat spaargeld hebben die dat op een makkelijke, veilige manier willen beleggen.”

De lage spaarrente dwingt een van oudsher spaarzaam volkje immers richting investeren. “Een dividendje van 2% op jaarbasis is al snel meer dan de spaarrente, en je draagt ook nog eens bij aan je eigen omgeving.” Dat kan gaan om grote ondernemingen op nationale schaal, maar het model schaalt ook makkelijk terug naar het kroegje op de hoek. “Stel je bent erg gehecht aan een bepaalde winkel in de buurt, dan kunnen we met deze vorm zorgen dat die winkel voor de buurt behouden blijft.” een beweging die we trouwens al zien bij de boekwinkels.

IEDERE STAKEHOLDERGROEP EEN EIGEN DOMEIN Bij Private Equity, of bij de overnamen van bedrijven in een distressed situatie denken we al snel aan intensief, sturend management vanuit de nieuwe investeerder, waar niet zelden de botte bijl wordt gehanteerd bij het stroomlijnen van de onderneming om uit de rode cijfers te komen. Dat vereist een heldere koers. Is dat wel mogelijk bij zoveel kleine aandeelhouders? “Op het gebied van governance worden er onder andere op Nyenrode modellen ontwikkeld voor het opzetten van Multi Stakeholder Coöperaties. Het komt erop neer dat elke stakeholdergroep een bepaald terrein krijgt waar ze op mogen inspreken. Klanten mogen bijvoorbeeld meedenken over duurzaamheid. Zo heeft iedere

54 | MenA.nl

stakeholdergroep een eigen domein, maar is er een gedeeld belang in de continuïteit van de onderneming.”

Opvallend voor een politica ziet Vos niet de noodzaak om met veel nieuwe wetgeving te komen. “Het kan al, er zijn geen nieuwe wetten nodig om het mogelijk te maken.

Wat wel zou helpen is dat je niet direct belasting hoeft te betalen op het moment dat je een medewerkersaandeel verkrijgt, maar er dus nog niets mee hebt verdiend. Ook was het mooi om te zien dat het politieke enthousiasme voor het plan groot was. Mensen van de VVD, het CDA tot aan de SP: iedereen vond het een aantrekkelijke gedachte. We hebben dus geen vraag aan de politiek, maar eerder aan juristen en banken.” Juristen natuurlijk, omdat al die bijzondere investerings- en governanceconstructies opgetuigd moeten worden, en de banken om de financiële infrastructuur te regelen. Dat is nog wel eens lastig. “Banken hebben dan zoiets van: het kost ons veel te veel moeite om voor zo’n coöperatie een bankrekening te openen.”

CONCLUSIE Het coronavirus is misschien wel het laatste duwtje dat deze beweging nodig heeft om breed maatschappelijk door te breken. Vos: “De doemscenario’s hebben het over dat straks een derde van de horeca- en retailbedrijven omvallen.” De kans is dus groot dat om de gezellige centra met winkeltjes en kroegjes binnenkort het geld van de consumenten hard nodig hebben. 

Venture Capital

NEDERLAND ALS TECH-TOEGANGSPOORT TOT EUROPA Investeringen in innovatieve ondernemingen door investeringsfondsen en corporates ventures is booming.

TEKST CHARLES SANDERS

S

tart-ups en scale-ups in innovatie, technologie en ontwikkelingen in de energietransitie zijn in trek bij grote spelers en investeringsfondsen. Ook private equity rukt op. Advocaat Meltem Koning van Van Doorne vertelt over de hausse.

Amper meer bij te benen, de opmars die investeringen in technologie en duurzaamheid maakt. Veel corporates hebben eigen, specifieke fondsen om in innovatieve nieuwelingen te investeren. Ook is Nederland in trek bij van oorsprong in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk gevestigde investeringsfondsen. En dan zijn er nog traditionele energiebedrijven, die al deze beginnende spelers op de markt in het vizier hebben. Met als doel: per se níet die technologische- en duurzaamheidsboot missen.

“Dat gaat ver”, zegt Meltem Koning van Van Doorne NV. Samen met haar collega Jeroen Sombezki adviseert zij partijen aan beide zijden. Dus zowel die investeerders, als jonge bedrijven, op zoek naar kapitaal om verder te groeien. Dat zijn Nederlandse start-ups en scale-ups, maar steeds vaker ook buitenlandse investeerders of ondernemingen die de weg naar de Hollandse polder hebben weten te vinden.

“Veel van die technologiebedrijven zijn hier neergestreken, vanwege ons gunstige vestigingsklimaat”, zegt Meltem Koning. “En nee, niet Nederland als belastingparadijs; wij concurreren niet met Luxemburg of andere belastingparadijzen. Ons land is zeer aantrekkelijk vanwege de infrastructuur, de degelijke economie, het opleidingsniveau. Als toegangspoort tot Europa.

Hoogopgeleide buitenlanders willen hier graag wonen, prijzen zijn nog altijd lager dan die in Londen of Parijs.

En universiteiten als Delft en Wageningen staan qua

innovatie hoog aangeschreven en helpen spin-offs.”

Daarnaast is er de optie van innovatiekredieten en andere subsidies, zoals de Europese Investeringsbank die verstrekt. “In Nederland hebben wij ook nog eens de talenten om mee te werken. Daar waar in Silicon Valley geen high potentials meer te vinden zijn, omdat die allang zijn ingelijfd. Dat maakt onze markt ook interessant voor investeringsfondsen uit bijvoorbeeld datzelfde Silicon Valley om te investeren in hier gevestigde innovatieve ondernemingen.”

SUPERSNELLE BEZORGSERVICE Afgelopen kwartaal adviseerden Koning en Sombezki verschillende partijen bij venture capital transacties waarbij grote buitenlandse investeringsfondsen of corporate ventures betrokken zijn. Recent voorbeeld is fast delivery service Getir. Deze Turkse start-up heeft Amsterdam als hoofdkwartier uitgekozen om Europees verder te groeien. Via een mobiele app biedt het ondemand supersnelle bezorgservice voor kruidenierswaren, naast een koeriersdienst voor bezorging van restaurants.

“Mooi voorbeeld van de interesse van buitenlandse venture capital fondsen”, zegt Meltem Koning. “Daar zaten onder anderen het meest prominente venture capital fonds uit de VS, Sequoia Capital, en Tiger Global bij.

Getir is één van de razendsnelle boodschappendiensten die nu de kop opsteken. We geven ook advies over het operationele deel. ‘Hoe zit je contractuele framework in elkaar, wat zijn hier de consumentenregels, hoe ga je om met koeriers en de huur van de locaties, wat houdt onze privacywetgeving eigenlijk in?’ Voordeel van een multidisciplinair kantoor zijn; wij kunnen niet alleen over de transactie adviseren, maar helpen Getir ook bij juridische vragen over de launch van haar activiteiten in Nederland.”

MenA.nl | 55

Venture Capital

“Ook private equity weet de weg naar die start-ups en scale-ups steeds vaker te vinden.”

56 | MenA.nl

Getir en andere boodschappendiensten beschikken over magazijnen in drukbevolkte gebieden met daarin duizenden populaire dagelijkse boodschappen. Van toiletpapier tot die zak aardappels. Voor een bezorgtarief van 1,80 euro rijdt er binnen tien minuten na het plaatsen van de order een bezorger voor.

die groeikapitaal willen aantrekken. En dan heb je nog de corporates met hun corporate venture fondsen. Die investeren in een onderneming om de innovatie in de eigen organisatie verder te activeren of zo sneller bepaalde duurzaamheidsdoelen te behalen.”

Getir haalde afgelopen maanden 438 miljoen dollar op, het in 2015 in Istanbul gestarte bedrijf kent nu een waardering van 2,6 miljard dollar, waardoor een unicorn status werd bereikt. Verschil met grote Nederlandse supermarkten als AH en Jumbo, die ook thuis bezorgen: bij Getir hoef je niet dagen van tevoren te reserveren. Nu de app gebruiken, betekent binnen tien minuten leveren.

Als andere voorbeelden van een venture capital transactie waarin zij met haar team een adviserende rol speelde, noemt Meltem Koning boodschappenservice Crisp en Meatable, een bedrijf van aan de TU Delft afgestudeerden.

ALS AVONDWINKEL OM DE HOEK “Ik heb het alvast een paar keer bij een van de concurrenten van Getir uitgeprobeerd”, vertelt Koning.

“Dan miste ik een ingrediënt, terwijl we thuis aan het koken waren en gebruikte ik de app. Na exact zeven minuten werd mijn bestelling afgeleverd.

Zie hun assortiment als dat van de avondwinkel of buurtwinkel om de hoek. Ze hebben niet zoveel als de grote supermarkten, maar genoeg om aan je snelle behoefte en dagelijkse boodschappen te voldoen. En de gegarandeerde snelheid van leveren is bij dat alles key.

Waarbij die boodschappendiensten door de Covid-19 crisis de wind mee hebben. Bezorgen is door corona immers veel populairder geworden.”

Het Turkse Getir is maar één voorbeeld van innovatieve partijen die in Nederland zijn gevestigd en op zoek zijn naar investeerders, naar groeikapitaal. Die investeerders op hun beurt komen zowel uit Nederland als het buitenland. Meltem Koning en Jeroen Sombezki treden veel op voor die zoekende investeerders. Meestal komen ze uit de VS, maar de laatste tijd ook steeds vaker uit het Verenigd Koninkijk en Israël.

“Maar ook private equity weet de weg naar die startups en scale-ups steeds vaker te vinden”, aldus Meltem Koning. “Vergeet niet dat er nogal wat staat te gebeuren, komende jaren. De energietransitie, ontwikkelingen in de mobility sector, verduurzaming van de landbouw en het voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. Ze vergen enorme stappen en dus ook heel veel nieuwe bedrijven die met innovatieve oplossingen komen. Enerzijds zien we veel investeerders, anderzijds founders van bedrijven

ECHT VLEES KWEKEN

Meltem Koning: “Meatable heeft een manier gevonden om echt vlees te kweken, zonder daarvoor dieren te hoeven slachten. DSM investeerde als corporate venture, net als Amerikaanse partijen die wij van Van Doorne hebben geadviseerd. Dat deden we recent ook voor Target Global, een venture capital fonds uit Berlijn en Londen, bij hun investering in Crisp. Een online supermarkt die via een app lokale verse boodschappen bezorgt. We zijn zelf thuis echt fan van Crisp geworden…”

Nóg zo’n voorbeeld van investeringen in innovatie en duurzaamheid: “Vorig jaar hebben we Balderton Capital, het grootse venture capital fonds uit Engeland, geadviseerd bij hun investering in VanMoof. Doel was de vernieuwende e-bikes van VanMoof over de grens te brengen. Door de pandemie zie je dat investeringen in innovatieve en duurzame ondernemingen enorm zijn toegenomen.”

Bij investeringen in dergelijke bedrijven gaat het, wanneer er corporate venture capital fondsen bij betrokken zijn, niet alleen om de traditionele M&A transactie, maar ook om de contractuele samenwerkingsverbanden. Innoveren door investeren in technologie. Bij een dergelijke investering worden er aandelen verkregen, maar gaat het vaak om de overeenkomst tussen de corporate en de innovatieve onderneming waarbij samen een bepaalde technologie verder wordt ontwikkeld.

“Want technologie heeft geld en tijd nodig voor verdere ontwikkeling, corporates hébben dat geld en moeten zelf ook innoveren”, aldus Meltem Koning. “En ja, álles is anno 2021 technologie. Dit werk is zo vreselijk leuk, het zijn allemaal zulke inspirerende partijen… Ik krijg daar energie van. En ik zie alleen maar groei!” 

MenA.nl | 57

Insight

PROFITEREN VAN SPAC’S: EUROPESE BEURZEN MOETEN NU DOORPAKKEN

TEKST JAN BLETZ

E

en zak geld met een beursnotering’, zo wordt de SPAC (een acroniem voor Special Purpose Acquisition Company) wel genoemd, of vaker nog: een ‘blanco cheque-vehikel’. Of ze worden, zo mogelijk nog kritischer, opgevoerd als bewijs dat op de beurs nu toch echt een financiële zeepbel is ontstaan. In werkelijkheid is een SPAC vooral een instrument om de toetredingsdrempel tot een beursgang te verlagen, met alle voor- en nadelen van dien.

Een SPAC is een vennootschap die naar de beurs gaat met de bedoeling om een bedrijf over te nemen.

De initiatiefnemers die de SPAC (‘de sponsors’) naar de beurs brengen - en geld en tijd steken in de voorbereidingen voor de beursgang, de IPO en het zoeken naar overnamekandidaten - weten zich gesteund

58 | MenA.nl

door aandeelhouders die erop rekenen dat ze straks zullen verdienen aan de overname. Bij de oprichting hebben de sponsors vaak wel een idee over een sector waarin ze willen beleggen, maar geen vastomlijnd plan.

Veel minder dan bij een reguliere IPO in elk geval. De aandeelhouders die zij weten te vinden investeren dus op basis van goed vertrouwen, met de reputatie van de sponsors als houvast. Als de sponsors voldoende aandeelhouders hebben weten te vinden, beschikt een SPAC in eerste instantie wel over geld, maar onderneemt deze daar verder niets mee.

Dat verandert zodra de SPAC een overnamekandidaat heeft gevonden. Dan worden de activiteiten van dat bedrijf ingebracht in de SPAC, dat in ruil daarvoor een minderheidsbelang krijgt van rond de 20 procent. De

‘target’ wordt geacquireerd en krijgt een beursnotering, de SPAC verdwijnt in het niets. De SPAC heeft na de ‘beursgang zonder bedrijf‘ rond twee jaar de tijd om een onderneming te vinden die in de ogen van de meerderheid van de aandeelhouders geschikt is om over te nemen, anders gaat het met rente terug naar de aandeelhouders. Ook als de onderneming die de sponsors aandragen om over te nemen niet in de smaak valt van de aandeelhouders, kunnen zij zich terugtrekken. Ook dan krijgen ze hun inleg retour.

te bemachtigen. Maar ook bedrijven die zo’n route niet nodig hebben, kunnen de voorkeur geven aan een overname door een SPAC boven een traditionele beursgang. Voor bedrijven in de stal van private equityfondsen, bijvoorbeeld, die anders naar de beurs zouden gaan. Ook zij kunnen voor de SPAC-route kiezen. En waarom ook niet?

AANTREKKELIJKE OPTIE

Je hebt geen vuistdikke prospectus en tijdrovende roadshow nodig. Organisatorische en administratieve veranderingen zijn onvermijdelijk om ‘beursklaar’ te worden, maar kunnen iets beperkter blijven. En omdat het om een overname gaat en niet om een ‘traditionele’ beursintroductie, heb je minder te maken met allerlei strikte toetredingseisen - die drempel heeft de SPAC al genomen. Het traject van start tot beursnotering is via de SPAC-route maanden korter dan bij een normale beursgang: drie tot vier maanden, terwijl een IPO al snel acht maanden kost. Voor bedrijven is het kortom een relatief overzichtelijke, geruisloze manier om naar de beurs te gaan. En te profiteren van al die voordelen die een beursnotering biedt, zoals directe toegang tot kapitaal voor verdere groei.

Voor een bedrijf als CM.com, bijvoorbeeld, dat er niet in slaagde om op eigen kracht een gang naar de beurs te maken. De overname door Dutch Star Companies One vormde een (sluip-)route om alsnog een notering

De opbrengst van dit type beursgang is bovendien voorspelbaar. Ga maar na. De waardering in een traditionele IPO wordt bepaald op basis van allerlei

Al met al doet de SPAC denken aan de (inmiddels verboden) reverse listing, waarbij een niet-genoteerd bedrijf een leeg beursbedrijf overneemt, en zo een notering weet te bemachtigen. Alleen gaat het hier om een overname van een (niet-genoteerde) onderneming door een beursbedrijf. Een beursbedrijf dat bovendien ook nooit iets anders heeft beoogd dan als overnamevehikel te fungeren, in tegenstelling tot de lege beurshuls die in het verleden allerlei ondernemingsactiviteiten ontplooide.

MenA.nl | 59

Insight SPAC's aan Euronext Amsterdam

h ursgang van Dutc Februari 2018: be te One, een inves Star Companies miljoen euro in 55 t ringvehikel me is opgericht door kas. Deze SPAC n Nanninga en Niek Hoek, Stepha . In februari 2020 ge ug Gerbrand ter Br een drijf CM.com via wordt telecombe . Een ht ac br ge s beur overname naar de ef t he , pt ta es ing is 18 succes: wie in 20 rievoudigen. z'n inleg zien verd ndeel CM.com is aa t he n De koers va beld. troductie verdub sinds de beursin

factoren die niet van tevoren vaststaan, zoals belangstelling van potentiële investeerders tijdens de roadshow, advies van analisten, beurswaarde van vergelijkbare fondsen en het meest actuele marktsentiment.

Als die investeerders zich al laten overhalen, wat bij dit soort bedrijven nog maar de vraag is, getuige de poging van CM.com om zelfstandig naar de beurs te gaan. Vooral institutionele beleggers schrikken er nogal eens voor terug voor een aandeel in dit soort bedrijven. Een bedrijf dat door de ballotage van de aandeelhouders van een SPAC is gekomen, loopt dat gevaar niet of nauwelijks. “De kans dat een beursgang van een bedrijf via een overname door een SPAC niet doorgaat is vele malen kleiner dan bij een normale IPO”, zegt Corporate Finance-adviseur Frank Verbeek, managing partner van Improved Corporate Finance. “Zeker in groeisectoren zoals de internationale mobiliteitssector, waarin wij gespecialiseerd zijn. Daar liggen de groeipercentages zo hoog, dat aandeelhouders gebaseerd op eerdere ervaringen goedkeuring geven om een onderneming over te nemen. Sneller dan wanneer het gaat om een bedrijf of een sector waarvan onduidelijk is of ‘dit hem gaat worden’. Ook institutionele beleggers zien dit overigens in, en investeren graag in ‘mobility’,

60 | MenA.nl

November 2020 : notering van Dutch Star Co mpanies Two. Voorlopig he ef t het vennootschap 110 miljoen euro om te investe ren in een snelgroeiend bedr ijf 'a mid-sized comp any with a sound business pr oposition' volgens de site.

nu voor iedereen wel duidelijk is dat zeker elektrische auto’s met de benodigde infrastructuur en de nieuwe technologieën de toekomst hebben.” Prettig voor de ‘target’ is ook dat van tevoren precies bekend is wat die indirecte beursgang zal opleveren. Dat is namelijk van tevoren vastgesteld, in de onderhandelingen tussen de ‘target’ en de SPAC. Allemaal redenen waarom vooral snelgroeiende bedrijven de SPAC omarmen, volgens het weekblad The Economist, lopen die van Silicon Valley voorop. “En het blijkt dat een beursgang via een SPAC vaak meer dan 20 procent oplevert dan wanneer een bedrijf kiest voor een IPO of voor een overname door een strategische partij of een private equity-firma”, signaleert Verbeek.

“Althans in de sectoren waar wij kijk op hebben, zoals de energie transitie en mobiliteitssector. Daar verdienen ondernemers de 20 procent die ze verwateren, dus in één klap weer terug.”

Ook de snelheid die de SPAC-route biedt spreekt juist dit soort ondernemers met snelgroeiende bedrijven aan.

Want zij hebben haast - zeker wanneer het beursklimaat gunstig is, en ze wellicht veel meer geld kunnen ophalen

e S G C or g a ng E s r u e o b t s s, an Infe ar 2021: Voorja ts, een SPAC v ij die het en a pp Investm ingsmaatsch t s e z ar e t s e Twen t doel e d v n a v t de in r e He en behe en Doeschot. t ver mog n bij d r B er na p te hale gers kenman miljoen euro o g le e b 00 ionele e n. is om 2 m institut e ) n jk e li t e am ijf over r d e (voorn e s tos f b In n an ee .000. v 0 r a 10 a ¤ d en leg is n euro. imale in voor 15 miljoe de De min ee ingen in lf ook m de r ne m n t w oor d n o doe t z e p o ver a ht zich ppelijk ESG ric t a t s ch a a m t o s: d a s n e a als Inf hoe k v t lfen e A N f . ij r n eme lenbed a p d onde r n a la in 2018 mse beurs. br a ch t er da t s m A n a a r de dan bij een beursgang over een ruim een jaar. Een extra argument om voor een SPAC te kiezen, zeker voor ondernemers die mikken op verdere groei van hun onderneming.

BEPERKT RISICO Een SPAC heeft ook de aandeelhouders van het eerste uur veel te bieden. Het risico is in de eerste twee jaar beperkt, dat bovenal. Als er geen overnamekandidaat wordt gevonden, krijgen de aandeelhouders immers hun inleg met rente terug. Als de SPAC wel een bedrijf vindt, maar dit staat hun niet aan: idem dito.

Daarna, als de beursgang eenmaal voltrokken is, lopen dezelfde aandeelhouders – voor zover ze hun aandelen dan niet verzilveren – natuurlijk wel risico, net zo goed als de aandeelhouders die dan pas instappen. Beleggen aan de beurs brengt nu eenmaal risico’s met zich mee. Maar mogelijk lopen de aandeelhouders van het tweede uur een groter risico dan bij een normaal beursbedrijf. Er zijn succesvolle voorbeelden van SPAC’s, maar lang niet alle SPACs zijn in staat om hoogwaardige bedrijven te vinden en te kopen. Tot dusver leveren twee op de drie bedrijven die zijn overgenomen door een SPAC in de jaren daarna

Voorjaar 2021 (o nzeker) Michael Tobin, ee n Britse datacentrummiljo nair, wil een technologiebedrij f naar het Damrak wil bren gen door middel van de SPAC Cr ys tal Peak. De SPAC moet tussen 200 en 300 miljoen euro opha len.

gemiddeld genomen een negatief rendement op, blijkt uit onderzoek van adviesbureau Renaissance Capital in juli vorig jaar. Dit geldt overigens niet voor SPAC’s die zich op de nieuwe mobiliteit focussen.

De investeringsdwang speelt de SPAC’s wellicht parten: het ís ook niet makkelijk om binnen twee jaar een geschikte overnamekandidaat te vinden. Berucht is de Nikola case, een fabrikant van elektrische vrachtwagens met een twijfelachtige staat van dienst - zo bleek het bedrijf op het moment van presentatie nog geen werkend product te hebben (bij demonstraties werden wagens van een helling afgeduwd) en moest de oprichter aftreden na beschuldigingen van fraude en seksueel wangedrag.

En wat te denken van de aankondiging van het door schandalen geplaagde kantoorverhuurbedrijf WeWork dat het via een SPAC een beursnotering wil bemachtigen?

Toezichthouder SEC onderzoekt daarom of SPAC‘s wel inzichtelijk genoeg zijn voor de aandeelhouders die via de beurs beleggen - en of deze ‘poor men’ niet bedrogen uitkomen terwijl ze zich heuse private equityinvesteerders wanen.

“Alle betrokken partijen - bedrijven, adviseurs die de overname door een SPAC begeleiden, sponsors, eerste

MenA.nl | 61

Insight

Voorjaar 2021 (o nzeker): De voormalige CE O van de Duitse Comm erzbank Mar tin Blessing zou een SPAC naar het Da mrak willen brengen. In totaal moet er zo’n 300 miljoen euro worden opgehaald, om ee n bedrijf in de financiële se ctor te acquireren.

aandeelhouders en latere beleggers zullen zich dus goed moeten verdiepen in de overname: levert die alleen de eerste beursdag rendement op, of is het aandeel ook op termijn aantrekkelijk?”, aldus Verbeek. Vandaar ook dat hij zich zo sterk op een sector als Mobility en Energy Transition richt, waarvan het groeipotentieel van bedrijven ook op lange termijn inmiddels is aangetoond.

‘MEER SPAC’S DAN TARGETS’ Wat de precieze voor- en nadelen ook mogen zijn, de laatste tijd zijn SPAC‘s enorm in opkomst. Op de Amerikaanse beurzen wel te verstaan. Daar vormen SPAC’s dé trend van de afgelopen jaren, die vorig jaar culmineerde in de beursgang van maar liefst 245 SPAC‘s in 2020, tegen een waarde van 82,6 miljard dollar, zo blijkt uit gegevens van onderzoeksbureau SpacResearch.com. Dat is bijna de helft van het aantal beursintroducties in 2020 en meer dan drie keer zoveel als in 2019. En de waarde van de SPAC’s neemt steeds toe: een beneden modale SPAC haalt tegenwoordig al 300 miljoen dollar op, een bedrag dat tien jaar geleden uitzonderlijk hoog was. Tot dusver spant de belegger Bill Ackman met zijn Pershing Square Tontine Holdings de kroon: deze mega-SPAC is vorig jaar beladen met vier miljard dollar naar de beurs gegaan met de bedoeling

62 | MenA.nl

(onzeker): Voorjaar 2021 t er mogelijk da dt Reuters mel s ursintroductie 10 Europese be n, aa st el stap van SPAC's op e van ten minst e rd aa w r te k el xt ro. Eurone 300 miljoen eu zen naast de beur is m Amsterda k el j bi je an Sp in Frankrijk en n ntroducties ee si ur be e di n va t he s en er, volg grote kanshebb persbureau.

een ‘unicorn’ over te kunnen nemen. Ook het aantal overnames door SPAC’s (de zogenoemde ‘de-SPAC’s’) loopt op; in 2020 waren deze in de VS goed voor een recordbedrag van 56 miljard dollar.

In Europa loopt het zo‘n vaart niet. SPAC’s zijn hier net als in de VS al ruim 15 jaar bekend, maar zijn hier nooit echt populair geworden. Verbeek herinnert zich de drie SPAC-beursgangen in 2007 en 2008. De eerste twee, Germany 1 Acquisition (dat een Duitse toeleverancier voor de zonne-energiesector kocht) en Liberty International (dat een Britse verzekeraar kocht), verlieten vrij snel de Amsterdamse beurs. De derde, de Pan-European Hotel Acquisition Company, slaagde er niet in een overname te plegen. Het wilde de luxe hotelketen Le Meridien kopen, maar de aandeelhouders in de SPAC blokkeerden de deal.

De SPAC werd begin 2009 opgeheven, de aandeelhouders kregen hun geld terug en de sponsors bleven zitten met een verlies van een paar miljoen euro. Verbeek wijst erop dat de timing van deze vroege Europese SPACS ook wel bijzonder ongelukkig was - na het uitbreken van de subprimecrisis in de Verenigde Staten, sloeg het beursklimaat om en had Europa wel z’n bekomst van SPAC’s.

Niet dat de SPAC helemaal uit de gratie raakte - zo slaagde ‘serial dealmaker’ Martin E. Franklin er midden in de financiële crisis (in 2011) in om met een SPAC (het

latere Restaurant Brands International) Burger King and Tim Hortons naar de Londense beurs te brengen. Maar terwijl in de VS de SPAC‘s in 2020 alle records braken, bleef het in Europa kwakkelen. Zelfs Franklin ondervond dat. Zijn poging om 750 miljoen dollar aan te trekken voor een grote Europese SPAC mislukte. In Italië sloegen SPAC’s nog het meest aan. En waarschijnlijk zullen de komende tijd enkele Europese SPAC‘s een beursgang maken, waarbij een notering aan Euronext Amsterdam voor veel SPAC’s favoriet lijkt. De Amsterdamse beurs heeft zelfs de ambitie opgevat om het centrum worden van de Europese SPAC’s, zo heeft CEO Simone Huis in ‘t Veld laten weten.

SPAC’s nemen kortom ook in Europa in populariteit toe.

Maar Europa is nog geen volwaardig alternatief voor de VS, zegt Verbeek. Verschillende specifieke factoren dragen namelijk bij aan het succes van de SPAC’s in de VS. In de eerste plaats zou de wet- en regelgeving in Europa strenger zijn dan in de VS. “In Europa wordt de beursgang van een SPAC nog meer beoordeeld als een traditionele IPO, met verregaande eisen aan zaken als o.a. het prospectus. Vermoedelijk om aandeelhouders te beschermen tegen de risico’s die ze lopen wanneer ze in een SPAC investeren. Recente uitspraken van politici roepen zelfs weer om meer bescherming middels regelgeving.In de VS vormen SPAC’s daarentegen een aparte categorie en zijn sommige regels soepeler.”

Mede door die striktere regels zou een beursgang van een SPAC in Europa ook behoorlijk stroperig zijn - uitgezonderd in Nederland, waar sinds de beursgang van Dutch Star Companies One in 2017 wel regels zijn opgesteld, door de SPAC in samenspraak met beursuitbater Euronext en de Autoriteit Financiële Markten.

Dan is er de bekende vloedgolf aan geld dat op zoek is naar rendement in de VS. In Europa is die vloedgolf er natuurlijk ook. Maar de Europese kapitaalmarkt is toch kleiner en gefragmenteerder dan die van de VS. En het geld stroomt hier minder snel richting SPAC’s, ook omdat de SPAC hier nooit zo zijn ingeburgerd als in de VS - een zichzelf versterkend mechanisme, met als uitkomst dat de SPAC’s bij bedrijven, beleggers en beurzen betrekkelijk onbekend en onbemind blijven.

“In de VS zijn zeker 80 tot 100 SPAC’s die naarstig op zoek

zijn naar bedrijven om over te nemen”, zegt Verbeek. “Er komen zo langzamerhand meer SPAC’s dan geschikte targets.” Het is zelfs zo dat diverse Amerikaanse SPAC’s zich speciaal op Europa richten om, in de woorden van Verbeek ‘boodschappen te doen’. Zo haalde Sun Capital, in Nederland bekend als eigenaar van Scotch & Soda en in het verleden V&D, begin september vorig jaar 300 miljoen dollar op om te investeren in ‘fundamenteel gezonde‘ Europese bedrijven die het door de coronacrisis moeilijk hebben. Begrijpelijk: als bedrijven dan toch voor een beursgang via een overname door SPAC kiezen, waarom zouden ze dan voor een notering in Europa opteren? Ligt een notering in de VS niet veel meer voor de hand?

AMSTERDAMSE BEURS MOET DOORPAKKEN Voor de drie bedrijven die Verbeek momenteel adviseert om zich mogelijk te laten overnemen door een SPAC is het antwoord op die vragen duidelijk: het wordt een notering in de VS, via een van die tientallen SPAC’s die daar wachten op een onderneming. Andere bedrijven in de mobiliteitssector zijn hun al voorgegaan - Verbeek noemt laadpalenbedrijf EVBox, dat naar de beurs in New York is gegaan via een overname door de SPAC TPG Pace Beneficial Finance. “Begrijpelijk, dat Europese bedrijven deze route kiezen. Voor hen is dat het lucratiefst. Maar voor de Europese beurzen is het wel een gemiste kans: zo verdwijnen aantrekkelijke bedrijven naar buitenlandse platforms.”

Volgens hem duurt het misschien nog wel tien jaar voordat de Europese markt zich werkelijk kan meten met de Amerikaanse. Euronext Amsterdam kan dan wellicht zijn uitgegroeid tot het centrum van de Europese SPAC’s, zoals nu het streven is. Maar dan moet de Amsterdamse beurs wel doorpakken: "Er moet meer gebeuren dan dat iemand aan de Amsterdamse effectenbeurs die SPAC‘s ‘wel interessant‘ vindt. Er moet een solide infrastructuur worden opgetuigd voor beursintroducties via SPAC‘s.

Anders gaat het net als al die andere platformen voor starters en groeiende ondernemingen, zoals NMAX, Alternext en anderen. Allemaal mislukt, omdat het niet echt serieus is aangepakt.” Overigens: “Wij staan klaar om te helpen dat er in Europa wel een goede infrastructuur van de grond komt, die zich kan meten met de Amerikaanse.” 

MenA.nl | 63

Corporate Finance

‘ALS ERVAREN ENTREPRENEURS ONDERSCHEIDEN WE ONS’ Ondernemersrot met data analyse bloed begint Corporate Finance platform Scale Up Cap BV, gespecialiseerd in waterstof, digital-health, vastgoed en groeibedrijven. Visie en ambities van Willem-Jeroen Stevens.

TEKST CHARLES SANDERS

E

xperienced entrepreneur, investor en corporate finance advisor. Willem-Jeroen Stevens is daarnaast óók business mentor en growth advisor. Hij richtte – en verkocht, na ruim zestien jaar – het in data mining gespecialiseerde Transparent op, was Associate Partner bij IMPROVED en Drake Star, startte nóg een aantal tech bedrijven en begon in de zomer van 2019 Scale Up Cap BV. Met twaalf partners is het cv van zijn nieuwe bedrijf nu al indrukwekkend. Zo adviseert zijn team op dit moment bijvoorbeeld een potentiële fusie tussen twee data-analytics bedrijven, werkt aan kapitaalinjecties voor een aantal Nederlandse med-tech concerns, zoekt naar de juiste investeerders voor interessante waterstof eco-ondernemingen, is thuis in renewables, bezig met het vinden van investeerders in diezelfde renewables én druk met deals in onroerend goed.

“Een breed pakket in verschillende sectoren, maar altijd met een supersterke focus om voor entrepreneurs en eigenaar-ondernemers die juiste investeerder, financierder of partner te vinden”, zegt Stevens. “Dat kunnen we, daarin onderscheiden we ons. Omdat we zélf ervaren entrepreneurs zijn! Wat ook helpt, is dat we door gebruik van state-of-the-art tools, databanken, workflows én onze netwerken die juiste match weten te vinden.”

64 | MenA.nl

De oprichter van Scale Up Cap geldt als data analyticsexpert en leerde het vak eind jaren ’90 in de Verenigde Staten. Het VWO werd het voor Willem-Jeroen net niet – “De lerares Frans wilde me geen 1 als rapportcijfer geven” – maar via MAVO en HAVO – “wél met acht vakken” – ging het richting de EU Business School. Daar behaalde Stevens zijn BBA, MBA en MIS, Master of Information.

NAAR DE VERENIGDE STATEN “Met die laatste twee titels werd ik toegelaten tot de University of Dallas, waar ik mijn MM, Master of Management, heb gehaald. Dan mag je dus twee jaar in de Verenigde Staten werken”, legt Stevens uit. “Ik was 27 en kwam als senior auditor binnen bij de Profit Recovery Group (PRG), beursgenoteerd aan de Nasdaq. Na anderhalf jaar werken in Detroit werd mij gevraagd PRG in Nederland verder op te bouwen. Ik aarzelde geen moment en heb een team samengesteld om de audits hier op te pakken.”

Lachend, over die tijd bij de Amerikaanse tech-reus: “Daar is zoveel gebeurd! Zo kwam bijvoorbeeld de CFO vanuit het hoofdkantoor in Atlanta even poolshoogte nemen in Nederland. Het was 1999, dus nog voor de euro-invoering.

Ik zei, met de nodige jeugdige bravoure, dat 10 miljoen omzet het komend jaar wel haalbaar leek. Ik bedoelde guldens, de dollar stond toen twee keer zo hoog... En nee, die 10 miljoen dollar hebben we dat jaar dus níet gehaald!”

In 2000 richtte Stevens samen met Marcel Groenwegen Transparent BV, gespecialiseerd in AP recovery audits en data mining, op. Mede door veel te investeren in workflows en software evolueerde Transparent tot één van de snelst groeiende technologiebedrijven in Europa, een paar keer werd de Deloitte 50 en Deloitte Europe 500 gehaald. Specialisme: het analyseren van betaalgegevens en het opsporen waar ‘verdwenen geld’, soms wel 0,1 procent van de totale omzet.

STEUN VAN WIJSMULLER “Victor Muller, destijds CEO en mede-eigenaar van bergings- en zeesleepbedrijf Wijsmuller, geloofde in ons plan”, vertelt Willem-Jeroen Stevens. “‘Kom maar’, zei hij en Wijsmuller werd zo onze launching customer, hij nam ons onder zijn hoede. Daarvoor ben ik Victor nog altijd erg dankbaar. Dankzij hem volgden al snel

bedrijven als Heineken International en andere grote spelers. Daarna ging het hard, met snelle internationale groei, via vaak globaal opererende klanten, wat weer leidde tot overnames in de Verenigde Staten en kantoren in vele landen.”

Stevens stelt zo ver te zijn gekomen door hard, heel hard werken, door te geloven in je zaak, door de juiste mensen op de juiste plek te hebben. En dat alles met een beetje geluk. Medio 2016 verkocht hij Transparent Group en koos voor de corporate finance-richting in zijn loopbaan. Na een paar mooie jaren als Associate Partner bij IMPROVED en Drake Star Partners – “Echt een superclub!” – besloot Stevens zich helemaal te focussen op een nieuw initiatief. Naam: Scale Up Cap. Founding father: Willem-Jeroen Stevens.

Waarin zijn team zich onderscheidt? “Door met

MenA.nl | 65

Corporate Finance

PERSOONLIJK Woonplaats Amsterdam.

Leeftijd 50 jaar.

Gezin Vrouw, vier kinderen, twee honden.

Favoriete muziek Easy House.

Hobby Wandelen met de honden, voetballen met de kids.

En eigenlijk is ook werken wel een hobby van me.

Laatste boek From Good to Great.

Dé ideale vakantie Zuid-Frankrijk.

Film, Streaming We werken als gezin nu een lijstje af. Eerstvolgende film: Scent of a Woman met Al Pacino.

Auto Ja, die heb ik

gebruik van de nieuwste technieken de juiste analyses te maken, ervaren rotten vragen mee te denken en mee te doen. Door inzicht in de markt te hebben, door te realiseren dat er goede investeerders zijn die meedenken met een klant als het even tegen zit. De investeerders die een ondernemer verder helpen. Wij doen er alles aan die CEO/founder te matchen met de juiste investeringspartij of financierder.”

een gas CV of een waterstof CV. Bovendien; waar het opslaan van elektriciteit lastig is, geldt dat veel minder voor waterstof. Dat kan als gas, vloeibaar of in vaste substantie. En je zit niet met vieze accu’s die na een levenscyclus moeten worden geloosd! Het afval van waterstof is immers… water. Nederland speelt in deze tak van sport mee en wel op het allerhoogste niveau.”

WATERSTOF ALS SPEERPUNT

Volgens Stevens is waterstof dé volgende groene stap.

Hij stelt dat bijvoorbeeld autofabrikanten niet al hun kaarten op elektrisch zullen blijven zetten. Want e-auto’s zijn naar zijn mening duur, zwaar, laden duurt lang, actieradius blijft beperkt. En er is, als gememoreerd, dat probleem van accuafval.

Eén van de speerpunten van Scale Up Cap, is waterstof.

Daarvoor werd het nu 12-koppige team recent uitgebreid met een expert op dit gebied. “We zijn nu druk met een aantal interessante projecten, waterstof is momenteel ultra hot”, legt Stevens uit. “Wist je dat waterstof ook als vaste stof vervoerd kan worden?

Kijk, bedrijven die problemen te lijf gaan met stateof-the-art oplossingen, díe zoeken wij en die willen we helpen.”

Een windmolen kan in plaats van stroom ook prima groene waterstof genereren, stelt Willem-Jeroen Stevens. “Denk bijvoorbeeld aan een windmolenpark waarin 90 procent elektriciteit en 10 procent waterstof wordt gegenereerd”, licht hij toe. “En dat laatste kan dus getransporteerd worden in bestaande gasleidingen, zegt ook de Gasunie. Mede daarom moet ons gasnet echt niet dicht! Stel je voor, over vijf jaar heb je of

66 | MenA.nl

VOLGENDE GROENE STAP

“Nu is het zaak die missing link in de waterstofcyclus te maken; het gebrek aan laadstations moet worden gecompenseerd”, zegt hij. “BMW heeft de waterstof X5 al in de startblokken staan, Hyundai bouwt komende jaren 700.000 waterstofauto’s. Zet een windmolen die groene waterstof maakt naast een tank- of laadstation en je kunt met zo’n auto veel verder rijden dan op die accu-wagen. En ook voor deze oplossing begeleiden we momenteel een bedrijf. De sleutel ligt bij dat tanken of het gebruik van bestaande netwerken voor waterstof; daarover wordt met veel partijen gesproken. De investeerders staan al klaar, er is genoeg te doen!”

DILEMMA’S Beslissingen door iedereen gedragen of snel besluiten?

Het beste is zoveel mogelijk draagkracht te hebben voor besluiten die bijdragen aan dat ultieme doel van het bedrijf. Maar soms is snel beslissen noodzakelijk.

Kiezen voor ‘digitale’ jongeren of zijn senior’s onmisbaar?

Beiden zijn onmisbaar. Beiden hebben karakteristieken die je nodig hebt in je bedrijf. Bij een startup zijn er vaak jongeren, in een later stadium steeds meer ouderen met ervaring. Reden: Bedrijven kunnen dan meer betalen voor hun ervaring en kennis.

Wendbaar en agile of altijd eerst die wet- en regelgeving?

Wensen van de klant veranderen, zowel in BtoB als BtoC. Als je core competence maar gelijk blijft moet je je, als groeiend bedrijf, wel aanpassen aan de vraag in de markt en die van je klant. Dus niet als data analyse bedrijf ineens koffie-apparaten gaan verkopen, maar continu luisteren naar je klant en consultive selling toepassen.

Personeel dwingen om nieuwe situaties te handelen?

Mensen meenemen in je reis naar het einddoel. Dit is niet altijd gemakkelijk en leidt soms tot weerstand. Maar uiteindelijk, als het merendeel van je medewerkers dat einddoel omarmt, is er een formidabel team gevormd.

Een team waarmee je de wereld kan bestormen en veroveren.

Bedrijfscultuur veranderen of sleutelfiguren met specifieke kennis behouden?

Cultuur veranderen is van een olietanker een speedboot willen maken. dit is een enorme uitdaging die alleen met volledige steun van de aandeelhouders, de RvC en de RvB tot succes kan leiden. Het zal ook inhouden dat zeer ingrijpende beslissingen genomen moeten worden. Iedereen is vervangbaar, maar sleutelfiguren die in de nieuw visie passen en geloven moet je ten alle tijden proberen te behouden. En dan gaat het niet om de ja-knikkers, maar juist om de mensen die geloven in het einddoel. Maar tegelijkertijd wel kritische vragen stellen. En neem direct afscheid van zwarte wormen binnen je bedrijf. Van figuren die achter de schermen de organisatie willen beschadigen en uithollen.

Ondernemerschap stimuleren?

Ja! Erg belangrijk en de kurk waarop Nederland drijft. Die ons elke keer weer zo succesvol en herkenbaar in de wereld maakt. Daarom hebben we onze welvarendheid.

Compliance steeds belangrijker of belemmerend?

In Nederland valt het allemaal erg mee. Maar als je naar het buitenland gaat om te groeien, moet je dat echt proberen via buy & build. Wij hebben in veel landen Greenfield opgezet en daar is heel veel leergeld in gaan zitten. Ook qua compliance, of het geld dat daaraan betaald is .

Risico’s nemen of voor zekerheid gaan?

Geen risico s, geen rewards! Maar als je ouder wordt, neem je wel andere risico s dan wanneer je dertig bent...

Nóg zo’n speerpunt van Stevens; het coachen van – en bij – groeibedrijven. Hij doet dat onder andere via NL Groeit, waar hij al meer dan twintig bedrijven heeft gecoacht. Waaronder, naar eigen zeggen, een paar groeidiamanten. “Analyseren waar je goed in bent, onderzoeken waar je geld mee kunt verdienen en – ook heel belangrijk – vaststellen wat je nou écht leuk vindt. Wat is je BHAG, hoe kom je daar? Vervolgens is het eigenlijk simpel. Terugrekenen wat je elk jaar moet doen om je doel te behalen en rigoureus te meten waar je staat.”

“Natuurlijk, corporate finance bestaat al jaren”, beaamt Willem-Jeroen Stevens. “Onze klantgerichte focus bereiken we door tools, door toegang tot data. Én dankzij zeer ervaren mensen om die juiste investeerder voor die juiste club te vinden. Data zó combineren dat het waarde toevoegt, samen met onze gespecialiseerde teams. En zo groeien we zelf ook elke maand weer lekker door. We hebben zojuist weer een mooie opdracht binnengehaald. Voor een Duitse fonds mogen we voor 1 miljard euro aan renewable projecten, maar ook institutionele beleggers aanbrengen.” 

MenA.nl | 67

Interview

‘WE WAREN DE SPIN IN HET M&A-WEB’ Bevlogen mannen, met het vizier op M&A. Matthijs Wierenga en Boudewijn Niels van Atlas Fiscalisten over recente deals en het post-corona toekomstperspectief.

TEKST CHARLES SANDERS BEELD ANKO STOFFELS

E

en van de oprichters van Atlas zei: “Als ik hier over 20 jaar na mijn pensioen langs loop en die vijf letters sieren nog steeds de gevel, dan is het goed!”

Woorden die Matthijs Wierenga en Boudewijn Niels zeer aanspreken. We ontmoeten hen in de chique vergaderkamer van de stadsvilla aan de Weteringschans 24, met altijd dat betoverende uitzicht op het Rijksmuseum.

De fiscalisten van Atlas hebben over hun hoofdkantoor en werklocatie niet te klagen. Over het werk zelf trouwens ook niet, want met name de M&A-markt is hectisch en dynamisch als nooit tevoren, zo ervaren zij.

Matthijs Wierenga: “Onze kracht is dat we binnen tax, echt alles doen. Als ’s lands grootste tax-only law firm, hebben we het allemaal onder één dak. Met een boutique-style approach, waardoor cliënten altijd in direct contact staan met ons.”

Boudewijn Niels: “We werken met vaste partners als PEpartijen en advocatenkantoren. Onze eigen cliënten zijn terug te vinden in een belangrijk deel van de midmarket private equity met portefeuilles tot een paar miljard euro.”

Atlas Fiscalisten is in elf jaar gegroeid van vier fiscalisten naar meer dan vijftig nu. Veel van de senior fiscalisten zijn afkomstig van de Big Four en de Zuidas-kantoren, nu leidt Atlas ook zelf mensen op binnen de eigen Atlas Academy.

68 | MenA.nl

M&A ALS PIJLER M&A is één van de belangrijke pijlers onder het succes van het kantoor. “Afgelopen jaar waren we bij zeker zeventig transacties betrokken”, zegt Matthijs Wierenga.

Tot twee keer toe was hij bij de M&A-Awards genomineerd voor Best M&A Tax Advisor. Wierenga studeerde Corporate Law en Tax Law en begon zijn loopbaan bij Loyens & Loeff, waar hij een schat aan investment management ervaring opdeed. In 2015 stapte hij over naar Atlas Fiscalisten en stond mede aan de basis van de uitbouw van de M&A praktijk.

Zijn collega Boudewijn Niels: “Deals en transacties die commercieel uiterst wenselijk zijn, mogen niet worden belemmerd door fiscale wetgeving. Het moet fiscaal allemaal goed geregeld zijn. En daar komen wij dus om de hoek kijken.” Niels staat aan het hoofd van het M&A-team van Atlas Fiscalisten. Hij adviseert over alle belastingaspecten van transacties, projecten en investeringen. En staat in diezelfde expertise corporates met hoofdkantoren in Nederland en Nederlandse en buitenlandse private equity-partijen bij. Net als Wierenga stapte hij in 2015 over – na een loopbaan bij twee Britse advocatenkantoren – naar Atlas.

Eén van de grote deals waar Atlas Fiscalisten recent bij betrokken was – en eigenlijk nog steeds is, de closing wordt dit voorjaar verwacht – is de acquisitie door het Spaanse Cellnex van het onderdeel T-Mobile Infra Nederland van Deutsche Telekom. Het gaat om 3150 antenne-opstelpunten ten behoeve van mobiele infra-

MenA.nl | 69

Interview

structuur. Het Duitse telecomconcern wordt uiteindelijk indirect minderheidsaandeelhouder van Cellnex Netherlands.

SPAANS MOEDERBEDRIJF “Het aan de Spaanse beurs genoteerde Cellnex is aanbieder van infrastructuur voor draadloze telecommunicatie en al jaren vaste klant van ons”, legt Boudewijn Niels de achtergronden van de deal uit. “Het bedrijf heeft afgelopen jaren een sterke positie in Nederland opgebouwd door overnames die wij hebben mogen begeleiden.

Daar komt nu dus de inboedel van T-Mobile Infra bij.

Waardoor Cellnex, na closing van deze overeenkomst, in totaal over 4314 antennes, telecommunicatie- en reclamemasten en mediatorens – inclusief datacenters – beschikt. Denk bijvoorbeeld aan de Cellnex Telecomtoren bij IJsselstein, die in december tot ’s lands grootste kerstboom wordt omgetoverd.”

70 | MenA.nl

Voor de deal is de joint venture DIV Fund in het leven geroepen. Dat houdt een belang in Cellnex Netherlands, waarin T-Mobile Infra wordt ondergebracht. Deutsche Telekom ontvangt daar 250 miljoen euro voor. Verder hebben het Duitse concern en Cellnex afgesproken het fonds van respectievelijk 400 en 200 miljoen euro te voorzien. Doel daarvan: verdere investeringen.

“Grote telecom operators begonnen tien jaar geleden hun infrastructuur, denk aan telecom-masten en -torens, af te stoten”, aldus Boudewijn Niels. “Het aan de Spaanse beursgenoteerde Cellnex is één van de specialisten die zich op de koop daarvan richt. Eerder al namen ze het Nederlandse onderdeel van het Indonesische Protelindo, Shere Group en Alticom over. De nieuwe alliantie met Deutsche Telekom is bedoeld om de positie van Cellnex als sleutelspeler in de Nederlandse markt te consolideren.”

SELECTIE RECENTE DEALS WAAR ATLAS FISCALISTEN BIJ BETROKKEN WAS Staci Group neemt Base Logistics over Tax Advisory voor de koper: Staci Group Avedon Capital Partners investeert in Macaw Tax Advisory voor de koper: Avedon Capital Partners Interstellar neemt DataByte over Tax Advisory voor de koper: Interestellar

HAL Investments neemt meerderheidsbelang in Top Employers Institute Tax Advisory voor de verkoper: Top Employers Institute

Cellnex Telecom en Deutsche Telekom fuseren zendmastbedrijven in Nederland Tax Advisory voor de koper: Cellnex Telecom

Careflex Zorg Groep neemt meerderheidsbelang in Medical Groep Tax Advisory voor de koper: Careflex Zorg Groep en investeerder Bolster Investment Partners

Management Buy Out IC Netherlands Tax Advisory voor de koper: Rockfield Real Estate

COMPLEXE OPERATIE “Fiscaal was Atlas Fiscalisten bij die meest recente deal van Cellnex echt de spin in het web”, kijkt Matthijs Wierenga terug op het werk dat met de acquisitie gemoeid was. “Een complexe operatie, want grensoverschrijdend, met een grote transactiewaarde, meerdere partijen en verschillende wetgeving op het gebied van vennootschaps- en overdrachtsbelasting. Qua mate van betrokkenheid was dit een echt heel grote deal met veel beslismomenten op die reis naar afronding. Een ingewikkeld traject ook, waarbij tot de grootste uitdagingen het voorkomen van onnodige of dubbele belastingheffing behoorde. Een kolfje naar de Atlas-hand.”

In veel transacties vindt overleg met de fiscus plaats.

Wat de experts van Atlas merken, is dat die fiscus nu met grote teams van inspecteurs werkt. “Er is nog steeds welwillendheid bij de inspectie”, aldus Boudewijn Niels, ”maar die ene inspecteur van weleer heeft nu plaatsgemaakt voor grote teams. Daar is best een professionaliseringsslag gemaakt. Je merkt dat de fiscus de business echt wil begrijpen. ‘Doen jullie dit op deze wijze vanuit een business-motief of om belasting te besparen?’, luidt dan weleens de vraag.”

De Cellnex-deal zal, als straks de closing wordt afgerond, bijna een jaar hebben geduurd. Waarbij Atlas optrad voor

“Wij adviseren PE-fondsen en er worden momenteel aan de lopende band nieuwe fondsen opgericht.”

Bron: Dealdatabase Mena.nl

twee van de drie partijen en onderhandelde met adviseurs als Clifford Chance, KPMG en De Brauw Blackstone Westbroek.

ONDER COVID-19 REGIME “De gesprekken vonden plaats onder het Covid-19 regime”, kijkt Boudewijn Niels terug. “Dat was natuurlijk wel lastig, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat met tien verschillende gezichten op dat beeldscherm! In je eentje op je zolderkamer kom je er nu eenmaal niet. In deze tak van sport gaat het om samenwerking. Om met creatieve ideeën tot oplossingen te komen. De spontaniteit is er door de crisis zo langzamerhand wel een beetje uit, we snakken ernaar om straks weer samen te komen, live te brainstormen. Al is het maar twee dagen per week.”

En, net als verder in M&A-land te horen valt: Atlas Fiscalisten heeft het drukker dan ooit met fusie- en overnameactiviteiten. “Wij hebben te maken met de meest hectische maanden in onze historie”, zegt Matthijs Wierenga.

“Wij adviseren PE-fondsen en er worden momenteel aan de lopende band nieuwe fondsen opgericht. Eind februari vorig jaar gingen de bankloketten dicht en moest PE heel even alle zeilen bijzetten. Maar dat duurde niet lang. Geld is er immers genoeg. En de banken doen weer mee.”

Matthijs Wierenga, kijkend naar de nabije toekomst: “Er zijn natuurlijk vragen. Gaat de rente stijgen? Wat gebeurt er als de noodhulp stopt? Wanneer gaan we die macroeconomische crisis in? Gáán we die in? Wat gebeurt er met de branches die door Covid-19 al ruim een jaar in zwaar weer zitten? Zeker is dat ook als de donkere scenario’s uitkomen, transacties zullen worden gedaan. Bij Atlas Fiscalisten steken wij veel tijd en energie in ons netwerk, in onze langlopende relaties, in onze samenwerking met adviseurs. Én we koesteren die heel goede relatie met de fiscus.” 

MenA.nl | 71

Value Creation

DSM ACQUIREERT CSK VAN NEDERLANDSE KAASMAKERS

SUCCESVOL STAKEHOLDER MANAGEMENT BIJ ZUIVELACQUISITIE DSM draait van de chemie naar hoogwaardige voedingstechnologie. De acquisitie van kaasculturenproducent CSK was een mijlpaal in dit strategische traject.

TEKST CONSTANTEYN ROELOFS

W

at is er nou Nederlandser dan een broodje kaas? Niets natuurlijk. Maar achter het doodgewone plakje jong belegen gaat een wondere wereld van biochemie schuil waar een eeuwenoude kaasmaaktraditie en de modernste wetenschappelijke inzichten samenkomen. Dat bleek wel toen DSM de acquisitie van CSK voltooide. Deze deal, bekroond met de award voor de beste Mid Cap Deal bij de M&A Awards 2020, is om meerdere redenen bijzonder interessant.

72 | MenA.nl

Anders Rasmussen (36) mocht deze transactie samen met Teus Jan van Ekeren en Michiel de Bruijn namens de Rabobank begeleiden. In dit gesprek met M&A Magazine licht hij de meest opvallende aspecten van deze transactie toe.

“Voor het maken van de traditionele gele, halfzachte Nederlandse kaas heb je specifieke culturen nodig, en die zijn afkomstig van CSK”, zegt Rasmussen. De specifieke bacteriecultuur die je aan de melk toevoegt zorgt er namelijk voor of een

emmer melk eindigt als een mooie rond Hollands kaasje of een pak yoghurt. CSK begon als joint venture van vier kaasproducenten om het intellectuele eigendom dat op de culturen rust te bundelen en de complexe kweek van deze belangrijke smaakmakers te centraliseren.

“Aanvankelijk produceerde CSK voor de vier aandeelhouders, maar door de jaren heen werden er ook steeds meer producten buiten de aandeelhoudersgroep verkocht. CSK opereert nu op een groot, internationaal speelveld.” "Wat heet: de cul-

turen van CSK worden tegenwoordig over de hele wereld gebruikt.

Kaas gemaakt in Polen of Wisconsin met kaasculturen uit Nederland o.b.v. jarenlange ontwikkeling en ervaring. Daar past een andere strategische koers bij. “CSK behoorde niet tot de kernactiviteiten van de gefragmenteerde aandeelhoudersbasis, waardoor haar eigen lange termijn strategie minder aandacht kreeg. Het bedrijf kon beter tot waarde komen onder een andere aandeelhoudersbasis met passende strategische focus.

KAASCULTUUR Volgens Rasmussen was stakeholder management een bijzonder belangrijk element van deze deal.

De vier verkopende partijen hadden allemaal hun eigen wensen, belangen en overwegingen. Maar er waren ook meerdere gemeenschappelijke doelen, zoals het vinden van een betrouwbare partner waaronder CSK haar duurzame relatie op gebied van o.a. de beschermde kaasculturen met haar voormalig aandeelhouders langdurig kan voortzetten.” Wat dit stakeholder management extra

uitdagend maakte voor het team van de Rabobank was de balans binnen de aandeelhoudersgroep.

Zo was FrieslandCampina verreweg de grootste van de vier coöperaties, maar dat kwam niet tot uitdrukking in de bestuursverhoudingen.

Voor dit stakeholder management in deze specifieke sector was de Rabobank een natuurlijke keuze, meent Rasmussen. “Dat loopt over twee assen. Allereerst is er onze algemene kennis van de zuivelsector, daarin zijn wij een heel sterke internatio-

MenA.nl | 73

Value Creation

Anders Rasmussen

nale partij. We hebben die kennis als bank in huis omdat we met alle grote zuivelfabrikanten in wereld spreken. Zuivel kunnen we dus heel goed coveren, omdat we al die relaties al hebben opgebouwd. Daarnaast waren de verkopende partijen al klant van de Rabobank. Dat geeft het vertrouwen dat het proces fair en open wordt begeleid. Je moet namens alle aandeelhouders acteren, maar ook met open vizier aan tafel kunnen zitten. Uiteindelijk heb je alle aandeelhouders nodig.”

Voor er dus beslissingen konden

74 | MenA.nl

worden genomen was het tijd om de complexe situatie in kaart te brengen. “Eerst hebben we een strategische review gedaan, om iedereen op de hoogte te brengen van hoe de markt ervoor staat, waar de concurrentie mee bezig is en wat de opties waren qua strategische koers.”

Daarna werd er nogmaals goed gekeken naar de voorwaarden voor de verkoop - die in dit geval zo belangrijk zijn dat we daar verderop in het artikel uitgebreid bij stilstaan. Toen dat eenmaal gebeurd was, organiseerde Rabobank een controlled

auction met mogelijke kandidaten uit binnen- en buitenland.

BREED PALET De uitdaging voor het team van Rasmussen zat ‘m zeker niet in het vinden van een koper. “De asset was zelf een heel mooi en goed geïnvesteerd bedrijf, en had dus veel interesse vanuit kopers. Het is een sterke en interessante niche. Wat dat betreft was de deal dus heel straightforward.

Zo’n bedrijf komt zeker niet elke dag op de markt.” Dat is ook wel te zien in de uiteindelijke transactie; zo viel

Timo Tanis is Senior Manager Corporate M&A bij FrieslandCampina en vanuit de aandeelhouders betrokken bij de verkoop van CSK. Vanuit FrieslandCampina kijken ze ook terug op een intensief traject met een bevredigende uitkomst.

Als aandeelhouders zochten we de beste partner voor CSK met oog op de toekomstige ontwikkeling van het bedrijf, waarbij de langetermijnbelangen van verschillende stakeholders heel belangrijk waren. Niet alleen voor CSK, maar ook voor alle grote kaasmakers in Nederland. Het was een bijzonder project. FrieslandCampina had weliswaar een economische meerderheid in CSK, maar juridisch stonden alle aandeelhouders op gelijke voet.

De Rabobank speelde een belangrijke rol. Ze hebben een hands-on M&A team en een groot zuivelsectorteam. Het helpt zeker als je de marktkennis hebt, weet wat de dynamiek op de zuivelmarkt is en hoe de partijen denken die hierin actief zijn.

In alle Corporate M&A s heb je te maken met stakeholder-management, maar bij een bedrijf dat in eigendom is van een coöperatie misschien wel meer dan andere partijen of een M&A advieskantoor. Bij FrieslandCampina, waarbij de leden van de coöperatie dus leverancier en aandeelhouder zijn, speelt dit aspect een belangrijke rol. De M&A die je doet moet waarde toevoegen voor de leden van de coöperatie. Dat maakt het erg interessant als M&A-er .

het de jury van de M&A Awards al op dat er een keurige prijs bedongen is door de verkopende partijen. “Er was inderdaad sprake van een hoge multiple, want zo’n interessant bedrijf komt maar weinig op de markt.”

“Naast prijs waren een aantal nietfinanciële criteria heel belangrijk”

Waardering was niet het enige doel binnen deze transactie. Even belangrijk waren het voor lange termijn waarborgen van beschikbaarheid van de beschermde erfgoedzuursels voor de Nederlandse kaasmarkt en een aantal andere niet-financiële criteria.

“Het was een heel ander traject geworden als het alleen om de prijs ging”, stelt Rasmussen, die spreekt van een ‘breed palet aan niet financiele voorwaarden’. Dat wil zeggen dat er naast het voorgaande bijvoorbeeld ook concrete toezeggingen gedaan moesten worden op het behouden

van productie en werkgelegenheid in Nederland alsook het in stand houden van de merknaam in de markt. Dat daar een Nederlandse partij uit komt was niet vanzelfsprekend. “We hebben een internationaal en open proces gevoerd. Er waren zeker buitenlandse partijen in de race die ook gespecialiseerd zijn in deze culturen. Dat DSM de winnaar is geworden komt echt door de verplichtingen die ze aan wilden gaan en het totaalpakket dat ze aan de verkopend aandeelhouders hebben geboden.” 

MenA.nl | 75

Movers & Shakers

WIEGER TEN HOVE BENOEMD ALS PARTNER BIJ EVERSHEDS SUTHERLAND Eversheds Sutherland heeft per 1 februari Wieger ten Hove als corporate & notary partner benoemd. Met zijn komst wordt invulling gegeven aan de verdere uitbouw en versterking van de notariële ondernemingsrechtpraktijk, als integraal onderdeel van de Nederlandse en wereldwijde Corporate/M&A praktijk.

TEKST YILMAZ BITER

E

versheds Sutherlands is een internationaal kantoor dat zich richt op alle commerciële praktijkgebieden die relevant zijn voor (inter) nationaal opererende cliënten en daarnaast op specifieke diensten die lokaal relevant zijn. “De notariële praktijk met nadruk op ondernemingsrecht en vastgoed is een praktijk die specifiek voor Nederland van groot belang is en al sinds 2005 een vast onderdeel van onze dienstverlening aan cliënten.”

GROEIAGENDA Bij zijn keuze voor Eversheds Sutherland heeft Ten Hove zich goed en breed georiënteerd. “Mijn beslissing om hier te gaan werken is enerzijds ingegeven door zakelijke overwegingen, zoals de uitstekende reputatie en de opgebouwde expertise, de uitgebreide klantenkring en de ambitie en het internationale netwerk van kantoor alsook het feit dat de gevoerde praktijk en het netwerk nauw aansluiten op mijn achtergrond, ambitie en praktijk, maar eveneens door persoonlijke overwegingen, zoals de enthousiaste en collegiale werkomgeving die ik aantrof en de ondernemingszin van kantoor en collega’s.” Bovendien is de groei van kantoor in Nederland een belangrijk onderdeel van de strategie van kantoor. “Ik maak graag deel uit van deze groeiagenda.”

76 | MenA.nl

SOEPELE INTEGRATIE Ten Hove benadrukt dat ondanks de Corona-crisis en het op afstand werken de start bij kantoor zeer voortvarend is verlopen. “Eerlijk gezegd verloopt de integratie zeer soepel. Ik zit nog in de eerste periode, waarin je met veel mensen in het netwerk kennismaakt. Dat gaat allemaal via Teams. Het voordeel is dat ik de vele collega’s zo direct ‘face-to-face’ leer kennen. In de oude tijd had het mogelijk jaren geduurd voordat ik hen in persoon had ontmoet.”

NIEUWE VORM VAN LEIDINGGEVEN Hij merkt daarnaast op dat met al het thuiswerken een nieuwe vorm van leidinggeven wordt gevraagd. “Je moet ervan uitgaan dat mensen zich inspannen voor het beste resultaat en aan de bel trekken als het niet lukt. Ik wil ervoor zorgen dat ik vertrouwen geef en beschikbaar ben.

In zoverre denk ik dat er ook een ander type manager naar voren komt: iets minder nadruk op prestige en meer op de relatie. Ook iets meer gericht op gevoel: vragen hoe het gaat met je collega’s. Dát zijn denk ik dingen die belangrijker zijn geworden.’’

Wieger is gespecialiseerd in (notarieel) vennootschapsen ondernemingsrecht. Hij heeft uitgebreide ervaring in advies- en transactiewerk en richt zijn praktijk op

(grensoverschrijdende) reorganisaties, fusies, overnames, het opzetten van joint-ventures en holding structuren, werknemersparticipaties en advisering op gebied corporate governance.

Hij adviseert een breed palet aan cliënten, variërend van familiebedrijven tot multinationals en beursgenoteerde ondernemingen, financiële instellingen en investeerders.

Naast de Nederlandse markt, richt een belangrijk deel van zijn praktijk zich op internationale transacties en cliënten met een internationaal werkgebied. “Mijn praktijk sluit naadloos aan bij Eversheds Sutherlands, dat zich als organisatie eveneens richt op hoogwaardig advieswerk voor (inter)nationale cliënten, met aandacht voor creativiteit, innovatie, relatie- en servicegerichtheid en het leveren van meerwaarde voor onze cliënten.”

INTEGRAAL ONDERDEEL VAN DIENSTVERLENING Ten Hove vertelt dat hij er bewust voor koos te werken in een specialistische omgeving, waar het notariaat een

integraal onderdeel is van de dienstverlening aan cliënten.

“Mijn praktijk richt zich op hoogwaardig, complex advieswerk omdat daar meerwaarde kan worden geboden.

Ik verkoop niet zozeer akten, maar kennis.” Volgens Ten Hove is inzet op innovatie, technologie en data protectie eveneens van groot belang om juist tijd vrij te spelen voor advisering, maar ook omdat cliënten voor meerwaarde willen betalen en de adviseur kritisch volgen of geen onnodige tijd in rekening wordt gebracht die efficiënter had kunnen worden besteed.

PLEZIER MAKEN Tot slot geeft Ten Hove aan, naast het werken op een kwalitatief hoogwaardig niveau, veel waarde te hechten aan een goede, collegiale werkomgeving, gericht op samenwerking, met humor, energie en gedrevenheid. “Ik ben zeer gericht op de relatie, met collega’s en cliënten.

Ik ben een mensenmens en humor is een zeer belangrijk aspect in mijn dagelijkse leven. Ik moet gewoon lol hebben in mijn werk.” 

MenA.nl | 77

Insight

M&A EN BREXIT: 6 AANDACHTSPUNTEN Sinds het begin van dit jaar is het akkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk over de gevolgen van de Brexit in werking getreden, en is EUwetgeving in principe niet langer van toepassing in het VK. De juridische gevolgen van de Brexit voor Nederlandse bedrijven die in het VK het overnamepad opgaan

TEKST JAN BLETZ

H

et voornaamste gevolg van de Brexit voor M&A-activiteiten van Nederlandse bedrijven?

"Wij zien vooral terughoudenheid bij cliënten om zich in het Verenigd Koninkrijk te vestigen.

Veel bedrijven trekken zich zelfs terug uit het VK", zegt M&A-advocaat Marie Louise Kneepkens (Boels Zanders). "Er is nog veel onzekerheid over wat de Brexit precies betekent voor fusies en overnames, en dat leidt ertoe dat bedrijven het VK als minder aantrekkelijk zijn gaan beschouwen. Dat kan nog wel een jaar of twee duren, schat ik, totdat de gevolgen volledig uitgekristalliseerd zijn."

Wel is al duidelijk dat de juridische gevolgen op M&Agebied waarschijnlijk beperkt zijn, zegt ook Marije van Akkerveeken (CEO van legal tech en M&A-specialist The Room). Veel rechtsgebieden worden geraakt door de Brexit, maar: "Aandelenovereenkomsten (SPA’s) en asset-deal contracten (APA’s) worden voornamelijk beheerst door nationale, niet EU-gereguleerde wetgeving. Dat is na de Brexit niet veranderd."

Wat niet wegneemt dat er enkele zaken zijn om

78 | MenA.nl

rekening mee te houden. In afnemende volgorde van belangrijkheid zijn dit:

1. DUE DILIGENCE Kopers zullen tijdens een due diligence onderzoek extra aandacht moeten besteden aan de gevolgen van de Brexit voor de belangrijkste overeenkomsten. Vooral de commerciële contracten zullen onder de loep moeten worden genomen, zeker als het over te nemen bedrijf veel activiteiten in Europa ontplooit. Zijn alle bepalingen uit dat contract nog wel geldig?

Ook intellectuele eigendomsrechten en de bescherming van data verdienen tijdens de due diligence waarover verderop meer (zie 2 en 3). Kneepkens wijst erop dat het ook zaak is extra goed na te gaan of de privacy bij het gebruik van de dataroom die wordt aangeboden door een dataroom provider uit het VK nog wel voldoende gewaarborgd is, aangezien de Europese privacywetgeving na de Brexit niet meer van toepassing is op informatie die wordt gedeeld met het VK. Overigens lijkt dit gevaar beperkt, zegt Van Akkerveeken:

“Wij hebben mede in het licht van de Brexit onderzoek gedaan naar de virtuele datarooms die in Nederland het meest worden gebruikt. Ze houden allemaal rekening met de wens om data op te slaan in een EU-land. De informatie blijft dus binnen de EU, al kunnen Engelse partijen kunnen daar desgewenst uiteraard toegang toe krijgen.”

2. PRIVACY Met de Brexit valt het Verenigd Koninkrijk buiten de EU en valt het mogelijk niet meer onder de Europese Verordening ter zake de verwerking van persoonsgegevens (de GDPR). Hoe gaat dat dan wanneer een Europees bedrijf persoonsgegevens doorgeeft aan het VK? Tot 1 mei 2021 verandert er waarschijnlijk niets. In de brexitdeal van 24 december 2020 staat namelijk dat in de eerste 4 maanden van 2021 de doorgifte van persoonsgegevens nog op dezelfde manier mag plaatsvinden als voorheen, zolang het VK in deze periode de regels voor de bescherming van persoonsgegevens

tenminste niet verandert. De periode van 4 maanden kan eventueel worden verlengd tot 6 maanden. Hoe de situatie na 1 mei 2021 wordt, is nog niet bekend.

Wel bestaat de kans dat bedrijven zich vanaf deze datum moet houden aan de AVG-privacyregels die gelden voor doorgifte van persoonsgegevens aan derde landen (landen buiten Europa). Daardoor zijn extra beveiligingsmaatregelen nodig, zoals de gebruikelijke contractuele veiligheidsbepalingen en een voorafgaande risicoanalyse. Dit zou betekenen dat interne procedures en regels van de target omtrent privacygevoelige dataoverdracht dan een post-Brexit update behoeven.

3. INTELLECTUEEL EIGENDOM Door de Brexit geldt de Europese bescherming via het Europese Merk niet langer in het Verenigd Koninkrijk.

De Britse regering heeft aangegeven dat ze in het VK gelijkwaardige rechten zal toekennen aan alle EUmerknamen en modellen van gebruiksvoorwerpen die voor de Brexit al in de EU werden beschermd. Bedrijven die na de Brexit het overnamepad opgaan in het VK

MenA.nl | 79

Insight

en die hun merken en modellen willen beschermen, moeten zorgen dat ze deze niet alleen bij het Europees Merkenbureau, maar ook bij een Britse variant hiervan registreren.

Voor patenten en auteursrechten geldt dit overigens allemaal niet. Beide ontlenen hun bescherming aan verdragen tussen landen onderling.

4. MEDEDINGINGSRECHT Voor fusies en overnames gelden in de EU-regelgeving omzetnormen. Overschrijdt een bedrijf door een fusie of overname deze normen en heeft het bedrijf een ‘communautaire dimensie’ (dit wil zeggen dat het bedrijf de voorgeschreven omzetnormen in meerdere EU-lidstaten overschrijdt), dan is de Europese Commissie exclusief bevoegd om de fusie of overname te onderzoeken. Nu het VK niet langer deel uitmaakt van de Europese interne markt, geldt deze exclusiviteitsbepaling daar niet meer.

Het is nog de vraag hoe de mededingingsautoriteiten in het VK hun concentratietoezicht nu gaan invullen.

80 | MenA.nl

Maar het ligt voor de hand dat een fusie of overname in het VK door Europees bedrijf steeds vaker door zowel de Britse als de Europese mededingingsautoriteiten nader zal worden onderzocht aan de hand van hun ‘eigen’ wetgeving. Dergelijke parallelle procedures zullen waarschijnlijk leiden tot hogere kosten en aanzienlijke vertragingen, ook al hebben de EU en het VK in de handels- en samenwerkingsovereenkomst afgesproken dat de Britse en Europese mededingingsautoriteiten gehouden zijn om samen te werken en hun (handhavings)activiteiten, waar mogelijk, te coördineren.

Voorlopig zullen de Britse en Europese normen nog behoorlijk op elkaar aansluiten, maar ze kunnen in de toekomst verder uiteen gaan lopen. Dat betekent ook dat bedrijven zich straks na een fusie of overname moeten conformeren aan twee uiteenlopende wetgevingen, wat een fusie of overname in de toekomst verder zal bemoeilijken. Of de soep in de dagelijkse praktijk daadwerkelijk zo heet gegeten wordt, moet echter nog worden afgewacht.

5. JURIDISCHE FUSIES Op basis van EU-regelgeving is het mogelijk voor vennootschappen opgericht naar het recht van verschillende lidstaten binnen de EU om met elkaar te fuseren, waarbij het gehele vermogen van de ene vennootschap onder algemene titel en van rechtswege overgaat op de andere vennootschap. Hiervan wordt vaak gebruik gemaakt bij het herstructureren van concerns.

Doordat het VK geen onderdeel meer uitmaakt van de EU is het niet meer mogelijk om een juridische fusie te bewerkstelligen tussen Nederlandse vennootschappen en vennootschappen uit het VK.

verandert er op de korte termijn nog niks. Er zijn wel speculaties dat de overheid in het VK het in de toekomst in sommige gevallen makkelijker zou willen maken om arbeidsvoorwaarden te harmoniseren na een overgang van onderneming.

Dat zou dus wellicht betekenen dat het voor een Nederlandse partij, die door middel van een asset deal een onderneming uit het VK overneemt, eenvoudiger wordt om de arbeidsvoorwaarden van de werknemers in het VK gelijk te trekken met die van de werknemers in Nederland. 

6. OVERGANG VAN ONDERNEMING Ook de Europese richtlijn inzake het behoud van rechten van werknemers bij overgang van ondernemingen is niet meer van toepassing in het VK. Op basis van deze richtlijn komen werknemers bij de overgang van een onderneming van rechtswege in dienst van de verkrijger van de onderneming. In het akkoord tussen de EU en het VK is over dit onderwerp niks opgenomen, maar omdat de richtlijn ook in het VK is omgezet in nationaal recht

BRONNEN Brexit & M&A door Paul A. Josephus Jitta, Coen van der Mark en Ingrid Cools (BUREN), mena.nl/artikel/gevolgen-brexit-overnames-met-engelsekopers Belastingen en transacties door Monique Pisters (GrantThornton), grant thornton.nl/insights/themas/brexit/belastingen-en-transacties/

MenA.nl | 81

Column

HET BELANG VAN PERSOONLIJK CONTACT IN TIJDEN VAN CRISIS

D

e realiteit van vandaag de dag: geen fysieke vergaderingen, analistenbijeenkomsten, roadshows of één op één gesprekken met beleggers. Is de dialoog met (toekomstige) investeerders/beleggers door COVID-19 onder druk komen te staan? En hoe zal de dialoog er komend jaar uit komen te zien? Niemand had een jaar geleden kunnen bedenken dat we nog steeds digitaal met elkaar zouden werken én netwerken. De wereld om ons heen verandert en de verwachting is dat COVID-19 voorlopig nog wel onder ons zal blijven. Wat heeft dit voor effect op de dialoog tussen beleggers en onderneming?

Noodgedwongen hebben roadshows het afgelopen jaar virtueel plaatsgevonden. Hier zaten de nodige voordelen aan met als belangrijkste voordeel natuurlijk dat het efficiënter is gebleken.

Efficiëntie die voortkomt uit veel minder reizen; minder kosten en heel belangrijk minder beslag op managementtijd. Mooi bijkomend voordeel is natuurlijk ook minder uitstoot en dus veel duurzamer. Geen weken durende roadshows, waarin de diverse financiële centra worden bezocht om gesprekken met beleggers te hebben. Iedereen kan inbellen, ongeacht waar hij of zij zich bevindt. Maar er worden ook wel nadelen ervaren. Een mogelijk nadeel betreft vreemd genoeg de opkomst. Virtuele meetings zijn makkelijker te bezoeken, maar daardoor krijgen beleggers ook veel meer uitnodigingen. Gebleken is dat een virtuele meeting makkelijker te volgen is, maar de flipside is ook makkelijker af te zeggen. Waarschijnlijk voelt een virtuele bijeenkomst toch minder als een verplichting.

Ook blijft het lastig om via een scherm te peilen hoe iemand in de wedstrijd zit. Doordat je iemand niet recht in de ogen kunt kijken kun je niet alle signalen oppakken. Het persoonlijke contact ontbreekt en dat is een gemis. Virtuele meetings an sich zijn efficiënt. De onderneming doet zijn verhaal en dan volgt nog een snelle Q&A sessie. Efficiënt en werkt heel goed voor beleggers en aandeelhouders die de onderneming goed kennen. Echter, wanneer je een belegger voor de eerste keer via een scherm spreekt is dit heel moeilijk. Contact leggen met toekomstige beleggers is virtueel gezien een uitdaging gebleken.

Hoe zal de dialoog er post COVID-19 uit komen te zien? Virtuele bijeenkomsten hebben hun waarde bewezen. Echter ook is het belang van fysieke meetings duidelijk geworden, het sociale aspect in de dialoog tussen belegger en onderneming blijft onmisbaar. Een fysieke meeting geeft ruimte voor spontaniteit en interactiviteit, en dus ruimte voor een echte dialoog. Een hybride vorm van Investor Relations lijkt de best of both worlds te creëren: de combinatie van traditionele fysieke meetings en de voordelen van digitale meetings. Een hybride vorm waar fysieke en virtuele bijeenkomsten elkaar gedurende het jaar zullen afwisselen. Een fysieke meeting wordt nog steeds als wenselijk ervaren door menig belegger: elkaar in de ogen kijken en als investeerder weten in wie of welk management je gaat investeren. Want persoonlijk contact blijft van essentieel belang, juist in tijden van crisis waar vertrouwen in management meer dan ooit een bepalende factor is.

CYNTHIA LENNARTS - SENIOR ACCOUNT EXECUTIVE - HILL+KNOWLTON

82 | MenA.nl

Made for modern dealmakers.

™

Ansarada Deals™ smashes the benchmark in deal technology.

The new release is much more than a Virtual Data Room; it’s a total transaction management solution.

Executives, and their Advisors, can now count on Ansarada as an essential tool for managing the complete deal lifecycle with confidence and simplicity. From strategy, marketing, preparation, due diligence, execution, negotiation and post-merger-integration.

Book an exclusive demo. ansarada.com

League Tables

GEEN PANDEMIE IN M&A-LAND Hoewel 2020 een onstuimig en intens jaar is geweest, is het afgelopen jaar met succes afgesloten. Deze vruchtbare periode zet zich ook voort in het eerste kwartaal van 2021.

TEKST YILMAZ BITER DATA TIM VOGELS EN HAMLET SAHAKIAN

M&A ADVISORY Dat 2020 een vruchtbaar jaar is geweest, kan Tom Beltman van Marktlink Fusies en Overnames beamen.

Het kantoor heeft met 21 deals de meeste deals gedaan in het afgelopen kwartaal, die een totale waarde vertegenwoordigen van 140 miljoen euro. Marktlink heeft onder meer Broeke Steigerbouw geadviseerd bij de overname door Klop Holland. De Managing Partner blikt terug op het afgelopen kwartaal. “2020 was een recordjaar voor Marktlink. In 2021 vieren we ons 25-jarig bestaan en de lichten staan op groen om van 2021 wederom een recordjaar te maken. Steeds meer ondernemers zien in de sterk aangetrokken M&A-markt een goed moment om hun onderneming (deels) te verkopen.’’

84 | MenA.nl

“Daarnaast zijn er veel kopers in de markt’’, vervolgt Beltman. ‘’Naast strategen die op zoek zijn naar kansen uiteraard ook de private equity partijen. Private equity wordt steeds meer gewaardeerd door MKB-ondernemers, getuige ook het succes van ons Fund-of-fund (indirect beleggen in PE) waar we binnen vier maanden meer dan 100 miljoen voor hebben opgehaald bij met name succesvolle MKB-ondernemers.’’

LEGAL ADVISORY De Brauw Blackstone Westbroek staat zowel in de categorie Legal Advisory Firms Deal Value (Under Dutch Law) als in de categorie Legal Advisory Firms Deal Value (Operational Dutch) op de eerste plek. De Brauw heeft in het afgelopen kwartaal Philips begeleid bij de verkoop van

de huishoudelijke tak aan het Chinese Hillhouse Capital.

Arne Grimme, onder wiens leiding de deal werd begeleid, vertelt het volgende. “The story continues… Het blijft een merkwaardig M&A sprookje. Rente is historisch laag, beurzen op recordhoogtes en M&A is booming. En dat na de grootste economische daling sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Alles gemaskeerd door centrale banken en overheden die geld blijven drukken om de economie draaiende te houden.’’

alle deals hadden private equity aan boord. In de buy en build strategie zien we veel focus op het bouwen van platforms. Technology, agri/food, manufacturing en health waren de sectoren waar we bovenmatige activiteit in zagen. Wij verwachten dat MKB Nederland koers blijft houden en door blijft ondernemen. Deze trends zullen ons inziens in de komende drie kwartalen onverminderd zichtbaar blijven.”

“Ik ben overigens blij dat ze dat doen, met name voor de kleine bedrijven’’, vervolgt Grimme. “Je ziet wel duidelijk winnaars en verliezers in de huidige economie. Als je niet in biotech, technologie of in een online winnend concept zit, dan gaat het op zijn hoogst redelijk. Maar als je het moet hebben van de winkelstraat als outlet of in travel/ leisure actief bent, dan zit je verkeerd. Daar komt ook nog bij dat we nieuwe trends zien die je gerust hypes mag noemen, zoals de SPACs. Ik hou mijn adem in.”

In de categorie Financial Due Diligence Firms Deal Value staat Deloitte op de eerste plek met 23 deals die een totale waarde vertegenwoordigen van 8,7 miljard euro. Roën Blom, partner bij Deloitte, blikt terug op het afgelopen kwartaal. “In Q1 2021 is er een stevig volume aan transacties geclosed, een dynamisch kwartaal met veel activiteit in de markt en goede voorbereiding voor de komende kwartalen. Wij kijken met trots terug op de deals waarbij we onze klanten hebben kunnen bijstaan, inclusief een megadeal van €4.4 miljard voor de verkoop van Philips Domestic Appliances. Op basis van het activiteitenniveau in Q1 belooft de rest van 2021 veel M&A van zowel nationale als internationale spelers.’’

JB Law staat zowel in de categorie Legal Advisory Firms Q1 2021 Deal Volume (Under Dutch Law) als in de categorie Legal Advisory Firms Q1 2021 Deal Volume (Operational Dutch) op de eerste plek. Onlangs heeft het advocatenkantoor nog softwarebedrijf RapidCircle bijgestaan bij de overname van Portiva. Barbara van Hussen, partner bij JB Law, blikt terug op het afgelopen kwartaal. “Het lijkt tegenstrijdig: een door lockdowns geteisterde economie en een bloeiende M&A markt.

Het toont maar weer hoe ongelofelijk veerkrachtig de MKB-sector is. MKB Nederland is door de Covid-crisis ondernemender dan ooit. Dit levert, gecombineerd met de huidige beschikbaarheid van funding, voor de M&A sector veel opportunities op.’’

“We deden met ons 17-koppig team in Q1 31 deals, total deal value EUR 1 miljard’’, vervolgt zij weer. “Vrijwel

FINANCIAL DUE DILIGENCE

Daarnaast staat PwC in de categorie Financial Due Diligence Firms Deal Volume op de eerste plek met 30 deals die een totale waarde hebben van 2,3 miljard euro. Remco van Daal, die aan het hoofd staat van de Financial Due Diligence praktijk, blikt terug op de afgelopen maanden. “We hebben een zeer druk kwartaal achter de rug waarin we een onverminderd hoog deal activiteitenniveau zien. Deze al eerder ingezette trend voorzien wij ook voor de rest van het jaar door een aantal positieve drijvers, waaronder beschikbaarheid van mooie bedrijven en tegelijkertijd een gezonde hoeveelheid kapitaal dat op zoek is naar rendement.’’ 

MenA.nl | 85

League Tables

M&A ADVISORY FIRMS Q1 2021 DEAL VALUE Bastiaan Vaandrager, Rothschild: 2020 was natuurlijk uitdagend, waarbij we een duidelijke toename in M&A activiteit zagen aan het einde van het jaar. Sectoren waar de Corona crisis impact overzienbaar was geworden kregen weer actieve interesse van kopers.

Met name partijen die geen schuld financiering nodig hadden konden snel en overtuigend schakelen.

2021 heeft een vliegende start gemaakt zowel op gebied van M&A en kapitaalmarkten. De opkomst van SPACs heeft een extra impuls gegeven aan de markt. We verwachten dat 2021 een mooi M&A jaar gaat worden.

Q1 2021

2020 (FY)

1

2

2

20

3

4

4

Company

Deals

Deal value (mn ¤)

2

4,900

Goldman Sachs

1

4,400

Barclays

2

2,571

-

Evercore Partners

1

1,691

47

Arma Partners

1

1,691

6

13

Rabobank

12

1,376

7

1

Rothschild & Co

3

1,359

8 9



10



3

ING Bank

6

1,231

49

AXECO

5

730

27

Nielen Schuman

3

510

AXECO heeft onlangs NPM Capital geadviseerd bij de verkoop van Bergman Clinics.

M&A ADVISORY FIRMS Q1 2021 DEAL VOLUME

Tom Beltman, Marktlink: Na een recordjaar 2020 zien we alle lichten op groen staan voor 2021 waarin we tevens ons 25-jarig jubileum vieren. Ten opzichte van 2020 Q1 is er op dit moment meer aanbod in de markt. Met name cross-border deals tussen onze internationale vestigingen zorgen voor extra deal flow.

Q1 2021

2020 (FY)

Deals

Deal value (mn ¤)

1

1

21

140

2

4

Rabobank

12

1,376

3

16

PwC

8

225

4

9

ABN AMRO

7

35

5

2

ING Bank

6

1,231

6

3

KPMG

6

125

21

BDO

6

75

6

EY

6

52

9

10

IMAP Netherlands

6

30

10

22

AXECO

5

730

7 8



86 | MenA.nl



De aandeelhouders van supermarktketen DEEN zijn bijgestaan door de adviseurs van BDO.

M&A ADVISORY DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VALUE Q1 2021

2020 (FY) Dealmaker

- Cassander Verwey

1 2

Company



Deals

Deal value (mn ¤)

2

4,900

-

Tim Boer

ING Bank

1

880

3

18

Oscar Nettl

Rabobank

4

841

4

2

Sander Griffejoen

Rothschild & Co

1

500

-

Rafael Gomez Nunez

Nielen Schuman

1

500

-

Michel Cijsouw

Rabobank

1

500

7

14

Paul de Hek

ING Bank

2

200

8

39

Eric Wijs

Lincoln International

3

155

9

-

Bart de Klerk

ING Bank

2

146

10

-

Arjan Vos

AXECO

1

141

Deals

Deal value (mn ¤)

5

25



Cassander Verwey, JPMorgan Chase: Q1 zag een terugkeer gezien van formele M&A processen tijdens covid-19, met de verkoop van Bergmans en Philips Domestic Appliances. De interesse voor dit soort high-quality bedrijven blijft groot. Daarnaast zien we veel activiteiten in de kapitaalmarkten met IPOs en SPACs als belangrijkste gespreksonderwerpen. SPACs zien we als een nieuwe asset class here to stay .

De ING Bank is goed vertegenwoordigd dit kwartaal.

M&A ADVISORY DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VOLUME Q1 2021

2020 (FY) Dealmaker

20 Jan-Pieter Borst

1 2

Company



50

Oscar Nettl

Rabobank

4

841

3

39

Istvan Csejtei

PwC Corporate Finance

4

65

4

53

Ronald Quik

ABN AMRO

4

20

5

-

Eric Wijs

Lincoln International

3

155

6

-

Friso Kuipers

AenF Partners

3

15

62

Jan Willem Jonkman

Capitalmind

3

15

8

-

Cassander Verwey

JPMorgan Chase

2

4,900

9

12

Paul de Hek

ING Bank

2

200

10

-

Bart de Klerk

ING Bank

2

146



Oscar Nettl, Rabobank: In het eerste kwartaal heeft Rabobank M&A een prima start gehad. Commitment aan onze klanten samen met een hands-on approach heeft onder meer bij een aantal preemptive buy-side situaties tot succes geleid.

Ook verwachten we voor de rest van 2021 veel activiteit, waarbij we onze klanten bijstaan met een mooie mix van sell-side, IPO en buy-side mandaten.

Oscar Nettl van de Rabobank is de nieuwkomer in de top 3.

MenA.nl | 87

League Tables

LEGAL ADVISORY FIRMS Q1 2021 DEAL VALUE (OPERATIONAL DUTCH) Jan-Hendrik Horsmeier, Clifford Chance: In Q1 zagen we veel gerichte investeringen door private equity, met een focus op tech en (digitale) infrastructuur, en daarnaast veel activiteit op de kapitaalmarkten. Dit past naadloos binnen onze strategische focus, en we kijken dan ook terug op een sterk kwartaal. Wij verwachten dat deze trend zich ook de rest van het jaar zal voortzetten.

Q1 2021

2020 (FY)

1

3

22

55

Clifford Chance Chance Amsterdam Amsterdam Clifford

99

6,551 6,551

13

Linklaters

4

4,735

16

Loyens & Loeff

18

4,234

12

Stibbe

7

3,903

6

1

NautaDutilh

23

2,614

7

2

Allen & Overy

15

2,020

3 4 5

88 | MenA.nl

Deals

Deal value (mn ¤)

18

9,612

8

6

Kirkland & Ellis

2

1,828

9

11

Van Doorne

14

1,451

10

-

White & Case

2

1,352

 Joost den Engelsman, NautaDutilh: Ook voor de rest van 2021 verwachten we uiteenlopende kansen waar we onze klanten graag bij helpen. De overnamemarkt profiteert daarbij van de lage rentestanden, de volop beschikbare fondsen en waar ons Capital Markets team in het bijzonder veel cliënten bijstaat SPACs als investeringsvehikel. We zien dat cliënten in de life sciences en technologiesector nog steeds op veel interesse kunnen rekenen. Zo nam afgelopen kwartaal Rabobank Corporate Investments ZorgDomein over van Levine Leichtman Capital Partners. Investeren in tech en digitalisering biedt ondernemingen daarbij ook mogelijkheden in het kader van 'Build Back Better': het duurzamer herstel na een crisis waar hun stakeholders om vragen.



Company

De advocaten van Loyens & Loeff hebben TA Associates geadviseerd bij de miljardenovername van Unit4

LEGAL ADVISORY FIRMS Q1 2021 DEAL VOLUME (OPERATIONAL DUTCH) Q1 2021

2020 (FY)

1

8

2

2

NautaDutilh

23

3

1

deBreij

20

131

4

11

Loyens & Loeff

19

4,234

5

10

De Brauw Blackstone Westbroek

18

9,612

6 7



Company

Deals

Deal value (mn ¤)

32

306 2,614

14

Marktlink Fusies & Overnames

17

115

12

CORP.

16

735

8

3

Allen & Overy

15

2,020

9

9

Van Doorne

14

1,451

10

5

Houthoff

12

1,156



Net zoals de corporate finance adviseurs zijn de advocaten van Marktlink Fusies & Overnames goed op weg.

LEGAL ADVISORY DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VALUE (OPERATIONAL DUTCH) Q1 2021

2020 (FY)

1

111 

2

Dealmaker

Company

Deals

Dealvalue(mn¤)

4

4,735

Jan Willem de Boer

32

Arne Grimme

De Brauw Blackstone Westbroek

2

4,405

3

109

Han Teerink

Clifford Chance Amsterdam

3

4,204

4

56

Derk Lemstra

Stibbe

1

3,200

5

15

Lennard Keijzer

De Brauw Blackstone Westbroek

5

2,716

6

21

Harmen Holtrop

Loyens & Loeff

8

2,477

7

-

Gregory Crookes

Clifford Chance Amsterdam

2

2,191

8

-

Gaby Smeenk

De Brauw Blackstone Westbroek

4

1,025

9

48

Roel Fluit

Loyens & Loeff

2

911

10

152

Constantijn Voogt

De Brauw Blackstone Westbroek

1

906



Arne Grimme van De Brauw heeft Madison Industries bijgestaan bij de overname van AFPRO Filters.

Han Teerink, Clifford Chance Amsterdam: Het is wereldwijd een druk eerste kwartaal op de kapitaalmarkten geweest, en voor Euronext Amsterdam in het bijzonder. Een combinatie van beschikbaar kapitaal, hoge waarderingen, de Brexit, Amsterdam als tech-hub, de interesse voor SPACs en een betrouwbare en pragmatische toezichthouder en beurs, maken dat veel bedrijven hun weg naar Amsterdam weten te vinden. We zijn trots dat we bij veel van deze transacties (waaronder de IPOs van InPost en CTP en aandelenuitgiftes door Fastned en AMG) een rol hebben mogen vervullen. Wij verwachten dat de toegenomen aandacht voor Amsterdam zich de komende periode, maar ook op langere termijn, zal bestendigen.

LEGAL ADVISORY DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VOLUME (OPERATIONAL DUTCH) Q1 2021

2020 (FY)

1

3

Diederik Baas

CORP.

37

Lucas Brabers

JB Law

9

51

2



Dealmaker

Company

Deals

Dealvalue(mn¤)

10

635

3

39

Harmen Holtrop

Loyens & Loeff

8

2,477

4

70

Jeroen Bleeker

JB Law

7

80

5

5

Wytse Huidekoper

deBreij

7

35

6

1

Matthijs Ingen-Housz

INGEN HOUSZ

6

171

7

12

Nathalie van Woerkom

AKD

6

49

8

2

Harm van Efferink

HSA Lawyers

6

30

9

24

Marielle Broekhuysen

JB Law

6

30

Lennard Keijzer

De Brauw Blackstone Westbroek

5

2,716

10



16

Zal Lucas Brabers op nummer 1 eindigen het komende kwartaal?

Harmen Holtrop, Loyens & Loeff: Het eerste kwartaal was ongekend druk en daarmee een voortzetting van het laatste kwartaal van 2020. Er is nog steeds veel geld in de markt en we zien dat er forse multiples worden betaald. Verder lijkt er een bepaalde gretigheid te ontstaan om targets die als bijzonder aantrekkelijk worden gepercipieerd, in een versneld proces te kopen voordat andere potentiële kopers klaar zijn om toe te slaan. Ik verwacht dat het tweede kwartaal een zelfde beeld zal laten zien.

MenA.nl | 89

League Tables

LEGAL ADVISORY FIRMS Q1 2021 DEAL VALUE (UNDER DUTCH LAW) Gaby Smeenk, De Brauw: Ook in het afgelopen kwartaal was er weer volop deal activiteit. De verwachting is dat de M&A markt voorlopig op volle toeren blijft draaien. Voor de kapitaalmarkten ziet het ook er gunstig uit, waarbij we de SPAC trend of is het SPAC hype? met veel belangstelling volgen.

Q1 2021

2020 (FY)

1

2

2



Company

Deals

Deal value (mn ¤)

19

12,182

8

Clifford Chance Amsterdam

10

7,361

3

5

Linklaters

5

5,235

4

26

Loyens & Loeff

20

4,591

5

6

Stibbe

7

3,903

6

27

Latham & Watkins

3

2,920

7

1

NautaDutilh

23

2,614

8

-

Darrois Villey Maillot Brochier

1

2,570

9

20

Van Doorne

15

2,251

10

4

Allen & Overy

15

2,020



De advocaten van Clifford Chance hebben verschillende stakeholders bijgestaan bij de beursgang van InPost.

LEGAL ADVISORY FIRMS Q1 2021 DEAL VOLUME (UNDER DUTCH LAW) Mariëlle Broekhuysen, JB Law: MKB Nederland is door de Covid crisis ondernemender dan ooit. Dit levert, gecombineerd met de huidige beschikbaarheid van funding, voor de M&A sector veel opportunities op. We deden met ons team in Q1 een total deal value van EUR 1 miljard. Vrijwel alle deals hadden private equity aan boord. In de buy en build strategie zien we veel focus op het bouwen van platforms. Sectoren waar we bovenmatige activiteit in zagen waren technology, agri/food, manufacturing en health. Wij verwachten dat MKB Nederland koers blijft houden en door blijft ondernemen. Deze trends zullen in de komende drie kwartalen onverminderd zichtbaar blijven.

90 | MenA.nl

Q1 2021

2020 (FY)

1

8

2

1

NautaDutilh

23

2,614

3

11

Loyens & Loeff

20

4,591

4

2

deBreij

20

131

5

9

De Brauw Blackstone Westbroek

19

12,182

6

14

Marktlink Fusies & Overnames

17

115

7



Deals

Deal value (mn ¤)

32

551

12

CORP.

16

735

10

Van Doorne

15

2,251

9

3

Allen & Overy

15

2,020

10

5

Houthoff

12

1,156

8



Zal nieuwkomer CORP. erin slagen om in de top 3 te komen?

LEGAL ADVISORY DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VALUE (UNDER DUTCH LAW) Q1 2021

2020 (FY) Dealmaker

1

Company

116 Jan Willem de Boer

Deals

Dealvalue(mn¤)

4

4,735

2

4

Arne Grimme

De Brauw Blackstone Westbroek

2

4,405

3

114

Han Teerink

Clifford Chance Amsterdam

3

4,204

63

Derk Lemstra

Stibbe

1

3,200



4 5

23

Lennard Keijzer

De Brauw Blackstone Westbroek

5

2,716

6

2

Paul Cronheim

De Brauw Blackstone Westbroek

1

2,570

7

29

Harmen Holtrop

Loyens & Loeff

8

2,477

8

-

Gregory Crookes

Clifford Chance Amsterdam

2

2,191

9

48

Roel Fluit

Loyens & Loeff

3

1,268

10

15

Gaby Smeenk

De Brauw Blackstone Westbroek

4

1,025



Jan Willem de Boer, Linklaters: Afgelopen kwartaal sloot wat ons betreft naadloos aan bij de trend van de afgelopen 2 jaar en de M&A boom zal denk ik nog wel even aanhouden. Er zijn veel kopers in de markt, er is veel geld beschikbaar en ook voor verkopers is het daardoor een goed moment om zaken te doen.

Zal Derk Lemstra van Stibbe volgend kwartaal de top 3 halen?

LEGAL ADVISORY DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VOLUME (UNDER DUTCH LAW) 2020(Q1-Q3)

10

635

1

3 Diederik Baas

CORP.

2

37

Lucas Brabers

JB Law

9

51

3



41

Harmen Holtrop

Loyens & Loeff

8

2,477

4

71

Jeroen Bleeker

JB Law

7

80

5

5

Wytse Huidekoper

deBreij

7

35

6

1

Matthijs Ingen-Housz

INGEN HOUSZ

6

171

7

14

Nathalie van Woerkom

AKD

6

49

8

2

Harm van Efferink

HSA Lawyers

6

30

9

24

Marielle Broekhuysen

JB Law

6

30

10

17

Lennard Keijzer

De Brauw Blackstone Westbroek

5

2,716



Harmen Holtrop van Loyens & Loeff is de nieuwe binnenkomer in de top 3 dit kwartaal.

Diederik Baas, CORP.: Ik heb er veel baat bij dat ik een behoorlijk groot aantal verschillende cliënten heb waaronder investeringsmaatschappijen, een paar zeer actieve strategen en regelmatig one-offs.

Die combinatie maakt dat ik vorig jaar en ook in 2021 bij veel transacties betrokken mocht zijn.

Momenteel is het nog steeds erg druk dus de komende maanden zullen zeker niet rustiger worden en mijn verwachting is dan ook dat 2021 voor CORP. (wederom) een uitstekend jaar zal worden.

MenA.nl | 91

League Tables

FINANCIAL DUE DILIGENCE FIRMS Q1 2021 DEAL VALUE Sander Holster, BDO: De M&A markt is booming geweest in Q1 21 een voortzetting van de periode sinds de zomer 2020. Het is een kwartaal geweest waarin we een mooie mix van terugkerende en nieuwe klanten konden bedienen.

Complimenten dus vooral voor ons team dat in lastige (thuiswerk) omstandigheden hard heeft gewerkt voor mooie resultaten! En dan te weten dat er nog veel meer mooie deals in de pijplijn zitten. Het zijn bijzondere tijden!

Q1 2021

2020 (FY)

1

3

2



Company

Deals

Deal value (mn ¤)

23

8,743

6

Alvarez & Marsal

6

2,326

1

PwC

30

2,277

4

4

KPMG

23

1,562

5

2

EY

17

567

3

6

-

FTI Consulting Inc

1

500

7

10

BDO

13

365

8

18

8Advisory

1

250

9

14

Mazars

6

166

10

5

Accuracy

9

135



Zal het Alvarez & Marsal lukken om de eerste plaats te bereiken?

FINANCIAL DUE DILIGENCE FIRMS Q1 2021 DEAL VOLUME Hans Dullaert, PwC: De M&A markt in Q1 FY21 kenmerkt zich met veel activiteit en een groot aantal transacties in veel verschillende sectoren. Wij verwachten dat het hoge activiteitenniveau de komende maanden zal aanhouden.

Q1 2021

2020 (FY)

Company

Deals

Deal value (mn ¤)

1

2

PwC

30

2,277

2

3

Deloitte

23

8,743

3

1

KPMG

23

1,562

4

4

EY

17

567

5

5

SINCERIUS

14

70

6

6

BDO

13

365

7

8

Accuracy

9

135

8

11

RSM

9

45

7

TIC Advisory

8

40

10

9

Alvarez & Marsal

6

2,326

 92 | MenA.nl



9

RSM is dit jaar de nieuwkomer in de league tables.

FINANCIAL DUE DILLIGENCE DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VALUE Q1 2021

2020 (FY)

Dealmaker

1

2

Roën Blom

2

22

Arnoud Oltmans

3

7

4

 

Company

Deals

Dealvalue(mn¤)

11

6,438

Deloitte

3

1,796

Age Lindenbergh

Alvarez & Marsal

2

1,741

13

Hans Dullaert

PwC

3

620

42

Wilbert van den Heuvel

PwC

2

578

6

1

Remco van Daal

PwC

3

555

7

47

Bas Smits

KPMG

1

500

5

8



53

Edgar van der Aart

PwC

5

459

9

6

Ewald van Hamersveld

KPMG

4

455

10

19

Teun Breen

EY

5

405



De adviseurs van PwC zijn dit kwartaal goed actief geweest.

Age Lindenbergh, Alvarez & Marsal: 2021 is gestart met een onverwacht sterke M&A markt. Mede door COVID maken corporates heldere strategische keuzes en nemen versneld afscheid van non-core activiteiten.

Daarbij zien we dat PE fondsen graag willen investeren en kansen zien om bedrijven versneld te laten groeien. Wij verwachten dat de huidige verkopersmarkt aanhoudt en spelen daar op in door snel messcherpe financiele analyses te maken en te beoordelen of de voorgespiegelde groeiplannen daadwerkelijk kunnen worden gerealiseerd.

FINANCIAL DUE DILLIGENCE DEALMAKERS Q1 2021 DEAL VOLUME Q1 2021

2020 (FY)

1

2

Roën Blom

2

6

Sander Holster

3



Dealmaker

Company

Deals

Dealvalue(mn¤)

11

6,438

BDO

10

60

15

Marcel Vlaar

RSM

9

45

4

Maurice van den Hoek

EY

7

132

5

10

Thomas Daemen

SINCERIUS

7

35

6

46

Edgar van der Aart

PwC

5

459

4

7

14

Teun Breen

EY

5

405

8

19

Joris Timmers

Accuracy

5

70

9

41

Ralph Hoogerhuis

TIC Advisory

5

25

10

9

Ewald van Hamersveld

KPMG

4

455



Roën Blom, Deloitte: Zeer duidelijke stijging in aantal deals sinds Q2 20. Deze trend lijkt zich onverminderd door te zetten de komende kwartalen. Trots op hoe we onze klanten faciliteren in het sluiten van mooie transacties.

Marcel Vlaar heeft NewPort Capital bijgestaan bij de overname van De Solarstudio.

MenA.nl | 93

Movers & Shakers

MOVERS & SHAKERS SAMENSTELLING DE REDACTIE

DLA Piper heeft Wilmy Westerhof als Senior Associate aangesteld ter versterking van de Finance, Projects and Restructuring praktijk. Het internationale advocatenkantoor anticipeert met de aanstelling van Westerhof op de verwachte toename aan (gedwongen) herstructureringen ten gevolge van de coronacrisis.

BUREN kondigt aan dat Cees-Frans Greeven en Martijn Vermeeren zijn benoemd tot Managing Partners. Zij volgen Paul Deloo en Pieter van den Berg op, die deze rol de afgelopen drie jaar hebben vervuld. Martijn Vermeeren wordt beschouwd als een van de leidende herstructureringsen insolventieadviseurs in Nederland met tal van complexe faillissementen op zijn naam.

Cees-Frans Greeven heeft een internationale bedrijfservaring

Cees-Frans Greeven

94 | MenA.nl

van meer dan 25 jaar en richt zich op het adviseren van klanten over de Nederlandse en Luxemburgse aspecten van corporate en PE / VC-transacties, inclusief spin-offs, internationale herstructureringen en corporate joint ventures.

Met het aantrekken van Loek Kerstens (1983) als partner breidt Rutgers & Posch per 1 januari haar bestaande herstructurering en insolventierecht praktijk uit.

Voorheen was Kerstens verbonden aan Loyens & Loeff. Hij heeft uitgebreide ervaring opgedaan in spraakmakende faillissementen en complexe (internationale) herstructureringen.

Gino Thomas Soeriowardojo start per 1 januari 2021 als Global M&A Director bij Barentz. Hij is afkomstig van het M&A kantoor Squarefield, waar hij partner was. Barentz is

Loek Kerstens

een mondiale distributeur van ‘life science’ ingrediënten en oplossingen voor applicaties in voedingsmiddelen, farmacie, persoonlijke verzorging en diervoeding.

Per 1 januari jl. is Edwin Lips (37) in dienst getreden bij Hogenhouck m&a als Director met een focus op business development. Lips was hiervoor Head of Sales Netherlands bij de Franse vermogensbeheerder CORUM Investments.

Martijn Stuart is 1 januari gestart bij Van Campen Liem, advocaten, notarissen en belastingadviseurs te Amsterdam.

Martijn is een bedrijfsjurist met 11 jaar ervaring in het behandelen van grensoverschrijdende en nationale transacties en andere ondernemingsrechtelijke zaken.

Hij is gespecialiseerd in M&A, met een focus op private equity en

Martijn Stuart

vastgoedtransacties, joint ventures en herstructureringen.

Patrick Gremmels is per toegetreden als partner bij JanssenBroekhuysen Advocaten (ookwel JB Law). Voor zijn overstap naar JB Law in 2020 werkte hij bijna 9 jaar in de M&A praktijk van DLA Piper. Patrick is gespecialiseerd in M&A, met een focus op private equity transacties en transacties voor (internationale) corporates.

Met ingang van 1 januari 2021 is Maarten ten Kate toegetreden als partner bij Pot Jonker Advocaten.

Maarten is sinds 2017 werkzaam bij Pot Jonker Advocaten. Daarvoor werkte hij bij NautaDutilh en ABN AMRO. Hij is gespecialiseerd in M&A en corporate governance.

Simon Boersen (36 jaar) is per januari 2020 gestart bij de

Patrick Gremmels

praktijkgroep Dispute Resolution van Stek. Daarvoor werkte hij gedurende 9 jaren bij Stibbe.

Hij is gespecialiseerd in het aansprakelijkheidsrecht en het procesrecht.

De Britse private equity-firma Exponent opent kantoor in Amsterdam en stelt Jeroen Regeur aan als Head of Benelux. In zijn nieuwe rol is Jeroen verantwoordelijk voor het uitbouwen van Exponent’s activiteiten in de Benelux en zal hij ook betrokken zijn bij transacties in andere Europese markten. Jeroen werkte eerder bije eerder bij EQT Partners, TPG Capital en Morgan Stanley in Londen.

Rufus Abeln is per 1 januari partner bij Ysquare. Hij heeft veel ervaring in overname- en JVgeschillen. Hij werkte sinds 2012

Simon Boersen

bij De Brauw Blackstone Westbroek op de kantoren in Amsterdam en Singapore, en sinds medio 2019 bij Ysquare.

Greenberg Traurig heeft kandidaatnotaris en senior associate Jeroen den Dunnen benoemd tot shareholder. Jeroen focust zich in zijn dagelijkse praktijk op het ondernemingsrecht. Hij begeleidt cliënten bij het opzetten van juridische structuren, alsmede bij fusies, overnames en herstructureringen en adviseert hen bij ondernemingsrechtelijke vraagstukken. Zijn cliënten zijn o.a. scaleups, investeerders en multinationals.

Kempen Capital Management (Kempen) heeft het Private Markets-team versterkt met de komst van Jorrit Willigers. Jorrit is aangesteld als director en zal zich met name focussen op de private-equity-component van de strategie. Willigers was in

Rufus Abeln

MenA.nl | 95

Movers & Shakers

zijn laatste rol bij Generali Group als Head of Private Equity Portfolio Construction verantwoordelijk voor de Noord-Amerikaanse privateequity-portefeuille. Daarvoor is hij werkzaam geweest als investment manager bij Gilde Equity Management en als corporate finance-specialist bij KPMG en Deloitte.

adviseur voor bedrijfsfinanciering en schulden, gericht op alle internationale voedingsmiddelen-, dranken- en landbouwindustrieën.

Stek versterkt haar positie in het energieprojectenteam door de toetreding van Claudia Beele en Coen Thomas als partners. Zij zijn gespecialiseerd in overnames, samenwerkingen en commerciële contracten.

Onlangs is Jet Brinkman gestart bij Holland Capital in de nieuwe rol van manager Investor Relations en ESG. Brinkman heeft ruime ervaring opgedaan in het bedrijfsleven, specifiek inzake stakeholdermanagement, o.a. bij Royal Schiphol Group en Royal FloraHolland. Voordat zij bij Holland Capital startte was ze werkzaam als Manager B2B bij FloriWorld.

Squarefield versterkt hun team met de benoeming van Floris Pot, Jochen Boxheimer en Marc Staal als partners en Hein Godschalx als senior-adviseur. Jochen en Hein werkten eerder bij NIBC, terwijl Floris en Marc vanuit ING en Rabobank komen werken. Met deze toevoegingen zal Squarefield verder bouwen aan zijn positie als de leidende onafhankelijke

Juridisch adviesbureau HVK Stevens benoemt Simone Oudshoorn tot financieel en operationeel directeur.

HVK Stevens, opgericht in 2011, biedt full-service fiscaal-juridisch advies en heeft een inhouse notariaat. De specialisten bij HVK Stevens zijn gespecialiseerd in het adviseren van ondernemers, corporates, private equity fondsen, goede doelen, families en familiebedrijven.

Jeroen den Dunnen

96 | MenA.nl

Claudia Beele

Corporate Finance International (CFI) heeft Kevin Driesen, Martijn Liem en Pieter de Vries benoemd tot partner in hun M&A-praktijk in de Benelux. Daarmee versterkt de internationale M&A adviesboutique haar huidige partnergroep naar acht personen. CFI is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Met 250 medewerkers is zij actief in 22 kantoren in achttien landen.

Florin Finance breidt team verder uit te met de benoeming van Marco Seller als nieuwe partner. Seller brengt elf jaar corporate finance ervaring vanuit eerdere posities bij ABN AMRO en Kempen & Co. Met deze versterking blijft Florin Finance doorbouwen aan haar positie als leidende midmarket corporate finance boutique.

Daan Bouwman (45) neemt per 1 april 2021 afscheid als partner bij Nielen Schuman. Bouwman was sinds 2007 werkzaam bij Nielen Schuman. Dankzij zijn bevlogenheid wist Nielen Schuman Debt Advisor-

Jet Brinkman

deze specialistische dienstverlening succesvol door te ontwikkelen tot een onmisbare schakel voor ondernemingen en investeerders. Niet voor niets werd hij zelfs negen keer – ook het afgelopen jaar – achtereenvolgens uitgeroepen tot Best Debt Advisor van Nederland bij de M&A Awards. Voor zijn loopbaan bij Nielen Schuman werkte Bouwman bij ABN Amro en NIBC. Marcel van de Wijdeven (35) is per 1 maart toegetreden tot het partnership van Nielen Schuman. In zijn nieuwe rol van partner wordt hij, samen met Rafael Gomez Nunez, medeverantwoordelijk voor alle Debt & Capital Advisory activiteiten van Nielen Schuman in Nederland en België.

Banning Advocaten heeft haar M&A-team onlangs versterkt met Henk Brat en Paul Hendriks als partners. Henk Brat is sinds 1997 advocaat en heeft geruime ervaring in het begeleiden van fusies en over-

Kevin Driesen, Martijn Liem en Pieter de Vries

names. Zijn cliënten zijn met name ondernemers en investeringsmaatschappijen. Paul Hendriks is ruim tien jaar werkzaam als advocaat en behandelt zowel M&A-trajecten als geschillen en procedures in ondernemingsrechtelijke zin.

Internationaal advocatenkantoor Simmons & Simmons versterkt zijn bloeiende Nederlandse M&Apraktijk met de werving van David Shearer en Robert Jean Kloprogge.

Shearer is afkomstig van Dentons Amsterdam, waar hij partner was in de praktijk ondernemingsrecht en fusies en overnames. Kloprogge komt van AKD en adviseert doorgaans vermogensbeheerders, beleggingsfondsen en financiële instellingen bij fondsoprichtingen, fusies en overnames, herstructureringen, aandelen- en schuldemissies, bank- en financieringstransacties en gestructureerde financieringstransacties.

Wendy de Ruiter-Lörx is per 1 april gestart als managing partner

Daan Bouwman

van Lexence. De Ruiter-Lörx is een zeer ervaren bestuurder die bij meerdere toonaangevende internationale organisaties eindverantwoordelijke is geweest.

Eerder was ze onder andere Chief Commercial Officer in de Raad van Bestuur van VIVAT Verzekeringen en Directeur Leven bij REAAL. Eight Advisory, een advieskantoor op het gebied van transacties, herstructureringen, transformaties en financial engineering, opent een kantoor in Nederland. Het kantoor zal door Vincent van Liere in Amsterdam geleid gaan worden.

Van Liere heeft ruim 20 jaar voor ING Bank gewerkt in verschillende (management) functies. Daarnaast heeft Vincent aanzienlijke ervaring opgebouwd als onafhankelijk financieel restructuring adviseur bij private equity, grote ondernemingen, familiebedrijven en vermogende particulieren.

David Shearer

MenA.nl | 97

    

Senior Consultant Bluefield Utrecht Fulltime WO Uitstekende arbeidsvoorwaarden en een leaseauto

Projectleider Rembrandt Mergers & Acquisitions Rembrandt Fusies &  Overnames  Eindhoven  Fulltime  WO Uitstekende  arbeidsvoorwaarden

Advocaat medewerker - Financial Law Group NautaDutilh Amsterdam Fulltime WO Goede voorwaarden en  perspectief

   

    

(Senior) Associate position

M&A Team Assistant Small Cap Advisory Oaklins Amsterdam Parttime HBO  Marktconform

   

    

Advocaat medewerker - Financial Law Group Rutgers & Posch Amsterdam Fulltime WO €4.500 - €6.000

Manager International Tax Services - Rotterdam  BDO  Rotterdam  Fulltime  WO  Goed aanvangssalaris

Law Assistant Corporate M&A De Brauw Blackstone Westbroek Amsterdam Fulltime WO Marktconform

Squarefield Amsterdam fulltime WO  Marktconform

   

    

    

Transaction Lawyer - Banking & Finance Loyens & Loeff Amsterdam Fulltime WO Marktconform

Advocaat-medewerker Corporate M&A Baker McKenzie Amsterdam Fulltime WO Marktconform

De vacaturesite voor financials Zet nu de eerste stap. Benut vele carrièrekansen op Finance.nl:

✔ Plaats simpel en gratis jouw ‘online CV’ ✔ Vind honderden financiële vacatures ✔ Solliciteer direct bij jouw favoriete werkgevers ✔ Maak gebruik van het interactieve platform ✔ Ontvang de Finance.nl Banenspecial

Bezoek nu Finance.nl/MenA

AMSTERDAM

|

ANTWERPEN

|

DEVENTER

|

DRACHTEN

|

DÜSSELDORF

|

GOUDA

|

‘S-HERTOGENBOSCH

MARKTLINK MULTIPLE

BEREKEN DE WAARDE VAN EEN BEDRIJF Bij de (ver)koop van een onderneming wil de tegenpartij graag weten of uw bieding fair is. U onderbouwt de enterprise value meestal middels een EBITDA Multiple.

Bij de beoordeling van uw bieding maken ondernemers en accountants veelal gebruik van openbare branche multiples.

Is het ook uw ervaring dat dit vaak tot misverstanden leidt? Bijvoorbeeld dat een bedrijf met 1 miljoen euro EBITDA in dezelfde branche veelal een fors lagere multiple heeft dan een bedrijf met 15 miljoen euro EBITDA? Ook de ondernemingsomvang en een managementteam dat wel of niet met u wil mee investeren, zijn in onze ogen belangrijke differentiators van de branche multiple.

Als tool voor dit vraagstuk hebben wij de Marktlink Multiple ontwikkeld. Hier krijgen ondernemers op eenvoudige en snelle wijze een meer accurate indicatie van de bedrijfswaarde.

BEREKEN DE BEDRIJFSWAARDE MET DE MARKTLINK MULTIPLE OP

MARKTLINKMULTIPLE.COM

BEREKEN DE BEDRIJFSWAARDE 