175 LAT BROWARU ZAMKOWEGO
Wojciech Święs
Za komuny (1945–1989) Cieszyn został opuszczony przez Niemców w nocy z 2 na 3 maja 1945 r. Kilka godzin później do miasta wkroczyły wojska sowieckie, a 4 maja czerwonoarmiści przekazali zdewastowany browar jego prawowitym właścicielom, czyli załodze, reprezentowanej początkowo przez piwowara Józefa Maurera. Jeszcze tego samego dnia zakład wznowił działalność, a 18 maja 1945 r., mimo znacznie uszczuplonej kadry, dokonano pierwszej warki piwa. Szybko okazało się, że większa część produkcji ma trafić do żołnierzy armii „wyzwolicieli” (którzy zresztą pomagali w wytwarzaniu i rozwożeniu piwa). 1 czerwca 1945 r. stanowisko dyrektora technicznego objął ostatni przedwojenny włodarz browaru Marian Kiwerski, jednak przedsiębiorstwo nie odzyskało dawnej autonomiczności. W październiku jego obsługę zapewniało 54 pracowników fizycznych i 18 umysłowych. Do końca roku zakład wyprodukował 4234 hl lekkiego 7-procentowego piwa. W ciągu kolejnych 11 lat władze siedmiokrotnie zmieniały mu nazwę (ani razu jednak nie pojawiło się słowo „zamkowy” – odwoływanie się do przedwojennej tradycji było niepożądane). Tylko w samym 1946 r. stało się tak aż trzy razy. W 1951 r. wraz z browarem w Bielsku-Białej utworzył Bielskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze. Decyzją polityczną było, że na siedzibę centrali przedsiębiorstwa wybrano Bielsko-Białą, mimo iż tamtejszy browar był w porównaniu do cieszyńskiego bardzo kameralny, a bezpośrednio po wojnie planowano jego całkowitą likwidację. Nad Olzą początkiem lat pięćdziesiątych warzono ok. 50 tys. hektolitrów piwa rocznie (a więc trzykrotnie mniej niż w 1914 r.).
38
TRAMWAJ BROWARNY • XII 2021
Marian Kiwerski (1884–1960). Inżynier chemik. Urodzony we wsi Łaszczówka (pow. Tomaszów Lubelski). Tajniki piwowarstwa poznawał na Wydziale Chemii Technicznej Politechniki we Lwowie, w Królewskiej Bawarskiej Akademii Piwowarskiej w Weihenstephan oraz w Instytucie Bakteriologiczno-Fermentacyjnym (Wydział Drożdżarstwa) w Kopenhadze, gdzie w roku 1919 otrzymał stopień inżyniera dyplomowanego piwowarstwa. Pracownik browarów w Warszawie i Brzesku. Rzeczoznawca w zakresie ekspertyz technicznych oraz kontroli browarów na terenie całego kraju. Redaktor naczelny pism fachowych „Przemysł Piwowarski” oraz „Przegląd Piwowarsko-Słodowniczy”. Najwybitniejszy międzywojenny badacz dziejów polskiego piwowarstwa, autor kanonicznych „Dziejów piwowarstwa” (Warszawa 1931, ukazał się tylko pierwszy tom). Dyrektor browaru w Cieszynie w latach 1938–1939 oraz 1945–1950. Zmarł w Warszawie.
1 stycznia 1956 r. Bielskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze zostały wchłonięte przez (naturalnie upaństwowiony) browar w Żywcu, wówczas już pod nazwą Żywieckie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze, przekształcając w jego Oddział Produkcyjny Browar w Cieszynie. Ówczesna różnica rangi zakładów w Cieszynie i Żywcu była znaczna. Ten pierwszy miał produkować piwo głównie na krajowe podwórko. Żywiecka metropolia przystąpiła natomiast do intensywnego eksportu swoich wyrobów, nie tylko do „demoludów”, ale
