Mabi Revuelta. Acromática. Una partida inmortal. ©Ignacio Escubi
LABURPEN BETEARAZLEA
TXOSTENA
2020ko
AURKIBIDEA
Zuzendariaren gutuna
3
AZKUNA ZENTROA ALHÓNDIGA BILBAOREN AURKEZPENA
4
2020 Azkuna Zentroa – Alhóndiga Bilbaon. Dena berdin izango da, ezer ez da berdin izango Gure ekarpenak eta aktiboak
5 6
6 PROGRAMAZIO-ILDO
8
Arte garaikidea Zinema eta ikus-entzunezkoak Zuzeneko arteak Gizartea Kultura digitalak Literatura
9 19 22 27 29 31
ZEHARKAKO 4 ARLO
35
Sorkuntza artistikorako babesa Bitartekotza eta hezkuntza Publikoen komunitateak Harreman instituzionalak
36 37 38 39
6 ZERBITZU
40
Mediateka BBK artxiboAZ Argitalpenak dendAZ. This is Basque Design Ekitaldiak. Guneen alokairua Ostalaritza Zinemak Jarduera Fisikoaren Zentroa
41 41 41 42 43 44 45 46
4 PROIEKTU ESTRATEGIKO
47
X. urteurrena Mediateka BBK Lantegia. Ideien laborategia Hobekuntza positiboko planak
48 50 51 52
ESKERRIK ASKO
53
Z U Z EN DAR IA R EN G UTUNA 2020. urtea zaila izan da, oso zaila, baita Azkuna Zentroarentzat ere. 2019-2023 Programa Proiektuaren lehen urtea bikaina izan zen, zentroaren historian urterik onena, eta, horren ondoren, gure hamargarren urteurreneko 2020. urtea prestatu genuen, proiektu berriekin, era esponentzialean hazten jarraitzeko, nazioartean pisu handiagoa izateko eta publikoen komunitate berriak lotzen aurrera jotzeko asmoz. Baina plan horiek guztiak, neurri batean, aste batzuk geroago zapuztu egin ziren, pandemiak inoiz aurreikusi gabeko jokalekura eraman gintuenean. Zentroa 80 egunez itxita genuela, espazio birtualeko leihoak ireki genituen, eutsi ahal izateko bai gizartea sorkuntza garaikidearekin konektatzeko dugun eginkizunari, bai eta kultura beste modu batean, beste garai batzuetan, esperimentatzeko aukerari ere. Gainera, ekintza-plan bat jarri genuen abian, arte-sorkuntzari ematen diogun laguntza indartzeko eta jarduera guztia denbora-tarte luzean zabal birprogramatzeko. Gure helburua sektore artistikoan emanaldi-galtzeak eta geldialdiak saihestea zen. Eta, jakina, zentroa birplanteatzeari ekin genion buru-belarri, Alhóndigak eskaintzen dituen espazioak eta aukerak birpentsatuz, bisitari guztien segurtasuna bermatzeko.
Hala eta guztiz ere, aurrera egiten jarraitu dugu, eta bost urte hauetarako Proiektu Programaren helburuak betetzen. 2020an, BBK mediateka etorkizuneko teka bihurtu dugu, sorkuntza, ikaskuntza eta esperimentaziorako toki bat, ez bakarrik kultura kontsumitzeko, baita kultura egiteko ere. Gure ideia-laborategia den Lantegia ere zabaldu dugu, espazio berriekin, zentroan bizi diren hogeita hamar proiektu artistikoek zati bat garatzeko. Eta beste ildo batzuetan ere aurrera egin genuen, hala nola artxiboAZrekin, webgune berriaren diseinuarekin edo, irailean, Zentroaren hamargarren urteurreneko ospakizunarekin. Maila instituzionalean, kulturaren sarea ehuntzen jarraitu dugu, lankidetza-hitzarmenen bidez, Elías Querejeta Zinema Eskolarekin, Azkuna Zentroan curriculumez kanpoko prestakuntza-praktikak egin ahal izateko; eta UPV/EHUrekin, praktika artistiko eta sozialen master bat abian jartzeko. Ez dira jarduerarik gabeko hilabeteak izan, eta, memoria honetan agertzen den moduan, gure ibilbide-orriarekin jarraitu dugu proiektu pizgarriekin. Baina 2020a, batez ere, etorkizunari begiratzeko urtea izan da, sor daitezen esperientzia berriak, egiteko modu berriak eta aukera berriak. Fernando Pérez Azkuna Zentroa – Alhóndiga Bilbaoko zuzendaria
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
3
Azkuna Zentroa – Alhóndiga Bilbao kultura praktika, prozesu eta esperientzietarako espazio gisa bizitzeko lekua da
Jury Konjar. Steve Paxton-en erakusketa
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
4
2020 . D ENA B ER DIN IZ A NG O DA , E Z ER EZ DA B ER DIN IZ A NG O Covid-19aren krisiak markatu zuen Azkuna Zentroaren 2020ko jarduera. 2019-2023 Programa Proiektuaren bigarren urtea hazteko itxaropenarekin bideratu zen, 2019an lortutako emaitza onetan oinarrituta. Hala ere, plan guztiak aldatu egin ziren inoiz ezagutu gabeko egoeraren ondorioz, hari erantzun beharra zegoen-eta. Mugarri nagusia zentroa martxoaren 13tik ekainaren 1era itxi beharra izan zen, osasun-larrialdi globala zela-eta; horren ondorioz, urteko bigarren seihilekoan suspertu egin ziren jarduera eta programazioa. Bi egoeretan, ondorengo hauek konektatzen jarrai tzeko xedeari eustea izan zen lehentasuna: PUBLIKOEN KOMUNITATEEKIN Sare sozialen bidez #AzEtxean programa abiarazi zen, publikoen komunitateekiko loturari eusten saia tzeko eta zentroko programazioko proposamenak berriro aurkitzea proposatzeko. Aste horietan arte garaikidearekin, arte eszenikoekin, soinuarekin, zinemarekin, ikus-entzunezkoekin, literaturarekin edo kultura digitalekin lotutako edukiak partekatu ziren. Aipagarria da Gutun Zuria jaialdiaren programazio berezia, martxoaren 31tik apirilaren 5era egin zena, urte horretako edizioa egin behar zen garai berean. ARTE KOMUNITATEAREKIN Artistekin etengabe hitz egin genuen, haien egoera lehen egunetik ezagutzeko eta artisten kolektiboan emanaldi-galtzeak nahiz geldialdiak saihesteko beharrezko estrategiak finkatzeko. Ildo horretan, 20202021 aldian programazioa birdimentsionatzea eta birkokatzea erabaki zen, aurreikusitako kontratu eta proiektu guztiei eusten ahaleginduz. Aldi berean, ekintza-plan bat jarri zen abian arte-sorkuntzari laguntzeko programak sendotzeko eta indartzeko, arte-egonaldiak zabaltzeko eta Lantegia-Ideia laborategiaren esparruan ezohiko deialdi bat egiteko.
BESTE ERAKUNDE BATZUEKIN 2020an, erakundeen jarduera biziagotu da, lankide tza-sareak mantentzeko eta berriak ehuntzeko. Hala, bost urterako berritu da Golem zentroko zinema-operadorearekiko kontratua, eta lankide tza-hitzarmen bat sinatu da Euskal Herriko Unibertsitatearekin, euskal gizarteak kulturan, artean, unibertsitatean eta ikerketan duen gaitasuna bultzatzeko, elkarrekin dibulgazio-, prestakuntza- eta ikerketa-jarduerak eginez. ZENTROA BIRFORMULATZEA Martxoaren 13an bertan hasita, zentroa birformula tzeko lanari ekin zitzaion, irekiera segurua berma tzeko, Azkuna Zentroak eskaintzen dituen espazioak eta aukerak birpentsatuz, jarduerara itzultzeko moduari buruz hausnartuz eta espazio bakoitzean beharrezkoak diren segurtasun-protokoloak aztertuz. Ekainaren 1etik aurrera ireki genuen berriz, era mailakatuan, jarduera berreskura zedin eta edukiera modu seguruan kudeatu eta egokitu zedin. Lehenik, Dendazen, Az Infon eta Erakusketa Aretoan, eta, pixkanaka, gainerako espazio eta zerbitzuetan. 2020ko ekainetik abendura bitartean, 70 bat kultura-jarduera egin ziren, besteak beste, Steve Paxtonen inguruko Nazioarteko Mintegia, erakusketa irekiak zabaltzea edo BIdeOtik. Ikus-entzunezko bestelako narratibei begira topaketak, Zinematekako zikloa edo Musika Loturak programa Atarian. Azkuna Zentroak egunerokotasunera itzuli nahi izan du, bestelakoa zen egoera batean. Horregatik, irekiera-kanpainaren leloa hau izan da: “Dena berdin izango da. Ezer ez da berdin izango. Ongi etorri!” Duela 10 urte bezala, zabaldu dira Azkuna Zentroko ateak, oraingoan pentsatzeko, sortzeko eta izateko era berri baterako.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
5
G U R E E KA R PENA K E TA A KTIB OA K Gure 10 urteko bizitzan zehar, hiriko proposamen kulturala zabaldu dugu, arte garaikidea, kultura eta jakintza eskuratzen lagundu baitugu. Gizarteak kultura garaikidearekin duen harremana berrikusi dugu, eta programazioa eta esperientziarako eta pentsamendurako espazioak aktibatu. Zentroak 5 aktibotan egiten duen ekarpena neurtzen dugu: • Gizartea • Artea eta kultura • Hiria • Harremanak • Ekonomia
2.006.638 bisitari AZn 2019an
0 1 . GI Z A RT E A
7.016
bisitari egunean AZn 2019an batez beste
159
parte-hartzaile egunean programatutako jardueretan
Gizarte kritikoagoa, sortzaileagoa eta askotarikoagoa eraikitzen laguntzen dugu, programazioaren bidez eta publikoen komunitateen arteko lotura errazten duten espazioen bidez.
2.712
jaulkiriko AZ txartelak
843
parte-hartzaile bisita gidatuetan
185
jarduera AZk programatuta
248
0 2. ARTEA E TA K U LTURA
artista
Iker Gómez. Un día cisne
Kontaktu, ideia-truke, prozesu eta proposamen artistikoen bidez kultura garaikidea ekoizteko espazio bat eratuz. Eta prestakuntzako proposamenak garatuz, jakintza garaikidea sustatzeko eta azaltzen ari diren profesionalei laguntza emateko. Lantegia. Ideien laborategia. Arte, Kultura eta Kultura eta Sormen Industrien (ICC) proiektu berrien sormen- eta lankidetza-gune gisa.
27
artista eta ikertzaile AZkide
18
erakusketa + instalazio
51
hitzaldi + tailer + bilera
37
zuzeneko ikuskizun
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
6
5.722.617 eragin sare sozialetan
7
0 3. HI RI A
nazioarteko instituzio
16
prentsaurreko
70
elkarrizketa
Bilbo kulturaren eta jakintzaren hiri gisa kokatzen laguntzen duen ekosistema kulturalaren parte gara, 2030eko Agendaren garapen iraunkorraren helburuekin bat etorriz. Kultura irekia eta integratzailea sustatzeko Euskadik duen estrategiaren parte gara, nazioartean presentzia handiagoa lortu nahi duena, sorkuntza artistikoa eta euskal kultura- eta sorkuntza-industriak bultzatuz.
19
sareko kultura-programa
15
0 4 . HA R RE MANA K
kultura-zentro
Aimar Arriola. Ikertzaile AZ-kidea
Tokiko eta nazioarteko kontaktuak eta harremanak garatzen laguntzen dugu, Alhóndiga hedatuaren kontzeptuarekin, berrikuntza, nazioartekotzea eta finantza-konpromisoa eskaintzen baitigu. Somos conectores a 4 niveles: • Programazio-zentroen sarea • Artisten sarea • Babesle eta laguntzaileen sarea • Hornitzaileen sarea
8
kultura-institutu eta unibertsitate
48
erakunde AZn espazioak alokatzen
10.323.000 Aurrekontu orokorra
1.387.660
05. EKONOMIA
Barneko diru-sarrerak guztira, zerbitzuak emateagatik
319.616
Diru-laguntzak eta hirugarrenen babesak
230.000
Instalazio berrietako inbertsioa
Azkuna Zentroa eragile aktiboa da Bilbo nazioartekotzeko eta gure inguruko kultura-sarearen bidez tokiko ekonomia bultzatzeko. Zentroaren autofinantzaketa maximizatzeko lan egiten dugu, babesleen eta erakunde laguntzaileen ekarpenaren bidez, bai eta gizartearentzat interesgarriak diren zerbitzuen bidez ere.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
7
6
PROGRAMAZIO -LERRO
Mabi Revuelta. Akromatikoa. Partida hilezkorra
Arte plastikoen eta ikusizko arteen, ikerketaren, pentsamenduaren, kuradore tzaren, kritikaren, forma berrien eremu zabalduaz ari gara. Kritikari, kuradore eta/edo adituekin lan egiten dugu, azaleratzen ari direnekin eta bertako eta nazioarteko kontseilariekin. Egoitza artistikoak, erakusketak, tailerrak, programak, sinposioak, sorkuntza-laborategiak, argitalpenak... garatzen ditugu.
15
Erakusketak, erakusketa-proiektuak, instalazio artistikoak
95 artista
43
Jarduerak: tailerrak, topaketak, hitzaldiak…
35.870
arte garaikideko programara bertaratutakoak
27
Steve Paxton. Drafting Interior Techniques
nazioarteko laguntzaileak
01.
ARTE GARAIKIDEA
ER AKUS KE TA K OPEN CODES. WE ARE DATA
Open Codes. We are Data
2019ko urriak 23 > 2020ko urtarrilak 26 Komisarioa eta artistak.
Artistak.
Adam Słowik, Christian Lölkes & Peter Weibel, Refik Anadol, Bernd Lintermann & Nikolaus Völzow, BNAG (Oliver-Selim Boualam & Lukas Marstaller), Claire L. Evans, Emma Charles, James Bridle, Julien Prévieux, Karin Sander, Rafael Lozano-Hemmer, UBERMORGEN (lizvlx & Hans Bernhard), Varvara & Mar, Arrieta / Vázquez.
18 artistaren erakusketa-proiektua, Peter Weibelek asma tua eta Blanca Giménez, Fernando Pérez, Rakel Esparza eta Jaime de los Ríos komisarioek asmatua. Bizi garen munduari buruzko hausnarketa, kodeek sortu eta gobernatutako munduari buruzkoa. Open Codes sormenezko topaketen espazio esperimentala da, leku berean kode informatikoak ulertzeko ezagutza eta ikuspegi artistikoak sortzeko.
Komisarioak.
Blanca Giménez, Fernando Pérez, Rakel Esparza, Jaime de los Ríos.
Loturak.
ZKM Centro de Arte y Tecnología, Colección Beep, Dinof.
Bisitariak. 3.440.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
10
STEVE PAXTON. DRAF TING INTERIOR TECHNIQUES Otsailak 23 > 2020ko irailak 20 Artista.
Steve Paxton.
Komisarioak.
Romain Bigé eta Joao Fiadeiro.
Loturak. Culturgest.
Bisitariak. 7.598.
Steve Paxton. Drafting Interior Techniques
Contact Improvisation teknika sortu zuen koreografo iparramerikarraren lanari eta ondareari eskainitako lehen atzera begirakoa da. Erakusketaren helburua Paxtonen praktika, intuizio eta sentsazioen ideia transmititzea da, eta zortzi ‘azterlanetan’ egituratuta dago. Ikerketa horietako bakoitza mugimenduan dagoen gorputzari aplikatutako ‘barne-teknika’ bati dagokio, eta horrek inprobisatu egiten du. Paxtonek bere estudioan etengabe bere buruari egiten zion galdera baten ingurukoa da: zer egiten du nire gorputzak hartaz jabetzen ez naizenean?
MABI REVUELTA. ACROMÁTICA. UNA PARTIDA INMORTAL 2020ko urriak 14 > 2020ko irailak 20 Artista.
Mabi Revuelta.
Komisarioa. Susana Blas.
Loturak.
Tabacalera Promoción del Arte, Fundación BBK
Bisitariak. Mabi Revuelta. Acromática. Una partida inmortal ©Ignacio Escubi
4.266.
Xakea ardatz hartuta, erakusketak artistaren ibilbidea berrikusten du, eta, aldi berean, Acromática aurkezten du. Mabi Revueltaren hitzetan, “Pieza akromatikoen seriean behin eta berriz itzultzen naiz jokoen unibertsora, oraingoan xakea eta bere arau eta mugimendu multzo berezia erreferentziatzat hartuz. Kolore biko eremu txiki baten gainean munduaren ordena eta izakien eta gauzen patua hedatzen dira, ikaragarri eta larri. Eskulturaren, zinemaren, dantza garaikidearen, musikaren eta idazketaren bidez, Jokoen Erregearen kontakizuna egiten saiatzen naiz, haren mugetatik harago, metafora artistiko, intelektual, beliko eta bizi-metaforetatik artikulatuta.“
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
11
ER A K U S K E TA PR OIEKTUA K LE ST ER Á LVA REZ E TA JOSÉ RA MÓN A IS . L A VERDADERA NOCHE
A LINA AG U I L A E TA TA NA G A R R IDO. HAURTZ AROTIK Z AHARTZ ARORA Tana Garrido (1989) eta Alina Aguila (Kuba, 1987) artistek Lantegiko BAT espazioa Azkuna Zentroan Praktika Artistikoen Egoitzan egindako proiektuen emaitzak erakusten dituzte, Carlos Garaicoa estudioaren Habanako Artista x Artista programarekin elkarlanean.
Lester Álvarez eta José Ramón Ais. La verdadera noche
Erakusketa-proiektu bat, zinema, literatur edizioa, pintura, argazki-collagea, paisaiaren diseinua eta ikasketa sozial eta politikoak barne hartzen dituzten hainbat diziplinaren arteko gurutzaketa.
Alina Aguila eta Tana Garrido. Haurtzarotik zahartzarora eta alderantziz.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
12
AM PARO BA DIOL A , G E M A INTXAUSTI E TA SU SANA TA L AYERO. SCRIPTBARIK Scriptbarik esperimentu bat da, erritmo organikoan artikulatuz joan dena, proiektuan parte hartzen duten hiru artista egilekideen lan-praktika osatzen duten diziplinen arabera: dantza (Amparo Badiola), eskultura (Gema Intxausti) eta pintura (Susana Talayero). Esperientzia honen giltzarria artista bakoitzak besteen lanean esku hartzen duela da, eta, horretarako, zenbait ariketa zehatz proposatzen dira, egiteko prozesuan bertan proiektua osatzen dutenak.
Amparo Badiola, Gema Intxausti eta Susana Talayero. Scriptbarik
I VÁN G ÓMEZ. L A PROSPECCIÓN DE KAIRÓS
M A R I O PA NI EG O ( KO M I SA R IO B ER R I A K). ESPACIO PUBLIC(ITARI)O Erakusketa-lan honek publizitateak gure bizitzan eta, bereziki, eremu publikoan izan duen gorakadaren azterketa proposatzen du. “Espacio públic(itari)o” proiektuak munduko hiri batzuk hartzen ditu aztergai, eremu publikoan publizitate-erabilera hori murriztu baitute eta ikusgarritasuna eman baitiote gai honen inguruan lan egiten duten nazioarteko kolektibo eta artista batzuen jarduera artistikoari eta aktibistari, herritarren artean hausnarketa sortzeko helburuarekin.
Iván Gómez. La prospección de Kairós
“Elkarlaneko ikerketa baterako gailu metodologiko” bat, “Elkarren artean” nozioa berriz testuinguruan jartzea bilatzen duena, nolabaiteko “jakintza-gune” baten eraketa gisa. Esperimentu hori 2020an zehar kontatzen ari da eta kapitulu gisa proposatzen diren engranajeetan egituratzen da.
Mario Paniego. Espacio Public(itari)o. Komisario Berriak
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
13
INS TA L A Z IOA K E TA ES K U -HA RTZ EA K AN E P IKA Z A , PERNA N G OÑI, AS IER IRA Z A BAL E TA H E RNÁ N Q U IP ILDOR, J OSUNE U R RU T IA . PROYECTO FAT XADA. DISEINUA, ILUSTRAZIOA E TA KOMIKIA NÉS TOR LI Z A LDE. AKEL ARRE ELEKTRIKOA Obrak, esperimentazio teknologikoaren eta tradizio artistikoaren arteko elkarrizketa sortzen du, terrazarako adhoc sortu da, erakusketa gune berri bat bihurtuz.
Josune Urrutia. Breve diccionario enciclopédico ilustrado de MI cáncer
Arriquibarreko fatxada nagusia esku-hartze artistikorako leku bihurtzen da, publizitateari irabazita. Artistek lona itxurako hiru pieza sortzen dituzte, Zentroko sarrera nagusian bizi direnak, eta horma euskarri bihurtzen dute irudiak zabaltzeko, iruditeriak sortzeko eta elkarrizketarako espazio berriak sustatzeko.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
Nestor Lizalde. Akelarre Elektrikoa
14
ALEX RIGOL A . MACHO MAN Macho Man indarkeria matxistari buruzko antzerki-dokumentuaren instalazioa da, eta jendea aktibatzea du helburu. Proiektu honek narrazio modu berriak erabiltzen ditu, arte eszeniko eta plastikoen, psikologiaren eta dokumentazioaren arteko fusioaren bidez igarotzen den bidaia emozional baten bitartez, bikoteko, familiako eta lan arloko, ingurune sozialeko eta judizialeko indarkeria matxistaren inguruan kontzientziatzeko helburuarekin.
LE T IC IA PA S C HE T TA . PAISAIA LUDIKOAK. ZURIAN JOL ASTU
Alex Rigola. Macho Man
Leticia Paschetta. Paisaia Ludikoak. Zurian jolastu.
Leticia Paschettak artearen, paisaiaren eta jolasaren arteko mugak aztertzen ditu, espazioaren bidez esperientzia bizia sortzeko, non zentzu artistikoa murgiltze-ekintzatik azaleratzen den, paisaia, aukera-mundu, esanahi, sentsazio eta askatasun-estimulu infinitu bihurtuz.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
15
TAIL ER R A K E TA HITZ A LDIA K KOM ISA RIOTZ A REN NAZIOARTEKO SINP OSIOA Hizlariak.
Peio Aguirre, Ana Devic, Lisette Lagnado, Azucena Vieites, Maria Lind, Yaiza Hernández, Ruth Noack.
Kolektibo kolaboratzailea. Bulegoa z/b.
ST EV E PA XTONEN I NG U R U KO NA Z IOA RT EKO M I NT EG I A Hizlariak.
Ion Munduate, Pep Ramis, María Muñoz, Otto Ramstad, Ula Iruretagoiena, Marc Badal, Romain Bigé, Steve Paxton.
Koordinazioa. Ixiar Rozas.
Komisariotzaren Nazioarteko Sinposioa. Tailerra.
Komisariotzaren Nazioarteko sinposioak 1977tik 2017ra bitartean izan diren erakusketa zehatzak aztertzen ditu, eta atzera begiratzen die entzuten jarraitzen duten eta ulertzen laguntzen diguten iragan hurbileko erakusketei, testuei eta gertaerei. Steve Paxtonen inguruko Nazioarteko mintegia
Barne tekniken azterketak mintegian, Paxtonen lana eta pentsamendua jorratzen da, Romain Bigék argitaratutako Drafting Interior Techniques (Culturgest, Lisboa, 2019) liburuan oinarrituta.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
16
E G O I T Z A ARTIS TIKOEKIN LOT U TAKO JA R DUER A K
C ONSONNI RA DIO A Z FEST-R EKIN A I M A R A R R I OL A “FORMA-DESIRA BAT“
Consonni Radio Az Fest-rekin.
Consonni argitaletxea Azkuna Zentroa-Alhondiga Bilbaon 2018-2019an bizi izan den kolektiboa da. Bi urtetan zehar irratiko hitzarekin eta entzutearekin esperimentatu dute, eta kultura kritikoa #consonniradioconAz irratiaren bidez zabaldu egin dute. 2020ko urtarrilean egoitzaren amaiera sortzaileen topaketa batekin ospatzen dugu, arte garaikidea eta literatura elkarrizketan jartzeko, feminismoa ibilbide-orri eta irratia transmisore gisa hartuta.
Aimar Arriola komisarioak “Forma-desira bat” proiektua garatzen du Azkuna Zentroarekin lotutako iker tzaile gisa eta zentroaren programazioaren barruan. Proiektuak artearen eta queer/cuir ikuspegien arteko harremana hartzen du esparru orokortzat, eta forma- eta interpretazio-gaien inguruko jarduna mugatzen du. Teoria kritikoaren eta gizarte-zien tzien eremuan, maskulinotasunari eta feminitateari buruzko gizarte-konbentzioak zalantzan jartzen dituen ikuspegi gisa deskribatzen da queer/cuir, horiek desnaturalizatuz eta borroka feministen LGBTIQ+, anti-arrazistak eta dekolonialak iraganaren eta orainaren arteko elkarrizketa bilatuz.
Aimar Arriola, Manu Arregui. Forma-desira bat.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
17
SR A. P OL A ROISKA (A L A I T Z A R ENZ A NA , M A R ÍA I BARR E TXE) “CONSEJO DE SABIAS” Polaroiska zentroan Azkuna Zentroko kide diren artista gisa garatzen duten proiektua adineko emakumeekin eta hainbat eremutako profesionalekin elkartzeko ziklo bat da. Elkarrizketa batzuen bidez, emakume horiek beren bizitza- eta lanbide-esperientziak transmititzen eta partekatzen dituzte, eta erreferente posible gisa agertzen dira. 2020ko saio horietan honako hauek parte hartzen dute: Garbiñe Mendizabal jakintsuak, poesia euskaraz idatzi zuen lehen emakume poetetako bat; Luisa Menéndez, genero-berdintasunaren arloko aholkulari eta espezialista, Ongi Etorri Errefuxiatuak Bizkaia plataformako aktibista, eta Adelina Moya, Historian doktorea eta Bilboko Arte Ederretako Fakultateko irakasle titularra.
Sra. Polaroiska. Consejo de Sabias
O SCAR GÓMEZ MATA E TA E SPE LÓPEZ “DERIBEN KATALOGOA” ‘Deriben katalogoa’ proposamena laguntzaile bakoitzari oinez ibiltzeko banakako hainbat deribatu eskaintzean datza, bai eta barneko bizitzen eta hiri-paisaiaren arteko lotura sortzean ere. Oscar Gómez Matak honako hau planteatzen du proiektu honetan: “Pentsamendua aldarrikapen garaikide gisa, kanpoan dagoena beharrezkoa eta egiazkoa den une gisa. Pentsamendua, zaindu, estimulatu, defendatu, mugitu, eragin behar dudan barne-indar intimoa“.
SORMEN ARTISTIKORAKO ATE IREKIEN JARDUNALDIA
Sormen artistikorako ate irekien jardunaldia
Oscar Gómez Mata eta Espe López
Sormen artistikorako ate irekien jardunaldia urtean zehar, sortzaileek beren lanak prestatu, entseatu, hausnartu, ezabatu, berrartu eta beren proiektuak eta prozesuak partekatzen dituzte ikastetxeko publiko-komunitateekin, ate irekien jardunaldian.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
18
02.
ZINEMA E TA IKUSENTZUNEZKOAK Azkuna Zentroa hiriko zinema-tokia da, eta bertan, gure programazioaz gain, Bilboko zinemaldi nabarmenenak (Zinebi, FANT, etab.) eta Golem Alhondiga zinema-aretoen programazioa hartzen dira. Zinema eta ikus-entzunezkoak modu zabalean jorratzen ditugu, zinema klasiko, garaikide, estreinaldi, jaialdi, ziklo tematiko edo ikus-entzunezko narratiba programa esperimentalagoen programazio egonkorrekin.
303
film proiektatu dira
50
film jatorrizko bertsioan
10.609 ikusle
Programatutako zine ziklo
12
5
solasaldi zinemaren eta ikus-entzunezko sorkuntzaren inguruan
Z I NEM ATEKA Azkuna Zentroko Zinematekak programazio egonkorra du duela hamarkada batetik, eta zinema klasikoa eta sorkuntza garaikideagoa ditu ardatz. Ikus-entzunezko programazioko ingurunea, zinema-lengoaiaren eta ikus-entzunezko lengoaiaren ezagutzan sakontzen duena, zirkuitu komertzialetik kanpo dauden obretatik abiatuta.
Zinemaldia Azkuna Zentroan
ZI N EM AR EN HIS TOR IA KO 50 B ITXI Q1: Stanley Kubrick, Howard Hawks, Steven Spielberg, Francis Ford Coppola, Isao Takahata, René Clément, Yasujirō Ozu, Federico Fellini. Q4: Wim Wenders, Tony Richardson, Cecil B. DeMille, Woody Allen, John Ford, Jean-Luc Godard, Alfred Hitchcock Reville, Sally Benson, Jacques Tati.
Audientzia. 1.781 pertsona
“ZI NEMA I REKI A. E TO RK I ZUN BE RRI BAT ASMATZEN.” ZI KLOA
Egileak.
Lucille Hadzihalilovic, Jennifer Baichwal, Nicholas de Pencier eta Edward Burtynsky; eta María Ruido.
Audientzia. 327 pertsona.
Loturak.
Open Codes. We are Data erakusketa. Zientzia fikziozko zinema zikloa, utopiak eta distopiak aro post-digitalean, Open Codes erakusketaren barruan. We are data eta komisarioa: Playtime Audiovisuales.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
20
“H A M A R U RT EKO Z INEM A , HA MAR URTEKO FI LMA” ZI KLOA
Egileak.
Susanne Bier, Asghar Farhadi, Françoise Ozon, Michael Haneke, Catherine Corsini, Mia Hansen-Løve, Aki Kaurismaki, Maysaloun Hamoud, Maren Ade, Hirokazu Koreeda.
Audientzia. 256 pertsona.
2020an, Azkuna Zentroaren eta Golem enpresaren arteko hamar urteko harremana gogoratzen dugu, azken hamarkadan zinema-aretoetan izandako gauzarik nabarmenena islatzen duen ziklo berezi batekin. Sorkuntza zinematografiko garaikidearen bilakaera eta gizartearekin duen konpromisoa erakusten duen aukeraketa.
BI D EOT IK . IK US -ENTZ UNEZ KO BE S T EL AKO NA R R ATIB EI B EG IR A
D ONO STI A ZI NEMALD I A AZK U NA ZENTROAN
Audientzia.
Audientzia.
BIdeOtik hausnarketa-aldi baten ondoren, gure bideokreazio-programak formatu berri batekin eboluzionatzen du, deialdi publiko baten bidez, ikus-entzunezko narratiba berriak bilatzeko eta tokiko eta nazioarteko testuinguruan sortutako proiektuei balioa emateko.
Egileak.
633 pertsona.
1.222 pertsona
KOO P T R AK TOR EA . ‘KINU’
Audientzia.
Pablo Agüero, François Ozon, Maite Alberdi, Phyllida Lloyd, Tsai Ming-Liang, Clasira Navas, David Pérez Sañudo. Donostiako Zinemaldiaren 68. edizio honetako parrilla erraldoiko zazpi filmen erakusketa ikusgai dago, Sail Ofizialean, New Directors, perlak edo Zabaltegin aurkeztutako lanekin. Gaiaren, jatorriaren eta sarien inguruko zazpi film Bilbora, Azkuna Zentroko Zinemaldiaren asterako, eta gaur egungo zinema-programarekin bat egiten dute. Zinematekaren bidezko dimentsio historikoa ez ezik, ikus-entzunezko ekoizpen garaikidea eta nazioartekoa ere kontuan hartzen ditu.
142
Tractora artista kooperatiba Azkuna Zentroan bizi den kolektibo berria (2020-2022) da. Traktoreak Kinu proiektua, ikus-entzunezko proiekzio-saioak eta autoprestakuntzako lantaldeak garatzen ditu zentroan, arte-mugimenduaren edo artist moving image irudiaren inguruan. Usue Arrieta, Ainara Elgoibar, Mark Vives eta Vicente Vazquez artisten ikus-entzunezko ekoizpenak programatu, ikusi eta eztabaidatzeko plataforma gisa sortutako proiektu honen parte dira. Hiru hilean behingo topagune bat, artista bat gonbidatzeko bere lana erakustera eta harekin lan-saio bat partekatzera, praktika mota horri eta haren berezitasunei buruz taldean hausnartzeko. 2020an zehar, tractora Koop-ek bi Kinu saio egiten ditu. Lehena irailean hasten da, Kinu # 2 emanaldiarekin, Ma ddi Barber zinemagilearen eskutik. Sabine Groenewegen artistak Odyssey aurkezten du Kinu # 3 urteko bigarren saioan.
JAI ALD I AK
Audientzia. 6112.
Azkuna Zentroa, aurten ere, Bilboko zinema jaialdi ga rrantzitsuenen epizentroa da, eta urtero jaialdi ugari antolatzen dira bertan: - Bilboko Fantasiazko Zinema Jaialdia – FANT. - Zinebi. - Zinemakumeak Gara. - Zinema Ikusezinaren Nazioarteko Jaialdia. - Zinegoak, Bilboko Gylesbitrans Nazioarteko Zinema eta Arte Eszenikoen Jaialdia
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
21
03.
ZUZENEKO ARTEAK
“Zuzeneko arteak” edozein motatako obra eszenikoak dira edo eszenifikazioak erakusteko eta/edo praktikatzeko eta ikertzeko erabiltzen diren arte guztiak. Sorkuntzako espezialistekin, dan tza, performance, forma berri, soinu eta musika esperimentaleko programazio egonkorra lantzen dugu.
3.454 parte-hartzaile
39
jarduera
% 85
programazio propioaren
111
Jaiotz Osa. Loser
artista
E S Z E NA Z . AZ K UNA Z ENTR OKO A RTE E S Z ENIKOE N DENB OR A LDIA J U R IJ KO NJAR ION MUND UATE ‘GOLDBERG VERSIONS’
Jurij Konjar. Flat + Satisfyin Lover & Variaciones Goldberg. Steve Paxton erakusketaren programa publikoa. Drafting Interior Techniques.
Ion Munduate artistak Goldberg Versions pieza aurkezten du Steve Paxton proiektuaren baitan. Barne Draftinga Techniques. Goldberg Versions Steve Paxtonen originalean oinarritutako lan prozesu baten erakusketa da, 1985 eta 1992 bitartean dantzatutako inprobisazioetatik abiatuta garatu zuena. Ion Munduatek Paxtonek Walter Berdinekin grabatutako bideoaren inguruan lan egiten du, Ana Buitrago koreografoarekin elkarlanean.
Jurij Konjarrek bere behaketetatik, bideo grabazioetatik eta eguneroko praktika luze batetik abiatzen da, Steve Paxton eta Lisa Nelsonekin ba tera. Paxtonen legatuarekin bat etorriz, obra aurkezten den bakoitzean birsor tzen da, interpretearen, musikaren eta publikoaren arteko topaketa gisa.
ANA BUI TRAGO, THI AGO GRANATO E TA CAROLI NA MENDO Ç A ( DANTZ AN BI L A KA )
Dantzan Bilaka 2020
Tailer irekiak, dantza-komunitatea elkartzeko, nork bere burua aitortzeko eta bere praktiken inguruan hausnartzeko.
Ion Munduate
OS A + M U J I K A ‘LOSER’ OSA+MUJIKA konpainiaren “Loser” filmaren estreinaldia. Dantza Garaikidearen Egoitzan sortu zen, 2019an, Azkuna Zentroan eta Dansateliers Rotterdamen, Herbehereetako dantza garaikidea sortu eta erakusteko zentroarekin sinatutako lankide tza- eta truke-hitzarmenaren bidez. Milenialen, haien gizarte-harremanen, sareekiko mendekotasunaren eta gizartearen itxaropenen inguruko hausnarketa pieza bat da. Lengoaia koreografiko oso fisiko baten bidez eta beti gorputzetik abiatuta.
Jaiotz Osa. Loser
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
23
MI T U S U Egungo egoerara egokitutako proposamen bat, haur eta gazteei kulturarekin, euskararekin eta komunitate-bizitzarekin berriz elkartzen laguntzeko. Hala, ziklo osoa Auditorioan egiten da, programatutako hiru emanaldirekin (Superheroia, El Perro Azul; Iki milikiliklik, Marie de Jongh; eta Etxerik txikiena, Yarleku), Lehen Hezkuntzako lehen mailatik seigarrenera.
E L CON D E D E TOR R EF I EL ‘LOS PROTAGONISTAS’
IKER GÓ MEZ ‘UN DÍA CISNE EN EL TEATRO’
WANG-RAMÍ REZ CO MPANY ‘W.A.M. WE ARE MONCHICHI’ ( DANTZ ALD I A) Fabula bat da, istorio sekretu bat, panoramika unibertsaleko dantza bat, sekuentziatan irudikatua eta Fabrice Melquioten testuko flashez lagundua. Mugimendu, jauzi eta jazarpen bakoitzarekin, dantzariek, haurtzaroko oroimenean, elkarrekin bizitzeko edo beste batzuekin bizitzeko herrialdea bilatzen dute. Borroka dantza bat harmonia aurkitzeko.
Iker Gómez. Un día cisne en el teatro
Dantzaren bidez gizarte-balioak eta bizikidetza sustatzen dituen proiektu eszenikoa. Pieza hau ‘Cisne Proiektua’ ren barruan kokatzen da, teknologia berriak publiko-komunitateekin konektatzeko tresna pedagogiko gisa erabiltzen dituen lan berritzailea.
Wang-Ramírez Company ‘W.A.M. We are monchichi’
JA NE T NOVÁS E TA MER CED ES PEÓ N ‘MERCEDES MÁIS EU’ El Conde de Torrefiel ‘Los protagonistas’
Pablo Gisbert eta Tanya Beyele buru dituen proiektu artistikoak haurrentzako bere lehen proposamena aurkezten du, “Los protagonistas”. Hitzak, irudiak eta dantzak bat egiten duten uniber tso bisual baten barruan, sorkuntza berri hau eszenografia batetik egindako ibilbide bat da, audio formatuko testu batek gidatua, non sentsibilitate txikienak konkistatu nahi diren, gaur egun mundua konfiguratzen duten elementu eta erabileretatik.
Proposamen eszeniko sotil hau, komunitate sentikorrari buruzkoa. Elka rrekin, “Dantzaren eta musikaren” arteko harreman partikularrak aztertzen dituzte.
MACARENA REC U E RDA SHEPHERD ‘ ¡AY ! ¡YA ! ’ Macarena Recuerda Shepherdek “Ay! ¡Ya!”, familiarentzat pentsatutako dan tza-obra performatiboa da. Irudimenak iradokitako edo ikusmenaren zentzuak eragindako errealitatea modu desberdinetan hautematera daraman ilusioa. Pieza begiradaren gaineko ariketa bat da.
Janet Novás eta Mercedes Peón. Mercedes máis eu
Macarena Recuerda Shepherd ‘¡AY! ¡YA!’
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
24
M U S IK A ES PER IM ENTA L A E TA S OINU-A RTEA L LUÏS A ES PIG OLÉ E TA E R I C A W I S E ‘PORTR A IT CON C ERT M O RTON F E L D M AN. PAT TERNS IN A CHROMATIC FIELD’
NATA SHA BARRE T T E TA MI K EL I TURREGI Natasha Barrett artista britainiarra, musika akusmatiko eta soinu elektroakustiko konposatzailea da, Mikel Iturregi bertako artistarekin batera.
SAND RA CUESTA ‘LO ADHERENTE Y EL FUEGO’
Lluïsa Espigolé eta Erica Wise
Lluïsa Espigolé piano-jotzaileak eta Erica Wise biolontxelo jotzaileak Morton Feldmanen Patterns in a Chromatic Field (1981) lana interpretatzen dute.
Natasha Barret eta Mikel Iturregi
Sandra Cuesta: Lo adherente y el fuego
Esku-hartze horretan, Lantegia 1eko soinua eta erresonantzia-aukerak abiapuntu hartuta, espazioa soinu-edukiontzi gisa bizi da, dauden iturriak anplifikatzeko.
F E R NA N D O C ARVA LHO Fernando Carvalho artistak aurreko egunetan emandako tailerraren emaitza aurkezten du, Ableton Liveko pro zesuen bidez kontzertuaren prestakuntza tekniko eta kontzeptualean lan egiteko.
Fernando Carvalho
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
25
MUS IKA L E K U O NA
LOIS Lois Madrilgo eszenako proposamen interesgarri, polit eta anbiziotsuenetako bat bihurtu da. Bere proposamena C86, 80. hamarkadako cheesy musika eta jazzari egindako kantu bat da, Mac DeMarco edo Homeshakeren bapore iragazkitik pasatua. Lekuona artista diziplina anitzekoa da berez, eta Break Fast Live disko berria bideo-sorkuntza eta dantza garaikideko elementuak hartzen dituen show minimalista eta sentsualean aurkezten du. Ingelesezko elektro-pop kontzeptual baten proposamena, ironiaz eta kritika sozialez betea.
BI LBAO O RKEST RA SI NFONI KOA
Lois
BOS+AZ Musika Loturak
Azkuna Zentroak eta Bilbao Orkestra Sinfonikoak (BOS) elkarrekin antola tzen dituzte musika eta kultura garaikidea lotzen dituzten hainbat emanaldi, musika eta soinu esperimentala programatzeko gure ildoarekin lankidetzan eta elkarrizketan arituz.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
26
04.
GIZART EA Gure ustez, gizartea programazio-ildo bat da, gure errealitatea ikertzen eta sakontzen duten programen, eztabaiden, sinposioen eta proiektuen bidez etengabeko eta bi norabideko elkarrizketa ezartzen duena. Pen tsamenduaren eta kritikaren arloko profesionalekin. Gizartean, publiko ezberdinentzako programazio-ildoak garatzen ditugu, bokazio artistikoak pizteko eta gizartea kulturara hurbiltzeko. SmARTplaces programa europarraren parte gara, eta programa horri esker, eta Europako beste zentro ba tzuekin lankidetzan, gure komunitate publikoen esperientzia hobetzeko lan egiten dugu.
825
parte-hartzaile
8
jarduera
1
nazioarteko programa
98/100
Matarile Teatro. Daimon y la jodida lógica
smartplaces proiektuaren balorazioa
SM A RT PL AC ES EUR OPA R PR OIEKT UA SmARTplaces entzunaldiak garatzeko Europako proiektu bat da, eta Azkuna Zentroak aktiboki parte hartzen du bertan, Europan kultura garaikidean eta ikerketan erreferenteak diren 8 zentrok osatutako sare batekin batera. Teknologia digitala eta kultura-bitartekaritzako modu berriak erabiliz, artea eta kultura nola hauteman eta kontsumitu daitekeen iraultzeko helburuarekin, Azkuna Zentroak lau urtez, 4 milioi euro baino gehiagoko aurrekontu globala izan du, eta Europar Batasunak 459.704 euroko finantziazioarekin parte hartzen du. Proiektuak 98/100eko puntuazioa jasotzen du Hezkuntza, Ikus-entzunezko eta Kulturako Agentzia Exekutiboak egindako ebaluazioan (EACEA). Ebaluazio hori Europako Batzordearen Europa Sortzailearen programaren arduraduna da, eta “ITS capacity of imagining and experimenting strategies for efficient digital mediations aiming at the audience engagement in cultural institutions” nabarmendu du, eta oso positibotzat jo du “concrete Comstation and the Comstation online.”
smARTplaces bilera.
- PATXI AR AU JO ‘STEPS OF FAITH’ - B B S C . B I S C AY B AY S TA RTUP CA MPUS - V I I B IL B AO EUR OPEA N ENCOUN TERS - L A NU I T D ES IDÉES
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
28
05.
KULTURA DIGITALAK Kultura digitalarekin lotutako programazio-lerro hau online programazioaren, bideo-jokoaren eta joera berrien bidez formulatzen dugu. Inguruneko profesionalekin eta adin gazteagoetan espezializatutako publikoarekin lan egiten dugu, kultura digitalarekiko eta teknologiarekiko interesa pizten duten hezkun tza-proposamenekin eta tailerrekin.
21
jarduera
12 artista
4.790
Refik Anadol. Melting Memories. Exposición Open Codes. We are Data
audientzia
A Z E TXEA N
Konfinamenduan zehar, Azkuna Zentroak programazioa kanal digitaletara eramaten du, eta gizartea kulturarekin konektatzeko misioa mantentzen saiatzen da, beste garai batzuekin beste modu batean esperimentatzeko aukera gisa. Horretarako, astero, ikusleen komunitate guztiei arte garaikidearekin, arte eszenikoekin, soinuarekin, zinemarekin, ikus-entzunezkoekin, literaturarekin edo etxetik kultura digitalekin esperimentatzen jarraitzeko aukera ematen dieten proposamenak planteatzen dira. Sandra Cuesta. Lo adherente y el fuego instalazioa
-L ABO RATO RI O K L EM - B BK OPEN SCI ENCE. ESTACI Ó N DE J UEGO S BI ÓTI CO S
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
30
06.
LITERATURA Literatura hitzezko adierazpenaren artea dela ulertzen dugu, eta adierazpen idatzia eta mintzatua aktiboki lantzen dugu. Irakurketaren, idazketaren eta ahozko transmisioaren, eleberri grafikoaren eta komikiaren ikerketa, eztabaida eta zabalkundea bultzatzen ditugu, eta ibilbide desberdinetako tokiko eta nazioarteko profesionalekin programa tzen dugu. Eztabaidak, aurkezpenak, erakusketak eta tailerrak egiten ditugu eta urtero Bilboko Letren Nazioarteko Jaialdia ospa tzen dugu, Gutun Zuria. BBK mediatekaren espazioa zentroak arteari, marrazkiari, eszenari, kultura digitalari, zinemari, ikus-entzunezkoei eta hitzari lotuta egiten dituen jardueren isla ere bada.
705
jardueretara bertaratutakoak
12
jarduera programatu dira
30
egile, artista eta beste profesional batzuk
4
programa euskaraz
8
tailer
G U T U N Z U R IA . B ILB OKO LE TR EN NAZ IOART EKO JA IA LDIA G U TUN Z UR IA Azkuna Zentroan urtero egiten den nazioarteko literatur jaialdia da. COVID-19k eragindako osasun-egoeraren ondorioz, Zinemaldia ezin izan zen ohiko formatuan egin, martxoaren 31tik apirilaren 4ra bitartean, baina proiektuak El ensayo empieza aquí lanean jarraitu zuen, azken edizioan parte hartzea aurreikusita zegoen egile batzuen artikuluekin osatutako liburua, aurtengo hitzorduan aurkezten dena. El ensayo empieza aquí saiakera Caniche argitaletxearekin batera, sortu berri den bere entsegu-bildumaren barruan, eta Ivan de la Nuez, Alexei Yurchak, Aingeru Epaltza, Aixa de la Cruz, Anjel Lertxundi, Iñaki Esteban, Mari Luz Esteban eta Ixiar Rozas, Paul B. Preciado, Ernesto Castro, Javier Gomá, Marta Peirano, Katixa Agirre, Beñat Sarasola, Marta Rebón eta beste batzuen idazlanak biltzen ditu.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
32
L IT ER ATUR A KO B ES TE A R IK E TA B ATZ UK “COM PEND I O COL E CT IVO S O B R E E L CÁNC ER ” -R EN AU R K EZ P ENA JOS UNE UR R U T IA R EK IN TOPA K E TA MIKEL SANTI AGO IDA Z LEAREKI N Mikel Santiagok ‘Nola idatzi eleberri bat denborarik ez baduzu? Posible al da? ‘, idazle profesionalek eta gidoila riek prozesu horri nola heltzen dioten partekatuz, eta narratibaren’ funtsezko gida ‘batzuk errepasatuz.
I RAKURKE TA ERRAZEKO K LUB A
Josune Urrutia Asua
Josune Urrutia artista grafikoak Compendio Colectivo sobre el Cáncer argitalpena aurkezten du Azkuna Zentroko BBK mediatekan. Artista liburu baten eta lan zientifiko baten artean, laburpen honek hiztegi ilustratuaren forma tuaren hurbileko formatua erabiltzen du, medikuntzaren historian tradizio luzea duena.
Topaketa Mikel Santiagorekin
Topaketei esker, irakurtzeko gaitasun desberdinak dituzten pertsonek liburu beraren irakurketaz goza dezakete formatu egokitu batean, eta istorioak partekatu ditzakete, dinamizatzaile batek gidatuta.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
33
TOPA K E TA J OSE CA R LO S TO R R ER EKIN. “EGUILLOR INÉDITO. L A OBRA POSTUMA INACABADA’ Jose Carlos Torre ikertzaileak Juan Carlos Eguillor ilustratzaileak sormen-munduari buruz utzitako on darearen eta artista transmedia horren ibilbidearen inguruko bere azken lana aurkezten du. Artista transmedia hori komikigile, ilustratzaile, margolari eta grabatzaileaz gain, nabarmentzekoa da bideo-arte lanengatik ere.
A ITOR SARAI BAREN ‘AUTOBIOGRAFIAK’ TA ILE RRA
Aitor Saraiba. Autobiografiak
Marrazkilariaren arabera, helburua “gure bizitzaren historia artikulatzea” da, tailerreko egunetan proposatzen dituen ariketen bidez, eta parte-hartzaile bakoitzak bere autobiografia sortzeko ordenatzen du, marrazkiaren eta hitzaren bidez. ‘Eguillor inédito. La obra póstuma’ aurkezpena
PER NAN GO ÑI REN ‘MARRAZTU NAHI DUZUNA’ TAI LERRA Profesionalak ez diren baina marrazketan eta ilustrazioan interes handia duten helduei zuzenduta, tailerrean, kalitate-irizpideak kontuan hartu gabe, marraztu egiten da: zirriborratu, txaranbeldu, entseatu... askatasunez.
EL I Z ABE TH CASI LL ASEN ‘ZER DA ELEBERRI GRAFIKO BAT?’ I KASTAROA
Elizabeth Casillas
Pernan Goñi. Marraztu nahi duzuna.
Elizabeth Casillas argitaletxe kudeatzaileak emandako ikastaro honek lau saiotan eleberri grafikoaren sorkuntzara hurbiltzea proposatzen du, bai lengoaiara eta kodeetara, bai historiara. Gainera, irakurketa kluba ren antzeko formatuarekin, iritzien ahozko azalpena hobetzen laguntzen du, baita kultur lanen ikuspegi kritikoa sortzen ere.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
34
Lantegia. Ideien laborategia
4 ZEHAR KAKO
ÁRLO
01. S O R K U N T Z A A RTIS TIKOR A KO L AG U N T Z A E TA B A B ES A Proiektu artistikoak sustatzeko gure estrategiak lagun tza, konplizitatea eta elkarrekiko itzulera ditu ardatz. Artistak ezinbesteko konplizeak dira gizartea eta kultura garaikidea lotzeko gure eginkizunean, gure programazioaren parte dira. Harreman horri esker, horiek partekatu eta lagundu ditzakegu, bai eta sorkuntza-praktikan lagundu ere, ekoizpen-prozesuaren beste garai batzuk erraztuz eta arte-komunitatearen, kultura-eragile aktiboen eta gizartearen artean bitartekotza-lanak eginez. Proiektu guztiak programazioarekin lotuta daude, eta beti dute zati publiko bat, bai egindako obraren bidez, bai sormen-prozesuen bidez. 2020an, laguntza hori bereziki bultzatzen dugu, arte-prozesu horiek garatzeko plataformak, baliabideak eta lekuak erraztuz.
B AB ES T U. S OR KUNTZ A G A R A I K ID E A R I L AG UNTZ EKO P R O G R A M A B ER EZ IA ARTI STA E TA I KERTZ AI L E KI DE A K KOL EK T IB O EG OILIA R R EN P R OG R A MA KOMI SARI O BERRI AK. KOMI SARI OAK GARATZEKO PRO GRAMA E ZPAC IO B AT. PR OZ ES UA N DAUDEN ER AK U S KE TA -PR OIEKTUA K L ANEAN. PROZESU ARTI STI KO E I L AGUNTZEKO PROGRAM A NAZ IOA RTEKO EG OITZ A K 2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
36
0 2. B I TART EK A R ITZ A E TA HEZ KUNT Z A Urteroko deialdia sorkuntza garaikideari eta ikerketari laguntzeko zabalik dago. Dantza Garaikideko egoitza Rotterdamgo (Holanda) Dansateliers dantza sorkun tzarako eta erakusketarako zentroaren laguntzarekin egiten da. Praktika Artistikoen egoitzak Kubako eta Euskadiko artisten arteko trukea sustatzen du, bi testuinguru artistiko eta lokaletan egindako ikerketa-aldi baten bidez. Egoitza hau Carlos Garaicoa estudioak Habanan burutzen duen Artista x Artista Azkuna Zentroan – Alhondiga Bilbao, bitartekaritza gure misioan hasten da. Gizarte eta Kultura Garaikideko Zentroa gara, publikoen komunitateen eta egungo kulturaren arteko bitartekariak izan nahi dugu, eta loturak sortu nahi ditugu testuinguruan eragiteko eta gizarte sortzaileagoa, kritikoagoa eta askotarikoagoa eraikitzen laguntzeko. Gure sei lerroen bidez programazio hibridoa, anizkoitza eta hedatua sortzen dugu, garaikidearen egunerokotasuna bultzatzen duena, ezagutza sortzeko eta gizartea eraldatzeko hezten eta hezten duena artearen eta artisten bidez, horiek baitira aldaketaren benetako katalizatzaileak. Gure helburua pertsonek espazioarekin eta gertatzen denarekin harreman aktiboa izatea da, eta espaziora hurbiltzea, hausnarketaren, elkarrizketaren, eztabaidaren, ekintza artistikoaren edo kulturalaren bidez, artearen inguruko esperientzia berriak bultzatuz. Hezkuntza eta bitartekaritza tresna baliotsua dira publikoekin lan egiteko, ideiak, pentsamendua eta balioak kulturaren bidez sor daitezen sustatzeko, eraldaketarako tresnak sortuz eta proposatuz. Lehentasuna du eta protagonismoa du gure urteko programazioan eta, zalantzarik gabe, ikastetxearen etorkizunean. elkarlanean egiten da.
Musika esperimentaleko tailerrak
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
37
03 . P U B L I KOE N KOM UNITATEA K Zentroko jardueretara joaten den jendearen kopurua inguruko beste kultura-zentro batzuetakoen antzekoa da, baita beste herrialde batzuetakoen antzekoa ere. Kuantitatiboa baino gehiago, pandemiek, itxierek eta murrizketek markatutako 2020 honen balorazio kualitatiboa egin behar da. Kulturaren inguruko uneak eta esperientziak berriz ere in situ partekatzeko beldurra desaktibatzen da. Horregatik, lehentasuna da pertsonen segurtasuna une oro bermatuko duten espazioak, ordutegiak eta edukiera berregituratzea. Eta publikoak aldeko erantzuna ematen dio.
Prototipoak 2018 ©DavidHornback
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
38
0 4. HA R R EM A N INS TITUZ IONA L AK Azkuna Zentroak jarduera instituzionalari eusten dio, kultur arloko eta nazioarteko sorkuntza artistikoko beste erakunde eta espazio batzuekin lankidetza-sare berriak ireki eta mantentzeko helburuarekin. Aurten egindako topaketen artean, nabarmentzekoa da Iñigo Urkullu lehendakariak otsailean Zentrora egindako bisita, Azkuna Zentroaren hamargarren urteurrenaren barruan, euskal kulturaren nazioartekotzearen inguruan harremanak sendotzeko asmoarekin.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
39
01.
M E D I AT E K A BBK 44.449 mailegu
677
sarrera/egunean
161.082 bisita
6.800 komiki
78.000
ale, formatu desberdinetan (inprimakiak, CDak, DVDak, …)
2020an, BBK mediateka eraldatzeko azken prozesua martxan dago, 2019-2023 Programa Proiektuaren esparruan, pertsonen beharretara egokituta eta espazioan ere islatzen den eredu berri baterantz joz. Berriz diseinatuta, konexio-maila desberdinak sortzen dira, errazenetatik globalenetara, esparru eta jatorri desberdinetako publiko-komunitateen topaketa eta bizikidetza errazteko. Begirada berritu batekin, barruko eta kanpoko konexioak indartzen dituena, Lantegiarekin bereziki. Ideien laborategia, sormenezko ekoizpen eta esperimentaziorako lekua. Publikoak BBK mediatekak 493.361 bisita ditu aurten. Zifra hori urte ezohikoan kokatzen da, zentroaren itxieragatik, espazioaren birmoldaketa-obrengatik eta pandemia geldiarazteko ezarritako osasun-neurrietan oinarritutako edukiera-murrizketengatik. artxiboAZ Ezagutza artistiko garaikidea zabaltzeko eta babesteko tresna izateko sortu da AZko Artxiboa, eta Azkuna Zentroan egindako jarduera eta proposamen artistiko garaikideei buruzko informaziorako sarbidea erraztea du helburu nagusitzat, zentro kultural gisa egindako ibilbide osoan zehar. Proiektua zehaztu eta AZ artxiboaren egitura ezarri ondoren, 2020an batez ere baliabideak katalogatzen eta proiektuaren dokumentazio teknikoa prestatzen lan egiten da. Argitalpenak 2020an, BBK mediatekak zentroak egindako argitalpenen argitalpen-koordinaziotik eratorritako zereginekin jarraitzen du: - Ikuspegi feministak arte-ekoizpenetan eta artearen teorietan - Akromatikoa. Partida hilezkorra - Azkuna Zentroa - Alhondiga Bilbao. Ardo-biltegitik Gizarte eta Kultura Garaikidea
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
41
02.
DENDAZ. THIS IS BASQUE DESIGN 32
artista eta diseinatzaile
Salmentari buruzko 500 2.801 aipamen baino gehiago
bisita dendaz-en webgune berrira
DendAZ. This is Basque Design, Azkuna Zentroko denda diseinura irekitako leihoa da, esperientzia bat bezala. Diseina tzaileek beren prozesuak eta praktikak ikusarazteko eta beren lanak, produktuak eta zerbitzuak aurkitzeko espazio publikoa. Sortzaileak proiektu honen irudi nagusia dira, eta Bilbo, Bizkaia, Euskadi, Nafarroa eta Akitania Berritik etorritako hogeita hamar artista eta kolaboratzaile baino gehiagok parte hartzen dute. Diseinua sustatzeko eta ikusarazteko ekimen honetan Azkuna Zentroak Bilboko Udalaren, BEAZen eta EIDEren, Euskadiko eta Nafarroako Diseinatzaileen Elkartearen, laguntza du, eta proiektuak hautatzeko talde bat osatzen dute. 2020an, Abad, Aitor Saraiba, Amarenak, Ane Pikaza, Angelica Barco, Apetitu, Asier Irazabal & Hernán Quipildor, Cookplay, Eder Aurre, Elena Ciordia, Elena Sanz, Espacio Aerre, Estudios Durero, FABdeFAB, Higi Vandis, IXI Wood, Katxi Klotht, Mlothu Manihing, Euskal disenuAZ Era berean, 2020an Euskal Diseinuaren jarduerekin jarraitu da, zentroaren programazio hedatu gisa, EIDErekin, Euskal Disenuarekin, koordinatuta. Yolanda Sanchez, Iñigo Ordozgoiti (La Tapadera), Jose Real (FABdeFAB) eta Pilar Morquillas (9xmetrokarratua). German Design Award 2021 saria, produktu jasangarriaren diseinuaren kategorian).
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
42
03.
E K I TA L D I A K , GUNEEN ALOKAIRUA 84 ekitaldi
7.737
erabiltzaile
142
espazio-erabilera
183.000 e diru-sarrera
2020an 84 ekitaldi antolatu dira, erakunde publiko eta pribatuek, enpresek, erakundeek eta hirugarren sektorekoek antolatuta. Alokairu-espazioetan antolatutako ekitaldiak, nagusiki, tokikoak izan dira, eta soilik 3 naziokoak eta 2 nazioartekoak. Guztira, 142 jardunaldi izan dira, 7.737 lagunek parte hartu dute eta Azkuna Zentroak 183.000 euro fakturatu ditu. 84 ekitaldi horietatik, 36 kultura-erakundeek antolatu zituzten, eta, ondoren, 34 ekitaldi, ekonomia- eta merkataritza-erakundeek antolatuak. Ekitaldirik aipagarrienak Bilboko kultur eskaintza osatzen dutenak eta, aldi berean, Azkuna Zentroa kultura, herri, nazio eta nazioarteko sektoreko beste eragile batzuekin konekta tzen dutenak dira. Horien artean, honako hauek daude: • Bilbao BBK life udazkena • Zinebi – Fant- cine Invisible – Zinexit- Bilbao Surf Film Festival • Udazkena 2020 Steps of Faith • Dantzan Bilaka • Euskal Literatura Sariak • FEST sariak • Besarkada Sariak • VII BEE European Encounters • Loraldia Bestalde, ekitaldiei esker, enpresa- eta sektore-sarearekin konektatu ahal dira, eta hainbat enpresa daude, besteak beste: • Startup Campus • Atres Advertising SLU (Atres Media) • Farmazia-laborategiak • Gorabide • Energiaren Euskal Erakundea • Elhabe • EEE • Laboral Kutxa • Surne • MGS Aseguruak • Dell Technologies • Evercom • Dema • Kataluniako Ouberta Unibertsitatea Topaketa horiek guztiak nahitaezko osasun-neurrien eta edukiera egokituen arabera egiten dira. Pandemiak ekitaldien formatua aldatzea ekarri du. Networkinga eta cateringa egitea ezinezkoa denez, ekitaldien iraupena laburragoa da. Era berean, ekitaldi hibridoen garapena sustatzen da (online eta aurrez aurre).
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
43
04.
O S TA L A R I T Z A
Grupo Fielato Azkuna Zentroa – Alhondiga Bilbaoko ostala ritza-guneak kudeatzen dituen empresa da. Jatetxeak 4 gune eta catering zerbitzua ditu, Zentroarekin duen siner giaren indargunea. 2020. urtean zehar, zentroa ixteak eta urteko hainbat unetan birusaren eragina Bilbon areagotzeagatik ostalaritzari aplikatutako murrizketek eragin berezia izan dute ostalaritza- eta jatetxe-zerbitzuan. Yandiola jatetxea Bigarren solairuan dagoen jatetxeak tradizioa eta abangoardia uztartzen dituzten jakiak eskaintzen ditu, zapore klasikoak, berrikuntza-ukitu batekin, bai bilbotarrarentzat, bai sukaldaritza modernoa baina sustraiduna dastatu nahi duen bisitariarentzat. Yandiola jatetxea
Terraza Zentroaren goialdean dago, eta hiriko lekurik pribilegiatuenetako bat da, egoera ezin hobean kokatua. Ekitaldi eta jai partikularretarako gune berezia, urte osoan zabalik. Holabar Atarian dagoen Yandiola Taldearen bistro-a gune modernoa eta sofistikatua da, solairu bakar batean hainbat giro bere izten dituena. Eskaintza ezin hobea da eguneko edozein ordutan jateko, gosaltzeko, aperitiborako edo osasuntsu, azkar eta prezio onean jateko. Hola Bar
The Boar Pub ingelesaren eta taberna peto-petoaren arteko erdibidean, The Boar-ek proposamen ausarta eskaintzen du, giro informalarekin, kontsumo-modu berrietara egokitua.
The Boar
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
44
05.
GOLEM ALHÓNDIGA ZINEMAK 154.693 ikusle
160
film programatu
9
jaialdi
9.528
lagun Golem jardueretan
Golem Alhondiga zinemek 8 proiekzio-areto dituzte, eta 1.246 pertsonentzako edukiera globala dute. Golem zinemen programak zinema komertzialaren erakustaldia eta interes sozialeko ziklo monografikoak uztartzen ditu, baita Azkuna Zentroko publikoen komunitateen behar eta interesetara egokitutako saioak ere. Estrategia horretan nabarmentzekoak dira, besteak beste, igande eta jaiegunetako goizeko zinemak, haurrak dituzten gurasoentzako saio bereziak eta haurrentzako emanaldi bereziak. 2020an, 160 film proiektatu dira, 10 nazionalitate desberdinetakoak, 4.095 saiotan banatuta. Programazio horri gehitu behar zaizkio jaialdiak, programazio bereziak eta eduki alternatiboak hartzen dituzten 387 saioak. Martxoaren 13tik uztailaren 3ra aretoak ixtera behartu zuen pandemiak markatu ditu emaitzak. Berriz ireki ondoren, edukiera, mugikortasun eta ordutegi mugek eragina izan dute zinematografia-jardueran, % 63 ikusle gutxiago izan baitira 2019ko datuekin alderatuta. Gainera, urtea banatzaile handiek estreinaldiko material guztia kentzeak markatu du. Zinema komertzialaz, Azkuna Zentroko Zinematekaz eta hiriko jaialdiez gain, Golem Alondegiak programazio bereziak jarri ditu martxan aurten, aretoetan ikusleak berreskuratzeko. - Goizeko operak - Film klasikoen berrikuspena - Zuzendarien ziklo monografikoak - Filmak modu birtualean aurkeztea - Datorren zinema. Denboraldiaren aurrerapena - Azkuna Zentroa eta Golem Alhondiga. Hamar urteko zinema, hamar urteko filma - Golem Arte - Golem Uda - Haurrentzako Zinema (euskaraz) - Ikasleentzako saio bereziak - Igande eta jaiegunetako goizeko saioak
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
45
06.
JARDUERA FISIKOKO ZENTROA 296.281
sarrera 2020an Jarduera Fisikoko Zentroan
2.915
abonatu hilean, batez beste
192 ikastaro
CAF Jarduera Fisikoko Zentroak 10.000 m2 ditu gutxi gorabehera, hiru instalaziotan banatuta, eta erabilera intentsiboko maila dute urtean 365 egunetan, asteburuetan eta jaiegunetan barne. 16 orduko irekierarekin erkidego publiko guztientzat astelehenetik ostiralera, eta 14,5 orduko zerbitzuarekin larunbat, igande eta jaiegunetan. Gimnasioko giza taldea, igerilekua eta erabiltzaileen koordinazioa eta arreta 75 per tsonak osatzen dute. Jarduera Fisikoko Zentroaren instalazioek honako hauek dituzte: gimnasio 1, entrenamendu-errutinetarako espazio diafanoa, erabilera askotarako egokitutako 6 jarduera-gela, jarduera garatzeko behar guztiak dituen entrenamendu-gela funtzional bat, igeriketa librerako 2 igerileku eta udako hilabeteetan terrazara sarbidea duten jarduerak. 2019-2020 neguko ikastaroak Denboraldiaren hasieran, 2019ko urritik 2020ko martxoaren 13ra arte, 25 jarduera eskaini ziren Lurrean eta 20 uretan. 2020-2021 denboraldirako, 16 jarduera eskaini dira Lu rrean eta 11 uretan, eta horietatik bi berriak dira. Dekretuen edukiera-baldintzak eta azken aurrekontua etengabe aldatu zirenez, guztira 192 ikastaro programatu ziren instalazioan. Aldagelen edukiera murrizteak edo aldagelak ixteak ere eragin zuzena izan du eskainitako plazetan.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
46
PR OIEKT U ESTRAT EG IKO
4
X. U RTEUR R ENA
2020a zentroaren hamargarren urteurrenaren urtea izan da. Azkuna Zentroa – Alhóndiga Bilbao 2010eko maiatzaren 18an inauguratu zen, hiriaren kultura-, arte- eta gizarte-ekosistemari balioa eransteko, arte-sorkuntza garaikidearen bidez, Bilbo lehen mailako kultura-erreferente bihurtzeko apustuarekin bat etorriz. Hamar urte hauetan, zentro kulturalaren eredu berrien fun tsezko adierazgarri bilakatu gara, hala Bilbon nola nazioartean. Zentroko zerbitzuak milioi bat erabilera du urtean eta sorkuntza garaikidearen erreferentzia da era askotako ikusleen komunitateentzat, hainbat diziplinatako ehunka artistaren lanaren bidez, artista horiek balioa eman baitiete proposamenei, eta hainbat formaturekin aberastu.
Hamarkada honetan, proiektu artistikoen harrera eta garapenerako gune gisa jardun du zentroak. Ondarea utzi dute hainbat lagunen jakintzek, praktikek eta esperientziek, horiek izanik artistak, sortzaileak, adituak musikan, zineman, dantzan, kultura digitaletan, hezkuntzan, bitartekaritzan eta kudeaketan, kuratoreak, ikusle-komunitateak... Eta ondare horretan eratu da gaur egungo sedimentua, Azkuna Zentroa XXI. mendeko kulturaren plataforma berri gisa proiektatzeko oinarria. Hamargarren urtemugan, ospakizun bat baino zerbait gehiago egitea planteatu zen: jatorria izan zenaren eta helmuga ren arteko trantsizioa edo zubia, geroari orainean zehar begiratuz. Gaur egungo Programa Proiektuaren bidez, Azkuna Zentroa epe ertain eta luzera zer izango den pentsatzen ari gara.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
48
X. U RTEUR R ENA AZKUNA ZENTROA - ALHÓNDIGA DE BILBAO. ARDO-BILTEGITIK GIZARTE ETA KULTURA GARAIKIDEKO ZENTRORA Bilbok beste alondegi batzuk izan zituen 1909tik aurrera bere zerbitzu guztiak eraikin berean zentralizatu aurretik. Azkuna Zentroa - Alhondiga de Bilbao. Ardoen biltegitik gizarte eta kultura garaikideko zentrora, Azkuna Zentroaren hamargarren urteurrenaren barruan argitaratua, ehun urte baino gehiagoko ibilbidea egiten du bizimodu gorabeheratsu eta interesgarri honetan. Ikerketa Mikel Bilbao Salsiduak eta Arantxa Pereda Angulok egin dute. X URTE, X ZIRRIBORRO Zirriborro eta ilustrazio amaitu gabeen proiektua da, eta horren emaitzak garenari eta ikusten dugunari buruzko saiakera artistiko bat osatzen du, orain eta etorkizunean zentroarekin lotura duten tokiko hamar artistaren begiradaren bidez: Elena Ciordia, Higinia Garay, Mario Gaztelu, Naiara Goikoetxea, Pernan Goñi, Ane Pikaza, Aitor Saraiba, Leire Urbeltz, Josune Urrutia eta Sandra X. LEKUKOTASUNAREN IKUS-ENTZUNEZKO PROIEKTUA Urtean zehar dokumentu grafiko bat egin zen Zentroko kide izan direnen iraganeko eta oraingo lekukotasunetatik abiatuta: artistak eta sortzaileak, publikoen komunitateak, erakunde laguntzaileak... ERAGINARI BURUZKO AZTERLANAK 2020an, Azkuna Zentroa - Alhondiga Bilbao proiektuak gizarte, kultura eta ekonomia mailan hiriarentzat izan duen eraginari buruzko azterlan kuantitatibo eta kualitatiboa hasten dugu.
URTEURRENA O SPATZEKO EK I TA L DI I NSTI TUZI O NAL A Maiatzerako aurreikusita zegoen ekitaldi instituzionala irailaren 17ra aldatu zen, sorkuntza artistikorako ate irekien urteko jardunaldiarekin bat eginez. Jardunaldia eguerdian hasi zen, Atarian egindako ekitaldi batekin, musikaz eta memoriaz zentroaren hamarkada osoa zeharkatuz. Ekitaldian partaide izan ziren, besteak beste, Bilboko alkate eta Azkuna Zentroa – Alhóndiga Bilbaoko presidente Juan Mari Aburto, Bilboko Udaleko Kultura Politiketako eta Gobernantzako zinegotzi eta Azkuna Zentroa – Alhóndiga Bilbaoko Administrazio Kontseiluko presidente Gonzalo Olabarria eta Azkuna Zentroko zuzendari Fernando Pérez. Arratsaldean gehitu dugu lursailaren aurretik. 250 pertsona bertaratu ziren erakunde publiko eta pribatuen eta komunitate artistikoaren ordezkari gisa. Pablo Viarrek koordinatutako gala, Miren de Miguelen, Carlos Imazen, BOSen eta Bilboko Rossini abesbatzaren esku-hartze artistikoekin. Arratsaldean, ateak ireki genituen ikusle-komunitate orok zentroan garatzen diren egonaldi-proiektuetara hurbiltzeko aukera izan zezan. Ehunka pertsona hurbildu ziren sorkun tza-espazioetara, artistekin lan-prozesuak partekatzeko, eta ikusteko proiektuak nola prestatzen dituzten, nola entsea tzen eta hausnartzen duten, nola ezabatzen eta berriz ekiten dioten, eta Azkuna Zentroko egunerokoan nola dauden.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
49
M ED I ATEKA B B K, XX I. M E NDEKO TEKA Mediateka BBK
2020an Mediateka BBK eraldatzeko lanak amaitu dira, 20192023 Programa Proiektuaren barruan, sorkuntzarako eta jakintzarako gune bihurtzeko helburuarekin. Proiektua birplanteatu egin da, zerbitzu tradizionalak zituen liburutegi batetik liburutegi garaikide batera eboluzionatu baita, publiko, formatu, erabilera eta jarduera-tipologia berriei irekita. Mediateka BBK pertsonen beharretara egokitu da, eta espazioan islatzen den eredu berri baterantz jo du. Birdisei nuari esker, hainbat konexio-maila sortu dira, errazenetatik globalenetara, elkartzea eta bizikidetza bultzatzeko hainbat esparru eta jatorritako publiko-komunitateen artean. Begirada berrituak barruko eta kanpoko konexioak bultzatzen ditu, bereziki Lantegia. Ideien laborategiarekin, sormenezko ekoizpena eta esperimentazioa lantzeko tokia baita.
Aldaketa-, eraldaketa- eta eguneratze-prozesu horretan, eu tsi egin zaio zentroaren kultura-motorretako baten DNAri, egunero barruan biltzen diren pertsonentzat erreferentzia bihurtuta. Testuinguru horren balio nagusietako bat da jatorri, adin eta hizkuntzen aniztasuna. Horregatik, orain ere liburutegia da, lehen bezala, baina funtzioak, ibilbideak eta bilduma zabaldu ditu, zentroak di tuen sei programazio-lerroen inguruan. Literatura, komikia eta bideo-jokoa ditu ardatz, baina leku berriak ditu diziplina horien inguruan sortzeko, elkartzeko eta sozializatzeko. Ez da lekuz aldatu, baina orain zentroko gainerako espazioei, hiriari eta nazioarteari lotutako gunea da. Ez du galdu ‘teka’ gisa duen funtsa, baina kaxa hau zabaldu egin da kone xiorako, sorkuntzarako eta pentsamendurako, XXI. mendeko liburutegia izateko.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
50
L A N T EG I A . I D E IEN L A B OR ATEG IA, SOR K U N T Z A B ULTZ ATZ EKO A R DATZ A Lantegia. Ideien laborategia
Azkuna Zentroak ikerketa, sorkuntza eta ekoizpenari laguntzeko hainbat ekimen garatzen ditu sei programazio-ildoei lotuta: arte garaikidea, zuzeneko arteak, zinema eta ikus-entzunezkoak, literatura, kultura digitalak eta gizartea. Ekimen horiek beti dute atal publiko bat, eta ikusleen komunitateei gogoeta artistiko garaikiderako sarbidea errazten diete, bai egindako artelanaren bidez, bai sormen-prozesuen bidez. Sorkuntza artistikoa espazio guztietan gauzatzen da, baita erakusketa-aretoan edo Mediateka BBKn ere, nahiz eta Azkuna Zentroko sorkuntzaren eta esperimentazioaren epi zentroa Lantegia. Ideien laborategia izan. Hirugarren eraikin moduan ezagutzen dena lanerako gune bihurtu da, esperimentazioko tailer, hainbat erremintaren bidez etengabeko berrikuntza bermatzen duena, non elkartrukea, prozesuak eta sorkuntza artistiko garaikidea bultzatzeko hainbat har-
reman-mota finkatzen diren. Orobat leku irekia eta sarbide askekoa da, prozesu horiek ezagutzera hurbildu nahi duten ikusle-komunitate guztientzat. 2020an, Lantegia. Ideien laborategia proiektua hazi egin da, bigarren solairuan LAB’s espazioa erantsita, lan banakakoa eta partekatua egiteko 150 metro karratu baino gehiagorekin. Iparragirreko hormartean kokatuta dago, bost lab berri dauzka, lanerako bi eremu eta elkartzeko gune sozial bat. Gune berri hori Babesturen barruan hautatutako hamar proiektu artistikoekin jarri da abian. 2020ko uztailean aktibatu zen sorkuntzari laguntzeko Babesturen lehen deialdi berezia, eta beren prozesu eta ikerketetan Covid-19aren kri siaren kaltea jasan duten tokiko testuinguruko artistei eta kultura-eragileei zuzenduta dago.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
51
HOB EK UNTZ A -PL A NA K IRISGARRITASUN UNIBERTSALA Kultura eskubide bat da, eta Azkuna Zentroarentzat haren sarbide unibertsala bermatzea erantzukizun bat da. 2020an irisgarritasun unibertsala kudeatzeko sistema berria garatu eta ezartzen da, eta AENORen auditoretzarekin amaitzen da azaroan eta abenduan, UNE 170001-2: 2007 arauaren ziur tagiria lortzeko. BERDINTASUNA Azkuna Zentroa – Alhondiga Bilbaok zeharka txertatzen du generoaren ikuspegia erakunde osoan, eta horrek eragina du, batez ere, jardueren berrantolaketan eta emakumeen eta gizonen berdintasunarekin bat datozen balioak herritarrengana helaraztean. Zentroko benetako berdintasun-egoerari buruzko aurretiazko diagnostikoa egin ondoren, 2020ko azken hiruhilekoan Berdintasun Plana egiten da, hiru erronkarekin: berdintasuna gobernu onean, barne-kudeaketa genero-berdintasunetik eta Azkuna Xentroa ekarpena gizartean genero-berdintasuna lortzeko bidean. Erronka bakoitzak bete beharreko helburuak garatzen ditu, eta, guztira, 49 ekintza zehatz egin behar dira. IRAUNKORTASUNA Azkuna Zentroa - Alhondiga Bilbao orainaldirako eta etor kizunerako proiektu gisa proiektatzen da, sentsibilizatua eta aktiboa, ingurumena eta baliabideen kontsumo arduratsua hobetzera bideratutako ekintza jasangarrien bidez. Ingurunearekiko kezkatik eta zentroa Garapen Jasangarriko Helburuekin (GIH) lerrokatzeko eta 2030 agendari laguntzeko interesetik, zentroaren jardueraren inpaktua hobetzera bi deratutako ekintzak aztertzen jarraitzen da. 2020an, ikaste txean energia kontsumitzen duten ekipoak eta instalazioak hobetzeko eta berritzeko inbertsioen proposamena landu da, Jasangarritasunari buruzko 04/2019 Legeak ezarritako helburuak lortzeko. Inbertsio horien lehentasunezko pun tuen artean, nabarmentzekoa da analisi eta kontrol energetikorako kontagailuen instalazioa. Era berean, argiztapen halogenoa LED teknologiarekin aldatzen jarraitzen da, energia aurrezteko eta ekipamenduen errendimendu hobea lortzeko, zaharkitzeari dagokionez.
GLOBAL SAFE SITE (BUREAU VERITAS) Abuztuan, Azkuna Zentroak GLOBAL SAFE SITE (Bureau Veritas) ziurtagiria lortu zuen, Covid-19ren aurkako prebentzio-jardunbide egokiei buruzkoa, osasun-agintariek, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) edo Osasun Ministerioak ezarritako jarraibide guztiak betez. Azkuna Zentroak ekainaren 1ean ekin zion berriro jarduerari, pertsonen segurtasuna bermatzeko beharrezko neurri guztiak martxan jarriz. Zentroaren berraktibazioa modu sekuentzial eta mailakatuan garatu zen, espazio bakoitzerako protokolo espezifikoak, edukiera egokituak eta ibilbide seguruak ezarriz, informazio-sistema argi eta eskuragarriarekin batera. Gainera, plangintza espezifiko bat ezarri da, espazio guztiak egunero eta behin eta berriz garbitzeko eta desinfektatzeko protokoloekin.
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
52
Eskerrik asko! Bilboko Udala
BABESLE ESTRATEGIKOA Fundación BBK ERAKUNDE BABESLEAK Fundación Banc Sabadell •BEAZ•Grupo Urbegi HEDABIDE LAGUNTZAILEAK El Correo • Deia • Berria • Gara • El País • eldiario.es • El mundo • El Nervión • Periódico Bilbao • RTVE • EITB • Hamaika Telebista • Telebilbao • Cadena Ser • Onda Vasca • BIFM • Cactus • Noiz Agenda • Kmon • Aux Magazine • Teatron LAGUNAK DIREN INSTITUZIOAK Gobierno Vasco • Diputación • Ministerio de Cultura • AC/E (Acción Cultural Española • British Council • Cuerpo Consular de Bilbao • Centro Checo • Embajadas de Noruega, Australia, Canadá, Estados Unidos, Francia, Irlanda, Países Bajos, Rusia, Suecia • Goethe Foundation • Institut d‘Estudis Balèarics • Etxepare Euskal Institutua • Foro Cultural Austria • Goethe Institut • Institut Français • Instituto Italiano de Cultura • Japan Foundation • NORLA • Pro Helvetia UNIBERTSITATEAK Euskal Herriko Unibertsitatea / Universidad del País Vasco • Mondragon Unibertsitatea / Universidad de Mondragón • Universidad de Deusto • Oulu University • BCU Birmingham University • Digipen • Instituto de Estudios de Ocio • Harrobia LAGUNAK DIREN PROGRAMAK Berbagune • Bilbao Udazkena • Bilbao Bizkaia Design Week • Bilbao European Encounters • Bilbao Música • Bilbao Orkestra Sinfonikoa • BIME • Zinemagileen artean - Caravana de cine realizado por mujeres • Dantzaldia • Dantzan Bilaka • Elías Querejeta Zine Eskola • Eremuak • Festival de San Sebastián • Festival Internacional de Cine y Artes Escénicas gaylesbotrans de Bilbao - Zinegoak • Festival de Cine Fantástico de Bilbao - FANT • Festival Internacional de Cine Documental y Cortometraje de Bilbao - Zinebi • Film Sozialak - Festival Internacional Cine Invisible Bilbao • Gau Zuria • Loraldia • Bilbao Proyecto Zine Eskola • Zinemakumeak Gara! • Zinexit. Muestra de cine y derechos humanos LAGUNAK DIREN CULTURA-ZENTROAK Ars Electronica • Art Divas • ArtistaXArtista • Artium. Centro-Museo Vasco de Arte Contemporáneo de VitoriaGasteiz • CAPC Musée d‘Art Contemporain de Bordeaux • Casa América • Centre de Cultura Contemporània de Barcelona - CCCB • Centro Cultural Montehermoso • Centro de Arte Dos de Mayo - CA2M • Centro Gallego de Arte Contemporáneo - CGAC • Citée de la Bande Dessinée • Colleccion BEEP Epson • Culturgest - Fundação Caixa Geral de Depósitos • Dansateliers • Dortmund-U • Etopia. Centro de arte y tecnología • Euskal Museo Museo Vasco • Filmoteca Vasca • Fondation Cartier • FRAC Lorraine • La Casa Encendida • Liechtenstein National Museum • Maison de la Litérature Québec • MARCO - Museo de Arte Contemporáneo de Vigo • Matadero Madrid • Mercat de las Flors • MUSAC •Musée de Picardi • Museo de Bellas Artes de Bilbao • Museo de Reproducciones de Bilbao • Museo Guggenheim Bilbao • Albuquerque Museum • Museo Oteiza • Museu d‘Art Contemporani de Barcelona MACBA • Red Española de Teatros • San Telmo Museoa • SFMoma • smARTplaces • Tabacalera - Promoción del Arte • Tabakalera • Teatro Arriaga • Van Abbmuseum • ZKM Zentrum Für Kunst und Medien
2 0 2 0 ko T X O S T E N A A Z K U N A Z E N T R O A - A L H Ó N D I G A B I L B A O
53
