Jaargang 113 | Nummer 6 | Juni 2021
ZuivelZicht
Lof voor COKZ in onderzoek naar functioneren
F ON T ERR A Nieuwe financiering noodzakelijk door lagere melkaanvoer
OVE R ZI CH T Flinke toename afzet biologische zuivel op Duitse markt
INHOUD
6
14
18 Visie 6
Happy Cows Project om waterkwaliteit voor koeien in Vlaanderen te verbeteren
8
Bedrijf 9 Foto: NZO
‘Vraag naar kwalitatieve en hoogwaardige zuivelgrondstoffen blijft groeien’
COKZ Onderzoekers positief over het functioneren van het toezicht in de zuivel
Controle in de boterfabriek van FrieslandCampina in Lochem.
14 Melkweg
Vreugdenhil Zuivelonderneming boekt progressie bij het bereiken van duurzaamheidsdoelstellingen
10 Fonterra Verwachte afname melkaanvoer noopt tot herziening ledenfinanciering
Markt 18 Biologisch Biologische zuivel op Duitse markt ‘booming business’
22 Analyse Rusland vervangt Europese zuivel met eigen productie en import uit buurlanden
25 Marktcijfers De internationale zuivelmarkt in één oogopslag
12 Glanbia www.zuivelzicht.nl
Iers concern houdt vast aan groeistrategie ondanks terugval
ZuivelZicht juni 2021
3
26-05-2021 16-06-2021
Aankomende veiling Sluiting complete Nederlandse kaasfabriek Juni 2021
Uw melk is meer waard! C. van ‘t Riet staat voor: • • • •
Betrouwbaarheid en Kwaliteit Veilig en Lokaal produceren Advies en Ervaring Service
C. van ‘t Riet is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling en productie van zuivelverwerkingsmachines sinds 1888. Hierbij staat het gebruiksgemak, kwaliteit en de werking van de machine centraal.
Diverse lijnen - machines - tanks - componenten
dfm-auctions.com
C. van ‘t Riet Zuiveltechnologie B.V. Energieweg 20 2421 LM Nieuwkoop
t. e. w.
+31 172 571 304 info@rietdairy.nl www.rietdairy.nl
ZuivelZicht
ZI JLI JN
ZuivelZicht is een uitgave van BDUvakmedia ISSN 0165-8573 Postbus 67, 3770 AB Barneveld www.bdumedia.nl
vakmedia Redactie ZuivelZicht Postbus 93044 2509 AA Den Haag T: 070 2191707
Biologische doorbraak
E: redactie.zuivelzicht@bdu.nl I: zuivelzicht.nl Hoofdredactie René van Buitenen E: r.v.buitenen@bdu.nl Contentregie Albert Schuurman Medewerkers aan dit nummer Ria Besseling, Mathieu Geuskens, Yves De Groote, Hermann-Josef Martin, Bert Westenbrink Advertenties Hielke van der Werf T: 020 5736056, E: h.v.d.werf@bdu.nl Uitgeefteam BDUvakmedia
De Tweede Kamer nam vorige maand maar liefst vier moties aan om de biologische landbouw een steun in de rug te geven. Er werd onder meer een motie aangenomen voor een ‘supermarktenconvenant’. Dat moet leiden tot meer aandacht voor biologische voeding door actieve voorlichting en tot een breder assortiment, onder andere door meer ruimte voor biologische producten op het schap. Ook is er een motie aangenomen die er voor moet zorgen dat biologische boeren een betere positie krijgen in het nieuwe Gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU, zodat zij automatisch recht
Peter Vorstenbosch (manager vakmedia) Sonja Voois (operationeel coördinator) Martin ten Hoven (salescoördinator) Abonnementen Abonnementsprijzen (12 nummers): € 129,37 exclusief btw (studenten € 79,69 inclusief btw); België: € 144,49 exclusief btw, inclusief portokosten; buitenland: € 171,09 exclusief btw. Proefabonnement (3 edities): € 12,41
Het biologisch aandeel is ondanks alle eerdere initiatieven nog steeds minimaal
hebben op de allerlei steunregelingen. Het is lang geleden dat de biologische sector zoveel steun kreeg, concludeert brancheorganisatie Bionext. De pleitbezorger van de biologische sector noemt die politieke steun een doorbraak. De moties sluiten aan bij de wens van de Europese Commissie. Die presenteerde in maart een actieplan voor de groei van biologische productie. Dat plan is een verdere uitwerking van de ambities die de Commissie eerder al opschreef in de Green Deal en daaruit volgende de Boer-tot-Bord-strategie. De Europese Commissie streeft er naar dat uiteindelijk een kwart van alle landbouwgrond in de EU benut wordt voor biologische landbouw. Alle lidstaten worden aangemoedigd hun best te doen om het biologisch aandeel in eigen land te vergroten. Want een biologische productie is beter voor het klimaat, het milieu en voor de biodiversiteit, redeneert de Commissie.
Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd. Abonnementenservice Abonnementenservice BDUvakmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld E: service@bdu.nl, T: 0342 494882 Op werkdagen bereikbaar tussen 9.00 uur en 16.00 uur. Ontwerp: GiesbersRetail, Duiven Druk: Vellendrukkerij BDU, Werkendam
Of de politieke steun in de rug daadwerkelijk leidt tot een biologische doorbraak valt te bezien. Het biologisch aandeel is ondanks alle eerdere initiatieven in Nederland nog steeds minimaal. Hooguit 4 procent van het volume zuivel dat vorig jaar via het supermarktkanaal werd gekocht was biologisch. De consument blijkt in praktijk nauwelijks bereid de meerprijs te betalen voor biologische producten. Zolang dat niet verandert, zal het marktaandeel niet op de gewenste 25 procent komen. Alle moties ten spijt, uiteindelijk is het toch de markt die bepaalt. René van Buitenen Hoofdredacteur
ZuivelZicht juni 2021
5
V I SI E
Vlaamse melkveehouders zoeken naar methoden voor betere waterkwaliteit
‘Healthy Water for Happy Cows’ De Vlaamse onderzoekcentra Inagro en Hooibeekhoeve bestuderen, samen met drie waterbehandelingsbedrijven en vijf melkveebedrijven, sinds februari de chemische behandeling van oppervlaktewater, ondiep grondwater of regenwater voor drinkwater voor melkvee. Deze behandeling is niet evident, gezien het belang van micro-organismen in de pens en de gezondheid van de koeien voor de vorming van de voedingsstoffen in de melk. Tekst: Yves De Groote
Door een sterk toenemend tekort aan dieper gelegen grondwater voor de landbouw en de melkveehouderijen is er in België behoefte aan alternatieve waterbronnen. “In bepaalde regio’s in West-Vlaanderen worden enkel nog beperkte vergunningen voor oppompen van diep grondwater verstrekt vanwege de kwetsbaarheid (uitdroging, maar ook het risico van verzilting, red.) van deze diepe waterlaag”, zegt An Cools, projectleider van het Healthy Water for Happy Cows-project, en onderzoeker bij het landbouwpraktijkonderzoekscentrum Inagro in Rumbeke Beitem. “Water dat uit dieper gelegen waterlagen komt, wordt heel traag aangevuld en dit kan tientallen jaren of zelfs nog veel langer duren. De alternatieve bronnen, oppervlakte- en ondiep grondwater worden snel aangevuld door de normale neerslag.” Cruciaal is de hoge microbiële kwaliteit van het drink- en het reinigingswater voor het melkveebedrijf. Cools: “Leidingwater is een eerste optie, maar is duur.” Ook hebben niet alle melkveebedrijven toegang tot leidingwater. Een tweede optie is volgens haar chemische waterbehandeling (met name peroxide- of chloorverbindingen, red.), maar de vraag is wat de impact daarvan is op de cruciale micro-organismen die in de pensmaag het gras fermenteren tot de voedingstoffen (vetten, eiwitten, lactose en andere nutriënten, red.) in de melk. De meningen van melkveehouders en dierenartsen zijn verdeeld en er leven
6
ZuivelZicht juni 2021
heel wat vragen in de praktijk. Volgens Cools zou de pens onvoldoende capaciteit hebben om bij slechte waterkwaliteit een optimale werking te garanderen. “Mogelijk is geen behandeling en dus bacteriologisch verontreinigd drinkwater schadelijker dan
Mogelijk is geen behandeling en dus bacteriologisch verontreinigd drinkwater schadelijker dan een chemische waterbehandeling. (Bron: Inagro)
een chemische waterbehandeling. Hier komt volgens de projectleider nog bij dat hoogproductieve koeien gevoeliger zijn voor de verstoring van de pensflora. “Een mogelijke risico is de pathogene bacterie Clostridium perfringes die gezondheidsproblemen kan veroor-
V I SI E
Watergebruik melkveehouderijen Melkveehouderijen gebruiken, volgens de Vlaamse overheid, ongeveer 15 procent van het totale watergebruik in de Vlaamse land- en tuinbouw. Vooral grondwater en leidingwater worden gebruikt en in mindere mate regenwater. Oppervlaktewater vindt amper hun weg naar het melkveebedrijf omwille van wisselende bacteriologische kwaliteit en de noodzaak om te zuiveren en te ontsmetten. Ongeveer 69 procent van het totale waterverbruik is drinkwater voor het vee, 29 procent (vooral grondwater, in bepaalde regio’s uit diepere lagen) wordt gebruikt voor de reiniging en spoeling van de melkinstallatie en de koeltank en 2 procent gaat naar de reiniging van (melk)stallen en landbouwmachines. Voor drinkwater van het vee en zeker als reinigingswater voor stallen en machines wordt ook hemelwater gebruikt.
zaken.” Kortom, diverse vragen die antwoord vragen!
taten worden gebundeld en verder in het project gecommuniceerd naar de sector.
Healthy Water for Happy Cows
In vitro/vivo
Binnen de varkens- en pluimveehouderij is het chemisch ontsmetten van water met succes ingeburgerd, vervolgt de projectleider. “Een koe is echter geen varken of kip.” Om die reden beslisten vorig jaar vijf melkveehouders en drie waterbehandelingsfirma’s, CID Lines, HQ-Line, en Pro-Argo, om een zogenoemde Operationele Groep op te richten, samen met Inagro en de Hooibeekhoeve en met steun van Vlaanderen en Europa. In een operationele groep zoeken land- en tuinbouwers en onderzoekers samen naar innovatieve oplossingen voor actuele problemen in de praktijk. Het tweejarig project loopt tot eind januari 2023. De onderzoekers bekijken het effect van chemische drinkwaterontsmetting op de penswerking en de prestaties van koeien. Ook proberen ze zoveel mogelijk informatie te vergaren. “Nog tot de zomer kunnen melkveehouders een korte enquête invullen over hun watergebruik op hun bedrijf, welke waterbronnen voor het rundvee, al dan niet ontsmetten van het water, ervaringen hiermee, waarom ze zijn gestart of gestopt”, vat Cools samen. “Tot half mei reageerden ruim 150 melkveehouders en ook verschillende vleesvee- en geitenhouders. De meesten gebruiken geen waterbehandeling, een aantal zetten wel in op waterbehandeling, waarvan de meeste zonder problemen.” Deze resul-
Na de zomer start het in vitroonderzoek in samenwerking met professor Veerle Fievez van de vakgroep Dierwetenschappen en waterecologie van de faculteit Bioingenieurswetenschappen van UGent. In een labo-opstelling zal op pensvloeistof van koeien onderzoek gebeuren naar de impact van verschillende ontsmettingsmiddelen in verschillende concentraties op de pensflora. “Dit gebeurt indirect door het profiel van de vluchtige vetzuren te analyseren dat de pensflora produceert”, legt Cools uit. “Als het vetzuurprofiel is veranderd, is dit een indicatie dat de samenstelling van de pensflora veranderd is. Het effectief kwantificeren van de micro-organismen is tijdrovend en kostbaar.” Een logische volgende stap is in vivoonderzoek op de Hooibeekhoeve in Geel, het praktijk- en voorlichtingscentrum voor melkveehouderij, voedergewassen en plattelandsontwikkeling in de provincie Antwerpen. Projectingenieur Els Stevens legt uit dat parallel testen gedaan kunnen worden met twee groepen koeien, een groep krijgt behandeld water en een groep krijgt niet-behandeld water te drinken. “Onze boerderij heeft twee gescheiden waterleidingsystemen.” Binnen het onderzoek zullen uitsluitend professionele waterontsmettingsmiddelen met de gepaste registratie gebruikt
worden die zijn toegestaan voor gebruik op het melkveebedrijf, verwijzen de twee onderzoekers naar de biocidewetgeving op nationaal niveau in België of Europees niveau Verordening (528/2012, ook wel Biocidal Products Regulation (BPR) genoemd). Afrondend laten Cools en Stevens nog weten dat melkveehouders die overwegen hun drinkwater uit te gaan ontsmetten zich bewust moeten zijn dat biofilms (een laag micro-organismen omgeven door zelfgeproduceerd slijm vastgehecht, red.) in de waterleidingen los kunnen komen bij het opstarten van een behandeling en zo in eerste instantie een toename van kiemen in het water kan optreden. Het is dan ook van het grootste belang de waterleidingen eerst goed te reinigen en te spoelen voor de koeien het eerst chemisch behandeld drinkwater krijgen. Advertentie
ZuivelZicht juni 2021
7
V I SI E
‘Het systeem van toezicht in de zuivel werkt’
Lof voor functioneren COKZ Het reilen en zeilen van het COKZ is onlangs onder de loep genomen. De organisatie staat er goed op: het toezicht op onder meer de zuivelsector blijkt bij het COKZ in goede handen. Enkele verbeterpunten zijn er ook. Tekst: René van Buitenen
Het ministerie van Landbouw is positief over de gang van zaken bij het Controle Orgaan voor Kwaliteits Zaken (COKZ). Uit een onderzoek dat het ministerie onlangs liet uitvoeren blijkt dat het COKZ de zaken op orde heeft. De organisatie, verantwoordelijk de borging van kwaliteit, voedselveiligheid en etikettering van onder meer melk en zuivelproducten functioneert naar behoren. In een brief aan de Tweede Kamer stelt minister Carola Schouten bovendien tevreden vast dat het COKZ de afgelopen tijd is gestart met een verdere professionalisering. “Gelet op de opgaven waar de sector en het COKZ voor staan aankomende periode ondersteun ik dit van harte”, schrijft zij. Schouten wil de samenwerking met het COKZ dan ook graag voortzetten. Zij reageert op de uitkomsten van een regulier onderzoek, dat eenmaal per vijf jaar standaard moet worden uitgevoerd bij zelfstandig bestuursorganen die zijn aangewezen om overheidstaken uit te voeren. De evaluatie die bij het COKZ is uitgevoerd door de Kwink Groep, gaat over de periode 2015-2019.
Zorgvuldig Het onderzoek richtte zich vooral op de vraag of het COKZ doeltreffend en doelmatig opereert. Dat blijkt het geval.
8
ZuivelZicht juni 2021
“De voedselveiligheid van in Nederland geproduceerde zuivel is over het algemeen hoog”, stelt onderzoeksbureau Kwink Groep in een rapport over het COKZ. (Foto: NZO)
De organisatie handelt over het geheel genomen zorgvuldig. Niet alleen is de wijze waarop het zijn taken uitvoert voldoende, de werkwijze van het COKZ is effectiever geworden. De onderzoekers trekken dan ook de conclusie dat het COKZ een bijdrage levert aan het bieden van zekerheid over de veiligheid en kwaliteit van de in Nederland geproduceerde melk en zuivelproducten. “De voedselveiligheid van in Nederland geproduceerde zuivel is over het algemeen hoog. Hieruit blijkt dat het systeem van toezicht, waarvan het COKZ een belangrijk onderdeel is, functioneert.”
Verbeterpunten Het COKZ draagt volgens het onderzoek bij aan de voedselveiligheid en -kwaliteit door de uitvoering van beoordelingen, (her)audits, (her)inspecties, monsternames en -onderzoek. Dat het COKZ in het
geval van overtredingen maatregelen neemt, helpt daar bij. Verbeterpunten zijn er ook. Weliswaar heeft het COKZ de boekhouding op orde en zijn de tarieven volgens de onderzoekers laag, transparanter kan het wel. Hoe die tarieven tot stand komen is momenteel niet of onvoldoende transparant, meldt het onderzoeksrapport. Ook de informatiehuishouding kan beter. Niet alle primaire en secundaire processen binnen het COKZ zijn vastgelegd. Ook geven de website en het jaarverslag beperkt inzicht in de controleresultaten. Dat is wellicht het gevolg van de onzekerheid over het voortbestaan van het COKZ in de eerste jaren van de evaluatieperiode. Sinds 2018 is er volgens de onderzoekers sprake van een professionalisering van de organisatie. “Het COKZ heeft een inhaalslag gemaakt.”
B E D R I JF
Vreugdenhil Dairy Foods zet stap vooruit in verduurzaming Vreugdenhil Dairy Foods boekte in 2020 vooruitgang bij het realiseren van haar duurzaamheidsstrategie. Die loopt tot volgend jaar. Intussen werkt de onderneming aan een herziening van de strategie, gericht op de jaren daarna. Tekst: René van Buitenen
De strategie van Vreugdenhil Dairy Foods is erop gericht meer mensen te bereiken met het goede van melk. De zuivelonderneming wil dat onder meer doen met een duurzame bedrijfsvoering. Daarvoor zijn doelen gesteld, waarover jaarlijks wordt gerapporteerd in het duurzaamheidsjaarverslag. In de vorige maand verschenen rapportage meldt Vreugdenhil in 2020 “mooie” resultaten te hebben behaald: meer dan 90 procent van de melkveehouders deed mee aan haar duurzaamheidsprogramma; de uitstoot van CO2 veroorzaakt door het melktransport werd verder verlaagd en op de daken van de productielocaties in Barneveld en Scharsterbrug werden zonnepanelen geplaatst. “Met ons ambitieuze duurzaamheidsbeleid nemen we verantwoordelijkheid. People, Planet en Profit zijn onlosmakelijk met onze onderneming en onze duurzaamheidsambitie verbonden”, stelt Albert de Groot, ceo van Vreugdenhil Dairy Foods.
reductie werd onder andere gerealiseerd door een hogere beladingsgraad per vracht. Ook waren er minder ongeplande ritten doordat de fabrieken stabieler draaiden. Een andere oorzaak volgens de onderneming is de inzet van nieuwere en schone vrachtwagens door de vervoerders.
Zonnepanelen Sinds het afgelopen jaar zijn de daken van alle Vreugdenhil-vestigingen voorzien van zonnepanelen. Die leveren 1,3 miljoen kWh per jaar aan groene stroom op. Dat is volgens het bedrijf voldoende stroom voor meer dan 450 huishoudens per jaar. In 2020 was
de opbrengst ongeveer 465.000 kWh, een besparing van 258 ton CO2. Vreugdenhil Dairy Foods wil in 2022 30 procent minder energie gebruiken dan het in 2005 deed. De onderneming heeft dat nog niet gerealiseerd, maar zij ligt wel op koers. Het afgelopen jaar was het energiegebruik bijna 23,7 procent lager in vergelijking met het referentiejaar. In 2019 was dat nog 21,3 procent en het jaar daarvoor nog 19,5 procent. Inmiddels kijkt Vreugdenhil Dairy Foods al verder dan 2022, het jaar waarop zij koerst in het huidige vijfjarenplan. Het afgelopen jaar zijn de eerste stappen gezet op weg naar een nieuwe duurzaamheidsstrategie. Hiervoor zijn 250 stakeholders benaderd met de vraag welke duurzaamheidsthema’s voor hun belangrijk zijn. De analyse daarvan moet resulteren in een herziene strategie voor de periode ’22-‘26. “Onze ambitie is inmiddels opnieuw geformuleerd: In 2050 willen we CO2-neutraal zijn in de gehele keten, van gras tot glas”, aldus De Groot.
Transport Een van de doelen die de onderneming zich in het vijfjarenplan voor het jaar 2022 heeft gesteld, is een substantiële verlaging van de uitstoot van broeikasgassen bij het RMO-vervoer. Een afname van 20 procent aan CO2 ten opzichte van 2013 is de doelstelling. De uitstoot kwam vorig jaar uitgedrukt per kilogram melk al 30,5 procent lager uit in vergelijking tot 2013. Waarmee de doelstelling twee jaar eerder dan beoogd, is behaald. De
Vreugdenhil Dairy Foods behaalde vorig jaar al een van haar doelen voor 2022: een reductie van de uitstoot van broeikasgassen bij het RMOvervoer. (Foto: NZO)
ZuivelZicht juni 2021
9
B E D R I JF
Melkaanvoer Nieuw-Zeeland onder druk door strengere milieuregels
Top Fonterra wil kapitaalstructuur herzien Om de toekomst van Fonterra veilig te stellen is een herziening van de kapitaalstructuur nodig, zegt de top van de Nieuw-Zeelandse coöperatie. Komend najaar moet er een besluit vallen en tot die tijd bespreekt het bestuur opties met de leden en aandeelhouders. Daarbij legt het een eigen voorkeur op tafel: versoepeling van de aandelennorm voor levering van melk en afschaffing of indammen van het beursgenoteerde aandeelhoudersfonds van de coöperatie. Tekst: Bert Westenbrink
Aanpassing is nodig, want de huidige kapitaalstructuur is vormgegeven toen de melkaanvoer in Nieuw-Zeeland snel groeide. Die situatie is veranderd. De melkaanvoer staat onder druk. Een gevolg van klimaatverandering, strengere en kostenverhogende milieuregels en alternatieve vormen van grondgebruik, stelt de raad van bestuur. De top van het zuivelconcern vindt veiligstellen van de melkaanvoer essentieel. Zeker nu na jaren van mondiale expansiedrift en zwaar verlieslatende resultaten in 2018 en 2019, in de nieuwe strategie het vermarkten van melk uit Nieuw-Zeeland weer centraal staat. “Een van de belangrijkste voorwaarden voor een duurzame coöperatie is een duurzame melkaanvoer”, zei Marc Rivers, financieel directeur van Fonterra, op de persconferentie in mei waar de plannen tot herziening van de kapitaalstructuur werden gepresenteerd.
Concurrentie Die melkaanvoer staat ook onder druk omdat concurrentie toeneemt van melkverwerkers die in tegenstelling tot Fonterra geen aandelen koppelen aan de levering van melk. Deze verwerkers trekken makkelijker melk aan en zijn aantrekkelijk voor Fonterra-boeren die willen overstappen omdat ze prestaties
10
ZuivelZicht juni 2021
van hun eigen coöperatie te mager vinden. Het Fonterra-bestuur wil de drempel om lid te worden verlagen door de koppeling tussen aandelen en levering van melk te versoepelen. Nu moet elke melkveehouder voor elk kilogram
milksolids die hij levert één aandeel bezitten, het bestuur stelt voor die eis op te rekken tot één aandeel per 4 kilogram geleverde milksolids. Ledenmelkveehouders zouden daarnaast aandelen mogen bezitten tot maximaal vier keer hun melkleverantie.
Sterke melkprijs voor seizoen 2021/22 Fonterra verwacht voor het melkseizoen 2021/22 een beste melkprijs uit te betalen. Het concern maakt eind mei een verwachtingsprijs bekend van 7,25 tot 8,75 NZ dollar per kilogram milksolids. De melkprijs gaat komend melkseizoen naar recordhoogte met dank een aantrekkende wereldeconomie en een sterke vraag naar zuivel, met name door China. “De wereldwijde vraag naar zuivelproducten, met name uit Nieuw-Zeeland, blijft groeien”, zei ceo Miles Hurrell bij de presentatie van de verwachte melkprijs. “China is koploper nu zijn economie zich sterk blijft herstellen. In reactie op Covid-19 zoeken mensen naar de gezondheidskenmerken van melk en willen klanten hun aanvoer van Nieuw-Zeelandse zuivelproducten en ingrediënten veiligstellen.” De prijzen voor volle melkpoeder op het mondiale onlinehandelsplatform van Global Dairy Trade liggen 54 procent hoger dan een jaar geleden en zullen volgens analisten waarschijnlijk hoog blijven. Toch waarschuwde Hurrell voor mogelijk risico’s die veelal verband houden met de Covid-19-pandemie, zoals het afbouwen van stimuleringspakketten door landen. Voor het nu lopende seizoen stelde de melkverwerker de melkprijs naar beneden bij van 7,60 NZ dollar per kilogram milksolids naar 7,55 NZ dollar per kilogram milksolids. “Sinds maart hebben we gezien dat de prijzen zich enigszins hebben gestabiliseerd, vandaar dat we onze middenprijs met 5 cent hebben verlaagd”, aldus Hurrell.
B E D R I JF
Fonterra verwacht dat de melkaanvoer de komende jaren zal afnemen. Daarom wil zij haar financieringssysteem herzien.
Deze aanpassingen vergroten de financiële flexibiliteit van leden-melkveehouders, zegt het bestuur. Nieuwe melkveehouders kunnen eenvoudiger toetreden en bestaande boeren kunnen makkelijker kapitaal vrijmaken, bijvoorbeeld bij een opvolging, is de motivering. Met de nieuwe kapitaalstructuur wil de raad van bestuur tevens de zeggenschap van de aandeelhouder/melkveehouder in de coöperatie borgen. Want dat is een andere zorg van de raad van bestuur.
Participaties Als de melkproductie daalt, houden de boeren aandelen aan die ze niet nodig hebben voor de melklevering. Deze zogeheten droge aandelen kunnen ze omzetten in participaties in het beursgenoteerde Fonterra Shareholders Fund, dat ook openstaat voor externe investeerders. Als bij afnemende aanvoer meer droge aandelen worden omgezet in participaties, verwatert het aandeel van de leden-melkveehouders en daarmee de zeggenschap en de boerenbasis van de coöperatie. Het bestuur is met andere woorden bang dat de impact van het aandeelhoudersfonds in de nieuwe
realiteit van afnemende melkaanvoer te groot wordt bij een onveranderde kapitaalsbasis. Het fonds kwam er in 2012 toen Fonterra de Trading Among Farmers-structuur invoerde, waardoor externe investeerders via de aandelenmarkt konden investeren. Het was een manier om extra kapitaal aan te trekken, waar het op expansie gerichte zuivelconcern behoefte aan had. Daarbij gold: de participaties geven recht op dividend, maar bieden geen stemrecht. Het fonds is sinds de introductie niet erg gegroeid. De belangstelling van externe investeerders is nooit groot geweest, iets wat wordt toegeschreven aan de tegenvallende financiële prestaties van de zuivelproducent.
Terugkoop De raad van bestuur wil nu van deze hybridekapitaalstructuur af en stelt voor het fonds geheel of gedeeltelijk terug te kopen. Dat kost flink wat geld, de marktkapitalisatie van de 107,2 miljoen aandelen wordt geschat op ongeveer 493 miljoen NZ-dollar. Na afschaffing van het fonds zal handel in Fonterraaandelen alleen nog binnen de coöperatie plaatshebben, aldus het voorstel van
de raad van bestuur, dat bij de aankondiging van de herstructureringsplannen het omzetten van droge aandelen in participaties heeft stilgelegd. Deze status quo blijft de komende maanden gehandhaafd. Afschaffing van het fonds is niet zomaar geregeld. 75 procent van de boeren en eenzelfde percentage van de participatiehouders moet er mee instemmen. Voorts moet de wetgeving worden aangepast. In de komende maanden krijgen de boeren van de coöperatie de kans om hun mening te geven op een reeks bijeenkomsten, webinars en andere gelegenheden. In die gesprekken worden de voorstellen verfijnd, laat het bestuur weten. Daarbij is het geen uitgemaakte zaak dat het voorkeursplan van het bestuur wordt overgenomen. Er zijn meerdere varianten mogelijk om de kapitaalstructuur aan te passen. Zo zou Fonterra in de toekomst met een dubbele aandelenstructuur kunnen gaan werken met leveringsaandelen en investeringsaandelen. Ook het loskoppelen van aandelen aan melklevering is een mogelijkheid. Komende najaar wil de raad van bestuur knopen doorhakken op de jaarvergadering.
ZuivelZicht juni 2021
11
B E D R I JF
Glanbia houdt ondanks terugval vast aan groeistrategie De covid-19-pandemie had in 2020 stevige impact op de bedrijfsresultaten van Glanbia, de grootste zuivelgroep van Ierland. Het concern ziet echter genoeg licht aan de horizon om vast te houden aan de eerder vastgestelde forse omzetgroei. Tekst: Hermann-Josef Martin
De Glanbia Groep zetelt in Kilkenny, een graafschap in het zuidoostelijke district Cork. Terwijl vestigingsplaats Ballyragget een zeer bescheiden indruk maakt, worden de ambities van zuivelmultinational Glanbia almaar groter. In 2018 lanceerde het bedrijf een groeiplan dat uitgaat van een omzetstijging van € 3,7 miljard in 2018 naar € 6 miljard eind 2022. Op basis van het boekjaar 2020 zijn vraagtekens te plaatsen bij de haalbaarheid van die groeisprong. Als
Kaasbedrijf van Glanbia in Magheralin , Noord-Ierland. (Foto: David Hunter/Alamy)
12
ZuivelZicht juni 2021
gevolg van de coronapandemie daalden zowel de omzet als de winst. De omzet kwam uit op € 3,8 miljard, 1,4 procent minder dan in 2019. De nettowinst bedroeg € 143,8 miljoen, een teruggang van 20,2 procent ten opzichte van het voorgaande jaar.
Dichte sportscholen Het mindere resultaat laat zich voor een belangrijk deel verklaren vanuit een van de drie hoofddivisies waaruit Glanbia
bestaat. De winst- en omzetdaling is grotendeels toe te schrijven aan de divisie Glanbia Performance Nutrition. Dit onderdeel richt zich voornamelijk op de productie van sportvoeding en een brede range aan lifestylevoedingsmiddelen. De afgelopen jaren deed deze divisie het goed, met uitstekende groeicijfers op verschillende continenten. Met bekende producten als SlimFast en Optimum Nutrition is Glanbia in veel landen marktleider binnen dit marktsegment.
B E D R I JF
Vanaf het tweede kwartaal in 2020 sloeg echter corona toe. Sportscholen, trainingscentra en andere accommodaties voor sport en vrijetijdsbesteding sloten noodgedwongen de deuren. Het inzakken van deze afzetmarkt had een omzetdaling ter waarde van € 1,1 miljard tot gevolg (-16,6 procent).
Verplaatsing naar online Mede dankzij marketinginspanningen vanuit Glanbia verplaatste een deel van de sport- en lifestyleomzet zich weldra naar onlinekanalen. Een deel van de thuiswerkende, lichaamsbeweging missende consumenten had juist extra belangstelling voor voedingsproducten die bijdragen aan een gezonde levensstijl en gezond lichaamsgewicht. Dit was terug te zien aan de verkoop van de twee ‘vlaggenschipmerken’ SlimFast en Optimum Nutrition. Ze vormden de uitzondering op de regel: in verschillende landen steeg de verkoop van deze topmerken. Bijvoorbeeld op de voor Glanbia Performance Nutrition belangrijke Noord-Amerikaanse markt, waar men 4 procent meer omzet realiseerde.
Nutritionals De grootste divisie van de groep, Glanbia Nutritionals, draaide een zeer behoorlijk jaar. In 2020 steeg de omzet met 6,9 procent tot een totaal van bijna € 2,7 miljard. Deze divisie is onderverdeeld in twee bedrijfstakken: Nutritional Solutions en US Cheese. Nutritional Solutions rapporteerde vorig jaar een omzet van € 746,8 miljoen, iets meer dan in 2019. Het bedrijfsonderdeel verkoopt naast een groot aantal ‘gewone’ zuivel- en plantaardige producten ook hoogwaardig eiwitconcentraat, vitaminen, mineralen, smaakstoffen en allerlei doelgroepgerichte dranken. Ook levert het bedrijfsonderdeel ingrediënten voor de verwerkende industrie. In augustus 2020 nam Nutritional Solutions de Canadese smaakproducent Foodarom over. Het kostte de Ieren ongeveer € 40 miljoen, plus in een later stadium nog een winstgerelateerde nabetaling. Foodarom draait een jaaromzet ter waarde van zo’n
€ 22,5 miljoen. Volgens Glanbia vult de Canadese smaakmaker het Ierse portfolio uitstekend aan.
Kaas in de plus De tweede krachtige pijler onder Glanbia Nutritionals is US Cheese, gespecialiseerd in kaasverkoop in de Verenigde Staten. De omzet van US Cheese steeg in 2020 met 9,7 procent tot een waarde van € 1,9 miljard. De bedrijfskosten stegen, maar dankzij een hogere productie en betere prijzen waren de jaarresultaten toch positief. Er werd vorig jaar 450.000 ton kaas omgezet. De nog nieuwe kaasmakerij in Michigan speelde bij de toegenomen productie een belangrijke rol. De fabriek is gebouwd is samenwerking met de Amerikaanse joint venture MWC-Southwest Holdings.
Wens om te groeien Als we terugkeren naar de uit drie divisies bestaande hoofdstructuur van de Glanbia Groep, dan missen alleen nog de jaarprestaties van de divisie ‘Joint Ventures’. Dit onderdeel van de multinational richt zich op interne groei en op strategische overnames en fusies op internationaal niveau. De omzet en de winst van deze divisie lagen in 2020 enkele procenten onder het niveau van 2019. Voor het management is dat geen reden om de in 2018 in gang gezette plannen om stevig door te groeien aan te passen. Meer melkvolume, meer diversificatie van producten om markten beter te bedienen en meer innovatie: de wens om snel te groeien wordt niet afgezwakt. Het nieuwe innovatiecentrum (€ 15 miljoen) en de hypermoderne fabriek op thuisbasis Ballyragget komen er dus gewoon, ondanks de wat mindere resultaten over 2020. Idem de nieuwe mozzarellafabriek in Ierland. De geplande, € 140 miljoen kostende kaasfabriek die Glanbia samen met het Nederlandse Royal A-ware wil bouwen, wacht nog op definitieve goedkeuring. Door protesten vanuit de Ierse milieubeweging liep de planning vertraging op.
Cheddar Ook de internationale strategie om meer markten te ontsluiten voor Ierse zuivel,
wordt doorgezet. In dit licht wordt opnieuw veel verwacht van de joint ventures in Noord-Amerika. De Verenigde Staten bleven in 2020 de belangrijkste markt voor Glanbia. De omzet groeide er met 1,6 procent. Een voorbeeld van een succesvolle samenwerking is die met het al genoemde MWC-Southwest Holdings, marktleider wat betreft in Amerika vervaardigde cheddar. Het product deed het in 2020 uitstekend, met een omzetstijging van 10,9 procent. MWC-Southwest haalde er vorig jaar 53,8 miljoen dollar winst mee op. De helft van dat bedrag is voor partner Glanbia, in het bijzonder de joint venture-divisie. Naast cheddar produceert hetzelfde partnerschap ook andere kazen, zoals Monterey Jack, Pepper Jack, Colby Jack en Gouda. Glanbia verwacht dat de markt voor kaas verder zal groeien en dat de grote investeringen die het de afgelopen jaren deed in moderne, grotere fabrieken zich meer en meer zullen uitbetalen.
Terreinverlies na brexit Mede door de perikelen rond de brexit dreigt Glanbia terrein te verliezen wat betreft de kaasexport naar het Europese vasteland. De in het Verenigd Koninkrijk gevestigde dochteronderneming Glanbia Cheese Limited, voor 49 procent in handen van het Amerikaanse Leprino Foods, meldde begin 2020 een omzetdaling van 6,1 procent. Mede doordat bepaalde kaassoorten goedkoper werden, kelderde de winst met bijna 26 procent.
ZuivelZicht juni 2021
13
B E D R I JF
Directeur Johan Kaashoek (links) en C.J. Smallenbroek, die Melkweg oprichtte in 1993, verrichtten onlangs de opening van het nieuwe kantoorgebouw in De Klomp. (Foto’s: Melkweg)
Johan Kaashoek, directeur Melkweg:
‘Vraag naar hoogwaardige grondstoffen blijft groeien’ Melkweg heeft zich de afgelopen 25 jaar via organische groei ontwikkeld, zoals directeur Johan Kaashoek het omschrijft. Het handelsbedrijf belevert de internationale voedingsmiddelenindustrie met zuivelproducten en ingrediënten zoals melkpoeders, weipoeders en weiderivaten, boter en kaas. “Door hard te werken, ons voortdurend te vernieuwen en de focus te richten op interessante afzetmarkten hebben wij ons stevig kunnen ontwikkelen.” Tekst: Ria Besseling
14
ZuivelZicht juni 2021
B E D R I JF
Melkweg, onlangs verhuisd van Ede naar een nieuw kantoor in De Klomp, heeft die ontwikkeling die het doormaakte niet kunnen realiseren zonder de grote toewijding en motivatie van de 22 medewerkers die het bedrijf momenteel telt, benadrukt directeur Johan Kaashoek. De omzet kwam vorig jaar uit boven € 350 miljoen en het bedrijf is actief in meer dan tachtig landen. Melkweg werkt met langetermijnpartners, waaronder producenten van zuivel, voedingsmiddelen, dranken en veevoeders, maar ook met importeurs wereldwijd. “Wij kopen onze producten in alle belangrijke melkproducerende landen in Europa”, vertelt directeur Johan Kaashoek. “Met de meeste producenten van melkpoeder, weiproducten en boter is Melkweg regelmatig in zaken. Daarnaast kopen wij veel grondstoffen in Zuid Amerika, de laatste jaren ook veel in de Verenigde Staten en in mindere mate uit Oceanië.”
voor een opwaartse prijsbeweging. Op een bepaald moment zal de wal het schip gaan keren. In veel importerende landen zijn er bijvoorbeeld valutadevaluaties geweest, zodat de prijzen voor de consumenten extreem hoog zijn en mensen dus minder gaan kopen. Het is de kunst om in te schatten wanneer dit in de prijzen consequenties zal gaan hebben. De wereldwijde handel in zuivel heeft momenteel last van de onbalans in beschikbaarheid van containers, wat op onderdelen van de markt voor behoorlijke verstoring zorgt.”
‘Afnemers zoeken steeds meer borging van de kwaliteit door strenge selectie van origines en up-to-date kwaliteitscertificering’
Great things happen!
Groeiende vraag De vraag naar zuivelproducten blijft voortdurend groeien, met name vanuit Azië en Afrika, vertelt Kaashoek. “De pandemie heeft wel enige verschuiving in de vraag veroorzaakt, maar per saldo blijft die groeien. Er is steeds meer behoefte aan kwalitatief hoogstaande en onderscheidende producten. Afnemers zoeken ook steeds meer borging van de kwaliteit door strenge selectie van origines en up-to-date kwaliteitscertificering. Een trend is de groei in biologische producten, ook buiten Europa, een segment dat in belang zal toenemen, omdat er nu ook buiten de westerse landen meer en meer vraag naar ontstaat.”
“De vraag naar kaas blijft jaarlijks toenemen met een flinke groei in Azië. Boter is een product dat ook zijn onmisbare plaats heeft zowel in de keuken als in de industrie. De grote overschotten van tientallen jaren geleden zijn ook voltooid verleden tijd”, zo analyseert Kaashoek kort de markt. “Magere melkpoeder is sinds jaar en dag het grootste melkpoederproduct. Het is een sleutelproduct in een breed scala van foodproducten, waarnaar de wereldwijde vraag onverminderd groot is.”
Gecertificeerd voedselveilig!
Wij produceren al 30 jaar kaasplanken van formaat uit het beste Noord Europese vuren.
Belangrijk alternatief Hoge voerkosten stuwen prijzen Momenteel ziet Melkweg torenhoge prijzen in alle agrogrondstoffen. “En zuivel doet daarin ook mee, alhoewel wij ook hogere prijzen hebben gezien in de achterliggende decennia. Mede door de hoge voerkosten voor de boeren blijft de productie achter bij de vraaggroei wat de prijzen omhoogstuwt”, schetst Kaashoek. “Het wereldwijde voorraadniveau voor magere melkpoeder is ook laag, wat de markt gevoelig maakt
De Melkweg-directeur vervolgt: “Weipoeder heeft zich de laatste decennia ontwikkeld als een belangrijk alternatief voor magere melkpoeder en blijft door de uitstekende functionaliteiten ook zeer goed gevraagd, zodat de prijs per procent eiwit al geruime tijd hoger is dan die van melkpoeder. Weipoeder is dus al lang geen substituut meer, maar bezet een eigen onmisbare plaats in een breed scala van producten overal ter wereld.”
Prime Quality Cheese Board Panels
LAMICO B.V. Papierbaan 16-22 9672 BH Winschoten Tel: +31 (0) 597 - 47 17 40 info@lamico.nl
www.lamico.nl
B E D R I JF
“Volle melkpoeder blijft als smaakmaker in producten ook een belangrijk ingrediënt, waarvoor de vraag in Europa onverminderd groot is, vooral vanuit de chocolade-industrie. Buiten Europa is die vraag vooral in China, Algerije, Cuba en enkele landen in het Midden Oosten.” “In sub-Sahara Afrika, landen als Irak en Pakistan en vele andere landen is en wordt volle melkpoeder steeds meer verdrongen door fat filled melkpoeder. In dit product wordt het melkvet tijdens
‘Weipoeder heeft zich de laatste decennia ontwikkeld als een belangrijk alternatief voor magere melkpoeder’ het droogproces vervangen door plantaardig vet. De consument in de afzetlanden is gewend aan het prima smaakprofiel van deze producten, terwijl de prijs meestal aanmerkelijk lager is dan voor volle melkpoeder. De groei in dit product is dan ook nog niet ten einde en
Melkweg is sinds 2004 onderdeel van de Van Drie Group. Dat maakt het bedrijf een kredietwaardige partij om mee samen te werken. “Melkweg opereert als zelfstandige werkmaatschappij met een eigen winstverantwoordelijkheid, een eigen gezicht binnen de Van Drie Group en een gewaardeerde bijdrage aan het groepsresultaat”, aldus Melkweg-directeur Johan Kaashoek. Hij vervolgt: “Sinds de overname door Van Drie is de verkoopomzet in de groep echter afgenomen. Dit heeft te maken met marktontwikkelingen: het verbruik van magere melkpoeder in de kalvermelkindustrie is drastisch verminderd; anderzijds heeft Van Drie inmiddels sterke banden met grote producenten van weiproducten en is deels zelf producent van de grondstof weipoeder. Wij blijven echter regelmatig in zaken, ook voor de foodactiviteiten van de groep.” Melkweg heeft ingezet op groei in afzet van foodproducten buiten Europa, waardoor de export ruim 80 procent van de omzet vertegenwoordigt. Van Drie Group is een belangrijke leverancier via de weipoederfabriek Zoogamma in Italië. “Melkweg verkoopt op exclusieve basis jaarlijks bijna 30.000 ton vanuit deze enorme VanDrie-fabriek, wat de positie in de Europese en wereldwijde diervoersector heeft versterkt. Vanaf het derde kwartaal van dit jaar verwachten wij ook foodkwaliteit weipoeder vanuit Italië te gaan exporteren voor zusterbedrijf Serum Italia”, voorziet Kaashoek.
daarin groeit Melkweg ook actief.” Melkweg concentreert zich op het beleveren van klanten met hoogwaardige zuivelingrediënten. Kaashoek: “Wij zetten onze focus op bepaalde doelen: producten, landen, klanten of leveranciers waarin wij willen groeien. Het is
een dagelijks spel om goed te luisteren naar de wensen van onze afnemers en op hun vraag te anticiperen. Om dit te blijven faciliteren heeft Melkweg in 2019 het BRC-certificaat behaald.”
Nichespeler Melkweg onderscheidt zich als nichespeler in die mondiale markt door korte lijnen. “Wij kiezen bewust voor een slanke structuur zonder een groot netwerk van kantoren overal ter wereld. Hierdoor werken klanten plezierig samen met Melkweg, al dan niet via hun lokale agent. Overigens zijn wij in verschillende markten niet zo heel niche meer. In belangrijke afzetmarkten zoals Algerije, Egypte en het Caraïbisch gebied heeft Melkweg al jaren een prominent marktaandeel. Elders is dit nog volop in ontwikkeling.” Innovatie is een voortdurend doorgaand proces”, stelt Kaashoek. “Wij richten ons meer en meer op producten met een hoogwaardige kwaliteitsspecificatie. Hierin ervaren wij een grotere klantentrouw. Wij staan hierin nog maar aan het begin. Zo proberen wij ons minder afhankelijk te maken van de grillen van de markt.”
Johan Kaashoek: “De pandemie heeft enige verschuiving in de vraag naar zuivelproducten veroorzaakt, maar per saldo blijft die groeien.”
16
Van Drie Group
ZuivelZicht juni 2021
Wanneer kennis en
kwaliteit telt
De beste plank voor kwaliteitskaas
engineered wood products
Meer informatie: www.vidarwood.nl of tel. 0031 (58) 251 87 57.
MARK T
Record na record in Duitsland
Bio is bij de oosterburen booming business De verkoop van biologische zuivel breekt in Duitsland record na record. Wat daarbij opvalt, zijn de enorme verschillen tussen diverse regio’s. In dit artikel een korte impressie van de groeicijfers in 2020 en een rondje langs de belangrijkste (druk begraasde) velden. Tekst: Hermann-Josef Martin
Van alle biologische landbouwproducten die in 2020 in Duitsland werden verkocht, zorgde biologische melk voor de beste verkoopresultaten. In totaal verwerkten de Duitse zuivelbedrijven vorig jaar ruim 1,2 miljoen ton biomelk. Die hoeveelheid ligt 4,2 procent boven het niveau van 2019 en bijna 70 procent hoger dan de verkoop in 2015. Het succes in 2020 zorgde voor een nieuw record:
3,9 procent van alle Duitse melkleveringen aan de zuivelindustrie was van biologische herkomst. Wel zijn de regionale verschillen groot. In economisch sterke deelstaten als Baden-Württemberg en Beieren is rond de 7,7 procent van de melkverkoop biologisch. Een voormalige Oost-Duitse deelstaat als Thüringen komt niet verder dan 0,7 procent, terwijl ook de noorde-
lijke deelstaten Nedersaksen en Schleswig-Holstein niet voorbij de 1,5 procent komen.
Meer dan € 1 miljard De aangeleverde rauwe biologische melk werd door de Duitse zuivelfabrieken hoofdzakelijk verwerkt tot consumentenmelk (nieuw record: 448.825 ton, 14,3 procent hoger dan 2019), kaas (64.733 ton, + 15,4 procent) en boter (14.880 ton, + 7,1 procent). Daarbij is het goed om in het achterhoofd te houden dat deze groeicijfers zich voordoen binnen het biologisch segment. Binnen het totaal van de Duitse zuivelmarkt gaat het om relatief kleine hoeveelheden. Dat neemt niet weg dat biologische zuivelproducten het bij onze oosterburen goed deden in 2020. Dankzij een verkoopstijging van 20,5 procent ten opzichte van 2019 werd voor het eerst de grens van € 1 miljard omzet doorbroken. Naast biomelk van Duitse melkveehouders werd ook meer biologische melk geïmporteerd, vooral vanuit de buurlanden.
Trend
Molkerei Scheitz uit Beieren is in Duitsland marktleider voor biologische melk, met het overkoepelende merk Andechser Natur. (Foto: Molkerei Scheitz)
18
ZuivelZicht juni 2021
Volgens gegevens van marktonderzoeksinstituut GfK waren in 2020 veel meer consumenten bereid om biologische melkproducten te kopen. Het bereik van het bio-segment steeg van 6,5 procent in 2019 naar 58,7 procent
MARK T
Molkerei Scheitz zegt graag te pionieren, wat al diverse keer tot een primeur leidde. Zo bleef het bedrijf in 1981 de in Duitsland bekende bruine glazen statiegeldflessen voor melk trouw, daar waar de rest van de markt voor andere oplossingen koos. In 2004 verkocht men als eerste biodrankjes in flessen van polyethyleen. Vier jaar later presenteerde Molkerei Scheitz een digitale tool waarmee de consument online kan checken van welk melkveebedrijf een gekocht product afkomstig is.
Duurzaamheidsprogramma Milchwerke Berchtesgadener Land vult al sinds 1990 haar biologische melk uit de Alpen af in bruine flessen. (Foto: Medienfabrik Gütersloh)
vorig jaar. In dezelfde periode steeg het bedrag dat een huishouden uitgaf voor biozuivel van 13 naar 42,5 procent. Volgens GfK kozen klanten vaker voor biologische zuivel en kochten ze gemiddeld genomen wat grotere hoeveelheden. Het Duitse bureau voor agrarische marktanalyse AMI bevestigt deze trend. Volgens AMI zijn tegenwoordig ook grote supermarktketens als Edeka en Rewe geïnteresseerd in een breed bioassortiment. Hetzelfde geldt voor onlineretailers. Ook de verkoop van biozuivel direct van de boer of in plattelandswinkels zit in de lift. De analisten veronderstellen een verband tussen de in 2020 om zich heen grijpende coronacrisis en de stijgende vraag naar biozuivel.
De grotere spelers In Duitsland zijn zowel fabrikanten actief die zich puur op biologische zuivel richten, als ook concerns die het biosegment ‘erbij’ doen – naast de gangbare zuivelproductie. De nationaal bekendste, geheel op bio gerichte producenten zijn het traditionele Beierse familiebedrijf Andechser Molkerei Scheitz en de Gläserne Molkerei in Noordoost-Duitsland. Ook Söbbeke und Weiling (Nordrhein-Westfalen), Upländer Bauernmolkerei (Hessen) en Molkereigenossenschaft HohenloheFranken (Baden-Württemberg) horen bij
de wat grotere producenten. Ze zijn gespecialiseerd in een beperkt aantal biologische melkproducten voor de Duitse en soms ook Europese markten. Naast ‘puur bio’ zijn er uiteraard ook veel grote reguliere zuivelconcerns die voor het biosegment produceren. Vaak hebben ze hun vaste afzetkanalen via winkelketens en gespecialiseerde retailers. Voorbeelden zijn Arla Foods Deutschland, Schwarzwaldmilch, Molkerei Gropper en Molkerei Ammerland. We lichten er hier vier wat grotere bedrijven uit.
Molkerei Scheitz De in 1908 opgerichte Beierse Andechser Molkerei Scheitz geldt als een van de biologische pioniers in Duitsland. Het middelgrote familiebedrijf startte in 1980 met de bioproductie. Anno 2021 is het marktleider voor biologische melk, met het overkoepelende merk ‘Andechser Natur’ als paradepaardje. Het concern verwerkt ongeveer 130 miljoen kilo koemelk en 10,5 miljoen kilo geitenmelk. Het assortiment bestaat uit ruim 150 verschillende producten. Naast alle gebruikelijke zuivel gaat het ook om varianten van skyr, kefir, lassi en allerlei yoghurtdrankjes. Er werken iets minder dan tweehonderd mensen. Het bedrijf verwerkt sinds 2009 alleen nog maar biomelk. De omzet lag vorig jaar rond de € 200 miljoen.
De nieuwste innovatie is de invoering per januari 2021 van een omvangrijk duurzaamheidsprogramma. De deelnemende melkleveranciers verplichten zich daarin om mee te werken aan een reeks maatregelen die klimaatverandering actief moeten helpen tegengaan. Er staan financiële voorschotten tegenover, plus hoogwaardige ondersteuning en advies bij het verbeteren van de bodem. Circa 10 procent van de aangesloten melkveehouders zich aan het programma gecommitteerd. Volgens algemeen directeur Barbara Scheitz is biologische landbouw een belangrijk onderdeel van de oplossing voor klimaatproblemen.
Gläserne Molkerei Na enkele economisch teleurstellende jaren, gevolgd door een wisseling van de wacht in de top van het bedrijf, krabbelt Gläserne Molkerei uit het NoordoostDuitse Mecklenburg-Vorpommern inmiddels weer op. Sinds medio 2020 zwaait Reinhard Quante er de scepter, een landbouweconoom met agrarische wortels. Mogelijk heeft hij het geluk dat de Duitse biomarkt in 2020 sowieso aantrok. Feit is in elk geval dat het boekjaar 2020 werd afgesloten met een omzet van € 100 miljoen, € 10 miljoen meer dan in het voorgaande jaar. Gläserne Molkerei werkte vorig jaar hard aan uitbreiding van het assortiment, om consumenten meer keuze te bieden. Zo kwamen er bijvoorbeeld nieuwe varianten van de met 10 procent bioroom gemaakte kwark in de winkels. Het bedrijf zegt volledig af te zien van
ZuivelZicht juni 2021
19
MARK T
Gläserne Molkerei heeft een aantal lastige jaren achter de rug, maar probeert met een reeks nieuwe producten de weg omhoog weer te vinden. (Foto: BioCompany)
additieven. In de mangoroomyoghurt zit bijvoorbeeld naast yoghurt en wat rietsuiker alleen echte mango, zonder toevoeging van verdikkingsmiddelen en kleur-, geur- en smaakstoffen. De etiketten van de Gläserne-producten tonen het Naturland-keurmerk, geldend voor de Duitse biologische sector.
Boter Het meest succesvolle product van Gläserne is biologische boter, waarmee het in Duitsland marktleider is. Het bedrijf hoopt de verkoop in 2021 verder op te voeren door de in 2020 ingezette marketingcampagnes te intensiveren. De campagnes lopen voornamelijk via social media en de retail. Aan de productiekant wordt geïnvesteerd in uitbreiding van de twee fabrieken waarover het concern beschikt.
Berchtesgadener Land De Beierse coöperatieve zuivelfabriek Milchwerke Berchtesgadener Land Chiemgau eG (MBLC) produceert sinds 1973 biologisch. Het aantal producten nam in de loop der jaren almaar toe. MBLC geldt als een van de oudste biologische zuivelfabrieken van Duitsland, als we de oude, vervlogen tijden waarin geen kunstmest en geen bestrijdingsmiddelen bestonden buiten beschouwing laten. In de beginperiode verkocht de coöperatie alleen gecertificeerde biodynamische producten die voldeden aan de strenge standaard van de internationaal actieve organisatie
20
ZuivelZicht juni 2021
Demeter-Bund. Sinds 1998 heeft men ook biologische melkleveranciers aan boord die geen Demeter-keurmerk hebben maar ‘slechts’ voldoen aan de wat minder strenge norm van de Duitse biologische landbouwvereniging Naturland. In 2020 traden twintig boerderijen toe tot de coöperatie, onder het Demeterkeurmerk. Omdat de vraag naar Demeter-zuivel nog steeds stijgt, hoopt MBLC in 2021 nieuwe leden te vinden. Er wordt actief gezocht naar boeren die willen omschakelen van gangbaar naar biologisch-dynamisch. Wie dat doet, ontvangt 2 cent per liter boven op de gewone biomelkprijs. MBLC betaalt al vele jaren de gemiddeld hoogste melkprijs van Duitsland uit.
Export MBLC verwerkte in 2020 zo’n 100 miljoen kilo biomelk, afkomstig van iets minder dan zeshonderd veehouderijen. De jaaromzet ligt uitgedrukt rond de € 270 miljoen. In enkele jaren tijd is de omzet met bijna een kwart gestegen. De verkoop loopt voornamelijk via natuuren reformwinkels. De Duitse markt is de belangrijkste, maar volgens het management loopt ook de export naar Oostenrijk, de Benelux, Spanje, Griekenland en Frankrijk steeds beter.
Arla Bio Arla Foods Deutschland, gevestigd in Düsseldorf (Noordrijn-Westfalen), behaalde in het boekjaar 2020 een totale omzet van € 1,024 miljard. Dat bedrag
ligt zo’n 4 procent lager dan het voorgaande jaar. De teruggang geldt niet voor het assortiment ‘Arla Bio’. Integendeel: de omzet van biologische zuivelproducten steeg liefst 19,3 procent. Volgens het Arla-management is de stijging niet los te zien van de Covid-19pandemie. De samenhang van voeding en gezondheid kreeg veel aandacht en vooral ‘jongere en meer moderne’ consumenten kiezen steeds vaker voor bioproducten, weet de bedrijfsleiding. Daarmee maakt het biosegment de zuivelschappen in de winkels aantrekkelijker voor jongere kopers, waar Arla Bio op inspeelt met een brede range aan nieuw ontwikkelde producten. Er worden claims aan verbonden die de doelgroep aanspreken, zoals de belofte dat de koeien minimaal zes uur per dag en 120 dagen per jaar in de wei staan.
Ambitie Arla Bio heeft aangekondigd ook in 2021 door te gaan met productinnovaties. Dat betreft deels de introductie van nieuwe smaken, zoals die van een reeks nieuwe yoghurtsmaken. Daarnaast wordt veel tijd en energie gestoken in de ontwikkeling van nieuwe, minder milieubelastende verpakkingen. Zo heeft het nieuwste melkpak een verpakkingslaag minder, waardoor het lichter is en nu voor de volle 100 procent uit ongebleekt karton bestaat. Arla committeerde zich aan de internationale ‘Green Ambition 2050’, gericht op 0 procent CO2-uitstoot in 2050.
De Nr.1 specialist in gereviseerde zuivelmachines Melk Yoghurt Boter Margarine Smeltkaas
Kaas 2.000 machines in voorraad Garantie bij levering Snelle levertijden Lage investering Complete projecten
+31(0)348-558080 info@lekkerkerker.nl
www.lekkerkerker.nl
CENTRIFUGAAL, LOBBEN EN SCHROEFSPINDELPOMPEN
PACKO
De hygiënische specialist Beste reinigbaarheid: CIP/SIP EC1935/2004, FDA, FD DA, A 3A, EHEDG, EH HED EDG, G, ATEX ATE TEX X Low shear: geen en p pr productbeschadigingen roductb oduc od uctb uc tbes tb esch es ch chad adig ad igin ig ing inge in gen ge g en
BEZOEK ONZE WEBSITE
VERDER is fabrikant van PACKO pompen VERDER B.V. Tel.: 03-877 11 12
ZuivelInZicht_adv_186x130mm.indd 1
sales@verder.be
www.verder.be
29-03-2021 10:47
MARK T
Europese zuivelimport is weggevallen
Rusland heeft eigen productie en importeert uit buurlanden Annual Insight gelooft dat het gebruik van data in toenemende mate van belang is om de juiste strategische beslissingen te kunnen nemen. In deze maandelijkse rubriek nemen wij de lezer mee in hoe de groeiende hoeveelheid gebruikt kan worden bij het beter begrijpen van ontwikkelingen binnen de zuivelmarkt. In deze editie kijken we naar de ontwikkeling van de Russische zuivelsector. Tekst: Mathieu Geuskens
Op 7 augustus 2014 voerde Rusland beperkingen in op de import van landbouwproducten uit de Europese Unie en verbonden landen. De beperkingen waren een reactie de invoering van handelsbeperkingen door deze landen na de Russische annexatie van
Rusland heeft de eigen zuivelproductie de afgelopen jaren flink opgevoerd. (Foto: Akimov Igor/ Shutterstock)
22
ZuivelZicht juni 2021
de Krim in hetzelfde jaar, en omvatten onder andere de import van zuivelproducten. Voorheen was Rusland een gretig afnemer van Europese zuivelproducten: het land importeerde in 2013 nog 262.000 ton aan kaas en wrongel uit de
Europese economische zone, meer dan de helft van de totale import van 438.000 ton. Binnen de EU was Nederland de belangrijkste handelspartner op het gebied van kaas, met een totale export van 58.000 ton (€ 282 miljoen) in 2013.
MARK T
Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning Grafiek 1. Import van kaas en wrongel door Rusland, 1.000 ton
Maatwerk
Grafiek 2. Consumptie en oorsprong van kaas in Rusland, 1.000 ton
Grafiek 3. Melkproductie in Rusland, totaal en per koe
Hiermee was Nederland op het gebied van kaas en wrongel de tweede handelspartner van Rusland, waarbij alleen de import vanuit buurland Wit-Rusland groter was. Dit land heeft na de invoering van de handelsbeperkingen het overgrote deel van de Russische import op zich genomen. Waar het in 2012 en 2013 respectievelijk 20 en 25 procent van de totale Russische kaasimport leverde is dit tussen 2015 en 2019 opgelopen tot circa 84 procent. Hoewel de uit het buurland geïmporteerde kazen goedkoper zijn dan de Nederlandse export, is het prijsverschil met 35 cent per kilo (2013) relatief beperkt.
De ingevoerde handelsbeperkingen toonden voor de Russische president Poetin aan dat het land (in zijn ogen té) afhankelijk was van andere landen. De regering stimuleerde hierop de verdere ontwikkeling van binnenlandse productie van onder andere zuivelproducten, wat afgaande op gegevens van het Russische statistiekbureau en de USDA grotendeels gelukt is.
Voets & Donkers ontwikkelt
Minder afhankelijk
met grote precisie
Rusland heeft de binnenlandse kaasproductie sinds 2013 met circa 45 procent verhoogd, wat neerkomt op een gemiddelde jaarlijkse groei van 5,4 procent. Het land is hiermee
luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.
www.voetsdonkers.nl
MARK T
In aanbouw zijnd melkveebedrijf voor 1.200 koeien in de regio Novgorod. (Foto: Interfarms)
beduidend minder afhankelijk geworden van buitenlandse import. Waar het in 2013 circa 64 procent van de binnenlandse markt vanuit eigen productie kon beleveren is dit in 2020 opgelopen tot 79 procent. Het land exporteert daarnaast ook een deel van de geproduceerde kaas naar buurlanden, in het bijzonder Kazachstan. Hoewel Rusland op het gebied van zuivel meer zelfvoorzienend is geworden, blijven populaire buitenlandse kazen zoals de Nederlandse Gouda en Italiaanse mozzarella en Parmezaan schaars. Aan een deel van de vraag naar deze productie wordt naar verluidt met illegale import voldaan, maar Russische ondernemers zagen ook een gat in de
Rusland heeft Europese kaasimport vervangen door Wit-Russische 24
ZuivelZicht juni 2021
binnenlandse productie van deze kazen. Russische kaasproducenten reisden door Europa op zoek naar recepten en begonnen na deze gevonden te hebben met het produceren van deze kaas. Vooral op het gebied van mozzarella lijkt dit te slagen. Volgens The Economist kent het land nu verschillende mozzarellafabrieken die het Italiaanse product met hoge kwaliteit weten na te maken.
Verbetering van efficiëntie Het valt op dat Rusland de binnenlandse productie van zuivel voornamelijk heeft kunnen verhogen door de productie per koe met circa 4,1 procent per jaar te verhogen, waarbij het aantal melkkoeien krimpt (-20 procent sinds 2013). Met een gemiddelde productie van 4,5 ton per koe per jaar in 2018 blijft het land ruimschoots onder de gemiddelde productie van een Nederlandse melkkoe (9,6 ton per koe per jaar volgens Agrimatie), maar dit is een sterke verbetering ten opzichte van de 3,6 ton rauwe melk die een Russische in 2013 produceerde.
Rusland heeft het gat dat de weggevallen Europese zuivelimport achterliet weten op te vullen, zowel met eigen productie als met import uit buurland Wit-Rusland. Als het land de verbetering van de efficiëntie in de veehouderij weet door te zetten zal deze trend zich vermoedelijk voortzetten in de toekomst, mogelijk met toegenomen export tot gevolg. Rusland lijkt hier op voor te sorteren: het verkreeg recent toestemming om zuivel te exporteren naar Japan, Vietnam en China. Toch lijkt het land nog ver van een volwassen binnenlandse zuivelindustrie: veel van de grotere zuivelspelers zijn lokale dochterondernemingen van buitenlandse concerns zoals het Franse Danone en Duitse EkoNiva, welke de in Rusland beperkt aanwezige technologische kennis mee die nodig is om de zuivelproductie op peil te houden. Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij Annual Insight.
MARK TCIJFERS
PRODUCTIE Melkaanvoer mondiaal (jan ’21 - feb ‘21, % t.o.v. ’20) EU-27
Verwerking EU (jan ’21 - feb ‘21, % t.o.v. ’20) Kaas
-2,4%
waarvan: Duitsland Duitsland
-3,9%
Frankrijk Frankrijk
NMMP x 1.000 ton
x 1.000 ton 2.000
125
1.600
100
-9,4%
75
+0,2%
50
-7,9%
-4,7% -3,3%
Nederland Nederland Verenigde Staten
+0,5%
Nieuw-Zeeland
-2,2%
1.200
+1,8%
Argentinië
+5,1%
Australië
+1,4%
-4,2% 800
+9,5%
Wit-Rusland
+1,1%
Uruguay
25
+0,6%
0 5
+39,0%
+0,7%
+5,9% 0
+9,0%
-0,2% -1,6%
400
10
15
20
0
Overig IT
25
x miljard kg
PL FR
Overig DE
NL DE
BE FR
DK NL
PRIJZEN Melkprijs EU (mrt ’21 t.o.v. feb ’21, in %)
Marktprijs (apr ’21 t.o.v. mrt ’21, in %)
Gemiddelde melkprijs 37
€/1.000 kg 2019 2021
36
5.000
2020
3.500
NL -0,1% WM +1,9%
4.500
-0,6%
35
Mager melkpoeder ADPI
Boter 82%
€/100 kg
2.500
34
3.500
2.000
33
3.000
1.500
32
2.500 apr-19
dec
apr-20
NL +2,4% WM +1,2%
3.000
4.000
jan
€/1.000 kg
1.000 apr-19
apr-21
apr-20
apr-21
EXPORT Kaas (jan’ 21, % t.o.v. ’20) Wereldhandel
Intrahandel EU
x 1.000 ton 125
500
100 -18,5%
400
75
300
50
+12,6% -9,9% -18,0%
25
Niet-mager melkpoeder (jan’ 21, % t.o.v. ’20)
0
x 1.000 ton
250
NL*
NZ
VS
Intrahandel EU
x 1.000 ton
x 1.000 ton 25
200
200 100
20 -10,2%
+6,6%
-9,7%
-5,6%
150
15
100
10
50
-5,9%
0
0 EU*
Wereldhandel
EU
NL
NZ
EU*
+13,8%
5 -25,5% +13,9% NL*
VS
0 EU
NL
*Derde landen export
Bron: ZuivelNL
www.zuivelnl.org
ZuivelZicht juni 2021
25
BELRUBRIEK KAASPROMOTIE
KAASBEWERKINGSMACHINES
INDUSTRIËLE AUTOMATISERING
Jouw partner in procesautomatisering Zorgt voor: hoogwaardige automatiseringsoplossingen op maat
veilig en verantwoord werken business continuÏteit en betere traceerbaarheid
Actemium adviseert, ontwerpt, bouwt en onderhoudt industriële processen. Door onze marktgerichte kennis en gedreven aanpak maken wij van veelomvattende projecten een groot succes.
Meer weten? Neem contact op met Sebastian Taken: sebastian.taken@actemium.com - 31 (0)88 83 18 200
Kijk op actemium.nl
IN- EN VERKOOP TANKS
LUCHTBEHANDELING
KAASVERWERKINGSMACHINES RVS TANK- EN APPARATENBOUW
Tel 0522-463684
info@koster-nl.com
www.koster-nl.com
Duurzaam hergebruik van uw overtollige tanks en machines We zetten onze expertise dagelijks in voor hergebruik van duurzame materialen
Wij zijn doorlopend op zoek naar: - RVS tanks - Warmtewisselaars - Pompen - Poedermengers - Zeefmachines - Indampers - Losse roerwerken
