GWIDA MARCH 2020

GWIDA MARZU 2021

fuq kollox u fuq kulħadd

GWIDA IKBAR, ISBAĦ U B’AKTAR PAĠNI KULL L-EWWEL ĦADD TAX-XAHAR! U TISTA’ TIRBAĦ

GWIDA. mt

€1.95

€1,000!

NITKELLMU MALPREŻENTATURI TALFESTIVAL KANZUNETTA MALTIJA: MUŻIKA MUŻIKA

Informazzjoni u intervisti esklussivi għar-ritorn grandjuż tal-Festival li ser isir dan ix-xahar!

GWIDA Marzu 2021

5

6

GWIDA Marzu 2021

EDITUR Anthony M Baldacchino DIRECTOR OF SALES & OPERATIONS Lindsey Napier DISINJATUR James Debono QARREJJA TAL-PROVI Nicole Sammut SALES MANAGER TALPUBBLIKAZZJONI Jessica Spiteri Catania BRAND SALES EXECUTIVE Wanaha Camilleri OPERATIONS & CLIENT RELATIONSHIP MANAGER Elena Dimech RITRATT TAL-ISTORJA PRINĊIPALI Matthew Cutajar – iCam Photography EMAIL info@gwida.mt SIBNA FUQ FACEBOOK @Gwida.mt SIT UFFIĊJALI www.gwida.mt UFFIĊĊJU EDITORJALI, PUBBLIKATUR, UFFIĊĊJU GĦAR-REKLAMAR Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 TEL 2132 0713 PUBBLIKATUR

10. Intervista ma’ Annabelle Stivala – Kap Eżekuttiv ta’ Festivals Malta

KONTENUT GWIDA

MARZU 2021

Storja Prinċipali

10. Intervista ma’ Annabelle Stivala – Kap Eżekuttiv ta’ Festivals Malta 12. Intervista ma’ Claire Agius Ordway – Preżentatriċi fis-serata 15. Intervista ma’ Sarah-Lee Zammit – Preżentatriċi fis-serata 17. Intervista ma’ Lara Azzopardi - Preżentatriċi fis-serata 18. Intervista ma’ Keith Demicoli - Preżentatur fis-serata

Speċjali

39. Tagħrif fuq il-kanzunetti u l-kantanti li ser jieħdu sehem

Editorjal

25. Ir-realtà moħbija - Artiklu minn Sedqa 44. Ittra minn omm li għaddiet minn ħafna!

48. L-Imberkin Nisa!

51. Xi ngħidu fuq l-Għid?

59. Uġigħ kbir f’dahri – informazzjoni fuq x’tista tagħmel!

70. Iċ-Ċentru Arrupe – Artiklu mill-Missio

Kompetizzjoni

26. It-tielet kupun biex tkun tista’ tirbaħ €1000 fi flus kontanti.

60. Tisliba bi premju 78. Kompetizzjoni oroskopju minn PaulJon

Intervisti oħra

21. Intervista ma’ Alison Bezzina - Kummissarju għall-ħarsien tal-annimali 56. Intervista ma’ Miran Sapiano – Tanatoloġista 63. Intervista ma’ Denise Grech fuq l-ikel tal-annimali

Skeda

28 – 36. Skeda ta’ programmi fuq l-istazzjonijiet lokali u barranin. © Content House 2021 Id-drittijiet huma kollha riservati. Riproduzzjoni tar-rivista jew parti minnha hu pprojbit mingħajr permess speċjali u bil-kitba. L-opinjonijiet inklużi fil-GWIDA mhux neċessarjament huma dawk talEditur jew tal-Pubblikatur. Minkejja li kull attenzjoni raġjonevolittieħdet biex il-magażin ikun korrett u komplut, l-Editur u l-Pubblikatur mhumiex responsabbli għal żbalji u nuqqasijiet fl-artikli, reklamar, ritratti u stampi.

GWIDA tkun għall-bejgħ kull l-ewwel Ħadd tax-xahar.

Skript

65. Strada Stretta: Episodju 5/ L-ewwel Staġun: It-Tieni Parti

Riċetti

73. Riċetta ta’ Manuel Xuereb – Salamun misjur ma’ insalata 75. Riċetta t’Anton B. Dougall – Cassata Siciliana

Oroskopju

77. Tagħrif dwar iż-żodjaku Pisces minn PaulJon 78. Iż-żodjaku ta’ dan ix-xahar.

GWIDA Marzu 2021

7

Storja Prinċipali

L-ITTRA TAL-EDITUR Anthony M. Baldacchino - Editur ta' GWIDA Wasal Marzu!

Diġà għaddew xahrejn mis-sena l-ġdida. Intant aħna tal-GWIDA f’dan ix-xahar ser inkunu qed infakkru żewġ affarijiet interessanti; Jum il-Mara kif ukoll ir-ritorn tal-Festival Kanzunetta Maltija Mużika Mużika.

Ma nistax ma nfaħħarx it-tim kollu tal-GWIDA li jaħdem bla qies biex dejjem iwassal din ir-rivista mimlija informazzjoni interessanti u aġġornata. Nirringrazzjaw lill-qarrejja kollha tagħna imma din iddarba b’mod speċjali lin-nisa kollha. Tajjeb li hawn ukoll ngħidu min huma n-nisa wara din ir-rivista u nagħtuhom ġieħ.

Lindsey Napier – Din tieħu ħsieb l-operat tal-kumpanija u tara li kull ħaddiem għandu l-għodda neċessarji biex jaħdem. Apparti minn hekk, Lindsey hija d-direttriċi tas-sales u operations u tieħu ħsieb tara li r-reklami qed jidħlu. Mara dejjem bieżla u taħdem il-ħin kollu, m’hemmx minuta li ma toqgħodx kwieta u jekk tisma’ li għandek problema, dlonk iċċempillek biex taqdik!

Raisa Mazzola – Il-maniġer tad-digital media u marketing, din tieħu ħsieb it-tim tal-marketing u tmexxi lil dawk li jaħdmu fuq il-portals kollha tal-kumpanija. Dejjem tara li kulħadd qiegħed fuq xogħlu u tmexxi l-esiġenzi meħtieġa. Raisa hija mara ta’ stoffa li b’dixxiplina dejjem tara li timxi ma’ kulħadd indaqs.

Nicole Sammut – Il-qarrejja tal-provi tal-GWIDA, tara li ma jkunx hemm żbalji tal-Malti fit-test miktub sabiex dejjem ikollna l-aħjar Malti possibbli. Nicole hija għalliema, mara dħulija u dejjem taqdik f’qasir żmien!

Marvic Cutajar – Tieħu ħsieb il-finanzi tal-kumpanija u hi l-ewwel waħda li tara xħin tidħol fl-uffiċċji tagħna. Naħseb għażluha għax għandha l-isbaħ tbissima fost l-impjegati kollha. Marvic tkun hi li tilqa' r-rebbieħa li jkunu rebħu mal-GWIDA.

Jessica Spiteri Catania – Tieħu ħsieb tbigħ ir-reklami u hija l-maniġer tar-reklami fuq GWIDA. Jessica għadha kemm irritornat minn żmien ta’ leave tal-maternità wara li kellha l-ewwel tarbija tagħha. Imma taħsbux li qagħdet kwieta f’dawn il-jiem. Dejjem kienet tara li tagħti s-suġġerimenti tagħha biex dejjem ikollha l-aqwa u l-aħjar rivista. Mara ta’ veru u ħabiba sinċiera.

Sue-Ann Pisani – Tieħu ħsieb l-finanzi wkoll, flimkien mal-operat ta’ diversi prodotti tal-kumpanija! Sue tibgħat il-GWIDA lillkontributuri u ġeneralment tkun waħda minn dawk li tirrispondi t-telefown meta jkun hemm xi domanda. Sue hija mara simpatika u bil-leħen anġeliku dejjem taqdi lil kulħadd bi tbissima, anke jekk ikun hemm xi ħadd li jċempel b’mod arroganti!

Wanaha Camilleri – Din tieħu ħsieb il-bejgħ tar-reklami wkoll.

Wanaha kapaċissima f’xogħolha u dejjem tara li taqdi lill-klijenti tagħha mill-koxxa! Wanaha hi żeffiena prima u rajnieha tieħu sehem bħala żeffiena mal-kantanti ta’ X Factor Malta. Wanaha l-ħin kollu tidħaq u bi tbissima li ddawwal kull kamra, tara li ma jonqsok xejn!

GWIDA tixtieq tirringrazja lil Ruth Frendo li kienet l-unika editur mara ta’ din ir-rivista. Kif ukoll tajjeb li nsellmu lil Joan Borg Cardona li kienet l-ewwel persuna li qatt dehret fuq il-qoxra tarrivista tagħna. Joan kienet l-ewwel announcer fuq il-Malta TV.

Elena Dimech – Tieħu ħsieb l-operat tal-GWIDA u hi l-persuna li jkollha kuntatt mal-klijenti sabiex jibagħtu d-disinji tagħhom. Elena

8

dejjem tirsisti biex taħdem u hi bniedma kapaċissima f’xogħolha.

Tkun l-ewwel waħda li tavża lil kulħadd li waslet il-GWIDA fluffiċċju!

GWIDA Marzu 2021

GWIDA Marzu 2021

9

Storja Prinċipali

IR-RITORN TAL-FESTIVAL!

Nitkellmu m’Annabelle Stivala, il-Kap Eżekuttiv ta’ Festivals Malta 10 GWIDA Marzu 2021

Storja Prinċipali

Il-Festival Kanzunetta Maltija beda fl-1981 u dakinhar kien rebaħ il-Bayzo b’kanzunetta, Mużika Mużika. Kienet inkitbet minn Alfred C. Sant, b'mużika ta’ Maestro Paul Abela. L-aħħar darba li sar kien fl-2013 fejn kienet rebħet Olivia Lewis bil-kanzunetta, Hawn mill-Ġdid, mużika ta’ Maestro Paul Abela u kitba ta’ Joe Julian Farrugia. Fl-aħħar il-festival ser jirritorna b’mod grandjuż!

Minħabba s-sitwazzjoni preżenti, Festivals Malta saħaq li din is-sena l-festival ikun produzzjoni televiżiva mingħajr udjenza. L-unika udjenza li ser ikun hemm huma l-artisti preżenti u n-nies tal-produzzjoni. Rigward il-vot, ilmaġġoranza tas-saħħa tal-vot ser tkun f’idejn ġurija professjonali b’membri stabbiliti filqasam mużikali kemm lokali u internazzjonali.

Il-kumplament tal-voti ser ikunu f’idejn il-pubbliku. Dan il-festival ser jixxandar fuq TVM fit-18, 19 u 20 ta’ Marzu 2021. Tkellimna m’Annabelle Stivala, il-Kap Eżekuttiv ta’ Festivals Malta biex niskopru aktar fuq dan il-festival.

Ritratt: Sebio Aquilina

X’kienu l-preparamenti għal dan ilfestival?

Il-preparamenti ilhom għaddejjin. Tista’ tgħid ilna li bdejna nippreparaw għal dan il-festival minn Awwissu tas-sena li għaddiet. Flimkien mal-bord organizzattiv, Festivals Malta ħadem biex joħloq kampanja b’saħħitha biex il-fatt li dan il-festival ser jirritorna bil-kbir jiġi kkomunikat bl-akbar reqqa. Issa li wasalna fil-fażi finali tal-preparamenti, qed naħdmu bis-sħiħ mal-artisti tagħna, il-preżentaturi u mal-crew tekniku biex niżguraw li dan il-festival ikun wieħed ta’ suċċess. Kif verament jixraqlu wara kollox. Ħa naraw xi ħaġa ġdida f’dan il-festival?

Dan il-festival ser jieħu żvolta moderna. Mhux biss ser ikollna spettaklu b’ġeneri differenti ta’ mużika Maltija, iżda wkoll ser nużaw l-aħħar teknoloġija biex noħolqu spettaklu mill-aqwa bi standards għoljin. Ħsibna wkoll biex infakkru lill-veterani tal-kanzunetta Maltija fejn dawn ser ikunu qed jagħtu rendizzjoni ta’ kanzunetti

passati popolari tagħhom. Dan għamilnieh biex mhux biss niċċelebraw lil dawn l-artisti, iżda wkoll inġibu sens ta’ nostalġija lill-ispettaturi u s-segwaċi tal-Festival Kanzunetta Maltija.

X’inhi l-aktar ħaġa li n-nies għandhom ikunu ħerqana għaliha?

Dan ser ikun l-ewwel festival lokali b’orkestra live kompluta. Permezz tas-sehem tal-Malta Philharmonic Orchestra, l-udjenza ser tkun tista’ tesperjenza s-sbuħija u s-seħer talkanzunetta Maltija fis-sħiħ tagħha. Festivals Malta nsista li l-orkestra għandha tkun live biex il-kantanti jingħataw ir-riżorsi possibbli biex il-kompożizzjoni tagħhom toħroġ bl-aktar mod professjonali u kif jistħoqqilha.

Apparti l-orkestra, aspett ieħor li l-udjenza għandha tkun ħerqana għaliha hija l-legend’s night fejn il-parteċipanti tagħna ser jingħaqdu ma’ artisti stabbiliti fuq il-palk fi spettaklu liema bħalu.

X’tgħidilna fuq il-kanzunetti magħżula?

Il-kanzunetti kollha huma ta’ livell għoli ħafna.

Għandna mużika Maltija ta’ ġeneri differenti u mużiċisti ta’ talent kbir, b’parteċipanti kemm stabbiliti kif ukoll dawk li għadhom pjuttost ġodda fix-xena tal-mużika. Il-kanzunetti li ser jieħdu sehem f’Mużika Mużika mhux ser jiġu żvelati. Dawn ser jinstemgħu l-ewwel darba waqt il-festival. Għamilna dan biex mhux biss inżidu l-antiċipazzjoni għal dan il-festival, imma biex kull kanzunetta tiġi esposta għall-pubbliku u ġġudikata bl-istess mod.

Ir-rebbieħ ser jirbaħ is-somma ta’ €10,000, somma li se tgħin lill-artist/i rebbieħ/a biex jikbru fil-karriera mużikali tagħhom. Hemm premju ta’ €5,000 għat-tieni post, €3,000 għat-tielet post, u sussidju ta’ €500 għal kull kanzunetta semifinalista bil-għan li jintaffu ftit mill-ispejjeż li jinħolqu b’parteċipazzjoni f’festival ta’ dan il-kalibru.

Apparti l-premji monetari, ser jingħata wkoll trofew speċjali lill-ewwel, it-tieni u t-tielet post, u ser jingħata premju lill-kanzunetta bl-aħjar interpretazzjoni u b’dik tal-aħjar arranġament mużikali. GWIDA jawgura lill-parteċipanti kollha ta’ din l-edizzjoni!

GWIDA Marzu 2021

11

Storja Prinċipali

CLAIRE AGIUS ORDWAY

Ritratti: Matthew Cutajar

Preżentatriċi fis-serata

Claire Agius Ordway hija preżentatriċi bravissima li bħalissa qed narawha fuq Malta Gladiator Trail, Dak Li Jgħodd, Reboot u Ilsien in-Nisa. Claire ppreżentat ukoll diversi konferenzi u avvenimenti, fosthom meta kien ġie jżurna l-Papa Benedittu XVI. Claire tħobb tkanta ħafna u għalkemm mhux stonata ma taħsibx li għandha talent f’dan il-qasam. Skond hi għandha leħen tedjanti ħafna.

Li kieku kellha tiddeskrivi ħajjitha b’kanzunetta, tagħżel Xemx u Xita għax skond hi, “Sakemm il-Bambin jagħtina s-saħħa naħdmu, rridu nibqgħu nevolvu u nikbru skond iċċirkostanzi li nkunu għaddejjin minnhom.” Claire tiddedika l-kanzunetta Sal-Aħħar għan-nisa kollha f’Jum il-Mara. “Salaħħar nifs flimkien, għax jien nemmen li n-nisa għandhom jappoġġjaw u jkabbru lil xulxin. Aħna flimkien powerhouse kbira li diffiċli tirbħilha jekk inkunu fuq l-istess naħa!” tgħid Claire. “Ħadt pjaċir immens li ġejt avviċinata biex nippreżenta dan il-festival. Għandi memorji sbieħ ħafna ta’ meta kont żgħira.

Malta kollha kienet issegwi u kien ikun avveniment annwali 12 GWIDA Marzu 2021

mistenni ħafna. Ħadt pjaċir doppju li ħa nerġgħu nisimgħu kanzunetti bil-Malti oriġinali.”

Il-mużika Maltija togħġobha immens u Claire tgħidilna li “Dan l-aħħar, permezz ta’ gruppi bħal ‘The Travellers’ u ‘Sterjotipi’ rajna li l-kanzunetti Maltin jafu jkunu apprezzati mill-Maltin daqskemm napprezzaw kanzunetti t’artisti barranin.” Claire temmen li dan il-festival għandu jibqa’ ħaj, “għax il-poplu Malti ser jerġa’ jieħu pjaċir b’dan l-appuntament anwali u għaliex ser ikollna ammont ta’ kanzunetti li ser inħobbu bil-lingwa sabiħa tagħna.” “Ċerta li ser nisimgħu kanzunetti li ser inħobbu u ser insiru nafu b’artisti ġodda lokali; u ser ikun xow tajjeb ħafna.”

Claire tinsab eċitata u għandha ġenn biex jasal il-weekend tat-18, 19, 20 ta’ Marzu biex jibda dan il-konkors. Ma’ GWIDA tisqarr li, “Jiena ser nieħu ħsieb l-ewwel serata fejn ser nisimgħu l-kanzunetti kollha, imbagħad fis-serata finali nkun mal-kollegi tiegħi.”

Storja Prinċipali

SARAH-LEE ZAMMIT

Preżentatriċi fis-serata

Sarah-Lee ħafna jiftakruha mis-serje Gizelle, fejn kienet tinterpreta l-karattru prinċipali. Illum, Sarah-Lee hija produttriċi ta’ diversi dokumentarji relatati mal-kultura u l-arti, kif ukoll ta’ Maltarti, il-programm kulturali ewlieni ta’ kull ġimgħa fuq TVM, fejn tiltaqa’ ma’ artisti lokali.

Sarah-Lee għandha għal qalbha x-xena tal-jazz. Fil-fatt, għal diversi snin konsekuttivi ppreżentat il-Malta Jazz Festival, festival annwali li jiġbed artisti ta’ fama mondjali u jagħti spazju lill-artisti tal-mużika jazz Maltin. Hija għandha għal qalbha wkoll l-għana: qabel il-pandemija, ta’ spiss kienet tmur tisma’ l-għana l-Ħadd filgħodu ġewwa ż-Żejtun. Ġeneri differenti immens, iżda b’element komuni: l-improvizzazzjoni.

Hija għandha wkoll għal qalbha ħafna l-lirika bil-Malti; kien ta’ pjaċir kbir tagħha li ppreżentat l-Għanja tal-Poplu.

Sarah-Lee tirrakkontalna kif l-akbar suċċess fil-karriera tagħha sa issa hi NoċeMuskata, kumpanija li waqqfet hi, bil-għan li tħalli impatt pożittiv fuq is-soċjetà permezz tal-arti. “Sa minn meta bdejt ninnamra mas-settur kulturali u artistiku, ftit aktar minn 10 snin ilu, dejjem emmint li l-aċċess għall-arti u l-kultura hu dritt fundamentali. Qed nitkellmu fuq ir-ruħ tagħna bħala poplu, fuq għodda għal komunitajiet b’saħħithom u magħqudin, fuq lingwaġġ universali li jista’ jġib tibdil pożittiv fis-soċjetà.’’ Waqt li l-kant mhux il-forte ta’ Sarah-Lee, minfloku, sabet leħinha f’forma oħra tal-arti: it-teatru. Hija ħadmet f’diversi produzzjonijiet teatrali bħala attriċi, kemm f’Malta kif ukoll barra minn xtutna, ġewwa l-Polonja, il-Greċja, is-Serbja, il-Kroazja u Singapore.

L-irwol tagħha f’Mużika Mużika onoraha immens. “Ma nistax ma nkunx kburija li nippreżenta x-xogħol tal awturi, kompożituri u kantanti li se jieħdu sehem,’’qaltilna Sarah-Lee. “Iżda fuq kollox kburija bix-xogħol eċċellenti tat-tim ta’ Mużika Mużika, li qiegħed jippromwovi kompożizzjonijiet oriġinali Maltin, li jiċċelebraw l-ilsien Malti.”

“Il-mużika Maltija għalija hi l-passat, il-preżent, u l-futur tagħna bħala poplu,” kompliet Sarah-Lee. “Il-passat, għaliex ilkoll għandna ħafna rikordji sbieħ marbuta ma’ ċertu diski Maltin; il-preżent, għax ċertu mużika lokali kontemporanja hija riflessjoni dwar is-soċjeta u tagħti sens ta’ ispirazjoni; u l-futur, għaliex ix-xena lokali għandha potenzjal kbir. Ir-ritmi, melodiji u lirika tul perjodi differenti jiftħu tieqa fuq irrealtijiet ta’ żminijiet differenti; l-għana hi xhieda ċara ta’ dan.

Li l-mużika lokali kontemporanja jkollha pjattaformi varji hi kruċjali: l-artisti għandhom bżonn pontijiet li jgħaqqduhom ma’ udjenzi ġodda u li jagħtu l-possibilità għall-kreattività biex timmanifesta ruħha u tispirana.”

“Okkażjonijiet bħal Mużika Mużika għalija huma neċessarji immens. Jekk tħobb il-mużika u l-ilsien Malti, u tieħu gost tara spettaklu mill-isbaħ, m’għandekx għalfejn titlef dan il-festival.

Se jkollna diski ta’ kull ġeneru akkumpanjati minn orkestra live, u nispera li aħna l-preżentaturi nqanqlulkom tbissima jew tnejn!” Sarah-Lee tinsab onorata li se tkun qed tippreżenta, flimkien ma’ sħabha, l-aħħar serata tal-festival.

GWIDA Marzu 2021

15

Storja Prinċipali

LARA AZZOPARDI

Preżentatriċi fis-serata

Wiċċ simpatiku li żgur tafuh! Lara hija kantanta, attriċi u preżentatriċi bravissima! Lara kienet waħda millpreżentaturi ta’ San Remo Junior, preżentat il-Malta Fireworks Festival u f’sena minnhom qrat il-punti talEurovision. L-akbar suċċess ta’ Lara fejn jidħol ir-reċtar bla dubju huwa Iċ-Ċaqqufa, serje li kienet tixxandar fuq TVM. Din kienet waslitha biex tirbaħ gieħ tal-aqwa attriċi fi rwol primarju. Riċentament, Lara rebħet diversi unuri internazzjonali fuq il-film li produċiet u dderiġiet hi stess bl-isem ta’ Kużra. Hawn rebħet Best Director, Silver Award u Best Student Film.

Lara kienet ħadet sehem darba fil-Malta Eurovision bilkanzunetta, Stay with me, fl-2006. Apparti l-kant, Lara kienet titgħallem il-pjanu u anke l-kitarra. Tgħidilna li kieku tiddeskrivi ħajjitha bħalissa tagħżel il-kanzunetta, Tlett ibliet, ta’ Chiara għax, “M’ilnix li mort noqgħod il-Kalkara u allura l-mixja tiegħi frekwenti qed tkun fit-tlett ibliet.

Maestuzi immens! Dejjem nimpressjona ruħi bl-isbuħija talPort il-Kbir u l-kultura Maltija.”

Lara u x-chef Neil Darmanin ilhom joħorġu flimkien u staqsejna lil Lara biex tiddedika kanzunetta lill-maħbub

tagħha. Mingħajr ma damet taħsibha qaltilna, L-Aħħar Bidwi f’Wied il-Għasel, ta’ New Cuorey. Il-kurżità għelbitna u staqsejna għalfejn, u pront wieġbet, “Din ċajta ta’ bejnietna għax Neil huwa ffissat fuq il-biedja, u jistħajlu daqsxejn ta’ bidwi.”

Għal Lara, li ser tippreżenta l-Festival tal-Kanzunetta Maltija hu unur kbir, “Eċitata immens; wisq aktar għall-fatt li qegħdin tim daqshekk ħelu u naqblu ħafna.” Lara tisqarr ma’ Gwida li l-livell ta’ kanzunetti Maltin hu għoli ħafna u llum il-mużika Maltija tħabbatha ma’ dik internazzjonali.

Lara temmen li dan il-festival hu parti mill-kultura tagħna u li għandu jkun appuntament fil-kalendarju ta’ kull sena, “...

Barra minn hekk terġa’ tinħoloq pjattaforma oħra għattalent mużikali Malti u aktar opportunitajiet għal talent ġdid.”

“Dan ħa jkun avveniment kbir din is-sena. Spettaklu għallfamilja kollha. It-telespettaturi ser ikollhom l-opportunità li jaraw talent multidixxiplinarju. Talent ta’ livell għoli u wara kollox talent Malti. Iġri jasal!”

GWIDA Marzu 2021

17

Storja Prinċipali

KEITH DEMICOLI

Preżentatur fis-serati kollha Keith Demicoli, personalità maħbuba minn ħafna, xandar u ġurnalist prim ser ikun qed imexxi s-serati kollha flimkien malpreżentaturi nisa. Keith ppreżenta l-Malta Eurovision darbtejn wara xulxin, fl-2010 u l-2011. Mexxa wkoll iċ-ċerimonja tat-tmiem tat-tariffi tar-roaming fl-UE fl-2017 u l-inawgurazzjoni tal-Belt bħala l-Kapitali Ewropea tal-Kultura f’Jannar tal-2018, fost ħafna affarijiet oħra. Keith rebaħ żewġ unuri għall-aħjar qarrej talaħbarijiet, u kien l-uniku finalist Malti fil-premju għall-ġurnaliżmu tal-Parlament Ewropew.

Keith jgħidilna li f’dak li jagħmel dejjem iżomm f’moħħu n-nies, “B’għemili, bl-istil u bl-istejjer li naħdem fuqhom nipprova naqdi dmiri li nikkomunika l-aħbarijiet jew ġrajjiet kurrenti oħra u fl-istess waqt noffri wens u tama lil ħafna nies li possibilment ikunu waħedhom id-dar jew mitlufin fihom infushom. L-akbar suċċess hu kumpliment li kont irċevejt ftit ilu meta persuna qaltli li bl-enerġija pożittiva li għandi tbaqbaq ġo fija, influwenzajtha biex ma tibqax taqta’ qalbha minn kollox, iżda tagħmel kuraġġ u tbiddel ir-rotta ta’ ħajjitha billi tkun aktar grata lejn dak li għandha f’ħajjitha u tibda tipprova tagħmel xi ħaġa li tagħmilha kuntenta.”

Imma Keith ġieli kanta? “Ġieli kantajt, anzi ‘ppruvajt inkanta’ f’xi sfida fuq it-televiżjoni jew f’xi lejla karaoke, imma nassigurak li kull darba kont diżastru totali.” Imma tajjeb li ngħidu li Keith meta kien żgħir kien idoqq il-pjanu, iżda llum tilef kull ħila li kellu u jaf idoqq biss nofs il-melodija ta’ Happy Birthday!

Keith jgħidilna li ‘50 Special’ ta’ Lunapop tfakkru fis-sabiħ talħajja, “u tgħinni jkolli burdata aktar tajba mis-soltu! Tfakkarni 18 GWIDA Marzu 2021

ħafna fiż-żgħożija, fis-sajf, fl-ivjaġġar, fil-ħbieb u fl-Italja li tant inħobb.” Lil martu Alexia, Keith għażel li jiddedika l-kanzunetta, Xemx u Xita, ta’ The Travellers, “...Fix-xemx, fix-xita, fil-bard u n-nida huma kliem li jirriflettu bl-aħjar mod kull relazzjoni b’mod partikolari dik li għandi ma’ marti li kemm fi żmien ta’ ferħ imma fuq kollox fi żmien pjuttost diffiċli, dejjem nibqgħu nappoġġjaw lil xulxin biex naraw ‘fjura tikber minn bejn l-irmied’.” Kanzunetta li għal Keith tfakkru f’sitwazzjoni imbarazzanti hi “I’m too sexy” ta’ Right Said Fred... “Din tfakkarni meta kont bdejt nitfarfar xi ftit (12/13-il sena) u ommi kienet teħodna ma’ xi ħbieb għal xi lejla karaoke u kien ikolli nkanta lilha għax kienu jgħiduli li hi faċli biex titkanta!”.

Il-Festival tal-Kanzunetta Maltija għalih ifisser id-dinja! Keith jinsab ħerqan u magħna jistqarr li kien ser itir bil-ferħ kif qalulu biex ikun parti minnu.

“Hawn stennija kbira u sa fl-aħħar wasal! Dan ser ikun l-iktar ħaġa pożittiva li ġrat fl-aħħar sena! Fost ħafna dlam li ġabet ilpandemija, dan il-festival se jkun sors qawwi ta’ dawl fit-triq lura lejn stil u ritmu ta’ ħajja aħjar milli kellna fl-aħħar sena. In-nies għandhom isegwu għax se jieħdu gost! Hemm impenn kbir u ħafna ħsieb mill-organizzaturi. Se jkun ta’ kwalità għolja ħafna u ċelebrazzjoni sħiħa tal-mużika Maltija.”

Keith Demicoli ser ikun qed jippreżenta fit-tliet serati ta’ dan il-konkors!

Awguri lill-preżentaturi kollha!

Intervista

Ritratt: James Bianchi

ALISON BEZZINA

“Minn dejjem kien hemm affezzjoni naturali lejn l-annimali” F’Novembru li għadda tħabbar li l-attivista Alison Bezzina ġiet maħtura Kummissarju għall-ħarsien tal-annimali. Alison hija personalità magħrufa u ta’ sikwit kienet issemma’ leħinha fuq dan is-suġġett. Mhux l-ewwel darba li salvat xi kelb imsakkar fil-karozza u kemm-il darba tispiċċa f’kontroversja biex taqbeż għall-annimali. Tkellimna ma’ Alison biex insiru nafuha ftit aktar.

Alison, nafu kemm tħobbhom l-annimali iżda int stajt trabbi annimal id-dar tiegħek meta għalaqt sbatax-il sena. Għaliex? Ħassejtni tajjeb ħafna li rnexxieli nikkonvinċi lil ommi ġġib pet qabel nagħlaq tmintax-il sena. Kelli ftit anqas minn 17 meta kkonvinċejtha biex inġibu kelb. Ir-raġuni tal-mamà għaliex dejjem irrifjutat kienet għax konna noqogħdu f’post żgħir. Biss dak iż-żmien konna qed niċċaqalqu għal post kbir bil-ġnien u hemmhekk kellha ċċedi għax l-iskuża ma baqgħetx tagħmel sens. Iżda llum naf li dik ma kienet skuża xejn imma raġuni valida ħafna. Niftakar l-ewwel kelb li sibt barra fit-triq ġbartu u bdejt nieħu ħsiebu. Dik il-kelba kienet għexet sbatax-il sena magħna.

Kien jisimha Tuzza.

Meta kont żgħira tant kont tħobb l-annimali li mhux l-ewwel darba li mort titma’ l-qtates u tieħu ħsieb ilklieb barra. X’tiftakar fuq dawn il-memorji sbieħ?

Minn dejjem kien hemm affezzjoni naturali lejn l-annimali.

L-imħabba tiegħi għalihom kienet minn dejjem u meta kelli l-opportunità li ngħin ma stajt qatt inħares in-naħa l-oħra. Ta’ tfal li kont hemm limitu ta’ x’tista’ tagħmel. Napprezza wkoll

li l-imħabba għall-annimali bdiet bis-saħħa ta’ trobbija tajba li kelli fil-familja tiegħi għax int tista’ tinzerta ġo familja li ma tinkuraġġikx li tagħmel dawn l-affarijiet. Il-familja li nzertajt fiha kienu jħobbuhom; vera li qatt ma riedu annimali d-dar imma dan kien b’sens ta’ responsabilità. Niftakar li l-fdalijiet tal-ikel konna niġbruhom u nagħtuhom lill-klieb stray li dak iż-żmien sfortunatament kien hemm ħafna iktar milli għandna llum.

Illum għandek żewġt iklieb li tiġri bihom kullimkien!

Tgħidilna ftit fuqhom? Żewġt iklieb żgħar, Carrie u Suki li huma l-mimmi ta’ għajnejja.

Wara li sirt adulta u mort ngħix għal rasi wkoll domt biex niddeċiedi jekk naddottax jew le għax ix-xogħol tiegħi sa ftit snin ilu kien jirrikjedi ħafna sigħat ’il bogħod mid-dar u ma kinitx tagħmel sens li jkolli l-klieb. Qabel kelli l-qtates għax dawn tista’ tħallihom għal tul ta’ ħin waħidhom. Imma malli sibt l-opportunità li jkolli aktar sigħat fuq idejja u s-sitwazzjoni dehret li ser tibqa’ stabbli, ġibt l-ewwel kelba. It-tieni waħda ilha kważi seba’ xhur għandi. Għażilt li nġibha b’sens ta’ responsabbiltà biex il-kelba l-oħra jkollha kumpanija. Din il-kelba tiġi miegħi kullimkien u ma nistax inħalliha d-dar għax għandha separation anxiety issues kbar. Tal-inqas toqgħod kwieta u mhux daqshekk diffiċli li neħodha miegħi. Saħansitra ġieli ħadtha għal kunċerti klassiċi qabel ma kien hawn dawn ir-restrizzjonijiet.

Il-klieb għandhom din l-affezzjoni kbira lejn l-umani...

Iva imma mhux kull kelb huwa l-istess. Iż-żewġt iklieb tiegħi, it-tnejn li huma għandhom karattru differenti. L-oħra tagħmel GWIDA Marzu 2021

21

Intervista

xi sagħtejn waħidha, mbagħad tiġi ħdejja, imma din il-kelba ma tħallinix waħdi. Kif nitlaq mid-dar taqbad tibki bl-ikrah. Qed nippruvaw inderruha ftit ftit, imma bil-mod, għax din għadha żgħira.

Apparti li għandek għal qalbek l-annimali, naf li l-familja tgħożżha immens. Ta’ sikwit fuq il-profil tiegħek ittella’ filmati ħsieb lil ħuk David. Xi jfisser għalik?

Peress li hemm sitt snin bejnietna, minn mindu kont żgħira kont narah aktar bħala t-tifel tiegħi milli ħija. Meta tkun tfal ma tkunx tista’ tieħu ħsiebu bħala ġenitur imma meta kbirt ħadt dak l-irwol bil-mod il-mod. David twieled b’kundizzjoni medika li mbagħad żviluppatlu f’diżabilità intelletwali. Għalkemm ser jagħlaq erbgħin sena għandu mental age ta’ tifel ta’ 7 snin. Allura jħobb jagħmel affarijiet li jħobbu jagħmlu tfal ta’ din l-età bħal tpenġija, jilgħab bil-ballun, nilagħbu bil-console... Għalkemm vera ħadt l-irwol ta’ ġenitur, ġejt klassifikata bħala l-ġenitur fun. L-affarijiet l-oħra jagħmilhom mal-ġenituri tiegħi.

F’intervista li kellek kont stqarrejt li l-ġurnata li sirt taf bilkundizzjoni, kienet il-ġurnata li biddlitlek ħajtek.

Dakinhar ma kontx naf li ser tibdilli ħajti, kemm għax kelli sitt snin biss meta sirt naf u kemm għax il-kundizzjoni tiegħu ma kinitx ċara. Kien hemm żmien fejn kellna ħafna inkwiet u wġigħ ta’ qalb imma llum li għadda ħafna żmien naraha bħala esperjenza li mnalla ġratli. Għalkemm nixtieq ħafna li m’għandux din il-kundizzjoni għax niddejjaq narah ibati u m’għandux l-istess opportunitajiet li għandu ħaddieħor, naraha bħala xi ħaġa li għamlitni dak li jien illum.

It-tobba f’Malta kienu qalu lill-mamà tiegħek li ma kellu xejn u minkejja l-isforzi tagħha u l-viżti frekwenti, kienu baqgħu bl-istess fehma. Iżda fl-aħħar iddeċidew li jiħduh l-Ingilterra u kien hemmhekk li indunaw bil-kundizzjoni.

Tista’ tgħidilna x’inhi eżatt din il-kundizzjoni?

Il-kundizzjoni li twieled biha ħija hi medika li mhux daqshekk gravi u prekarja. Din hija kundizzjoni sempliċi; ‘thyriod gland’ li kienet taħdem bil-mod ħafna, kważi xejn. Li kieku indunaw biha fil-ħin ma kinitx tiżviluppa f’diżabilità intelletwali. Il-ħsara saret għax ma indunawx biha mill-ewwel u damu xi tmien ġimgħat sakemm telgħu l-Ingilterra u indunaw biha hemmhekk. Il-kundizzjoni hija trattabbli ħafna tant li llum il-ġurnata kulma tirrikjedi hija pillola 22 GWIDA Marzu 2021

kuljum. Il-problema hi li l-ħsara fil-moħħ kienet laħqet saret minħabba d-dewmien fid-dijanjosi.

Is-sena 2020 ġabitlek kemm ferħ bil-kariga l-ġdida tiegħek u anke niket. Proprju fil-Milied tlift membru għażiż għalik.

Min kienet iz-zija Jane?

Sfortunatament tlift waħda miz-zijiet li kont qrib ħafna magħha. Ħassejt ħafna t-telfa tagħha u meta bdejt nara l-weġgħa ta’ qalb tal-kuġina u r-raġel tagħha, ħassejt weġgħa ikbar. Meta titlef lil xi ħadd fil-jum tal-Milied naħseb li dejjem tinħass ħafna iżjed.

Minħabba l-pandemija, iz-zija mietet waħidha u ma stajniex immorru ħdejha. Kollha kemm aħna ħa nibqgħu nhewdnu x’kien għaddej minn moħħha u kif ħallietna ħabta u sabta għax ma kinitx ilha 48 siegħa. Jien il-Milied ma tantx inħobbu, iżda hi kienet tgħożżu immens u ħassejt għaliha għax tlifnieha fil-ġurnata li tant kienet tħobb.

Lil hinn minn dan, meta qalulek bl-irwol ta’ kummissarju, għall-bidu m’aċċettajtx. Iżda mbagħad biddilt il-ħsieb tiegħek. Għaliex?

Kelli d-dubji tiegħi jekk bħala kummissarju kienx ser ikolli l-istess libertà li nitkellem fuq id-drittijiet u l-obbligazzjonijiet li jikkonċernaw l-annimali bħalma kont qabel. Qabel kont nikteb sikwit fuq il-blogg tiegħi, I will not go away, u hemmhekk ma kien jindaħalli ħadd. Kont nagħmel ir-riċerka tiegħi, inkellem lil min għandi nkellem u nikteb li rrid. Fir-rwol ta’ kummissarju ma kontx ċerta jekk kienx ser ikolli dik il-libertà li nibqa’ nagħmel hekk. Però meta ċċekjajt, skoprejt li dan hu proprjament l-irwol tal-kummissarju; nibqa’ nagħmel li kont qed nagħmel qabel imma issa b’daqsxejn awtorità u iżjed aċċess għall-informazzjoni li hija importanti għalija. Bħala ġurnalista mhux dejjem kont nirċievi l-informazzjoni li xtaqt.

Int bdejt bil-kbir hekk kif jumejn wara ġejt attakkata u kkritikata bl-aħrax! X’tgħidilna dwar dan?

Iva, b’kumbinazzjoni meta tħabbar li jien kont ser inkun kummissarju, ftit jiem wara kienet ser tagħlaq il-konsultazzjoni

Intervista

pubblika fuq iż-żoos. Kumbinazzjoni totali mhux għax jien malli dħalt qbadt fuq il-kwistjoni taż-żoos imma din kienet hemmhekk u ma stajtx ma nikkummentax fuq xi ħaġa daqshekk importanti li qed tiġi diskussa mill-pubbliku. Kieku ġrat sitt xhur wara kont ngħid l-istess ħaġa eżatt! Imma nzertat li ġrat tlitt ijiem wara l-ħatra tiegħi. Il-pożizzjoni tiegħi għadha l-istess, jien ma nixtieqx li jkun hawn żoos fid-dinja! Ma naqbilx li l-annimali eżotiċi għandhom ikunu ġo gaġeġ, kbira kemm hi kbira tibqa’ gaġġa. L-argument li dawn twieldu ġo gaġġa ma jikkonvinċini xejn għax bl-istess mod jekk titwieled tarbija ġo ħabs, allura nħalluha hemmhekk sa tmintax-il sena?

Le, noħorġuha biex ikollha l-opportunità li tgħix ħajja normali bħalma ħaqqu kull uman. Ma nara xejn differenti għax dan hu annimal u l-każ l-ieħor huwa bniedem. Peress li żoos jeżistu nemmen li għandna ndaħħlu liġijiet u regolamenti biex nirregolaw is-sitwazzjoni u ma nkomplux inżidu dawn l-annimali, anke minħabba l-fatt li m’għandniex spazju. Punt ieħor li nixtieq inwassal hu li ma naġevolawx attitudnijiet għad-detriment tal-annimali bħal pereżempju l-petting tal-cubs li xjentifikament mhumiex ta’ benefiċċju għall-cubs imma sempliċi għall-pjaċir tal-bniedem. Din nixtieq li titwaqqaf kompletament.

Għaddiet sena minn mindu feġġ l-ewwel każ f’Malta.

B’mod psikoloġiku, il-pandemija tal-Covid-19 għamlitilhom il-ħsara jew il-ġid lill-annimali?

L-annimali domestiċi, speċjalment il-klieb, ħadu pjaċir ħafna meta konna qegħdin lockdown u l-familjari tagħhom kienu magħhom il-ħin kollu. Però mbagħad għandek l-annimali tal-għelieqi li kienu qed isibuha diffiċli li jsibu vets minħabba l-Covid. Kien hemm bdiewa li ttestjaw pożittiv u ma setgħux imorru jagħlfu l-annimali tagħhom. Dawn l-annimali jkunu affezzjonati ħafna mal-bidwi u mhux kemm tgħid tibgħat lil ħaddieħor jitmagħlek l-annimali. Min-naħa kien hemm annimali li gawdew u min-naħa kien hemm annimali li batew ħafna.

X’inhi l-opinjoni tiegħek – f’dan iż-żmien li noqogħdu attenti minħabba l-pandemija, għandna mmissu klieb ta’ ħaddieħor?

Safejn jidher s’issa, il-bniedem jista’ jagħtiha lill-annimal imma l-annimal ma jistax jagħtiha lill- bniedem. Kien hemm biża’ bla bażi. Huwa sagrifiċċju kbir wisq għalija li niltaqa’ ma’ klieb friendly ta’ ħbieb tiegħi u ma mmisshomx. M’għandix problema li ma niħux bl-idejn jew ma nbusx il-ħbieb tiegħi imma l-klieb tagħhom diffiċli. Sibt soluzzjoni; immiss kemm irrid il-kelb jew qattus imma eżatti wara nimsaħ idejja bissanitizer.

Dan ix-xahar niċċelebraw Jum il-Mara. Bħala kummissarju tal-annimali mara, tara xi differenza bejn li tkun mara jew raġel f’din il-kariga?

Ma tantx nara differenza għax ma narax id-differenza fl-irwoli ġenerali bejn l-irġiel u n-nisa. L-unika ħaġa li nista’ ngħid filkamp tal-annimali hija li l-attivisti tal-annimali hemm tendenza li jkunu nisa. Hemm irġiel imma fil-maġġoranza huma nisa u dejjem kont ngħid li għandna bżonn raġel li jkun jidher fil-pubbliku li jiġġieled għal dan il-bilanċ għax sfortunatament xi kultant ikollok nies li meta jitkellem raġel jagħtu aktar kas. Meta kellna lill-Maġistrat Dennis Montebello, kellna din l-opportunità. Issa hemm jien. Bħala xogħol m’hemmx differenza imma jien inħoss li jien aktar voċifera u aktar pubblika. Beħsiebni nagħmel leħni hemm barra jinstema’. IlMaġistrat kellu kultura ta’ maġistrat u kien iżjed kawt minkejja li kien isir ħafna xogħol imma ma kienx bniedem pubbliku. Jien beħsiebni nkun pubblika ħafna biex inqajjem dan id-djalogu soċjali li nħoss li vera hemm bżonn.

Bħala Kummissarju, fuq xiex beħsiebek taħdem?

Nixtieq li nqajmu aktar għarfien. Hemm ħafna liġijiet tajbin imma bħal kollox hemm problema fl-infurzar ta’ dawn il-liġijiet għax int biex tinforza jrid ikollok il-ħin u r-riżorsi. Il-Pulizija tagħna diġà msallbin kif qegħdin. Allura nemmen li jekk niffoka l-enerġija tiegħi fl-edukazzjoni u għarfien, inkunu qed innaqqsu n-negliġenza b’mod naturali. Il-maġġoranza talkażijiet li jidħlulna dwar abbuż ikunu kawża ta’ bniedem li ma jkunx edukat biżżejjed dwar kif għandu jieħu ħsieb l-annimal tiegħu. Ma tkunx forma ta’ kattiverja sfaċċata u għalkemm m’għandu qatt jiġi skużat, nistgħu nindirizzaw din il-problema b’aktar għarfien.

F’din ir-rivista ffukajna fuq il-mużika Maltija. Għandek xi kanzunetta għal qalbek? Tħobbha l-mużika?

Kanzunetta li togħġobni ħafna tibqa’ dejjem ‘Viva Malta’ ta’ Freddie Portelli. Iżda kanzunetta ta’ Malti bil-lingwa Ingliża nagħżel ‘Marigold’ tal-Wintermoods. Għandha sinifikat qawwi fil-kliem, b’messaġġ tajjeb u ntużat għal għanijiet tajbin. Biss il-mużika u jien ma tantx aħna ħbieb. Meta kont żgħira kienu pruvaw jgħallmuni l-vjolin u skoprejt li jien tone deaf, nipprova kemm nipprova nitgħallem kanzunetta dejjem inġibha ħażin.

In-nies iħallsuni biex nieqaf inkanta... għax inweġġgħalhom widnejhom.

GWIDA Marzu 2021 23

Editorjal

IR-REALTÀ MOĦBIJA

Minn lenti ta’ Social Worker Ir-realtà fid-dinja tal-vizzji mhijiex komuni wisq fid-djalogu ta’ kuljum, u l-ftit drabi li tkun diskussa tiġi milqugħa b’varjetà ta’ reazzjonijiet. Sfortuntament, għad hemm diversi ġudizzji li jiġu assoċjati ma’ persuni li għandhom diffikultà ta’ vizzju jew dipendenza. Malta u Għawdex huma gżejjer żgħar u għaldaqstant ħafna nies jafu lil xulxin. Filwaqt li hemm diversi benefiċċji assoċjati ma’ dan il-fatt, tagħmilha iżjed diffiċli sabiex wieħed jagħżel li jfittex l-għajnuna, sforz l-istigma li għad hemm assoċċjata ma’ din ir-realtà.

Bħala ħaddiema soċjali, jew kif inhu magħruf aħjar, social worker, fi ħdan l-Aġenzija Sedqa, naħdem ma’ diversi individwi li huma maħkumin minn xi tip ta’ vizzju. Hemm fatturi differenti li jwasslu sabiex bniedem jinqabad f’dan iċ-ċirku. Fosthom hemm dawk li bdew jużaw sustanzi sabiex jesperimentaw u f’qasir żmien spiċċaw dipendenti u litteralment ma jistgħux jiffunzjonaw mingħajr l-istess sustanza. Hemm oħrajn li l-vizzju tagħhom kien l-unika mod disponibbli għalihom sabiex jippruvaw jikkumbattu d-diffikultajiet li ltaqgħu magħhom. Eżempju ċar huwa dak l-individwu illi jaħrab mill-problemi fil-familja tiegħu, billi jinfexx fl-użu tas-sustanzi jew fil-logħob tal-azzard. Minkejja li wħud mill-istejjer li niltaqgħu magħhom ġieli jkunu simili, ebda sitwazzjoni ma tkun identika. B’hekk tajjeb li kontinwament nagħrfu l-importanza tal-individwalità tal-bniedem u nastjenu milli niġġeneralizzaw.

Li naħdem ma’ nies li għandhom dawn id-diffikultajiet huwa privileġġ għalija. Konxja li f’dinja mimlija ġudizzji u aspettattivi soċjali, kull individwu li għażel li jfittex l-għajnuna, għaraf li hemm spazju sikur fejn wieħed jista’ jinża l-maskra u jkun aċċettat. Huwa faċli li tiġġudika meta ma tkunx taf x’inhi r-realtà li jgħaddu minnha dawn l-individwi, però ġieli waqaft u staqsejt? Il-weġgħat, il-biżgħat, it-telfiet. Mhux faċli tismagħhom, aħseb u ara tgħixhom.

Bħala social worker f’dan il-qasam, xogħli huwa li nimxi parti minn dan il-vjaġġ tant sensittiv ma’ kull persuna li niltaqa’ magħha. F’dan iż-żmien, isir pjan ta’ kura fejn il-bżonnijiet talklijent jiġu indirizzati skont il-bżonn. Dan il-pjan jista’ jinkludi, iżda mhux limitat għal, sessjonijiet ma’ ħaddiema soċjali fuq bażi individwali, assistenza medika anke psikjatrika, servizz ta’ terapija, kif ukoll possibiltà ta’ ammissjoni ġewwa l-programm residenzjali ta’ riabilitazzjoni, ċioè l-Komunità Santa Marija. Jiġu offruti wkoll sessjonijiet fuq bażi individwali ma’ nies li huma qrib il-persuna, peress li d-dinja tal-vizzji ma taffettwax biss l-individwu kkonċernat, iżda anka lil qrabathom.

Jekk inti tixtieq tfittex l-għajnuna, għalik jew għal xi ħadd għażiż, tiddejjaqx tagħmel kuntatt magħna. Tista’ ċċemplilna fuq 2388 5110, jew iżżur l-uffiċini tagħna ġewwa Santa Venera u niggwidawk skont il-bżonn. Infakkruk, li m’għandekx għalfejn iġġorr kollox waħdek. Aħna qegħdin hawn għalik.

GWIDA Marzu 2021 25

IRBAĦ €1,000 MA’ GWIDA Kulma trid tagħmel hu li ġġemma’ 12-il kupun li ser joħorġu meta tiġi ppubblikata din ir-rivista tul din is-sena.

Dan hu t-tielet kupun; Jonqos li joħorġu 9 oħra. L-ewwel kupun ħareġ fl-ewwel edizzjoni ta’ Jannar. Ibgħat il-kupuni kollha f’daqqa sal-31 ta’ Diċembru, u tista’ tirbaħ €1000 fi flus kontanti!

Kupun 3 – MARZU 2021 Sib it-tweġiba mill-intervista li għamilna mal-preżentaturi ta’ Mużika Mużika li tinsab fil-bidu tar-rivista.

Meta ser ikun il-festival Mużika Mużika - Festival Kanzunetta Maltija?

Agħżel tweġiba waħda biss minn dawn:

Q 18, 19, 20 ta' Marzu 2021 Q 29, 30, 31 ta' Marzu 2021 Q L-1 ta’ April

Ibgħat dan il-kupun flimkien ma’ 11 oħra fuq GWIDA, KOMPETIZZJONI, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq In-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010

3/ 12

Skeda

NHAR TA’ ĦADD TVM 06:30 TVAM News 07:00 Hygieia 07:30 Malti Pur 08:00 MEA 08:30 Ħadt l-Aħbar 09:30 Raħal Twelidi 10:00 Mill-qarċilla sas-salib 10:30 Malta u lil hinn minnha 12:00 News

12:15

Ħadd Għalik - Ftit ġimgħat ilu kien hemm it-tim ta’ Dan kontra ta’ San. F’isem it-tim ta’ Daniel kien hemm jilgħab il-warden, karattru gustuż magħruf mas-segwaċi ta’ dan id-duo. Dan lagħab l-isfida tal-gallettini fejn ried ipoġġi gallettina fuq moħħu u mingħajr ma jmissha jniżżilha f'ħalqu u jikolha. Ma sabhiex faċli mid-dehra... u ftit irnexxielu jagħmel tajbin. Biss ftit qabel spiċċa l-ħin, il-warden ħarab jiġri barra mill-istudjo biex jiekol il-gallettini kollha waħdu! X’ma jeħxienx!

15:00 News 15:05 Ċappas 16:00 Kompendju 17:00 Wonderama 17:30 Muxrafija 18:00 Sign News 18:15 Għawdex Illum 18:45 Ninvestigaw x'qed nieklu 19:35 Tal-Ewwel 19:45 Mill-Palazz 20:00 News Bulletin 21:00 The Kitchen Muscial - Serje televiżiva mużikali b'kanzunetti ta’ suċċess, riċetti tajbin u koreografija vibranti, imqiegħda f'dinja ta' arti

28 GWIDA Marzu 2021

kulinari b'ritmu mgħaġġel.

Ambjentat fid-dinja mużikali ta’ restorant famuż u ankrat madwar l-istorja tal-vjaġġ ta’ tfajla sinjura ta’ tfajla rikka meta tibda taħdem fil-kċina tar-restorant.

22:00 Headline News 23:00 Fil-ġnien ma' Melo 23:30 News / Sports Update

TVM2 07:45 Luxdesign 08:45 Knots 09:15 Aħbar Tajba – Qari taliskrittura u spjegazzjoni tajba u ddettaljata minn qassis jew patri minn lokalitajiet differenti.

09:30 Quddiesa tal-Ħadd 10:45 Id-Dinja mill-Vatikan 11:00 Sensilhena – Christine Delicata tistaqsi ħafna mistoqsijiet relevanti biex wieħed jifhem aktar x’inhu d-dover ta’ kull bniedem anke jekk mhux Nisrani, imma l-aktar għan-Nisrani.

11:30 Ilsienna 12:00 Paq Paq 12:30 Fil-ġnien ma' Melo 13:00 Il-Bolla/Tal-ewwel/Mill-Palazz 13:15 Animal Diaries 16:00 Aħbarijiet 16:30 Mea 17:00 Hygiela 17:45 Madagascar 18:15 DOT EU 18:30 Quddiesa tal-Ħadd 19:30 Umani – Ftit ġimgħat ilu, Maria laqqgħatna ma’ Noel Aquilina, imwieled bi Spina Bifida u matul ħajtu sofra diversi tbatijiet minħabba problemi oħra f’saħħtu, fosthom b’amputazzjoni ta’ riġlu, u anki tilef kilwa. Noel waqqaf l-assoċjazzjoni tal-Wheelchair Basketball. Għandu vuċi ta' kuraġġ u ħafna drabi jkun hu stess li jagħti kuraġġ lil ħaddieħor.

20:00 News in English 20:15 Kunjomijietna 20:15 Tertuqa35 20:45 90 Minuta 21:45 @ Magic 22:15 Gadgets 23:00 Gourmet Challenge 23:30 F'Ġieħ l-Imħabba ONE 7:30

ONE News

07:45 Duurella 08:00 Quddiesa 08:40 Paperscan 10:30 Attività Politika 10:30 Prim Ministru Intervista 11:55 Telebejgħ 12:30 ONE News 12:35 Arani Issa 15:50 Duurella (R) 16:15 Kenn Niesna 17:30 L-Argument 19:30 ONE News 20:10 Ieqaf 20 Minuta 20:45 Attività Politika 21:15 Mija 22:30 Distintivi (R) 23:30 One News

NET 07:00 Net News 07:45 Telebejgħ 09:00 Il-quddiesa 09:45 Analiżi 11:00 Paġna Ġdida għal Pajjiżna 12:00 NET News 12:15 Telebejgħ

14:00 JienInt 15:00 NET News 15:05 Il-Kunsill 16:00 Sport Extra 16:30 Family Affair – Eileen Montesin tkompli tlaqqagħna ma’ diversi personalitajiet, tagħtina tagħrif fuq aħbarijiet mix-xena tal-mużika. Fost l-irkejjen li jkun hemm filprogramm insibu r-rokna bl-isem ta’ Min Huma fejn Eileen tlaqqagħna ma’ kantanti, atturi u personalitajiet tal-midja u tagħtina ftit informazzjoni fuq il-ħajja tagħhom. Dan apparti l-kanzunetti li flimkien bħala familja jagħmlu waqt il-programm.

Skeda

18:00 NET News 18:10 Flusek 18:45 Paġna Ġdida għal Pajjiżna 19:30 NET News 20:15 Life & Style 20:30 Replay 21:45 Net News 21:50 Replay 22:30 Life & Style 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl

RAI 1 05:55 06:30 07:00 10:30 10:55 12:00

A Sua Immagine Unomattina In Famiglia TG 1 A Sue Immagine Santa Messa Recita Angelus De Piazza San Pietro 12:20 Linea Verde 14:00 Domenica In 17:20 Da Noi... A Routa Libera 18:45 L’Eredita Week End 20:00 Telegiornale 20:35 Sollti Ignoti – Ll Ritorno

Italia 1 07:04 Baby Dady 07:24 What’s new scooby doo 09:43 The Vampire Diaries - Stefan u Damon jippruvaw iġibu lil Lily biex tgħinhom jeħilsu minn Julian. Biex jagħmlu dan, huma jiftakru episodju mill-imgħoddi tagħhom biex juru lill-mara li dejjem kienet manipulata millirġiel.

12:25 Studio Aperto 13:00 Sport Studio Xxl 14:00 Magnum P.I. 15:50 Lethan Weapon 17:40 Friends - Rachel ser tiġi mlaħħqa u trid tqabbad assistent ġdid imma lil min ser tagħżel? Joey għandu problemi wara li l-ispettaklu tiegħu "Mac and C.H.E.E.S.E", li fil-fatt mhuwiex umoristiku ħafna, ġie kkanċellat wara l-ewwel xandira.

18:10 Camera Cafè 18:22 Studio Aperto

19:31 C.S.I. Miami 21:15 Movie 23:45 Pressing Serie A La 5 07:00 Una Vita - Bellita titlob lil Carchano biex jirtira l-film u ma jtappanx ir-reputazzjoni ta’ Cinta għal vendetta vulgari, iżda r-raġel jirrifjuta; eżatt meta l-mara tibda tgħożż l-idea li tirritorna l-Arġentina, ir-residenti ta’ Acacias jinġabru madwar il-familja u joffru l-appoġġ morali tagħhom.

10:50 Verissimo 13:38 Amici di Maria 16:15 Dalla Parte Degli Animali 17:20 Cinquanta Sfumature d’amore 17:49 TGCOM24 19:10 Daydreamer 21:10 Magic Night 23:35 Appuntamento a San Valentino

NHAR TA’ TNEJN TVM 07:00 TVAM 09:00 Mill-qarċilla sas-salib 09:30 X’hemm moħbi 10:00 FITAM

12:00 News 12:15 Niskata 14:45 Teleshopping 15:00 News Update 15:05 Żiżi 15:10 Wonder Grove 15:15 Taħbil il-moħħ 15:20 Naqraw Flimkien 15:25 Teeny Break 15:35 Ilsienna Short 15:40 Sorelle 16:15 Teleshopping 16:30 Maltarti 16:45 Illum ma' Steph 18:00 News for the Hearing Impaired 18:15 Illum ma' Steph 18:30 Ilsienna 19:00 Popolin – Ftit ġimgħat ilu kien hemm Christabelle Zammit (Belle) fuq Popolin. Belle hi fost dawk li l-aktar smajna bihom f'dawn l-aħħar xhur u smajna bil-ġid kollu li għamlet mill-ftit li setgħet. Il-ħidma tagħha tista' tgħid ammirawha ħafna, għalkemm dejjem ħa ssib min jagħmel il-bsaten.

Belle kellha ċ-ċans taqsam l-esperjenza tagħha fuq il-midja soċjali u l-interazzjoni tagħha mal-pubbliku waqt l-intervista.

"Insib min jappoġġjani, insib min jgħajjarni... il-midja soċjali daqskemm hi tajba, hi ħażina". Belle titkellem dwar ir-reazzjonijiet li tirċievi mingħand in-nies u ssemmi wkoll l-akbar sodisfazzjon li tħoss meta n-nies jibagħtu messaġġi pożittivi dwar dak li tagħmel, u wkoll juriha li b'dak li tgħid u taqsam fuq il-midja, qed tgħinhom.

19:45 Skritt 20:00 News, Sports News, Weather report and Financial News 21:00 Illaħwa 22:00 Headline News 22:05 Realtà 23:00 Raħal Twelidi 23:30 News and Sports Update

TVM 2 06:15 Popolin 07:00 Tertuqa 35 07:30 Teeny Break 07:45 Taħbil il-Moħħ 07:50 Wonder Grove 07:55 Żiżi 08:00 Ilsienna Short 08:15 Għajn ta’ ilma

GWIDA Marzu 2021 29

Skeda

#KikkraTe, ippreżentat minn Valerie Vella u Mireille Bonello bi produzzjoni ta’ Marco Calleja.

18:00 NET NEWS 18:10 NET Live 19:30 NET NEWS 20:15 Life & Style 20:45 Profili 21:45 NET News 21:50 Fejn Għexna 22:20 Il-Kunsill 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl

08:30 Hygieia 09:00 Champions League Magazine 09:30 Holy Mass 10:30 TVAM (Repeat) 12:30 Insights 14:00 Euronews 14:30 Malta u lil hinn minnha 16:00 News 16:15 Gadgets 17:00 MEA 17:30 Holy Mass 18:30 Żiżi 18:35 Wonder Grove 18:40 Taħbil il-Moħħ 18:45 Naqraw Flimkien 18:50 Teeny Break 19:00 Għawdex Illum 19:30 X’sar minnhom 20:00 News in English 20:05 Tal-Ewwel 20:15 Sports Għawdex 20:45 Offside 22:30 Paq Paq 23:00 Maltipur 23:30 Il-Barokk 23:45 Maltarti 00:00 Headline News

ONE 07:15 ONE News 07:45 Duurella 08:30 Step Up 08:45 Pjazza (R) 10:30 Espresso 12:30 ONE News 12:40 Teftif 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 Ieqaf 20 Minuta 16:15 Primetime Preview 16:30 Duurella 16:45 Mhux kemm taf (R) 17:30 Flimkien ma’ Nancy 18:30 Pjazza 19:30 ONE News 20:15 Primetime - L-attriċi lokali Eileen Micallef, riċentament kienet il-mistiedna speċjali

30 GWIDA Marzu 2021

ta' Owen Bonnici fuq ilprogramm Prime Time. Eileen barra li hija attriċi mill-aqwa, hija pjanista brava immens u tgħallem il-pjanu. Barra minn hekk, akkumpanjat diversi kantanti lokali. Hi tirrakkonta praspura li ġratilha darba meta kienet flimkien ma' Renato. Eileen tgħid li daħlet fil-knisja ta' Bormla fl-eqqel tas-sajf u bdew jippreparaw għall-quddies meta ġie patri u staqsieha, "Fejn taħseb li ġejt?"

Hi tistqarr li kienet libsa flokk bil-kmiem, jiġifieri ma kinitx imqaċċta... iżda kif lill-qassis qaltlu li m'għandhiex xi tbiddel, dan malajr sab is-soluzzjoni... għax daħal ġewwa u qabad biċċa drapp li kien hemm fuq il-Bambin. Hi tistqarr li Renato aqta' kemm għadda botti dakinhar u daħku daħka wkoll għalkemm tistqarr li hi bdiet tħoss ħafna u ħafna sħana.

20:35 Reboot 21:15 Follow Up 22:15 Stejjer għal wara t-tmienja 23:30 ONE News

NET 07:00 NET News 07:30 Family Affair 09:00 Life & Style 09:20 Paġna Ġdida għal Pajjiżna 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-quddiesa 12:30 Bejnietna 15:00 NET News 15:05 Becky the Return 15:55 Storja u Talba 16:00 Telebejgħ 16:30 Kikkra Te - Waranofsinhar, m’hemm xejn isbaħ minn kikkra te u diskursata rilassanti man-nies li tħobb. Dan hu dak li se jkun qed joffri l-programm

Rai 1 06:45 Unomattina 07:00 TG1 09:55 Storie Italiane 11:55 E' sempre mezzogiorno 14:00 Oggi è un altro giorno 17:05 La vita in diretta 18:45 L'Eredità 20:30 Soliti Ignoti - Il Ritorno Italia 1 06:40 I Puffi 07:10 Spank Tenero Rubacuori 07:40 Fiocchi di cotone per Jeanie 08:10 Anna Dai Capelli Rossi 08:40 Chicago Fire 12:25 Studio Aperto 13:00 Grande Fratello VIP 14:05 I Simpson 15:25 Modern Family 16:20 Due Uomini 17:10 Friends 18:06 Grande Fratello 19:00 Amici – Daytime 19:30 C.S.I. Miami 22:10 TGCOM 23:40 TikiTaka La 5 6:00 Vivere 07:15 Il Segreto - Francisca tilqa’ lil Carmelo u tagħtih aħbar tajba: jekk Ulpiano jgħaddi minn eżami tajjeb, jista’ jiġi ttrasferit biex jistudja l-Ingilterra. Minnaħa tiegħu Carmelo jinforma lil Adela: xejn mhu ċert, imma l-mara tara mod kif toħroġ mill-problema. Min-naħa tagħha, Adela tkompli tinsisti ma’ Onesimo, għax trid li s-Sindku jerġa’ jibni l-iskola.

9:32 Tempesta d’amore 10:32 Beautiful 10:50 Una Vita 12:20 Uomini E donne 13:50 Amici 14:45 Grande Fratello VIP 15:10 The OC 17:10 Cinquanta sfumature d’amore 19:45 Uomini e donne 21:10 Film

Skeda

NHAR TA’ TLIETA TVM 07:00 TVAM 09:00 Ħajjitna Ktieb 09:30 Malti Pur 10:00 FITAM 12:00 News 12:15 Niskata 14:45 Teleshopping 15:00 News Update 15:05 Żiżi 15:10 The Adventures of Annie & Ben 15:15 Taħbil il-moħħ 15:25 Teeny Break 15:35 Ilsienna Short 15:40 Sorelle - Bella ġġedded il-memorja ta’ dak iż-żmien meta Leo kien ta lil Samantha lill-familja ta’ Norman biex trabbiha hi. Maxine talbet lil Vince jsibilha n-numru ta’ Samantha u jara f’liema lokalità kienet qed tgħix.

Sadanittant Norman mar jagħmel żjara l-ħabs biex ikellem lil Leo… x’qallu dwar Samantha?

16:15 Teleshopping 16:30 Mill-għalqa tad-dar 16:45 Illum ma' Steph 18:00 News for the Hearing Impaired 18:15 Illum ma' Steph…ikompli 18:30 Għajn ta' Ilma 18:45 Il-Barokk 19:00 Popolin 19:45 DOT EU 20:00 News, Sports News, Weather report and Financial News 21:00 F'Ġieħ l-Imħabba 22:00 Headline News 22:05 Venere 22:30 Paq Paq 23:00 MEA 23:30 News and Sports Update TVM 2 05:00 Euronews 06:15 Popolin 07:00 Raħal Twelidi 07:30 Teeny Break 07:40 Naqraw Flimkien 07:45 Taħbil il-Moħħ 07:50 The adventures of Annie & Ben 07:55 Żiżi 08:00 Ilsienna Short 08:15 Mill-għalqa tad-dar 08:30 Fil-ġnien ma' Melo 09:00 Sport Ghawdex 09:30 Holy Mass 10:30 TVAM (Repeat) 12:30 Realtà 14:00 Euronews 14:30 Trish Paris Kitchen 15:00 Hygieia 15:30 Gourmet Challenge 16:00 News

16:15 Storja Teatru 16:30 Luxdesign 17:30 Holy Mass 18:30 Żiżi 18:35 The adventures of Annie & Ben 18:40 Taħbil il-moħħ 18:45 @Magic 19:30 X’hemm moħbi 20:00 News in English 20:05 Skritt 20:15 Tiġrijiet Biss 20:45 TVM Sports 21:30 Ninvestigaw x'qed nieklu 22:30 Tertuqa 23:00 Gadgets 23:30 Ħarifa Maltija 00:00 Headline News

ONE 07:15 ONE News 07:45 Duurella 08:00 Quddiesa 08:30 Step Up 08:45 Pjazza (R) 10:00 Espresso 12:30 ONE News 12:40 Teftif 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 Ieqaf 20 minuta 16:15 Primetime Preview 17:30 Dak li jgħodd 18:30 Pjazza 19:15 ONE Sport 19:30 ONE News 20:15 Primetime 20:35 Gladiator 22:30 Distintivi 23:30 ONE News NET 07:00 NET News 07:30 NET Live 09:00 Life & Style 09:20 Profili 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-quddiesa 12:30 Bejnietna 15:00 NET News 15:05 Becky the Return 15:55 Storja u Talba 16:00 Telebejgħ 16:30 Kikkra Te 18:00 NET NEWS 18:10 NET Live 19:30 NET NEWS 20:15 Life & Style 20:45 Newsroom 21:45 NET News 21:50 Saħħtek 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl

09:07 Che tempo fa 09:09 Unomattina 09:30 TG1 FLASH 09:35 Parlamento Telegiornale 09:40 Linea Verde Meteo Verde 09:40 Unomattina 09:55 Storie italiane 11:55 E' sempre mezzogiorno 14:00 Oggi è un altro giorno 15:55 Il Paradiso delle Signore 17:05 La vita in diretta 18:45 L'Eredità 20:00 TELEGIORNALE 20:30 Soliti Ignoti - Il Ritorno 21:25 Film

Italia 1 06:40 I puffi 07:10 Spank tenero Rubacouri 07:40 Fiocchi Di Cotone per jeanie 08:10 Anna Dai capelli rossi 08:40 Chicago Fire 09:36 Law & Order 10:30 Chicago 13:00 Grande Fratello 14:05 i Simpson 15:25 Modern Family 16:20 Due Uomini 17:10 Friends 18:06 Grande Fratello 18:22 Studio Aperto 18:30 Amici 19:30 C.S.I. Miami 21:20 Le Iene La 5 6:00 Vivere 07:15 Il Segreto 9:32 Tempesta d’amore 10:32 Beautiful 10:50 Una Vita 12:20 Uomini E donne 13:50 Amici 14:45 Grande Fratello VIP 15:10 The OC 17:10 Cinquanta sfumature d’amore 19:45 Uomini e donne 21:10 Film

Rai 1 09:00 TG 1

GWIDA Marzu 2021

31

Skeda

NHAR TA’ ERBGĦA TVM 07:00 TVAM 09:00 Paq Paq 09:30 Muxrafija 10:00 FITAM 12:00 News 12:15 Niskata 14:45 Teleshopping 15:00 News Update 15:05 Żiżi 15:10 Wonder Grove 15:15 Taħbil il-moħħ 15:30 Teeny Break 15:35 Ilsienna Short 15:40 Sorelle 16:15 Teleshopping 16:30 Maltarti 16:45 Illum ma' Steph 18:00 News for the Hearing Impaired 18:15 Illum ma' Steph…cont 18:30 Il-Kollezzjonist 19:00 Popolin 19:45 Super 5 Lottery 20:00 News, Sports News, Weather report and Financial News 21:00 L-Erbgħa Fost il-Ġimgħa 22:00 Headline News 22:05 L-Erbgħa Fost il-Ġimgħa – Dan ġie ddikjarat l-aktar programm ta' ġurnaliżmu, diskussjoni u ġrajjiet kurrenti favorit. Skont stħarriġ tal-Awtorità tax-Xandir, wara biss ftit ġimgħat minn meta beda, L-Erbgħa Fost il-Ġimgħa huwa l-aktar programm ta' ġurnaliżmu, diskussjoni u ġrajjiet kurrenti favorit u t-tielet l-aktar programm favorit mill-programmi kollha fuq l-istazzjonijiet kollha.

23:00 Ħajjitna Ktieb 23:30 News and Sports Update TVM 2 06:15 Popolin 07:00 X’hemm moħbi

32 GWIDA Marzu 2021

07:30 Teeny Break 07:40 Naqraw Flimkien 07:35 Taħbil il-moħħ 07:50 Wonder Grove 07:55 Żiżi 08:00 Ilsienna Short 08:15 Mill-għalqa tad-dar 08:30 Għawdex Illum (Sotto titli) 09:00 Tiġrijiet Biss 09:30 Holy Mass 10:30 TVAM (Repeat) 12:30 Raħal Twelidi 14:00 Euronews 14:30 Għajn tal-ilma/Il-Barokk 15:00 X’sar minnhom 15:30 Umani 16:00 News 16:15 Mill-għalqa tad-dar 16:30 Mill-qarċilla sas-salib 17:00 Madagascar 17:30 Quddiesa 18:30 Żiżi 18:35 Wonder Grove 18:40 Taħbil il-moħħ 18:45 Naqraw Flimkien 18:50 Teeny Break 19:00 Sensilhena 19:30 Hygieia 20:00 News in English 20:05 Il-Bolla 20:15 3 pointer 20:45 TVM Sports 23:15 Maltarti 23:30 Headline News

ONE 07:15 ONE News 07:45 Duurella 08:00 Quddiesa 08:30 Step Up 08:45 Pjazza (R) 10:30 Espresso 12:30 ONE News 12:40 Teftif 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:45 Ieqaf 20 minuta 16:15 Primetime Preview 16:30 Duurella 16:45 Pink Panther (R)

17:30 #Pajjiżi 18:30 Pjazza 19:15 ONE Sport 19:30 ONE News 20;10 Prime Time 20:45 The local traveller 21:15 Division 7 – Baqa’ l-aħħar ftit episodji ta’ din id-drama li serqet tant qlub. Issa li ħafna mill-karattri tagħna qed imutu, min ser joħroġ rebbieħ f’din it-taqtigħa?

X’inhu l-pjan ta’ Mari ma’ Tereż?

22:30 Reboot 23:30 ONE News

NET 07:00 NET News 07:30 NET Live 08:50 Storja u Talba 09:00 Life & Style 09:20 Newsroom 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-quddiesa 12:30 Bejnietna 15:00 NET News 15:05 Becky the Return 15:55 Storja u Talba 16:00 Telebejgħ 16:30 Kikkra Te 18:00 NET NEWS 18:10 NET Live 19:30 NET NEWS 20:15 Life & Style 20:45 Dritt Għall-Punt 21:45 NET News 21:50 Il-Kunsill 22:20 Sport Extra 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl Rai 1 08:25 Che tempo fa 08:27 Unomattina 09:00 TG 1 09:35 Parlamento Telegiornale 09:38 Unomattina 09:50 TG 1

Skeda

18:45 L'Eredità 20:00 TELEGIORNALE 20:30 Soliti Ignoti - Il Ritorno 21:25 DOC 23:45 Porta a Porta

09:55 Storie italiane 11:55 E' sempre mezzogiorno 13:30 TELEGIORNALE 14:00 Oggi è un altro giorno 15:55 Il Paradiso delle Signore 5 17:05 La vita in diretta

Italia 1 06:40 I puffi 07:10 Spank tenero Rubacouri 07:40 Fiocchi Di Cotone per jeanie 08:10 Anna Dai capelli rossi 08:40 Chicago Fire 09:36 Law & Order 10:30 Chicago 13:00 Grande Fratello 14:05 i Simpson 15:25 Modern Family 16:20 Due Uomini 17:10 Friends 18:06 Grande Fratello

18:22 19:00 19:30 21:20

Studio Aperto Amici C.S.I. Miami Le Iene

La 5 6:00 Vivere 07:15 Il Segreto 9:32 Tempesta d’amore 10:32 Beautiful 10:50 Una Vita 12:20 Uomini E donne 13:50 Amici 14:45 Grande Fratello VIP 15:10 The OC 17:10 Cinquanta sfumature d’amore 19:45 Uomini e donne 21:10 Film

NHAR TA’ ĦAMIS

TVM 07:00 TVAM 09:00 Għawdex Illum 09:30 X’sar minnhom 10:00 FITAM 12:00 News 12:15 Niskata 14:45 Teleshopping 15:00 News Update 15:05 Żiżi

15:10

The adventures of Annie & Ben 15:15 Taħbil il-moħħ 15:25 Teeny Break 15:35 Ilsienna Short 15:40 Sorelle 16:15 Teleshopping 16:30 Mill-għalqa 16:45 Illum ma' Steph 18:00 News for the Hearing Impaired 18:15 Illum ma' Steph…cont 18:30 Gourmet Challenge 19:00 Popolin 19:45 Il-Bolla 20:00 News, Sports News, Weather report and Financial News 21:00 Xtra 22:00 Headline News 22:05 X’hemm moħbi 22:30 Tertuqa 35 23:00 Muxrafija 23:30 News and Sports Update

08:30 Ilsienna 09:00 3 pointer 09:30 Holy Mass 10:30 TVAM (Repeat) 12:30 Madagascar 13:00 Euronews 14:30 Luxdesign 15:00 X’hemm moħbi 15:30 Fil-ġnien ma' Melo 16:00 News 16:15 Il-Barokk 16:30 Ninvestigaw x'qed nieklu 17:30 Holy Mass 18:30 Żiżi 18:35 The adventures of Annie & Ben 18:40 Taħbil il-moħħ 18:55 Teeny Break 19:00 MEA 19:30 Ħajjitna ktieb 20:00 News in English 20:05 DOT EU 20:15 Ruggers 23:30 Headline News

TVM 2 05:00 Euronews 06:15 Popolin 07:00 Il-Kollezzjonista 07:30 Teeny Break 07:45 Taħbil il-moħħ 07:50 The adventures of Annie & Ben 07:55 Żiżi 08:00 Ilsienna Short 08:15 Il-Bolla 08:25 Kunjomijietna

ONE 07:15 ONE News 07:45 Duurella 08:00 Quddiesa 08:45 Pjazza (R) 10:00 Espresso 12:30 ONE News 12:40 Teftif 13:00 Kalamita 15:30 ONE News 15:35 Ieqaf 20 minuta 16:15 Primetime Preview

GWIDA Marzu 2021 33

Skeda

22:30 Ondroad 23:30 ONE News

16:30 Zona Sport 17:00 Popcorn 17:30 Ħabrikt 18:00 Mhux kemm taf – Gameshow ippreżentat minn Matthew Sant Sultana li jinkludi l-karrieri diversi li jeżistu. Logħba ħelwin bejn il-personalitajiet Maltin.

18:30 Pjazza 19:15 ONE Sport 19:30 ONE News 20:15 Prime Time

NET 07:00 NET News 07:30 NET Live 08:50 Storja u Talba 09:00 Life & Style 09:20 Dritt għall-Punt 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-quddiesa 12:30 Bejnietna 15:00 NET News 15:05 Becky the Return 15:55 Storja u Talba 16:00 Telebejgħ 16:30 Kikkra Te 18:00 NET NEWS 18:10 NET Live 19:30 NET NEWS 20:15 Magħkom 20:45 Fattigi 21:45 NET News 21:50 JienInt 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl

20:35 Twenty ONE 21:00 Ilsien in-Nisa

Rai 1 08:27 Unomattina 09:00 TG 1 09:07 Che tempo fa 09:35 Parlamento Telegiornale 09:38 Unomattina 09:50 TG 1 09:55 Storie italiane 11:55 E' sempre mezzogiorno 14:00 Oggi è un altro giorno 15:55 Il Paradiso delle Signore 5

NHAR TA’ ĠIMGĦA TVM 06:15 Sorelle 07:00 TVAM 09:00 Umani 10:00 FITAM 12:00 News 12:15 Niskata 12:30 Press Conference by Prof Gauci - Covid 19 update 13:00 Niskata 14:45 Teleshopping 15:00 News Update 15:05 Żiżi 15:10 Wonder Grove 15:15 Taħbil il-moħħ 15:25 Teeny Break 15:35 Ilsienna Short 15:40 Sorelle 16:15 Teleshopping 16:30 Maltarti 16:45 Illum ma' Steph

34 GWIDA Marzu 2021

18:00 News for the Hearing Impaired 18:15 Illum ma' Steph…cont 18:30 @ Magic 19:00 Popolin 19:45 Super Star Lottery 20:00 News, Sports News, Weather report and Financial News 21:00 Serataron - Il-programm televiżiv Serataron, ippreżentat minn Ron Briffa, jidher li qed jintgħoġob sew mal-Maltin! Fil-fatt, fuq il-paġna tal-programm fuq Facebook ġie żvelat kif li qalet Clare Agius fl-ewwel programm sar realtà.

Serataron, l-aktar programm segwit fuq it-televiżjoni Maltija. Grazzi talli għażiltu

17:02 Previsioni sulla viabilità 17:05 La vita in diretta 18:45 L'Eredità 20:00 TELEGIORNALE 20:30 Soliti Ignoti - Il Ritorno 21:25 In diretta dallo Studio 5 Italia 1 06:40 I puffi 07:10 Spank tenero Rubacouri 07:40 Fiocchi Di Cotone per jeanie 08:10 Anna Dai capelli rossi 08:40 Chicago Fire 09:36 Law & Order 10:30 Chicago 13:00 Grande Fratello 14:05 i Simpson 15:25 Modern Family 16:20 Due Uomini 17:10 Friends 18:06 Grande Fratello 18:22 Studio Aperto 18:30 Amici 19:30 C.S.I. Miami 21:20 Le Iene

La 5 6:00 Vivere 07:15 Il Segreto 9:32 Tempesta d’amore 10:32 Beautiful 10:50 Una Vita 12:20 Uomini E donne 13:50 Amici 14:45 Grande Fratello VIP 15:10 The OC 17:10 Cinquanta sfumature d’amore 19:45 Uomini e donne 21:10 Film

Skeda

li taraw Serataron kull nhar ta' Ġimgħa.” Fil-filmat Clare tidher tmur tiġri fuq Ron u tgħidlu: “Ħa nieħu selfie… biex issa kif ikollok l-aktar programm popolari u segwit inkun ilħaqt ħadt ritratt miegħek!”

22:00 Headline News 22:05 Serataron 22:30 Insights 23:30 News and Sports Update 23:45 Sorelle

TVM 2 05:00 Euronews 06:15 Popolin 07:00 Ilsienna 07:30 Teeny Break 07:45 Taħbil il-moħħ 07:50 Wonder Grove 07:55 Żiżi 08:00 Ilsienna Short 08:15 Tgħid x'inhu 08:30 Ħarifa Maltija 09:00 Ruggers 09:30 Holy Mass 10:30 TVAM (Repeat) 12:30 XTRA 14:00 Euronews 14:30 Malti Pur 15:00 Kompendju 16:00 News 16:15 Mill-għalqa tad-dar 16:30 Paq Paq 17:00 Ħajjitna Ktieb 17:30 Holy Mass 18:30 Żiżi 18:35 Wonder Grove 18:40 Taħbil il-moħħ 18:45 Teeny Break 19:00 Dine or Dishes 20:00 News in English 20:05 Il-Palazz 20:15 GFA Round up 20:45 Sports Panorama 22:00 Malta u lil Hinn Minnha 23:30 Skritt 23:45 Maltarti 00:00 Headline News

ONE 07:15 ONE News 07:45 Duurella 08:00 Quddiesa 08:30 Step Up 08:45 Pjazza 10:00 Espresso 12:30 Aġġornament tal-Covid-19 13:15 ONE News 12:40 Teftif 13:20 Kalamita 16:15 Primetime Preview 16:30 Duurella 16:45 Twenty ONE 18:30 Pjazza 19:15 ONE Sport 19:30 ONE News 20:15 Prime Time 20:35 Kick Off 21:45 Country Jamboree 22:30 Gladiator 23:30 ONE News NET 07:00 NET News 07:30 NET Live 08:50 Storja u Talba 09:00 Magħkom 09:20 Jekk Jogħġobkom 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-quddiesa 12:30 Bejnietna 15:00 NET News 15:05 Becky the Return 15:55 Storja u Talba 16:00 Telebejgħ 16:30 Kikkra Te 18:00 NET NEWS 18:10 NET Live 19:30 NET NEWS 20:15 Flusek 20:45 Meander Arti u Kultura 21:30 Replay Preview 21:45 NET News 21:50 Replay Preview 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl

RAI 1 08:00 TG 1 08:25 Che tempo fa 08:27 Unomattina 09:35 Parlamento Telegiornale 09:55 Storie italiane 11:55 E' sempre mezzogiorno 14:00 Oggi è un altro giorno 15:55 Il Paradiso delle Signore 5 17:02 Previsioni sulla viabilità CCISS Viaggiare informati 17:05 La vita in diretta 18:45 L'Eredità 20:00 TELEGIORNALE 20:30 Soliti Ignoti - Il Ritorno 21:20 5In diretta dallo Studio 5 Italia 1 06:40 I puffi 07:10 Spank tenero Rubacouri 07:40 Fiocchi Di Cotone per jeanie 08:10 Sui Monti Con annette 08:40 Chicago Fire 09:36 Law & Order 10:30 Chicago 13:00 Grande Fratello 14:05 i Simpson 15:25 Modern Family 16:20 Due Uomini 17:10 Friends 18:06 Grande Fratello 18:22 Studio Aperto 18:30 Amici 19:30 C.S.I. Miami 21:20 Freedom oltre il confine La 5 6:00 Vivere 07:15 Il Segreto 9:32 Tempesta d’amore 10:32 Beautiful 10:50 Una Vita 12:20 Uomini E donne 13:50 Amici 14:45 Grande Fratello VIP 15:10 The OC 17:10 Cinquanta sfumature d’amore 19:45 Uomini e donne 21:10 Film

NHAR TA’ SIBT TVM 06:30 TVAM NEWS LOOP 07:00 Żiżi

Wonder Grove

The Adventures of Annie & Ben

Taħbil il-moħħ

Teeny Break 09:30 Ċappas 10:30 Ilsienna 11:00 Fil-ġnien ma' Melo

11:30 Hygieia 12:00 News 12:15 Dine or Dishes 13:15 Sibtek – Ftit ġimgħat ilu, il-preżentatriċi simpatika u grazzjuża, Valerie Vella kienet il-mistiedna ta’ Sibtek. Valerie tkellmet fuq diversi affarijiet fosthom kif is-sena l-oħra spiċċat bi ftit xogħol minħabba

GWIDA Marzu 2021 35

Skeda

23:30 ONE News

l-pandemija. Valerie taħdem bhala interpretu u peress li l-laqgħat m’għadhomx isiru bħal qabel, spiċċat biex ixxogħol tagħha naqas mhux bi ftit. “Aħna naħdmu ġo kabini magħluqin u nkunu tlieta!

Kundizzjonijiet tax-xogħol ma jaqblux mal-Covid,” tgħid Valerie fuq Sibtek.

Kien għalhekk li x-xogħol ta’ Valerie naqas u l-laqgħat bdew isiru online. “Kienet sfida kbira u issa bil-mod nerġgħu nirrankaw. Naħseb missejt għall-ewwel darba x’jiġifieri tkun bla xogħol. Itteleviżjoni dak iż-żmien kien naqqas ħafna. Minn ħajja attiva spiċċajt id-dar, inqum filgħodu u għandi ġurnata li m’għandi xejn fiha. Għalija kienet sitwazzjoni aljena minn kemm ilni ngħix,” tgħid Valerie. B’hekk ix-xogħol tagħha bħala interpretu naqas ħafna, dan minħabba diversi raġunijiet fosthom ir-restrizzjoni fl-ivjaġġar kif ukoll miżuri ta’ saħħa li ma jippermettux gruppi kbar jiltaqgħu flimkien. Min-naħa l-oħra Valerie provat tbiddel ftit il-linja u tiffoka ftit fuq il-karriera televiżiva tagħha u xi passatempi li kienu ftit fuq l-ixkaffa. 16:15 Teleshopping 16:30 Umani 17:00 Luxdesign 18:00 News for the Hearing Impaired 18:15 Gadgets 19:00 Animal Diaries 19:35 Kunjomijietna 19:45 LOTTO 20:00 News, Sports News, Weather report and Financial News 21:00 Film 22:25 Headline News 22:30 7000 23:00 Madagascar 23:30 News and Sports Update

TVM 2 06:00 Euronews 06:45 Lenti 07:15 Tertuqa 35 07:45 Sports Panorama

36 GWIDA Marzu 2021

09:00 GFA Roundup 09:30 Holy Mass 10:30 ROLEX MIDDLE SEA RACE 12:30 Raħal Twelidi 13:00 Sorelle catch up weekend 16:00 Teleshopping 16:30 Europa League Magazine Programme 17:15 Mewta Siekta 17:45 Rome Reports 18:15 Aħbar Tajba 18:30 Holy Mass from Ta' Pinu 19:30 Għawdex Illum Subtitled 20:00 News in English 20:05 Skritt 20:15 Knots 20:45 TVM Sports 21:30 Champions League Magazine 22:00 Il-Kollezzjonist 22:30 X’sar minnhom 23:00 Muxrafija 23:30 Illaħwa 00:30 Headline News

ONE 07:45 Duurella 08:00 Quddiesa 08:30 Step Up 08:45 Better Living 09:45 Twenty ONE 10:15 #Pajjiżi 11:10 In d house (R) 12:30 ONE News 12:35 Mhux Kemm Taf (R) 13:10 Country Jamboree 13:50 Reboot 14:45 The Local Traveller (R) 15:30 ONE News 15:35 Dak li jgħodd 16:30 Flimkien ma’ Nancy 17:25 Il-Kelma - Antonella Galea Loffreda titkellem malmistiedna tagħha dwar l-Evanġelju li jinqara filġurnata tas-Sibt filgħaxija u l-Ħadd waqt il-quddies.

Wieħed ukoll jista’ jżur ilpaġna ta’ facebook Il-Kelma.

Sett ta’ James Dimech, produzzjoni ta’ CPI media, direzzjoni ta’ Paul Jones.

18:00 Pink Panther 17:45 On d road 18:30 Pink Panther 18:40 Ondroad 19:15 ONE Sport 19:30 ONE News 20:15 Ieqaf 20 minuta 20:45 Arani Issa

Net 07:00 Net News 07:30 Net Live 08:50 Storja u Talba 09:00 Telebejgħ 10:30 Saħħtek 11:30 Telebejgħ 12:00 NET News 12:05 Il-quddiesa 12:30 Telebejgħ 13:30 Meander Arti u Kultura 14:10 Flusek 15:00 NET News 15:30 Profili 16:30 Family Affair 18:00 NET News 18:10 Jekk Jogħġobkom 19:10 Imkejjen Storiċi 19:30 NET News 20:15 Life & Style 20:30 The Entertainers 21:45 Net News 21:50 The Entertainers 23:00 NET News 23:30 Xandiriet għal matul il-lejl Rai 1 08:30 09:30 10:30 11:25 11:29 11:30 12:20 14:00

UnoMattina in famiglia TG 1 L.I.S. Buongiorno benessere Gli imperdibili Che tempo fa Passaggio a Nord-Ovest Linea Verde Life - Agrigento Linea Blu - Porto San Giorgio 15:00 Linea Verde Tour 15:30 A Sua immagine 16:25 ItaliaSì!

18:45 L'Eredità Week End 20:35 Ballando con le Stelle

Italia 1 06:55 The Goldbergs 07:55 Memole dolce memole 08:45 E’ quasi magia johnny 09:38 The vampires diaries 12:25 Studio Aperto 13:45 Supergirl 14:40 Batwoman 15:35 Flash 16:30 Arrow 17:25 DC’s Legends of tomorrow 18:30 Studio Aperto 19:30 C.S.I. 21:20 Film La 5 06:02 Vivere 06:50 Beautiful 09:10 Amici di Maria 13:45 Film 18:00 La Pupa e il secchione 21:10 Grande Fratello

Skeda

GWIDA Marzu 2021 37

GWIDA SpeĊjali

MUŻIKA MUŻIKA!

Eċitament kbir għal dan il-festival Malti!

Il-Festival tal-Kanzunetta Maltija ser jirritorna bil-kbir! B’kollox kien hemm 149 sottomissjoni għal dan il-festival. “Huwa ta’ pjaċir ninnota li Mużika Mużika ser iservi ta’ pjattaforma importanti għall-mużika Maltija”, tenna l-Ministru Herrera filwaqt li awgura l-kompożituri, l-awturi u l-artisti kollha li ssottomettew il-kanzunetti tagħhom. Is-Sur Bugeja li hu ċ-Chairman ta’ Mużika Mużika qal li, “Il-volum ta’ sottomissjonijiet juri l-fiduċja u l-entużjażmu tal-artisti tagħna”.

Dawn huma s-semifinalisti kollha li ser jieħdu sehem f’dan il-festival li ser isir fit-18, 19 u 20 ta’ Marzu 2021 ġewwa t-tinda tal-MFCC f’Ta Qali u ser ikun qed jixxandar fuq TVM fid-9:00pm.

Għajjejt Inħobb

Kantant - Christian Arding | Kompożitur - Gilbert Bibi Camilleri | Awtriċi - Rita Pace

Għajjejt Inħobb hija l-istorja ta’ raġel li għaddej minn abbuż emozzjonali fiż-żwieġ. Raġel li ilu snin isofri nuqqas ta’ rispett minn martu, fejn dak li jagħmel mhux biss mhux apprezzat, imma jitpatta b’tgħajjir u umiljazzjonijiet. Flok iħossu maħbub, jiġi mġiegħel iħossu ħati. Għala jissemmew biss id-difetti tiegħu u qatt ma jingħata kliem ta’ tifħir u apprezzament, anzi jiġi akkużat anki b’affarijiet li m’għamilx? Bi dmugħ li ma jara ħadd, jiftakar fiż-żmien tant sabiħ tal-bidu u jistaqsi kif inbidel kollox, kienx qatt maħbub verament. Jixtieq jerġa’ jikseb il-paċi imma qata’ qalbu u jħossu ma fadallux iktar x’jagħti.

Binti

Kantanti - Janvil u Jade Vella | Kompożitur - Richard Micallef | Awtriċi - Roberta Magri

Il-kanzunetta Binti titratta l-imħabba unika ta’ bejn il-missier u bintu. Tesprimi b’mod partikolari s-sentimenti tagħhom fil-jum li l-bint tiżżewweġ u tkun se tibda ħajja ġdida mal-maħbub tagħha. Għaldaqstant teħodna fuq vjaġġ t’emozzjonijiet min-naħa tat-tnejn li jirriflettu r-rabta speċjali ta’ bejn il-missier u l-bint. Minkejja l-kapitlu ġdid li se jibda ma’ dan il-pass tant importanti, l-imħabba li nżergħet matul is-snin wasslet għal dak li l-ħajja qed tippreżenta llum u għaż-żmien li ġej. Imħabba ta’ missier u bint, li jiġri x’jiġri, tibqa’ għal dejjem. Hija kanzunetta li ħafna jistgħu jirrelataw magħha, anki fi rwoli differenti, u li titrażmetti emozzjoni lil kull min jismagħha.

Fjamma

Kantant - Fabrizio Faniello | Kompożitur - Philip Vella | Awtur - Emil Calleja Bayliss

Fil-ħajja wieħed dejjem ħa jiltaqa’ ma’ diversi sfidi. Sfidi li ġġib magħha l-ħajja lil kull wieħed u waħda minna. Sfidi li jkollna bżonn niġġildulhom ilkoll. Dawn l-isfidi ta’ min ikunu jidhru kbar u ta’ min ikunu iżgħar. Iżda lkoll sfidi li rridu naffrontaw. F’din il-kanzunetta naraw li fit-tarf tat-triq dejjem ħa nsibu d-dawl. Dawl li f’din il-kanzunetta huwa rrappreżentat minn fjamma. Fjamma li b’mod viżiv hija rrappreżentata mix-xemx; ix-xemx li tfeġġ mas-sebħ ta’ jum ġdid li magħha ġġib tamiet ġodda. Iżda din il-fjamma tista’ wkoll tkun irrappreżentata fil-qalb ta’ kull individwu li jemmen li hemm tama.

GWIDA Marzu 2021 39

GWIDA SpeĊjali

Għal Dan il-Lejl

Kantanta - Charisse Anne Vassallo | Kompożitur - Mark Spiteri Lucas | Awtur - Emil Calleja Bayliss

Fil-kanzunetta, it-tfajla tesprimi x-xewqat tagħha li tqatta’ l-bqija ta’ ħajjitha flimkien ma’ dan il-ġuvni iżda fir-relazzjoni jidher li hemm xkiel. Xkiel li qed iżommhom ’l bogħod minn xulxin f’kull waqt u f’kull ħin. Iżda għal dan il-lejl ħa jwarrbu dan ix-xkiel u jkunu biss ta’ xulxin. It-tfajla tant tħossha speċjali din ir-rabta li titlob lill-ġuvni sabiex jaħarbu flimkien fejn ikunu jistgħu jgħożżu lil xulxin għal dejjem bla problemi ta’ xejn. L-imħabba tagħhom hi waħda tant b’saħħitha li l-aktar ħaġa importanti f’għajnejn it-tfajla hi li jkunu flimkien u xejn aktar. Kull koppja taffaċċja sfidi quddiemha u jidher li dawn iż-żewġ maħbubin għandhom min qiegħed ixekkilhom biex iż-żerriegħa tal-imħabba ma tinbitx sabiex ma tkomplix tikber u tiffjorixxi.

Għażiż

Kantanta - Danica Muscat | Kompożitur - Cyprian Cassar | Awtur - Emil Calleja Bayliss

Waħda mill-aktar kanzunetti personali u mill-qalb li qatt interpretat il-kantanta minħabba li tista’ tqisha bħala kanzunetta awtobijografika. Kanzunetta ddedikata lil xi ħadd speċjali li f’ħajjet il-kantanta dejjem kien hemm, kien ta’ sapport anke meta spiċċa jikkumbatti u jissielet għal ħajtu. Hu baqa’ hemm ta’ sapport u sostenn, isaqsi dwarha u dwar binha l-għażiż. Sfortunatament illum il-ġurnata m’għadux magħna u din il-kanzuentta hija dedika speċjali għall-memorja għażiża tiegħu. Kull min tilef lil xi ħadd speċjali f’ħajtu jaf il-weġgħa li ġġib magħha kull telfa, iżda l-memorji ġewwa qalbna jibqgħu hemm għal dejjem u dawn ma jeħodhom ħadd.

Ħarsa Biss

Kantant - Glen Vella | Kompożitur - Philip Vella | Awtur - Joe Julian Farrugia

Minkejja r-rabtiet, nitolbok ma tabbandunax ir-relazzjoni sigrieta tagħna. Nibqa’ nistenniek titla’ ħdejja għal dak il-ftit ħin, li minkejja li ma jiġrux spissi, dejjem infittxuhom it-tnejn li aħna. Tħalli lil ħadd jinduna u lili dejjem issibni nistenniek.

Iddumx ma tiġi, għalkemm jekk ma tiġix, nifhem is-sitwazzjoni tiegħek u nittama li tkun darb’oħra. Imma meta tiġi, t-tqanqiliet ma jitfissrux bil-kliem... issaħħarni anki b’ħarsa waħda. L-intimità ta’ bejnietna ma jifhimha ħadd ħlief aħna... ftit ħin li minnu ma nitilfu xejn. Kif ħdejja, għalkemm għal ftit ħin, inħossni fl-aħjar mumenti tiegħi. U għalkemm forsi llum ma tiġix... nibqa’ nittama li nerġa’ nara dik il-ħarsa waħda tiegħek li tagħtini l-isbaħ waqtiet.

Ħudni Lura

Kantanti - Bernie & Pod | Kompożitur - Bernard Bonnici | Awtur - Ivan Farrugia

Iż-żmien ma jistenna ’l ħadd u għalkemm dan iż-żmien li ngħaddu minnu ngħixuh b’kull mod possibbli, dejjem nħarsu lura u ngħidu “Imma fejn mar dak iż-żmien? Fejn ħalliena? Ħudni lura… imma fejn? U għaliex?” Ħudni Lura hija bbażata fuq taħdita mażżmien u x’kien għaddej matul iż-żmien. L-awtur, b’karba u b’sens ta’ melankolija, jiddjaloga maż-żmien u jsaqsih il-għala ħallieh, il-għala telaq b’ħeffa mingħajr ma stennieh, mingħajr ma ħallieh igawdi kemm xtaq dak li kien jgħożż f’ħajtu. Fil-kanzunetta Ħudni Lura, l-awtur joħroġ l-awtentiċità tal-mod ta’ kif jikteb billi jħalli l-libertà espressiva fil-lirika tiegħu. Ħudni Lura twasslek f’diversi sitwazzjonijiet immaġinabbli tal-ħajja, sew jekk hi storja bejn żewġ maħbubin sew jekk storja ta’ bejn iż-żmien u l-karba tal-awtur, li għex ħajtu jiġri wara l-ħin. F’din il-ħajja tant mgħaġġla ftit wisq napprezzaw iż-żmien u ma nintebħux li dak li jgħaddi ma jiġix lura.

L-awtur jiġbor is-sens ta’ din id-diska fl-aħħar frażijiet fejn jgħid li ż-żmien ma jistenna ’l ħadd u l-ebda karba m'hi se twaqqfu.

Il-Kitarra u Jien

Kantant - Philip Vella | Kompożitur - Philip Vella | Awtur - Joe Julian Farrugia

Fil-ħajja jiġru ħafna ġrajjiet. Tisma’ minn hemm u minn hawn aħbarijiet ta’ ferħ u niket. Jekk inħares lura niftakar ħafna minn dawn il-mumenti li għaddejt... imma mhux waħdi... jien u l-kitarra tiegħi. Huma mumenti li nisslu fija emozzjonijiet differenti, emozzjonijiet li meta ma stajtx ngħidhom bil-kliem, qalithom miegħi l-kitarra f’melodija li tirrifletti ż-żminijiet. Pajjiż li dejjem mifrud fuq kollox jingħaqad meta jinġabru l-fondi għall-morda u l-batuti, pajjiż li jibki meta jiġru aċċidenti traġiċi, bħal xi splużjoni f’xi kamra tan-nar, jew it-traġedja tat-tarzna. Min-naħa l-oħra l-kitarra u jien, mal-pajjiż kollu, fraħna wkoll meta beltna saret il-kapitali Ewropea tal-kultura fl-2018. Il-melodija tkompli, daqqa ta’ ferħ u daqqa ta’ niket. Ir-ritmu ta’ bejnietna ma jiqafx... u r-rota tkompli ddur.

Int Biss

Kantanta - Christina Magrin | Kompożitur - Mark Scicluna | Awtur - Mark Scicluna

Il-kliem fil-lirika tal-kanzunetta Int Biss jirreferu għal esperjenzi mhux daqstant sbieħ li xi darba jew oħra kull bniedem jgħaddi minnhom tul il-ħajja tiegħu. Esperjenzi bħal dawn jistgħu jirriżultaw f’mumenti ta’ solitudni, fejn kollox jidher impossibbli u fejn il-bniedem jispiċċa jitlef kull tama. Huwa f’waqtiet bħal dawn, fejn il-bniedem jista’ jdur lejn xi ħadd jew xi ħaġa akbar minnu, xi ħadd li għalkemm mhux preżenti fiżikament huwa preżenti spiritwalment. L-ispiritwalità fil-bniedem għandha s-saħħa li tfejjaq l-uġigħ, kemm tal-qalb u anke tar-ruħ, biex b’hekk il-bniedem fraġli jerġa’ jqum fuq saqajh u jimtela b’tama ġdida għall-ġejjieni. Il-metafora tilgħab parti importanti fil-lirika, fejn l-awtur ixebbah din l-entità kbira ma’ elementi li huma essenzjali għall-għajxien tal-bniedem, bħalma huma n-nifs, id-dawl, l-ilma u x-xemx. Fl-aħħar mill-aħħar, il-bniedem jibqa’ jirrispetta ċ-ċokon tiegħu ħdejn din l-entità, u jitlobha biex tibqa’ żżommu għal dejjem ħdejha.

40 GWIDA Marzu 2021

GWIDA SpeĊjali

Kompli Tbissem

Kantanti - Avenue Sky | Kompożitur - Glen Vella | Awtur - Andy Muscat

Il-ħsieb wara l-kanzunetta Kompli Tbissem huwa li tkun kanzunetta li b’xi mod tgħollilek il-moral. Għalkemm miktuba u ispirata miż-żminijiet mhux tas-soltu li qed ngħixu bħalissa, b’din il-kanzunetta l-awturi xtaqu li jwasslu l-messaġġ li fil-ħajja kemm jista’ jkun għandna nippruvaw insibu xaqq ta’ dawl f’kull sitwazzjoni. Spiss insibu ruħna f’perjodu fejn xejn f’ħajjitna ma jibqa’ jagħmel sens; iżda, jekk niftakru ftit f’kemm għaddejna minn affarijiet u nifhmu kemm aħna verament b’saħħitna, għandna nsibu l-kuraġġ li nibqgħu dejjem inħarsu ’l quddiem u nkunu kapaċi nerġgħu niftakru kif nitbissmu. Dan ma jfissirx li f’mumenti diffiċli għandna nippretendu li aħna kuntenti. Madankollu, jiġri x’jiġri f’ħajjitna għandna dejjem niftakru li dejjem hemm tama li xi darba negħlbu kull intopp li naffaċċjaw u allura verament ikollna raġuni għal xiex nitbissmu.

L-Ewwel Jien

Kantanti - Kantera | Kompożitur - Elton Zarb | Awtur - Joe Julian Farrugia

Il-bniedem fassal il-ħajja għalih biss. Min jaf kieku l-għasfur kellu s-senter f’idu? Min jaf kieku ż-żiemel isuq il-karozzin hu? Żgur jagħmlu affarijiet differenti milli nagħmluhom aħna. In-natura kapaċi tgħix f’armonija ta’ kuluri u sliem li l-bniedem mhux kapaċi joħloq. Anki l-lingwa stess tpoġġi lilna l-ewwel, nagħmlu li jaqblilna, tellieqa għal min jilħaq l-ewwel għeneb, nimxu bil-ħbieb u nagħmlu li jaqbel lilna u lilna biss. U biex nagħmlu dan ħarbatna d-dinja; baħar kollu plastik, temperaturi jinbidlu u dħaħen fin-nifs li rridu nieħdu aħna stess. Imma xi ħadd daħħalhielna f’rasna li d-dinja tagħna biss... u sakemm nibqgħu nemmnu hekk, is-sitwazzjoni tkompli sejra lura.

Lil Binti

Kantant - Mark Spiteri Lucas | Kompożitur - Mark Spiteri Lucas | Awtur - Mark Spiteri Lucas

L-awtur qiegħed ikellem lil bintu u juriha d-differenza bejn li tkun għadha żgħira u li tikber. Meta tkun żgħira ssib min jieħu ħsiebha u jfissidha u jilgħab magħha, u meta tikber ikollha taqdef waħedha u ssolvi l-problemi tal-ħajja hi stess. Imma l-awtur qiegħed ukoll juriha kemm hu importanti li tħaddan il-valuri li hu stess rawwem fiha meta kienet għadha żgħira.

Naħseb Fik

Kantant - AIDAN | Kompożitur - Aidan Micallef | Awtur - Aidan Micallef

Naħseb Fik, ta’ Aidan, fuq kliem u mużika tiegħu stess, hija kanzunetta bi stil pop kummerċjali li titratta dwar kif l-awtur qed jikteb rima fuq l-imħabba bħala turija ta’ kemm jaħseb f’dil-persuna speċjali. Bi ħsejjes moderni u ħjiel ta’ stil reggaeton, Naħseb Fik tappella għal ħafna nies li qegħdin ’il boghod mill-maħbubin tagħhom. Naħseb Fik hija miktuba fuq stil differenti minn dak li s-soltu mdorrijin nisimgħu – ritmu mgħaġġel li jikkumplimenta dan l-istil, u jagħmel il-kanzunetta iżjed friska u tajba għar-radju. Aidan qal “Ilni ħafna nixtieq naħdem fuq kanzunetta Maltija b’dan l-istil u namalgama dan il-ħoss mal-lingwa Maltija. Nemmen ħafna li biex inżommu l-kanzunetta Maltija ħajja għandna nevolvu u nimxu ma’ ħsejjes moderni u ninsab ħerqan biex naqsam din il-kanzunetta mal-poplu Malti.”

Ta’ Ftit Kliem

Kantant - Ryan Grech | Kompożitur - Ryan Grech | Awtur - Ryan Grech

Illum il-ġurnata niltaqgħu ma’ bosta nies li huma familjari ma’ xi forma jew oħra ta’ ansjetà. Din il-kanzunetta hija mnebbħa minn esperjenzi personali, li sikwit jimmanifestaw ruħhom f’paniku intern, mingħajr ebda raġuni loġika jew valida. Din is-sensazzjoni irrazzjonali ġġib magħha ċertu biża’, tħoss id-dinja ta’ madwarek bħal donnha tkun ser tibda titfarrak fuqek għalxejn. Il-frustrazzjoni li tippreżenta ruħha f’dak il-mument, tibda tgħatti l-ħsibijiet l-oħra, u b’hekk tagħmilha aktar diffiċli sabiex persuna tkun tista’ tagħmel attivitajiet relattivament normali – bħal sempliċiment tintroduċi lilha nnifisha ma’ persuni ġodda, jew biex twieġeb telefonata li ma tkunx mistennija. Mhux dejjem nindunaw minn xiex ikunu għaddejjin ta’ madwarna, u jeħtieġ li nuru aktar kompassjoni. Aktar ma ninnormalizzaw dawn it-tbatijiet rikorrenti, aktar inkunu nistgħu nagħmlu kuraġġ biex infittxu l-għajnuna meħtieġa.

Tbissimli

Kantanta - Michela Galea |Kompożitur - Mark Spiteri Lucas | Awtur - Emil Calleja Bayliss

It-tbissima hija d-duwa ta’ kollox fil-ħajja u meta tiġi mingħand xi ħadd speċjali għalina tkun tfisser aktar, għalkemm il-qawwa tagħha hija tant b’saħħitha li tiġi mingħand min tiġi, ħa tnissel sens ta’ paċi u serenità. It-tbissima apprezzata f’kull ħin u f’kull mument, kemm fl-għodwa meta wieħed ikun għadu qed jistenbaħ u jibda jipprepara għal jum ġdid u anke meta wieħed ikun wasal sabiex itemm il-jum tiegħu wara ġurnata mimlija. It-tbissima sabiħa anke meta jitfaċċaw il-problemi għax fiha nnifisha taf toffri wens u kuraġġ. Tbissima tressaq żewġ persuni viċin aktar ta’ xulxin mingħajr ma tintqal kelma waħda biss.

Dik is-saħħa li għandha. Tbissima kapaċi twassal messaġġ li wieħed isib diffiċli biex jingħad; infatti t-tbissima tista’ tqisha bħala l-fomm tar-ruħ. B’hekk l-għanja ta’ tbissimli, għax f’dik it-tbissima hemm mitqlu deheb.

GWIDA Marzu 2021 41

GWIDA SpeĊjali

Teżor

Kantanta - Janice Mangion ft. George Curmi Pusè | Kompożitur - Cyprian Cassar u Mark Scicluna | Awtur - Emil Calleja Bayliss

Fil-ħajja hawn min ikun iffurtunat biżżejjed li jsib l-imħabba ta’ ħajtu, oħrajn idumu jfittxuha din l-imħabba... hemm min isibha u hemm min jibqa’ jfittex. Iżda dawk li jsibuha jafu li jkunu sabu l-isbaħ teżor, teżor imprezzabbli li jiġri x’jiġri ħa jħalli impatt fuq ħajjithom. Impatt pożittiv b’tant episodji ta’ hena, ferħ u kuntentizza. Il-fatt li f’ħajtek għandek preżenza speċjali ħa twassal għal żmien ferm aktar feliċi speċjalment fil-mumenti intimi bejn iż-żewġ maħbubin. Permezz ta’ din l-imħabba wieħed jispiċċa iħares lejn il-ħajja minn lenti pożittiva, tant li l-ħolm jissawwar f’realtà. F’dik l-imħabba int tkun sibt teżor, b’djamant li jdawwal ħajtek kull fejn ikun meħtieġ. Tista’ tgħid li din is-sinfonija ta’ mħabba tilħaq il-milja tagħha mad-daqq tal-vjolin li flimkien mal-interpretazzjoni mill-qalb joħloq armonija perfetta. Dwett ta’ mħabba li tkompli tikber tul ilkanzunetta u l-passjoni tkompli ħierġa aktar ċara fl-interpretazzjoni passjonanti ta’ dawn iż-żewġ strumenti, il-vuċi u l-vjolin.

Tista’

Kantant - MJAW | Kompożitur - MJAW | Awtur – MJAW

It-tema prinċipali ta’ Tista’ hija l-qawwa. Tfakkarna li s-salib tal-imgħoddi, li nġorru u li għal xi raġuni anke ngħożżu, nistgħu nitilquh... dejjem u biss jekk nagħrfu ngħixu ħajja kompletament awtentika u mgħannqin mas-sempliċità. Hija diska li tesprimi s-sbuħija eżilaranti tal-mument ta’ issa, fejn il-mewġ, iż-żiffa, in-nebħa ta’ kelb, jew id-daħk tat-tfal jilagħbu fi nżul ix-xemx, jistgħu jqajmuk mill-ħolma kerha u ansjuża li saret ħajjitna. Tista’ dduq in-nar feroċi ta’ paċi li d-dinja għandha ħabta tinsa... dejjem u biss jekk tmut kuljum għal dak li mingħalik taf, u b’hekk tagħmel wisa’ għall-ġdid. Hija l-anqas diska mqarba li qatt ħareġ il-Mjaw s’issa. Ġiet irrekordjata, immiksjata u mmasterjata ġewwa l-flat żgħir fejn jgħix l-artist. L-istrumenti fl-arranġament jinkludu żewġ kitarri differenti, kitarra bass, bagalja kbira tal-ivjaġġar, cajon żgħir tat-tfal, tazza tal-kristall, u skutella tal-ħadid.

Vizzju

Kantanta - Raquel | Kompożitur - Aidan Cassar | Awtur - Aidan Cassar

Vizzju ta’ Raquel, fuq kliem u mużika ta’ Aidan Cassar, b’ħoss modern u melodija b’saħħitha, tagħti emozzjoni u tagħmel il-kanzunetta etnika fuq stil pop kontemporanju. Bħal kull vizzju, l-imħabba hija daqstant perikoluża meta tgħaddi minn żmien iebes u esperjenzi koroh. Raquel spjegat, “Niftakar li ta’ età żgħira, bosta nies ġibduli l-attenzjoni biex ingawdi l-ħajja u nkun iżjed libera għax għad baqagħli żmien biex inkun f’relazzjoni. Huma ftit dawk li emmnu li tista’ ssir tħobb ta’ età żgħira u kemm għandha saħħa u sens l-imħabba.” Raquel qalet li “din il-kanzunetta tfisser ħafna għalija għax b’permezz ta’ Vizzju tista’ turi l-veru saħħa u kemm taffettwalna l-imħabba f’ħajjitna”.

Warajk

Kantant - Franklin Calleja | Kompożitur - Dominic Cini | Awtur - Etienne Micallef

Il-kanzunetta Warajk hija waħda ta’ tama u mimlija kuraġġ. Matul ħajjitna ngħaddu minn diversi mumenti differenti, kemm dawk sbieħ kif ukoll episodji negattivi li jittimbraw il-ħajja tagħna. Il-kanzunetta tagħti xaqq dawl lil dik il-persuna li għaddejja minn perjodu mdallam fil-ħajja tagħha u tisħaq li qatt mhu tard biex temmen li tista’ tinbidel u ssir bniedem aħjar. Minkejja li wieħed ikun konxju ta’ kemm żbalja jew kemm il-ħajja kienet iebsa miegħu, jista’ jagħmel l-almu tiegħu biex isir bniedem aħjar, billi jqum fuq saqajh għaliex se jsib dik il-persuna li tappoġġjah fit-triq tal-fejqan emozzjonali u forsi fiżiku wkoll. IIkliem jisħqu li biex tkun kuntent trid tgħix il-ħolm bħalma jgħixu t-tfal bl-innoċenza tagħhom u ttir ħellies fil-għoli maqtugħ mill-weġgħat tal-imgħoddi.

Sinfonija Ħiemda

Kantant - Miguel Bonello | Kompożituri - Aldo Spiteri u Bradley Spiteri | Awtur - Joe Julian Farrugia

Għalkemm ma taranix nitħallat ma’ kulħadd daqs ħaddieħor ma jfissirx li jien xi kwiet. Magħmul hekk, insib wens ġo qoxorti, mistħi, f’xi rokna mwarrba, bogħod mill-istorbju u l-folol li ma jagħrfunix. Imma fis-skiet waħdani tiegħi hemm dinja oħra, dinja li int ma tafx biha. Fiha mogħdijiet sbieħ tal-ħajja, fiha djalogu vivaċi għaddej bejni u bejn ruħi, fiha ħajja li ma tafx b’għira u mibegħda. Fiddinja tiegħi qatt ħadd ma jħossu tellief. Iħarsu lejja b’mod differenti, imma jagħmlu hekk għax qatt ma ttantaw jittawlu fid-dinja tiegħi. Il-bieb tiegħi dejjem miftuħ, imma ma jridux jafu. Fid-dinja siekta tiegħi hemm sinfonija sħiħa li intom ma tisimgħuhiex, imma għalija kapulavur.

Tgħid liema kanzunetta ser tirbaħ?

42 GWIDA Marzu 2021

Editorjal

ITTRA MINN OMM LI GĦADDIET MINN ĦAFNA!

Għeżież qarrejja,

Jiena Gertrude, mara li nipprova nlaħħaq ma’ kollox.

Studjajt it-Teoloġija, gradwajt darbtejn biex stajt ngħallem, iżda għaddejt minn żmien diffiċli. Dak iż-żmien kont għaddejja minn separazzjoni u skont ir-reliġjon Kattolika ma stajtx ngħallem is-suġġett li tant ħabbejt.

Minn għalliema spiċċajt koordinatur fiċ-ċentru tannisa ġo Ħal Far. Il-problemi li rajt kienu kbar, però b´determinazzjoni kbira xi wħud konna negħlbuhom u oħrajn jibqgħu hemm u nitgħallmu ngħixu madwarhom.

Dak iż-żmien kont sibt is-sapport mingħand ommi li kienet tgħin lili u ħafna nisa residenti wkoll. Ħafna drabi kienet tmur tiġborli t-tfal mill-iskola u ġġibhomli lura. Dak iżżmien ċentri tat-tfal ma kinux jeżistu.

Sfortunatament ommi ħallietna fl-età ta’ 55 sena u kull min kien jafha kulħadd bl-istess frażi, jgħid kemm kienet mara eżemplari li għexet għall-familja. Il-kanċer ħadhieli, kien agressiv ħafna u f´temp ta’ tliet xhur mietet. Il-mamà kienet tgħożż lil uliedi u dejjem tiġri bihom. Mietet fit-12 ta’ Diċembru tal-2010. Minn dakinhar ħajti nbidlet. Ridt nara 44 GWIDA Marzu 2021

kif ser inlaħħaq mat-tfal u max-xogħol. Hemm apprezzajt dak li ommi kienet tagħmel miegħi. Il-mamà kienet it-tielet id tiegħi. Kont immur ix-xogħol u l-Università b’ moħħi mistrieħ li t-tfal tiegħi, Victoria u Petra, kienu miżmumin u mitmugħin sew. Kont niġi nsib id-dar nadifa u platt sħun.

Fl-2011 iltqajt mal-partner tiegħi mill-Ġermanja u tlajt miegħu flimkien ma’ wliedi ġewwa Köln. Dak iż-żmien il-partner kien jaħdem darba fil-ġimgħa mad-Deutsche Welle, bħala ġurnalist. Il-paga kienet bilkemm isservi biex inħallsu l-kera. Biex tgħaxxaq ħriġt tqila bit-tielet tarbija, li llum għalqet 8 snin. Dak iż-żmien kont qed nagħmel Masters fl-Università ta’ Bonn fl-Ekumeniżmu.

Għedtilkom fil-bidu li jien nipprova nlaħħaq ma’ kollox! Żgur ma temmnunix jekk ngħidilkom li wara l-aħħar eżami tal-ewwel semestru bqajt sejra l-isptar għax ma bdejtx inħossni tajba. Hemm ibbukkjawli ċesarja għasSibt filgħodu u twieldet Yasmin fl-10 ta’ Marzu tal-2012.

Għamilt tliet ġimgħat id-dar nieħu ħsieb it-tarbija u grazzi għall-Kap tal-fakultà tal-Istorja, aċċettani bit-tarbija waqt il-lezzjonijiet. Trid tarani nredda’ u nibdel il-ħrieqi.

Dakinhar sibt iż-żewġt ibniet tiegħi ta’ spalla kbira; dak iżżmien kellhom madwar 12-il sena.

Editorjal

B’kollox jien omm ta’ ħamest itfal u nanna ta’ tnejn.

Victoria u Petra issa kibru. It-tnejn bil-familja tagħhom.

Imbagħad hemm Yasmin, Laila u Gianni. Gianni ż-żgħir għandu ħames snin, tifel ubbidjenti li jaf diġà erba’ lingwi.

Fil-Ġermanja ħdimt diversi xogħlijiet fosthom marrefuġjati. Kien xogħol iebes ħafna! Konna nirċievu refuġjati billejl fil-kampijiet; nagħmlulhom id-dokumenti u nibagħtuhom fir-reġjuni li għalihom ġew mibgħuta. Kont nagħmilha ta’ translator mill-Ġermaniż għall-Għarbi meta jkunu sejrin l-isptar. Ħafna drabi kont nakkumpanja nisa tqal.

It-tfal inħobbhom wisq u ridt nara x’ser nagħmel biex kull tifel u tifla jsibu l-imħabba bħalma sabu t-tfal tiegħi. Ma kinitx possibbli li nagħmel xi ħaġa l-Ġermanja, iżda Malta rnexxieli. Ftaħt l-ewwel ċentru tat-tfal u semmejtu Santa Rita għal ommi. Iċ-ċentru qiegħed fil-bypass ta’ Birkirkara (ftit ’l isfel minn Mater Dei) u l-kulur oranġjo huwa predominanti fl-emblema. L-orangjo jfakkarni fil-fjuri, fir-rebbiegħa u fir-riħa friska tal-baħar. Dan iċ-ċentru hu għażiż ħafna għalija għax xi darba kienet id-dar tiegħi. Ilpost hu komdu ħafna u joffri ambjent ta’ familja. Investejt iktar xħin rajt li dan il-proġett qed ikun ta’ suċċess u llum, St Rita Childcare Center, hu wieħed mill-ikbar ċentri li hawn f’Malta. Id-dar trasformajtha f’ċentru adekwat għat-tfal iż-żgħar. Komplejt investejt u kabbart is-soft play area u l-ġnien. Dak li jkun malli jiġi jara l-post biex jikteb lil uliedu jintlaqat mill-ewwel xħin jara l-ispazju ta’ barra!

Grazzi għall-ħaddiema li jaħdmu miegħi, iċ-ċentru hu eċċellenti fl-indafa. Ma nżomm ebda miżata biex jinkitbu t-tfal għax jien inpoġġi lili nnifsi fiż-żarbun tal-omm u l-missier, li min jaf kif ikunu għaddejjin biex irabbu lillfamilja u jlaħħqu mal-ispejjeż. Kif kont jien wara kollox!

Nużaw ir-riżorsi milli jkollna u dejjem għamilna kollox mingħajr ma nneffqu lill-ġenituri. Il-ħinijiet ma nagħfsux fuqhom, l-importanti li l-ġenituri javżawna minn qabel. Kull ġenitur japprezza ħafna li nagħmlu ma’ wliedhom u ħafna drabi nirċievi messaġġ li jdawwarli għajnejja bi dmugħ.

Minkejja li jismu Santa Rita, iċ-ċentru huwa multikulturali u ma hemm ebda sinjal reliġjuż. Nemmen li aħna kollha l-istess u r-reliġjon hi xi ħaġa personali. Infatti aħna niċċelebraw il-Milied u anke niċċelebraw ir-Ramadan li din is-sena se jibda fit-tnax ta’ April u jispiċċa fil-ħdax ta’ Mejju. Niċċelebraw il-kulturi li jagħmluna umani. Għandna tfal minn kull rokna tad-dinja. Taħlita sabiħa! Inzerta li waħda mill-ġenituri li jġibu t-tfal tagħhom fiċ-ċentru tiegħi kont nafha tfajla meta kont naħdem Ħal Far. Iċ-ċentru hu speċjali għax kulħadd jaħdem bi mħabba.

Jien nemmen f’dak li qalu l-UNICEF, “Għal kull tifel u tifla hemm id-dritt għat-tfulija”. Kien għalhekk li l-motto tagħna GWIDA Marzu 2021 45

Editorjal

għaċ-ċentru hu “Happy parent… happy baby”. Ħafna millattivitajiet li nagħmlu jirrikjedu natura u ambjent li jgħinu lit-tfal jitgħallmu ħafna. It-tfal jitqassmu bl-etajiet. Għandna l-grupp tat-trabi, li huwa minn erba’ xhur sakemm jibdew jimxu imbè. Imbagħad jimxu fil-grupp tat-tfal li għandhom sentejn. Fl-aħħar hemm il-grupp tat-toddlers u l-grupp talprekinders.

Taf kemm jiġu ommijiet barrranin li ma jkollhom lil ħadd min jieħu ħsieb lil uliedhom sakemm imorru għall-interview! Ġieli ġew ommijiet li jkunu qed irabbu waħidhom, li għandhom bżonn l-għajnuna tiegħi biex neħdulhom ħsieb it-tfal. Ngħidilkom id-dritt, il-post hu kbir u ma narax għalfejn ma għandix inżommhom free of charge. Bħalissa l-barranin għaddejjin bil-problema tal-ID card u sakemm jirranġaw il-karti, jien inżommilhom lit-tfal.

Iċ-ċentru nżommu free of charge kemm nista’. Kienu okkażjonijiet rari, eżempju għal xi festin, li jinġabru xi flus.

Illum il-ħajja iebsa u biex isservik il-paga mhux faċli. Allura kemm jista’ jkun nużaw riżorsi milli għandna u tiskanta kemm joħorġu isbaħ l-affarijiet. Apparti minn hekk kull min iġib it-tfal għandna, kulħadd bl-istess kumment, li t-tfal iħossuhom qegħdin id-dar. Fiċ-ċentru nimxu ma’ kurikulu u nħeġġu lit-tfal tagħna li jilagħbu kemm jista’ jkun barra.

Issa li se jkollna ġnien kbir tgħidx x’għandna preparat! It-tfal iridu jilagħbu biex jitgħallmu u jridu jitgħallmu jilagħbu. Iridu jitħammġu, b’hekk jikbru! Aħna xogħolna mhux li ngħallmu akkademikament. Dak inħalluh għall-iskola primarja.

Xogħolna hu li nqanqlu fit-tfal kurżità. Il-kurżità għall-ħajja!

L-hena tagħhom it-tfal fis-sajf, jixxarrbu bl-ilma bil-pipe, dak il-pjaċir tagħhom! Inkella meta nwaħħlu l-karti mal-ħajt barra kemm iħossuhom kburin! Trid tara x’tiċrita jkollhom 46 GWIDA Marzu 2021

fuq wiċċhom meta jiżżerżqu miż-żurżieqa u jiġu ġo tray talkuluri! L-hena tiegħi narahom jieħdu gost meta nkun Malta.

Tgħidli timmissja lil Malta? Ħafna! Hi art twelidi, l-art li tatni lsien uniku – l-Malti. Malli ngħid li jien minn Malta, in-nies iħobbuk. Meta mmur għand xi tabib, l-ewwel ma jgħidli “Valletta and Gozo”. Sintendi kull darba għajnejja jimtlew bi dmugħ. Inħossni wisq kburija xħin l-ajruplan jinżel flajruport. It-tfal jibdew jgħajtu, “Ma wasalna”, u n-nies kollha jiggustawhom għax inkunu tlaqna mill-Ġermanja jitkellmu bil-Ġermaniż u xħin naslu Malta jitkellmu bil-Malti. Tant jien kburija li l-librerija tiegħi hi mibnija apparti bil-kotba talUniversità, bil-kotba u rumanzi klassiċi Maltin.

Lanqas naf kif inlaħħaq! Ir-raġel jgħinni ħafna. Fiż-żminijiet ta’ qabel il-pandemija, kien iżomm it-tfal hu sabiex noqgħod ġejja u sejra Malta. Iżda xogħlu mhux dejjem jippermettilu minħabba li hu ġurnalist, u ġieli jiġu miegħi. Nirringrazzja lill-Mulej li hemm iz-zija Polly li teħodli ħsieb xi affarijiet u lill-maniġer Bernice Aguis li tmexxi ċ-ċentru b’tant dedikazzjoni. Il-carers imexxu ċ-ċentru b’attenzjoni u bi mħabba immensa. Inlaħħaq għax meta tkun qed taħdem mill-qalb u taf li veru qed tagħmel differenza fil-ħajja tannies, tiġik enerġija pożittiva.

Din kienet l-istorja tiegħi s’issa.

Gertrude Jekk interessat tkun taf aktar dwar iċ-ċentru tagħna żur www.facebook.com/StRitaMalta

Editorjal

L-IMBERKIN NISA! F’dan l-imbierek jum, magħruf bħala Jum il-Mara, spiss jiġru avvenimenti li jfixxklu ċ-ċelebrazzjoni ta’ din il-festa għannisa Maltin. Is-sena l-oħra ma tantx stajna niċċelebrawh kif nistgħu għax proprju dakinhar Malta kienet inkwetata blewwel każ ta’ Covid-19 li kien instab. Fl-2017, proprju f’Jum il-Mara, kienet waqgħet it-tieqa t’Għawdex u wkoll kienet poġġiet Jum il-Mara fil-ġenb! Issa naraw din is-sena x’ser toffri, imma aħna ta’ GWIDA ddeċidejna li ngħidu lin-nisa kollha qarrejja tagħna: Awguri f’dan il-jum! Intom taħdmu ħafna u mhux minn dejjem kontu tiġu ppremjati u onorati għal dak li tagħmlu.

Biss iż-żminijiet issa qed jinbidlu u l-mara fis-soċjetà qed tiġi aktar stmata.

Jekk hemm xi rġiel li qed jaqraw dan l-editorjal, mela nħeġġiġkom biex tal-inqas jew: 1. Tixtru warda lin-nisa; din ma tħaxxinx u ma jistgħux jgħidu li huma bid-dieta. Warda sabiħa tirrapreżenta l-ġmiel u l-isbuħija femminili, filwaqt li dak ix-xewk li jikber maz-zokk tal-warda jirrapreżenta s-saħħa tagħhom u l-fatt li mhumiex daqshekk vulnerabbli.

2. Hemm ukoll ġiżirajjen b’pendent sabiħ li jfakkar dan il-jum!

3. Jew inkella jekk mhux għaddejjin b’xi dieta, tista’ tixtri kaxxa ċikkulatini!

Kont taf li hemm ukoll ktieb li jfakkar nisa leġġendi f’Malta?

Jismu Amazing Maltese Women ta’ Kristina Chetcuti b’ 48 GWIDA Marzu 2021

illustrazzjonijiet ta’ Marisa Attard. L-istorja Maltija għandha tendenza li tiffoka fuq l-irġiel li kienu relevanti ħafna għallistorja, biss kien hemm diversi nisa ta’ qalb tajba li ħallew il-marka tagħhom fuq pajjiżna. Dan il-ktieb jiċċelebra n-nisa Maltin u jsegwi l-istorja tagħhom mill-qrib bis-saħħa tal-illustrazzjonijiet u stil ta’ comic. Dan il-ktieb speċjali jiddokumenta l-ħajjiet ta’ dawn in-nisa kuraġġużi li għexu ħajjithom għall-missjoni. Uħud huma ismijiet li nafuhom, imma ħafna huma nisa li kieku mhux għal dal-ktieb abbli jintesew. Pereżempju Clara La Spatara, ħaddieda li kienet rikjesta immens fi żmien il-Kavallieri, jew Mary Ellul li kellha saħħa ta’ supereroj u salvat qatigħ nies waqt it-Tieni Gwerra Dinjija, jew Maria de Dominici waħda mill-ewwel nisa qatt irreġistrati fl-istorja bħala artista madwar id-dinja.

Xtaqna wkoll nagħtu ġieħ lin-nisa fis-soċjetà Maltija li ħadmu għal xi ħaġa partikolari u li taw kontribut qawwi.

Irene Condachi – Twieldet fis-7 ta' Ġunju tal-1899 u ħallietna fl-1970. Kienet waħda miż- żewġ tobba nisa li kienu f'Malta waqt it-Tieni Gwerra Dinjija. Kienet waħda mill-pijunieri biex infetħet l-iskola tas-servizz mediku.

Kienet ukoll responsabbli li teradika l-iscabies mill-iskejjel tal-Gvern. Meqjusa bħala pijuniera fil-qasam mediku f'Malta.

Mary Meilak – Twieldet fid-9 t'Awwissu tal-1905 u ħallietna fl-1975. Mary kienet poeta Maltija u meqjusa bħala l-ewwel poeta femminili qatt irreġistrati f'Malta. Kienet ukoll l-ewwel mara li ppubblikat ktieb ta’ poeżiji. Mary kienet

Editorjal

mir-Rabat Għawdex u għal bosta snin kienet għalliema.

L-ewwel poeżija tagħha kien jisimha Faxx Nemel u kitbitha meta kellha 25 sena.

Mabel Strickland – Twieldet fit-8 ta' Jannar tal-1899 u mietet fl-1988. Mabel kienet politikanta u ġurnalista, kif ukoll bdiet l-Allied Newspapers Ltd, sid ta' ġurnal f'Malta. Fl-1935 saret l-editur tat-Times of Malta u Il-Berqa.

Dejjem iddefendiet b'passjoni l-libertà ta' ġurnal ħieles u indipendenti.

Agatha Barbara – Twieldet fis-sena 1923 u ħallietna fl2002. Agatha kienet it-tielet President ta' Malta u l-ewwel mara. Agatha kienet ukoll l-ewwel membru parlamentari mara f'Malta, l-ewwel ministru mara, l-ewwel aġent Prim Ministru mara, u l-ewwel President mara. Kien fl-1946 meta bdiet tinvolvi ruħha fil-politika mal-Partit Laburista. Bħala ministru tal-edukazzjoni kienet għamlet obbligatorja li t-tfal imorru l-iskola sa 14-il sena. Kienet il-moħħ ta' bini jew tkabbir ta' 44 skola. Taħtha bdew jitqassmu l-kotba b'xejn u l-istudenti tal-kulleġġ bdew jirċievu pocket money.

Gemma Portelli – Imwielda fl-1932 u ħallietna fl-2008, kienet attriċi Maltija. Ġemma ta' età żgħira bdiet fuq ixxandir permezz tar-Redifussion. Kien fl-1957 li ngħaqdet mar-Radju Muskittieri flimkien ma' Charles Clews u Johnny Catania. Ġemma tibqa' mfakkra għall-parti ta' Ġoma li kellha f'Baħar Wieħed. Fl-2000 ingħatat il-midalja għall-qadi tar-Repubblika u fl-2007 fil-Go Malta Television Awards ġiet onorata l-unur ta' Charles Arrigo Lifetime Achievement Award. Ġemma pijuniera fit-teatru Malti.

rokna żgħira. Kienet ukoll waħda mill-atturi u kittieba tas-sensiela popolari satirika tas-snin 80, Aħna aħna jew m’aħniex. Ħafna jafu lil Angela bħala dik il-persuna li dejjem mexxiet il-kanzunetta Maltija ’l quddiem, fuq il-programmi tagħha dejjem tat spazju biex iddoqq materjal ta’ artisti lokali. Angela xandret minn fuq diversi stazzjonijiet u kellha wkoll bosta programmi matul is-snin.

Roberta Metsola – Roberta twieldet fit-18 ta' Jannar tal1979 u hija membru tal-Parlament Ewropew. Reċentment Roberta ġiet eletta bħala waħda mill-Viċi Presidenti talParlament Ewropew, l-iktar rwol għoli li qatt okkupa Malti.

Dan l-irwol huwa t-tieni l-ogħla fil-Parlament Ewropew.

Helena Dalli – Imwielda fid-29 ta' Settembru tal-1962 u hija l-ewwel mara Maltija li qatt serviet bħala Kummissarju Ewropew nominat minn pajjiżna. Helena hi Kummissarju Ewropew għall-Ugwaljanza.

Hemm ħafna aktar nisa li preżentament qed jagħmlu unur lil Malta. Fosthom Hayley Bugeja fil-qasam sportiv u Emma Muscat u l-vuċi stupenda tagħha li qed issaħħar lil ħafna fil-kamp internazzjonali. Charmaine Gauci li bl-aktar mod għaqli qed tmexxi lil pajjiżna f’din il-pandemija. Insemmu wkoll lill-ministri nisa li qed jagħmlu xogħol tajjeb, kif ukoll il-membri parlamentari femminili. Il-lista ma tispiċċa qatt u kull mara jistħoqqilha ġieħ għal dak kollu li qed tagħmel ta’ ġid għal pajjiżna.

Daphne Caruana Galizia – Imwielda fl-1964, kienet ġurnalista, opinjonista u blogger Maltija. Daphne kienet ukoll tieħu ħsieb rivista fuq id-djar. Mara li qatt ma ddejqet tgħidha kif inhi. Sit internazzjonali poġġha lilha f’ lista mal-aktar 28 persuna influwenti fl-Ewropa. Daphne nqatlet b'mod brutali fl-2017.

Anna Bonanno – Anna Bonanno kienet l-ewwel mara fuq ix-xandir, hi tgħid li tinsab kburija li tul is-snin tagħha li għamlet bħala ġurnalista ħajret numru ta' nisa jidħlu f'din ix-xena wkoll.

Bdiet il-karriera tagħha bħala għalliema, iżda kulma damet ftit xhur f'din il-linja. Kienet ħasset li t-triq tagħha kellha tkun xi mkien ieħor u minn hemm kienet daħlet bħala ġurnalista. Hi waqfet mill-PBS lura fl-2004 u minn hemm kellha diversi avventuri oħra, infatti spiċċat irritornat l-Università wara madwar tletin sena fejn iffukat fuq ittraduzzjoni.

Angela Coleiro – L-ewwel mara transgender li ħadmet fix-xandir f'pajjiżna. Angela twieldet Tas-Sliema u bdiet ilkarriera tagħha fuq ir-radju fl-1985 fejn kienet tippreżenta GWIDA Marzu 2021 49

Editorjal

XI NGĦID FUQ L-GĦID?

Dak li nagħmel jien fl-Għid!

Sa minn mindu kont żgħir, fid-dar narmaw żewġ tipi ta’ siġar, dik tal-Milied li kienet tkun dejjem fir-rokna talentratura tad-dar; siġra bajda bil-boċċi kkuluriti u dawl iteptep waqt il-mużika stunata ħierġa mill-magna żgħira.

Imbagħad ikollna wkoll siġra oħra li narmawha eżatt xħin Ġesù jqum mill-mewt. Niftakar Sibt il-Għid qabel immorru l-quddies konna nidħlu fl-għalqa li għandna u naqtgħu biċċa zokk irqiq b’ħafna fergħat. Dan imbagħad ingeżwruh ġo vażun biex iżomm sod. Miegħu konna ndendlu flieles żgħar, bajd ikkulurit, messaġġi tal-Bibbja u meta konna niġu mill-quddies ta’ Sibt il-Għid konna ndendlu lil Ġesù Rxoxt fuq is-siġra. Dan minflok it-tree topper tas-siġra tal-Milied.

Dejjem hekk, dik hija t-tradizzjoni tagħna fl-Għid.

Imma żomm, din is-siġra kienet bħal tal-Milied eżatt ta, jiġifieri kellha r-rigali wkoll! Kull sena (anke issa li kbirt) nkun qed nistenna l-bajda tal-Għid. Meta kont żgħir kienet tkun dejjem l-istess, ċikkulata bajda b’xi ġugarell imdeffes fiha. “Ara tmisshom” kienet tgħidli ommi, għax tajjeb li nistqarr magħkom li jien daqsxejn wikkiel fejn jidħol il-ħelu.

Kont naqla’ bajda m’għand ommi, m’għand iż-żewġ nanniet u forsi oħra m’għand iz-zija meta kienet tiftakar. Għajnejja kienu jixegħlu xħin kont naqla’ bajda tal-Għid, kont nagħmel erbgħin jum bla ħelu allura tista’ tobsor l-għatx li kien ikolli għaċ-ċikkulata. Erbgħin jum mingħajr ħelu! Din kbira e, u trid tqis li f’dan iż-żmien ikolli żewġ birthdays x’niċċelebra, dak ta’ oħti u ta’ missieri! Għal dawn kont nagħmel patt ma’ Ġesù, biex jagħtini permess niekol biċċa kejk u ta’ dan ma

kontx niekol ħelu l-Ħadd! Għax tajjeb li ngħidu li l-Ħdud ma għandhomx jitqiesu mal-parti tal-erbgħin jum! (Din mhux mill-ewwel skoprejtha imma meta skoprejtha kont ħadt ir-ruħ).

Issa li kbirt u żżewwiġt, il-bajda nkun irridha xorta waħda!

Imma mhux ser nikkuntenta b’bajda komuni tafux! Anzi aktar kemm tkun differenti, aktar kemm tkun oriġinali, aktar nieħu gost. Issa din il-problema waqgħet f’idejn il-mara li ta’ kull sena jkollha tagħmel ir-riċerka tagħha sabiex issibli bajda aktar oriġinali minn tas-sena ta’ qabel.

Darba kienet ċikkulata bajda u pistaċċa, il-paċenzja kemm kienet tajba! Darb’oħra xtratli waħda ċikkulata tal-ħalib bil-gallettini favoriti tiegħi! Issa tal-erbgħin jum m’għadnix niflaħ nagħmilha, naraha wisq kattiverja li ma niħux imqar ċikkulata waħda. Apparti minn hekk, naħseb li billi tagħmel erbgħin jum ma tikolx ħelu, ma tkunx qed tgħix il-veru sens tar-Randan. Dik forsi tajba għal meta tkun żgħir fejn ma tifhimx l-affarijiet kif imorru. Meta tikber tinduna li jekk tigdem ilsienek u ma tgħidx affarijiet mhux xierqa, tgħid xi talba mal-familja, tħeġġeġ lil ta’ madwarek biex jgħixu ħajja tajba... hekk tkun aktar Nisrani. Apparti minn hekk inħobb li f’dawn iż-żminijiet nattendi xi eżerċizzi li jkunu qed isiru fil-parroċċi. Is-sena l-oħra minħabba l-pandemija, ħafna saru online u vera ħadna pjaċir fuq is-sufan nisimgħu u naraw l-eżerċizzi minn qassisin differenti. Vera titgħallem xi ħaġa ġdida kull sena u nħossni li qed ngħix il-veru sens tar-Randan.

GWIDA Marzu 2021

51

Editorjal

Apparti mill-bajd, tajjeb li ngħidilkom fuq il-famużi figolli!

Il-figolli huma tradizzjoni tal-Maltin kollha tista’ tgħid, kulħadd bir-riċetta tiegħu. Kulħadd juri kemm għandu figolla aħjar u hawn tispikka l-kreattività ta’ ħafna biddisinji differenti li joħorġu bihom! Imma l-figolli ma tantx għandi grazzja magħhom, dik l-intrita ma tantx iddoqqli, allura l-mamà jkollha tagħmilli figolli apposta għalija!

Importanti miksijin biċ-ċikkulata bajda u mingħajr intrita. Ħafna min-nies jgħiduli li qed niekol gallettina flok, imma xi trid tagħmel jekk l-intrita ma nħobbhiex! Issa skoprejt li f’ħafna ħwienet qed ibigħu l-figolli differenti, hemm dawk tal-gluten free u għandhom togħma vera tajba.

Sabiħ ukoll li ħafna ħwienet jagħmlu kollaborazzjonijet ma’ għaqdiet volontarji biex min jixtri figolla jkun qed jagħti donazzjoni lil entità partikolari. Din xi ħaġa vera sabiħa u ta’ min ninkoraġġuha iktar.

Issa li mlejna żaqqna bl-ikel tradizzjonali, tajjeb li nagħtu ħarsa lejn x’tista’ tagħmel fiż-żmien tal-vaganzi tal-Għid.

Meta kont żgħir dawn il-vaganzi kont inqattagħhom nagħmel il-homework għax kienu jagħtuna ħafna xogħol l-għalliema u forsi konna noħorġu ftit fil-weekend. Issa li kbirt, m’għandix homework imma naħdem! Allura xorta jkolli nippjana x’ser nagħmel fil-weekend! F’dawn iż-żminijiet l-hena tiegħi mmur mixja fil-kampanja, vera tinżillek għasel tara r-rebbiegħa tħaddar. Mixja (bil-maskra) forsi mal-ħbieb u wara tifrex ċarruta fuq il-ħaxix, toħroġ il-maggijiet tal-kafè u tferra’ ftit misħun u taqsam figolla! L-isbaħ Ħadd ikun taħt xemx tiżreġ!

52 GWIDA Marzu 2021

L-għalliema f’dawn iż-żminijiet ikunu għaddejjin bil“vaganzi”, avolja jkomplu jaħdmu u jippreparaw il-materjal għall-istudenti, jew inkella jwieġbu xi mistoqsijiet fuq is-sistema diġitali. Imma tal-inqas ma jkunux qed jgħallmu u forsi jieħdu ftit ħin ta’ mistrieħ.

Sabiħ li jekk int għalliem u qed taqra dan, infakkrek li f’dan iż-żmien jeħtieġ li tiddedika ftit ħin għalik innifsek.

Tajjeb li tibbukja ftit ħin ta’ rilassament, forsi xi massage tajjeb biex tneħħi l-istress, jew forsi xi ikla tajba malmaħbubin tiegħek, jew forsi tibbukja xi appartament jew kamra f’lukanda u tqatta’ l-vaganzi tiegħek hemm. Sabiħ li taqta’ ftit u ngħiduha kif inhi, għaddejtu minn żminijiet xejn faċli. Ta’ dan ħaqqkom li tkunu ppremjati, ħaqqkom ftit ħin għalikom biex tgawdu lil dawk ta’ madwarkom u lilkom infuskom!

Jekk mill-banda int ġenitur mela tajjeb li timla ftit il-ħin, tinsiex bil-pandemija ma tantx tista’ tagħmel wisq. Però hawn diversi affarijiet x’ tista’ tagħmel mat-tfal u tieħu pjaċir; forsi xi mixja mat-tfal fil-kampanja, jew tixtri xi ktieb u toqgħod taqrah bil-kwiet id-dar; lit-tfal, tista’ torganizza

Editorjal

ġurnata fejn issajjar il-figolli magħhom! Żmien sabiħ forsi biex tqatta’ ftit ħin ’il bogħod mid-dar f’xi appartament jew lukanda. Żmien li jgħaddi u tinsiex li ftit żmien ieħor u jibdew l-eżamijiet u l-istress jikber mhux ħażin! Għalhekk tajjeb li minn issa tibda taħseb kif ħa tistrieħ ħalli tilqa’ l-mewġ li ġej wara. Dejjem ftakar tobdi r-regoli u l-miżuri li joħorġu midDipartiment tas-Saħħa.

L-Għid hu żmien sabiħ. L-ewwel nett għax jaħbat firrebbiegħa u t-temp jibda jisħon xi ftit, in-natura tibda tarmi l-ġmiel tagħha, kif ukoll dawn huma l-ewwel vaganzi wara erba’ xhur taħdem! Għall-Insara dawn iż-żminijiet huwa t-tfakkira li Ġesù qam mill-mewt, allura sabiħ jekk int Nisrani tiċċelebra din il-festa billi tattendi xi funzjoni li ssir kemm f’Sibt il-Għid jew inkella Ħadd il-Għid. Wisq probabbli dawn il-funzjonijiet ikunu bil-bookings bħalma kienu l-funzjonijiet tal-Milied, għalhekk trid taħsiblu ftit qabel biex tirriserva post, peress li bħalissa l-Knisja qed tesa’ ħafna inqas minn dak normali.

Minkejja li għadu żmien biex niċċelebraw l-Għid, aħna xtaqna naħsbulu minn qabel ħalli tkun preparat kif tista’ tqatta’ l-Għid il-Kbir b’mod grandjuż (kif tista’).

Intervista

MIRAN SAPIANO

Qed tistudja biex issir l-ewwel mara bil-kwalifiċi fuq il-funerali!

Miran qed tistudja biex issir tanatologista, jiġifieri xi ħadd li jkun speċjalizzat fuq il-mewt u li għandu il-kapaċità jakkumpanja persuni li jkunu għaddejjin minn mumenti diffiċli fil-ħajja tagħhom. Il-kelma tanatoloġista ġejja millkelma Griega li tfisser mewt.

tendenza li kulħadd jibgħat il-fjuri, jibgħat il-kondoljanzi, mbagħad jasal il-funeral u msieken il-familjari jintesew.

Dik hija l-vokazzjoni tiegħi; li noffri dan is-servizz b’mod professjonali. L-aspirazzjoni tiegħi hi li nkun l-ewwel mara ċertifikata u professjonali biex nagħmel dan ix-xogħol.

Miran hija spiżjara u l-bżonn li tkun hemm għan-nies u tieħu ħsiebhom minn dejjem kien il-priorità tagħha. Però Miran tixtieq tieħu din il-professjoni fuq livell ieħor. Bħalissa Miran qed tistudja biex tispeċjalizza fuq kif tista’ tissapportja nies li għaddejjin minn telfa ta’ xi ħadd speċjali għalihom.

Imma din bdejtha għax f’Settembru ġralek xi ħaġa li biddlitlek ħajtek. X’ ġara?

Kont naħdem ma’ kumpanija kbira ħafna fil-qasam talfarmaċewtika, kont għal qalbi ħafna u qatt ma għaddieli l-ħsieb li nitlaq minn hemm. F’Settembru rċevejna l-aħbar li ħadd ma stenna, li din il-kumpanija kienet ser tagħlaq f’Malta u f’sittax-il pajjiż ieħor. Fl-istess waqt jien qed nistenna t-tieni tarbija tiegħi u tista’ timmaġina kif ħassejtni dakinhar. Però, inħobb inkun pożittiva u minn kull sitwazzjoni nipprova noħroġ il-pożittiv. Bdejt ninkuraġġa lili nnifsi li issa ġejja t-tarbija u wara nsib xogħol ieħor. Imma

Għaliex interessajt ruħek f’dan is-suġġett?

Meta aħna noffru servizz ta’ funeral, fejn qed ngħinu lill-familja torganizza l-funeral għal xi ħadd speċjali, aħna noffru servizz aktar personalizzat u uman. Tipprova tkun ta’ sapport kemm qabel, waqt u anke wara l-funeral. Għandna

56 GWIDA Marzu 2021

Intervista

xahar wara li ħadt l-aħbar, bdew jiġuni ħsibijiet f’moħħi li qatt ma kelli qabel. Mort inkellem lil missieri li jorganizza l-funerali u dan baqa’ ċċassat. Kellimt lill-ħbieb tiegħi u nkurraġġewni li hemm bżonn idejn ta’ mara f’dan il-qasam għax is-suġġett hu delikat wisq. Kelma ġġib lill-oħra u bdejt nitgħallem u nara lil missieri waqt xogħlu, u iktar ma beda jgħaddi ż-żmien aktar bdejt naffaxxina ruħi b’kemm hawn bżonn ta’ servizz iktar personalizzat.

Issemmi lil missierek b’passjoni kbira – min hu għalik John?

Aħna mrobbijin f’familja magħquda ħafna, qegħdin b’kollox erbat itfal u tlieta minna għażilna l-professjoni li nieħdu ħsieb lin-nies. Imrobbijin f’familja reliġjuża u missieri għandu valuri b’saħħithom ħafna, is-sens ta’ vokazzjoni li tara fih hija kbira u jieħu pjaċir ikun viċin tal-komunità.

Il-papà hu l-mudell ideali ta’ ħajti! Fuq livell personali għax nara ż-żwieġ tiegħu u kif jirrispetta lill-mamà u kif jaħdem għalina, kelli bżonn ikolli valuri sbieħ bħalu. Fuq livell ta’ xogħol, missieri mhux raġel ta’ skola, però dejjem irnexxielu jagħmel dak li ħolom u wasal bil-ħila tiegħu.

Missieri qatt ma stenna li jien minn karriera ta’ spiżjara ħa tiġi f’moħħi li nagħmel xi ħaġa hekk. Meta kellimtu weġibni, “Dik kienet il-biżgħa tiegħi, li meta niġi nieqes ħadd mhu ser jieħu ħsieb ix-xogħol tiegħi.”

Ma tħossokx skomda li waqt li qed tistenna tarbija qed titkellem fuq il-mewt?

Vera qed nistenna tarbija imma dan ix-xogħol idaħħlek fil-ħajja vera x’inhi. Hija ħaġa normali li nitwieldu u b’xi mod irridu mmutu. Jekk naċċettaw din ir-realtà, ngħixu aktar komdi. Apparti minn hekk, jien għandi tifel ta’ 5 snin u ftit ġimgħat oħra ser ikollna tarbija oħra, imma qabel il-kbir tlift tewmin ta’ erba’ xhur tqala. Mhux kull min qed jistenna tarbija, kollox ferħ u ward u żahar. Avolja tqila, xorta jgħaddu dawn il-ħsibijiet minn rasi. Napprezza ħafna l-miraklu tal-ħajja. Meta għaddejt minn dik l-esperjenza kerha tat-tewmin ma tantx sibt sapport. Il-ħolma tiegħi li apparti nkun speċjalizzata li ngħin lil dawn in-nies li għaddejjin minn żmien diffiċli, nixtieq ngħin lil dan il-grupp ta’ ommijiet li tilfu t-tfal tagħhom.

Xi tkun qed tistenna mara li tgħaddi minn dik l-esperjenza?

L-ewwel ħaġa, avolja t-tarbija tiegħek ma twellditx, fil-każ tiegħi trabi, għall-mara li qed iġġarrab din l-esperjenza, t-tarbija kienet teżisti mill-ewwel ġurnata meta saret taf li hi tqila. In-nies jgħidulek, “issa jerġa’ jkollok” u dik l-agħar ħaġa! Jekk jerġa’ jkolli, mhux ħa tieħu post dik it-tarbija li tlift, għax dawk xorta wliedi jibqgħu. Permezz ta’ kelma waħda kultant tħossok agħar! “Din tiġri lil kulħadd”, “Issa erġa’ prova” – dawn huma kliem li m’għandek qatt tgħid lil mara li għaddejja minn din l-esperjenza. Tant il-mara

tħossha waħidha f’dawn l-esperjenzi li lanqas ir-raġel ma jifhem xi jkun għaddej minn moħħha.

Li tgħid “kondoljanzi” jew “l-għomor”, x’taħseb fuqhom?

Dawn it-tnejn huma l-etiquette, bħal meta inti mort tieġ, hi ħaġa normali li tawgura lill- għarajjes. Meta tmur funeral tgħid dawn il-kliem. Però ħafna nies isibu diffikultà x’ser jgħidu wara. Jippruvaw jgħidu l-aħjar li jistgħu milli jafu u nużaw kliem bħal, “Issa qiegħed f’post aħjar”, jew “qed jitlob għalik”... Dawn mhumiex kliem ta’ faraġ għall-persuni li qed jgħaddu minn dan iż-żmien. Il-persuna m’għandha bżonn tisma’ l-ebda kelma, iżda kulma jonqosha hu taptipa fuq daharha mal-kliem “jien hawn għalik”, “jien nista’ biss nifhem id-dwejjaq li għaddejja minnu”... daqshekk!

Kultant anke affarijiet żgħar bħal tgħinhom fix-xirja, għax ġieli lanqas jieklu jkunu f’dik is-sitwazzjoni.

Xi tħoss bħala mara li taspira li tkun l-ewwel waħda li tagħmel dan ix-xogħol b’mod professjonali?

F’Malta naf minn tal-inqas 4 nisa li jagħmlu dan ix-xogħol.

Dan ix-xogħol hu assoċjat mal-irġiel normalment. Jien nixtieq inkun l-ewwel “funeral undertaker” ċertifikata.

Nemmen li l-irwol ta’ mara f’dan il-mistier ser jagħmel differenza kbira. Fejn jidħlu dawn il-mumenti delikati fil-ħajja, nemmen li l-mara għandha don speċjali. Iktar ma taħseb, it-twelid u l-mewt għandhom x’jaqsmu ħafna flimkien. Iċ-ċirku tal-ħajja bażikament!

GWIDA Marzu 2021 57

Intervista

UĠIGĦ KBIR F’DAHRI!

... u għad għandi 28 sena!

Mela dan l-aħħar bdejt nesperjenza wġigħ f’dahri u ftit wara bdiet taqbadni għeja. Nidħol norqod kmieni għax bl-għeja li tkun qabditni ma nkunx nista’ nżomm għajnejja miftuħa. Qaluli biex immur għand tabib u ta’ ras iebsa ma mortx u minflok ħadt ftit pinnoli għal kontra l-uġigħ. Imma kelli nagħmel xi ħaġa! B’kumbinazzjoni kont qed nitkellem ma’ ħabiba tiegħi li qaltli li kellha l-istess u l-affari kienet ġejja minn saqajha! Saqajja x’għandhom x’jaqsmu? Kemm ilni naħdem ma’ GWIDA, iltqajt ma’ ħafna nies u ftakart f’Caroline. Caroline Morales hija ortotista u taħdem ma’ Amrita Footcare Clinic u qtajt il-kurżità jekk l-uġigħ li qed inħoss għandux x’jaqsam.

malajr. Is-suletti qed joħolqulek forma ta’ saqajk biex inti jkollok is-sapport li għandek bżonn. Meta int qed tagħmlilha sapport, is-sieq ħa tkun aktar komda u tista’ tiffunzjona aħjar.”

Għedtilha, “Caroline, għandi wġigħ fiċ-ċinturin ta’ dahri u qed inħossni għajjien dal-aħħar”. Fil-pront qaltli mhux aħjar tagħmel check-up mal-podjatra. Tlajt sa Birkirkara u ratni l-podjatra tagħhom. Għamluli foot scan u eżaminatli tajjeb saqajja! Imbagħad kellhom makkinarju biex jeħduli l-forma ta’ saqajja u dak il-ħin stess saħħnu l-materjal u għamluli s-suletti! Ħadmuli s-suletta li kelli bżonn fuq id-direzzjoni tal-podjatra u rawni nimxi bihom. Ma temmnunix jekk ngħidilkom li xħin pruvajthom, l-uġigħ naqas drastikament.

“Naqqastlek il-pressjoni li kont qed tagħmel fuq il-muskoli.

Il-joint hu aktar mistrieħ. Għalhekk qed tħossok aħjar,” kienet pronta qaltli Caroline.

Ħa ngħidlek, evitajt ħafna problemi! Kulma kelli nagħmel kien sempliċi check-up. L-ewwel ġimgħa qaluli biex ma nilbisx is-suletta l-ħin kollu peress li s-suletti bidluli l-posture ta’ ġismi, “anke biex ma tagħtix xokk lil ġismek.

Ibda tella’ l-ħin bil-mod; l-ewwel ġurnata sagħtejn u wara żid għal erba’ sigħat,” qaltli tajjeb Caroline. Frankawli milli nagħmel xi forma ta’ operazzjoni jew li nieħu injezzjoni jew xi pirmli biex jgħaddili l-uġigħ u issa qed nimxi sew, dahri bomba u qed inkun għajjien ftit inqas. Ħallik millpain killers, fittex irranġa l-posture tiegħek billi tagħmel appuntament tas-saqajn. Għadek ma tafx kemm tistrieħ!

Imma għaliex mhux inħossni għajjien issa? X’għandha x’taqsam? Caroline qaltli, “Peress li int flat footed ilpożizzjoni tiegħek ma tkunx kif suppost, il-muskoli bdew jaħdmu iktar biex jikkompensaw għan-nuqqas fil-pożizzjoni tiegħek. Peress li qed jaħdmu iktar, kont qed tegħja aktar

Kif fhimt jien, dawn l-imberkin saqajn jaħdmu eżatt bħall-għajnejn, jekk ma tiċċekkjax il-lenti tibda tegħja u tistrapazza l-għajn. L-istess is-sieq; jekk ma tagħmilx iċ-check up neċessarju tista’ toħloq uġigħ bla bżonn.

Mhux għax qed tikber mela bilfors għandek tħoss l-uġigħ, Caroline qaltli, “anke mara ta’ 80 sena, jekk għandha wġigħ f’saqajha tista’ tagħmilha aktar komda u jgħaddilha.”

Dawn l-imberkin suletti ma ninżagħhomx issa minn saqajja, appena nimxi mingħajrhom inħossni skomdu. Bi 13-il sena esperjenza, Amrita għenuni ħafna u nixtieq nagħmlilhom reklam tajjeb għax vera nħossni sodisfatt! Ċemplilhom fuq 2122 3665 u fittex agħmel appuntament!

GWIDA Marzu 2021 59

TISLIBA BIL-PREMJU MARZU L-Ewwel Premju Rita Desira, Kirkop €20 Vawċer minn Gold Market It-Tieni Premju Ritiana Lia, Żurrieq Ktieb minn Horizons It-Tielet Premju Katya Cassola, Attard Ktieb minn Faraxa Ir-Raba’ Premju David Borg Attard, Birgu Ktieb minn Merlin Library

Soluzzjoni GWIDA Jannar

Mimdudin 1 Katrin; 3 Xemmex; 8 Adorabbli; 10 Eżami; 11 Tibet; 13 Elena, 15 Pudina; 19 Off(ertorju); 20 Adam; 21 Mulej; 23 Nefħa; 25 Bażi; 26 Mistura; 27 Qrara; 29 Baħar; 30 Krejn; 31 Urtat; 32 Niżen; 33 Sufan Weqfin 1 Kelma; 2 Trabixù; 4 Mrietel; 5 Xena; 6 Verità; 7 Mant; 9 Orgni; 12 Baram; 14 Eroj; 16 Domni; 17 Naffar; 18 Maħbubin; 22 (Off)Ertorju; 24 Baħnan; 26 Malta; 27 Qrun; 28 Asti

1.

3.

8.

10.

11 13.

15.

19.

20.

21.

23.

25.

26.

Mimdudin

Ħasel ta’ malajr malajr (6) Element kimiku li bih jagħmlu s-sulfarini u l-porvli (6) Sett sħiħ ta’ snin, jista’ jkun anki barranin (9) Kuluri(5) 11 Ħlejjaq tal-ġenna? (5) Mawra lewn ix-xemx? (5) Kumpassjoni (6) Telaq (3) Silta mużikali anki bil-kliem ta’ ġieħ lejn xi pajjiż jew anki klabb (4) Komda meta ssibha f’tarf ta’ bankina utli biex tinżel u titla’ faċilment b’siġġu tar-roti (5) Ħut irqiq tant li jittiekel sħiħ magħmul f’pulpetti (5) Ħeġġa, ħerqa, entużjażmu (4) Ċirku tad-deheb jew fidda li jintlibes fis-

Tisliba Bil-Premju Marzu Ibgħat is-soluzzjoni lill-GWIDA/ Tisliba Marzu, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 mhux aktar tard minn nhar It-Tnejn 15 ta’ Marzu.

60 GWIDA Marzu 2021

swaba’ tal-idejn (7) 27. Strument mekkaniku bħal dik tal-ħjata, pereżempju (5) 29. Jinfirex fuq is-sodda (5) 30. Ħafna (5) 31. Supperv, imqit (5) 32. Metall b’saħħtu ħafna (5) 33. Sħuna tajba, skont il-qawl (5) 1.

2.

4.

5.

6.

7.

Weqfin

Xorta ta’ żibeġ li msensel jagħmel kullana sabiħa (5) Fejn issib il-wardiet tal-wiċċ (7) Tip ta’ persuna li żżomm saqajha fuq l-art(7) Dawk tad-dawl tkun trid tibdilhom meta jmorru (4) Ara 9 Wieqfa (6,5) Il-Kap tal-Knisja Kattolika (4)

9 u 6. Avveniment bi kliem Taljan issa daħal fil-

12.

14.

16.

17.

18.

22.

24 26.

27.

28.

kalendarju kulturali Malti (5,6) Ġejjin u sejrin, dawn il-kontenituri x’aktarx jinkisru (5) Reputazzjoni (4) Jieħdu ħafna ħin (5) Tip ta’ arzella li fiha ssib perla (6) Tinħadem fuq trajbu biċ-ċombini bil-ħajt u l-labar tar-ras biex iżżomm max-xempju (8) Oġġett imgeżwer u marbut lest biex jintbagħat bil-posta (7) Kewkba (6) Dik il-parti tad-dublett jew qalziet li ddur mal-qadd (5) Ħżien, qras, togħma ta’ morra anki perjodu ta’ niket (4) Sitwazzjoni kerha u diffiċli dik ta’ bla kap u lanqas din (4)

Isem Indirizz Mob/Tel

Intervista

DENISE GRECH

Tisħaqq fuq l-importanza tal-kwalità tal-ikel tal-annimali!

Iltqajna ma’ mara li għandha ħafna annimali, fosthom klieb, qtates, fniek, gechos, fkieren u anke sriep; jisimha Denise Grech.

Denise u l-familja tagħha minn dejjem kienu jħobbu l-annimali u tista’ tgħid li tagħmel minn kollox biex tarahom jieklu bnin u jkunu f’kundizzjonijiet sani. “Ċaqlaqna d-dar biex ikollna ġnien ikbar għalihom u mhux għalina,” tgħidilna b’ċajta Denise. Hi tgħidilna li m’għandha ebda annimal favorit, anzi tisħaqq li kollha jħallu l-marka tagħhom.

Staqsejna lil Denise x’inhu l-aħjar ikel li għandna nagħtu lillannimali tagħna. Denise mill-ewwel fetħet il-kanuni li l-ikel li nagħtu għandu jkun minn prodotti li jkunu awtorizzati. Tispjega li meta tixtri ikel nej dejjem ara li jkun magħmul minn prodotti ċertifikati, għax jekk le, jista’ jkun hemm nuqqas t’attenzjoni li jikkawża ħsara jew mard. “Trid tixtri dejjem prodotti li huma ċertifikati u tħares li l-ingredjenti huma kollha tajbin għas-saħħa tal-annimal tiegħek. Meta jkunu lesti mill-fabbriki apposta, jkollhom anke vitamini skont in-neċessità tal-annimal,” tgħid tajjeb Denise. Ħafna huma dawk li għandhom xi kelb jew qattus u kien għalhekk li staqsejna lil Denise x’inhu l-aħjar ikel li dawn għandhom jieklu. Denise pronta twieġeb, “skont l-istil ta’ ħajja li jgħix sid l-annimal”. Aħna tlabnieha tispjega ftit fuq din u qaltilna bid-diversi tipi ta’ prodotti li wieħed jista’ jagħti lill-annimal tiegħu. “Jekk inti għandek stil ta’ ħajja attiva u ma tantx għandek ċans tlaħħaq, mela l-aħjar li tagħti hu d-dry food. Taf li dan l-ikel qiegħed hemm, ħriġtu u rajt l-annimal qed jiekol. Mentri jekk għandek iktar ħin fuq idejk tista’ tagħti r-raw food. Għal dan trid il-preparazzjoni, trid toħorġu u tara li m’għadux friżat u sservih; u wara taħsel sew ir-reċipjent li l-annimal jiekol minnha.” Denise tgħidilna li kwalunkwe ikel li għandu marka tajba hu tajjeb għall-

annimal, għalhekk kemm jekk hux dry food jew raw food (BARF diet) it-tnejn huma tajbin.

Fuq it-treats li nagħtu lill-annimali, Denise tisħaqq li wieħed għandu joqgħod attent li jagħti bil-qies u li ma ġġibx l-annimal tiegħek overweight. “Fuq il-pakketti dejjem ikun hemm miktub kemm għandek tagħti treats lill-annimal tiegħek. Importanti li dawn ikunu healthy ukoll,” tgħidilna Denise. Anke fuq il-ġugarelli ta’ dawn l-annimali, Denise tgħidilna li l-kumpanija tagħha timporta ġugarelli ta’ kwalità. “Għandna ballun partikolari tajjeb biex tnaddaf is-snien tal-klieb. Dan il-ballun ma jitqatta’ b’xejn, issnien jidħlu fil-ballun u jagħmlu marka, imma anke jekk tipprova taqbad sikkina mhux ser jirnexxilek tqattgħu!” tgħid Denise.

Denise flimkien mal-familja tagħha dalwaqt ser jagħlqu 15-il sena jaħdmu fl-industrija tad-distribuzzjoni tal-ikel tal-annimali. Iġibu ikel għal kwalunkwe pet u anke għandhom ikel speċjalizzat għallannimali eżotiċi; Denise tgħidilna li f’Malta hawn ħafna nies li jieħdu ħsieb annimali ta’ dawn it-tip. “Min jixtri l-prodotti tagħna jkollu moħħu mistrieħ li l-annimal qed jiekol xi ħaġa bnina u jkollu saħħa tajba. Għandna rispons tajjeb ħafna anke mingħand veterinarji,” tgħid Denise. F’isem Glad Enterprises Ltd, Denise tgħid li joqogħdu ferm attenti x’ikel qed jingħata’ lill-annimali u jimpurtaw prodotti ta’ kwalità biss.

Il-ħaddiema kollha ta’ Glad Enterpises huma mħarrġa biex jgħinu lill-klijenti f’kull mistoqsija li jkollhom fuq is-saħħa u ħajja talannimal. Dawn jistgħu jagħtuk pariri siewja u suġġerimenti biex l-annimal tiegħek jibqa’ dejjem san.

Tel: +356 2744 7799 www.glad.com.mt GWIDA Marzu 2021 63

EPISODJU 5/ L-EWWEL STAĠUN

IN-NAGĦĠA L-MITLUFA (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

X’ġara s’issa?

Ninsabu fil-Music Hall fejn il-banda qiegħda ddoqq bħas-soltu. Jeffrey kien qiegħed idoqq waqt li lemaħ liċ-ċkejken Victor fl-entratura jxejjirlu u eċitat. Dak il-ħin imbela’, Jeffrey ma kienx jaf x’ser jaqbad jagħmel, ħares lejn il-kollegi tiegħu u poġġa l-istrument tiegħu mal-art, filwaqt li ħarab jiġri lejn Victor.

Jeffrey: Il-mummy fejnha?

Victor: Mhix hawn (smiles)

Jeffrey: Mela kif ġejt hawn?

Victor: Waħdi!

Jeffrey: Int trid xi daqqtejn illejla? La tkun taf il-mummy, aqta’ x’se tagħmillek!

Jeffrey ma ħa xejn gost bil-preżenza ta’ Victor, u dan xħin ra lil missieru hekk, minn eċitat inbidel f’serjetà kbira. Jeffrey jaqbadlu jdejh u jieħdu taħt il-palk biex ikun jista’ jkellmu aħjar.

Victor: Inti milli se tagħmel lilek qed tibża’.

Jeffrey: Ħa tirrispondi wkoll! Issa ma tafx li jien xogħol inkun u ma nistax niġi nwasslek lura.

Victor: Issa kif ġejt immur.

Jeffrey: Ma tmur xejn waħdek dan il-ħin.

Victor: Għala? Għax joħorġu l-ladies jaħdmu fit-triq.

Jeffrey: Issa nagħmillek il-ladies fit-triq int. Xebgħa tajba trid. Kif ma indunatx li ħriġt il-mamà?

Victor: Għax qaltli li sejra għand Lina ta’ taħtna biex tgħinha bil-baby...u ġejt ftit s’hawn.

Jeffrey: Ġejt ftit s’hawn biex taqla’ l-inkwiet. Ma tafx li mhux suppost tiġi iktar hawn.

Victor: Ħa ndoqq waħda papà, waħda, sakemm toħodni lura. Please, please!

Eżatt fil-pront, Pawlu s-sid tal-Music Hall ra lit-tifel u mar fuq Jeffrey jgħidlu biex iħallih idoqq. Iżda Jeffrey qallu bis-sitwazzjoni u staqsieh jistax jieħdu d-dar, iżda dan wieġbu li xogħlu ma kienx lest. Ta’ xejn insista Jeffrey, ma’ Pawlu ma ġabhiex żewġ u Victor bi tbissima kellu joqgħod hemm.

Jeffrey: Itla’ doqq, kif ngħajjatlek, m’hemmx biki, dritt għad-dar ...Issa naraw x’se nivvinta ’l ommok.

Victor daħal inkiss inkiss fuq il-palk u beda jdoqq id-drums.

Sylvana u Julia komplew jaqraw mid-djarju ta’ Lydia. Din id-darba Lydia kienet semmiet lil oħtha u kienet kitbet hekk: Spiss naħseb f’oħti. Jekk tinsabx tajba, jekk taħsibx fija, in-nagħġa l-mitlufa, hekk kienet tgħajjatli Luċija, in-nagħġa l-mitlufa forsi għax bħan-nagħaġ għandi wisq ftit esperjenza tal-ħajja u tan-nies. Nintilef malajr, nafda wisq u ma nafx fejn inrekken ruħi. Inħoss in-nuqqas t’oħti, forsi anke hi qed taħseb fija, nispera li għall-inqas ma tispiċċax in-nagħġa l-mitlufa bħali, dik li trid min isalvaha mis-sitwazzjoni msejkna tagħha.

Ara jien spiċċajt hawn nistenna ma nafx xiex u ma nafx min. X’se jiġri minni issa, ħa nibqa’ dejjem in-nagħġa l-mitlufa? Ħajti qatt mhu se tmur għall-aħjar? Hemm xi ħadd qed ifittixni se jsalvani? Jekk iva ddumx ma tasal.

Mur għidilha li dak li kien ser isalvaha kien qed idur triq triq il-Belt biex ifittixha! Povru Mario jistaqsi lil kull raġel li jara fuq Lydia, forsi ma tafx kif xi ħadd lemaħha. Miegħu biex jassistih kien hemm sieħbu Ġanni li kien għeja jisma’ d-deskrizzjoni ta’ Lydia, “Għajnejha kannella... Irqiqa...”. Iżda kulħadd kien iwieġbu li qatt ma raha u li kien hawn ħafna b’dik id-deskrizzjoni. Mario kien iddiżappuntat għall-aħħar, il-lejl beda dieħel u Ġanni beda jinkwieta fuq kif ser jaslu lura, dar fuq Mario u ssuġġerielu biex jinġabru. Mario induna li kien In-Nagħġa L-Mitlufa - 84

GWIDA Marzu 2021 65

EPISODJU 5/ L-EWWEL STAĠUN IN-NAGĦĠA L-MITLUFA (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

sar il-ħin u kien ser jitlaq.

Iżda eżatt xħin kienu ser jaqbdu t-triq lura, jaraw lil Alvio jbus mara fit-tarf ta’ triq. Hu deher li ried jeħles mill-mara, iżda hi kienet donna ffissata fuqu u daħlitlu ftit flus fil-but. Fil-pront dan Alvio jilmaħ lil Mario, għarfu mir-ritratt li kellha Lydia fid-djarju! Alvio telaq ħesrem lill-mara biex jara jekk dan li ra hux minnu. Dik baqgħet issejjaħlu filwaqt li tistiednu li jerġgħu jiltaqgħu darb’oħra, imma hu ma kellux moħħ, ried jilħaq jara lil Mario mill-viċin. Ġera ġirja biex jara jilħaqhomx imma laħqu għebu, kien hawn li ħareġ ir-ritratt mill-but ta’ Lydia u Mario li kien seraq. Ikkonvinċa lilu nnifsu li hu kien! Ra lil Mario!

Kien wasal il-ħin li Guido jiltaqa’ bil-moħbi ma’ Victoria. Dawn ftiehmu li filgħaxija kellhom jiltaqgħu fil-ġnien tal-palazz. Guido kien anzjuż u ma felaħx jistenna. Victoria ratu minn metri ’l bogħod, ħarset lejh bi tbissima u mxiet fid-direzzjoni tiegħu filwaqt li għajtitlu.

Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido: Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

66 GWIDA Marzu 2021

Ħallejtni naħseb ...X’ittra kienet li semmejt? Taf fejn qiegħda Lydia?

Iva għalhekk għidtlek tiġi, għax naħseb li mhux sew kif qed tigdiblek il-mamà, kif qed jigdiblek kulħadd!

X’jiġifieri? Min iktar qed jigdibli?

Tgħid lil ħadd li se ngħidlek għax iġġibni fl-inkwiet.

Le ma tarax!

Lydia mhux vera qiegħda għand il-Klarissi, il-mama gidbitlek.

S’hemm indunajt...imma taf fejn qiegħda mela?

Lil Lydia aħjar tinsieha. Jekk għandek tħassar it-tieġ aħjar tħassru, għax il-mamà qatt mhu ħa tħassru, tridha tiżżewġek bilfors.

Bilfors?!

Il-finanzi qed jonqsu u l-papà m’għadux magħna, jiena u Lydia bilfors irridu niżżewġu biex inkunu komdi, ġuvni minn familja tajba naturalment....

Għala qed tgħid bilfors? Lydia trid tiżżewwiġni le?

Aħjar tinsieha għax ħa tweġġgħak. Naf li għalik diżappunt, imma inti l-importanti li tintrabat mal-familja tagħna le, kulħadd jirrispettani, issa tkunx oħti, jew ...jew jien ...ma tagħmilx differenza.

Victoria issa ħa nirrabja, ġagħaltni niġi hawnhekk, biex tgħidli fejn hi Lydia. Taf fejnha jew le? U l-ittra x’inhi li bdejt issemmili dalgħodu?

Lydia ħarbet, lanqas il-mamà ma taf fejn qiegħda eżatt. Hemm kollox fl-ittra! Ħallitilkom ittra? Nista’ naraha?

Le leħqet żammitha l-mamà. L-ittra mhux lilna ħallietha imma lil Mario.

Mario min hu?

Mario jġibilna l-ħut.

U għala ħallietha ma’ Mario l-ittra?

Għax Mario u hi jinnamraw.

X’inhu?

Ilhom sena u nofs jiltaqgħu.

Victoria jekk qed tigdeb ħażin ikun għalik!

In-Nagħġa L-Mitlufa - 85

EPISODJU 5/ L-EWWEL STAĠUN

IN-NAGĦĠA L-MITLUFA (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Victoria: Guido:

Għaliex għandi nigdiblek?

F’din il-familja m’hawn ħadd li jgħid il-verità? Din serja li qed tallega fuq oħtok.

M’intix tara li jien qed nipprova ngħinek!

Din gravi, gravi ħafna. Urini din l-ittra, probabbli ma fhimthiex.

Qed tinsultani issa. Diġà għidtlek l-ittra qiegħda għand il-mamà, imma ma nafx x’għamlet biha issa.

Jiġifieri jekk insaqsi lil ommok tgħaddihieli.

Le please, ħa ġġibni fl-inkwiet, wegħedni li ma tgħid lil ħadd.

Imma jien irrid nara din l-ittra x’fiha.

Għidtlek x’fiha għala mhux temminni. Qed nipprova nurik li Lydia mhux tajba għalik. Taħseb li ommi ħa ttik l-ittra? Gidbitlek u qaltlek li qiegħda għand is-sorijiet. Ma taħsibx li xorta ħa ssibha diffiċli?

Ikkalma!

Jien kalma qiegħda,int ma nafx!

Ikkalma, bilfors fhimt ħażin, għadek żgħira biex tifhem ċertu affarijiet u ħawwadt il-fatti. Il-provi ma jeżistux ta’ dan li qed tgħid.

Għajnejn Victoria daru bid-dmugħ u tagħtih daqqa ta’ ħarta filwaqt li resqet minn ħdejh. Guido baqa’ jsus warajha jistaqsiha fuq l-ittra.

Guido:

Victoria:

X’iktar kien hemm fl-ittra?

M’intix tara li hi ma tħobbokx, ma tridekx. Jien inħobbok.

Guido waqaf, iċċassat b’dak li sema’. Victoria tersaq lejh u tipprova tbusu, iżda hu jimbuttaha u jibqa’ jħares lejha.

Guido:

Victoria x’inti tagħmel?

Victoria tinfexx f’bikja u taħrab lura ’l ġewwa fejn kien hemm Luċija tistennieha bla paċenzja ħdejn il-bieb biex issakkar. Luċija tinduna li Victoria kienet qed tibki, iżda din ma tagħtix kasha u tibqa’ tielgħa f’kamritha b’qalbha sewda.

Sadanittant, Lydia kienet qiegħda fil-bar ta’ Polly. Bar mimli baħħara jistennew lil Lydia tkanta, iżda tinduna li l-mikrofonu ma kienx qed jaħdem. Lydia tmur fuq Polly biex tgħidilha bil-ħsara. Polly taċċerta li Reno kien iċċekkjah qabel, iżda xħin Reno jmur biex jara x’kien ġara, jinduna li l-mikrofonu kellu l-wire maqtugħ!

Reno:

Lydia:

Dan maqtugħ. Ġbidtu xi naqra sabiħa?

Le jien issa tlajt. Lanqas missejtu, ma ċaqlaqt xejn.

Lilly tara l-kommossjoni u tmur ħdejhom biex tara x’ġara. Reno jaċċertahom li kien ser isewwi kollox u ħeġġiġhom biex imorru lura ħdejn il-baħrin. Polly tħares lejn Stella b’mod suspettuż filwaqt li din tinduna u ddawwar subgħajha ġo xagħarha biex taparsi mhux tagħti kas. Polly marret ħdejha biex tara jekk kinitx hi.

Stella: Polly:

Stella: Polly:

Stella:

Xi ġralha l-prinċipessa. Ma tistax tkantalna llum?

Le għax kumbinazzjoni maqtugħ il-wire.

Affarijiet li jiġru Poll. Imma qisha fejn tmiss hi jieħu n-nar din it-tifla hux?!

Jew fejn ideffes denbu x-xitan Stell!

Kieku nista’ ngħinkom imma ma nifhimx f’dawn l-affarijiet u aħjar inkompli ma’ dan għax nieżla xita ta’ In-Nagħġa L-Mitlufa - 86

GWIDA Marzu 2021 67

EPISODJU 5/ L-EWWEL STAĠUN IN-NAGĦĠA L-MITLUFA (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

laned.

Polly: Stella: Polly:

Stella: Polly:

Stella: Polly:

Prosit minn fommok ’l Alla. Kompli, ma ntellfekx. (f’widnejn Stella tpespsilha) Ħabat tajjeb li qed tagħmel landa tajba llejla, għax bihom se tħallasli d-danni li saru fuq il-proprjetà tiegħi.

Tħallas hi jekk trid. Jien x’għandi x’naqsam?

Aqtagħha b’din l-għira sfrenata għax ħa niksruha jien u int Stell. Fhimtni?

Ma nafx x’inti qed tallega, imma mhux sew neħilha jien.

Mela min jeħilha ħi? Kompli qabel ma tifqagħli l-bużżieqa.

U ejja Poll, sorry, Iva nammetti tajjeb hekk, imma ġġagħalnix inħallashom għax imsallba qiegħda.

Missek ħsibtha qabel!

Reno jara l-frustrazzjoni f’wiċċ Stella u jikkonvinċi lil Stella li kien ser ikellimha hu. Iżda Polly taħtfu u tgħidlu li qed ifissidha żżejjed!

Il-lejl daħal ġmielu, Jeffrey u Victor irritornaw lura d-dar. Iżda Jeffrey kien miġġieled minn m’ibnu.

Victor:

Jeffrey:

Ħa tibqa’ ma tkellimnix papà?

Taf kemm stajt iġġibni f’ inkwiet m’ommok illum. Irringrazzja ’l Alla li kienet għadha għand Lina. Issa orqod.

Victor jidħol fis-sodda biex jorqod, iżda qabel għalaq għajnejh irringrazzja lil missieru tal-paċenzja li ħa bih dik il-lejla. Fil-pront tidħol Carmen u tistagħġeb kif tara lil Jeffrey id-dar daqshekk kmieni. Jeffrey jgħidilha li dakinhar kien bagħathom kmieni. Carmen tittawwal fil-kamra ta’ binha biex tarah rieqed filwaqt li tgħidlu minn taħt l-ilsien, “Orqod sbejjaħ tal-mamà!”

Reno kien qed jagħlaq il-bar ta’ Polly u Stella kienet miexja fi triqitha għad-dar tagħha. Iżda qabel titlaq Stella tirringrazzja lil Reno talli qabeż għaliha. Hu jgħidilha biex trabbi l-għaqal u jħeġġiġha biex ma tibqax bil-lanżita ma’ Lydia.

Reno:

Stella: Reno:

Stella: Reno:

Mur kun imbierka. Rabbi l-għaqal imma.

U jien Ren, minn dejjem qisni nagħġa mitlufa.

Eh l-aqwa li xi darba jew oħra tinstab, tingħaqad mal-merħla t-tajba u tinsa l-passat.

Naqra diffiċli Ren. Xxxx....Min jisimgħek, kulħadd xi darba jew oħra jħossu mitluf, l-importanti li tagħraf it-triq tas-sewwa u tintefa’ fuqha. Tħares ’il quddiem mhux lura dik it-triq.

Stella titbissimlu u jitilqu lil xulxin għal triqithom.

Alvio kien għadu barra, bis-sigarett f’ħalqu jħares lejn ir-ritratt. Dak il-ħin kien qed jhewden jekk hux ser jerġa’ jara lil Mario. Kien konvint u kien determinat li jkellmu. Stella waslet fil-post fejn kellha tasal! Mhux id-dar tagħha tafux imma ġo sodda ma’ klijent, ħarset lejh, qamet mis-sodda, ħaditlu l-flus mill-kartiera u libset. Oscar dak il-ħin kien qiegħed fuq bank barra, ħares lejn it-tpenġija li kien għamel lil Angela u beda jħares lejha filwaqt li jaħseb fuq x’għamlitlu. Angela dak il-ħin kienet qiegħda tħares mit-tieqa għal barra tiftakar fil-ħmerija li kienet għamlet. Victor kien fil-kamra tiegħu, ma kienx rieqed imma kien qam jgħodd il-flus li kien qala’ dakinhar. Jgħodd kull penny u jitfa’ fil-jar li kellu taħt is-sodda. Kien qed jgħaqqad kemxa! Victoria dak il-ħin kienet għadha tibki u Guido kien qiegħed fuq id-desk tiegħu jpejjep sigarett b’tazza whiskey tistennieh f’idejh, jaħseb. Mario kien qiegħed fuq id-dgħajsa jaħseb fuq ilmaħbuba tiegħu u Lydia kienet qiegħda ħosbiena tgħannaq id-djarju tagħha.

68 GWIDA Marzu 2021

In-Nagħġa L-Mitlufa - 87

Editorjal

IĊ-ĊENTRU ARRUPE

Flimkien nistgħu nagħmlu aktar. Inżommu l-entużjażmu u nimxu ’l quddiem lejn il-progress.

Addattament Claudia Cini

Skont il-UNICEF, bejn wieħed u ieħor, madwar id-dinja hawn 153 miljun orfni. Dan minbarra dawk it-trabi abbandunati, mormija jew imċaħħda mill-familjari tagħhom stess minħabba xi impediment jew diżabilità. Huwa stmat li ta’ kuljum 5,700 tifel u tifla jisfaw orfni. Dan jiġri minħabba l-gwerer, diżastri naturali, faqar, mard, stigma, superstizzjonijiet u nuqqas ta’ kura tas-saħħa bażika. Din is-sena Missio, l-uffiċċju karitattiv tal-Knisja Kattolika, ħaseb li jgħin lil tant tfal orfni li jgħixu f’diversi orfanatrofji mxerrda mad-dinja kollha sabiex taslilhom l-għajnuna neċessarja. Dan ħalli jkollhom saqaf fuq rashom sigur, sodda fejn jorqdu, ilma nadif, ikel, ħwejjeġ, mediċini, ċans għall-edukazzjoni u fuq kollox ħafna mħabba biex jgħixu ħajja kemm jista’ jkun komda.

Sfortunatament, inċidenti relatati ma’ mines splussivi huma komuni ħafna fil-Kambodja, fejn b’kollox seħħew aktar minn 25,000 inċident. Għat-tfal li jsoffru diżabilità, il-futur 70 GWIDA Marzu 2021

jista’ jkun wieħed inċert. Iċ-ċentru Arrupe f’Battambong, joffri għajnuna lil dawn it-tfal u adoloxxenti sabiex jirnexxu u jibnu futur sabiħ għalihom infushom. Barra minn hekk, iċ-ċentru jilqa’ fih ukoll tfal morda bil-poljo u mard ieħor.

Minbarra kenn, ikel u kura tas-saħħa, iċ-ċentru Arrupe joffri mħabba, investiment fl-edukazzjoni u opportunitajiet ta’ karrieri lil dawk li jixtiequ. Permezz ta’ dan iċ-ċentru, it-tfal u ż-żgħażagħ ikollhom diversi opportunitajiet biex jibnu futur sabiħ u jagħmlu impatt fuq il-futur tal-familji u n-nazzjonijiet tagħhom.

Wieħed mit-tfal li bħalissa qed jgħix fiċ-ċentru Arrupe huwa Dara, tfajjel ta’ tlettax-il sena mwieled fil-Majjistral tal-Kambodja. Flimkien ma’ ħutu, bniet u subien, Dara kiber fir-razzett tal-familja fir-raħal rurali ta’ Koh Kralar.

Madwar sentejn ilu, Dara kellu inċident li bidillu ħajtu kompletament. Meta ma jkunx l-iskola, it-tfajjel ta’ spiss kien jgħin lill-ġenituri u lin-nannuh madwar ir-razzett.

Editorjal

Darba, huwa u miexi m’oħtu ż-żgħira u nannuh qalb l-għelieqi biex jiġbru l-merħla, it-tfajjel lemaħ xi ħaġa tleqq fl-art li qanqlitlu kurżità u ma ħasibhiex darbtejn biex jiġborha. Beda jdawwarha bejn idejh ċkejknin u sa anke beda jsammar biha ma’ zokk ta’ siġra, sakemm fiddaqqa u l-ħin splodiet f’idu. Oħtu ġriet għall-għajnuna, filwaqt li nannuhom ġarr lil Dara mitluf minn sensieh lejn il-dar fejn xi nies mil-lokal tawh l-ewwel għajnuna.

Intbagħtet ambulanza biex tieħu lit-tfajjel l-isptar; li l-kundizzjoni tiegħu kienet waħda mwiegħra.

L-oġġett li Dara ġabar mill-art ma kien xejn għajr mine splussiva li ħallietu b’parti minn idu l-leminja nieqsa, filwaqt li l-frak tal-ħadid li tar minnha affettwalu l-vista t’għajnejh. Il-ġenituri ta’ Dara bdew jinkwetaw dwar ilfutur ta’ binhom, għaliex kienu jafu li l-għajnuna li t-tfajjel kellu bżonn la seta’ jirċeviha minn darhom stess u lanqas kienu jaffordjawha. Jekk Dara jibqa’ jgħix magħhom żgur li kien ser imur lura speċjalment fil-vista t’għajnejh, li għall-bidu kien tilifha għalkollox, għaliex ma kellhomx ir-riżorsi biex jgħinuh. B’xorti tajba, iċ-ċentru Arrupe semgħu bl-inċident, avviċinaw lill-ġenituri ta’ Dara u offrewlhom l-għajnuna kollha li binhom kellu bżonn sabiex jimxi ’l quddiem fil-ħajja u jkun indipendenti.

Dara huwa tfajjel mimli enerġija, iħobb jilgħab u jħobb jagħmel ħbieb ġodda. Il-ħolma tiegħu hija li xi darba jżur l-Awstralja. Dara tista’ tgħid li huwa tfajjel ferrieħi u jħobb il-ħajja. Għandu futur sabiħ quddiemu, però għandu bżonn min ikun miegħu, jigwidah u jagħtih dak li jeħtieġ biex ikompli jsaħħaħ il-kapaċitajiet tiegħu.

Il-familja ta’ Dara huma grati ħafna lejn l-Isqof Enrique Figaredo Alvargonzalez SJ u ċ-ċentru Arrupe li wrew tant ġenerożità ma’ binhom sabiex ikollu futur sabiħ lejn xiex iħares. Bis-saħħa li Dara qed jgħix f’dan iċ-ċentru, fejn jinsab kuntent ħafna, huwa jista’ jattendi skola speċjali li tgħinu fl-impediment tal-vista, tgħallem il-Braille u għandu ħbieb li jilagħbu l-futbol u l-baskitbol flimkien, u jgħinuh f’kulma jkollu bżonn.

u tfal oħra f’sitwazzjonijiet simili permezz ta’ Missio Malta, li huma l-idejn u l-qalb t’Alla fost il-bnedmin tad-dinja kollha.

Wieħed mill-ħbieb ta’ Dara, li għandu influwenza qawwija fuqu f’dawn is-sentejn li ilu jgħix fiċ-ċentru, huwa Chen, żagħżugħ li wkoll huwa vittma tal-mines splussivi. Chen jgħin ħafna lil Dara speċjalment fix-xogħol tal-iskola u flimkien jipprattikaw l-isports. Grazzi għaċ-ċentru Arrupe, il-ħolma ta’ Dara u tfal oħra bħalu hemm tama li tista’ ssir realtà. Madanakollu, iċ-ċentru li qed jilqa’ fih tant tfal vulnerabbli, jiddependi kompletament mis-sapport ġeneruż li aħna nistgħu nagħtuhom. Barra minn hekk, minħabba l-problema tal-pandemija tal-COVID-19, it-tfal vulnerabbli f’pajjiżi foqra bħal Kambodja ser jibqgħu jsoffru l-effetti tagħha għal tul ta’ żmien. Iċ-ċentru Arrupe għandu bżonn l-għajnuna tagħna issa, aktar minn qatt qabel. Inti tista’ tagħmel differenza fil-ħajja ta’ Dara

Din hija s-sitt sena li Missio Malta ser torganizza l-maratona #Hope Missiofest li ser taħbat nhar is-Sibt 13 ta’ Marzu.

Din ser tixxandar fuq l-istazzjonijiet kollha tat-televiżjoni lokali bi programm interessanti għall-familja kollha mill-WE Studios bejn nofsinhar u nofsillejl. Għalhekk, Missio qed titlob l-għajnuna tagħkom biex tagħmlu att ta’ karità sabiex tgħinuna nwettqu l-proġetti tagħna. Kull donazzjoni hija apprezzata sew jekk mibgħuta bil-posta, mogħtija permezz ta’ telefonata jew SMS, mibgħuta onlajn jew ippreżentata personalment. Għal aktar informazzjoni segwina fuq itteleviżjoni jew ikkuntattjana fuq 2123 6962, info@missio.org. mt, żur il-websajt www.missio.org.mt jew sibna fuq Facebook.

Il-linji tat-telefown huma diġà miftuħin. Ċemplu, ċemplu, ċemplu. Grazzi mill-qalb.

GWIDA Marzu 2021

71

RiĊetti

SALAMUN MISJUR MA’ INSALATA TAL-KALE U QUINOA BIL-FETA U R-RUMMIEN RiĊetta ta’ Manuel Xuereb

Ingredjenti

Direzzjoni

Għas-salamun P 2 fletti tas-salamun imqaxxra P kuċċarina żejt P 2 mgħaref soy sauce P 2 kuċċarini tewm u ġinġer mitħun P kuċċarina għasel P kuċċarina żerriegħa tal-ġulġlien

Ibda din ir-riċetta billi ssajjar il-quinoa fl-istokk sħun. Saffi mil-likwidi u żid ittewm u l-ġinġer, meraq tal-lumiċell u melħ u bżar għat-togħma. Sadanittant, ferrex il-pejst tal-ġinġer u t-tewm fuq is-salamun imbagħad xerred fil-wiċċ l-għasel, is-soja u ż-żejt. Saħħan taġen u sajjar is-salamun għal 2 minuti fuq kull naħa mbagħad ittrasferixxi fil-forn u kompli sajjar għal 6-8 minuti. Poġġi ż-żejt tal-ġulġlien fit-taġen u sajjar fih il-kale sakemm jinxef. Ħawwar bil-melħ u l-bżar. Biex isservi poġġi l-quinoa u l-kale msajjar f’żewġ skutelli tal-għaġin fondi.

Farrak fuqhom il-feta, imbagħad poġġi s-salamun fil-wiċċ u r-rummien fuqu fl-aħħar. Servi ma’ flieli tal-lumi.

Int teħtieġ ukoll P 150g żerriegħa mħallta tal-quinoa P 400ml stokk P kuċċarina tewm u ġinġer mitħun P meraq ta’ nofs lumiċell P kuċċarina żejt tal-ġulġlien P weraq tal-kale P 100g feta mfarrka P rummiena P melħ u bżar P biċċiet ta’ lumija biex isservi

GWIDA Marzu 2021 73

RiĊetti

CASSATA SICILIANA RiĊetta ta’ Anton B Dougall

Ingredjenti

Direzzjoni

P panidispanja msajra P 600g irkotta P 200g zokkor P 200g konfettura P ġamm tal-berquq P ftit krema friska P maraschino P pasta rjali jew sugar paste P ċikkulata jew royal icing P frott ikkonfettat P ftit cornflour

1. Ipprepara forma taċ-ċinturin (spring form tin) ta’ 30ċm dijametru. Iksi bl-istretch and seal. Din it-tip ta’ forma tgħinek meta tiġi biex tneħħi l-cassata u tpoġġiha fuq platt.

2. Aqta’ biċċa panidispanja rqiqa daqs tal-forma u poġġiha fil-qiegħ tal-forma.

Dawwar il-ġnub tal-forma b’biċċa panidispanja oħra.

3. Laħlaħ il-konfettura taħt l-ilma jew naqqas mill-piż taz-zokkor.

4. Qiegħed l-irkotta ġo skutella u għaffiġha tajjeb sakemm tiġi qisha krema. Żid izzokkor, ix-xorb u ftit krema friska. Kompli ħaddem biex it-taħlita tiġi ħaġa waħda.

5. Żid il-konfettura mat-taħlita tal-irkotta u erġa’ ħawwad.

6. Xarrab il-panidispanja li hemm fil-forma bi ftit xorb. Qiegħed it-taħlita tal-irkotta fuqha.

7. Erġa’ aqta’ biċċa panidispanja oħra daqs tal-forma u poġġiha fuq l-irkotta. Bilmod agħfas ftit ’l isfel. Xarrab il-wiċċ bix-xorb.

8. Qiegħed fil-friġġ għal mhux anqas minn sagħtejn.

9. Neħħi mill-forma u poġġi fuq platt ċatt. Idlek bil-ġamm tal-berquq.

10. Roxx ftit cornflour fuq mejda u iftaħ il-pasta rjali jew sugar paste fuqha. Iksi l-cassata biha. Aqta’ ż-żejjed li jkun hemm mal-ġnub u farfar il-cornflour li jista’ jkun hemm fil-wiċċ b’pinzell tal-kċina.

11. Żejjen bir-royal icing jew biċ-ċikkulata jew bil-frott ikkonfettat.

GWIDA Marzu 2021 75

Oroskopju

IŻ-ŻODJAKU MA’ PAULJON

Tagħrif dwar it-tnax-il żodjaku ta’ Pisces u tmiem il-kalendarju żodjaku 2020-2021 Iż-żodjaku ta’ Pisces jagħlaq il-kalendarju żodjaku għas-sena 2020-2021. Bħal kull żodjaku ieħor joffri diversi aspetti sbieħ, speċjalment lil dawk iż-żodjaki magħrufin bħala ż-żgħar, bħaż-żodjaki ta’ Aries, Taurus, Virgo u ovvjament iż-żodjaki ta’ Cancer u Scoprio. Fil-fatt, dawn iż-żewġ żodjaki flimkien ma’ Pisces jiffurmaw l-element tal-ilma fejn bħala trio jagħtuna diversi aspetti interessanti.

Pisces huwa wieħed mill-ftit li għandu sehem minn żewġ pjaneti, fejn bħala pjaneta maġġura għandu lil Neptune kif ukoll lil Jupiter. Iż-żodjaku ta’ Pisces joffri diversi aspetti kemm mill-fatt li jkun qed jagħlaq il-kalendarju żodjaku kif ukoll li jkun qed iħejji liż-żodjaki kollha għall-bidu ta’ kalendarju ġdid. Għalhekk Pisces iservi liż-żodjaki ta’ pont bejn it-tmiem u l-bidu sabiex ikun hemm aktar tħejjija ta’ kif wieħed jista’ jagħmel l-ewwel analiżi ta’ kif ikun mar fil-kalendarju żodjaku li jkun riesaq lejn it-tmiem, ma’ dak li ser ikun ser jibda. Dan sabiex dawk li jħobbu jimxu mal-gwida tal-astroloġija jkollhom gwida ta’ tħejjija f’dak li jkunu jixtiequ jwettqu.

Nista’ nsemmi diversi aspetti minn dawk li jitolbu l-gwida tiegħi f’dan il-qasam, eżempju f’liema żodjaku l-aħjar wieħed jixtri d-dar, jew meta l-aħjar tippjana għat-twelid tat-tarbija, x’inhu l-aħjar żmien li tinvesti, l-aħjar żmien li tibda stil ta’ ħajja ġdid jew l-aħjar żmien li tibda proġett. Hawn ħafna li jimxu ma’ żodjaku partikolari sabiex ikunu moħħhom mistrieħ li dak ittali żodjaku ser ikun ta’ żmien ideali għal xi forma ta’ twettiq!

Pisces: Dan beda mill-Ġimgħa 19 ta’ Frar u jibqa’ għaddej sasSibt 20 ta’ Marzu (eżattament ma’ tmiem l-istaġun tax-xitwa).

Bħal kull żodjaku, joffrilna diversi aspetti importanti li jħallu l-marka tagħhom! Hemm Jum il-Mara (8 ta’ Marzu), mill-att Kristjan inkomplu għaddejjjin biż-żmien tar-Randan, hemm il-festa ta’ San Patrizju li dan l-aħħar bdiet tkabbar il-popolarità tagħha. Hemm ukoll il-festa pubblika ta’ San Ġużepp fid-19 ta’ Marzu, kif ukoll jintemm l-istaġun tax-xitwa!

Jidher li l-kalendarju żodjaku 2021-2022 ser jibda b’aspettattiva pożittiva ħafna lejn għarfien aktar tal-ħila tagħna jew talkapaċità tagħna. Dan ser ikun fattur importanti ħafna li ser jaspirana sabiex nemmnu iżjed f’dak li kapaċi nwettqu, f’dak li sejrin inħejju u x’inhu l-pjan tiegħek. Żgur huwa mument pożittiv ħafna li dan twettqu issa! Iż-żodjaku jippreżenta s-simbolu ta’ żewġ ħutiet li ġeneralment jidhru kontra xulxin jew aħjar denb ma’ denb. It-tifsira taż-żewġ ħutiet tippreżenta l-fantasija tal-bniedem mar-realtà vera tal-ħajja! Ovvjament li hemm qasma enormi bejn il-fantasija u r-realtà, għalhekk dan iż-żodjaku jagħmlek konxju dwar dan! Fatti interessanti dwar Pisces huma li peress li għandhom il-kumplament tażżodjaki kollha qabilhom jagħmilhom kapaċi josservaw aktar, għandhom aktar għarfien fl-għerf tagħhom u kapaċi jħossu sew l-emozzjonijiet moħbija tal-oħrajn. Jippreferu l-armonija u jevitaw kemm jistgħu konfronti, magħrufin għal-leatà assoluta fl-imħabba, jagħrfu l-bilanċ tal-ħajja ta’ madwarhom, però tippruvax tabbuża minn dan għax taf tkun qed tilgħab mannar iktar milli taħseb! Dawn magħrufin ukoll li sigriet jibqa’ miżmum f’qalbhom għal dejjem!

Pisces ilaqqagħna ma’ diversi nies famużi fosthom: Albert Einstein, Mikhail Gorbachev, Chuck Norris, Elizabeth Taylor, Steve Jobs, Jerry Lewis, Liza Minnelli, Drew Barrymore, Bruce Willis, Justin Bieber u Daniel Craig.

Il-jum ideali: It-Tlieta Evita li tieħu deċiżjonijiet: Is-Sibt Ix-xahar ideali: Mejju Ix-xahar li għandek tevita milli tieħu deċiżjonijiet: Awwissu.

Jekk int tkun tixtieq aktar informazzjoni dwar iż-żodjaku personali tiegħek, kulma għandek tagħmel huwa li tibgħatli ismek u d-data tat-twelid f’ittra postali u tindirizzaha hekk: PaulJon (GWIDA) PO Box 27, Paola, jew żur is-sit tiegħi www. pauljon13.com u imxi mal-linji gwidati lilek. Namaste!

GWIDA Marzu 2021 77

Oroskopju

IŻ-ŻODJAKU TA’ PISCES IMWASSAL MINN PAULJON MID-19 TA’ FRAR SAL-20 TA’ MARZU Aquarius mill-20 ta’ Jannar sat-18 ta’ Frar

Ser taħseb aktar dwar dak li hemm riesaq lejk! Għalhekk issa li taf b’dan għandek tagħraf li kull sitwazzjoni li int tista’ taffaċċja għandek tirrifletti aktar sabiex tkun tista’ tieħu l-aħjar direzzjoni ideali sabiex tkun tista’ tilħaq iżjed bi pjanar meħtieġ. Namaste.

Pisces mid-19 ta’ Frar sal-20 ta’ Marzu

Ser tagħraf l-abbiltà li għandek fil-mod ta’ tkattir. Jista’ jkun li qabel din il-fażi int naqqast mill-motivazzjoni li int imdorri biha, għalhekk issa trid terġa’ taqbad dik it-triq ta’ aktar ħeġġa sabiex int tkun kapaċi tkattar l-istabbiltà tant bżonjuża. Namaste.

Aries mill-21 ta’ Marzu sad-19 ta’ April

Ser jagħmlek tħoss iktar l-impatt sensittiv li bħalissa qed tħoss iżjed mis-soltu ġewwa fik. Dan jista’ jkun mhux normali għalik, iżda żomm kawt sabiex toħloq aktar enerġija pożittiva lejk. Din hija fażi li trid tagħraf timxi bilgħaqal u tirrifletti. Namaste.

Taurus mill-20 ta’ April sal-20 ta’ Mejju

Ser joffrilek impatt t’iżjed pożittività. Grazzi għal dan il-mument int ser tagħraf kemm il-madwar tiegħek huwa ferm differenti minn dak li int kont qed tesperjenza ftit ġimgħat ilu. Żomm dan ir-ritmu sabiex int tkabbar lilek innifsek u tipprepara għal dak li hemm riesaq lejk.

Agħraf sew dan. Namaste.

Gemini mill-21 ta’ Ġunju sat-22 ta’ Lulju

Ser timtela b’aktar kuraġġ, aktar minn qatt qabel sabiex tikkumbatti s-sitwazzjonijiet li fil-preżent qed taffaċċja. B’hekk din il-fażi ser tagħti spinta lill-morale tiegħek. Dan ser jgħinek biex tagħraf l-opportunitajiet li resqin lejk u b’hekk tkompli tavvanza fil-pjanijiet li resqin lejk. Namaste.

Cancer mill-21 ta’ Ġunju sat-22 ta’ Lulju

Ser ikollok impatt t’aktar konċentrazzjoni f’oqsma li qed jiġru madwarek. Dan hu fattur importanti għalik biex dawk id-deċiżjonijiet li qed tistenna xi tip ta’ direzzjoni, tibda twettaqhom! M’hemmx bżonn tgħaġġel, agħmel kollox bil-ħin tiegħek. Namaste

Leo mit-23 ta’ Lulju sat-22 ta’ Awwissu

Ser jinbet fik twemmin differenti mis-soltu. Ser temmen fik innifsek u fil-kapaċitajiet tiegħek. Dan ser iwasslek għall-fażi li riesqa lejk fejn ser turi l-ħiliet li għandek. Żmien utli ħafna għalik biex tħejji lilek innifsek u tirrifletti. Namaste.

Virgo mit-23 ta’ Awwissu sat-22 ta’ Settembru

Ser tagħraf iżjed f’min tista’ tafda f’ċertu sitwazzjonijiet personali.

Ser tkun tista’ tinnota min huma dawk il-vera persuni ġenwini. Trid toqgħod ferm attent għax dak li ser tħoss ġewwa fik ser jgħallmek kif iġġib ruħek mal-oħrajn. Namaste.

Libra mit-23 ta’ Settembru sat-22 ta’ Ottubru

Ser tibda tħejji lilek innifsek biex tieħu deċiżjonijiet importanti b’responsabilità. Fil-passat kont tieħu xi forma ta’ opinjoni m’għand xi ħadd, iżda issa hu l-mument li int turi l-kapaċitajiet tiegħek u tasal fejn tixtieq mingħajr ebda parir. Namaste.

Scorpio mit-23 ta’ Ottubru sal-21 ta’ Novembru

Irrifletti aktar dwar id-deċiżjonijiet li hemm riesqa lejk. Din iddeċiżjoni ser toffrilek impatt totalment differenti f’ħajtek. Din ser tkun bidla meħtieġa sabiex tkattar u tkabbar il-fiduċja fik innifsek.

Irrifletti aktar. Namaste.

Sagittarius mit-22 ta’ Novembru sal-21 ta’ Diċembru

Ser tkun aktar organizzat fil-mod kif tippjana jew tħejji lilek innifsek fil-bżonnijiet li resqin lejk. Żomm dan il-pass u imxi bir-ritmu tiegħek. Tgħallem mill-iżbalji tal-passat u agħraf sew!

Namaste.

Capricorn mit-22 ta’ Diċembru sad-19 ta’ Jannar

Ser ipoġġik f’qagħda ta’ kif ser jirnexxilek tkattar dak li ilek taħdem għalih. Ser taffaċċja mument ta’ pressjoni iżda xorta waħda trid tagħraf tibqa’ ffukat sabiex din il-fażi tkompli tpoġġik fi stabilità li tant għandek bżonn. Namaste.

KOMPETIZZJONI OROSKOPJU MINN PAULJON

Iż-żodjaku ta’ Pisces ma’ min jikkombina l-aktar?

Q Ma’ Aries? Q Ma’ Cancer? jew Q Ma’ Libra?

Isem u Kunjom: _________________________________________Mobile Number: ______________________ Indirizz: _____________________________________________________________________________________ Żewġ rigali sbieħ għall-qarrejja ta’ din il-paġna! Grazzi tar-rispons enormi li qed nirċievi!

L-ewwel premju – kalendarju żodjaku valur ta’ €15.

It-tieni premju – skont ta’ 10% fuq trattamenti ta’ sbuħija mit-terapista Graziella Miruzzi Ibgħat ir-risposta finali sat-Tnejn 15 ta’ Marzu!

Ibgħat it-tweġiba tiegħek b'dan il-kupun lil PaulJon Kompetizzjoni Oroskopju, PO BOX 27, PAOLA Ir-rebbieħa tal-Kalendarju tax-xahar ta’ Diċembru hi GEMMA CAMILLERI (ZABBAR) Ir-rebbieħa tal-vawċer ta’ 10% fuq sbuħija tax-xahar ta’ Diċembru hi DIANA NICHOLL (SLIEMA)

78 GWIDA Marzu 2021