Shifting baselines 6000 jaar geleden was onze regio maximaal be-
Dit met generaties wisselende “normaal” stelt on-
dekt met een oerbos dat zich vanaf de laatste ijs-
ze klimaataanpak en het natuurbehoud voor gro-
tijd had ontplooid. Vanaf die periode begint het
te uitdagingen. Niet alleen bossen kregen met de
verval van ons natuurlijk bosareaal. De landbouw-
tijd steeds nieuwe basislijnen, ook bepaalde na-
bevolking, die al een aantal millennia was ge-
tuurtypes en abiotische factoren wijzigden sterk.
groeid, nam in een periode van zowat een millen-
Eeuwenlang heeft de mens geprobeerd het water-
nium de fakkel van onze jagersbevolking over.
systeem te beheersen. Weilanden en meersenge-
Ontbossing enerzijds en degradatie door begra-
bieden langsheen waterlopen in de Denderstreek
zing anderzijds deden het ene bos na het andere
werden ontwaterd met het oog op een optimale
wijken.
gras-, hooi- of houtopbrengst. Water werd in deze gebieden
Tijdens de afkalving van het Romeinse rijk veroorzaakte
gezien als een probleem waar
de onzekerheid van ‘the dark
men zo snel mogelijk van af
ages’ een spontaan tijdelijk
moest. Zelfs na een kletsnat
bosherstel. Het Kolenwoud,
2021 weten we nu wel beter.
waar onze oude bossen res-
Onze diepe en ondiepe water-
tanten van zijn, valt vanaf de
lagen slinken dramatisch.
achtste eeuw onder invloed
Anders omgaan met water is
van de middeleeuwse ont-
dringend nodig: niet meer af-
ginningen in grote en kleine
voeren, maar bufferen en la-
delen uiteen. Een eerste dieptepunt in beboste oppervlakte voor onze regio
foto: Daan Stemgée
ten infiltreren, vernatten waar kan. Onze baseline waar we
was de tweede helft van de dertiende eeuw.
naar terug moeten qua waterbeheer moet niet
Van de 14e tot de 19e eeuw steeg de Vlaamse
één maar vele generaties terug. Dit komt zowel
bosindex in eb- en vloedbewegingen van 8 à 9
de natuur als het klimaat ten goede.
naar 15,2%. Een absoluut dieptepunt in bosoppervlakte kwam er na de bevolkingsgroei en industrialisatie van de 18de en 19de eeuw. Iets meer in het geheugen liggen wellicht de grote kappingen tijdens WO-I en de spectaculaire aanplant van populieren tussen 1930 en 1960 ten behoeve van onder andere de luciferindustrie. Wie dieper wil graven in deze boeiende geschie-
Daarom besteden we in deze Dendriet graag aandacht aan onze natte natuur en de talrijke projecten waar Natuurpunt aan werkt. Bijzondere aandacht vraagt het project Grote Meers (Hogedonk) in het gebied Beneden-Dender van Natuurpunt afdeling Aalst: maar liefst 22 ha natte natuur krijgt een beter beheer en een beschermde status. Dergelijke projecten overstijgen
denis moet er zeker “Bossen van Vlaanderen,
de lokale mogelijkheden. Afdeling Aalst hoopt dan
Paul Van den Bremt et al.” eens op nalezen.
ook op je milde bijdrage. Ook van de andere afde-
Feit is dat niemand het natuuraanbod van 6000
lingen vermelden we graag de watergebonden
jaar geleden als referentiebeeld hanteert om te
projecten en hoe je kan bijdragen aan lokale na-
spreken over natuurrijkdom in onze regio.
tuur. Zo kunnen onze lokale vrijwilligers zich blij-
De manier waarop we een systeem taxeren, ge-
ven inzetten voor meer robuuste natuur, met her-
beurt meestal ten opzichte van referentiepunten
stel van een aantal iconische soorten zoals de be-
(basislijnen) die meestal teruggrijpen naar de
ver, en wie weet in de komende jaren ook de otter.
eigen vroege ervaringen in de kinderjaren.
Doe de natte natuur een eindejaarscadeau!
Dit fenomeen heet “shifting baselines”. Kinderen
En vergeet vooral ook niet zelf in familie- en vrien-
die binnen een tiental jaar geboren worden, zul-
denkring te genieten van de mooie dagen die er-
len een jaarlijkse hittegolf normaal vinden, want
aan komen.
Wouter Mertens
ze hebben het nooit anders geweten.
I
I
januari februari maart 2022
dendriet
3
