ECONOMY TODAY APRIL 2021 by diaspublications

TEΥΧΟΣ 58 / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 / €2.50

TEΥΧΟΣ 58 / απριλΙΟΣ 2021 / €2.50

COVID-19 ANALYSIS:

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ

ΧΑΛΚΟΣ:

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ FOCUS

TEΥΧΟΣ 58 / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021

28 52

COVER STORY - 42 ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Το θεαματικό ράλι του Bitcoin και της αγοράς κρυπτονομισμάτων - 48 ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Πώς και γιατί εμφανίστηκαν τα Crypto Funds - 52 ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΛΑΧΟΣ: Ευημερεί η τεχνολογία blockchain - 56 ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Κρυπτονομίσματα και τροποποίηση της νομοθεσίας για το ξέπλυμα

ΘΕΜΑΤΑ 10 14 18 24 60 62 74 78 84

COVID-19: Έρχεται το ψηφιακό πράσινο διαβατήριο Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ του SURE ΑΓΟΡΑ ΤΕΧΝΗΣ: Ρεκόρ στις διαδικτυακές πωλήσεις PETER VAN DER BORGH: «Η Κύπρος μπορεί να καταστεί μια μικρή αλλά σημαντική πηγή χαλκού» ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ του κορωνοϊού ΕΦΤΑΣΕ Η ΩΡΑ για θέσπιση κατώτατου μισθού; ΣΤΥΛΙΑΝΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ: Ξέπλυμα χρήματος – Πώς συνδέονται οι υπεράκτιες εταιρείες ΕΛΕΝΗ ΔΡΑΚΟΥ: Η διαθήκη στην πράξη MΙΚΕ Bloomberg

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥΝ

28 72 82

COVID-19 ANALYSIS - 30 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗΣ: Γιατί η πανδημία θα αλλάξει για πάντα τον τραπεζικό τομέα; - 32 ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣιΝΑΝΟΣ: Αγνόησαν τις επιπτώσεις - 33 ΘΑΛΕΙΑ ΚΟΥΝΟΥΝΗ: Επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία - 34 ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΠΟΥΛΛΗ: Απαιτήσεις χρέους - 35 ΕΛΕΝΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ: Επιπτώσεις στη μετά COVID-19 εποχή - 36 ΖΗΝΩΝΑΣ ΠΑΠΑΦΙΛΙΠΠΟΥ: POST-COVID ESG ERA - 38 EVGENY TARAKANOV: CFA Society Κύπρου ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑΣ: Ποιες ενεργειακές λύσεις αναμένονται κατά την ενεργειακή μετάβαση; ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Η Κύπρος που θέλουμε και μπορούμε

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

4 EconomyToday

4 EDITORIAL 6 EI-KONOMIA 8 MARKET WATCH 100 ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 106 ΙΣΤΟΡΙΑ ενός brand

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

20 CYTA BUSINESS: Καινοτόμες λύσεις και υπηρεσίες 40 ELBRIDGE Investments (Cyprus) Limited 88 LIDL: Πιστότητα σημαίνει να ανταμείβουμε τον καταναλωτή 90 OLIVER GATZKE: Ο νέος ισχυρός άνδρας της Ελληνικής Τράπεζας 92 ΤΡΙΠΛΗ ΒΡΑΒΕΥΣΗ για την Parimatch 94 ΤΟ BRAND να ακούει την εποχή του 96 ΟΙ ΦΟΡΟ-ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ των stars 104 ΑΥΓΑ αχυρώνα Ασκάς

EconomyToday 3

ΕDITORIAL

ίσω από μια κρίση συγκεντρώνεται μια σειρά λανθασμένων εκτιμήσεων, αστάθμητων παραγόντων και λανθασμένων εξισώσεων. Σε κάθε κρίση κάποιοι αναλαμβάνουν να δώσουν τις λύσεις και συνήθως τα φώτα στρέφονται σ’ αυτούς. Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, με πιο πρόσφατο αυτό της κρίσης του κορωνοϊού, τις επιπτώσεις της οποίας βιώνουμε και απ’ ό,τι φαίνεται θα συνεχίσουμε να βιώνουμε για κάποια χρόνια ακόμη. Ένας ιός εισέβαλε στις ζωές μας και τις έχει αλλάξει ριζικά. Η επιστημονική κοινότητα ανέλαβε το βάρος της ανακάλυψης εμβολίων για την επιστροφή στην κανονικότητα, ενώ ιατροί και νοσηλευτές παλεύουν νυχθημερόν για να σώσουν ζωές. Είναι μια παγκόσμια προσπάθεια αντιμετώπισης μιας πολυσύνθετης κρίσης, η οποία εκτείνεται από την υγεία μέχρι την τσέπη του καθενός. Αυτές τις μέρες, μια άλλη μίνι –για την ώρα– κρίση έρχεται να θυμίσει τις λεπτές ισορροπίες που συγκρατούν αυτό το οποίο ονομάζουμε κανονικότητα. Το ατύχημα στη διώρυγα του Σουέζ έχει κλείσει μια σημαντική αρτηρία του παγκόσμιου εμπορίου. Η σκέψη και μόνο για την εναλλακτική του Σουέζ αυξάνει το κόστος των εμπορευμάτων που μεταφέρουν τα πλοία, το οποίο βεβαίως θα μετακυλιστεί στους καταναλωτές μέσω της αύξησης των τιμών των προϊόντων. Όσο η διώρυγα παραμένει κλειστή, παρατηρούνται καθυστερήσεις στις παραδόσεις εμπορευμάτων. Κι αυτό θα μπορούσε να αυξήσει τις τιμές σε βάθος χρόνου. Όλα αυτά έρχονται στην επιφάνεια μετά από ένα ατύχημα σε μια διώρυγα που εξυπηρετεί το 10%-12% του παγκόσμιου εμπορίου, γεγονός που έρχεται να υπογραμμίσει τη σημασία της ναυτιλίας στην καθημερινότητά μας. Το 90% των εμπορευμάτων διακινούνται διά θαλάσσης. Είναι ευθύνη της ναυτιλίας, του αθόρυβου εργάτη του κόσμου. Μιας τεράστιας βιομηχανίας, στην οποία η μικρή Κύπρος κατέχει σημαντικά μερίδια.

Ο αθόρυβος εργάτης του κόσμου ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 58 / ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021 / €2.50

COVID-19 ANALYSIS:

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝ∆ΗΜΙΑΣ

ΧΑΛΚΟΣ:

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

4 EconomyToday

Υ.Γ.: Ο ρόλος της ναυτιλίας υπήρξε καθοριστικός και στην κρίση του κορωνοϊού, όταν ο πλανήτης είχε κλειδώσει. Πέρασε ίσως στα ψιλά από τους περισσότερους, εάν όχι από όλους.

ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675 Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Director: Μάγδα Ιωάννου ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Έμιλυ Μιντή, Έλενα Καλυφόμματου, Ξένιος Μεσαρίτης, Ναταλία Γεωργιάδου, Άννα Κριθαρίδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Ανδρέας Γιασεμίδης, Τάσος Γιασεμίδης, Βρασίδας Νεοφύτου, Ανδρέας Βλάχος, Κυριάκος Ε. Γεωργίου, Ελένη Δράκου, Παναγιώτης Μαυρομιχάλης, Ανδρέας Πουλλικκάς, Στυλιάνα Χαραλάμπους, Διονύσης Σινάνος, Θάλεια Κουνούνη, Μενέλαος Πουλλή, Ελένη Κωνσταντίνου, Ζήνωνας Παπαφιλίππου, Evgeny Tarakanov Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Advertising Executive: Γιώτα Παναγιώτου, e-mail: panayiotouy@diaspublishing.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνη Παραγωγής και Προγραμματισμού: Χριστιάνα Παναγίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Γιώργος Γεωργίου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης Εκτύπωση: Proteas Press Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

-1,3% Η ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑ

ΣΤΟ ΑΕΠ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: €1.059,0 εκατ.

Δ΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2020: 442.271 ΑΤΟΜΑ Δ΄ ΤΡΙΜΗΝΟ 2019: 448.236 ΑΤΟΜΑ

+11,5% ΟΙ ΔΑΠΑΝΕΣ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: €9.946,6 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2019: €8.917,1 εκατ.

% ΜΕΙΩΣΗ ΣΤΑ ΜΕΔ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2020: €5,59 ΔΙΣ. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020: €6,30 ΔΙΣ.

-3,8% ΤΑ ΕΣΟΔΑ

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2020: €8.887,7 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2019: €9.243,0 εκατ.

6 EconomyToday

ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΛΟΓΩ COVID-19

€546,5 εκατ.

EconomyToday 7

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ

Ο Mιχαλάκης Λεπτός τιμήθηκε με το βραβείο Lifetime Achievement Award

Ο Μιχαλάκης Λεπτός, ιδρυτής και εκτελεστικός πρόεδρος του Ομίλου Εταιρειών Λεπτός, τιμήθηκε μετά θάνατον με το βραβείο Lifetime Achievement Award στα Κυπριακά Βραβεία Αρχιτεκτονικής, Ιδιοκτησίας και Σχεδιασμού Εσωτερικών, που πραγματοποιήθηκαν στη Λευκωσία στις 17 Μαρτίου 2021. Ο Όμιλος Λεπτός επιλέχθηκε ως αποδέκτης του βραβείου, σε αναγνώριση των εξαιρετικών του επιτευγμάτων στον τομέα της ανάπτυξης γης και περιουσιών. Ως άνθρωπος που δεν επαναπαύτηκε ποτέ στις δάφνες του, ο Μιχαλάκης Λεπτός δημιούργησε νέες επιχειρήσεις και έργα που βοήθησαν να ενταχθεί η Κύπρος στον παγκόσμιο χάρτη της ανάπτυξης γης. Ο Μιχαλάκης Λεπτός απεβίωσε τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους. Με καταγωγή από την Κερύνεια, συνέδεσε το όνομά του, όσο ίσως κανείς άλλος, αρχικά με την ανάπτυξη της Κερύνειας, ενώ στη συνέχεια, μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974, μετέφερε την επιχείρησή του στη Μέση Ανατολή και

Μεγάλη διάκριση για το CIIM

τον Περσικό Κόλπο. Με την επιστροφή του στην Κύπρο τη δεκαετία του 1970, ο Μιχαλάκης Λεπτός ερωτεύτηκε την Πάφο και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μετατροπή και εξέλιξη της περιοχής σε αυτό που έχει γίνει σήμερα. Κάτω από την ομπρέλα του Ομίλου Εταιρειών Λεπτός, ο Mιχαλάκης Λεπτός δημιούργησε και ανέπτυξε μια αλυσίδα εντυπωσιακών ξενοδοχειακών θερέτρων στην Κύπρο και την Ελλάδα. Ίδρυσε το Πανεπιστήμιο Νεάπολις στην Πάφο, ένα ακμάζον ακαδημαϊκό ίδρυμα με φοιτητές από όλο τον κόσμο, καθώς και το νοσοκομείο Iasis, ένα κορυφαίο ιατρικό και χειρουργικό κέντρο στην Πάφο.

Η ομάδα του CIIM, αποτελούμενη από τους Tripathi Shailesh, Ανδρέα Κωνσταντίνου και Ζάκο Σταύρο, κέρδισε τον εγχώριο διαγωνισμό του CFA Research Challenge 2021. Το CFA Institute Research Challenge είναι ένας ετήσιος παγκόσμιος διαγωνισμός που παρέχει στους φοιτητές πανεπιστημίων πρακτική καθοδήγηση και εντατική εκπαίδευση στη χρηματοοικονομική ανάλυση και την επαγγελματική ηθική. Κάθε φοιτητής δοκιμάζεται στις ικανότητες ανάλυσης, αξιολόγησης, σύνταξης αναφορών και παρουσίασης. Η παρουσίαση της ομάδας του CIIM ήταν το αποτέλεσμα μηνών έρευνας και συνεντεύξεων. Στο ίδιο πλαίσιο, η ομάδα του CIIM συμμετείχε στα εργαστήρια που διοργανώθηκαν από τη CFA Society Cyprus, σε συνεργασία με κορυφαίες συμβουλευτικές εταιρείες, στα οποία επικεντρώθηκαν στην ανάπτυξη των τεχνικών και δεξιοτήτων φοιτητών για τη σύνταξη και παρουσίαση επενδυτικών εκθέσεων. Η ομάδα του CIIM, ως νικήτρια του τοπικού διαγωνισμού, θα εκπροσωπήσει την Κύπρο στον αντίστοιχο περιφερειακό γύρο του CFA Research Challenge 2021. Ο διαγωνισμός στηρίζεται από τις εταιρείες XM, PwC Cyprus, KPMG Cyprus, Deloitte Cyprus και EY CY.

«Εν πόνοις και κινδύνοις ου λείπει» η ΟΠΑΠ Κύπρου!

Ακολουθώντας την αρχαιοελληνική ρήση «ο φίλος τον φίλον εν πόνοις και κινδύνοις ου λείπει», η ΟΠΑΠ Κύπρου έκανε νέα ουσιαστική παρέμβαση στον τομέα της υγείας, προσφέροντας αυτή τη φορά ένα σύγχρονο σύστημα Απεικόνισης Μαγνητικού Συντονισμού (MRI), για τις ανάγκες του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Η παράδοση του συστήματος MRI έγινε από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΟΠΑΠ Κύπρου, Δημήτρη Αλετράρη, στον Υπουργό Υγείας, Κωνσταντίνο Ιωάννου, σε σύντομη τελετή που πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 18 Μαρτίου 2021 στο Γενικό 8 EconomyToday

Νοσοκομείο Λευκωσίας. Στην τελετή παρέστη και ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Διεύθυνσης Λευκωσίας του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας, Κυριάκος Γεωργίου, ο οποίος αναφέρθηκε στη σημαντικότητα του νέου, υπερσύγχρονου συστήματος ιατρικής απεικόνισης. Το σύστημα, αξίας 1,6 εκατ. ευρώ, εγκαταστάθηκε ήδη στο Ακτινολογικό Τμήμα και μπορεί να πραγματοποιεί μεγάλο εύρος εξετάσεων, συμπεριλαμβανομένων και εξετάσεων που δεν μπορούσαν να πραγματοποιηθούν προηγουμένως στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας.

Σε προχωρημένο στάδιο η αποξήλωση των δεξαμενών της Πετρολίνα

Τις εγκαταστάσεις της Πετρολίνα στον δρόμο Λάρνακας-Δεκέλειας, όπου πραγματοποιούνται οι εργασίες αποξήλωσης και κατεδάφισης των δεξαμενών της, επισκέφθηκαν η Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Νατάσα Πηλείδου, και ο Δήμαρχος Λάρνακας, Ανδρέας Βύρας, παρουσία του Διοικητικού Συμβουλίου της Petrolina (Holdings) Public Ltd, διαπιστώνοντας το προχωρημένο στάδιο στο οποίο βρίσκεται η διαδικασία. Οι εργασίες για αποξήλωση των δεξαμενών της Πετρολίνα άρχισαν με την κατεδάφιση της μεγαλύτερης δεξαμενής καυσίμων της εταιρείας που υπήρχε τότε στην Κύπρο, τον Μάιο του 2018. Με τη μεταφορά και λειτουργία της εταιρείας στις υπερσύγχρονες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις της στο Βασιλικό από την 1η Ιανουαρίου 2020, ακολούθησαν οι εργασίες κατεδάφισης των υποδομών των υγρών καυσίμων. Οι εργασίες για αποξήλωση των δεξαμενών, με την εξασφάλιση της εν λόγω άδειας, βρίσκονται ήδη σε προχωρημένο στάδιο και αναμένεται να ολοκληρωθούν σε τρεις περίπου μήνες. Η κατεδάφιση των εγκαταστάσεων της Πετρολίνα στη Λάρνακα είναι ιστορικής σημασίας, αφού οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις είχαν αρχίσει να υλοποιούνται το 1959 και είχαν ολοκληρωθεί το 1960, χρονιά που σημαδεύτηκε και από τη λειτουργία της πρώτης κυπριακής εταιρείας πετρελαιοειδών. Το τερματικό της Πετρολίνα στο Βασιλικό αφορά επένδυση 80 περίπου εκατομμυρίων ευρώ.

ΕΥ Κύπρου: Έναρξη μαθησιακών προγραμμάτων Διαδικτυακής Μάθησης (Web-Based Learning / WBL)

Η EY Κύπρου ανακοινώνει την έναρξη μιας νέας πρωτοβουλίας Διαδικτυακής Μάθησης (Web-Based Learning / WBL), μιας νέας πτυχής της Ακαδημίας Μάθησης & Ανάπτυξης της EY. Η Ακαδημία ιδρύθηκε το 2020, με στόχο την ανάπτυξη καλύτερων επαγγελματιών και την ενίσχυση των ικανοτήτων επιχειρήσεων, ομάδων και ατόμων μέσω της βελτίωσης των γνώσεων, των δεξιοτήτων και της επαγγελματικής τους κουλτούρας. Το εκπαιδευτικό αυτό κέντρο είναι ένα από πολλά παρόμοια κέντρα της ΕΥ που λειτουργούν σε ολόκληρο τον κόσμο, παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα μαθησιακών πρωτοβουλιών και αξιοποιώντας την εμπειρία και την τεχνογνωσία της EY παγκοσμίως. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία στη μετά COVID-19 εποχή, τα WBL προγράμματα της Ακαδημίας Μάθησης & Ανάπτυξης της EY προσφέρουν την ευκαιρία σε επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται σήμερα ή θα δραστηριοποιηθούν στο μέλλον στην κυπριακή αγορά να αποκτήσουν σε βάθος γνώση από ειδικούς της EY, με τον δικό τους ρυθμό και από την άνεση και ασφάλεια του δικού τους χώρου. Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει δύο μαθησιακά προγράμματα σχετικά με τις δηλώσεις ΦΠΑ και την Κυπριακή Δήλωση Φόρου Εισοδήματος Εταιρειών.

Το όραμα της Hermes Airports για βιώσιμη ανάπτυξη Η Hermes Airports παραμένει πιστή στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, βοηθώντας με τη σειρά της στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Από το 2009, η διαχειρίστρια εταιρεία των δύο αεροδρομίων της Κύπρου έχει εκπονήσει μια αναπτυξιακή στρατηγική με σκοπό να μετατρέψει σε πιο αποδοτικές τις εγκαταστάσεις της, ενώ, παράλληλα, καλλιεργεί μια περιβαλλοντική κουλτούρα τόσο στους εργαζομένους της όσο και στις εταιρείες με τις οποίες συνεργάζεται. Ήδη, τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου έχουν κατακτήσει το ACA Level 3+, πιστοποιώντας έτσι τη λήψη αντισταθμιστικών μέτρων για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο εκδίδεται από το Διεθνές Συμβούλιο Αεροδρομίων. Παράλληλα, κατά την επόμενη δεκαετία, η εταιρεία θα εφαρμόσει νέες, «πράσινες» τεχνολογίες, ενώ θα ενδυναμωθεί περαιτέρω η πολιτική για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς η Hermes προσεγγίζει σφαιρικά και μεθοδικά τη βιώσιμη ανάπτυξη. Καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, βασισμένο στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη, η εταιρεία υλοποιεί ένα δομημένο σύστημα, ενσωματώνοντας διεθνείς πρακτικές και εξισορροπώντας τους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.

EconomyToday 9

ΘΕΜΑ

COVID-19:

Έρχεται το ψηφιακό πράσινο διαβατήριο

Στόχος η ελεύθερη κυκλοφορία στην Ε.Ε.

10 EconomyToday

Την πρότασή της, που προνοεί τη δημιουργία ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού το οποίο θα διευκολύνει την ασφαλή ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της Ε.Ε. όσο διαρκεί η πανδημία COVID-19, προωθεί η Κομισιόν. Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα χρησιμεύει για να αποδεικνύεται ότι ένα άτομο έχει εμβολιαστεί κατά της νόσου COVID-19, έχει υποβληθεί σε εξέταση με αρνητικό αποτέλεσμα ή έχει αναρρώσει από την COVID-19. Θα διατίθεται δωρεάν σε ψηφιακή ή έντυπη μορφή. Θα περιλαμβάνει κωδικό QR με σκοπό την εγγύηση της ασφάλειας και της γνησιότητάς του. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να δημιουργήσει μια πύλη, ώστε να διασφαλίσει την επαληθευσιμότητα όλων των πιστοποιητικών σε όλη την Ε.Ε., και θα υποστηρίξει τα κράτη-μέλη όσον αφορά την υλοποίηση των πιστοποιητικών από τεχνικής πλευράς. Τα κράτημέλη παραμένουν αρμόδια να αποφασίζουν από ποιους περιορισμούς για λόγους δημόσιας υγείας θα απαλλάσσουν τους ταξιδιώτες, αλλά θα πρέπει να εφαρμόζουν τις εξαιρέσεις αυτές με τον ίδιο τρόπο στους ταξιδιώτες που είναι κάτοχοι ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

EconomyToday 11

Θ Ε ΜΑ

Βασικά στοιχεία του Κανονισμού 1. Προσβάσιμα και ασφαλή πιστοποιητικά για όλους τους πολίτες της Ε.Ε.:

•

Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα καλύπτει τρία είδη πιστοποιητικών – πιστοποιητικά εμβολιασμού, πιστοποιητικά εξέτασης (δοκιμασία NAAT/RT-PCR ή ταχεία δοκιμασία αντιγόνου) και πιστοποιητικά για άτομα που έχουν αναρρώσει από την COVID-19. Τα πιστοποιητικά θα εκδίδονται σε ψηφιακή ή σε έντυπη μορφή. Και οι δύο εκδόσεις θα περιλαμβάνουν κωδικό QR με τις απαραίτητες πληροφορίες, καθώς και ψηφιακή υπογραφή που θα διασφαλίζει τη γνησιότητα του πιστοποιητικού. Η Επιτροπή θα δημιουργήσει μια πύλη και θα παρέχει στήριξη στα κράτη-μέλη για την ανάπτυξη λογισμικού το οποίο θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι αρχές για την επαλήθευση όλων των υπογραφών των πιστοποιητικών σε όλη την Ε.Ε. Κανένα δεδομένο προσωπικού χαρακτήρα των κατόχων των πιστοποιητικών δεν θα περνά μέσω της πύλης, ούτε θα διατηρείται από το κράτος-μέλος που πραγματοποιεί την επαλήθευση. Τα πιστοποιητικά θα διατίθενται δωρεάν και θα εκδίδονται στην επίσημη γλώσσα ή τις επίσημες γλώσσες του κράτους-μέλους έκδοσης και στα αγγλικά.

Ίδιο δικαίωμα για τους ταξιδιώτες με ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό. Αν τα κράτη-μέλη αποδέχονται αποδεικτικό εμβολιασμού ως λόγο εξαίρεσης από ορισμένους περιορισμούς για λόγους δημόσιας υγείας, όπως από την υποβολή σε εξέταση ή σε καραντίνα, θα απαιτηθεί να αποδέχονται, με τους ίδιους όρους, τα πιστοποιητικά εμβολιασμού που εκδίδονται στο πλαίσιο του συστήματος του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού. Η υποχρέωση αυτή θα περιορίζεται στα εμβόλια που έχουν λάβει άδεια κυκλοφορίας στην Ε.Ε., αλλά τα κράτη-μέλη θα μπορούν να αποφασίσουν να αποδέχονται και άλλα εμβόλια επιπλέον αυτών. Κοινοποίηση άλλων μέτρων. Αν κάποιο κράτος-μέλος εξακολουθεί να απαιτεί από τους κατόχους ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού να υποβάλλονται σε καραντίνα ή σε εξέταση, θα πρέπει να ενημερώνει την Επιτροπή και όλα τα άλλα κράτη-μέλη και να εξηγεί τους λόγους για την επιβολή των μέτρων αυτών.

2. Απαγόρευση των διακρίσεων:

3. Μόνο ουσιώδεις πληροφορίες και ασφαλή

• • • •

Όλοι οι πολίτες –εμβολιασμένοι και μη– θα πρέπει να μπορούν να επωφεληθούν από το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό όταν ταξιδεύουν στην Ε.Ε. Για την πρόληψη των διακρίσεων σε βάρος ατόμων που δεν έχουν εμβολιαστεί, η Επιτροπή δεν προτείνει μόνο τη δημιουργία του διαλειτουργικού πιστοποιητικού εμβολιασμού αλλά και τη δημιουργία πιστοποιητικού εξέτασης για την COVID-19, καθώς και πιστοποιητικού για τα άτομα που έχουν αναρρώσει από την COVID-19.

Βιέρα Γιούροβα

Αντιπρόεδρος για Θέματα Αξιών και Διαφάνειας «Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό προσφέρει λύση για όλη την Ε.Ε., εξασφαλίζοντας ότι όλοι οι πολίτες της Ε.Ε. επωφελούνται από ένα εναρμονισμένο ψηφιακό εργαλείο που θα στηρίξει την ελεύθερη κυκλοφορία στην Ε.Ε. Είναι ένα θετικό μήνυμα για την ανάκαμψη. Βασικός μας στόχος είναι να προσφέρουμε ένα εύχρηστο και ασφαλές εργαλείο, το οποίο δεν θα εισάγει διακρίσεις και θα σέβεται απόλυτα την προστασία των δεδομένων. Και εξακολουθούμε να εργαζόμαστε για να επιτύχουμε διεθνή σύγκλιση με άλλους εταίρους». 12 EconomyToday

•

δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα:

•

Τα πιστοποιητικά αυτά θα περιέχουν ένα περιορισμένο σύνολο πληροφοριών, όπως ονοματεπώνυμο, ημερομηνία γέννησης, ημερομηνία έκδοσης, πληροφορίες σχετικά με το εμβόλιο / την εξέταση / την ανάρρωση και τον μοναδικό αναγνωριστικό κωδικό του πιστοποιητικού. Ο έλεγχος των δεδομένων αυτών θα είναι δυνατός μόνο για την επιβεβαίωση και την επαλήθευση της γνησιότητας και της εγκυρότητας των πιστοποιητικών.

Ντιντιέ Ρεντέρς

Επίτροπος Δικαιοσύνης «Με το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό, υιοθετούμε μια ευρωπαϊκή προσέγγιση για να εξασφαλίσουμε ότι οι πολίτες της Ε.Ε. και τα μέλη των οικογενειών τους μπορούν να ταξιδέψουν με ασφάλεια και με τους λιγότερους δυνατούς περιορισμούς το φετινό καλοκαίρι. Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό δεν θα αποτελεί προϋπόθεση για την ελεύθερη κυκλοφορία και δεν θα εισάγει διακρίσεις κατά κανένα τρόπο. Μια κοινή προσέγγιση από την πλευρά της Ε.Ε. δεν θα μας βοηθήσει απλώς να αποκαταστήσουμε σταδιακά την ελεύθερη κυκλοφορία στο εσωτερικό της Ε.Ε. και να αποφύγουμε τον κατακερματισμό. Αποτελεί και ευκαιρία για να ασκήσουμε επιρροή στα παγκόσμια πρότυπα και να δώσουμε το παράδειγμα με βάση τις ευρωπαϊκές μας αξίες, όπως είναι η προστασία των δεδομένων».

27 + 4 χώρες Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα ισχύει σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και θα είναι ανοιχτό για την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Ελβετία. Το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα πρέπει να εκδίδεται για τους πολίτες της Ε.Ε. και τα μέλη των οικογενειών τους, ανεξάρτητα από την ιθαγένειά τους. Θα πρέπει, επίσης, να εκδίδεται για υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν στην Ε.Ε. και για επισκέπτες που έχουν δικαίωμα να ταξιδέψουν σε άλλα κράτη-μέλη. Το σύστημα του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού αποτελεί προσωρινό μέτρο. Θα ανασταλεί μόλις ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοινώσει το τέλος της κατάστασης έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε διεθνές επίπεδο που προκάλεσε η COVID-19. Για να είναι έτοιμη πριν από το καλοκαίρι, η πρόταση αυτή χρειάζεται ταχεία έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Παράλληλα, τα κράτη-μέλη πρέπει να εφαρμόσουν το πλαίσιο εμπιστοσύνης και τα τεχνικά πρότυπα που έχουν συμφωνηθεί στο πλαίσιο του δικτύου eHealth, για να διασφαλίσουν την έγκαιρη υλοποίηση του ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού, τη διαλειτουργικότητά του και την πλήρη συμμόρφωσή του με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στόχος είναι να ολοκληρωθούν οι τεχνικές εργασίες και η πρόταση εντός των προσεχών μηνών.

Τα δεδομένα Προκειμένου να συμμορφωθούν με τα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού, ζητείται από τους ταξιδιώτες στην Ε.Ε. να υποβάλουν διάφορα έγγραφα, όπως ιατρικά πιστοποιητικά,

Όλοι οι πολίτες –εμβολιασμένοι και μη– θα πρέπει να μπορούν να επωφεληθούν από το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό όταν ταξιδεύουν στην Ε.Ε.

αποτελέσματα εξετάσεων ή δηλώσεις. Η έλλειψη τυποποιημένων μορφοτύπων έχει ως αποτέλεσμα οι ταξιδιώτες να αντιμετωπίζουν προβλήματα όταν μετακινούνται στο εσωτερικό της Ε.Ε. Επιπλέον, έχουν υπάρξει αναφορές για πλαστά ή παραποιημένα έγγραφα. Στη δήλωσή τους που εγκρίθηκε μετά τις άτυπες βιντεοδιασκέψεις στις 25 και 26 Φεβρουαρίου 2021, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ζήτησαν να συνεχιστούν οι εργασίες για μια κοινή προσέγγιση όσον αφορά τα πιστοποιητικά εμβολιασμού. Η Επιτροπή συνεργάζεται με τα κράτη-μέλη στο πλαίσιο του δικτύου eHealth, ενός εθελοντικού δικτύου που συνδέει τις εθνικές αρχές που είναι αρμόδιες για το eHealth, με σκοπό την προετοιμασία της διαλειτουργικότητας των πιστοποιητικών εμβολιασμού. Οι κατευθυντήριες γραμμές εγκρίθηκαν στις 27 Ιανουαρίου και επικαιροποιήθηκαν στις 12 Μαρτίου, ενώ το σχέδιο για το πλαίσιο εμπιστοσύνης εγκρίθηκε στις 12 Μαρτίου 2021. Επιπλέον, η Επιτροπή ενέκρινε νομοθετική πρόταση σχετικά με τη θέσπιση κοινού πλαισίου για τη δημιουργία ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού. Ενέκρινε, επίσης, συμπληρωματική πρόταση για να διασφαλίσει ότι το ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό θα εκδίδεται και για τους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν στα κράτη-μέλη ή στα συνδεδεμένα κράτη Σένγκεν και για επισκέπτες που έχουν το δικαίωμα να ταξιδεύουν σε άλλα κράτη-μέλη. Οι χωριστές προτάσεις για την κάλυψη των πολιτών της Ε.Ε. και των πολιτών τρίτων χωρών είναι αναγκαίες για νομικούς λόγους. Δεν υπάρχει διαφορά στη μεταχείριση των πολιτών της Ε.Ε. και των δικαιούχων πολιτών τρίτων χωρών για τους σκοπούς των πιστοποιητικών.

EconomyToday 13

ΘΕΜΑ

Η αποτελεσματικότητα

του SURE Προστατεύει θέσεις εργασίας και εισοδήματα

14 EconomyToday

Τα αποτελέσματα της υλοποίησης του SURE στη βάση της πρώτης προκαταρκτικής της εκτίμησης γνωστοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πρόκειται για το μέσο των €100 δισ. το οποίο σχεδιάστηκε για την προστασία των θέσεων εργασίας και των εισοδημάτων που έχουν δεχθεί πλήγμα από την πανδημία COVID-19. Από τις διαπιστώσεις οι οποίες καταγράφονται στην έκθεση, διαφαίνεται ότι το SURE έχει κατορθώσει να αμβλύνει τις σοβαρές κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της κρίσης COVID-19. Συνετέλεσε στο να διατηρηθεί η αύξηση της ανεργίας στα δικαιούχα κράτη-μέλη σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης από ό,τι κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, παρά το γεγονός ότι αυτά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη μείωση του ΑΕΠ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

EconomyToday 15

ΘΕΜΑ

Βάλντις Ντομπρόβσκις

ο μέσο SURE αποτελεί καίριο στοιχείο της συνολικής στρατηγικής της Ε.Ε. για την προστασία των πολιτών και για τον μετριασμό των εξαιρετικά αρνητικών κοινωνικοοικονομικών συνεπειών της πανδημίας COVID-19. Παρέχει χρηματοδοτική στήριξη υπό μορφή δανείων που χορηγούνται με ευνοϊκούς όρους από την Ε.Ε. στα κράτημέλη για τη χρηματοδότηση εθνικών συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας, καθώς και άλλων παρόμοιων μέτρων για τη διατήρηση της απασχόλησης και τη στήριξη των εισοδημάτων, ιδίως για τους αυτοαπασχολούμενους, και ορισμένων μέτρων που αφορούν την υγεία. Η Επιτροπή έχει προτείνει μέχρι στιγμής συνολική χρηματοδοτική στήριξη ύψους €90,6 δισ. σε 19 κράτη-μέλη. Είναι ακόμη δυνατόν να διατεθεί χρηματοδοτική συνδρομή ύψους άνω των €9 δισ. στο πλαίσιο του SURE, και τα κράτη-μέλη μπορούν ακόμη να υποβάλουν αιτήσεις στήριξης. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να αξιολογήσει πρόσθετα συμπληρωματικά αιτήματα από τα κράτη-μέλη για την αντιμετώπιση της επανεμφάνισης λοιμώξεων από τη νόσο COVID-19 και νέων περιορισμών.

Κύρια συμπεράσματα Από την έκθεση της Κομισιόν διαφαίνεται ότι το μέσο παρείχε στήριξη σε 25 έως 30 εκατομμύρια άτομα το 2020. Πρόκειται για έναν αριθμό ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο του συνολικού αριθμού των απασχολουμένων στα 18 δικαιούχα κράτη-μέλη της Ένωσης. Εκτιμάται επιπλέον ότι 1,5 με 2,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις οι οποίες έχουν δεχτεί πλήγμα από την πανδημία COVID-19 έχουν επωφεληθεί από το SURE, το οποίο τους έδωσε τη δυνατότητα να διατηρήσουν τους εργαζομένους τους. Τα κράτη-μέλη έχουν εξοικονομήσει περίπου €5,8 δισ. σε πληρωμές τόκων χρησιμοποιώντας το SURE, σε σύγκριση με το ποσό που θα είχαν καταβάλει εάν είχαν εκδώσει κρατικά ομόλογα τα ίδια, χάρη στην υψηλή πιστοληπτική αξιολόγηση της Ε.Ε. Οι μελλοντικές εκταμιεύσεις θα οδηγήσουν πιθανότατα σε περαιτέρω εξοικονόμηση πόρων. Η ανάδραση από τους δικαιούχους δείχνει ότι η στήριξη του SURE διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία των συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας και στην αύξηση της κάλυψης και του όγκου των εν λόγω συστημάτων.

16 EconomyToday

Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων «Η πρωτοβουλία SURE έχει αποδείξει την αξία της συμβάλλοντας στη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στην επιβίωση των επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης. Έχοντας σχεδιαστεί ως ένα από τα τρία δίχτυα ασφαλείας για την αντιμετώπιση των βραχυπρόθεσμων συνεπειών της κρίσης, το SURE στήριξε επιτυχώς δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους και επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε., παρέχοντας προστασία από τον κίνδυνο της ανεργίας και διασφαλίζοντας τα μέσα βιοπορισμού. Καθώς κατευθυνόμαστε προς την ανάκαμψη, θα συνεχίσουμε να λαμβάνουμε μέτρα για τη στήριξη μιας ανάκαμψης με άφθονες θέσεις εργασίας και για την παροχή ενεργού στήριξης στους εργαζομένους και στις αγορές εργασίας».

Γιοχάνες Χαν Επίτροπος Προϋπολογισμού και Διοίκησης «Για πρώτη φορά στην ιστορία, η Επιτροπή εξέδωσε κοινωνικά ομόλογα στις αγορές, με σκοπό την άντληση χρημάτων που συνέβαλαν στη διατήρηση των θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της κρίσης. Όπως καταδεικνύει η έκθεση σχετικά με την προσωρινή στήριξη για τον μετριασμό των κινδύνων ανεργίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης (SURE), ο θετικός αντίκτυπος για τις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους τους είναι συγκεκριμένος και απτός».

Νικολά Σμιτ Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων «Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι το SURE έχει κατορθώσει να προστατεύσει τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα από έναν ακόμη μεγαλύτερο κλυδωνισμό κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το SURE έχει εγκριθεί και εφαρμοστεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας στα κράτη-μέλη να αντιδράσουν γρήγορα στην κρίση. Εκατομμύρια εργαζομένων, καθώς επίσης και επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενοι, επωφελήθηκαν από αυτό το καινοτόμο μέσο. Τα διάφορα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας που εφάρμοσαν τα κράτη-μέλη με τη χρηματοδοτική στήριξη του SURE διατήρησαν επίσης στις επιχειρήσεις τις δεξιότητες που θα απαιτηθούν για μια ισχυρή ανάκαμψη».

Πάολο Τζεντιλόνι Επίτροπος Οικονομίας «Το πρόγραμμα SURE έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στην προστασία των εργαζομένων και των αυτοαπασχολούμενων από τις χειρότερες επιπτώσεις του οικονομικού κλυδωνισμού που προκάλεσε η πανδημία. Σύμφωνα με την έκθεση, έως και 30 εκατομμύρια άτομα και 2,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις σε 18 χώρες της Ε.Ε. έχουν επωφεληθεί από αυτό το πρωτοποριακό ευρωπαϊκό σύστημα, ενώ τα κράτη-μέλη έχουν εξοικονομήσει περίπου 5,8 δισ. ευρώ δανειζόμενα αυτά τα χρήματα από την Ε.Ε. και όχι από τις αγορές. Καθώς προσβλέπουμε στην εφαρμογή του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το μέσο SURE αποτελεί ενθαρρυντικό παράδειγμα τού τι μπορεί να προσφέρει η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη στους πολίτες μας».

Μεγάλη ζήτηση Η έκθεση καλύπτει επίσης τις δανειοληπτικές και δανειοδοτικές πράξεις για τη χρηματοδότηση του SURE. Διαπιστώνει ότι η ζήτηση από τα κράτη-μέλη για το μέσο ήταν ισχυρή, εφόσον έχει ήδη χορηγηθεί πάνω από το 90% του συνολικού κονδυλίου των €100 δισ. που είναι διαθέσιμο στο πλαίσιο του SURE. Το ενδιαφέρον των επενδυτών για ομόλογα SURE ήταν εξίσου έντονο. Μέχρι την καταληκτική ημερομηνία της έκθεσης, η Επιτροπή συγκέντρωσε €53,5 δισ. στις τέσσερις πρώτες εκδόσεις, οι οποίες υπερκαλύφθηκαν κατά μέσο όρο πάνω από δέκα φορές. Όλα τα κονδύλια έχουν συγκεντρωθεί ως κοινωνικά ομόλογα, γεγονός που έδωσε στους επενδυτές την πεποίθηση ότι τα χρήματά τους διοχετεύονται σε μέτρα με πραγματικό κοινωνικό σκοπό, διατηρώντας τα εισοδήματα των οικογενειών σε μια εποχή κρίσης. Η ικανότητα της Ε.Ε. να συγκεντρώνει χρήματα για το SURE υποστηρίχθηκε από εγγύηση ύψους €25 δισ. από όλα τα κράτη-μέλη, ένα ισχυρό μήνυμα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Η πορεία για το SURE Η Κομισιόν είχε προτείνει τον κανονισμό SURE στις 2 Απριλίου 2020, στο πλαίσιο της αρχικής αντίδρασης της Ε.Ε. στην πανδημία. Εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 19 Μαΐου 2020 ως ισχυρή ένδειξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και κατέστη διαθέσιμο μετά την υπογραφή των συμφωνιών εγγύησης από όλα τα κράτη-μέλη στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. Η πρώτη εκταμίευση πραγματοποιήθηκε πέντε εβδομάδες αφότου κατέστη διαθέσιμο το SURE. Η έκθεση είναι η πρώτη εξαμηνιαία έκθεση για το SURE που

Η Επιτροπή έχει προτείνει μέχρι στιγμής συνολική χρηματοδοτική στήριξη ύψους €90,6 δισ. σε 19 κράτη-μέλη

απευθύνεται στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Δημοσιονομική Επιτροπή (ΟΔΕ) και την Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO). Σύμφωνα με το άρθρο 14 του κανονισμού SURE, η Επιτροπή υποχρεούται εκ του νόμου να εκδώσει την εν λόγω έκθεση εντός έξι μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία το μέσο κατέστη διαθέσιμο. Οι επόμενες εκθέσεις θα ακολουθούν κάθε έξι μήνες για όσο διάστημα παραμένει διαθέσιμο το SURE. Πέραν των 18 κρατών-μελών που αναφέρονται στην έκθεση, η Επιτροπή πρότεινε έκτοτε τη χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής σε ένα 19ο κράτος-μέλος, την Εσθονία, για ποσό ύψους €230 εκατ. Εξάλλου, από την καταληκτική ημερομηνία της έκθεσης, η Επιτροπή έχει επίσης συγκεντρώσει επιπλέον €9 δισ. σε ομόλογα SURE. Στις 4 Μαρτίου, η Επιτροπή υπέβαλε σύσταση σχετικά με την αποτελεσματική ενεργό στήριξη της απασχόλησης μετά την κρίση της νόσου COVID-19 (EASE). Περιγράφει μια στρατηγική προσέγγιση για τη σταδιακή μετάβαση από τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που λήφθηκαν για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στα νέα μέτρα που απαιτούνται για μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης. Με τη σύσταση EASE, η Επιτροπή προωθεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη μετάβαση από μια θέση εργασίας σε άλλη, μεταξύ άλλων προς τον ψηφιακό και τον πράσινο τομέα. Οι τρεις συστάσεις πολιτικής της συνίστανται σε κίνητρα πρόσληψης και επιχειρηματική στήριξη, σε ευκαιρίες αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανειδίκευσης, και σε ενισχυμένη στήριξη από τις υπηρεσίες απασχόλησης.

EconomyToday 17

ΘΕΜΑ

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΓΟΡΑ ΤΕΧΝΗΣ

Ρεκόρ στις διαδικτυακές πωλήσεις, κόντρα στην πανδημία Αντιστάσεις στην πανδημική κρίση φαίνεται να επιδεικνύει η παγκόσμια αγορά τέχνης, η οποία κατέγραψε το περασμένο έτος αύξηση-ρεκόρ στις διαδικτυακές πωλήσεις, με τις γυναίκες να διαθέτουν μεγαλύτερα ποσά από τους άνδρες συλλέκτες. Η Art Basel και η UBS δημοσίευσαν την 5η ετήσια έκθεση «Art Basel & UBS Global Art Market Report», την οποία επιμελήθηκε η διακεκριμένη οικονομολόγος δρ Clare McAndrew, ειδική σε θέματα πολιτιστικής οικονομίας. Η μακροοικονομική αυτή ανάλυση, η οποία φέτος εξετάζει την κίνηση και τα μεγέθη της διεθνούς αγοράς τέχνης εν καιρώ πανδημίας, ενσωματώνει στοιχεία πρόσφατης έρευνας, στην οποία συμμετείχαν 2.569 συλλέκτες υψηλής καθαρής θέσης (HNW) από 10 αγορές (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Χονγκ Κονγκ, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη, Μεξικό και Ηπειρωτική Κίνα). ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

18 EconomyToday

Μείωση 22% στις πωλήσεις Η πανδημία επηρέασε βαθιά και την παγκόσμια αγορά τέχνης το 2020, συμβάλλοντας στην περαιτέρω ψηφιακή μεταμόρφωσή της, μια τάση που θα διαμορφώσει δραστικά το μέλλον της. Ανάμεσα στα κυριότερα ευρήματα της φετινής έκθεσης συγκαταλέγονται τα ακόλουθα: Οι παγκόσμιες πωλήσεις έργων τέχνης και αντικών κυμάνθηκαν περίπου στα 50,1 δισ. δολάρια το 2020, καταγράφοντας πτώση της τάξης του 22% από το 2019. Κατόρθωσαν, εντούτοις, να κρατηθούν σε επίπεδα υψηλότερα από εκείνα του χαμηλού ρεκόρ του έτους ύφεσης το 2009 (-36%). Η αγορά των ΗΠΑ διατηρεί τα πρωτεία, με μερίδιο 42% στην αξία των παγκόσμιων πωλήσεων, ενώ η Ηπειρωτική Κίνα αναδείχθηκε ως η μεγαλύτερη αγορά δημοσίων δημοπρασιών.

Η δύναμη της τεχνολογίας Η πανδημία επιτάχυνε την ψηφιακή μεταμόρφωση της αγοράς, δημιουργώντας περισσότερες ευκαιρίες για άμεση υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών, αφού ακυρώθηκε μεγάλος αριθμός εκθέσεων και φουάρ με φυσική παρουσία. Παρά τη γενικότερη συρρίκνωση των πωλήσεων, οι συνολικές διαδικτυακές πωλήσεις κατόρθωσαν να αγγίξουν το εντυπωσιακό ποσό-ρεκόρ των 12,4 δισ. δολαρίων, διπλασιάζοντας την αξία τους από το 2019. Για πρώτη φορά, μάλιστα, με ποσοστό 25%, το μερίδιο του ηλεκτρονικού εμπορίου στην αγορά τέχνης ξεπέρασε εκείνο του γενικού λιανεμπορίου. Η πανδημία ενίσχυσε το έμπρακτο ενδιαφέρον των περισσότερων συλλεκτών για εμπλουτισμό των συλλογών τους, αν και είχαν λιγότερες ευκαιρίες να αποκτήσουν έργα τέχνης διά ζώσης, με το 57% να σχεδιάζει να αυξήσει τις αγορές του.

Οι γυναίκες και η επόμενη γενιά συλλεκτών Οι γυναίκες επέδειξαν ισχυρότερη αγοραστική δύναμη, καθώς και ανοδική πορεία στην καλλιτεχνική εκπροσώπηση. Από τη μια, ξόδεψαν μεγαλύτερα ποσά από τους άνδρες –ο μέσος όρος των αγορών αυξήθηκε κατά 13%, φθάνοντας τις 154.000 δολάρια– και, από την άλλη, το ποσοστό των έργων που φέρουν την υπογραφή γυναικών καλλιτεχνών φαίνεται να βελτιώνεται σταθερά – 39% το 2020 από 33% το 2018. Η επόμενη γενιά συλλεκτών που επενδύει μεγάλα ποσά είναι οι millennial HNW συλλέκτες – το 30% ξόδεψε πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια την περασμένη χρονιά. Παράλληλα, ήταν η πιο δραστήρια γενιά στο διαδίκτυο, αναφέροντας συχνότερη χρήση τόσο των διαθέσιμων –από τις ψηφιακές εκδόσεις εκθέσεων– διαδικτυακών δωματίων προβολής (online viewing rooms / OVR) όσο και των καναλιών κοινωνικής δικτύωσης. Περίπου το ένα τρίτο όσων συλλεκτών προέβησαν σε αγορές δήλωσε ότι απέκτησε τα έργα τέχνης της προτίμησής του μέσω Instagram. «Το 2020 σηματοδότησε ένα σημείο καμπής για την ψηφιακή καινοτομία στην αγορά τέχνης. Η πανδημία απέδειξε ότι χρειαζόμαστε την τέχνη για να σηκώσουμε το βλέμμα μας πάνω από τις δυσκολίες, για να εκφράσουμε τις απόψεις και τα συναισθήματά μας και, εν τέλει, για να βρούμε χαρά στους δύσκολους αυτούς καιρούς που διανύουμε», δήλωσε η Christl Novakovic, CEO της UBS Europe SE, Επικεφαλής του Wealth Management Europe και Πρόεδρος του UBS Art Board. «Η πτώση στις πωλήσεις ήταν αναπόφευκτη. Το εμπόριο έργων τέχνης έδειξε, πάντως, απίστευτη ανθεκτικότητα στον τρόπο που προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα και τις προκλήσεις που προέκυψαν από την κρίση της πανδημίας. Παρόλο που οι επιχειρήσεις προσπαθούν ακόμα να βρουν την άκρη για το πώς να εξισορροπήσουν τη νέα μορφή της αγοράς –που βασίζεται όλο και περισσότερο στο διαδίκτυο– με την από κοινού εμπειρία και τον ενθουσιασμό των φυσικών πωλήσεων και εκδηλώσεων, λίγοι είναι εκείνοι που θεωρούν παροδικές τις αλλαγές αυτές», ανέφερε η οικονομολόγος Clare McAndrew, ιδρύτρια της εταιρείας Arts Economics.

EconomyToday 19

advertorial

ΕΙΜΑΣΤΕ ΔΙΠΛΑ

ΣΕ ΚΑΘΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

H Cyta Business, με καινοτόμες λύσεις και υπηρεσίες, οδηγεί τις επιχειρήσεις σε μια νέα ψηφιακή εποχή

Η τεχνολογία, και οι τηλεπικοινωνίες ειδικότερα, μέσα από την εξελικτική τους πορεία, απέδειξαν ότι αποτελούν τη λύση για να είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε καταστάσεις απρόβλεπτες, ακόμα και εκείνες του μεγέθους μιας παγκόσμιας πανδημίας. Σε κοινωνικό επίπεδο, οι τηλεπικοινωνίες είναι το βασικό συστατικό που κρατά τον κοινωνικό ιστό ενωμένο. Στο επιχειρείν, οι τηλεπικοινωνίες διαδραματίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στο να μπορέσουν οι επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους και τομέα δραστηριοποίησης, να συνεχίσουν να αναπτύσσονται και να λειτουργούν απρόσκοπτα μέσα σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες. Γιατί Cyta Business; Η Cyta Business, συνδυάζοντας την τεχνογνωσία σε τεχνολογίες αιχμής με την εμπειρία και το ταλέντο των ανθρώπων της, βρίσκεται δίπλα στις επιχειρήσεις και μοιράζεται τις γνώσεις και τις ιδέες της, θέτοντας τις βάσεις για ένα μέλλον δυναμικό και αισιόδοξο. Είναι δίπλα στην κάθε επιχείρηση, μικρή ή μεγάλη, από την αρχή, και τις στηρίζει για να προχωρήσουν με αυτοπεποίθηση στην εποχή του ψηφιακού μετασχηματισμού, παρέχοντάς τους τα κατάλληλα εργαλεία που θα απογειώσουν την επικοινωνία τους.

O αξιόπιστος συνεργάτης για κάθε επιχείρηση Η Cyta Business διασφαλίζει ότι η κάθε επιχείρηση έχει όλα όσα χρειάζεται στον τομέα των τηλεπικοινωνιών για να παραμείνει ή να γίνει άκρως ανταγωνιστική. Παρέχει ένα πλήρες φάσμα υπηρεσιών Σταθερής και Κινητής Τηλεφωνίας, Ίντερνετ, Cloud, Δικτύωσης και Φιλοξενίας, οι οποίες είναι εφάμιλλες με αυτές που παρέχουν παγκόσμιοι τηλεπικοινωνιακοί κολοσσοί και αποτελούν εφόδια ώστε οι επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να μεγαλουργήσουν. 20 EconomyToday

Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, το θέμα της ασφάλειας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και η Cyta Business το τοποθετεί στην κορυφή της επιχειρησιακής στρατηγικής της

EconomyToday 21

advertorial

Προσφέρει λύσεις με απεριόριστες δυνατότητες επικοινωνίας, για να είναι οι εταιρείες διαρκώς σε επαφή με τους πελάτες, τους εργαζόμενους και τους προμηθευτές τους, στην Κύπρο και το εξωτερικό, ενώ οι υψηλές ταχύτητες διαδικτύου υποστηρίζουν τις εφαρμογές που χρειάζεται μια σύγχρονη επιχείρηση, με τη μέγιστη ασφάλεια. Πρόσθετα, η ευρεία γκάμα διευκολύνσεων που περιλαμβάνεται στο χαρτοφυλάκιο υποστηρίζει την αυτοματοποίηση και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών ώστε οι επιχειρήσεις να γίνουν πιο παραγωγικές. Στο έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον της κυπριακής αγοράς, η Cyta Business παρέχει ελκυστικές επιχειρηματικές λύσεις για νέες επιχειρήσεις, όπως είναι το σχέδιο Business Start, δίνοντάς τους την ευκαιρία να ξεκινήσουν τις δραστηριότητές τους με χαμηλό κόστος. Το συγκεκριμένο σχέδιο περιλαμβάνει υπηρεσίες Σταθερής Τηλεφωνίας και Internet που ευέλικτα μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες της επιχείρησης όπως αυτή αναπτύσσεται και προχωρά. Πρόσθετα, το σχέδιο μπορεί να περιλάβει προγράμματα Κινητής Τηλεφωνίας, όπως RED και FREEDOM, καθώς και υπηρεσίες Cloud, όπως Powersoft365 και Microsoft365 for Business, σε πολύ ελκυστικές τιμές. Οι «παραδοσιακές» μορφές επικοινωνίας, όπως η σταθερή τηλεφωνία, εξελίσσονται στη Cyta Business και προσαρ-

22 EconomyToday

Με τη νέα γενιά δικτύων, Fiber και 5G, η Cyta, για ακόμη μια φορά, αλλάζει δραστικά τα δεδομένα ποιότητας, αξιοπιστίας και ταχύτητας στην επικοινωνία και πάει την επιχειρηματικότητα μπροστά, με ταχύτητα φωτός

μόζονται στις ανάγκες της κάθε ξεχωριστής εταιρείας. Υπηρεσίες όπως η Business Telephony αντικαθιστούν πλέον το ιδιωτικό τηλεφωνικό κέντρο μιας εταιρείας, εξοικονομώντας πόρους που θα ήταν απαραίτητοι για αγορά εξοπλισμού, με όλες τις διευκολύνσεις τηλεφωνίας διαθέσιμες για ενεργοποίηση και με δωρεάν ενδοεταιρικές κλήσεις. Υπηρεσίες όπως οι Sip Over the Cloud και Sip Over Cyta’s Cloud έρχονται να αντικαταστήσουν την παραδοσιακή ISDN και να εκμεταλλευτούν πλήρως όλα τα πλεονεκτήματα του cloud. Οι μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις έχουν πλέον στη διάθεσή τους μια μεγάλη γκάμα υπηρεσιών cloud, με κατάλληλα ψηφιακά εργαλεία που θα τις αναπτύξουν και θα βελτιώσουν την παραγωγικότητά τους. Ψηφιακά εργαλεία και υπηρεσίες cloud, όπως Business Cloud Storage και Backup, Cloud Servers, Powersoft365 και Microsoft365 for Business, είναι πλέον διαθέσιμα από το online κατάστημα Marketplace της Cyta Business. Οι λύσεις αυτές βασίζονται στη σύγκλιση των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής και αλλάζουν το επιχειρηματικό μοντέλο, από την αγορά προϊόντων με αυξημένες κεφαλαιακές δαπάνες, στην εξασφάλιση υπηρεσιών με μηνιαία συνδρομή, με πιστοποιημένη ασφάλεια, εξυπηρέτηση και υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα και με έναν ενιαίο λογαριασμό για όλες τις υπηρεσίες.

Ασφάλεια η κορωνίδα της στρατηγικής μας Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, το θέμα της ασφάλειας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα και η Cyta Business το τοποθετεί στην κορυφή της επιχειρησιακής στρατηγικής της. Στο πλαίσιο αυτό, εφαρμόζει διαδικασίες πρόληψης, έγκαιρου εντοπισμού και αποτελεσματικής διαχείρισης των κακόβουλων επιθέσεων. Η ομάδα προστασίας από την καταδολίευση προσφέρει 24ωρη παρακολούθηση και έλεγχο των δικτύων, ενώ η αποτελεσματική αντιμετώπιση των απειλών του κυβερνοχώρου επεκτείνεται σε τεχνικά και διαδικαστικά μέτρα που καλύπτουν θέματα επιχειρησιακής συνέχειας, ασφάλειας εγγράφων, φυσικής ασφάλειας, αλλά και ασφάλειας ηλεκτρονικής πρόσβασης. Για τον σκοπό αυτό, η μονάδα είναι εξοπλισμένη με τα πιο

εξελιγμένα και εξειδικευμένα συστήματα εντοπισμού και διαχείρισης τηλεπικοινωνιακής απάτης, με βασικότερο το Fraud Management System, που είναι σε θέση να εντοπίσει σε πραγματικό χρόνο κάθε ύποπτη δραστηριότητα. Τα μέτρα ασφάλειας και προστασίας των υποδομών και συστημάτων παροχής των υπηρεσιών στα Κέντρα Δεδομένων (Data Centers) και στις υπηρεσίες Web Hosting και IaaS (Cloud Servers) θεωρούνται υποδειγματικά, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, γεγονός που έχει επιβεβαιωθεί με την πιστοποίηση με το πολύ απαιτητικό πρότυπο ISO27001. Όλα τα πιο πάνω, σε συνδυασμό με την πιο ολοκληρωμένη και αδιάλειπτη εξυπηρέτηση όλο το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο, μέσω του Κέντρου Διαχείρισης Δικτύων και της υποστήριξης από τεχνικά εξειδικευμένο προσωπικό, καθώς και μέσω του Κέντρου Τηλεφωνικής Εξυπηρέτησης Επιχειρηματικών Πελατών στον αριθμό 150, διασφαλίζουν την απρόσκοπτη επικοινωνία και την επιχειρησιακή συνέχεια κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

Τεχνολογίες αιχμής που αναβαθμίζουν την επιχειρηματικότητα Με τη νέα γενιά δικτύων, Fiber και 5G, η Cyta, για ακόμη μια φορά, αλλάζει δραστικά τα δεδομένα ποιότητας, αξιοπιστίας και ταχύτητας στην επικοινωνία και πάει την επιχειρηματικότητα μπροστά, με ταχύτητα φωτός. Το παγκύπριο δίκτυο οπτικών ινών, Cyta Fiber, προσφέρει

Το 5G είναι εδώ Οι δυνατότητες του

δικτύου νέας γενιάς για τις επιχειρήσεις είναι εντυπωσιακές! Πιο συγκεκριμένα, με το νέο δίκτυο έχουμε:

•

καλύτερη διαχείριση των πόρων για βελτίωση των υπηρεσιών και των προϊόντων που απολαμβάνουμε, μείωση της χρήσης •των πρώτων υλών,

•

εξυπηρέτηση νέων αγορών και πελατών με προϊόντα και υπηρεσίες, και αύξηση •τηςβελτίωση παραγωγικότητας, των εξαγωγών και του τουρισμού, ασφάλεια • αυξημένη των εργατών σε

επικίνδυνα επαγγέλματα, τα οποία θα βασίζονται πλέον σε εξ αποστάσεως ελεγχόμενες συσκευές.

στις επιχειρήσεις υπερυψηλές ταχύτητες ευρυζωνικού διαδικτύου, δημιουργώντας νέα δεδομένα, όχι μόνο στην επικοινωνία τους, αλλά και στην οικονομική ανάπτυξη και την ψηφιακή τους πρόοδο. Το δίκτυο Cyta Fiber επιταχύνει την αποστολή και λήψη μεγάλων αρχείων, ενώ παράλληλα παρέχει γρήγορη και συνεχή πρόσβαση στις σύγχρονες επιχειρηματικές εφαρμογές που προσφέρει η Cyta Business, όπως Cloud, αλλά και υψηλής ποιότητας εικόνα και φωνή για video conferencing χωρίς διακοπές – δίνοντας μάλιστα τη δυνατότητα επιλογής ταχυτήτων που φθάνουν μέχρι το 1 Gbps, προσφέροντας σταθερή και αδιάλειπτη σύνδεση προς όλους τους χρήστες και όλες τις συσκευές, ενισχύοντας τη λειτουργικότητα των επιχειρήσεων και μειώνοντας παράλληλα το κόστος.

Υπόσχεση αξιοπιστίας, ασφάλειας και τεχνολογικής εξέλιξης Οι νέες τεχνολογίες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στον τρόπο που ο κόσμος θα λειτουργεί και στην ικανότητα της κάθε επιχείρησης, μικρής ή μεγάλης, να λειτουργήσει και να αναπτυχθεί. H Cyta Business ανοίγει τις πύλες για την εξέλιξη και το επιχειρηματικό μέλλον του τόπου μας, με στόχο η καθημερινότητα και η ζωή των επιχειρηματικών πελατών μας να είναι πιο εύκολη, πιο απλή και πιο ευχάριστη. Πάντα με την ποιότητα, την ασφάλεια και την αξιοπιστία στην οποία μας έχει συνηθίσει η Cyta.

EconomyToday 23

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Peter van der Borgh

«Η Κύπρος μπορεί να καταστεί μια μικρή

αλλά σημαντική πηγή χαλκού» Η Κύπρος έχει συνδέσει το όνομά της με τον χαλκό, αφού η μεταλλευτική ιστορία του νησιού ξεκινά πριν από το 3000 π.Χ., ενώ η πιο διαδεδομένη άποψη για την ονομασία της Κύπρου υποστηρίζει ότι προήλθε από το λατινικό «cuprum» που σημαίνει χαλκός. Οι αρχαίοι Κύπριοι, εκτός του ότι ήταν δεινοί μεταλλευτές, ήταν και επιδέξιοι μεταλλουργοί, ενώ στα νεότερα χρόνια η εκμετάλλευση του χαλκού άρχισε από την περιοχή της Σκουριώτισσας, γύρω στο 1921, και συνεχίστηκε έντονα μέχρι το 1974 και τη βίαιη διακοπή λόγω της τουρκικής εισβολής. Μετά από μια διακοπή που κράτησε για μια περίοδο μεγαλύτερη των τεσσάρων δεκαετιών, φαίνεται ότι η μακραίωνη παράδοση της Κύπρου στην εξόρυξη χαλκού θα μπει σε νέες βάσεις με την εταιρεία Venus Minerals, η οποία, μαζί με τις νέες τεχνολογίες που ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, θα συμβάλει στην εκμετάλλευση των αποθεμάτων των παλιών ορυχείων αλλά και στην ανακάλυψη νέων αποθεμάτων. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΞΕΝΙΟ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

O Peter van der Borgh, διακεκριμένος γεωλόγος και Διευθύνων Σύμβουλος της Venus Minerals, σε συνέντευξή του στο Economy Today, εξηγεί τις προοπτικές και τις προκλήσεις της εξόρυξης χαλκού στην Κύπρο. Σκιαγραφεί επίσης την πορεία των ερευνών για τον εντοπισμό αποθεμάτων χαλκού και άλλων μεταλλευμάτων στο νησί, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ο χαλκός θα βοηθήσει στη μετάβαση στην πράσινη οικονομία. 24 EconomyToday

πορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για τις πρόσφατες ανακαλύψεις σας; Γιατί επιλέξατε την Κύπρο για τις έρευνές σας; Το χαρτοφυλάκιο της Venus Minerals περιλαμβάνει σήμερα διάφορα έργα στη βόρεια περιοχή του Τροόδους. Τα δύο βασικότερα είναι το Magellan Project, που αφορά τις περιοχές Κοκκινόγια, Κλήρου και Νέα Σια, και το Mariner Project στους Τρούλλους. Κατά τη διερευνητική φάση των έργων, το 2020, αναθεωρήσαμε τις εκτιμήσεις μας για το Magellan Project, καθώς διαπιστώσαμε πως, με βάση τα νέα ευρήματα, το έργο υπολογίζεται ότι διαθέτει συνδυασμένο απόθεμα 9,5 εκατομμυρίων τόνων με μέση περιεκτικότητα 0,65% χαλκό και πρόσθετη αξία από χρυσό, ασήμι και ψευδάργυρο. Πρόκειται για μια πολύ θετική εξέλιξη, που είναι πολύ κοντά στον αρχικό μας στόχο. Όσον αφορά την επιλογή της Κύπρου, θα πρέπει να πω ότι υπήρξε από την αρχή ένας ιδιαίτερα ελκυστικός προορισμός για εμάς για πολλούς λόγους. Η χώρα διαθέτει, για παράδειγμα, εξαιρετικές υποδομές και την ανάλογη τεχνογνωσία σε εγχώριο επίπεδο για να υποστηρίξει αποτελεσματικά την εξορυκτική ανάπτυξη, όπως επίσης και ένα ολοκληρωμένο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο για τη μεταλλευτική δραστηριότητα. Η Venus Minerals έχει μάλιστα καταφέρει να δημιουργήσει μια τεράστια γεωεπιστημονική βάση δεδομένων για όλη την ελεύθερη Κύπρο, η αξία της οποίας σε σημερινές τιμές αγοράς ξεπερνά τα €100 εκατομμύρια. Αυτό επέτρεψε στην εταιρεία να εξασφαλίσει ερευνητικές άδειες στις πιο υποσχόμενες περιοχές του νησιού.

EconomyToday 25

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Οι αναθεωρημένες εκτιμήσεις ανακοινώθηκαν μετά τις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή, εν μέσω πανδημίας. Πώς επηρεάζει αυτή η παγκόσμια κρίση τη δυνατότητα αξιοποίησής τους και πώς το ξέσπασμα της πανδημίας του COVID-19 επηρέασε γενικότερα τις εργασίες σας; Όσον αφορά τις εργασίες μας, κατά τη διάρκεια της διερευνητικής φάσης, που έλαβε χώρα τους προηγούμενους μήνες, λάβαμε όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να διασφαλίσουμε την υγεία του προσωπικού μας, ακολουθώντας κατά γράμμα τις κυβερνητικές οδηγίες και εφαρμόζοντας τα μέτρα που προβλέπονταν για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού. Λόγω και της φύσης των δραστηριοτήτων μας, που σε μεγάλο βαθμό απαιτούν τη χρήση αυτοματοποιημένων μεθόδων και τη διεξαγωγή εργασιών σε μεγάλους ανοιχτούς χώρους, μπορέσαμε άμεσα να εφαρμόσουμε σχέδια δράσης, διασφαλίζοντας την ομαλή συνέχιση της λειτουργίας μας. Για να απαντήσω τώρα στην πρώτη σας ερώτηση, θα έλεγα πως, παρόλο που η πανδημία επηρέασε αρχικά τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον μεταλλευτικό κλάδο σε διεθνές επίπεδο και επέφερε σοβαρές επιπτώσεις στις τιμές της αγοράς όλων των ορυκτών, είχαμε λόγους να πιστεύουμε πως η κατάσταση σταδιακά θα βελτιωνόταν. Ειδικότερα, όσο προχωρούν τα προγράμματα των εμβολιασμών ανά τον κόσμο και επανεκκινούν οι οικονομίες χωρών με εντατικοποιημένη βιομηχανία χαλκού όπως η Κίνα, η διεθνής ζήτηση για το μέταλλο εκτιμάται πως θα παρουσιάσει εντυπωσιακή ανάκαμψη, φθάνοντας σε επίπεδα-ρεκόρ. Ήδη, αυτό αντανακλάται και στις τιμές του χαλκού, που καταγράφουν αύξηση της τάξεως του 50% σε σύγκριση με τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα του 2020, φθάνοντας στο υψηλότερο επίπεδό τους από το 2017. Θεωρείτε πως είναι βιώσιμο το μέλλον της μεταλλευτικής βιομηχανίας στην Κύπρο; Ποιες οι προοπτικές του κλάδου; Στην Κύπρο υπάρχουν σημαντικά αναξιοποίητα αποθέματα ορυκτών. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι, μετά τα γεγονότα του 1974, τα περισσότερα ορυχεία εγκαταλείφθηκαν και από τότε υπήρξε περιορισμένη εξόρυξη χαλκού στη χώρα. Σε σχέση με το πώς προδιαγράφεται το μέλλον του κλάδου, για να το σκιαγραφήσουμε, θα πρέπει πρώτα να λάβουμε υπόψη πως τα τελευταία χρόνια η ζήτηση για χαλκό έχει αυξηθεί σημαντικά, λόγω της παγκόσμιας μετάβασης προς μια πιο πράσινη οικονομία και της εκτεταμένης χρήσης του μετάλλου σε συστήματα ανανεώσιμης ενέργειας, μπαταρίες και εξαρτήματα ηλεκτρικών οχημάτων. Ως εκ τούτου, καθώς η ζήτηση για το μέταλλο αναμένεται πως θα εξακολουθήσει να αυξάνεται, ο ρόλος της Κύπρου θα αναβαθμίζεται, λόγω της δυνατότητάς της να παράγει σημαντική ποσότητα νέων αποθεμάτων. Επιπρόσθετα, 26 EconomyToday

η μεταλλευτική βιομηχανία αναμένεται πως θα αλλάξει δραστικά μέσα στα επόμενα χρόνια. Για την ακρίβεια, οι εταιρείες του κλάδου καλούνται να ενταχθούν στην επανάσταση της αυτοματοποίησης, καθώς τα ορυχεία γίνονται ολοένα και βαθύτερα και η ποιότητα των μεταλλευμάτων φθίνει, ενώ καλούνται να συμμορφώνονται πλήρως με τα όλο και πιο απαιτητικά πρότυπα ασφάλειας και υγείας και τις περιβαλλοντικές Αρχές. Σε κάθε περίπτωση, η ανάπτυξη μιας ισχυρής μεταλλευτικής βιομηχανίας στην Κύπρο συνεπάγεται πολλαπλά οφέλη για όλους τους εμπλεκομένους και ειδικότερα για την τοπική κοινότητα. Δεδομένου ότι η μεταλλευτική βιομηχανία αποτελεί μακροπρόθεσμο εργοδότη και επενδυτή, η βιώσιμη ανάπτυξή της θα έχει θετικές επιδράσεις, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, οι ευκαιρίες εκπαίδευσης, τα πρόσθετα έσοδα στα κρατικά ταμεία από φορολογικές εισπράξεις, η καλλιέργεια δεξιοτήτων και η αναβάθμιση υποδομών.

«Η Venus Minerals έχει δημιουργήσει μια τεράστια γεωεπιστημονική βάση δεδομένων για όλη την ελεύθερη Κύπρο, η αξία της οποίας σε σημερινές τιμές αγοράς ξεπερνά τα €100 εκατ.»

Πώς αναμένεται να αξιοποιηθούν τα αποθέματα χαλκού που ανακαλύφθηκαν στην Κύπρο; Προορίζονται αποκλειστικά για εξαγωγή στο εξωτερικό ή θα χρησιμοποιηθούν και για κάλυψη των εγχώριων αναγκών; Ο χαλκός είναι το τρίτο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο μέταλλο στον κόσμο και, όπως ανέφερα προηγουμένως, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ως εκ τούτου, δεδομένης της σημασίας του και των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους μπορεί να αξιοποιηθεί, ο χαλκός θα συνεχίσει να αποτελεί βασικό αγαθό στις διεθνείς αγορές. Όσο η ζήτηση του χαλκού αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο και όσο τα αποθέματα μειώνονται, η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να καταστεί μια μικρή αλλά σημαντική πηγή χαλκού σε μια στρατηγική γεωγραφική τοποθεσία. Συνεπώς, μέσω εξαγωγών σε χώρες που διατηρούν πιο ανεπτυγμένες κατασκευαστικές και μεταποιητικές βιομηχανίες και που χρησιμοποιούν εντατικά τον χαλκό, το νησί μπορεί να διεκδικήσει έναν πιο κεντρικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά χαλκού.

Συνεπώς, το ερυθρό μέταλλο αποτελεί βασικό στοιχείο για την κατασκευή ανεμογεννητριών, ηλεκτρικών καλωδίων και πολλών άλλων υλικών που βρίσκονται στο επίκεντρο των συστημάτων ΑΠΕ, τα οποία παράγουν ενέργεια από την ηλιακή, υδροηλεκτρική, θερμική και αιολική ενέργεια. Παράλληλα, χρησιμοποιείται στην παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς είναι απαραίτητος για την κατασκευή εξαρτημάτων όπως κινητήρες, μπαταρίες, σταθμοί φόρτισης και άλλες υποστηρικτικές υποδομές.

Πώς ακριβώς μπορεί να συμβάλει ο χαλκός στη μετάβαση προς μια πιο κυκλική/πράσινη οικονομία; Σήμερα, ολοένα και περισσότερες χώρες στρέφονται στη διαμόρφωση πιο πράσινων οικονομιών, ως αποτέλεσμα των διάφορων διεθνών συμβάσεων, όπως η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και η Συμφωνία του Παρισιού, εστιάζοντας τις προσπάθειές τους στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Προς αυτή την κατεύθυνση, καλούνται να αυξήσουν τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να αναπτύξουν βιώσιμες υποδομές. Ο χαλκός συμβάλλει καθοριστικά στη μετάβαση προς ένα μέλλον χαμηλής κατανάλωσης άνθρακα, αφού το 60% της παραγωγής του χρησιμοποιείται για την παραγωγή και αποθήκευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς διαθέτει την υψηλότερη ηλεκτρική και θερμική αγωγιμότητα από οποιοδήποτε άλλο μέταλλο στην αγορά. Συγκεκριμένα, αυτού του είδους η ενέργεια χρειάζεται πολύ περισσότερο χαλκό σε σύγκριση με τη συμβατική ενέργεια, επειδή είναι πιο αποκεντρωμένη.

«Η ζήτηση για χαλκό έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω της παγκόσμιας μετάβασης σε μια πιο πράσινη οικονομία και της εκτεταμένης χρήσης του μετάλλου σε συστήματα ανανεώσιμης ενέργειας»

Ποιες είναι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη διαδικασία έρευνας και εξόρυξης ορυκτών; Πώς διαβεβαιώνετε τους κατοίκους των περιοχών όπου γίνονται τέτοιες εργασίες ότι δεν θα επηρεαστεί η ποιότητα ζωής τους; Υπάρχει για παράδειγμα η περίπτωση του Πενταδάκτυλου, όπου οι μεταλλευτικές δραστηριότητες έχουν μεταβάλει το τοπίο. Είναι αλήθεια ότι η μεταλλευτική δραστηριότητα με το πέρασμα του χρόνου άφησε τα σημάδια της στο περιβάλλον, ωστόσο οι σύγχρονες πρακτικές είναι πολύ διαφορετικές, έχοντας ενσωματώσει τα διδάγματα του παρελθόντος. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, καθώς και η διασφάλιση της κοινωνικής και εργασιακής ευημερίας, αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία της σύγχρονης μεταλλευτικής βιομηχανίας. Επιπλέον, ο συντονισμός με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς των τοπικών κοινοτήτων είναι απαραίτητος και επιθυμητός για τρέχοντα και επερχόμενα έργα. Για παράδειγμα, όταν μια εταιρεία υποβάλει αίτηση για άδεια εξόρυξης, η διεξαγωγή μελέτης εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, ενώ, παράλληλα, πρέπει να περιλαμβάνει σχέδιο αποκατάστασης της περιοχής. Επιπρόσθετα, διάφορες κυβερνητικές υπηρεσίες παρακολουθούν συνεχώς τις πρακτικές εξόρυξης, τα επίπεδα ηχορύπανσης, καθώς και την ποιότητα του νερού και του αέρα. Ακόμη και τώρα, που βρισκόμαστε στο διερευνητικό στάδιο, χρειάζεται να ενημερώνουμε συνεχώς την κυβέρνηση σχετικά με την εξέλιξη των εργασιών μας. Παράλληλα, αναγνωρίζουμε τη σημασία των Γεωπάρκων, μιας πρωτοβουλίας που έχει ως στόχο να προστατέψει τα μοναδικά τοπία, τη βιοποικιλότητα και την κληρονομιά της Κύπρου. Να αναφέρω επίσης πως οι εμπειρίες μας, εκτός Κύπρου, μας έφεραν σε επαφή με καινοτόμες τεχνολογίες και πρακτικές, πολλές από τις οποίες εφαρμόζονται στην Κύπρο για πρώτη φορά. Παράλληλα, στη Venus Minerals χρησιμοποιούμε υπερσύγχρονες μεθόδους έρευνας, εξόρυξης και ενεργειακής επεξεργασίας, ειδικά σχεδιασμένες ώστε να ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και να μεγιστοποιούν την απόδοση. Είναι σημαντικό, άλλωστε, να θυμόμαστε πως όλες οι μεταλλευτικές δραστηριότητες στην Κύπρο υπόκεινται στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο αυστηρών παγκοσμίως, αποτρέποντας έτσι την υπερεκμετάλλευση και προστατεύοντας το φυσικό περιβάλλον. Τέλος, εξετάζουμε συνεχώς τρόπους για να μετατρέψουμε περιβαλλοντικές πρακτικές σε θετικές ευκαιρίες, αξιοποιώντας ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις, γνώση και καινοτομία.

EconomyToday 27

COVID-19 28 EconomyToday

analysis

Έναν χρόνο και κάτι μετά την εξάπλωση της πανδημίας του COVID-19 και τον εντοπισμό του πρώτου κρούσματος και στην Κύπρο, οι επιπτώσεις στον οικονομικό, επιχειρηματικό και τραπεζικό τομέα είναι κάτι περισσότερο από ορατές, με το αίσθημα της αβεβαιότητας να κυριαρχεί, αφού ο ιός βρίσκεται ακόμα εντός της κοινότητας και η φάση των εμβολιασμών δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα, στελέχη του Δ.Σ. του CFA Society Cyprus παρουσιάζουν, μέσα από μια σειρά από ενδιαφέροντα άρθρα, τις κυριότερες εξελίξεις που σημειώθηκαν στον οικονομικό,

επιχειρηματικό και τραπεζικό τομέα. Σκιαγραφούν τα δεδομένα με τα όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα και εστιάζουν σε μείζονα θέματα, όπως: Γιατί η πανδημία θα αλλάξει τον τραπεζικό τομέα, ποιες ήταν οι επιπτώσεις της κρίσης του κορωνοϊού στην πραγματική οικονομία, ποιες ήταν οι επιπτώσεις στις χρηματαγορές, ποιες θα είναι οι απαιτήσεις χρέους, πώς οι παράγοντες ESG θα διαμορφώσουν τη μετά κορωνοϊό εποχή και πώς η μετά COVID-19 εποχή θα αναδείξει τα θέματα βιωσιμότητας στον τομέα των επενδύσεων. Φωτογραφίες: Μιχάλης Κυπριανού

EconomyToday 29

ΑΡΘΡΟ

Γιατί η πανδημία θα αλλάξει

για πάντα τον τραπεζικό τομέα; Ο κυπριακός τραπεζικός τομέας καταγράφει το υψηλότερο με διαφορά ποσοστό παγοποίησης αποπληρωμής δανείων στην Ευρώπη και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΗΠΑ

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ Προέδρου CFA Society Cyprus

κόμη και πριν από την κρίση του COVID19, είχαμε δει σαφή σημάδια αλλαγής στον τραπεζικό κλάδο. Ο τραπεζικός τομέας, έχοντας εστιάσει τις ενέργειές του στην προσπάθεια εξόδου από την κρίση των δανείων subprime, έμεινε πίσω στην καμπύλη της ψηφιακής επανάστασης και βρέθηκε να απειλείται από τις εταιρείες fintech και τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. H άνευ προηγουμένου κρίση που προκλήθηκε στην πραγματική οικονομία από την πανδημία θα επηρεάσει την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων στους ισολογισμούς των τραπεζών. Αυτό θα γίνει εμφανές μετά το τέλος των διαφόρων προγραμμάτων αναστολής αποπληρωμής δανείων που έχουν εκπονηθεί από τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο. Αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση της λειτουργικής κερδοφορίας από κλασικές εμπορικές τραπεζικές συναλλαγές και τις μειωμένες προοπτικές ανάπτυξης των δανειακών χαρτοφυλακίων, θα οδηγήσει σε ένα κύμα τραπεζικών συγχωνεύσεων και θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ των διαφοροποιημένων πολύ μεγάλων τραπεζών (megabanks) και του υπόλοιπου τραπεζικού κλάδου. 30 EconomyToday

Είναι πολύ πιθανό ένα σημαντικό ποσοστό των δανείων, ύψους €12 δισ., που ήταν κάτω από το μορατόριουμ αποπληρωμής δόσεων κατά το τέλος του 2020, να καταστούν μη εξυπηρετούμενα το 2021

Αν πάρουμε ως παράδειγμα τον τραπεζικό τομέα των ΗΠΑ, η κερδοφορία των τεσσάρων αμερικανικών megabanks (JPMorgan Chase, Bank of America, Citigroup και Wells Fargo) έχει ξεπεράσει τις εκτιμήσεις των αναλυτών, ενώ οι περιφερειακές και κοινοτικές τράπεζες δείχνουν να επηρεάζονται πολύ περισσότερο από την πανδημία. Οι τέσσερις πολύ μεγάλες τράπεζες μπόρεσαν να ξεπεράσουν τις προβλέψεις λόγω της ισχυρής ποιότητας των περιουσιακών τους στοιχείων, των συνετών προβλέψεων για επισφαλή δάνεια και των μεγάλων αποθεματικών που κατάφεραν να συσσωρεύσουν στα πρώτα στάδια της πανδημίας. Ωστόσο, ακόμη και γι’ αυτές τις μεγάλες τράπεζες, η υπεραπόδοση προήλθε από έσοδα από επενδυτικές εργασίες, έσοδα τα οποία δεν είναι διαθέσιμα σε τράπεζες που εστιάζουν κυρίως σε εμπορικές τραπεζικές δραστηριότητες. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο τραπεζικός τομέας φαίνεται λιγότερο προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της κρίσης του COVID-19. Οι τράπεζες της Ευρωζώνης δεν είχαν την ευκαιρία να ανακάμψουν πλήρως από την τραπεζική κρίση και, ως εκ τούτου, δεν είχαν την ικανότητα να συσσωρεύσουν αποθεματικά και να κάνουν προβλέψεις για επισφαλή δάνεια στον βαθμό που έκαναν οι τράπεζες των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, υπήρξαν περιπτώσεις όπου τράπεζες προέβησαν σε μείωση των προβλέψεών τους για επισφαλή δάνεια, για να αποφύγουν άμεσες κεφαλαιακές ανάγκες. Ως αποτέλεσμα, λίγο πριν από το τέλος του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κυκλοφόρησε ένα σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την πανδημία.

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΑ NPL

θα πρέπει να περιμένουμε ότι ένας σημαντικός αριθμός προβληματικών δανείων θα μετακινηθεί από τους ισολογισμούς των τραπεζών σε διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, η στρατηγική NPL έχει τέσσερις βασικούς στόχους: 1. Περαιτέρω ανάπτυξη δευτερογενών αγορών για προβληματικά περιουσιακά στοιχεία, που θα επιτρέψουν στις τράπεζες να απομακρύνουν τα NPL από τους ισολογισμούς τους, διασφαλίζοντας παράλληλα την περαιτέρω ενίσχυση της προστασίας των δανειοληπτών. 2. Μεταρρύθμιση της νομοθεσίας της Ε.Ε. περί αφερεγγυότητας και ανάκτησης χρεών, η οποία θα συμβάλει στη σύγκλιση των διαφόρων πλαισίων αφερεγγυότητας σε ολόκληρη την Ε.Ε., διατηρώντας παράλληλα υψηλά πρότυπα προστασίας καταναλωτών. 3. Υποστήριξη της δημιουργίας και της συνεργασίας Εθνικών Εταιρειών Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων (AMC) σε επίπεδο Ε.Ε. 4. Εφαρμογή προληπτικών μέτρων δημόσιας στήριξης, όπου απαιτείται, για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης χρηματοδότησης της πραγματικής οικονομίας, σύμφωνα με την οδηγία για την ανάκαμψη και την εξυγίανση των τραπεζών της Ε.Ε. και τα πλαίσια κρατικών ενισχύσεων. Ως επακόλουθο των πιο πάνω, είναι φυσικό να επηρεαστεί και ο κυπριακός τραπεζικός τομέας, ειδικά εάν λάβουμε υπόψη ότι η Κύπρος έχει καταγράψει το υψηλότερο με διαφορά ποσοστό παγοποίησης αποπληρωμής δανείων στην Ευρώπη, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (περίπου το 55% των δανείων του ιδιωτικού τομέα στο τέλος Σεπτεμβρίου 2020), και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να περιμένουμε ότι ένας σημαντικός αριθμός προβληματικών δανείων θα μετακινηθεί από τους ισολογισμούς των τραπεζών σε διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, όπως έγινε για παράδειγμα με την πρόσφατη πώληση του χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων δανείων «Helix 2 Portfolio B» από την Τράπεζα Κύπρου σε ένα ταμείο συνδεδεμένο με την PIMCO. Επιπλέον, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα καταστεί αναγκαία η σύσταση μιας εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων για τη διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων που ενδέχεται να προκύψουν ως άμεσο αποτέλεσμα της πανδημίας. Είναι πολύ πιθανό ένα σημαντικό ποσοστό των δανείων, ύψους 12 δισ. ευρώ, που ήταν κάτω από το μορατόριουμ αποπληρωμής δόσεων κατά το τέλος του 2020, να καταστούν μη εξυπηρετούμενα το 2021.

EconomyToday 31

ΑΡΘΡΟ

ΑΓΝΟΗΣΑΝ ΤΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ Όταν οι επενδυτές άρχισαν να συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα του ιού τον Φεβρουάριο του 2020, ο πανικός αντικατέστησε τον εφησυχασμό ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΗ ΣΙΝΑΝΟΥ Μέλους Δ.Σ. CFA Society Cyprus

ρχίζοντας με τον ιατρικό ορισμό του κορωνοϊού και το χρονικό της εξάπλωσής του ανά το παγκόσμιο, γνωρίζουμε τα εξής: Ο COVID-19 είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια που προκαλεί λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος και μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως θανατηφόρα. Από αυτά που γνωρίζουμε μέχρι στιγμής, ο ιός μεταδόθηκε από ζώα και η πρώτη περίπτωση καταγράφηκε στη Wuhan της Κίνας τον Δεκέμβριο του 2019. Παρόλο που τον Ιανουάριο του 2020 είχαν γίνει αναφορές για επέκταση του ιού και εκτός της Wuhan, λίγοι ανέμεναν την ταχεία εξάπλωση της νόσου παγκοσμίως και την κήρυξή της σε πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (στις 11 Μαρτίου 2020).

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΕΣ Λέγοντας τα πιο πάνω, ας επιχειρήσουμε να δώσουμε μια εικόνα για τις επιπτώσεις της πανδημίας στις χρηματαγορές, οι οποίες θα λέγαμε ότι αρχικά ήταν ήπιες, αφού όλοι υποτίμησαν τις συνέπειες στην παγκόσμια οικονομία, καθώς οι επενδυτές αποτιμούσαν την ομαλοποίηση της εμπορικής σχέσης των ΗΠΑ με την Κίνα. Κατά την περίοδο εκείνη, ο δείκτης S&P 500 μειώθηκε κατά 3,8% στα τέλη Ιανουαρίου 2020, πριν από τη γρήγορη αποκατάσταση των ζημιών του τον Φεβρουάριο, και επιπλέον τα 10ετή T-Notes, ενεργώντας ως «ασφαλές καταφύγιο», υποχώρησαν από σχεδόν 2% στα τέλη Δεκεμβρίου σε 1,5% την ίδια περίοδο. Και ενώ η πανδημία εξαπλωνόταν, όταν οι επενδυτές άρχισαν να συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα του 32 EconomyToday

Οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως προέβησαν σε μειώσεις επιτοκίων και ενίσχυση ρευστότητας, μέσω ποσοτικής χαλάρωσης μεγάλης κλίμακας, για να μετριάσουν τον αντίκτυπο

ιού τον Φεβρουάριο του 2020, ο πανικός αντικατέστησε τον εφησυχασμό. Ο S&P 500 κατέγραψε απώλειες πέραν του 35% σε λιγότερο από έναν μήνα (μέχρι τα μέσα Μαρτίου), εν μέσω υψηλής μεταβλητότητας. Οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως προέβησαν σε μειώσεις επιτοκίων και ενίσχυση ρευστότητας, μέσω ποσοτικής χαλάρωσης μεγάλης κλίμακας, για να μετριάσουν τον αντίκτυπο. Χαρακτηριστικά, η Federal Reserve (Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ) ενήργησε αποφασιστικά τον Μάρτιο του 2020 προχωρώντας σε μείωση των αμερικανικών επιτοκίων από 1,75% σε 0% και επεκτείνοντας την εργαλειοθήκη της ποσοτικής χαλάρωσης με την αγορά κρατικών και εταιρικών ομολόγων. Μετά από αυτή την κίνηση από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, οι αποδόσεις των χρεογράφων κατέρρευσαν, με τα 10ετή κρατικά ομόλογα να αποδίδουν μέχρι και 0,31%, ενώ οι χρηματιστηριακές αγορές έφτασαν εν τέλει στο κατώτατό τους επίπεδο.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Όπως με κάθε σοκ, ορισμένοι τομείς της οικονομίας επωφελούνται, άλλοι επηρεάζονται αρνητικά και προκύπτουν νέες ευκαιρίες ΤΗΣ ΘΑΛΕΙΑΣ ΚΟυνουνη Γραμματέως Δ.Σ. CFA Society Cyprus

πανδημία είχε σημαντικό αντίκτυπο στην πραγματική οικονομία, ως συνέπεια των επιβεβλημένων μέτρων από τις κυβερνήσεις σε μια προσπάθεια περιορισμού του ιού, αλλά και στις αλλαγές συμπεριφοράς των καταναλωτών, ως επακόλουθο της επανεκτίμησης του τρόπου λειτουργίας της καθημερινότητάς μας. Όπως με κάθε σοκ, ορισμένοι τομείς της οικονομίας επωφελούνται, άλλοι επηρεάζονται αρνητικά και προκύπτουν νέες ευκαιρίες.

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η επέκταση του διαδικτυακού λιανικού εμπορίου φέρνει μια πολλά οποίος δίνει ώθηση στην περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα των μεταφορών και σε βελτιώσεις στους αυτοματισμούς υποσχόμενη της αλυσίδας εφοδιασμού. προοπτική στον τομέα της Κατασκευαστικός τομέας και εφοδιαστικής τομέας ακινήτων

Ο περιορισμός των ταξιδιών μεταξύ των περισσότερων χωρών, αλλά και η διστακτικότητα των ατόμων να ταξιδέψουν λόγω ανησυχιών για την υγεία τους, έχουν εξουθενώσει τόσο τον αεροπορικό κλάδο όσο και αυτόν της φιλοξενίας. Για την Κύπρο, όπου ο τουρισμός συμβάλλει περίπου σε ποσοστό 23% του ΑΕΠ, η παγκόσμια επιδημία είχε σημαντικό αντίκτυπο στην τοπική οικονομία. Με μια μείωση των τουριστικών αφίξεων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες μεγαλύτερη του 90%, ένας σημαντικός αριθμός ξενοδοχείων στην Κύπρο παρέμειναν κλειστά κατά τη συνήθως πιο πολυσύχναστη περίοδο. Αυτό είχε επιπτώσεις επίσης σε εστιατόρια και μπαρ, τόσο λόγω περιορισμών στη λειτουργία τους όσο και λόγω περιορισμένης ζήτησης. Οι επιπτώσεις στον τουρισμό είναι πιθανό να παραμείνουν μεσοπρόθεσμα ως μέρος τριών κύριων αβεβαιοτήτων: (α) διαθέσιμες αεροπορικές εταιρείες στη χώρα μετά από σημαντικές αλλαγές στη δομή της αγοράς, (β) επιτυχία της διάθεσης εμβολιασμού και αποτελεσματικότητα των εμβολίων σε νέες παραλλαγές του ιού και (γ) καταναλωτικές αλλαγές και προτιμήσεις για τον τοπικό τουρισμό.

ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

Η πανδημία είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο στο λιανικό εμπόριο, τόσο μεταξύ όσο και εντός υποτομέων. Ως συνέπεια της ανησυχίας για την επάρκεια αποθεμάτων και των προβλημάτων υγείας, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι οι άνθρωποι ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στο σπίτι, τα τμήματα τροφίμων, ποτών και προϊόντων υγείας ευνοήθηκαν σημαντικά, ενώ τα ηλεκτρονικά και τα έπιπλα είχαν επίσης θετικό αντίκτυπο. Καθώς τα εμπορικά κέντρα παρέμειναν κλειστά για το μεγαλύτερο μέρος του 2020, οι καταναλωτές στράφηκαν σε πιο μικρά εμπορικά καταστήματα. Τα καταστήματα, ανεξαρτήτως μεγέθους, κινήθηκαν προς διαδικτυακές πωλήσεις, σε μια προσπάθεια να κινηθούν ευέλικτα και να διατηρήσουν κάποια έσοδα. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αναμένουμε μια αλλαγή στο λιανικό εμπόριο, καθώς οι καταναλωτές αναπτύσσουν μια προτίμηση για έναν συνδυασμό μεταξύ φυσικών και online αγορών, ο

Αν και ο κατασκευαστικός τομέας και ο τομέας των ακινήτων άνθησαν τα τελευταία χρόνια, τόσο η πανδημία όσο και η διακοπή του προγράμματος πολιτογράφησης προκάλεσαν σημαντική αναταραχή και στους δύο τομείς. Η ζήτηση έχει μετατοπιστεί από τις πολυτελείς μονάδες υψηλής αξίας σε μεσαίες κατοικίες, με έμφαση στην ολοκλήρωση των υπό ανάπτυξη έργων. Η επιδείνωση των ποσοστών ανεργίας και οι μειωμένες ευκαιρίες χρηματοδότησης είναι πιθανό να επηρεάσουν τον κλάδο γενικότερα, με συγκεκριμένους τύπους ακινήτων να αποδεικνύονται πιο ανθεκτικοί από άλλους. Οι κατοικίες είναι πιθανό να αποδειχθούν πιο ανθεκτικές από τα εμπορικά ακίνητα, τόσο για ιδιοκατοίκηση όσο και ως ελκυστική επένδυση.

Οι νέοι τομείς ανάπτυξης

Κάθε σοκ στην αγορά δημιουργεί και νέες ευκαιρίες. Καθώς όλοι οι τομείς αναγκάστηκαν να βρουν νέους τρόπους να λειτουργήσουν για να επιβιώσουν εντός των περιορισμών των πανδημικών μέτρων, ο τομέας της τεχνολογίας έχει σημειώσει σημαντικές εξελίξεις, όπως η τηλεδιάσκεψη, το cloud computing, οι ψηφιακές υπογραφές και η τεχνητή νοημοσύνη, εξελίξεις οι οποίες κάνουν την ασφάλεια πληροφοριών ζωτικής σημασίας για κάθε επιχείρηση. Η επέκταση του διαδικτυακού λιανικού εμπορίου φέρνει επίσης μια πολλά υποσχόμενη προοπτική στον τομέα της εφοδιαστικής.

Η ανάγκη για ένα νέο οικονομικό μοντέλο

Αν και το επιχειρηματικό μοντέλο μιας χώρας πρέπει συχνά να αξιολογείται και να βελτιώνεται, η πανδημία έχει καταστήσει την ανάγκη επανεξέτασης του οικονομικού μοντέλου για την κυπριακή οικονομία ακόμη πιο έντονη. Οι βελτιώσεις στο νομικό πλαίσιο και η λειτουργική αποτελεσματικότητα θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω τομείς που συμβάλλουν σημαντικά στο ΑΕΠ της χώρας, ενώ ταυτόχρονα μπορεί να υπάρξει στήριξη σε άλλους, πολλά υποσχόμενους κλάδους, όπως ο τομέας της τεχνολογίας, η ιατρική και η εφοδιαστική.

EconomyToday 33

ΑΡΘΡΟ

Η κύρια πηγή δανεισμού για τις χρηματοδοτικές ανάγκες θα συνεχίσουν να είναι τα ευρωπαϊκά μεσοπρόθεσμα ομόλογα (EMTN). Μέσω του EMTN, η κυβέρνηση είναι σε θέση να προσελκύσει διεθνείς επενδυτές. Οι επενδυτές της εγχώριας αγοράς θα αποτελέσουν επίσης πηγή χρηματοδότησης της Δημοκρατίας. Επίσης, στο οπλοστάσιο της κυβέρνησης ως πρόσθετα εργαλεία είναι τα ομόλογα που εκδίδονται σε ιδιώτες επενδυτές, τα βραχυπρόθεσμα γραμμάτια δημοσίου και δάνεια από διεθνείς τράπεζες για χρηματοδότηση έργων.

Δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΧΡΕΟΥΣ

Απομένει να δούμε πώς θα αντιδράσει η κυπριακή οικονομία τον επόμενο χρόνο, καθώς η οικονομική ανθεκτικότητα της Κύπρου θα δοκιμαστεί ΤΟΥ ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΠΟΥΛΛΗ Ταμία Δ.Σ. CFA Society Cyprus

πανδημία του κορωνοϊού αποδιοργάνωσε τόσο την οικονομική δραστηριότητα όσο και τα δημόσια οικονομικά στην Κύπρο. Τα προληπτικά μέτρα και τα μέτρα περιορισμού (lockdown) που τέθηκαν σε ισχύ ως εργαλεία για την αντιμετώπιση της πανδημίας επηρέασαν την οικονομία. Λόγω της πανδημίας, ο ρυθμός ανάπτυξης της κυπριακής οικονομίας προβλέπεται να μειωθεί κατά 5,5% το 2020. Ωστόσο, η οικονομία προβλέπεται να έχει θετικό ρυθμό ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να είναι 4,5% για το 2021 και μεσοπρόθεσμα στο 2,8% το 2023. Για να καταπολεμήσει τον αντίκτυπο της πανδημίας, η κυβέρνηση στράφηκε προς τις διεθνείς αγορές για να αντλήσει κεφάλαια. Ο κύριος στόχος της κυπριακής κυβέρνησης ήταν να ελαχιστοποιήσει τον αντίκτυπο που θα είχε η πανδημία στην οικονομική ανάπτυξη, να συγκρατήσει την ανεργία και να διαφυλάξει τη μακροοικονομική σταθερότητα. Οι ανάγκες χρηματοδότησης θα κυμαίνονται μεταξύ 6% και 11% του ΑΕΠ κατά την τριετία. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, οι ακαθάριστες χρηματοοικονομικές ανάγκες προβλέπεται να είναι 2,3 δισ. ευρώ το 2021, 2,1 δισ. ευρώ το 2022 και 1,4 δισ. ευρώ το 2023. 34 EconomyToday

Ο δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ αυξήθηκε ουσιαστικά το 2020 ένεκα του χρέους που εξέδωσε η κυβέρνηση. Συνεπώς, ο εν λόγω δείκτης εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στο 119% από 94% το 2019. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση έχει συσσωρεύσει σημαντικά αποθεματικά μετρητών για να αντιμετωπίσει τον αναμενόμενο αρνητικό αντίκτυπο της πανδημίας στην οικονομία. Παρά την αύξηση του δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ, οι ευνοϊκές συνθήκες χαμηλών επιτοκίων και το κλίμα επιθυμίας για επιπρόσθετο πιστωτικό κίνδυνο από τους συμμετέχοντες στην αγορά συνέβαλαν στη μείωση του κόστους χρηματοδότησης για την Κύπρο. Το μέσο σταθμικό κόστος του δημόσιου χρέους μειώθηκε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, στο 1,8% (κατά προσέγγιση) το 2020. Το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπει επί του παρόντος ότι το έλλειμμα του προϋπολογισμού για το 2021 θα κυμανθεί μεταξύ 2,7% και 3%. Για τον δείκτη χρέους προς ΑΕΠ το 2021 αναμένεται μείωση σε επίπεδα μεταξύ 111% και 113%. Το κόστος του χρέους αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω, καθώς η κυβέρνηση θα αναχρηματοδοτεί και θα αντικαθιστά το χρέος με σχετικά λιγότερο ακριβό χρέος, λόγω των ευνοϊκών συνθηκών της αγοράς.

Πιστοληπτική ικανότητα

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, οι ακαθάριστες χρηματοοικονομικές ανάγκες προβλέπεται να είναι 2,3 δισ. ευρώ το 2021, 2,1 δισ. ευρώ το 2022 και 1,4 δισ. ευρώ το 2023

Το 2020 η μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα χρέους διατηρήθηκε από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Η βελτίωση της πιστοληπτικής ικανότητας για την κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τη διατήρηση του επενδυτικού βαθμού από τους κύριους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, είναι καλοί παράγοντες για πρόσβαση στις διεθνείς αγορές. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2020, το πιστωτικό περιθώριο (credit margin spread) του 10ετούς ομολόγου συνέχισε την πτωτική του τάση. Ωστόσο, η αύξηση του δείκτη χρέους προς το ΑΕΠ που αναφέρθηκε παραπάνω, οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουν οι τράπεζες με πιθανή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, οι μειωμένες αναμενόμενες αφίξεις τουριστών και η γενική οικονομική επιδείνωση μεσοπρόθεσμα ασκούν μεγαλύτερη πίεση στα στοιχεία αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας. Απομένει να δούμε πώς θα αντιδράσει η κυπριακή οικονομία τον επόμενο χρόνο, καθώς η οικονομική ανθεκτικότητα της Κύπρου θα δοκιμαστεί. Πηγές:

• Μεσοπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης δημόσιου χρέους 2021-2023 που εκδόθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών, Οκτώβριος 2020. • Ανακοίνωση σχετικά με την αγορά από το Γραφείο Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους τον Οκτώβριο του 2020.

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑ COVID-19 ΕΠΟΧΗ

Η προσήλωση σε βασικά θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και η αποφυγή μη βιώσιμων τάσεων μπορούν να προσφέρουν στους επενδυτές την ευκαιρία για σημαντικές αποδόσεις στο μέλλον ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Μέλους Δ.Σ. CFA Society Cyprus και Προέδρου της Επιτροπής Research Challenge and University Relations

κραία φαινόμενα, όπως η πρόσφατη πανδημία, μας υπενθυμίζουν γιατί η σύσταση του χαρτοφυλακίου μας πρέπει να βασίζεται σε θεμελιώδεις επενδυτικές αρχές, αλλά και πόσο σημαντικό είναι να ευθυγραμμίζεται με τους επενδυτικούς μας στόχους. Η κρίση που διανύουμε ανέδειξε, για ακόμα μια φορά, την ικανότητα της ανθρώπινης εφευρετικότητας να καινοτομεί, αλλά και νέες ενδιαφέρουσες θεματικές επενδύσεις. Αυτές αναμένεται να δημιουργήσουν νέες αγορές και να μεταμορφώσουν ανάγκη για εύρεση λύσεων όσον αφορά τις οικονομικές και υγειονομικές τις υπάρχουσες, έχοντας σημαντικό και μακροχρόνιο αντίκτυπο στη ζωή προκλήσεις που παρουσιάζονται. Οι άνθρωποι όχι μόνο ζουν περισσότερο, μας. Η προσήλωση, λοιπόν, σε βασικά θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και η αλλά επίσης επιδιώκουν έναν υγιέστερο και εξυπνότερο τρόπο ζωής, τον αποφυγή μη βιώσιμων τάσεων μπορούν να προσφέρουν στους επενδυτές οποίο οι εταιρείες καλούνται να αξιοποιήσουν. την ευκαιρία για σημαντικές αποδόσεις στο μέλλον. Οι κεντρικές τράπεζες στις ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν προβεί, τα ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ τελευταία χρόνια, σε σημαντικές μειώσεις στα επιτόκια, κρατώντας τα Η αειφορία ή βιώσιμη ανάπτυξη θα είναι ένα από τα καθοριστικά κινήσε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Συνεχίζουν, επίσης, να διατηρούν μια πολύ ματα της δεκαετίας, καθώς κυβερνήσεις και εταιρείες ανά το διευκολυντική στάση με τεράστιες ενέσεις ρευστότητας, παγκόσμιο επιδιώκουν την υλοποίηση της Ατζέντας 2030 που στοχεύουν στον περιορισμό της αρνητικής επίδρασης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για τη Βιώσιμη της πανδημίας στις αγορές. Αυτό αναμένεται να συνεχιστεί Ανάπτυξη. Οι εταιρείες που επιλέγουν να ακολουθήσουν ένα καθώς προχωράμε στο 2021, παρέχοντας υποστήριξη νέο οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης, βασισμένο σε μια κυκλική Καθώς ο και ελκυστικές προοπτικές απόδοσης για τις μετοχές. Ένα οικονομία, ή που καινοτομούν για να μειώσουν το οικολογικό παγκόσμιος σοβαρό εμπόδιο για την ανάπτυξη θα ήταν η επιστροφή τους αποτύπωμα, οδεύουν προς την κατεύθυνση των ρυθμιτου πληθωρισμού στις αγορές, κάτι το οποίο ίσως είναι πληθυσμός στικών και καταναλωτικών τάσεων. λίγο νωρίς να παρατηρηθεί προς το παρόν. συνεχίζει να Ο κόσμος αλλάζει γρηγορότερα από ποτέ και έχουν ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ γηράσκει με προκύψει κάποιες ισχυρές τάσεις που πιθανότατα να Η ψηφιακή οικονομία ευδοκιμεί και η καινοτομία σε τομείς όπως αυξητικούς διαμορφώσουν το μέλλον μας: η κλιματική αλλαγή, ο η υγειονομική περίθαλψη μπορεί να παρέχει θεμιτές λύσεις σε αυξανόμενος πληθυσμός, η τεχνολογία και η ψηφιακή ρυθμούς, μελλοντικές προκλήσεις. Η ανάπτυξη νέων εφαρμογών και η μετάβαση, η καινοτομία στην υγειονομική περίθαλψη. Η αναμένονται χρηστικότητα της τεχνητής νοημοσύνης (AI) και του Big Data πανδημία, αν μη τι άλλο, είναι πιθανό να επιταχύνει αυτές (ή αλλιώς «Μεγάλα Δεδομένα») σε διάφορους τομείς θα είναι σημαντικές τις τάσεις σε όλο τον κόσμο. διαρθρωτικές καθοριστικοί παράγοντες για την αύξηση εσόδων. Νέες τεχνολοόπως το 5G, ανοίγουν τον δρόμο για ακόμα περισσότερη ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ αλλαγές στην γίες, ανάπτυξη σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εξ Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να γηράσκει με παγκόσμια αποστάσεως χειρουργικής, της επαυξημένης πραγματικότητας αυξητικούς ρυθμούς, αναμένονται σημαντικές διαρθρω(augmented reality) και της αυτόνομης οδήγησης. οικονομία τικές αλλαγές στην παγκόσμια οικονομία. Υπάρχει σαφής

EconomyToday 35

ΑΡΘΡΟ

POST-COVID ESG ERA Η κοινωνική αλληλεγγύη και η ποιοτική εταιρική διακυβέρνηση είναι απαραίτητα εργαλεία για την ανάκαμψη μετά την κρίση

Του Ζήνωνα Παπαφιλίππου Μέλους Δ.Σ. CFA Society Cyprus και Προέδρου της Επιτροπής CFA Cyprus Advocacy

τις αρχές του 2021, η αισιοδοξία φιλοδοξεί να υπερνικήσει τη χειρότερη οικονομική κρίση και τη χειρότερη παγκόσμια κρίση υγείας που βιώνει ο πληθυσμός τα τελευταία 80 και 100 χρόνια αντίστοιχα. Το ΔΝΤ εκτιμά μια παγκόσμια συρρίκνωση 4,4% για το 2020, αλλά και αύξηση 5,2% για αυτό το έτος. Η τρέχουσα κατάσταση της πανδημίας παρουσιάζει ένα τεράστιο δεύτερο κύμα του ιού στην Ε.Ε. και τις ΗΠΑ, ενώ τα εμβόλια (με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα) έχουν τεθεί για μαζική διανομή έως το πρώτο εξάμηνο του έτους. Ωστόσο, σε πραγματικούς οικονομικούς όρους, η περιορισμένη κινητικότητα και η χαμηλή οικονομική δραστηριότητα δείχνουν μια περαιτέρω συρρίκνωση για το τρέχον τρίμηνο, ενώ η ελπίδα για βελτίωση μετατοπίζεται προς τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Πηγή: Morningstar

36 EconomyToday

Το ξεκάθαρο μήνυμα του Συνδέσμου μας είναι ότι το ESG είναι πλέον πιο επίκαιρο από ποτέ

ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Υπό αυτή την έννοια, οι επενδυτικές ευκαιρίες για τις κατηγορίες υψηλού κινδύνου σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα περιορίζονται, ενώ η προθυμία και η «όρεξη» των επενδυτών για βιώσιμη και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη αποτελούν μείζονος σημασίας ζήτημα. Το «βιώσιμο» έχει πλέον γίνει συνώνυμο των επενδυτικών κριτηρίων Περιβαλλοντικών, Κοινωνικών και Διακυβέρνησης («ESG»). Ο ρυθμός αύξησης επενδύσεων στον τομέα ESG έχει επιταχυνθεί υπό εκθετική μορφή τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζοντας 10ετή αύξηση σχεδόν 300% σε κεφάλαια έναντι 130% στη συνολική αύξηση κεφαλαίων της αγοράς (η τρέχουσα κεφαλαιουχική αξία ESG επενδύσεων ανέρχεται διεθνώς στα $40,5 τρισ.). Οι διαχειριστές επενδύσεων ανά το παγκόσμιο, «συνυπολογίζοντας» τα επακόλουθα στην COVID-19 εποχή, βρίσκονται ήδη στη διαδικασία ολοκλήρωσης και υιοθέτησης κριτηρίων και παραμέτρων ESG στις επενδυτικές τους στρατηγικές, επιδιώκοντας να καλύψουν τις ανάγκες των επενδυτών τους. Σε επίπεδο κανονιστικού και νομοθετικού πλαισίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως επακόλουθο της πανδημίας, ενισχύει την «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» (για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050), με απώτερο στόχο την εισροή κεφαλαίων σε βιώσιμα έργα, δημιουργώντας το «EU Taxonomy», ένα κοινό σύστημα ταξινόμησης βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων το οποίο περιλαμβάνει

Ο ρυθμός αύξησης επενδύσεων στον τομέα ESG έχει επιταχυνθεί υπό εκθετική μορφή τα τελευταία χρόνια, παρουσιάζοντας 10ετή αύξηση σχεδόν 300% σε κεφάλαια έναντι 130% στη συνολική αύξηση κεφαλαίων της αγοράς

παραμέτρους ESG. Το CFA Institute βρίσκεται επίσης στη διαδικασία δημιουργίας «προτύπων παραμέτρων ESG» για επενδυτικά προϊόντα. Το επενδυτικό κοινό αναγνωρίζει χωρίς αμφιβολία ότι οι παράγοντες ESG θα διαμορφώσουν τον μετά κορωνοϊό κόσμο και θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανασυγκρότησή του. Η κοινωνική αλληλεγγύη και η ποιοτική εταιρική διακυβέρνηση είναι απαραίτητα εργαλεία για την ανάκαμψη μετά την κρίση. Μελετώντας το πανδημικό «stress-test» στις μέρες μας σε κρατικό επίπεδο, οι χώρες με λιγότερο αποτελεσματικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, μικρή διαφοροποίηση, λιγότερο ανεπτυγμένες υποδομές και με υψηλά επίπεδα χρέους και εξωτερική οικονομική εξάρτηση, έχουν υποστεί μεγαλύτερη ζημιά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Αντίθετα, οι περισσότερο διαφοροποιημένες χώρες, με ισχυρότερα και βιωσιμότερα οικονομικά δεδομένα, έχουν αντεπεξέλθει. Το ξεκάθαρο μήνυμα για τον Σύνδεσμό μας είναι ότι το ESG είναι πλέον πιο επίκαιρο από ποτέ. Ο κάθε οργανισμός και εταιρεία διεθνώς, ανεξαρτήτως κλάδου και βιομηχανίας, θα πρέπει να υιοθετήσει αυτούς τους παράγοντες και να χαράξει μια ενεργή και γρήγορη-ευέλικτη προσέγγιση στη στρατηγική και το μοντέλο του, εάν θέλει να παραμείνει ανταγωνιστικός, να συμμορφωθεί με τους αναδυόμενους κανονισμούς και να διατηρήσει τη φερεγγυότητά του, με στόχο τη βιωσιμότητα και κερδοφορία στον μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Πηγή: Franklin Templeton. Η βαθμολόγηση των ESG παραμέτρων βασίζεται σε εσωτερικό μοντέλο αξιολόγησης της Franklin Templeton.

EconomyToday 37

ΑΡΘΡΟ

CFA Society Κύπρου

Ποιοι είμαστε και τι υποστηρίζουμε Ως μέρος ενός παγκόσμιου, ανεξάρτητου οργανισμού, διαδραματίζουμε ρόλο στο να είμαστε διαχειριστής και πρωταθλητής της βιομηχανίας διαχείρισης επενδύσεων Του Evgeny Tarakanov Αντιπροέδρου CFA Society Cyprus

Ως CFA Society Κύπρου, εφαρμόζουμε με επιτυχία τις κορυφαίες παγκόσμιες πρακτικές του CFA Institute

Κυπριακός Σύνδεσμος Χρηματοοικονομικών Αναλυτών (CFA Society Cyprus) ιδρύθηκε το 2003, κατά τα πρώτα χρόνια της παγκόσμιας επέκτασης του Ινστιτούτου CFA. Ο Σύνδεσμος στην Κύπρο αριθμεί σήμερα 187 μέλη και εκατοντάδες υποψήφιους για απόκτηση του τίτλου CFA. Ο αριθμός είναι σχεδόν διπλάσιος από ό,τι πριν από 5 χρόνια, σηματοδοτώντας μια ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για τον τίτλο CFA. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 327 υποψήφιοι εγγεγραμμένοι για να δώσουν εξετάσεις CFA το 2021, ενώ 30 από αυτούς προσπαθούν να δώσουν την τελική τους εξέταση CFA. Δεδομένου ότι το μέσο ποσοστό επιτυχίας για την τελική εξέταση ανέρχεται στο 50%, ανυπομονούμε να φτάσουμε το όριο των 200 μελών της Charterholder Society. Το ίδιο το CFA Institute είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια ένωση επαγγελματιών επενδυτών. Δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και επεκτάθηκε πέρα από τη Βόρεια Αμερική τη δεκαετία του 1980, αντανακλώντας την παγκοσμιοποίηση της διαχείρισης των επενδύσεων. Το Ινστιτούτο CFA επί του παρόντος μετρά 162 CFA κοινότητες σε όλο τον κόσμο, οι οποίες λειτουργούν ως μία, εξυπηρετώντας την αποστολή μας, η οποία είναι να ηγηθούμε του επενδυτικού επαγγέλματος παγκοσμίως, προωθώντας τα υψηλότερα πρότυπα δεοντολογίας, εκπαίδευσης και επαγγελματικής αριστείας για το τελικό όφελος της κοινωνίας. Αυτή η αποστολή εξυπηρετείται με τη δημιουργία αξίας για τους βασικούς επαγγελματίες διαχείρισης επενδύσεων και τη συνεργασία με τον βασικό κλάδο διαχείρισης επενδύσεων για την προώθηση της ηθικής, της ακεραιότητας της αγοράς και των επαγγελματικών προτύπων πρακτικής, τα οποία συμβάλλουν συλλογικά στην κοινωνία. Ως μέρος ενός παγκόσμιου, ανεξάρτητου οργανισμού, διαδραματίζουμε ρόλο στο να είμαστε διαχειριστής και πρωταθλητής της βιομηχανίας διαχείρισης επενδύσεων.

ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Πιστεύουμε ότι οι χρηματοοικονομικές αγορές και υπηρεσίες πρέπει να λειτουργούν με τους ακόλουθους τρόπους: • Οι επαγγελματίες επενδύσεων συμβάλλουν στο τελικό όφελος της κοινωνίας μέσω της βιώσιμης αξίας που δημιουργείται από αποτελεσματικές χρηματοπιστωτικές αγορές και από αποτελεσματικά επενδυτικά ιδρύματα. 38 EconomyToday

• Η καλή διαχείριση και τα υψηλά ηθικά πρότυπα είναι απαραίτητα για την εξασφάλιση της εμπιστοσύνης και για την εξυπηρέτηση της κοινωνίας. Οι χρηματοοικονομικές αγορές πρέπει να παρέχουν σε κάθε επενδυτή την ευκαιρία να κερδίσει μια δίκαιη απόδοση. • Οι χρηματοοικονομικές αγορές είναι πιο αποτελεσματικές με γνώστες, διαφορετικούς συμμετέχοντες. • Οι υψηλές ηθικές αρχές και τα επαγγελματικά πρότυπα είναι απαραίτητα για τα θετικά αποτελέσματα. Οι κανόνες και οι κανονισμοί, ενώ είναι απαραίτητοι, δεν αρκούν από μόνοι τους. Εκτός από τα άμεσα οφέλη για τους πελάτες τους, το έργο των επαγγελματιών διαχείρισης επενδύσεων και ο αντίκτυπος της βιομηχανίας διαχείρισης επενδύσεων ωφελούν επίσης την κοινωνία μέσω των βελτιωμένων αποτελεσμάτων των επενδυτών και της επακόλουθης αποτελεσματικής κατανομής κεφαλαίων που οδηγεί στην οικονομική ανάπτυξη. Αυτές είναι οι πολιτιστικές μας αξίες, οι οποίες ορίζουν ποιοι είμαστε, τι υποστηρίζουμε και τι φιλοδοξούμε να είμαστε.

ΑΛΛΕΣ ΤΡΕΙΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ

Ως CFA Society Κύπρου, εφαρμόζουμε με επιτυχία τις κορυφαίες παγκόσμιες πρακτικές του CFA Institute. Η πρόσφατη αύξηση των μελών μας μάς επέτρεψε ήδη, εκτός από το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας, να δημιουργήσουμε τρεις εξειδικευμένες επιτροπές, που λειτουργούν συνεχώς και οι οποίες αντικατοπτρίζουν την τρέχουσα εστίαση: • Για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού – Επιτροπή Χρηματοοικονομικού Γραμματισμού, • Για την ανάπτυξη επαγγελματιών υψηλού επιπέδου και ηθικής επένδυσης - Research Challenge & University Relations Committee και • Για την προώθηση της ακεραιότητας και του επαγγελματισμού στην τοπική χρηματοοικονομική βιομηχανία – Advocacy Committee. Οι επιτροπές αυτές μας επιτρέπουν να αξιοποιούμε την εμπειρία πολλών από τα μέλη μας προς όφελος της τοπικής επενδυτικής βιομηχανίας και της ευημερίας της κοινωνίας στην Κύπρο. «Οι επιτυχημένοι επαγγελματίες επενδύσεων είναι πειθαρχημένοι και συνεπείς και σκέφτονται πολύ για το τι κάνουν και πώς το κάνουν», Benjamin Graham, The Intelligent Investor (1949).

advertorial

ΑΚΙΝΗΤΑ

ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ «Στόχος μας είναι να εδραιωθούμε στην αγορά των ακινήτων», δηλώνει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Economy Today ο Διευθυντής της εταιρείας Elbridge Investments (Cyprus) Limited, Μάριος Ηλία. Παρουσιάζοντας τα δύο ακίνητα της εταιρείας, Dream Home 25 και Dream Home 23, ο κ. Ηλία αναφέρεται στο υψηλό επίπεδο κατασκευής, ενώ, κληθείς να αναφερθεί στα μελλοντικά σχέδια της εταιρείας, σημειώνει: «Μέσω της συνεχούς εξέλιξης και έρευνας, η εταιρεία αποσκοπεί στην αύξηση του επενδυτικού της χαρτοφυλακίου σε νέες και αναδυόμενες αγορές».

ιλήστε μας για τα δύο σας έργα, Dream Home 25 και Dream Home 23. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, σε ποιους απευθύνονται και τι είναι αυτό που τα κάνει να ξεχωρίζουν ως προς την ποιότητα και την κατασκευή τους; Τα δύο οικιστικά έργα βρίσκονται σε προνομιακές τοποθεσίες στην Έγκωμη και αποτελούν μια άκρως ελκυστική επιλογή για επενδυτές και επαγγελματίες που επιδιώκουν την άνεση της πρωτεύουσας. Το Dream Home 25 βρίσκεται σε μια ήσυχη και αναπτυσσόμενη περιοχή της Έγκωμης, λίγα μόλις λεπτά από το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, την κλινική Οφθαλμός και το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου. Το έργο αποτελείται από διαμερίσματα ενός και δύο υπνοδωματίων, που προσφέρουν λειτουργικότητα στον χώρο τους, ενώ έχει ανεγερθεί χρησιμοποιώντας υψηλής ποιότητας οικοδομικά υλικά. Ο μοντέρνος σχεδιασμός των διαμερισμάτων, σε συνδυα40 EconomyToday

Τα δύο οικιστικά έργα Dream Home 25 και Dream Home 23 της Elbridge Investments (Cyprus) Limited προορίζονται για όσους αναζητούν πολυτέλεια και άνεση σε συνδυασμό με μια ήσυχη και ασφαλή διαμονή

σμό με τις ελκυστικές τιμές αγοράς, τα καθιστούν ιδανική ευκαιρία για ιδιοκατοίκηση, αλλά, κατά τη γνώμη μου, και εξαιρετική ευκαιρία για επένδυση με υψηλές αποδόσεις και χαμηλό ρίσκο. Παράλληλα, το Dream Home 23 είναι ένα πολυτελές συγκρότημα οροφοδιαμερισμάτων, το οποίο βρίσκεται σε προνομιούχα τοποθεσία στο κέντρο της πρωτεύουσας, δίπλα στις πρεσβείες των ΗΠΑ και της Ρωσίας και σε κοντινή απόσταση από κυβερνητικές υπηρεσίες. Αποτελείται από 5 πολυτελή, άνετα και μοντέρνα οροφοδιαμερίσματα των τριών υπνοδωματίων, με επιπλέον δωμάτια υπηρεσίας, υποδαπέδια θέρμανση, στεγασμένο χώρο στάθμευσης, αποθήκη κ.ά. Το Dream Home 23 είναι ένα έργο με συγκεκριμένες προδιαγραφές και με επιλεγμένα και ποιοτικά υλικά, που στοχεύει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, παρουσιάζοντας μια ακαταμάχητη πρόταση κατοικιών για όσους αναζητούν πολυτέλεια και άνεση σε συνδυασμό με μια ήσυχη και ασφαλή διαμονή. Το έργο είναι υπό ανάπτυξη, ενώ υπολογίζεται να είναι έτοιμο για παράδοση μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021.

Πού κυμαίνονται οι τιμές των διαμερισμάτων και πόσο ικανοποιημένοι είστε από τη ζήτηση αλλά και από τα κίνητρα που υπάρχουν για αγορά κατοικίας; Τα οικιστικά μας έργα διαφέρουν όσον αφορά τον τρόπο σκέψης και τον ιδιαίτερα μοντέρνο σχεδιασμό τους, προσφέροντας στην αγορά ένα ανώτερο επίπεδο ποιότητας ζωής το οποίο μπορεί κανείς να αποκτήσει σε αρκετά λογικές τιμές. Οι αρχικές τιμές των διαμερισμάτων στο ακίνητο Dream Home 25 ξεκινούν από τις €118.000 + ΦΠΑ, ενώ οι αρχικές τιμές των οροφοδιαμερισμάτων στο ακίνητο Dream Home 23 ξεκινούν από τις €395.000 + ΦΠΑ. Οι πωλήσεις των ακινήτων έχουν ήδη ξεκινήσει, με τη ζήτηση να αυξάνεται καθημερινά. Θεωρούμε ότι τα κίνητρα που προσφέρονται για επιχορηγημένη δανειοδότηση αγοράς κατοικίας είναι η καλύτερη ευκαιρία για νέα ζευγάρια και επαγγελματίες ώστε να κάνουν το πρώτο τους βήμα στον τομέα των ακινήτων. Και ενώ μπορεί να υπάρχουν πολλές προτάσεις, ελάχιστες συνδυάζουν ποιότητα υλικών με εξαιρετική τοποθεσία, όπως τα Dream Home 25 και Dream Home 23. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Μελλοντικός στόχος του ομίλου Vonpende Holdings P.L.C., στον οποίο ανήκει η εταιρεία μας, είναι η εδραίωση στον τομέα της ακίνητης ιδιοκτησίας, προσφέροντας λύσεις με υψηλές προοπτικές. Τα δύο οικιστικά κτίρια είναι η αρχή ενός ευρύτερου σχεδιασμού ανάπτυξης. Παράλληλα, η δημιουργία επενδυτικών προτάσεων που να προσελκύουν επενδύσεις στην πρωτεύουσα, τόσο στην αγορά γης όσο και στην αγορά υπηρεσιών. Μέσω της συνεχούς εξέλιξης και έρευνας, η εταιρεία αποσκοπεί στην αύξηση του επενδυτικού της χαρτοφυλακίου σε νέες και αναδυόμενες αγορές. Στο παρόν στάδιο, ο όμιλος εταιρειών αξιολογεί αριθμό προτάσεων για ανάπτυξη γης που κατέχει πλησίον του ξενοδοχείου Hilton (πρώην Hilton Park) στην Έγκωμη. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την πορεία των ακινήτων; Ποιες κατηγορίες ακινήτων θα δεχθούν το μεγαλύτερο πλήγμα από την κρίση του COVID-19 και για ποιες κατηγορίες η κρίση θα είναι ευκαιρία; Ο τομέας των ακινήτων έχει σωστά χαρακτηριστεί ως ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγικούς κλάδους της

οικονομίας. Η πανδημία έχει επηρεάσει τον τομέα των ακινήτων όπως και τους υπόλοιπους τομείς. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι στιγμής δεν έχει παρατηρηθεί αισθητή μείωση στις πωλήσεις των ακινήτων. Σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των πωλήσεων έχουν τα σχέδια της κυβέρνησης, τα οποία παροτρύνουν τον κόσμο για αγορά πρώτης κατοικίας με την επιδότηση του στεγαστικού επιτοκίου, το ύψος της οποίας ανέρχεται στο 1,5%. Η κατάργηση του επενδυτικού προγράμματος, αλλά και η αισθητή μείωση στις αφίξεις τουριστών, ως συνέπεια της πανδημίας του κορωνοϊού, είναι οι βασικότεροι λόγοι στους οποίους οφείλεται η μείωση στην προσφορά και τη ζήτηση ακινήτων όπως πολυτελών επαύλεων στις παραθαλάσσιες περιοχές. Οι πολυτελείς επαύλεις είναι η κατηγορία ακινήτων που κατά την άποψή μας θα δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα. Αντίθετα, η ζήτηση της αγοράς διαμερισμάτων στην πρωτεύουσα έχει διατηρηθεί, λόγω των πανεπιστημίων και των κυβερνητικών υπηρεσιών. Το τελευταίο διάστημα, έχει παρατηρηθεί έντονο ενδιαφέρον για αγορά διαμερισμάτων στην πρωτεύουσα, τόσο για ιδιοκατοίκηση όσο και για επενδυτικούς σκοπούς. Η αγορά διαμερισμάτων προβλέπεται να είναι η πιο κερδοφόρα επενδυτική πράξη, αφού αποφέρει απόδοση πέραν του 4%.

ELBRIDGE INVESTMENTS (CYPRUS) LTD Η Elbridge Investments (Cyprus) LTD ιδρύθηκε το 2001 και εδρεύει στη

Λευκωσία. Δραστηριοποιείται σε διάφορους τομείς, με ιδιαίτερη έμφαση στον χρηματοοικονομικό τομέα, με την έκδοση τίτλων εισηγμένων στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου, με την επένδυση σε τίτλους μετοχών που τυγχάνουν διαπραγμάτευσης σε διάφορα διεθνή χρηματιστήρια, με επενδύσεις σε private equity, καθώς και με επενδύσεις σε ακίνητη ιδιοκτησία τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Η Elbridge Investments (Cyprus) LTD είναι ιδιοκτήτης δύο οικιστικών έργων στη Λευκωσία, τα οποία διατίθενται προς πώληση (Dream Home 25 και Dream Home 23). ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Τηλ.: 22662682, 94040114. Email: info@elbridge.com.cy Περισσότερες πληροφορίες για τα οικιστικά έργα στα https://dreamhome25.com.cy/ και https://dreamhome23.com.cy/

EconomyToday 41

COVER STORY

Το θεαματικό ράλι

του Bitcoin

και της αγοράς κρυπτονομισμάτων Η επιτυχία του Bitcoin και της αγοράς κρυπτονομισμάτων αντανακλά την είσοδο της κοινωνίας σε νέα ψηφιακά μονοπάτια με την υιοθέτηση πρωτοποριακών τεχνολογιών, η οποία δημιουργεί νέες ευκαιρίες για αναδιάρθρωση του σημερινού ελεγχόμενου και απαρχαιωμένου νομισματικού συστήματος. Η τιμή του Bitcoin έχει δεκαπλασιαστεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών λόγω της μεγάλης ζήτησης από την είσοδο των θεσμικών επενδυτών και κερδοσκόπων στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, αλλά και από τις ανησυχίες για την άνοδο του πληθωρισμού που έχουν πυροδοτήσει οι τεράστιες κυβερνητικές δαπάνες για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital

α κρυπτονομίσματα κατέγραψαν θεαματική άνοδο έναντι των εθνικών νομισμάτων (fiat currencies) αλλά κυρίως έναντι του χρυσού, με τον οποίο μοιράζονται το ίδιο βασικό συγκριτικό πλεονέκτημα, την περιορισμένη προσφορά - σπανιότητα (υπάρχουν μόνο 21 εκατομμύρια Bitcoin). Η τιμή του δημοφιλέστερου ψηφιακού νομίσματος, του Bitcoin, κατέγραψε νέο ιστορικό υψηλό στα $62.000 στις 14 Μαρτίου 2021, καταγράφοντας ένα εντυπωσιακό ράλι, ερχόμενο από τα χαμηλά των $4.000 στις 13 Μαρτίου 2020, όπου είχε πέσει μετά τις έντονες ρευστοποιήσεις στις παγκόσμιες χρηματαγορές λόγω της εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Το ράλι του Bitcoin δείχνει να είναι ασταμάτητο από την ημέρα της δημιουργίας του πριν από 12 χρόνια, όταν είχε ξεκινήσει τη διαπραγμάτευσή του κοντά στα 50 σεντ (!), προσφέροντας στους επενδυτές που τοποθετήθηκαν νωρίς μια ανεπανάληπτη εμπειρία και ασύλληπτα κέρδη για τα δεδομένα του χρηματιστηρίου. 42 EconomyToday

Η κεφαλαιοποίηση του Bitcoin ανέρχεται σε $1 τρισ., που αντιστοιχεί στο 50% της αγοράς του αμερικανικού δολαρίου, στο 65% της αγοράς του ευρώ και στο 100% της αγοράς του ιαπωνικού γεν

Ενδεικτικό της μεγέθυνσης του Bitcoin είναι ότι η κεφαλαιοποίησή του πλέον ανέρχεται σε $1 τρισ. (με τιμή $53.000), ποσό που αντιστοιχεί στο 50% της αγοράς του αμερικανικού δολαρίου, στο 65% της αγοράς του ευρώ και στο 100% της αγοράς του ιαπωνικού γεν. Το Ethereum, το δεύτερο μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα στον κόσμο, προσέλκυσε και αυτό το ενδιαφέρον των θεσμικών επενδυτών, με την τιμή του να δεκαπλασιάζεται σε μόλις 12 μήνες, σκαρφαλώνοντας στο ιστορικό υψηλό των $2.000 στις 20 Φεβρουαρίου 2021 και με την κεφαλαιοποίησή του να ανέρχεται κοντά στα $200 δισ. Η συνδυαστική αξία όλων των ψηφιακών νομισμάτων (πέραν των 1.000 σε αριθμό) εκτινάχθηκε τον Μάρτιο του 2021 άνω του $1,3 τρισ., ποσό πενταπλάσιο των $250 δισ. που ήταν η συνολική κεφαλαιοποίησή τους στις αρχές του 2020. Το ποσοστό του Bitcoin στο σύνολο της κεφαλαιοποίησης όλων των κρυπτονομισμάτων είναι περίπου 60%.

Θεσμική αποδοχή και αυξημένες εισροές επενδυτικών κεφαλαίων

Ένας από τους σημαντικότερους λόγους της εκτόξευσης της τιμής του Bitcoin από τα $1.000 το 2017 στα $62.000 κατά το 1ο τρίμηνο του 2021 είναι η αυξανόμενη ζήτηση από τους έμπειρους και εξειδικευμένους θεσμικούς επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Με τον όρο «θεσμικοί επενδυτές» εννοούμε οργανισμούς όπως τράπεζες, εταιρείες ασφαλειών, ταμεία συντάξεων, ταμεία εξασφάλισης (hedge funds) και εταιρείες αμοιβαίων κεφαλαίων (mutual funds). Οι εν λόγω οργανισμοί διαθέτουν υψηλό βαθμό εξειδίκευσης στις χρηματοοικονομικές αγορές και έχουν διαθέσιμα δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια για επενδύσεις, είτε για λογαριασμό τους είτε για λογαριασμό πελατών-επενδυτών, στα πλαίσια αυστηρής εποπτείας και θεσμοθετημένου

Η άνοδος των επιτοκίων σε επίπεδα προ πανδημίας λόγω πρόβλεψης για υψηλότερο πληθωρισμό μείωσε τη διάθεση των επενδυτών για ριψοκίνδυνα επενδυτικά προϊόντα όπως το Bitcoin

ελέγχου. Το εκρηκτικό ράλι του Bitcoin τα τελευταία χρόνια άσκησε πιέσεις στους χρηματοοικονομικούς κολοσσούς της Wall Street και στις υψηλής τεχνολογίας εταιρείες της Silicon Valley, από τους ίδιους τους πλούσιους πελάτες τους, ώστε να εξετάσουν το ενδεχόμενο συμμετοχής τους στην εν λόγω αναδυόμενη κατηγορία των κρυπτονομισμάτων. Η επενδυτική τράπεζα Morgan Stanley έγινε η πρώτη μεγάλη τράπεζα στις ΗΠΑ που προσφέρει στους πλούσιους πελάτες της έκθεση σε κρυπτονομίσματα, ενώ επένδυσε απευθείας στην πλατφόρμα διαμεσολάβησης «MicroStrategy», η οποία έχει $1,8 δισ. σε Bitcoin στον ισολογισμό της. Με αυτόν τον τρόπο, η Morgan Stanley θα επωφεληθεί από την ιστορική συμπεριφορά των ψηφιακών νομισμάτων χωρίς να έχει το ρίσκο της διακράτησής τους στα χαρτοφυλάκιά της. Η παγκοσμίου φήμης επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs επαναλειτούργησε το τμήμα για τη διενέργεια συναλλαγών σε ψηφιακά νομίσματα, το οποίο είχε κλείσει μετά την

EconomyToday 43

COVER STORY

κατάρρευση του Bitcoin το 2018, ενώ η κινεζική εταιρεία κατασκευής τηλεφώνων και εφαρμογών Meitu ανακοίνωσε ότι αγόρασε $100 εκατ. σε Bitcoin και Ethereum. Η BlackRock, που είναι ο μεγαλύτερος διαχειριστής περιουσιακών στοιχείων διεθνώς, με $9 τρισ. το 2020, ανακοίνωσε την υποβολή εγγράφων στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ για να συμπεριλάβει τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του Bitcoin στα επενδυτικά ταμεία της.

Η ριψοκίνδυνη επένδυση της Tesla στο Bitcoin

Η αμερικανική βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων Tesla ανακοίνωσε στις αρχές του 2021 ότι αγόρασε Bitcoin αξίας $1,5 δισ., ακολουθώντας τα βήματα των PayPal, Mastercard και Square. Η επένδυση της Tesla προσέλκυσε τα φώτα της δημοσιότητας λόγω του μεγέθους της εταιρείας και του τεράστιου ποσού της επένδυσης, βοηθώντας την τιμή του Bitcoin να καταγράψει 10% σε ενδοσυνεδριακό ράλι. Επιπρόσθετα, ο CEO της Tesla, Έλον Μασκ (ο πλουσιότερος άνθρωπος στον πλανήτη και μεγάλος υποστηρικτής του Bitcoin), ενημέρωσε το κοινό στις 24 Μαρτίου ότι πλέον η εταιρεία θα δέχεται Bitcoin ως μέσο πληρωμής για αγορά ενός οχήματος Tesla. Τόνισε μάλιστα ότι δεν προβλέπει τη μετατροπή τους σε άλλα εθνικά νομίσματα, αλλά θα διατηρεί τις θέσεις σε Bitcoin – τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο των $100.000 το οποίο αποτελεί στόχο της Tesla. Η κίνηση της Tesla μέχρι στιγμής δεν αποδίδει, εφόσον η μετοχή της έχει δεχτεί σφοδρό σφυροκόπημα από τις αρχές Φεβρουαρίου, όταν και πρωτοανακοίνωσε την επένδυσή της στο Bitcoin. Η τιμή της Tesla κατρακύλησε από τα ιστορικά υψηλά των $900 ανά μετοχή κοντά στα $600 σε μόλις μερικές εβδομάδες, ακολουθώντας την απότομη διόρθωση της τιμής του Bitcoin από τα υψηλά των $62.000 προς τα $50.000 στο τέλος Μαρτίου. Η πτώση της μετοχής έχει κοστίσει στην Tesla γύρω στα $200 δισ. σε κεφαλαιοποίηση, με τους αναλυτές πλέον να φοβούνται σύνδεση της μετοχής με τις ακραίες μεταβολές του Bitcoin, αναγκάζοντας πολλούς συντηρητικούς θεσμικούς επενδυτές να μειώσουν μερικώς ή πλήρως τις θέσεις τους στην εταιρεία.

Πληθωριστικές πιέσεις έδωσαν ώθηση στο Bitcoin

Ο δεύτερος σημαντικός παράγοντας που ώθησε τα ψηφιακά νομίσματα να καταγράψουν το ιστορικό τους ράλι είναι ότι μπορούν να προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία από τον πληθωρισμό σε σύγκριση με τον χρυσό, που αποτελεί το παραδοσιακό ασφαλές καταφύγιο αντιστάθμισης πληθωριστικών πιέσεων. Κατά τη διάρκεια του 1ου τριμήνου του 2020, οι παγκόσμιες χρηματαγορές έχασαν πέραν του 30% της αξίας τους λόγω των οικονομικών ζημιών από τα εκτεταμένα περιοριστικά μέτρα (lockdowns) για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Για να στηρίξουν τις πληγωμένες οικονομίες τους, όλες οι κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις του κόσμου χρησιμοποίησαν όλο το φάσμα των νομισματικών και δημοσιονομικών εργαλείων που είχαν στη διάθεσή τους. Τα μηδενικά επιτόκια, το απεριόριστο τύπωμα χρήματος 44 EconomyToday

Οι κεντρικές τράπεζες ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν το δικό τους εθνικό ψηφιακό νόμισμα, χρησιμοποιώντας και αυτές το τεχνολογικό δίκτυο του blockchain

από τις κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνητικές δαπάνες ύψους τρισεκατομμυρίων δολαρίων οδήγησαν τις παγκόσμιες αγορές σε μια πρωτοφανή σε ταχύτητα οικονομική ανάκαμψη. Οι παγκόσμιοι χρηματοοικονομικοί δείκτες όχι μόνο ανέκτησαν τις βαριές απώλειες που υπέστησαν λόγω της πανδημίας, αλλά σκαρφάλωσαν και σε νέα ιστορικά υψηλά, με πρωταγωνιστές τους κλάδους της τεχνολογίας και των εμπορευμάτων. Η μνημειώδης ανάκαμψη στις τιμές των κυριότερων εμπορευμάτων, όπως του πετρελαίου, του χαλκού, του σιδήρου, του αλουμινίου, των σιτηρών, της ζάχαρης, του καφέ και άλλων πρώτων υλών, από τα ιστορικά χαμηλά του προηγούμενου Απριλίου προς τα υψηλά στα μέσα Μαρτίου 2021, αύξησε την ανησυχία για άνοδο πληθωριστικών πιέσεων. Σε αντίθεση με το Bitcoin, τα εθνικά νομίσματα εμπεριέχουν το ρίσκο του υψηλού πληθωρισμού που μειώνει την αγοραστική τους αξία σε βάθος χρόνου, ενώ είναι επιρρεπή και στους κινδύνους υποτίμησης που δημιουργούν τα οικονομικά πακέτα-μαμούθ από τις κυβερνήσεις και οι μειώσεις επιτοκίων από τις κεντρικές τράπεζες. Το Bitcoin απέκτησε περισσότερη ζήτηση τους τελευταίους μήνες ως μέσο αποθήκευσης αξίας, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, εφόσον δεν εμπεριέχει το ρίσκο του πληθωρισμού και της ελεγχόμενης νομισματικής υποτίμησης.

Τέλος

του ανοδικού ράλι;

Όλο και πληθαίνουν οι οικονομικοί αναλυτές που πιστεύουν ότι η τρέχουσα άνοδος των ψηφιακών νομισμάτων σε ιστορικά υψηλά ενδέχεται να πλησιάζει στο τέλος της. Η ανάλυσή τους βασίζεται πάνω στην έντονη ρευστοποίηση μακροχρόνιων θέσεων και την κατοχύρωση κερδών από τους θεσμικούς επενδυτές, με την ταυτόχρονη είσοδο μικροεπενδυτών και κερδοσκόπων κοντά στην κορυφή των $60.000, ένδειξη κορύφωσης και πιθανής διόρθωσης. Δεν είναι τυχαία η αδυναμία του Bitcoin να συνεχίσει το ράλι του πέραν του επιπέδου των $60.000, βρίσκοντας ισχυρή αντίσταση από τους πωλητές, από τη στιγμή που το αμερικανικό δολάριο ανέκαμψε από τα πολύμηνα χαμηλά του, με ταυτόχρονη αύξηση των επιτοκίων (απόδοσης) του αμερικανικού 10ετούς ομολόγου κοντά στο 1,75%. Η άνοδος των επιτοκίων σε επίπεδα προ πανδημίας λόγω πρόβλεψης για υψηλότερο πληθωρισμό μείωσε τη διάθεση των επενδυτών για ριψοκίνδυνα επενδυτικά προϊόντα όπως το Bitcoin και οι μετοχές εταιρειών τεχνολογίας που στηρίζουν το οικοσύστημα των ψηφιακών νομισμάτων.

και πιθανό σκάσιμο της φούσκας, ασχέτως των ελκυστικών θεμελιωδών στοιχείων των κρυπτονομισμάτων.

Οι κεντρικές τράπεζες αμφισβητούν τα ιδιωτικά κρυπτονομίσματα

Κίνδυνος φούσκας από την είσοδο κερδοσκόπων και μικροεπενδυτών

Ο πολλαπλασιασμός της αξίας των ψηφιακών νομισμάτων μέσα σε λίγους μήνες, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, προσέλκυσε σαν μαγνήτη το επενδυτικό ενδιαφέρον κερδοσκοπικών κεφαλαίων και μικροεπενδυτών χωρίς ιδιαίτερη εμπειρία στις χρηματαγορές. Οι κερδοσκόποι, παρασυρόμενοι από δημοσιεύματα με εντυπωσιακούς τίτλους και από διαδικτυακά φόρουμ όπως το Reddit, τοποθετήθηκαν (ίσως τελευταίοι;) στον ανοδικό κύκλο του Bitcoin, αλλά και σε άλλα μικρότερα ψηφιακά νομίσματα, όπως το Dogecoin, με τεράστιες ημερήσιες διακυμάνσεις. Οι αναλυτές θεωρούν ότι οι Αμερικανοί μικροεπενδυτές στοιχημάτισαν στα κρυπτονομίσματα από 20% μέχρι 100% του ποσού της απευθείας επιχορήγησης (επιταγή) των $1.400, η οποία είναι μέρος του μεγάλου πακέτου δημοσιονομικής τόνωσης αξίας $1,9 τρισ. στις ΗΠΑ υπό την προεδρία του Τζο Μπάιντεν. Η ιστορία του χρηματιστηρίου τα τελευταία 400 χρόνια, από την εποχή της φούσκας της τουλίπας στην Ολλανδία το 1637, μέχρι και τη φούσκα του κυπριακού χρηματιστηρίου το 1999, διδάσκει ότι η είσοδος μικροεπενδυτών χωρίς επαρκείς γνώσεις σε μια ανοδική αγορά όπου υπάρχει έντονη παραπληροφόρηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου, αποτελεί το προμήνυμα για διόρθωση

Η είσοδος μικροεπενδυτών χωρίς επαρκείς γνώσεις σε μια ανοδική αγορά όπου υπάρχει έντονη παραπληροφόρηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου, αποτελεί το προμήνυμα για διόρθωση και πιθανό σκάσιμο της φούσκας

Όπως γίνεται πάντα στην οικονομία αλλά και στην ανθρώπινη ζωή, έτσι και η επιτυχία του Bitcoin έχει δημιουργήσει δικαιολογημένα φανατικούς εχθρούς, εφόσον μπορεί να απειλήσει την κυριαρχία των κεντρικών τραπεζών. Οι κεντρικοί τραπεζίτες θεωρούν ότι τα ψηφιακά νομίσματα δημιουργήθηκαν και χρησιμοποιούνται ως «κερδοσκοπικά οχήματα» για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες (ξέπλυμα μαύρου χρήματος), τη φοροδιαφυγή, τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και την παράκαμψη των κεντρικών τραπεζών στο νόμιμο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, δήλωσε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να «περιορίσει» τη χρήση κρυπτογράφησης για εγκληματικές συναλλαγές και απηύθυνε έκκληση για αυστηροποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου, εξέλιξη που θα μπορούσε να πλήξει τα κρυπτονομίσματα. Το ράλι του Bitcoin πέραν των $60.000 ανακόπηκε προσωρινά στα μέσα Μαρτίου 2021, μετά τα σχόλια του διοικητή της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve), Τζερόμ Πάουελ, ότι το ψηφιακό νόμισμα είναι περισσότερο υποκατάστατο του χρυσού παρά του δολαρίου. Επιπρόσθετα, θεωρεί τα κρυπτονομίσματα εξαιρετικά ασταθή, με αδυναμία διαφύλαξης της αξίας τους, εφόσον δεν υποστηρίζονται από καμία εγγενή αξία (π.χ. χρυσός, μετρητά ή κεντρική τράπεζα), παρά μόνο από την καλή πίστη και τη μεγάλη ζήτηση από την ελεύθερη αγορά.

EconomyToday 45

COVER STORY

Προ των πυλών τα εθνικά ψηφιακά νομίσματα

Η δυναμική του Bitcoin και των υπόλοιπων ιδιωτικών ψηφιακών νομισμάτων αναμένεται να αμφισβητηθεί τα επόμενα χρόνια, εφόσον οι κεντρικές τράπεζες ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν το δικό τους εθνικό ψηφιακό νόμισμα, χρησιμοποιώντας και αυτές το τεχνολογικό δίκτυο του blockchain. Σχεδόν η πλειοψηφία των σημαντικότερων κεντρικών τραπεζών της Ασίας, όπως της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Νοτίου Κορέας, προετοιμάζονται για την πιθανή μελλοντική πιλοτική έκδοση ψηφιακού γουάν, γεν και γουόν αντίστοιχα, για να διασφαλίσουν τη σταθερότητα και την αποτελεσματικότητα των συστημάτων πληρωμών. Επιπρόσθετα, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας αναμένεται να κυκλοφορήσει στην αγορά πιλοτικά το ψηφιακό ρούβλι μέχρι τις αρχές του 2022, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ διερευνούν και αυτές, έστω και διστακτικά, την έκδοση ψηφιακού ευρώ και δολαρίου. Κοινό στοιχείο για τις κεντρικές τράπεζες είναι ότι τα συγκεκριμένα προγράμματα θα είναι πιλοτικά και δεν θα υποστη46 EconomyToday

Το Bitcoin χρησιμοποιείται πλέον διαδεδομένα ως «ασφαλές καταφύγιο» σε χώρες που βιώνουν οικονομικές κρίσεις, όπως στην περίπτωση της Τουρκίας

ρίζουν «πραγματικές συναλλαγές», αλλά θα χρησιμεύουν ως αφετηρία για την οικοδόμηση ενός νέου ψηφιακού οικοσυστήματος πληρωμών, παρότι θα είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους κυβερνοασφάλειας και απάτης. Το μεγάλο πλεονέκτημα των εθνικών ψηφιακών νομισμάτων έναντι του Bitcoin θα είναι ο συνδυασμός της αποτελεσματικότητας των ψηφιακών συναλλαγών, της αντικατάστασης των μετρητών και της σταθερότητας στην αξία που θα πηγάζει από τις διασφαλίσεις που προσφέρει ένα περιουσιακό στοιχείο που έχει πίσω του μια κεντρική τράπεζα.

Επιτάχυνση της υιοθέτησης του Bitcoin στην Τουρκία λόγω κατάρρευσης της λίρας

Ενδεικτικό της αναγκαιότητας ενός εναλλακτικού περιουσιακού στοιχείου πέραν του εθνικού νομίσματος (που επηρεάζεται από διεφθαρμένους πολιτικούς ηγέτες), το οποίο να διαφυλάσσει την αξία του και να προσφέρει εμπιστοσύνη στους πολίτες, είναι και το πρόσφατο παράδειγμα της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας εν μια νυκτί. Όταν το Σάββατο 20 Μαρτίου 2021 ο Τούρκος Πρόεδρος,

Το Bitcoin ως «ασφαλές καταφύγιο» σε ασταθή πολιτικά περιβάλλοντα Τα ψηφιακά νομίσματα δεν αφορούν μόνο το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος ή τους οπαδούς των τεχνολογιών του μέλλοντος, όπως λανθασμένα πιστεύουν οι περισσότεροι πολίτες, λόγω κυρίως της περιορισμένης πληροφόρησής τους για τα κρυπτονομίσματα. Το Bitcoin χρησιμοποιείται πλέον διαδεδομένα ως «ασφαλές καταφύγιο» σε χώρες που βιώνουν οικονομικές κρίσεις, όπως στην περίπτωση της Τουρκίας, την οποία αναλύσαμε πιο πάνω, σε χώρες με εκτεταμένη μαύρη οικονομία, αλλά και στις φτωχές και αναδυόμενες οικονομίες των οποίων τα εθνικά νομίσματα έχουν τεράστια μεταβλητότητα και απώλεια της αγοραστικής τους αξίας. Πολίτες που διαβιώνουν σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα (π.χ. Τουρκία, Πακιστάν, Ιράν, Βόρειος Κορέα, Ρωσία, Κίνα, κ.ά.), με συνεχείς εμπόλεμες συρράξεις (Νιγηρία, Λιβύη, Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν) και με διεφθαρμένες εξουσίες (Μεξικό, Περού, Φιλιππίνες, Αργεντινή, Βραζιλία, Χιλή, Αλβανία, Ζιμπάμπουε, Κονγκό κ.ά.), ζουν κάτω από τη μόνιμη απειλή του παγώματος των προσωπικών τους τραπεζικών λογαριασμών, όπως έγινε σε Λίβανο, Κύπρο και Ελλάδα κατά την προηγούμενη δεκαετία, και της κατάσχεσης των προσωπικών τους περιουσιών και επιχειρήσεων (π.χ. Βενεζουέλα, Κούβα). Τίποτα όμως από αυτά δεν μπορεί να συμβεί στην περίπτωση που κάποιος πολίτης αυτών των χωρών έχει μέρος ή όλη την περιουσία του στο ασφαλές και μη ελεγχόμενο από τις κυβερνήσεις δίκτυο του blockchain, όπου βρίσκονται τα ψηφιακά νομίσματα. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πολίτες σε χώρες της

Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αποφάσιζε να απολύσει τον διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας και να διορίσει μια «μαριονέτα» που πιστεύει στα «Erdoganomics», δεν πίστευε ούτε και ο ίδιος ότι η απόφαση αυτή θα ήταν ο κυριότερος καταλύτης για την επιτάχυνση της υιοθέτησης των κρυπτονομισμάτων στην Τουρκία. Η καθαίρεση του κεντρικού τραπεζίτη ήταν κεραυνός εν αιθρία για τις παγκόσμιες χρηματαγορές, προκαλώντας τη βύθιση της τουρκικής λίρας μέχρι και 19% έναντι των κυριότερων νομισμάτων, όπως το αμερικανικό δολάριο και το ευρώ, ενώ ο βασικός δείκτης του τουρκικού χρηματιστηρίου σημείωνε απώλειες πέραν των 10%. Αυτή αποτελεί την τρίτη ξαφνική αλλαγή που αποφασίζει ο Ερντογάν για τη θέση του κεντρικού τραπεζίτη από τα μέσα του 2019. Η Τουρκία δύσκολα θα αποφύγει μια νέα νομισματική κρίση, εφόσον η Κεντρική Τράπεζα έχει πλέον περιορισμένα εναπομείναντα αποθεματικά σε ξένο νόμισμα για την υπεράσπιση της τουρκικής λίρας, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται φυγή των ξένων επενδυτικών κεφαλαίων από τη χώρα. Οι Τούρκοι πολίτες έχουν στραφεί στην ασφάλεια των ψηφιακών νομισμάτων, εφόσον έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους προς την τουρκική λίρα. Πλέον αμφισβητούν την

Η τιμή του δημοφιλέστερου ψηφιακού νομίσματος κατέγραψε νέο ιστορικό υψηλό στα $62.000 στις 14 Μαρτίου 2021

Ασίας και της Αφρικής έχουν το υψηλότερο ποσοστό χρήσης κρυπτονομισμάτων στον κόσμο. Την πρωτιά κατέχει η Νιγηρία με 30% και ακολουθούν το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες, η Τουρκία και η Κίνα με διψήφιο αριθμό. Κοινό στοιχείο των πιο πάνω χωρών είναι οι υψηλές χρεώσεις για τα εμβάσματα στο εξωτερικό, οι συχνές υποτιμήσεις των εθνικών νομισμάτων και ο υψηλός πληθωρισμός. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι το κόστος συναλλαγής σε Bitcoin μπορεί να είναι 50% με 90% χαμηλότερο από ό,τι με τις παραδοσιακές μεθόδους. Οι χρήστες, οι υπολογιστές, οι προγραμματιστές και τα ανταλλακτήρια ψηφιακών νομισμάτων δουλεύουν ανεξάρτητα μεταξύ τους, από όλες τις γωνιές του κόσμου, με τη δυνατότητα μεταφοράς της έδρας παντού, φτάνει ο χρήστης να θυμάται σωστά τον κωδικό του ψηφιακού του πορτοφολιού. Το πολύπλοκο σύστημα και η αρχιτεκτονική του Bitcoin αποτρέπουν τη δυνατότητα κυβερνητικών παρεμβάσεων, φορολόγησης και κατάσχεσης ποσότητας νομισμάτων, τη νομισματική χειραγώγηση από τις κεντρικές τράπεζες και την αυθαίρετη αλλαγή των κανόνων, με ό,τι κινδύνους συνεπάγεται κάτι τέτοιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για την ασφάλεια των ψηφιακών νομισμάτων θα ήταν η περίπτωση του «κουρέματος» καταθέσεων στην Κύπρο το 2013, όπου οι Κύπριοι καταθέτες θα μπορούσαν να είχαν γλιτώσει τις καταθέσεις τους αν τις είχαν στα κρυπτονομίσματα, και επιπλέον θα είχαν τη δυνατότητα να κερδίσουν από την εκτόξευση των τιμών τους.

ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας και την αξιοπιστία των τουρκικών εμπορικών τραπεζών, λόγω των ανορθόδοξων νομισματικών πολιτικών τόσο του Προέδρου Ερντογάν όσο και του νέου κεντρικού τραπεζίτη. Στη σκιά της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας, οι Τούρκοι πολίτες αναζήτησαν στο διαδίκτυο σε επίπεδα-ρεκόρ οτιδήποτε έχει σχέση με τα κρυπτονομίσματα, ενώ, σύμφωνα με τη μηχανή αναζήτησης της Google, οι αναζητήσεις με τη λέξη Bitcoin διπλασιάστηκαν. Οι Τούρκοι προχωρούν σε αγορές ψηφιακών νομισμάτων, θεωρώντας τα ως ένα ασφαλές καταφύγιο ενόψει της επερχόμενης νομισματικής κρίσης και ως έναν εύκολο τρόπο αντιστάθμισης της πτώσης της αγοραστικής αξίας του κρατικού νομίσματος, κάλυψης από τον πολύ υψηλό πληθωρισμό που φτάνει το 16% και προστασίας από τυχόν κεφαλαιακούς ελέγχους (capital controls) εκ μέρους των τραπεζών. Η Τουρκία, λόγω των πιο πάνω παραγόντων, είναι από τις χώρες με την υψηλότερη κατά κεφαλήν χρήση κρυπτονομισμάτων (4η στον κόσμο). Ενδεικτικό της κατάρρευσης της τουρκικής λίρας είναι ότι το νόμισμα έχει χάσει πέραν του 95% της αξίας του έναντι του Bitcoin από το 2015 και μετά.

EconomyToday 47

COVER STORY

Crypto Funds: Πως και γιατί εμφανίστηκαν

Παρά τις διάφορες απόψεις για την απόδοση και το νεαρό της εμφάνισής τους, τα κρυπτονομίσματα κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος στις προτιμήσεις των επενδυτών. Η τεράστια ποσοστιαία αύξηση της τιμής του Bitcoin και η έξαρση στην «όρεξη του κοινού» για αγορά κρυπτονομισμάτων τα έχουν καθιερώσει ως μια σταθερή επιλογή επένδυσης ανά το παγκόσμιο. Η προσβάσιμη υποδομή καθιστά τις συναλλαγές, μέσω του blockchain, εύκολες για τον οποιονδήποτε. Πλέον, αφού τα κρυπτονομίσματα μπορούν να ανταλλαχθούν εύκολα με παραδοσιακά νομίσματα (fiat currencies), ο δρόμος έχει ανοίξει και για τους θεσμικούς επενδυτές.

ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Υπεύθυνου Συνέταιρου Υπηρεσιών Επενδυτικών Ταμείων PwC, Προέδρου του Κυπριακού Οργανισμού Επενδυτικών Ταμείων (CIFA) και Προέδρου του Κυπρο-Ινδικού Συνδέσμου

48 EconomyToday

υτό το αυξανόμενο ενδιαφέρον οδήγησε έναν αριθμό διαχειριστών κεφαλαίων (fund managers) είτε στο να ενσωματώσουν περιουσιακά στοιχεία blockchain, ήτοι τα κρυπτονομίσματα, στην υπάρχουσα στρατηγική τους είτε στο να δημιουργήσουν αυτόνομα κεφάλαια επικεντρωμένα σε κρυπτονομίσματα.

Τι είναι τα Crypto Funds;

Τα Crypto Funds είναι μια προσαρμογή των παραδοσιακών funds που διευκολύνουν τους επενδυτές να κατευθυνθούν προς αυτή τη δελεαστική νέα κατηγορία περιουσιακών στοιχείων. Ο όρος Crypto Fund αναφέρεται σε ένα επενδυτικό ταμείο (fund) που περιέχει μια ποικιλία διαφορετικών ψηφιακών στοιχείων (κρυπτονομίσματα) και συνήθως το διαχειρίζεται ένα ή μερικά άτομα. Οι επενδυτές μπορούν στη συνέχεια να αγοράσουν αυτά τα κεφάλαια, έτσι ώστε να μπορούν να μοιράζονται τα κέρδη καθώς αυξάνεται η αξία των κεφαλαίων του επενδυτικού ταμείου. Με λίγα λόγια, ένα Crypto Fund αγοράζει και

Ένα Crypto Fund αγοράζει και ανταλλάσσει κρυπτονομίσματα αντί να τα αγοράζουν και να τα εμπορεύονται κατευθείαν οι επενδυτές

ανταλλάσσει κρυπτονομίσματα αντί να τα αγοράζουν και να τα εμπορεύονται κατευθείαν οι επενδυτές. Οι διαχειριστές του επενδυτικού ταμείου αποφασίζουν ποια νομίσματα θα αγοραστούν και ποια θα πουληθούν από το χαρτοφυλάκιο, με σκοπό να αποφέρουν τα μεγαλύτερα δυνατά κέρδη για τους επενδυτές. Σε αντάλλαγμα, λαμβάνουν ένα ποσοστό του κέρδους ως έξοδα διαχείρισης και απόδοσης, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα παραδοσιακά επενδυτικά ταμεία. Τα πρώτα Crypto Funds που λειτούργησαν είχαν τεράστια επιτυχία και αυτό ώθησε και άλλους διαχειριστές κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων και των παραδοσιακών οικονομικών εμπειρογνωμόνων, να εισέλθουν στον χώρο του blockchain και των επενδύσεων σε κρυπτονομίσματα. Σύμφωνα με στοιχεία της Crypto Fund Research, λίγα περισσότερα από τα μισά από αυτά λειτουργούν ως επενδυτικά ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων (venture capital funds), ενώ τα υπόλοιπα είναι κυρίως αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου (hedge funds).

EconomyToday 49

COVER STORY

Διαφορές μεταξύ Crypto και παραδοσιακών Funds

Με μια πρώτη εξέταση, τα Crypto Funds δεν φαίνεται να διαφέρουν στη λειτουργία τους από τα παραδοσιακά. Υπάρχουν όμως πολύ σημαντικές διαφορές στην αγορά και στην αποτίμηση της αξίας τους. Η πρώτη σημαντική διαφορά μεταξύ των κρυπτονομισμάτων και των κινητών αξιών είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα της αγοραίας αξίας των κρυπτονομισμάτων προέρχεται από υποθέσεις για τη μελλοντική χρήση και ζήτησή τους. Ένα από τα σημάδια αυτής της έλλειψης βεβαιότητας είναι το ποσοστό των κρυπτονομισμάτων που τυγχάνουν διαπραγμάτευσης καθημερινά. Για παράδειγμα, η αξία του Bitcoin είναι πολύ πιο ασταθής από τις παραδοσιακές μετοχές, καθώς έχει σχεδόν δέκα φορές την αστάθεια μιας τυπικής αξίας (security). Επιπρόσθετα, σχεδόν όλα τα άλλα κρυπτονομίσματα που δεν είναι συνδεδεμένα με το Bitcoin έχουν ακόμη πιο ασταθή αξία! Οι παραδοσιακοί επενδυτές επιλέγουν να έχουν μετοχές, π.χ. της Apple, επειδή διαθέτει 50 EconomyToday

Ένα σημαντικό όφελος για τα Crypto Funds, που εκλείπει από τα διάφορα παραδοσιακά επενδυτικά ταμεία, είναι η ρευστότητα

ένα ιστορικό επιτυχημένων προϊόντων και πιστών πελατών. Σε αντίθεση, οι περισσότεροι κάτοχοι κρυπτονομισμάτων βασίζουν την επένδυσή τους σε υποθέσεις για μελλοντική χρήση, ζήτηση και αύξηση των τιμών τους. Οι αγορές κρυπτονομισμάτων (cryptocurrency exchanges) έχουν δυνατότητες διεκπεραίωσης σύντομων οδηγιών (Thin Order Books) σε σύγκριση με τα παραδοσιακά χρηματιστήρια αξιών. Παραδοσιακές μετοχές, όπως αυτή της Apple, δύνανται να συναλλάσσονται σε ένα μόνο χρηματιστήριο, με δεκάδες εκατομμύρια μετοχές διαθέσιμες για εμπορία καθημερινά, από πολλές χιλιάδες αγοραστές και πωλητές. Ως αποτέλεσμα, οι αγορές κινητών αξιών (χρηματιστήρια) έχουν ελάχιστη ολίσθηση στις τιμές των εκάστοτε διαπραγματευόμενων μετοχών, λόγω του μεγάλου αποθέματος που έχουν. Έτσι, μπορούν να επεξεργαστούν αποτελεσματικά μεγάλες παραγγελίες στην τρέχουσα τιμή αγοράς. Από την άλλη πλευρά, οι ιδιοκτήτες κρυπτονομισμάτων διατηρούν το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών τους στοιχείων σε πορτοφόλια (wallets) εκτός σύνδεσης (offline), με ένα

Προκλήσεις

μόνο μικρό ποσοστό σε αγορές κρυπτονομισμάτων. Ως αποτέλεσμα, μια παραγγελία π.χ. Bitcoin ενός εκατομμυρίου δολαρίων μπορεί να έχει σημαντική επίδραση σε μια δεδομένη συναλλαγή, με αποτέλεσμα να έχει αυξανόμενη επίδραση στην τιμή σε άλλες συναλλαγές Bitcoin. Δηλαδή, μια μεγάλη σε αριθμό πώληση Bitcoin μπορεί να επιφέρει μεγάλη πτώση στην τιμή του, καθώς οι αγορές κρυπτονομισμάτων δεν διαθέτουν όλα τα αποθέματα του νομίσματος που βρίσκονται στα offline wallets των επενδυτών. Ένα σημαντικό όφελος για τα Crypto Funds, που εκλείπει από τα διάφορα παραδοσιακά επενδυτικά ταμεία, είναι η ρευστότητα. Τα Crypto Funds μπορούν να επιτρέψουν στους επενδυτές να κάνουν συναλλαγές απευθείας με τον διαχειριστή κεφαλαίων (investment manager), χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν το χρηματιστήριο κρυπτονομισμάτων, παρέχοντας πρόσθετη ρευστότητα. Εξαργυρώνοντας το μερίδιό τους σε ένα Crypto Fund από τους ίδιους τους διαχειριστές κεφαλαίων, οι επενδυτές επιτυγχάνουν άμεση ρευστότητα.

Σύμφωνα με στοιχεία της Crypto Fund Research, λίγα περισσότερα από τα μισά CRYPTO FUNDS λειτουργούν ως επενδυτικά ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων

Καθώς τα Crypto Funds αποτελούν ένα νέο είδος επενδυτικού ταμείου, συναντούν διάφορες προκλήσεις για τη σύστασή τους. Η δημιουργία ενός Crypto Fund απαιτεί σημαντική νομική προεργασία. Υπάρχουν πολλοί τύποι δομών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι’ αυτά τα επενδυτικά ταμεία, που όλως παραδόξως βασίζονται όχι στον τύπο των επενδύσεων, αλλά στη φορολογική προέλευση των επενδυτών. Οι τρέχουσες φορολογικές νομοθεσίες ανά το παγκόσμιο, σε πολλές περιπτώσεις, δεν συμπεριλαμβάνουν τα κρυπτονομίσματα. Αυτό συνεπάγεται απώλεια διάφορων εξαιρέσεων από φορολογία, καθώς και επιπρόσθετη πολυπλοκότητα στη δομή των Crypto Funds. Στον χώρο των παραδοσιακών επενδυτικών ταμείων, αναμένεται η χρήση ανεξάρτητου θεματοφύλακα και υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός αδειοδοτημένων θεματοφυλάκων, οι οποίοι μπορούν να αναλάβουν τη φύλαξη των περιουσιακών στοιχείων του εκάστοτε επενδυτικού ταμείου. Αυτό δεν είναι τόσο απλό στα Crypto Funds και για τον λόγο αυτό πολλοί διαχειριστές κεφαλαίων κρυπτονομισμάτων χρησιμοποιούν συχνά πορτοφόλια πολλαπλών υπογραφών ή άλλους καινοτόμους τρόπους για να κρατήσουν τα ιδιωτικά κλειδιά των κρυπτογραφικών στοιχείων του ταμείου. Εκτός από τους κινδύνους παραβίασης, η κατοχή ιδιωτικών κλειδιών μπορεί επίσης να εγείρει εποπτικές ανησυχίες σε ορισμένες χώρες, όπου οι κανονισμοί απαγορεύουν σε έναν διαχειριστή να κατέχει άμεσα στοιχεία του πελάτη. Έχοντας εμφανιστεί την τελευταία δεκαετία περίπου, τα κρυπτονομίσματα εξακολουθούν να θεωρούνται από τους περισσότερους ως ένα νέο πείραμα παρά ως ένας «νόμιμος» υποψήφιος για τον κόσμο των υψηλών χρηματοοικονομικών. Συγκριτικά, τα χρηματιστήρια υπήρχαν από το 1600 και τα επενδυτικά ταμεία από το 1700. Είναι όμως στη φύση του ανθρώπου να ψάχνει πάντα κάτι καινούργιο και κυρίως τον εύκολο και γρήγορο πλουτισμό. Σε διάφορες περιπτώσεις, αυτό έχει συμβεί σε συναλλαγές κρυπτονομισμάτων, καθώς και στα πρώτα Crypto Funds. Αυτές οι εξελίξεις αυξάνουν ολοένα και περισσότερο τη ζήτηση επενδύσεων σε κρυπτονομίσματα. Ωστόσο, όπως και με άλλες επενδυτικές αξίες, χρειάζεται σύνεση, ισορροπία και εξειδικευμένη γνώση για την πραγματοποίηση πραγματικών επενδύσεων και όχι τζογαρίσματος.

EconomyToday 51

COVER STORY

Ευημερεί η τεχνολογία

Blockchain Πέρα από τα «σύνορα» του Bitcoin

Η τεχνολογία blockchain έχει γίνει ευρέως γνωστή ως η καινοτόμος πλατφόρμα που παρέχει το αποκεντρωμένο δίκτυο στο οποίο βασίζονται και επαληθεύονται οι συναλλαγές Bitcoin, καθώς και συναλλαγές χιλιάδων άλλων κρυπτονομισμάτων. Το blockchain προσφέρει την ευκαιρία σε χρήστες να μεταβιβάζουν ψηφιακή αξία χωρίς μεσάζοντες, εύκολα, γρήγορα, με μηδαμινή χρέωση και χωρίς όριο. Οι κανόνες στους οποίους βασίζεται το κάθε δίκτυο blockchain πολλές φορές διαφέρουν, αναλόγως του σκοπού δημιουργίας του κάθε δικτύου. Γι’ αυτόν τον λόγο έχουν δημιουργηθεί χιλιάδες λογισμικά, τα οποία διατηρούν διαφορετικά κρυπτονομίσματα, ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών. Οι χρήστες που επιθυμούν να επαληθεύουν τις συναλλαγές του δικτύου κατεβάζουν το λογισμικό στον υπολογιστή τους, το οποίο λειτουργεί ανάλογα με τους κανόνες οι οποίοι έχουν συμφωνηθεί. ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΒΛΑΧΟΥ Blockchain Researcher, Educator & Community Builder

52 EconomyToday

υτό που το ευρύ κοινό δεν γνωρίζει είναι ότι με τον ίδιο τρόπο που μεταβιβάζεται χρηματική αξία σε ένα δίκτυο blockchain, μπορεί επίσης να μεταβιβαστεί ένα token το οποίο να αντιπροσωπεύει άλλου είδους αξία ή περιουσία. Αυτό το άρθρο συνοψίζει τέτοιες περιπτώσεις, όπου το αποκεντρωμένο δίκτυο blockchain επιτρέπει συναλλαγές σε διάφορους άλλους τομείς της οικονομίας, πέραν της χρηματικής αξίας. Smart contracts: Ένα έξυπνο συμβόλαιο είναι ένα πρόγραμμα υπολογιστή που προγραμματίζεται ώστε να εκτελεί αυτόματα συναλλαγές και να τεκμηριώνει σχετικά συμβάντα και ενέργειες σύμφωνα με τους όρους μιας σύμβασης ή μιας συμφωνίας. Τα smart contracts εκτελούνται και τυγχάνουν διαχείρισης σε δίκτυα blockchain, όπως το Ethereum, το Cardano, το Polkadot και το Hyperledger.

Ακίνητη περιουσία

Tα εμπορικά ακίνητα αποτελούν σημαντικό μέρος της παγκόσμιας οικονομικής περιουσίας. Η σημερινή αγορά ακινήτων αποτελείται από απαρχαιωμένα και ανεξάρτητα δίκτυα, με υψηλά τέλη συναλλαγών και αδιαφάνεια μεταξύ των ενδιαφερόμενων χρηστών. Το Ethereum blockchain, καθώς και άλλα δίκτυα blockchain που έχουν δημιουργηθεί με βάση την τεχνολογία smart contracts, προσφέρουν πρακτικές λύσεις για την πραγματοποίηση των ακόλουθων διαδικασιών της συγκεκριμένης βιομηχανίας: • Μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας με μειωμένο κόστος και λιγότερο χρονοβόρες διαδικασίες μέσω του αυτοματισμού της διαδικασίας. • Πρόσβαση στην παγκόσμια διανομή περιουσιακών στοιχείων με διαφάνεια. • Πρόσβαση σε ευρύτερες ομάδες επενδυτών μέσω κλασματοποίησης ιδιοκτησίας. • Προσβασιμότητα επαληθευμένων δεδομένων μέσω αύξησης της διαφάνειας, η οποία δίνει την ευκαιρία για καλύτερες επενδυτικές αποφάσεις και διαχείριση χαρτοφυλακίου. Η ψηφιακή τιτλοποίηση ακινήτων επιτυγχάνεται με μια αυτοματοποιημένη διαδικασία, γνωστή και ως tokenization. Τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία αντιπροσωπεύουν πραγματικά στοιχεία, όπως ακίνητα, ροές εσόδων, κεφάλαια ακινήτων και δικαιώματα διακυβέρνησης. Με την επαλήθευση αυτών των περιουσιακών στοιχείων, οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε δεδομένα τα οποία είναι προσβάσιμα από μια ευρύτερη ομάδα επενδυτών και μπορούν να αξιοποιηθούν για την άντληση κεφαλαίων. Οι τίτλοι γης, παραδοσιακά, βασίζονται σε έντυπα έγγραφα, τα οποία είναι ευάλωτα σε απώλεια, κακόβουλες ενέργειες και κακή διαχείριση. Οι εκδόσεις και οι μεταβιβάσεις αδειών ιδιοκτησίας εμπεριέχουν χρονοβόρες και νομικές διαδικασίες. Το blockchain αντικαθιστά παρωχημένα έγγραφα με πραγματικά ψηφιακά στοιχεία και διατηρεί τις αλλαγές σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο που λειτουργεί ως μια ασφαλής μέθοδος διαχείρισης μεταξύ πολλών μερών και οργανισμών. Ως εκ τούτου, αυξάνεται η εμπιστοσύνη των επενδυτών και προωθείται η ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας. Στην αγορά ακινήτων, οι συμβουλές και η τεχνογνωσία των επαγγελματιών της βιομηχανίας θα παραμείνουν ζωτικής σημασίας για τους εμπορικούς αγοραστές. Ωστόσο, η τεχνολογία blockchain εξελίσσει την επεξεργασία τίτλων, τη διαχείριση ευθύνης και τη διαφάνεια τέτοιων συναλλαγών.

EconomyToday 53

COVER STORY

Διαχείριση υγειονομικών αρχείων Η διαχείριση νοσοκομειακών αρχείων βασίζεται στην ικανότητα του κάθε υγειονομικού ινστιτούτου να διατηρεί μια ασφαλή πηγή δεδομένων. Αυτή η κεντροποίηση δεδομένων περιλαμβάνει μειονεκτήματα, όπως ευπάθεια σε κακόβουλα λογισμικά, κακή διαχείριση ή ακόμα και φυσικές καταστροφές. Σε κάθε περίπτωση και προφανώς περισσότερο σε μη ανεπτυγμένα κράτη, η αξιοπιστία υγειονομικών εγγράφων έχει αμφισβητηθεί. Κατά την τελευταία δεκαετία, περισσότερα από 176 εκατομμύρια αρχεία ασθενών εκτέθηκαν σε παραβιάσεις δεδομένων, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ. Οι κακόβουλες ενέργειες είχαν ως αποτέλεσμα την κλοπή πιστωτικών καρτών και τραπεζικών πληροφοριών, καθώς και αρχείων υγείας και γονιδιωματικών δοκιμών. Το blockchain μπορεί να προσφέρει ιδιωτικοποίηση, αποκρύπτοντας την ταυτότητα ενός ασθενούς με σύνθετους και ασφαλείς κωδικούς, οι οποίοι μπορούν να προστατεύσουν την ευαισθησία των ιατρικών δεδομένων. Η αποκεντρωμένη φύση της τεχνολογίας επιτρέπει επίσης στους ασθενείς, τους γιατρούς και τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να μοιράζονται τις ίδιες πληροφορίες γρήγορα και με αυξημένη ασφάλεια. Αυτή η διαδικασία μειώνει την αργοπορία που παρατηρείται όταν ασθενείς επισκέπτονται διάφορους γιατρούς και υγειονομικά ινστιτούτα, ξοδεύοντας χρόνο για να τους ενημερώσουν για το ιατρικό ιστορικό τους.

Εκτέλεση ασφαλιστικών συναλλαγών Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί ότι συμφωνίες και συναλλαγές που έχουν να κάνουν με ασφαλιστικές δικλείδες αμφισβητούνται από τα εμπλεκόμενα μέρη. Χιλιάδες περιπτώσεις έχουν πάρει τη νομική οδό και έχουν οδηγήσει ασφαλιστικές εταιρείες και πολίτες σε δικαστικές διαμάχες. Τόσο η εκτέλεση όσο και η διαχείριση ασφαλιστικών συναλλαγών είναι συχνά χρονοβόρες και ακριβές για τον πελάτη. Η εξοικονόμηση κόστους είναι ένα σημαντικό όφελος που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία blockchain στον ασφαλιστικό τομέα. Οι αρχικοί τομείς που εξετάζονται από τους ασφαλιστικούς κύκλους περιλαμβάνουν τη χρήση smart contracts για την αυτοματοποίηση στην πληρωμή απαιτήσεων προς τους πελάτες. Το blockchain έχει τη δυνατότητα να επαληθεύει την κάλυψη συγκεκριμένων συμβάντων και αυτόματα να μεταφέρει τη συμφωνημένη χρηματική αξία μεταξύ εταιρειών και αντασφαλιστών. Αυτή η διαδικασία μπορεί να μειώσει το διοικητικό κόστος για τις ασφαλιστικές εταιρείες και να δημιουργήσει περισσότερη διαφάνεια και εμπιστοσύνη στους πελάτες. Ένα συχνό παράδειγμα χρήσης της τεχνολογίας blockchain στον ασφαλιστικό τομέα είναι η διαχείριση της σχέσης μεταξύ ασφαλιστικής εταιρείας και ασφαλιζόμενου σε περίπτωση φυσικής φθοράς ακίνητης περιουσίας. Με τον συνδυασμό smart contracts και έξυπνων μετρητών, ο ασφαλιζόμενος μπορεί να αποζημιωθεί σε περίπτωση φυσικής καταστροφής στην περιοχή καλλιέργειάς του, π.χ. 54 EconomyToday

Με τον ίδιο τρόπο που μεταβιβάζεται χρηματική αξία σε ένα δίκτυο blockchain, μπορεί να μεταβιβαστεί ένα token το οποίο να αντιπροσωπεύει άλλου είδους αξία Ή περιουσία

εάν η ημερήσια βροχόπτωση ξεπεράσει το οριοθετημένο επίπεδο στην ασφαλιζόμενη περιοχή. Προφανώς συγκεκριμένες περιπτώσεις ασφαλιστικών διαμαχών, όπως οι αυτοκινητιστικές συγκρούσεις, εξακολουθούν να βασίζονται σε ανθρώπινες γνωματεύσεις. To blockchain ίσως μπορέσει να αυτοματοποιήσει διαδικασίες και σε τέτοιες περιπτώσεις στο μέλλον, με πιθανή ευρεία υιοθεσία της τεχνητής νοημοσύνης στην αυτοκινητιστική βιομηχανία.

Διαχείριση εφοδιαστικών αλυσίδων Οι εξαγωγές και εισαγωγές προϊόντων μέσω λιμανιών και αεροδρομίων, με φορτηγά και άλλα μεταφορικά μέσα, δεν εμπεριέχουν την απαιτούμενη διαφάνεια ως προς τη διατήρηση της ποιότητας του εμπορεύματος. Η τεχνολογία blockchain έχει χρησιμοποιηθεί πιλοτικά από παγκόσμιους οργανισμούς, όπως η IBM, για την εξέλιξη και την αυτοματοποίηση των διαδικασιών. Μια αλυσίδα εφοδιασμού βασισμένη στην τεχνολογία

Έκδοση και επαλήθευση πιστοποιητικών

Η έκδοση και η επεξεργασία αναγκαίων εγγράφων, όπως είναι για παράδειγμα τα πιστοποιητικά γέννησης, θανάτου ή διαζυγίου, τα ακαδημαϊκά διπλώματα και άλλα, αποτελούν χρονοβόρες διαδικασίες που δυσκολεύουν τον μέσο πολίτη. Ειδικότερα σε μη ανεπτυγμένα κράτη, συχνά τέτοια πιστοποιητικά χάνονται, καταστρέφονται ή παραποιούνται με δόλιους τρόπους. Η τεχνολογία blockchain έχει κάνει σημαντικά βήματα ως προς την εξάλειψη των παραπάνω θεμάτων. Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, εδώ και μερικά χρόνια, χρησιμοποιεί δίκτυο blockchain για την έκδοση και επαλήθευση των ακαδημαϊκών διπλωμάτων για όλους ανεξαιρέτως τους φοιτητές. Η δημιουργία και έκδοση ψηφιακού πιστοποιητικού είναι σχετικά απλή με το blockchain: Αρχικά, δημιουργείται ένα ψηφιακό αρχείο PDF που περιέχει πληροφορίες, όπως το όνομα του φοιτητή, τον τίτλο του πτυχίου, το έτος αποφοίτησης, το όνομα του πανεπιστημίου, την ημερομηνία έκδοσης και άλλα. Στη συνέχεια, το ψηφιακό αυτό πιστοποιητικό υπογράφεται, χρησιμοποιώντας ένα ιδιωτικό κλειδί στο οποίο έχει πρόσβαση μόνο το ίδρυμα, και η υπογραφή προσαρτάται στο ίδιο το πιστοποιητικό. Ακολούθως, δημιουργείται κατακερματισμός του εγγράφου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να επαληθεύσει ότι κανένας δεν έχει παραβιάσει το περιεχόμενο του πιστοποιητικού. Τέλος, το ιδιωτικό κλειδί χρησιμοποιείται ξανά για τη δημιουργία μιας εγγραφής στο blockchain, πράγμα που σημαίνει ότι ένα συγκεκριμένο πιστοποιητικό εκδίδεται για έναν φοιτητή σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Αυτό καθιστά δυνατή την επαλήθευση ως προς το σε ποιον φοιτητή και από ποιον οργανισμό εκδόθηκε ένα πιστοποιητικό, καθώς και την επικύρωση του περιεχομένου του ίδιου του πιστοποιητικού, χωρίς την ανάγκη επικοινωνίας με το εκδίδον ίδρυμα. Αυτή η διαδικασία μπορεί να ακολουθηθεί με παρόμοιο τρόπο από κρατικούς οργανισμούς για την έκδοση και επαλήθευση σχετικών κυβερνητικών πιστοποιητικών και εγγράφων.

blockchain μπορεί να βοηθήσει τους συμμετέχοντες να καταγράψουν ανά πάσα στιγμή την ημερομηνία, την τοποθεσία και την ποιότητα ενός εμπορεύματος. Η διαδικασία μπορεί να αυτοματοποιηθεί περαιτέρω με την πρόσθεση έξυπνων μετρητών, που μπορούν να καταγράψουν τη φυσική κατάσταση του εμπορεύματος. Σε περίπτωση φθοράς, τα smart contracts έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν την ανάλογη ποινή στον υπεύθυνο για τη διαχείριση του εμπορεύματος τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Η διαθεσιμότητα αυτών των πληροφοριών μπορεί να αυξήσει την ιχνηλασιμότητα της αλυσίδας εφοδιασμού υλικών και να μειώσει τον κίνδυνο χαλασμένων και προβληματικών προϊόντων. Ο γραμμικός κώδικας ενός προϊόντος μπορεί να δείξει στον μέσο καταναλωτή την εφοδιαστική αλυσίδα του εμπορεύματος, από το σημείο κατασκευής μέχρι και την τελική κατάστασή του στην υπεραγορά. Συμπερασματικά, το blockchain εξομαλύνει την όλη διαδικασία, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα, όσον αφορά την έκδοση και διαχείριση χάρτινων πιστοποιητικών από τους συμμετέχοντες στην αλυσίδα.

Η εξοικονόμηση κόστους είναι ένα σημαντικό όφελος που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία blockchain στον ασφαλιστικό τομέα EconomyToday 55

COVER STORY

Κρυπτονομίσματα

και τροποποίηση της νομοθεσίας

για το ξέπλυμα παράνομου χρήματος 56 EconomyToday

νόμος ορίζει ως κρυπτοπεριουσιακό στοιχείο την ψηφιακή αναπαράσταση αξίας, η οποία δεν εκδίδεται από κεντρική τράπεζα ή δημόσια αρχή, ούτε έχει την εγγύησή τους, δεν συνδέεται κατ’ ανάγκη με νομίμως κυκλοφορούν νόμισμα και δεν διαθέτει το νομικό καθεστώς νομίσματος ή χρήματος, ωστόσο γίνεται αποδεκτή από πρόσωπα ως μέσο συναλλαγής ή επένδυση, δύναται να μεταφέρεται, να αποθηκεύεται ή να διακινείται ηλεκτρονικά και δεν είναι (α) παραστατικό νόμισμα (fiat currency), ή (β) ηλεκτρονικό χρήμα, ή (γ) χρηματοοικονομικά μέσα όπως αυτά προσδιορίζονται στο Μέρος ΙΙΙ του Πρώτου Παραρτήματος του Περί Επενδυτικών Υπηρεσιών και Δραστηριοτήτων και Ρυθμιζόμενων Αγορών Νόμου. Μεταφορά κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων σημαίνει τη διενέργεια συναλλαγής εκ μέρους άλλου προσώπου, με την οποία μεταφέρεται κρυπτοπεριουσιακό στοιχείο από μια διεύθυνση ή έναν λογαριασμό σε άλλη διεύθυνση ή άλλο λογαριασμό.

Πάροχοι Στον νόμο ορίζεται για πρώτη φορά ο Πάροχος Υπηρεσιών που αφορούν Κρυπτοπεριουσιακά Στοιχεία (ΠΥΚΣ) ως το πρόσωπο που παρέχει ή ασκεί μία ή περισσότερες από τις πιο κάτω υπηρεσίες ή δραστηριότητες σε άλλο πρόσωπο ή εκ μέρους άλλου προσώπου: (α) Ανταλλαγή μεταξύ κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων και παραστατικών νομισμάτων. (β) Ανταλλαγή μεταξύ κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων. (γ) Διαχείριση, μεταβίβαση, μεταφορά, διακράτηση ή/και φύλαξη, συμπεριλαμβανομένης και της θεματοφυλακής, κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων ή κρυπτογραφικών κλειδιών ή μέσων που επιτρέπουν άσκηση ελέγχου σε κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία. (δ) Προσφορά ή/και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένης και της αρχικής προσφοράς. (ε) Συμμετοχή ή/και παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σχετικά με τη διανομή, προσφορά ή/και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων, περιλαμβανομένης και της αρχικής προσφοράς.

Διανομή, προσφορά και πώληση

Στις 23 Φεβρουαρίου 2021, δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας ο νόμος που τροποποιεί τον Περί Παρεμπόδισης και Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες Νόμο και εντάσσει πρόνοιες που αφορούν τα κρυπτονομίσματα. ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Οικονομολόγου

Οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες σχετικά με τη διανομή, προσφορά ή/και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων περιλαμβάνουν τις ακόλουθες υπηρεσίες και δραστηριότητες σε σχέση με κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία: (α) Λήψη και διαβίβαση εντολών. (β) Εκτέλεση εντολών για λογαριασμό πελατών. (γ) Διενέργεια συναλλαγών για ίδιο λογαριασμό. (δ) Διαχείριση χαρτοφυλακίου. (ε) Παροχή επενδυτικών συμβουλών. (στ) Αναδοχή ή/και διάθεση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων με δέσμευση ανάληψης. (ζ) Διάθεση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων χωρίς δέσμευση ανάληψης. (η) Λειτουργία πολυμερούς συστήματος στο οποίο πλείονα ενδιαφερόμενα πρόσωπα για αγορά και πώληση κρυπτοπεριουσιακών στοιχείων δύνανται να αλληλεπιδρούν κατά τρόπο που καταλήγει σε συναλλαγή.

EconomyToday 57

COVER STORY

Ο ρόλος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, ως εποπτική αρχή, θα καταρτίσει Μητρώο των Παρόχων Υπηρεσιών που αφορούν Κρυπτοπεριουσιακά Στοιχεία, το οποίο θα δημοσιοποιεί στον διαδικτυακό της τόπο, ενώ δύναται να καθορίζει με οδηγία της τον τρόπο λειτουργίας, τήρησης, ενημέρωσης και επικαιροποίησης του Μητρώου. Στο Μητρώο εγγράφονται: (α) ΠΥΚΣ που παρέχουν ή ασκούν υπηρεσίες ή δραστηριότητες σε επαγγελματική βάση στη Δημοκρατία, ανεξάρτητα από την εγγραφή τους σε μητρώο κράτους-μέλους για τις υπηρεσίες ή δραστηριότητες που παρέχουν. (β) ΠΥΚΣ που παρέχουν ή ασκούν υπηρεσίες ή δραστηριότητες σε επαγγελματική βάση στη Δημοκρατία, εκτός των προσώπων που παρέχουν ή ασκούν στη Δημοκρατία υπηρεσίες ή δραστηριότητες που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία και οι οποίοι έχουν εγγραφεί σε μητρώο κράτους-μέλους για τις υπηρεσίες ή δραστηριότητες που 58 EconomyToday

Αναμένεται η έκδοση των ανάλογων οδηγιών από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι οποίες θα αφορούν την εποπτεία των παρόχων υπηρεσιών όσον αφορά υποθέσεις ξεπλύματος μέσω των κρυπτονομισμάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει την αδειοδότησή τους

παρέχουν. Για εγγραφή στο Μητρώο, ο ΠΥΚΣ υποβάλλει αίτηση στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Πρόσωπο το οποίο δεν είναι εγγεγραμμένο στο Μητρώο δύναται να παρέχει ή να ασκεί στη Δημοκρατία υπηρεσίες ή δραστηριότητες που αφορούν κρυπτοπεριουσιακά στοιχεία, εφόσον είναι σε ισχύ η εγγραφή του σε μητρώο κράτους-μέλους για τις υπηρεσίες ή δραστηριότητες που παρέχει ή ασκεί. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δύναται (α) να εγκρίνει ή να απορρίπτει αίτηση εγγραφής με βάση τις προϋποθέσεις που καθορίζονται σε οδηγία της, (β) να διαγράφει εγγεγραμμένους ΠΥΚΣ από το Μητρώο ή να αναστέλλει την εγγραφή τους με βάση τους όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται σε οδηγία και (γ) να τροποποιεί εγγραφή ΠΥΚΣ, κατόπιν αιτήματός του, σύμφωνα με διαδικασία που καθορίζεται σε οδηγία. Σύμφωνα με την τροποποίηση της νομοθεσίας, ο ΠΥΚΣ συμμορφώνεται διαρκώς με τις προϋποθέσεις εγγραφής του στο Μητρώο και γνωστοποιεί αμέσως στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς κάθε ουσιαστική μεταβολή αυτών. Η Επι-

Δικαιούχος σε ΠΥΚΣ οφείλει κατά πάντα χρόνο να είναι ικανό και έντιμο πρόσωπο, ως αυτό εξειδικεύεται σε οδηγία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αξιολογεί την ικανότητα και την εντιμότητα των προσώπων που είναι δικαιούχοι σε ΠΥΚΣ, σύμφωνα με τα κριτήρια και τη διαδικασία που καθορίζει με οδηγία της. Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, αναμένεται η έκδοση των ανάλογων οδηγιών από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, οι οποίες θα αφορούν την εποπτεία των παρόχων υπηρεσιών όσον αφορά υποθέσεις ξεπλύματος μέσω των κρυπτονομισμάτων, χωρίς αυτό να σημαίνει την αδειοδότησή τους. Σημειώνεται ότι υπάρχουν περιπτώσεις επενδυτών που προχώρησαν σε επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα και οι οποίοι καταγράφουν σημαντικά κέρδη, τα οποία με τη ρευστοποίηση των επενδύσεών τους ενδεχομένως να θέλουν να τα μεταφέρουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους στην Κύπρο.

Υψηλού κινδύνου

τροπή Κεφαλαιαγοράς δύναται με οδηγία της να καθορίσει τις προϋποθέσεις εγγραφής, η μεταβολή των οποίων θεωρείται ουσιαστική μεταβολή, και τις ουσιαστικές αλλαγές που δύνανται να τύχουν της έγκρισης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Ο ΠΥΚΣ υιοθετεί και εφαρμόζει οργανωτικές και λειτουργικές απαιτήσεις όπως αυτές θα καθοριστούν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μέσω οδηγίας της. Πρόσωπο το οποίο κατέχει διοικητική θέση σε ΠΥΚΣ οφείλει κατά πάντα χρόνο να είναι ικανό και έντιμο, ως αυτό εξειδικεύεται σε οδηγία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, και να διασφαλίζει τη συμμόρφωση του ΠΥΚΣ στον οποίο κατέχει διοικητική θέση με τις υποχρεώσεις που υπέχει βάσει των διατάξεων του νόμου και των οδηγιών που εκδίδονται δυνάμει αυτού. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς αξιολογεί την ικανότητα και την εντιμότητα των προσώπων που κατέχουν διοικητική θέση σε ΠΥΚΣ, σύμφωνα με τα κριτήρια και τη διαδικασία που καθορίζει με οδηγία της. Ο ΠΥΚΣ διασφαλίζει ότι τα πρόσωπα που κατέχουν διοικητική θέση σε αυτόν συμμορφώνονται με τις διατάξεις του νόμου.

Υπάρχουν επενδυτές που έχουν επενδύσει σε κρυπτονομίσματα και οι οποίοι καταγράφουν σημαντικά κέρδη, τα οποία με τη ρευστοποίηση των επενδύσεών τους ενδεχομένως να θέλουν να τα μεταφέρουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους στην Κύπρο

Σημειώνεται επίσης ότι, με την τροποποίηση του νόμου, πελάτης και, σε περίπτωση μη φυσικού προσώπου, πραγματικός δικαιούχος του πελάτη, που είναι υπήκοος τρίτης χώρας ή κράτους-μέλους και υποβάλλει αίτηση για χορήγηση δικαιώματος διαμονής ή ιθαγένειας στη Δημοκρατία με αντάλλαγμα μεταφορές κεφαλαίων, αγορά ιδιοκτησίας ή κρατικών ομολόγων, ή επενδύσεις σε εταιρείες σε αυτήν, κατατάσσεται στην κατηγορία υψηλού κινδύνου όσον αφορά τα ζητήματα παρεμπόδισης και καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

Προστασία Τέλος, ο νόμος παρέχει προστασία σε πρόσωπο που υποβάλλει εσωτερική αναφορά ή αναφορά στη Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης για ύποπτες συναλλαγές. Πρόσωπο, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων και των αντιπροσώπων της υπόχρεης οντότητας, το οποίο υποβάλλει εσωτερική αναφορά ή αναφορά στη Μονάδα για ύποπτες συναλλαγές τυγχάνει νομικής προστασίας από οποιαδήποτε έκθεσή του σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες, και ειδικότερα δυσμενείς ενέργειες ή διακρίσεις στον εργασιακό χώρο. Επιπλέον, πρόσωπο το οποίο εκτίθεται σε απειλές, αντίποινα ή εχθρικές ενέργειες, και ειδικότερα σε δυσμενείς ενέργειες ή διακρίσεις στον εργασιακό χώρο, λόγω του ότι υπέβαλε εσωτερική αναφορά ή αναφορά στη Μονάδα για ύποπτες συναλλαγές, δύναται να προβεί σε καταγγελία με τρόπο ασφαλή στην αντίστοιχη εποπτική αρχή και, χωρίς επηρεασμό του εμπιστευτικού χαρακτήρα των πληροφοριών που συγκεντρώνονται από τη Μονάδα, έχει το δικαίωμα αποτελεσματικής θεραπείας για την προάσπιση των δικαιωμάτων του.

EconomyToday 59

ΘΕΜΑ

ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ

ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ Ο πλανήτης βρίσκεται για πάνω από έναν χρόνο στη δίνη της πανδημίας του κορωνοϊού, με αποτέλεσμα να υφίσταται μια άνευ προηγουμένου υγειονομική κρίση. Παράλληλα, η παγκόσμια οικονομία, συνεπεία των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας, βρίσκεται σε τροχιά ύφεσης. Παρά τα αισιόδοξα μηνύματα για λήξη της υγειονομικής κρίσης με τους εμβολιασμούς, η οικονομική κρίση θα εξακολουθεί να ταλαιπωρεί την ανθρωπότητα, με την κατάληξή της να παραμένει άγνωστη. Με φόντο τις ήδη ανυπολόγιστες συνέπειες της πανδημίας στην παγκόσμια οικονομία, πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η παρούσα κρίση είναι χειρότερη από την τελευταία οικονομική κρίση. Συγκρίνονται όμως οι δύο περιπτώσεις; Της Έλενας Καλυφόμματου

60 EconomyToday

πανδημία του κορωνοϊού έχει οδηγήσει σε πλήρη παράλυση την οικονομική δραστηριότητα, επιφέροντας βαρύτατο πλήγμα στην παγκόσμια οικονομία. Το ερώτημα που εγείρεται αυτή τη στιγμή είναι κατά πόσον η υφιστάμενη κρίση είναι όντως πιο καταστροφική από εκείνην του 2013. Γίνονται συχνά παραλληλισμοί και συγκρίσεις, μολονότι η προηγούμενη χρηματοπιστωτική κρίση δεν είχε επηρεάσει σε τόσο μεγάλο βαθμό όπως η σημερινή την καθημερινότητα των περισσότερων ανθρώπων.

ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΚΡΙΣΕΙΣ

Κάνοντας μια σύγκριση της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2013 με αυτήν του σήμερα, λόγω της πανδημίας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι συνέπειες είναι κοινές, ωστόσο η «υποκείμενη νόσος» διαφέρει. Αυτή η διαφορά είναι σημαντική, διότι επηρεάζει τον χρόνο επούλωσης της οικονομίας. Το 2013, η χώρα υπέστη ένα «σοκ», όμως, λόγω του ότι ήξερε ποιο ήταν το πρόβλημα, μπορούσε να σχεδιάσει την επιστροφή της προς την ανάκαμψη. Όπερ και εγένετο! Αντιθέτως, στην

τρέχουσα κρίση, η νόσος είναι εξωγενής. Η πανδημία δεν προήλθε από κάποια ανισορροπία του χρηματοπιστωτικού συστήματος, ούτε από την ίδια την οικονομία. Μάλιστα, οι προβλέψεις πριν από την εξάπλωση του ιού μιλούσαν για παγκόσμια ανάπτυξη. Με την επέλαση του κορωνοϊού στον πλανήτη και την ταχεία εξάπλωσή του, τα πράγματα δυσκόλεψαν.

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ

Όσον αφορά τη σημερινή οικονομική κρίση, αυτή έχει ήδη αρχίσει να δείχνει τα σημάδια της στην αγορά. Τα δρακόντεια μέτρα που εφαρμόζονται για να περιορίσουν τον ιό, όπως κλείσιμο καταστημάτων, απαγορεύσεις στις μετακινήσεις και περιορισμοί στις δημόσιες συναθροίσεις, προκαλούν σοκ στην πραγματική οικονομία, με καταστροφικές συνέπειες για τις επιχειρήσεις, τους εργαζομένους τους και τον χρηματοοικονομικό τομέα. Το τέλος της πανδημίας παραμένει μετέωρο, παρά την έναρξη του εμβολιαστικού προγράμματος. Η εξέλιξη αυτή, δηλαδή η έναρξη των εμβολιασμών, δίνει μεν μια νότα αισιοδοξίας, εντούτοις η αβεβαιότητα παραμένει, αφού δεν σημαίνει ότι η οικονομική κρίση θα λήξει όταν τελειώσει η υγειονομική.

ΛΟΥΚΕΤΑ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

ΑΝΕΡΓΙΑ

2013-2021 ΕΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΟ 2013 ................... 16% 2014 ................16,2% 2015 ................... 15% 2016 ................... 13% 2017 ................11,1% 2018 .................. 8,4% 2019 .................. 7,1% 2020 .................. 7,6% 2021 (Iαν.)......... 6,8%

Μετά από έναν και πλέον χρόνο κρίσης, οι επιχειρήσεις κλείνουν η μια μετά την άλλη, αφού δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Δυσκολεύονται ακόμη και με τα λειτουργικά έξοδα που τρέχουν, παρά το κλείσιμο της επιχείρησης από τα διατάγματα, με αποτέλεσμα να εξαναγκάζονται σε λουκέτο, με πολλούς εργαζόμενους να βρίσκονται στην πόρτα εξόδου. Σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, τον Δεκέμβριο του 2020 οι άνεργοι έφτασαν τους 30.746, συγκριτικά με τον Δεκέμβριο του 2019, οπότε και οι καταγεγραμμένοι άνεργοι ήταν 22.150. Οι προβλέψεις πάντως του Υπουργείου Οικονομικών ανέφεραν ότι η ανεργία δεν θα ξεπεράσει το 9% μέχρι τα τέλη του έτους, ενώ τον περασμένο Οκτώβριο είχε κυμανθεί στο 8,2%. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η συγκράτηση των ποσοστών ανεργίας σε χαμηλά επίπεδα οφείλεται στα σχέδια στήριξης των εργαζομένων και των επιχειρήσεων που εκπόνησαν τα Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας. Τα σχέδια όμως θα λήξουν και οι επιχειρήσεις θα έρθουν αντιμέτωπες με την αβεβαιότητα και τότε θα πρέπει να λάβουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον τους.

EconomyToday 61

ΘΕΜΑ

ΕΦΤΑΣΕ Η ΩΡΑ

ΓΙΑ ΘΕΣΠΙΣΗ

ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ; Την ώρα που η ανεργία αυξάνεται και η πραγματική οικονομία δέχεται απανωτά χτυπήματα, στη δημόσια συζήτηση επανέρχεται το ζήτημα του κατώτατου μισθού. Στις αρχές του 2020, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας, η κυβέρνηση είχε εκφράσει την πρόθεση να προχωρήσει στην ετοιμασία νομοσχεδίου για τη θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού. Ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν στην πορεία, με την Υπουργό Εργασίας να τονίζει, μετά το πρώτο κύμα της πανδημίας και την υιοθέτηση των σχεδίων στήριξης της απασχόλησης και των επιχειρήσεων, ότι δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για τη θέσπιση κατώτατου μισθού. Το Economy Today καταγράφει τις απόψεις των συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων για το θέμα, θέτοντας το ερώτημα εάν τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να θεσπιστεί κατώτατος μισθός. Της Έλενας Καλυφόμματου

62 EconomyToday

EconomyToday 63

ΘΕΜΑ

ο ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο λόγω και του κρατικού προϋπολογισμού, ο οποίος πέρασε από χίλια μύρια κύματα μέχρι να εγκριθεί. Μια από τις προϋποθέσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης για να τον υπερψηφίσουν ήταν και η θέσπιση του κατώτατου μισθού σε κατοπινό στάδιο. Αυτό που διαφαίνεται από πλευράς κυβέρνησης είναι πως προτίθεται να θεσπίσει τον κατώτατο μισθό. κατώτατου μισθού. Θεωρεί πως ο μισθός δεν αποτελεί εργαλείο άσκησης κοινωνικής πολιτικής αλλά την αξία της ανταμοιβής του εργαζόμενου για τις υπηρεσίες που παρέχει στον εργοδότη του. Υποστηρίζει πως, εάν δεν υπάρχει παρέμβαση από το κράτος σε θέματα καθορισμού μισθών, η χώρα μας θα επιτύχει ένα ζηλευτό βιοτικό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα έχει ένα πρόσθετο εργαλείο απορρόφησης κραδασμών όταν προκύπτουν κρίσεις. Η ΠΟΒΕΚ πιστεύει ότι, μέσα σε αυτές τις συνθήκες και όχι ως θέση αρχής, η συζήτηση για τον καθορισμό κατώτατου μισθού είναι άκαιρη και χωρίς δυνατότητα εφαρμογής.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Tο Υπουργείο Εργασίας έχει πραγματοποιήσει σχετικές μελέτες, με τη βοήθεια του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας και ευρωπαϊκών χωρών, για το τι πρέπει να γίνει σε σχέση με τον κατώτατο μισθό, λέγοντας πως η θέση του Υπουργείου είναι πως αυτός θα εφαρμοστεί όταν επιστρέψουμε σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης, δηλαδή όταν η ανεργία μειωθεί σε επίπεδα κάτω του 5%. Εντούτοις, το ποσοστό της ανεργίας σκαρφαλώνει τους τελευταίους μήνες, καθώς η αγορά εργασίας αντανακλά τις επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία. Η θέσπιση κατώτατου μισθού είναι κάτι το οποίο στηρίζουν ένθερμα οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, αλλά απορρίπτουν κατηγορηματικά οι εργοδοτικές οργανώσεις.

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ Το ΚΕΒΕ συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι προτεραιότητα δεν είναι ο ορισμός κατώτατου μισθού, αλλά η επικέντρωση με ορθόδοξους τρόπους στην ενίσχυση των μισθών των εργαζομένων και στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Αυτό όμως πρέπει να γίνει μέσα από την κερδοφορία και όχι μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα προκαλέσουν σωρεία προβλημάτων στην αγορά εργασίας. Το ΚΕΒΕ εφιστά την προσοχή σε όλους τους εμπλεκόμενους, διότι οι συνθήκες, όπως ισχυρίζεται, επιτρέπουν λαϊκιστικές προσεγγίσεις. Από πλευράς της, η ΟΕΒ τάσσεται κατά της θέσπισης του

ΝΑ ΑΡΧΙΣΕΙ Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ Η ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΙ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΕΝΘΕΡΜΑ ΟΙ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ ΑΠΟΡΡΙΠΤΟΥΝ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΑ ΟΙ ΕΡΓΟΔΟΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ

Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις στέκονται απέναντι και τάσσονται υπέρ της θέσπισης κατώτατου μισθού. Την αναγκαιότητα καθορισμού κατώτατου μισθού επισημαίνει η ΣΕΚ, λέγοντας ότι αυτός θα μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά όσον αφορά την εκμετάλλευση των εργαζομένων, ιδιαίτερα εκεί όπου δεν εφαρμόζεται συλλογική σύμβαση. Την ίδια στιγμή, υποστηρίζει ότι ο κατώτατος μισθός θα συμβάλει στην άρση του αθέμιτου ανταγωνισμού, τόσο ανάμεσα σε εργαζόμενους όσο και ανάμεσα σε εργοδότες. Η ΠΕΟ καλεί την κυβέρνηση να αρχίσει αμέσως τον κοινωνικό διάλογο με το συνδικαλιστικό κίνημα για ένα σύγχρονο και προοδευτικό κοινωνικό μοντέλο. Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ότι ο διάλογος για την καθιέρωση κατώτατων μισθών θα αρχίσει όταν δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, ανησυχεί την ΠΕΟ, διότι, όπως υποστηρίζει, το θέμα παραπέμπεται στις ελληνικές καλένδες.

ΠΟΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΩΤΑΤΟ ΜΙΣΘΟ Στην Κύπρο ο κατώτατος μισθός καλύπτει συγκεκριμένα επαγγέλματα, βάσει του περί Κατώτατων Μισθών Διατάγματος του 2012, το οποίο προνοεί: 64 EconomyToday

• Κάθε πωλητής/πωλήτρια, γραφέας, νοσηλευτικός βοηθός, βοηθός παιδοκόμου, βοηθός βρεφοκόμου, σχολικός βοηθός και φροντιστής ο οποίος / η οποία εργάζεται με πλήρη απασχόληση, πρέπει να λαμβάνει αρχικό μηνιαίο μισθό ο οποίος να ανέρχεται τουλάχιστον στα €870 ακαθάριστα και μετά από 6μηνη

συνεχή περίοδο απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη ο μισθός αυτός να αυξάνεται τουλάχιστον στα €924 ακαθάριστα. • Κάθε φρουρός ασφαλείας πρέπει να λαμβάνει αρχικό ωριαίο μισθό τουλάχιστον €4,90 ακαθάριστα και μετά από 6μηνη περίοδο συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη ο μισθός αυτός

πρέπει να αυξάνεται στα €5,20 ακαθάριστα. • Κάθε καθαριστής/ καθαρίστρια πρέπει να λαμβάνει αρχικό ωριαίο μισθό τουλάχιστον €4,55 ακαθάριστα και μετά από 6μηνη περίοδο συνεχούς απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη ο μισθός αυτός πρέπει να αυξάνεται στα €4,84 ακαθάριστα.

«ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Η ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ»

αρά την εντύπωση που υπάρχει ότι ο διά νόμου καθορισμός κατώτατου μισθού είναι ένα πιο δίκαιο σύστημα αμοιβής, εντούτοις έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί πολλές στρεβλώσεις και ανισότητες που στο τέλος οδηγούν σε βάρος τόσο των εργαζομένων όσο και των επιχειρήσεων. Ήδη, χώρες που καθιέρωσαν το σύστημα με τον κατώτατο μισθό είτε εγκατέλειψαν αυτή την πρακτική είτε αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις παρενέργειές του. Στην Κύπρο, αυτή τη στιγμή, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας και της αύξησης της ανεργίας, δεν είναι σοφό να προχωρήσουμε σε μια τέτοια ρύθμιση. Όμως, και μετά την πανδημία, οφείλουμε να προβληματιστούμε πολύ κατά πόσον θα θέσουμε την οικονομία και ειδικά όλες τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα στην ισοπεδωτική λογική του κατώτατου μισθού. Κατ’ αρχάς, ο κατώτατος μισθός δεν διασφαλίζει από μόνος του τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων, όπως νομίζουν μερικοί, αφού στην ουσία: • Δημιουργεί αυξητικές τάσεις στην ανεργία, λόγω ισοπεδωτικής αύξησης του κόστους εργασίας, γεγονός που υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να μειώσουν τις προσφερόμενες θέσεις εργασίας. • Μειώνει την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, αφού αποκλείει την πρόσληψη εργαζομένων που είναι διατεθειμένοι να εργαστούν με χαμηλότερες αμοιβές. • Αυξάνει τις τιμές των παραγόμενων προϊόντων και άρα το κόστος ζωής για όλο τον πληθυσμό, συμπιέζοντας σε τελική ανάλυση τα εισοδήματα και των εργαζομένων. • Θα πλήξει ουσιαστικά τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν θα μπορούν να καταβάλλουν τους αυξημένους μισθούς. • Εμποδίζει τις επιχειρήσεις να δίνουν κίνητρα στο προσωπικό για αύξηση της παραγωγικότητάς τους, λειτουργώντας ισοπεδωτικά προς όλους τους εργαζόμενους, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, προσόντων και αποδοτικότητας. • Εμποδίζει την κινητικότητα των εργαζομένων, αφού όλες οι επιχειρήσεις θα προσφέρουν τον ίδιο μισθό, ανεξάρτητα από το πόσο καλός είναι ένας εργαζόμενος. • Ευνοεί τους ξένους εργαζομένους έναντι των Κυπρίων, αφού πολλοί ξένοι με σαφώς χαμηλότερες αμοιβές στις χώρες τους θα τρέξουν στη χώρα μας για να εργαστούν με τον κατώτατο μισθό, στερώντας ουσιαστικά θέσεις εργασίας από Κύπριους.

ΜΑΡΙΟΣ ΤΣΙΑΚΚΗΣ

Γενικός Γραμματέας ΚΕΒΕ

Τα οφέλη από την εγκαθίδρυση του θεσμού του κατώτατου μισθού είναι πολύ λιγότερα από τα προβλήματα και τις στρεβλώσεις που ενδέχεται να δημιουργήσει

Σε γενικές γραμμές, μπορεί να λεχθεί ότι τα οφέλη από την εγκαθίδρυση του θεσμού του κατώτατου μισθού είναι πολύ λιγότερα από τα προβλήματα και τις στρεβλώσεις που ενδέχεται να δημιουργήσει. Ειδικά μάλιστα σήμερα, που το πρόβλημα της ανεργίας είναι οξύ για την οικονομία μας. Με ποσοστό ανεργίας κοντά στο 10%, αν επιχειρήσουμε να θεσμοθετήσουμε τον κατώτατο μισθό, θα δημιουργήσουμε έναν φαύλο κύκλο στην αγορά εργασίας, με άμεσο αποτέλεσμα την περαιτέρω αύξηση της ανεργίας. Θεωρούμε ότι το θέμα αυτό, ειδικότερα υπό τις δεδομένες συνθήκες, είναι εκτός τόπου και χρόνου και δεν πρέπει καν να τίθεται στο τραπέζι προς συζήτηση. Το ΚΕΒΕ, που πάντοτε είναι ανοικτό σε μεταρρυθμίσεις προς όφελος του γενικού καλού, πιστεύει ότι προτεραιότητά μας σήμερα είναι να στηρίξουμε τις επιχειρήσεις για να αντέξουν τους κλυδωνισμούς της κρίσης και να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους. Βγαίνοντας από την πανδημία, οι επιχειρήσεις μας πρέπει να είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στον διεθνή ανταγωνισμό και να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά. Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία, θα μπορέσουν όχι μόνο να αυξήσουν τις θέσεις εργασίας τους, αλλά και να προσφέρουν υψηλότερες αμοιβές στο προσωπικό τους. Με άλλα λόγια, οφείλουμε να επικεντρωθούμε στους ορθόδοξους τρόπους ενίσχυσης των εισοδημάτων των εργαζομένων, που είναι το αποτέλεσμα της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας και κερδοφορίας των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να αυξάνουν τις απολαβές των εργαζομένων τους, και όχι μέσα από νομοθετικές ρυθμίσεις που κατά γενική ομολογία στρεβλώνουν τους κανόνες της αγοράς και δημιουργούν ένα σωρό προβλήματα. Το σημερινό πλαίσιο που έχουμε στην αγορά εργασίας, παρά τις επιμέρους δυσλειτουργίες του, προσφέρει τα απαιτούμενα εχέγγυα τόσο για ενίσχυση των εισοδημάτων των εργαζομένων όσο και για ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Άλλωστε, αυτό αποδείχθηκε στην πράξη πολλές φορές, όταν η οικονομία μας εισήλθε σε κρίση και στη συνέχεια κατάφερε να ανακάμψει. Το ΚΕΒΕ προτρέπει όλους να είμαστε προσεκτικοί με αυτά τα θέματα, γιατί η δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε δεν επιτρέπει ούτε άλλες ανατροπές ούτε λαϊκιστικές προσεγγίσεις. Τώρα είναι η ώρα της ανάληψης πρωτοβουλιών για έξοδο από την κρίση, διατήρηση των θέσεων εργασίας και ανάκαμψη της οικονομίας.

EconomyToday 65

ΘΕΜΑ

«Ο ΜΙΣΘΟΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ

ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ»

ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Γενικός Διευθυντής Ομοσπονδίας Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ)

Με τη διά νόμου επιβολή κατώτατου μισθού, η Κύπρος θα χάσει ένα από τα ισχυρότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της: το πλεονέκτημα της ευέλικτης αγοράς εργασίας που προσαρμόζεται γρήγορα και αποτελεσματικά στους κινδύνους και τις απειλές 66 EconomyToday

πό το 1960, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) καθορίζει, μετά από διαπραγματεύσεις με τις συντεχνίες, τον κατώτατο μισθό σε σωρεία επαγγελμάτων και ειδικοτήτων και ο κατώτατος μισθός αποτυπώνεται μέσα στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν πρέπει να υπάρχει κατώτατος μισθός –αυτό είναι αυτονόητο–, το ερώτημα είναι «πώς» ή «ποιος» θα τον καθορίζει: η πολιτική εξουσία, κεντρικά και οριζόντια, ή οι ίδιοι οι επηρεαζόμενοι, οι επιχειρήσεις και τα συνδικάτα, που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα τις αντοχές και τα επίπεδα δίκαιων αμοιβών σε κάθε κλάδο ή κάθε επιχείρηση χωριστά; Κάθε χώρα έχει τις δικές της μεθόδους καθορισμού, για κάθε επάγγελμα, του μισθού εισδοχής ή κατώτατου μισθού. Η Κύπρος, αφότου υπάρχει ως ανεξάρτητο κράτος, έκανε τις επιλογές της και οι επιλογές αυτές αποδείχθηκαν ευφυείς και σωτήριες, αφού τα πράγματα λειτουργούν με ορθολογισμό. Ισχυρές συντεχνίες διαπραγματεύονται ελεύθερα με την ΟΕΒ και τους Συνδέσμους της και συνομολογούν συλλογικές συμβάσεις εργασίας, που καθορίζουν ανάμεσα σε πολλά άλλα και τους ελάχιστους μισθούς. Αυτό δίνει στα δύο μέρη ευελιξία και ταχύτητα προσαρμογής στα δεδομένα μιας επιχείρησης ή ενός κλάδου. Έχει δηλαδή τα ακριβώς αντίθετα χαρακτηριστικά της ρύθμισης με νομοθετικά μέσα. Ορθά η κυβέρνηση δεν προτίθεται να θέσει το ζήτημα προς συζήτηση ενόσω η ανεργία είναι υψηλή (οι λόγοι είναι πρόδηλοι και αυταπόδεικτοι), αλλά λανθασμένα σκοπεύει να το προωθήσει μόλις επιτευχθούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης. Αν κάποιος πιστεύει ότι η νομική επιβολή κατώτατου μισθού σε συνθήκες υψηλής ανεργίας είναι

επιζήμια, τι θα κάνει όταν η ανεργία αυξηθεί εκ νέου σε μια επόμενη κρίση; Πόσο εύκολο είναι να διαμορφωθούν κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες για προσαρμογή των μισθών προς τα κάτω, έστω κι αν αυτό είναι επιβεβλημένο για να διασωθούν επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας; Σε περιόδους που οι κατώτατοι μισθοί είναι υψηλότεροι από τις δυνατότητες της πραγματικής οικονομίας, οι προσλήψεις αποφεύγονται, ενώ ανθεί η αδήλωτη και παράνομη απασχόληση, με αποτέλεσμα οι πραγματικά ευάλωτοι, αντί να προστατεύονται, να γίνονται θύματα των «προστατευτικών» νόμων. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι, με τη διά νόμου επιβολή κατώτατου μισθού, η Κύπρος θα χάσει ένα από τα ισχυρότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματά της: το πλεονέκτημα της ευέλικτης αγοράς εργασίας που προσαρμόζεται γρήγορα και αποτελεσματικά στους κινδύνους και τις απειλές. Θα έχουμε μετατρέψει τις αμοιβές από εργαλείο ανταμοιβής της πραγματικής αξίας της εργασίας, σε ενδεχόμενο πεδίο πολιτικών αντιπαραθέσεων και πλειοδοσίας με «φιλολαϊκούς» μίνιμουμ μισθούς. Σε περιόδους κρίσεως, η οικονομία θα είναι εγκλωβισμένη στην αδυναμία ή απροθυμία του πολιτικού συστήματος να μειώσει τους ελάχιστους μισθούς έτσι ώστε να διασωθούν επιχειρήσεις και μαζί τους να σωθούν θέσεις εργασίας. Στην κρίση του 2013, ο ιδιωτικός τομέας αντέδρασε γρήγορα και προσάρμοσε μισθούς και ωφελήματα με μια μέση μείωση του εργατικού κόστους πέριξ του 15%. Αυτό έσωσε χιλιάδες θέσεις εργασίας και διατήρησε σε επαρκή επίπεδα την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, οδηγώντας σε γρήγορη ανάκαμψη και έξοδο από την κρίση. Αντίθετα, στα εννέα επαγγέλματα που καλύπτει το Διάταγμα και στα οποία οι μισθοί μόνο με αλλαγή του Δι-

«ΑΚΑΙΡΗ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΩΤΑΤΟ ΜΙΣΘΟ»

ατάγματος μπορούσαν να μειωθούν, μείωση μισθών δεν έγινε ποτέ. Και θα είχαμε θρηνήσει την απώλεια πολλών θέσεων εργασίας στο λιανεμπόριο, αν δεν είχε ληφθεί τον Ιούλιο του 2013 η καταλυτική απόφαση της Υπουργού Εργασίας για διεύρυνση των ωραρίων λειτουργίας των καταστημάτων. Η ΟΕΒ θα αξιοποιήσει όλα τα επιστημονικά μέσα που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου να αποτρέψει μια τόσο αρνητική για την οικονομία εξέλιξη. Και είμαι αισιόδοξος ότι η επιχειρηματολογία μας θα πείσει ότι ο διά νόμου καθορισμός ελάχιστων μισθών θα επιφέρει πολύ περισσότερα προβλήματα από όσα φιλοδοξεί να επιλύσει. Αναπόφευκτα, τίθεται το ερώτημα, ποιο μισθό θα θεωρούσε η ΟΕΒ εύλογο και αποδεκτό. Η απλή και γρήγορη απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι ότι εύλογος μισθός για κάθε επάγγελμα είναι αυτό που συμφωνούν ελεύθερα μεταξύ τους οι αντισυμβαλλόμενοι, υπό τον αυτονόητο όρο ότι διαθέτουν ισότητα διαπραγματευτικής ισχύος. Εάν η πολιτεία επιθυμεί να στηρίξει τους οικονομικά ασθενέστερους ή χαμηλόμισθους συμπολίτες μας, μπορεί να το πράξει στα πλαίσια της άσκησης της κοινωνικής της πολιτικής και η ΟΕΒ θα την στηρίξει, όπως στήριξε ένθερμα την εισαγωγή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Ο μισθός όμως ΔΕΝ αποτελεί εργαλείο άσκησης κοινωνικής πολιτικής, ο μισθός είναι η αξία της ανταμοιβής του εργαζόμενου για τις υπηρεσίες που παρέχει στον εργοδότη του, όπως καθορίζεται από τις δυνάμεις της αγοράς. Χωρίς παρέμβαση από το κράτος σε θέματα καθορισμού μισθών, έχουμε επιτύχει ένα ζηλευτό βιοτικό επίπεδο, ενώ ταυτόχρονα έχουμε ένα πρόσθετο εργαλείο απορρόφησης κραδασμών όταν προκύπτουν κρίσεις. Σε λιγότερο από δέκα χρόνια έχουμε περάσει δύο οικονομικούς σεισμούς και δεν γνωρίζουμε πότε θα προκύψει ο επόμενος. Η θέσπιση εθνικού κατώτατου μισθού θα νοθεύσει τον ελεύθερο και εθελοντικό χαρακτήρα του συστήματος εργασιακών σχέσεων, κάτι που ίσως αποδειχθεί μοιραίο στην επόμενη μεγάλη κρίση.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΥΡΣΑΡΗΣ

Γενικός Γραμματέας Γ.Σ. ΠΟΒΕΚ

Ακόμη και εκεί όπου υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για κατώτατο μισθό σε ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων, σήμερα αυτές οι ρυθμίσεις δεν εφαρμόζονται

τόπος και η οικονομία μας περνούν ίσως την πιο δύσκολη περίοδο μιας πρωτοφανούς υγειονομικής και οικονομικής κρίσης. Μέσα σε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες, είναι αναπόφευκτη η αύξηση της ανεργίας και παράλληλα η συμπίεση των μισθών και ωφελημάτων των εργαζομένων. Οι παρεμβάσεις και τα μέτρα που λήφθηκαν από το κράτος για συγκράτηση της ανεργίας ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση και έφεραν αποτελέσματα. Απαραίτητη φυσικά προϋπόθεση ήταν η συνεργασία των εργοδοτών και των εργοδοτικών οργανώσεων. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο αναφορικά με τη στήριξη των επιχειρήσεων. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι ανεπαρκή. Έχουμε σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων που έβαλαν οριστικό λουκέτο, ενώ μια άλλη σημαντική μερίδα αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα επιβίωσης, σε ένα κλίμα αστάθειας και αβεβαιότητας, και κανένας δεν μπορεί να υπολογίσει το βάθος και το εύρος των συνεπειών. Η οικονομική κρίση, που συνεχίζεται εδώ και 11 μήνες, επιβαρύνει τις επιχειρήσεις με συσσώρευση οικονομικών υποχρεώσεων, τις οποίες οι επιχειρήσεις αδυνατούν να αντιμετωπίσουν: ενοίκια, δόσεις, φορολογίες, λογαριασμοί, αγορές εμπορευμάτων, έλλειψη ρευστότητας, σημαντική μείωση του κύκλου εργασιών, είναι τα αρνητικά δεδομένα για την πλειοψηφία των επιχειρήσεων. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες και όχι ως θέση αρχής, πιστεύουμε ότι η συζήτηση για καθορισμό κατώτατου μισθού είναι άκαιρη και χωρίς δυνατότητα εφαρμογής. Άλλωστε, για να είμαστε αντικειμενικοί, ακόμα και εκεί όπου υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο για κατώτατο μισθό σε ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων, σήμερα αυτές οι ρυθμίσεις δεν εφαρμόζονται. Η αύξηση του μεριδίου της part time εργασίας και των προσωπικών συμβολαίων, καθώς και η αντικειμενικά μειωμένη ζήτηση εργατικού δυναμικού, είναι πραγματικότητες που καθιστούν υπό τις σημερινές συνθήκες το θέμα της εφαρμογής κατώτατου μισθού πολύ δύσκολο. Εν κατακλείδι, κάτω από κανονικές συνθήκες οικονομικής δραστηριότητας και με την ανεργία σε χαμηλό ποσοστό, η ρύθμιση κατώτατου μισθού βοηθά στην αύξηση της κατανάλωσης, στον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων και στην καταπολέμηση της παράνομης και αδήλωτης εργασίας.

EconomyToday 67

ΘΕΜΑ

«Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΑΤΩΤΑΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ

ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΝΑΧΑΙΤΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ»

ΣΕΚ έχει αναδείξει έντονα την ανάγκη για μετάβαση στη νέα εποχή δεδομένων, αξιοποιώντας τη δυνατότητα υλοποίησης σειράς μεταρρυθμίσεων, οι οποίες θεωρούνται επιβεβλημένες για την όσο το δυνατόν καλύτερη ρύθμιση της αγοράς εργασίας, την προστασία των εργαζομένων και τη στήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας, έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για ανάκαμψη και ανάπτυξη της οικονομίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, έχει τεθεί και η αναγκαιότητα καθορισμού κατώτατου μισθού, ο οποίος θα μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά στην εκμετάλλευση των εργαζομένων, ιδιαίτερα εκεί όπου δεν εφαρμόζεται συλλογική σύμβαση, και την ίδια στιγμή θα συμβάλει στην άρση του αθέμιτου ανταγωνισμού, τόσο ανάμεσα σε εργαζόμενους όσο και ανάμεσα σε εργοδότες. Η αναγκαιότητα καθορισμού κατώτατου μισθού επιβεβαιώνεται και από την πρόσφατη απόφαση της Ε.Ε. για καθορισμό του πλαισίου ρύθμισης του ευρωπαϊκού κατώτατου μισθού. Η διευθέτηση αυτή αποτελεί προϊόν κοινωνικού διαλόγου ανάμεσα στους Ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους (τη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων - ETUC, της οποίας η ΣΕΚ αποτελεί πλήρες και ενεργό μέλος, και τους αντίστοιχους εργοδοτικούς συνδέσμους) και αναμένεται να εφαρμοστεί πλήρως σε διάστημα δύο περίπου χρόνων. Η νομοθετική ρύθμιση, σε συνάρτηση με την απόδοση του ρόλου που προβλέπεται στους κοινωνικούς εταίρους για 68 EconomyToday

ΑΝΔΡΕΑΣ Φ. ΜΑΤΣΑΣ Γενικός Γραμματέας ΣΕΚ

αξιοποίηση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τον κοινωνικό διάλογο, βρίσκονται προς την ορθή κατεύθυνση. Ανάλογη διαδικασία προβλέπεται να αξιοποιηθεί και στην Κύπρο, στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, στο οποίο συμμετέχουν ισότιμα οι κοινωνικοί εταίροι, οι οποίοι έχουν ήδη πραγματοποιήσει συνάντηση με αντιπροσωπεία της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO), η οποία πρόσφατα ολοκλήρωσε τη μελέτη που αφορά συγκεκριμένες εισηγήσεις για την Κύπρο, σε συνάρτηση με ανάλογες κατευθυντήριες γραμμές από την ίδια την Ε.Ε. Στη βάση αυτών των παραδοχών, η ΣΕΚ κάλεσε τα κοινοβουλευτικά κόμματα να μη συμπεριλάβουν το θέμα που αφορά τον κατώτατο μισθό στη συζήτηση και διαβούλευση που σχετίζεται με την ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού για το 2021 και έχει εκφράσει και δημόσια την ικανοποίησή της γιατί η πολιτεία (η κυβέρνηση και αρκετά κοινοβουλευτικά κόμματα) έχει ήδη διασφαλίσει την έναρξη του αναγκαίου κοινωνικού διαλόγου, μέσα από τον οποίο θα ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού και εφαρμογής του. Η ΣΕΚ θεωρεί ότι ο κατώτατος μισθός ενισχύει την αξιοπρέπεια στην εργασία, μειώνει τις ανισότητες, βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο, αυξάνει την κατανάλωση, ενισχύοντας την πραγματική οικονομία, και ταυτόχρονα λειτουργεί υποστηρικτικά στη βελτίωση της παραγωγικότητας. Παράλληλα, και διασκεδάζοντας τις ανησυχίες της εργοδοτικής πλευράς, αναδεικνύεται το γεγονός πως ο κατώτατος μισθός δεν επιβαρύνει την απασχόληση, αλλά και ούτε

επηρεάζει ή απειλεί την κερδοφορία και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο της καλύτερης, πιο συγκροτημένης και αποτελεσματικής υιοθέτησης του κατώτατου μισθού, η ΣΕΚ διασυνδέει την κατάληξη της συζήτησης με τη σαφή μείωση της ανεργίας, έτσι ώστε να επέλθει η καλύτερη δυνατή και πιο υποβοηθητική για τους εργαζόμενους διευθέτηση, τόσο σε σχέση με το πλαίσιο ρύθμισης και το ύψος του κατώτατου μισθού, όσο και σε σχέση με την καλύτερη διαχείριση της αγοράς εργασίας και της απασχόλησης. Η ανεργία στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι παρουσιάζει ανοδική τάση, ως απότοκο και των αρνητικών συνεπειών του υγειονομικού σκέλους του προβλήματος, είναι ακόμα σε διαχειρίσιμα επίπεδα, συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι θα βρισκόταν σε πολύ υψηλότερο ποσοστό, εάν τα μέτρα που από κοινού συμφώνησαν και εφάρμοσαν η κυβέρνηση και οι υπόλοιποι κοινωνικοί εταίροι δεν ήταν άμεσα και προς τη σωστή υπό τις περιστάσεις κατεύθυνση. Την ίδια στιγμή, επιβάλλεται να αναδειχθεί το γεγονός ότι τα προβλήματα στην αγορά εργασίας δεν είναι ούτε οριζόντια αλλά ούτε και ισοπεδωτικά και ότι ένας σημαντικός αριθμός τομέων οικονομικής δραστηριότητας λειτουργεί σε απόλυτο βαθμό, καταγράφοντας δεδομένα κερδοφόρας ανάπτυξης. Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η ανεργία ανέρχεται στο 8,2%, με τους μακροχρόνια άνεργους να ανέρχονται στο 27,1%. Παρά το γεγονός ότι η ανεργία το 2020 παρουσιάζει μια αύξηση της τάξης του 35,16% σε σύγκριση με το 2019, βρίσκεται σε μικρότερη έξαρση σε σχέση με την περίοδο που αφορά την προηγούμενη κρίση. Πρόσφατες εκτιμήσεις της Ε.Ε. παρουσιάζουν ένα αισιόδοξο σενάριο, καθώς προβλέπουν μείωση κατά το τρέχον έτος και επαναφορά στα επίπεδα του 2019 κατά το 2022.

Οι μισθοί δεν αποτελούν κίνδυνο για τη βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων

Για τη μείωση της ανεργίας, η ΣΕΚ εισηγείται τα εξής: • Αξιοποίηση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Οικονομίας. • Προώθηση πολιτικών με ενεργητικούς σκοπούς, διασυνδέοντας την απασχόληση με την κατάρτιση. • Διασύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, αναβαθμίζοντας τα επίπεδα επαγγελματικού προσανατολισμού, την τεχνική εκπαίδευση και τα συστήματα μαθητείας, όπως επίσης και την πιστοποίηση επαγγελματικών προσόντων. • Ολοκλήρωση του επανασχεδιασμού της στρατηγικής απασχόλησης ξένων από τρίτες χώρες. • Επανασχεδιασμό του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη μεταποίηση και στην πράσινη και γαλάζια οικονομία. • Προώθηση της συνεργασίας ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα (στη βάση της ευρωπαϊκής πολιτικής PPP). • Ρύθμιση της ψηφιοποίησης στην αγορά εργασίας και δημιουργία συνθηκών ομαλής μετάβασης. • Εδραίωση των πολιτικών συμφιλίωσης οικογένειας και εργασίας. Το γεγονός ότι στην Κύπρο, μέχρι σήμερα, ο κατώτατος μισθός καθορίζεται από το Διάταγμα του εκάστοτε Υπουργού Εργασίας και αφορά συγκεκριμένο αριθμό επαγγελμάτων (σήμερα βρίσκεται στα 924 ευρώ μετά από εξάμηνη συνεχή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη), όπως επίσης και μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, επιβάλλει την εφαρμογή κατώτατου μισθού που να καλύπτει το σύνολο των εργαζομένων. Η συζήτηση θα πρέπει να ξεκινήσει στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος, αξιολογώντας τα διαθέσιμα ευρήματα των διεθνών και ευρωπαϊκών μελετών και απόψεων, έτσι ώστε, μέσα από την απαιτούμενη διαβούλευση και λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός πως οι μισθοί δεν αποτελούν κίνδυνο για τη βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες, να υπάρξει κατάληξη και εφαρμογή των αποφάσεων. Τέλος, θα πρέπει επίσης να αναδειχθεί ότι έχει ήδη ξεκινήσει η νομοθετική ρύθμιση βασικών όρων των συλλογικών συμβάσεων, οι οποίες θα πρέπει να εδραιωθούν ακόμη περισσότερο και ταυτόχρονα να ληφθούν υπόψη στη διαδικασία καθορισμού του κατώτατου μισθού. Πέραν όμως της εφαρμογής κατώτατου μισθού, θα πρέπει να υιοθετηθεί η θέση της ΣΕΚ για εισαγωγή νομοθετικής πρόνοιας, ώστε οι εργοδότες να υποχρεώνονται να δίνουν γραπτή ενημέρωση της κατάστασης μισθοδοσίας προς τον κάθε εργαζόμενο. Η νομοθετική εισαγωγή μιας τέτοιας απόφασης θα συμβάλει στην προστασία των μισθών και στην καταπολέμηση της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας, εδραιώνοντας την αξιοπρέπεια στην εργασία.

EconomyToday 69

ΘΕΜΑ

«ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ

ΚΑΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ»

ποιος κοιτάξει τις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ευρωπαϊκό εξάμηνο, αλλά και τις στατιστικές αναλύσεις της Eurostat, θα δει ότι στην Κύπρο, από το 2013 και μετά, η διεύρυνση της κοινωνικής ανισότητας είναι δραματικά ραγδαία. Οι νεοφιλελεύθερες, μνημονιακές πολιτικές, τις οποίες η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει ως φιλοσοφία αντιμετώπισης της τραπεζικής κρίσης, έχουν οδηγήσει σε μια βίαιη ανακατανομή του παραγόμενου πλούτου, με αποτέλεσμα η απόσταση μεταξύ εισοδημάτων από κέρδη και εισοδημάτων από μισθούς να έχει ξεπεράσει τις 10 εκατοστιαίες μονάδες. Αυτή η ραγδαία διεύρυνση της εισοδηματικής ανισότητας επιδεινώνεται και διευρύνεται ακόμα περισσότερο με το ουσιαστικό ξήλωμα του κοινωνικού κράτους, τις ιδιωτικοποιήσεις, την επέκταση του ορίου αφυπηρέτησης και με άλλα μέτρα που υποβαθμίζουν τον ρόλο του κράτους όσον αφορά τη δικαιότερη ανακατανομή του εθνικού εισοδήματος. Η τάση αυτή είναι ολοφάνερο ότι θα συνεχιστεί και θα ενταθεί μετά και τη νέα παρατεταμένη πλέον κρίση της πανδημίας. Είναι φανερό ότι η κρίση του 2013 έχει φορτωθεί πλήρως πάνω στους εργαζόμενους και γενικότερα τους αδύνατους της κοινωνίας. Το ίδιο επιχειρείται να επαναληφθεί και σήμερα, στα πλαίσια της νέας κρίσης, η οποία είναι μεν 70 EconomyToday

ΠΑΜΠΗΣ ΚΥΡΙΤΣΗΣ Γενικός Γραμματέας ΠΕΟ

υγειονομική, αλλά, λόγω της παρατεταμένης διάρκειας και των επιπτώσεων σε κρίσιμους τομείς της κυπριακής οικονομίας, μετατρέπεται και σε οικονομική. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι εργοδοτικοί σύνδεσμοι με κάθε ευκαιρία επιχειρούν να κρατούν ψηλά τον μπαμπούλα των απολύσεων και ουσιαστικά προετοιμάζουν την κοινή γνώμη για νέο κύμα επιθέσεων στους μισθούς και στα δικαιώματα των εργαζομένων. Το βασικό εργαλείο των εργοδοτών είναι ασφαλώς ο φόβος και η ανασφάλεια μπροστά στο ενδεχόμενο της ανεργίας. Η ολοφάνερη ανατροπή του συσχετισμού ισχύος σε βάρος της εργασίας απορρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις, υποσκάπτει τη συνδικαλιστική οργάνωση και διαπραγμάτευση, ευνοεί την αυθαιρεσία και δημιουργεί για τους εργοδότες απίστευτες δυνατότητες για εκμετάλλευση των εργαζομένων. Για την αντιμετώπιση αυτής της πραγματικότητας, είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι αρκετά τα ευχολόγια και οι διακηρύξεις καλών προθέσεων. Η διαμόρφωση, μέσα από θεσμοθετημένο κοινωνικό διάλογο, ενός νομοθετικά κατοχυρωμένου ελάχιστου πλαισίου εργασιακών δικαιωμάτων για κάθε εργαζόμενο, με τον κατώτατο μισθό ως κύριο συστατικό αυτών των ελάχιστων δικαιωμάτων, θα έπρεπε ήδη να αποτελεί την πρωταρχική κοινωνική προτεραιότητα του κράτους.

Βέβαια, η καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού δεν νοείται ότι μπορεί να γίνει έξω από τα πλαίσια του συστήματος εργασιακών σχέσεων. Η αυθαίρετη ανακοίνωση ενός εθνικού κατώτατου μισθού για όλους, που να αγνοεί τις συλλογικές μας συμβάσεις και τα πραγματικά δεδομένα του κάθε κλάδου και του κάθε επαγγέλματος, όχι μόνο δεν θα απαντά στην επείγουσα ανάγκη επαναρρύθμισης της αγοράς εργασίας, αλλά πιθανόν να φέρει και αντίθετα αποτελέσματα, αφού σε τέτοια περίπτωση η πιο πιθανή εξέλιξη θα είναι η ισοπέδωση των μισθών προς τα κάτω και η νομιμοποίηση της καταπάτησης των συλλογικών συμβάσεων, με επίκληση μάλιστα της νομιμοφροσύνης. Η δική μας θέση είναι ότι, στους τομείς που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, ο κατώτατος μισθός, όπως και τα υπόλοιπα ωφελήματα, είναι καθορισμένος. Κατά συνέπεια, εκείνο που πρέπει να γίνει είναι να νομοθετηθεί η υποχρέωση όλων των εργοδοτών ενός κλάδου, ο οποίος έχει συμφωνημένη συλλογική σύμβαση, να εφαρμόζουν αυτή τη σύμβαση για όλους. Τα δε προσωπικά συμβόλαια ή άλλης μορφής προσωπικές συμφωνίες, μόνο τότε θα πρέπει να μπορούν να έχουν νομική ισχύ, όταν είναι καλύτερα από τη σύμβαση και όχι υποδεέστερα. Στους δε κλάδους οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν καλύπτονται από συλλογική σύμβαση, το ύψος του κατώτατου μισθού πρέπει να προκύπτει ως αποτέλεσμα συλλογικής διαπραγμάτευσης με τη συμμετοχή των αντιπροσωπευτικών φορέων των κοινωνικών εταίρων και όχι να καθορίζεται εκ των άνω, αυθαίρετα και ανάλογα με τους εκάστοτε συσχετισμούς στα πολιτειακά όργανα. Και ασφαλώς θα πρέπει να περιλάβει και άλλα βασικά ωφελήματα, όπως ωράριο, υπερωρίες, αργίες και ταμείο

Η καθιέρωση εθνικού κατώτατου μισθού δεν νοείται ότι μπορεί να γίνει έξω από τα πλαίσια του συστήματος εργασιακών σχέσεων

προνοίας. Η απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ότι ο διάλογος για την καθιέρωση κατώτατων μισθών τότε μόνο θα ξεκινήσει όταν δημιουργηθούν συνθήκες πλήρους απασχόλησης, ουσιαστικά παραπέμπει το θέμα στις ελληνικές καλένδες. Δυστυχώς, η κυβέρνηση, υιοθετώντας τις αντιδραστικές νεοφιλελεύθερες δοξασίες, με αυτή την τοποθέτηση στέλνει το μήνυμα ότι αντιλαμβάνεται τους απαράδεκτα χαμηλούς μισθούς, την αυθαιρεσία και την απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων ως εργαλεία μείωσης της ανεργίας. Η νομοθετική κατοχύρωση όμως ελάχιστων δικαιωμάτων για όλους τους εργαζόμενους δεν είναι στις περιόδους ανάπτυξης και πλήρους απασχόλησης που είναι περισσότερο απαραίτητη, αλλά στις κρίσεις. Όταν, λόγω του φόβου και της ανασφάλειας των εργαζομένων για την εργασία τους, δημιουργούνται συνθήκες αυθαιρεσίας, ασυδοσίας και απορρύθμισης στις εργασιακές σχέσεις. Η κυβέρνηση, αν πραγματικά ενδιαφέρεται για τους πολλούς και όχι μόνο για τους λίγους, οφείλει να ξεκινήσει αμέσως τον διάλογο με το συνδικαλιστικό κίνημα για ένα σύγχρονο και προοδευτικό κοινωνικό μοντέλο, όπου τα ελάχιστα δικαιώματα για τον κάθε εργαζόμενο να είναι κατοχυρωμένα και το κράτος να είναι κράτος πρόνοιας και διασφάλισης κοινωνικής συνοχής και όχι κράτος που με τις αποφάσεις του να ευνοεί ώστε οι πλούσιοι να γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Αν η εκμετάλλευση και η περαιτέρω κατολίσθηση των μισθών, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων της κοινωνίας, είναι το εργαλείο για να πάμε σε πλήρη απασχόληση, τότε πραγματικά «ζήτω που καήκαμε».

EconomyToday 71

ΘΕΜΑ

Ποιες ενεργειακές λύσεις αναμένονται

κατά την ενεργειακή μετάβαση; Καθώς οι χώρες σε όλο τον κόσμο δεσμεύουν τρισεκατομμύρια για την οικονομική ανάκαμψη λόγω της πανδημίας COVID-19, ένα κοινό στοιχείο αυτής της προσπάθειας αφορά τη διάθεση αυτών των κονδυλίων στην αειφόρο ανάπτυξη για την προστασία των μελλοντικών γενεών, δημιουργώντας μια κυκλική κοινωνία όπου τίποτα δεν πάει χαμένο. Και αυτό αφού ο παγκόσμιος πληθυσμός προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το 2064, πλησιάζοντας σχεδόν τα 10 δισεκατομμύρια, με την παγκόσμια ζήτηση ενέργειας να αυξάνεται κατά 50% μεταξύ 2020 και 2050. Χρειάζεται να αναπτυχθούν και να προωθηθούν ενεργειακές τεχνολογίες ζωτικής σημασίας για την επίτευξη ενός μέλλοντος μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, για έναν κλιματικά ουδέτερο πλανήτη. Κατά την επόμενη φάση της ενεργειακής μετάβασης, χρειάζεται η ανάπτυξη νέων ενεργειακών λύσεων, πιο σημαντικές εκ των οποίων είναι η τεχνητή νοημοσύνη και η οικονομία του υδρογόνου. Του Δρος ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ Προέδρου Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου

ι μελλοντικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής θα έχουν φωνή και θα έχουν και απαντήσεις –πολλές απαντήσεις–, που θα αφορούν μεταξύ άλλων την ενεργειακή απόδοση των μηχανημάτων ανά πάσα στιγμή. Ο χειριστής της μονάδας απλά θα μπορεί να ρωτήσει: Ποια είναι η απόδοση του συμπιεστή του αεριοστρόβιλου; Ποια είναι η πίεση υδρογόνου στο σύστημα αποθήκευσης; Ποια είναι η παραγωγή του φωτοβολταϊκού συστήματος; Πότε θα χρειαστεί συντήρηση η ανεμογεννήτρια; Δεν χρειάζεται ο χειριστής να ανατρέξει σε πολύπλοκα εγχειρίδια ή να αναζητήσει απαντήσεις μέσα από έναν λαβύρινθο διαδικτυακών συστημάτων. Αμέσως, το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης των μελλοντικών αειφόρων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής θα ανακοινώνει στον χειριστή όλα τα δεδομένα και θα απαντά σε όλα τα ερωτήματα σε πραγματικό χρόνο. Αναλύοντας τον μεγάλο όγκο δεδομένων που παράγονται σε όλη τη μονάδα ηλεκτροπαραγωγής, η τεχνητή νοημοσύνη θα δαμάσει την πολυπλοκότητα και θα βελτιστοποιήσει τη λειτουργία και τη συντήρηση. Οι χειριστές θα είναι σε θέση να αποφύγουν περιττές προγραμματισμένες διακοπές λειτουργίας για συντήρηση. Επίσης, η τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρει νέες πληροφορίες που θα βελτιώνουν τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την παραγωγή ηλεκτρισμού,

72 EconomyToday

Η εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης στην ηλεκτροπαραγωγή και η αποθήκευση υδρογόνου θα διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο προς ένα καθαρό μέλλον μηδενικών εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων

ανοίγοντας τον δρόμο προς την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης και τη μείωση των εκπομπών θερμοκηπιακών αερίων, προς έναν κόσμο κλιματικά ουδέτερο. Φυσικά, πρώτα θα πρέπει να ξεπεραστεί ο σκεπτικισμός, ο φόβος ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσει τους ανθρώπους. Οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης στην ηλεκτροπαραγωγή έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται και αναμένεται να εφαρμοστούν για πρώτη φορά στην Ιαπωνία σύντομα. Συνάμα, το υδρογόνο έχει από καιρό χαρακτηριστεί ως το βασικό συστατικό της ενεργειακής μετάβασης. Οι φιλόδοξοι στόχοι για τη μείωση των θερμοκηπιακών αερίων που έχουν τεθεί από πολλές χώρες έχουν ωθήσει τη χρήση αυξανόμενων ποσοτήτων μεταβλητής ή/και διακοπτόμενης ανανεώσιμης ενέργειας. Αποτέλεσμα, οι μεγάλες αιολικές και ηλιακές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής να δημιουργούν την ανάγκη για μεγαλύτερες και πιο μακροπρόθεσμες λύσεις αποθήκευσης με κύριο ενεργειακό φορέα το υδρογόνο. Τεράστιες ποσότητες πράσινου υδρογόνου (δηλαδή υδρογόνου που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές) θα μπορούν να αποθηκεύονται για εβδομάδες ή ακόμα και για μήνες και θα λειτουργούν σαν μια τεράστια μακροπρόθεσμη μπαταρία. Όταν χρειάζεται, το υδρογόνο θα χρησιμοποιείται σε αεριοστρόβιλους υδρογόνου ή σε κελιά καυσίμου για παραγωγή ηλεκτρισμού, ή θα χρησιμοποιείται σε άλλους τομείς, όπως στις μεταφορές. Ήδη, οι αεριοστρόβιλοι που σχεδιάζονται σήμερα είναι διπλής χρήσης, φυσικού αερίου και υδρογόνου, με την προϋπόθεση μετατροπής τους σε χρήση πράσινου υδρογόνου. Καθώς εξελίσσεται η οικονομική ανάκαμψη, όπου η αειφόρος ανάπτυξη βρίσκεται στο επίκεντρο, το αποτέλεσμα θα είναι η επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης. Η εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης στην ηλεκτροπαραγωγή και η αποθήκευση υδρογόνου, ή καλύτερα η οικονομία του υδρογόνου, θα διαδραματίσουν αναμφίβολα ηγετικό ρόλο προς ένα καθαρό μέλλον μηδενικών εκπομπών των θερμοκηπιακών αερίων.

ΘΕΜΑ

Ξέπλυμα βρόμικου χρήματος:

Πώς συνδέονται οι υπεράκτιες εταιρείες; 74 EconomyToday

Tα τελευταία χρόνια, βγαίνουν στην επιφάνεια όλο και περισσότερα σκάνδαλα που αφορούν το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, δηλαδή τη νομιμοποίηση εσόδων από διάφορες παράνομες δραστηριότητες, μέσω της δημιουργίας υπεράκτιων εταιρειών (offshore), με σκοπό είτε τη φοροδιαφυγή είτε τη συγκάλυψη της πραγματικής προέλευσης των εσόδων. Σύμφωνα με τη ΜΟΚΑΣ (Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης), εφόσον τα πρόσωπα αυτά επιτύχουν αυτόν τον σκοπό, διατηρούν τον έλεγχο επί των παράνομων αυτών εσόδων και παρέχουν νόμιμη κάλυψη για την πηγή των κεφαλαίων τους. ΤΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ Οικονομολόγου (ΒΑ, ACCA)

ίναι ευρέως γνωστό ότι οι παράνομες πωλήσεις όπλων, το λαθρεμπόριο και οι δραστηριότητες οργανωμένου εγκλήματος, συμπεριλαμβανομένων για παράδειγμα της διακίνησης ναρκωτικών και των κυκλωμάτων πορνείας, μπορούν να αποφέρουν τεράστια ποσά εσόδων. Τα σχέδια υπεξαίρεσης, εμπορίας εσωτερικών πληροφοριών και ηλεκτρονικής απάτης μπορούν επίσης να αποφέρουν μεγάλα κέρδη και να δημιουργήσουν κίνητρο για «νομιμοποίηση» των παράνομα αποκτηθέντων εσόδων μέσω ξεπλύματος χρημάτων. Η προέλευση του όρου «ξέπλυμα χρήματος» έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο όρος γεννήθηκε στην Αμερική την εποχή της ποτοαπαγόρευσης, τη δεκαετία του 1920, περίοδο κατά την οποία διακινούνταν μεγάλες ποσότητες παράνομου αλκοόλ αμφισβητούμενης ποιότητας. Τα κέρδη ήταν τεράστια και με κάποιο τρόπο έπρεπε να νομιμοποιηθούν. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι επιχειρηματίες που εμπλέκονταν σε παράνομες δράσεις δημιούργησαν επιχειρήσεις πλυντηρίων (laundries). Με δεδομένο τον χαμηλό φορολογικό συντελεστή, οι επιχειρήσεις αυτές

EconomyToday 75

ΘΕΜΑ εμφάνιζαν τεράστια φορολογηθέντα κέρδη και με τον τρόπο αυτό, εκμεταλλευόμενες τη χαμηλή φορολογική επιβάρυνση, νομιμοποιούσαν τα παράνομα κέρδη τους με τη μικρότερη δυνατή απώλεια. Για την ιστορία, τις επιχειρήσεις αυτές τις εκμεταλλευόταν ο Αλ Καπόνε. Επιστρέφοντας στο σήμερα, παρακολουθούμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα δημοσιεύματα που έχουν ως πρωταγωνιστές είτε πολυεθνικές εταιρείες είτε οικονομικά ισχυρά φυσικά πρόσωπα, που εμπλέκονται σε σκάνδαλα φοροδιαφυγής χρησιμοποιώντας υπεράκτιες εταιρείες με έδρα τους λεγόμενους φορολογικούς παραδείσους. Για παράδειγμα, γίνεται λόγος για τεράστιους ομίλους οι οποίοι διαθέτουν ένα ολόκληρο δίκτυο τέτοιων εταιρειών, με σκοπό τη διακίνηση μεγάλων κεφαλαίων και κερδών, ώστε να ελαχιστοποιήσουν ή και να αποφύγουν εντελώς την πληρωμή φόρων. Το παραπάνω γεγονός οδηγεί στην αύξηση των φορολογικών συντελεστών των χωρών και παράλληλα στη μείωση των συντάξεων και στον περιορισμό του κοινωνικού κράτος. Ως αποτέλεσμα, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και τα αντίστοιχα νοικοκυριά, καλούνται να αναπληρώσουν τους διαφυγόντες φόρους. Αρνητικές επιπτώσεις από τις εν λόγω πρακτικές που χρησιμοποιούν οι μεγάλοι οργανισμοί έχουν τα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, αφού δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα ή τις γνώσεις να χρησιμοποιήσουν τέτοιου είδους «τεχνάσματα». Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η κατοχή μιας offshore εταιρείας δεν σημαίνει αυτόματα ότι ο ιδιοκτήτης της φοροδιαφεύγει ή ότι εμπλέκεται

Οι offshore εταιρείες είναι πολύ σημαντικές και χρησιμοποιούνται τακτικά για τη συγκέντρωση αμοιβαίων κεφαλαίων από άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές δικαιοδοσίες

σε παράνομες δραστηριότητες, αφού συνήθως αυτή εξυπηρετεί στη βελτιστοποίηση των φορολογικών του επιβαρύνσεων, έτσι όπως αυτή επιτρέπεται από τους νόμους. Επιπρόσθετα, οι φορολογικοί παράδεισοι είναι μικροί σε έκταση και η επικοινωνία με τις ρυθμιστικές αρχές είναι πολύ πιο εύκολη σε σχέση με ό,τι συμβαίνει σε ένα κράτος το οποίο δεν είναι φορολογικός παράδεισος. Κάποιες εταιρείες που έχουν έδρα σε οικονομικά ασταθείς δικαιοδοσίες χρησιμοποιούν τις υπεράκτιες εταιρείες ώστε να μπορέσουν να διεισδύσουν σε οικονομικά ισχυρές χώρες. Τέλος, οι offshore εταιρείες είναι πολύ σημαντικές και χρησιμοποιούνται τακτικά για τη συγκέντρωση αμοιβαίων κεφαλαίων από άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές δικαιοδοσίες.

Η ενσωμάτωση του μαύρου χρήματος στην οικονομία Για να ενσωματωθεί το μαύρο χρήμα στην οικονομία και οι υπαίτιοι να καλύψουν την προέλευση των κεφαλαίων αυτών, ακολουθείται μια διαδικασία που πλέον είναι ευρέως γνωστή ως το βασικό σχήμα του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. 1. Φάση της τοποθέτησης (placement) Το πρώτο στάδιο ενσωμάτωσης του μαύρου χρήματος στην οικονομία γίνεται μέσα από τη φάση της τοποθέτησής του στο γενικότερο οικονομικό σύστημα, όπου γίνεται προσπάθεια για ανάμειξή του με νόμιμα κεφάλαια μέσω θεωρητικά νόμιμων διαδικασιών και ενεργειών. Αυτός που διαπράττει την εγκληματική ενέργεια του ξεπλύματος χρημάτων θα τα χωρίσει σε μικρότερα ποσά και θα τα εισαγάγει στην οικονομία μέσω μιας νόμιμης επιχείρησης. Από πολλές απόψεις, η τοποθέτηση είναι 76 EconomyToday

το πιο σημαντικό στάδιο της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ταυτόχρονα, η τοποθέτηση είναι το πιο δύσκολο βήμα που πρέπει να επιτευχθεί για το ξέπλυμα χρημάτων και είναι το στάδιο όπου η επιβολή του νόμου έχει τη μεγαλύτερη ευκαιρία να εντοπίσει και να αποτρέψει τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η τοποθέτηση μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αγοράς περιουσιακών στοιχείων, όπως πολύτιμα μέταλλα, κοσμήματα, έργα τέχνης, σπίτια, πολυτελή σκάφη ή ακριβά αυτοκίνητα, που μπορούν εύκολα να ρευστοποιηθούν. Δεν είναι λίγες οι φορές που τέτοιοι εγκληματίες «ανακαλύφθηκαν» από τις αρχές μέσω της αχαλίνωτης χρήσης πολυτελών περιουσιακών στοιχείων, αφού με αυτόν τον τρόπο κατάφερναν να τραβήξουν πάνω τους την προσοχή, ενώ ο συγκεκριμένος τρόπος ζωής τους δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί από την τρέχουσα οικονομική τους κατάσταση.

2. Φάση της διαστρωμάτωσης Ή συσσώρευσης (layering) Είναι το στάδιο κατά το οποίο τα παρανόμως αποκτηθέντα χρήματα απομακρύνονται από την αρχική πηγή τους και μέσω μιας σειράς διαφόρων ενεργειών επανατοποθετούνται κάπου αλλού, χωρίς πλέον να υπάρχει η δυνατότητα σύνδεσής τους με την αρχική προέλευση. Η διαστρωμάτωση αποτελείται από μια σειρά συναλλαγών με σκοπό τη δημιουργία ενός πολύπλοκου και μπερδεμένου χάρτινου ίχνους, με αποτέλεσμα την απόκρυψη της προέλευσης των χρημάτων. Συχνά, η διαστρωμάτωση περιλαμβάνει τη χρήση λογαριασμών πολλών εταιρειών «shell», πολλαπλών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και κυρίως ξένων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ιδίως εκείνων σε χώρες με αδύναμους νόμους κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.

3. Φάση της ενσωμάτωσηςολοκλήρωσης (integration) Το τελευταίο στάδιο είναι η φάση της ολοκλήρωσης, όπου γίνεται η εισχώρηση των παράνομα αποκτηθέντων κερδών στην υγιή οικονομία, αφού έχει γίνει πλέον η προσπάθεια εξάλειψης των σημαδιών της παράνομης προέλευσής τους. Το βρόμικο χρήμα μεταλλάσσεται σε «καθαρό» και επιχρίεται με τη σκόνη της νομιμότητας. Οι υπεράκτιες εταιρείες χρησιμεύουν για να προσδώσουν στο βρόμικο χρήμα την ταυτότητα προϊόντος ή κέρδους από μια καθ’ όλα νόμιμη συναλλαγή, όπως η πώληση ακίνητης ιδιοκτησίας της offshore. Οι πωλήσεις πολυτελών ακινήτων αλλά και υλικών περιουσιακών στοιχείων είναι μερικές από τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται στη φάση αυτή. Υπάρχουν ακόμη και περιπτώσεις όπου οι εγκληματίες δημιουργούν εικονικές εταιρείες για να αγοράσουν στην ουσία από τον ίδιο τους τον εαυτό, με σκοπό

να παρουσιάζονται ποσά από την πώληση ως έσοδα για τους ίδιους. Θα πρέπει να προσθέσουμε ότι με παρόμοιο τρόπο δίνονται «ψεύτικα» δάνεια από τη μια εταιρεία στην άλλη, μέσω χωρών που θεωρούνται φορολογικοί παράδεισοι, καθώς, με βάση νομοθεσία που προστατεύει το εταιρικό απόρρητο, δανείζονται κεφάλαια από δικές τους επιχειρήσεις. Φαινομενικά, όμως, και αυτό αποτελεί μια νόμιμη οικονομική συναλλαγή. H ενσωμάτωση των παράνομων αυτών εσόδων στην οικονομία γίνεται μέσω της χρήσης πλαστών τιμολογίων από τις εταιρείες αυτές. Είναι ευρέως γνωστό ότι η δημιουργικότητα των εγκληματιών δεν έχει όρια, αφού βλέπουμε συνεχώς να «ανακαλύπτουν» νέους τρόπους και μεθόδους για να εκτελούν τις εγκληματικές τους ενέργειες, περνώντας πολλές φορές απαρατήρητοι από τις αρμόδιες αρχές. Αυτό που πρέπει ουσιαστικά να κάνουν οι κυβερνήσεις και οι ρυθμιστικές

αρχές για την πάταξη του εγκλήματος του ξεπλύματος μαύρου χρήματος είναι να θέσουν σε λειτουργία αποτελεσματικότερους ελέγχους και πρακτικές όπως νομοθετικά σχέδια και μηχανογραφικά συστήματα αναγνώρισης και αποτροπής ξεπλύματος μαύρου χρήματος, με σκοπό τη δραματική πάταξη αυτού του φαινομένου, που μόνο θετικές επιπτώσεις δεν μπορεί να φέρει για τα κράτη.

EconomyToday 77

ΘΕΜΑ

Η διαθήκη στην πράξη (Estate planning – Μέρος Α΄)

Το θέμα των διαθηκών και της κληρονομικής διαδοχής ενός προσώπου είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Είναι πράγματι δύσκολο να σκεφτεί κανείς τι θα απογίνει η περιουσία του μετά τον θάνατό του. Καθότι οι περισσότεροι αποφεύγουν να σκεφτούν το τέλος, αναβάλλουν και το θέμα αυτό. Παρ’ όλα αυτά, η μη ύπαρξη διαθήκης μετά θάνατον, σε χώρες όπως η Κύπρος, έχει ως αποτέλεσμα την εφαρμογή των κανόνων της εξ αδιαθέτου κληρονομικής διαδοχής, σύμφωνα με τους οποίους η κληρονομιά μοιράζεται στους στενότερους συγγενείς του θανόντος, ακόμη και εάν υπήρχαν κι άλλα πρόσωπα τα οποία ήταν στενά συνδεδεμένα με τον θανόντα. Για παράδειγμα, εάν κάποιος αποβιώσει χωρίς να έχει αφήσει προηγουμένως διαθήκη, η περιουσία του, κατόπιν διαχείρισης, θα περάσει στη σύζυγο, τους γονείς και τα παιδιά του, αφήνοντας έξω άλλα άτομα τα οποία ενδεχομένως να είναι και οικονομικά εξαρτώμενα από τον θανόντα. ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΔΡΑΚΟΥ Δικηγόρου - Συνέταιρου

78 EconomyToday

EconomyToday 79

ΘΕΜΑ

αράλληλα, η μη ύπαρξη διαθήκης μετά θάνατον μπορεί να επιφέρει συνέπειες για τους αγαπημένους του θανόντος οι οποίοι επιζούν τον θάνατό του. Πολύ συχνά προκαλούνται διαμάχες μεταξύ μελών της οικογένειας για την κληρονομιά και υπάρχουν αμφισβητήσεις για το μερίδιο των κληρονόμων. Τέτοιες διαμάχες προκαλούν καθυστερήσεις στη διαχείριση και επιπλέον έξοδα, ενώ δημιουργούν ένα αρνητικό κλίμα σε μια οικογένεια η οποία έχει να αντιμετωπίσει και την απώλεια του αγαπημένου της προσώπου. Αυτά τα θέματα μπορούν να ρυθμιστούν σε σημαντικό βαθμό με τη διαθήκη. Η διαθήκη είναι το επίσημο έγγραφο στο οποίο ο διαθέτης εκφράζει την τελευταία του βούληση αναφορικά με τη διάθεση της περιουσίας του μετά θάνατον. Είναι ένας τρόπος να προνοήσει κανείς για τα αγαπημένα του πρόσωπα και να τους εξασφαλίσει, στον βαθμό που μπορεί, όταν θα συμβεί το μοιραίο γεγονός. Παράλληλα, η διαθήκη θα αποτελέσει έναν οδηγό στον οποίο καταγράφεται η περιουσία του θανόντος, η οποία μπορεί να είναι κινητή και ακίνητη και να συμπεριλαμβάνει κάθε οικονομικό στοιχείο αλλά ακόμη και προσωπικά αντικείμενα που έχουν αξία για τον διαθέτη, για παράδειγμα μετοχές, καταθέσεις, αυτοκίνητα, έργα τέχνης, ακίνητα, κοσμήματα, συμμετοχές σε επενδυτικά ή ασφαλιστικά ταμεία. Αυτή η παράθεση περιουσιακών στοιχείων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τους κληρονόμους σε περίπτωση που ο διαθέτης δεν τους είχε ενημερώσει εκ των προτέρων για το σύνολο 80 EconomyToday

Η παράθεση των περιουσιακών στοιχείων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τους κληρονόμους σε περίπτωση που ο διαθέτης δεν τους είχε ενημερώσει εκ των προτέρων για το σύνολο της περιουσίας του

της περιουσίας του. Στην πράξη είναι δύσκολο κανείς να γνωρίζει με ακρίβεια όλα τα περιουσιακά στοιχεία ενός προσώπου, ακόμη και ενός μέλους της στενής του οικογένειας. Τα πράγματα γίνονται δυσκολότερα όταν υπάρχουν και περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό. Για να υπάρχει νόμιμη διαθήκη, θα πρέπει να έχει συνταχθεί και εκτελεστεί σύμφωνα με τον τύπο που ορίζει ο περί Διαθηκών και Διαδοχής Νόμος (Κεφ. 195). Ως εκ τούτου, η διαθήκη θα πρέπει να γίνεται γραπτώς και να υπογράφεται από τον διαθέτη στην παρουσία δύο τουλάχιστον μαρτύρων στο κάτω μέρος κάθε φύλλου χαρτιού του εγγράφου της διαθήκης. Οι μάρτυρες θα πρέπει να πρoσυπoγράψoυv τη διαθήκη στην παρουσία του διαθέτη. Είναι σημαντικό για όλα τα μέρη, διαθέτη και μάρτυρες, να βρίσκονται παρόντα κατά τον χρόνο που κάθε μέρος θα υπογράφει τη διαθήκη, διαφορετικά θα πάσχει η εγκυρότητα της διαθήκης. Οι μάρτυρες θα πρέπει να είναι ενήλικοι, να έχουν σώας τας φρέvας και να μπορούν να υπογράφουν τα ονόματά τους. Παρόλο που δεν χρειάζεται να γνωρίζουν το περιεχόμενο της διαθήκης, εντούτοις οι μάρτυρες θα πρέπει να κατανοούν ότι το έγγραφο που προσυπογράφουν αποτελεί διαθήκη. Επιπρόσθετα, οι μάρτυρες, καθώς και οι σύζυγοι και τα τέκνα των μαρτύρων, θα πρέπει να μη συμπεριλαμβάνονται στους κληροδόχους, καθότι τότε η συγκεκριμένη κληροδοσία θα καταστεί άκυρη. Γι’ αυτό, τρίτα μέρη προς τον διαθέτη θα ήταν προτιμότερο να επιλέγονται ως μάρτυρες. Ο διαθέτης θα πρέπει να είναι ενήλικος και να έχει σώας τας φρέvας κατά τον χρόνο κατάρτισης της διαθήκης, δια-

φορετικά η διαθήκη δεν θα είναι έγκυρη. Επίσης, η διαθήκη θα πρέπει να είναι το προϊόν της ελεύθερης βούλησης του διαθέτη. Εάν η κατάρτιση της διαθήκης ή οποιουδήποτε μέρους της προκλήθηκε με εξαναγκασμό, απάτη ή ψυχική πίεση που ασκήθηκε στον διαθέτη, τότε η διαθήκη θα μπορεί να κηρυχθεί άκυρη κατόπιν αποδείξεως και δεν θα επιφέρει οποιοδήποτε έννομο αποτέλεσμα. Το λεκτικό της διαθήκης θα πρέπει να έχει οριστικοποιηθεί πριν από την εκτέλεσή της, αν και μπορούν να γίνουν μικρές διορθώσεις σε κατοπινό στάδιο. Για να μην επηρεαστεί η εγκυρότητα της διαθήκης όμως, τέτοιες διορθώσεις θα πρέπει να προσυπογράφονται από τον διαθέτη και από τους μάρτυρες στο περιθώριο. Με τη διαθήκη θα πρέπει να ορίζεται ο εκτελεστής της διαθήκης, το πρόσωπο δηλαδή που αναλαμβάνει να διαχειριστεί και να διαμοιράσει την περιουσία στους κληρονόμους, σύμφωνα με τις διατάξεις της διαθήκης και σύμφωνα με τον εφαρμοστέο νόμο, μετά θάνατον. Ο εκτελεστής μπορεί να είναι οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο, ακόμη και ένας από τους κληρονόμους. Ως εκτελεστής θα πρέπει να ορίζεται ένα πρόσωπο της εμπιστοσύνης του διαθέτη, που να έχει παράλληλα γνώσεις για τα όσα θα πρέπει να ακολουθήσουν. Συχνά ορίζεται ως εκτελεστής ο δικηγόρος ο οποίος καταρτίζει τη διαθήκη. Καθότι ο κυπριακός νόμος είναι αυστηρός αναφορικά με τον τύπο της διαθήκης, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε όλες τις τυπικές προϋποθέσεις που τίθενται από τον νόμο για να εξασφαλιστεί η εγκυρότητα της διαθήκης. Σε αντίθετη περίπτωση, εάν πάσχει ο τύπος της διαθήκης, αυτή

Με τη διαθήκη θα πρέπει να ορίζεται ο εκτελεστής της διαθήκης, το πρόσωπο δηλαδή που αναλαμβάνει να διαχειριστεί και να διαμοιράσει την περιουσία στους κληρονόμους

θα θεωρηθεί ως άκυρη και δεν θα ληφθεί υπόψη, εκτός εάν επιτευχθεί θεραπεία του λάθους από το δικαστήριο κατόπιν σχετικής αίτησης ενδιαφερόμενου προσώπου. Η εξουσία του διαθέτη να ορίζει τους κληρονόμους και την κληρονομική διαδοχή δεν είναι απεριόριστη. Ο ίδιος ο νόμος περί Διαθηκών και Διαδοχής θέτει περιορισμούς, στοχεύοντας στην προστασία και εξασφάλιση της οικογένειας, πρωτίστως. Ως εκ τούτου, η διαθέσιμη μοίρα, το μέρος δηλαδή της κινητής και ακίνητης ιδιοκτησίας του διαθέτη το οποίο μπορεί να διαθέσει με διαθήκη, περιορίζεται ανάλογα με την οικογενειακή του κατάσταση. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που πρόσωπο αποβιώσει αφήνοντας σύζυγο και τέκνο ή κατιόντα τέκνου, το διαθέσιμο μέρος της κληρονομιάς δεν θα υπερβαίνει το ένα τέταρτο της καθαρής αξίας της κληρονομιάς, ενώ, αν το πρόσωπο αποβιώσει αφήνοντας σύζυγο ή πατέρα ή μητέρα αλλά όχι τέκνο ή κατιόντα τέκνου, το διαθέσιμο μέρος της κληρονομιάς δεν θα υπερβαίνει το μισό της καθαρής αξίας της κληρονομιάς. Εάν το πρόσωπο αποβιώσει χωρίς να αφήσει σύζυγο, τέκνο ή κατιόντα τέκνου ή πατέρα ή μητέρα, τότε το διαθέσιμο μέρος της κληρονομιάς θα είναι το σύνολο της κληρονομιάς. Η διαθέσιμη μοίρα της κληρονομιάς εξακριβώνεται κατά τον χρόνο θανάτου του διαθέτη και όχι κατά τον χρόνο εκτέλεσης της διαθήκης και υπολογίζεται στην καθαρή αξία της κληρονομιάς, εφόσον αφαιρεθούν τυχόν οφειλόμενοι φόροι, σχετικά έξοδα και χρέη. Σε περίπτωση που έχει διατεθεί μεγαλύτερο μέρος της κληρονομιάς από το διαθέσιμο μέρος, τότε η διάθεση αυτή μειώνεται ανάλογα ούτως ώστε να περιοριστεί στο διαθέσιμο μέρος της κληρονομιάς. Η διαθήκη μπορεί να περιλαμβάνει τόσο την περιουσία του διαθέτη που βρίσκεται στην Κύπρο όσο και την περιουσία του που βρίσκεται στο εξωτερικό, νοουμένου ότι ο διαθέτης έχει την κυπριακή υπηκοότητα ή εφόσον είναι μόνιμος κάτοικος Κύπρου κατά τον χρόνο θανάτου. Παρ’ όλα αυτά, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να λαμβάνεται εξατομικευμένη συμβουλή ούτως ώστε να λαμβάνονται όλες οι παράμετροι υπόψη, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν σχέσεις ή περιουσιακά στοιχεία του διαθέτη στο εξωτερικό. Σημαντικό είναι να τονιστεί πως στην Κύπρο δεν επιβάλλεται πλέον φόρος κληρονομίας για πρόσωπα τα οποία απεβίωσαν κατά ή μετά την 01/01/2000, σύμφωνα με τον περί Περιουσίας Αποθανόντων Προσώπων (Φορολογικές Διατάξεις) Νόμο του 2000 (Ν.78(Ι)/2000). Καθότι η οικογενειακή κατάσταση ενός προσώπου αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής του, είναι απαραίτητο να αναθεωρείται η διαθήκη όταν υπάρχουν μεγάλες αλλαγές, για παράδειγμα γάμος ή διαζύγιο, απόκτηση τέκνου, ή ακόμη και όταν υπάρχουν διακυμάνσεις στην περιουσία του διαθέτη. Σημαντικό είναι να τονιστεί πως η διαθήκη θα θεωρείται ότι ανακλήθηκε με τον γάμο του διαθέτη ή με τη γέννηση τέκνου του διαθέτη, μετά την εκτέλεση της διαθήκης, αν κατά τον χρόνο της κατάρτισης της διαθήκης o διαθέτης δεν είχε τέκνα, εκτός εάν από τη διαθήκη καθίσταται εμφανές ότι αυτή καταρτίστηκε με την προοπτική τέτοιου γάμου ή γέννησης. Πέρα από τη διαθήκη, η οποία μπορεί να ρυθμίσει ζητήματα μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων μετά θάνατον, υπάρχουν και άλλοι τρόποι για τη διάθεση περιουσίας, είτε με μεταβίβαση εν ζωή για παράδειγμα λόγω δωρεάς, είτε με τη δημιουργία ενός εμπιστεύματος.

EconomyToday 81

ΑΠΟΨΗ

Η Κύπρος που θέλουμε και μπορούμε Κυριακός E. Γεωργίου Εργάτης Γνώσης

πανδημία φαίνεται να υποχωρεί και η επιστροφή σε κάποια μορφή ομαλότητας είναι ορατή, συνεπικουρούμενη από την επερχόμενη άνοιξη και το καλοκαίρι και φυσικά από το πρόγραμμα των μαζικών εμβολιασμών. Δυστυχώς, όμως, το τοξικό κλίμα αμφισβήτησης θεσμών και ανθρώπων συνεχίζεται. Αυτό που δεν φαίνεται να κατανοεί η άρχουσα τάξη είναι πως ο πόλεμος λάσπης λερώνει όλους τους εμπλεκόμενους λασπολόγους, συκοφάντες και συκοφαντημένους. Οι πολίτες παραχωρούν προβολή και προνόμια στην άρχουσα τάξη και αναμένουν περισσότερα και ένα ανώτερο επίπεδο συμπεριφοράς, ιδιωτικής και δημόσιας: ικανότητα, εντιμότητα, χρηστή ζωή, «γνῶναί τε τὰ δέοντα καὶ ἑρμηνεῦσαι ταῦτα, φιλόπολίς τε καὶ χρημάτων κρείσσων». Ευτυχώς που η πραγματική οικονομία, η οποία αφορά την παραγωγή και διάθεση προϊόντων και υπηρεσιών, και η επιχειρηματικότητα μπορούν να λειτουργούν ανεξάρτητα από την πολιτική και τους πολιτικούς και να παράγουν πρόσθετη αξία, κέρδη και πλεονάσματα, πλούτο, αύξηση κεφαλαίου και καθαρής θέσης. Επιχειρηματικότητα, φυσικά, είναι η διαδικασία αφιέρωσης χρόνου και προσπάθειας για τη δημιουργία κάτι νέου, το οποίο εμπεριέχει αξία, μέσω της ανάληψης του σχετικού οικονομικού, ψυχολογικού και κοινωνικού ρίσκου. Η διαδικασία αυτή αναμένεται να ανταμείψει τον εμπλεκόμενο προσφέροντάς του χρηματικά οφέλη ή προσωπική ικανοποίηση και ανεξαρτησία. Τα θέματα αυτά είχαν απασχολήσει εκτεταμένα τον καθηγητή Peter F. Drucker, ο οποίος θεωρείται ο πρώτος γκουρού και πατέρας της επιστήμης και της άσκησης της διοίκησης επιχειρήσεων. Πολυγραφότατος και καθηγητής για δεκαετίες, είχε την ευκαιρία να διδάξει και να καθοδηγήσει εκατοντάδες φοιτητές, ανώτερα στελέχη και ακαδημαϊκούς. Ως εκ τούτου, ήταν ο μόνος που είχε το δικαίωμα να γράφει επιστημονικά άρθρα χωρίς τη χρήση

82 EconomyToday

παραπομπών και βιβλιογραφίας. Αυτός είχε διατυπώσει και την έννοια του εργάτη γνώσης, ως του εργαζόμενου του οποίου το κύριο κεφάλαιο είναι η διαχείριση και αξιοποίηση της γνώσης. Η επιχειρηματικότητα είναι μια δυναμική έννοια που συνδυάζεται με την καινοτομία και την αποτελεσματικότητα (effectiveness is doing the right things), σε αντιδιαστολή με την αποδοτικότητα (efficiency is doing things right), όπως σαφώς σημειώνει ο Peter F. Drucker. H αποτελεσματικότητα είναι αυτή που διασφαλίζει το αύριο και οι οργανισμοί οι οποίοι επικεντρώνονται σε αυτήν έχουν καλύτερα αποτελέσματα από αυτούς που επικεντρώνονται στην αποδοτικότητα. Η αποτελεσματικότητα σχετίζεται άμεσα και με την ανταγωνιστικότητα. Ο Drucker, επίσης, εισηγείται ότι ο λόγος ύπαρξης της επιχείρησης είναι η δημιουργία πελατών. H επιχείρηση έχει δύο και μόνο δύο βασικούς στόχους που παράγουν αποτελέσματα: αγοραλογία (marketing) και καινοτομία. Όλα τα υπόλοιπα είναι κόστος. Η αγοραλογία είναι η ειδοποιός διαφορά και το ξεχωριστό χαρακτηριστικό της επιχείρησης. Και, όπως συνεχίζει ο Drucker, η αγοραλογία θα πρέπει να φτάσει σε τέτοιο επίπεδο γνώσης και κατανόησης του πελάτη, των επιθυμιών και των αναγκών του, ώστε το προϊόν ή η υπηρεσία (εφεξής προϊόν) να πωλείται από μόνο του χωρίς ιδιαίτερες επιπρόσθετες προσπάθειες. Ως καινοτομία μπορεί να οριστεί η χρήση νέας γνώσης για τη δημιουργία (σχεδιασμό, παραγωγή και εμπορευματοποίηση) ενός νέου προϊόντος που θέλουν οι πελάτες. Η καινοτομία μπορεί να αφορά ένα νέο προϊόν, τον τρόπο ή την τεχνολογία παραγωγής. Μπορεί να αφορά εσωτερική διοικητική διαδικασία και οργανωτική δομή ή εξωτερική σχέση µε τους πελάτες, τους συνεργάτες και τους προμηθευτές. Ένας βασικός άξονας ανταγωνιστικότητας, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας είναι και τα σχετικά προγράμματα της Ε.Ε.

Πρέπει να μελετήσουμε εξαρχής τον ρόλο του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα και πώς θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την έρευνα και την τεχνολογία για να δώσουμε ώθηση σε μια πιο ισορροπημένη και βιώσιμη οικονομία

Σε ένα τέτοιο πρόγραμμα συμμετείχα ως αξιολογητής, αρχικά αξιολογώντας ερευνητικές προτάσεις από εταιρείες και πιο πρόσφατα, με την ολοκλήρωση των έργων, με την αξιολόγηση του τελικού προϊόντος και της τελικής έκθεσης. Τα έργα αφορούσαν μια σειρά από ενδιαφέρουσες προτάσεις στους τομείς της μηχανολογίας και της πληροφορικής. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Αειφόρος Ανάπτυξη» συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής. Σ’ αυτό καταγράφονται συγκεκριμένες προτεραιότητες και ενδεικτικές κατηγορίες παρεμβάσεων που έχουν υλοποιηθεί την περίοδο 2014-2020, συμβάλλοντας στον στρατηγικό στόχο της Συμφωνίας Εταιρικής Σχέσης για αναδιάρθρωση της κυπριακής οικονομίας, διατήρηση και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Στο πλαίσιο αυτό έχουν υλοποιηθεί παρεμβάσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, μέσω της προώθησης επενδύσεων στους τομείς της έρευνας και καινοτομίας και των τεχνολογιών πληροφορίας, επικοινωνιών και ενίσχυσης των ΜΜΕ, παρεμβάσεις στον τομέα του περιβάλλοντος, της ενέργειας και των μεταφορών, καθώς και παρεμβάσεις για την προώθηση της ολοκληρωμένης βιώσιμης αστικής ανάπτυξης σε υποβαθμισμένες περιοχές. Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα €661 εκατ., εκ των οποίων τα €561,8 εκατ. (85%) προήλθαν από το ΕΤΠΑ και το Ταμείο Συνοχής, ενώ το υπόλοιπο 15% προήλθε από εθνικούς πόρους. Σε αυτό το πλαίσιο, μέχρι σήμερα είχα την ευκαιρία να αξιολογήσω δύο τέτοια έργα. Το πρώτο αφορούσε μια εξειδικευμένη εφαρμογή στη ναυτιλία από κυπριακή εταιρεία. Δυστυχώς, για λόγους εμπιστευτικότητας, δεν μπορώ να επεκταθώ, παρά μόνο να σχολιάσω ότι η εφαρμογή μειώνει τον χρόνο εργασίας, για συγκεκριμένη

εργασία, από μία εβδομάδα με υψηλό ποσοστό αποτυχίας, σε μία μέρα με εξασφαλισμένη επιτυχία. Επιπρόσθετα, η εργασία μπορεί να γίνει ενώ το πλοίο ταξιδεύει και έτσι μειώνεται ο νεκρός χρόνος στο λιμάνι ή στο ναυπηγείο. Το δεύτερο έργο αφορούσε την παραγωγή, πλήρη ενεργειακή αξιολόγηση και εμπορική διάθεση καινοτόμων αυτόνομων θερμικών ηλιακών συστημάτων βεβιασμένης κυκλοφορίας με ηλιακούς συλλέκτες υψηλής απόδοσης, θερμοδοχεία τεχνολογίας στατικού νερού κατασκευασμένα από πολυμερές για χρήση σε εφαρμογές μικρής κλίμακας (οικίες) και μεγαλύτερης κλίμακας (ξενοδοχειακός και βιομηχανικός τομέας), ειδικά σχεδιασμένους ταχύθερμους εναλλάκτες, αυτόνομους κυκλοφορητές, ασύρματους ηλεκτρονικούς ελεγκτές κ.ά. Το πιλοτικό σύστημα συνδυάζει υψηλές ενεργειακές αποδόσεις με ιδιαίτερα χαμηλή αισθητική επιβάρυνση και ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις για σήμανση και πιστοποίηση, που είναι το κλειδί για διεθνή εμπορική πορεία τα επόμενα χρόνια. Ως κατακλείδα, το μέλλον της οικονομίας θα πρέπει να βασιστεί στη βιώσιμη ανάπτυξη όλων των τομέων της οικονομίας στους οποίους η χώρα διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα. Επομένως, θα πρέπει να μελετήσουμε εξαρχής τον ρόλο του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα και πώς θα μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε την έρευνα και την τεχνολογία για να δώσουμε ώθηση σε μια πιο ισορροπημένη και βιώσιμη οικονομία. Θα πρέπει να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα. Θα πρέπει να αναδιατάξουμε την κοινωνία και την οικονομία, ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα στα νέα δεδομένα. Επέστη ο χρόνος για μια αλλαγή υποδείγματος (paradigm shift). Αυτό θα μας βοηθήσει να φτιάξουμε την Κύπρο που θέλουμε και μπορούμε. Θα προσθέσουμε αξία και πλούτο στην οικονομία και θα δημιουργήσουμε καλές θέσεις εργασίας για τα παιδιά και τα εγγόνια μας και με αυτόν τον τρόπο θα διασφαλίσουμε το μέλλον όλων.

EconomyToday 83

ΘΕΜΑ

84 EconomyToday

Mike

Bloomberg Οι οικονομικές ειδήσεις είναι συνυφασμένες με το όνομα Mike Bloomberg. Πρόκειται για έναν από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, με περιουσία που αγγίζει τα $55 δισ., ενώ ανήκει στον κύκλο ανθρώπων που ασκούν μεγάλη επιρροή στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή του πλανήτη. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

Mike Bloomberg γεννήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου του 1942, από μικροαστική οικογένεια στο Medford της Massachusetts, με πατέρα λογιστή, και από μικρός είχε ροπή προς τα χρηματοοικονομικά και τις επιχειρήσεις. Έτσι, κατάφερε να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, όπου σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός, πληρώνοντας τα δίδακτρά του με φοιτητικά δάνεια, τα οποία αποπλήρωνε δουλεύοντας ταυτόχρονα σε πάρκινγκ αυτοκινήτων. Αμέσως μετά έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο του Harvard για μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Στην ηλικία των 24 ετών, ο Bloomberg μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, προκειμένου να εργαστεί στη Wall Street. Το 1966, λοιπόν, προσλήφθηκε ως επενδυτικός σύμβουλος στην επενδυτική τράπεζα Salomon Brothers, όπου το ταλέντο του ήταν τέτοιο, ώστε έφτασε να ηγείται του τομέα των αγοραπωλησιών μετοχών. Η αξία του αναγνωρίστηκε, με αποτέλεσμα το 1973 από υπάλληλος να γίνει εταίρος στην επενδυτική τράπεζα. Το 1981, όμως, η Salomon Brothers εξαγοράστηκε από τη Phibro Corporation, η οποία εξανάγκασε τον Bloomberg να αποχωρήσει από την εταιρεία, με τον ίδιο ωστόσο να παίρνει το ποσό των $10 εκατ. για το μερίδιό του στην επενδυτική τράπεζα.

Νέα αρχή Ο Mike Bloomberg αποφάσισε να μη δουλέψει ξανά ως υπάλληλος και να ανοίξει τη δική του επιχείρηση, όντας ένας από τους πρωτοπόρους των startup επιχειρήσεων. Ο ίδιος έκανε πράξη το όραμά του για μια τεχνολογική εταιρεία λογισμικού συγκέντρωσης και διαμοιρασμού πληροφοριών, που θα έφερνε διαφάνεια και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στην αγοραπωλησία χρηματοπιστωτικών τίτλων.

86 EconomyToday

Χρονιά-σταθμός για εκείνον ήταν το 1987, όταν αποφάσισε να υιοθετήσει ως όνομα της εταιρείας του το επώνυμό του

Έχοντας στο πίσω μέρος του μυαλού του ότι η Wall Street, αλλά και όλοι όσοι ασχολούνται με τα χρηματοοικονομικά, θα πλήρωναν για να έχουν στη διάθεσή τους υψηλής ποιότητας πληροφορίες σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα για διάφορα χρηματοοικονομικά προϊόντα, ίδρυσε, σε ένα μικρό δωμάτιο που μετέτρεψε σε γραφείο, την εταιρεία με την επωνυμία Innovative Market Systems. Το εγχείρημά του στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, καθώς λίγους μήνες αργότερα ο επενδυτικός κολοσσός Merrill Lynch έγινε ο πρώτος πελάτης της εταιρείας, επενδύοντας $30 εκατ. για το 30% της νέας εταιρείας και εγκαθιστώντας στα γραφεία της τα πρώτα 22 τερματικά διαμοιρασμού πληροφοριών σχετικά με χρηματοοικονομικά προϊόντα. Χρονιά-σταθμός για εκείνον ήταν το 1987, όταν αποφάσισε να υιοθετήσει ως όνομα της εταιρείας του το επώνυμό του. Όπως ήταν φυσικό, το εγχείρημά του εξελίχθηκε σε

Προσωπική ζωή κολοσσό, ο οποίος μέχρι και σήμερα περιλαμβάνει διεθνές τηλεοπτικό δίκτυο, ραδιοφωνικούς σταθμούς και ιστοσελίδες ενημέρωσης. H εταιρεία του απασχολεί περισσότερους από 19.000 εργαζόμενους, με γραφεία σε περισσότερες από 176 χώρες ανά την υφήλιο.

Ο ρηξικέλευθος δήμαρχος Ως πολιτική οντότητα, ο Bloomberg, το 2002, έθεσε υποψηφιότητα για τον Μητροπολιτικό Δήμο της Νέας Υόρκης με το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και βγήκε νικητής. Το 2009, μάλιστα, διεκδίκησε και κέρδισε μια τρίτη θητεία ως ανεξάρτητος. Κατά τη διάρκεια της θητείας του από το 2002 έως το 2013, ακολούθησε μια προσέγγιση προτάσσοντας την καινοτομία στη διακυβέρνηση της πόλης. Επίσης, το πάθος του για τη δημόσια υγεία οδήγησε σε φιλόδοξες νέες στρατηγικές που έγιναν εθνικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης του καπνίσματος σε όλους τους εσωτερικούς χώρους εργασίας, καθώς και σε πάρκα και παραλίες. Μάλιστα, το προσδόκιμο ζωής κατά τη διάρκεια των 12 ετών της θητείας του Δημάρχου Bloomberg αυξήθηκε κατά 36 μήνες. Επιπρόσθετα, άρχισε να κάνει πρωτοποριακές προσπάθειες για καταπολέμηση της φτώχειας, οι οποίες εφαρμόστηκαν στη συνέχεια σε ολόκληρη τη χώρα και όχι μόνο. Ως αποτέλεσμα, οι δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας στη Νέα Υόρκη μειώθηκαν κατά 25%. Μόλις ολοκλήρωσε την τελευταία του θητεία ως Δήμαρχος της Νέας Υόρκης, ο μεγιστάνας της μεγαλούπολης αφιερώθηκε, κατά τους πρώτους οκτώ μήνες εκτός αξιώματος, στις φιλανθρωπίες. H Νέα Υόρκη, μεταξύ της απογραφής του 2000 και του 2012, ήταν η μοναδική μεγάλη πόλη των ΗΠΑ που δεν γνώρισε αύξηση του ποσοστού φτώχειας.

Στα νιάτα του, ήταν ερασιτέχνης ραδιοφωνικός παραγωγός, είχε άριστη γνώση των σημάτων Μορς και επισκεύαζε ραδιόφωνα

Το 1975, ο Bloomberg παντρεύτηκε τη Susan Elizabeth Barbara Brown, μια Βρετανίδα από το Yorkshire του Ηνωμένου Βασιλείου. Καρποί του έρωτά τους οι δυο τους κόρες, η Emma και η Georgina, οι οποίες εμφανίστηκαν σε ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τα παιδιά των πλουσίων. Ο γάμος τους όμως δεν κράτησε και έτσι το 1993 αποφάσισαν να πάρουν χωριστούς δρόμους. Η σχέση τους μέχρι και σήμερα παραμένει σε φιλικό επίπεδο. Από το 2000, ο Bloomberg συζεί με την πρώην τραπεζική υπάλληλο Diana Taylor. O ίδιος δεν κάνει κοσμικές εμφανίσεις, ενώ πηγαίνει στη Συναγωγή μόνο κατά την περίοδο των εορτών. Είναι επίσης γνωστό ότι καμιά από τις κόρες του δεν έλαβε εβραϊκή ανατροφή. Ένα από τα προνόμιά του είναι ότι έχει άδεια πιλότου και χειρίζεται ένα ελικόπτερο AW109. Μάλιστα, το 2012 βρισκόταν στις πρώτες θέσεις αναμονής για την απόκτηση ενός αεροσκάφους AW609. Το 2013 ήταν ο ιδιοκτήτης 13 ακινήτων σε διάφορες χώρες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένου ενός αρχοντικού σε γεωργιανό ύφος. Το πιο πρόσφατο απόκτημά του είναι μια ιστορική ιδιοκτησία που βρίσκεται στο Λονδίνο και ανήκε στον συγγραφέα George Eliot. Στα νιάτα του, ήταν ερασιτέχνης ραδιοφωνικός παραγωγός, είχε άριστη γνώση των σημάτων Μορς και επισκεύαζε ραδιόφωνα, ενώ είναι μέλος της αδελφότητας Kappa Beta Phi. Ο Bloomberg έγραψε την αυτοβιογραφία του με τη βοήθεια του αρχισυντάκτη των Bloomberg News, Matthew Winkler, η οποία έχει τον τίτλο «Ο Bloomberg από τον Bloomberg».

Ο φιλανθρωπικός χαρακτήρας

Ο Bloomberg, εκτός των άλλων, διακρίνεται και για το φιλανθρωπικό του έργο, με το Forbes να εκτιμά ότι μέχρι σήμερα έχει δαπανήσει περίπου $6 δισ. για φιλανθρωπικούς σκοπούς, μέσω του ιδρύματος Bloomberg Philanthropies, που έχει ιδρύσει γι’ αυτόν τον σκοπό. Μάλιστα, μετά τον θάνατό του, η μισή του περιουσία θα παραχωρηθεί για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Ως είθισται, οι περιουσίες ανθρώπων όπως ο Bloomberg περνάνε σε φιλανθρωπικά ιδρύματα που οι ίδιοι έχουν ιδρύσει και τα οποία διαχειρίζονται οι κληρονόμοι τους. Μέχρι σήμερα, ο Bloomberg έχει δωρίσει $8,2 δισ., συμπεριλαμβανομένου ενός δώρου $1,8 δισ. το 2018 στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins με τη μορφή φοιτητικών υποτροφιών. Αυτή είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική δωρεά που έχει γίνει ποτέ σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα.

EconomyToday 87

advertorial

LIDL ΚΥΠΡΟΥ

ΠΙΣΤΟΤΗΤΑ ΣΗΜΑIΝΕΙ ΝΑ ΑΝΤΑΜΕΙΒΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ «Για τη Lidl Κύπρου, πιστότητα σημαίνει να ανταμείβουμε τον καταναλωτή για την εμπιστοσύνη που μας δείχνει και παράλληλα να προσαρμοζόμαστε στρατηγικά στις απαιτήσεις του». Το πιο πάνω τονίζει σε συνέντευξή του στο Εconomy Today ο Γενικός Διευθυντής της Lidl Κύπρου, Σπύρος Κονδύλης, ο οποίος εξηγεί γιατί η εταιρεία δεν έχει εισέλθει ακόμα στο e-commerce. Τονίζοντας ότι μεταξύ άλλων τίθεται θέμα ασφάλειας των τροφίμων, ο κ. Κονδύλης σημειώνει πως, σε επίπεδο υποδομών της international εταιρείας σε προϊόντα non-food, υπάρχει ετοιμότητα για ηλεκτρονικές αγορές, «όμως συνειδητά έχουμε επιλέξει να μη λανσάρουμε το ηλεκτρονικό κατάστημα προς το παρόν». Όσον αφορά τα επενδυτικά σχέδια της εταιρείας, σημειώνει πως το πλάνο περιλαμβάνει επενδύσεις που θα φτάσουν τα €24 εκατ., ενώ μέχρι το 2023 τα καταστήματα θα επεκταθούν σε ακόμα τέσσερα σημεία. 88 EconomyToday

ψηφιακή μετάβαση των επιχειρήσεων έχει επισπευσθεί λόγω του κορωνοϊού. Ποιες καινοτομίες εγκαινιάσατε ως επιχείρηση προς εξυπηρέτηση του κοινού και ποια είναι η ανταπόκριση

«Το καινοτόμο πρόγραμμα πιστότητας Lidl Plus δεν λειτουργεί με πόντους, αλλά περιλαμβάνει μεγάλες προσφορές σε συγκεκριμένα προϊόντα τα οποία βρίσκονται στη λίστα των επόμενων αγορών του καταναλωτή»

του κόσμου; Τα πρώτα μηνύματα ως προς τον σχεδιασμό μας και την επένδυση στο e-commerce δείχνουν ότι η πραγματικότητα είναι περίπλοκη, καθώς αποδεικνύεται ότι τα υπάρχοντα μοντέλα δεν είναι ικανά να ικανοποιήσουν την ξαφνική αύξηση σε όγκο και αριθμό παραγγελιών. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι προκύπτουν σοβαρά θέματα ασφάλειας τροφίμων κατά τη μεταφορά, που απαξιώνουν τη φρεσκάδα και την ποιότητα, καθώς δύσκολα μπορεί να τηρηθεί η αλυσίδα ψύξης, ειδικά όταν πρόκειται για απλά μέσα μεταφοράς. Για εμάς αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο και αποτελεί έναν από τους λόγους που, δίπλα σε άλλα ζητήματα διανομής, εξυπηρέτησης και μεταφοράς, καθιστούν το ψηφιακό κανάλι στα τρόφιμα μη κερδοφόρο. Τίθενται, λοιπόν, μεγάλα ερωτήματα ως προς την κερδοφορία και τη βιωσιμότητα του επιχειρηματικού μοντέλου στα τρόφιμα. Σε κάθε περίπτωση, αυτή δεν επαρκεί στους στόχους που έχουμε θέσει. Είμαστε έτοιμοι σε επίπεδο υποδομών της international εταιρείας σε προϊόντα non-food, ωστόσο έχουμε συνειδητά επιλέξει να μη λανσάρουμε ηλεκτρονικό κατάστημα προς το παρόν. Αυτό που έχουμε επιλέξει είναι να λανσάρουμε το καινοτόμο πρόγραμμα πιστότητας Lidl Plus. Το πρόγραμμα αυτό δεν λειτουργεί με πόντους, αλλά περιλαμβάνει μεγάλες προσφορές σε συγκεκριμένα προϊόντα τα οποία βρίσκονται στη λίστα των επόμενων αγορών που θα πραγματοποιή-

«ποιότητα για όλους». Δεδομένη είναι και η επέκταση του δικτύου των καταστημάτων μας, με 4 νέα σημεία μέχρι το 2023. Πρόθεσή μας είναι να παραμείνουμε συνοδοιπόροι με τους Κύπριους παραγωγούς και προμηθευτές, ώστε να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο μπορεί να δώσει ο τόπος. Πάντα με αυστηρά κριτήρια ασφάλειας και υγείας. Σταθερός στόχος είναι να εμπλουτίζουμε συνεχώς τους κωδικούς στα καταστήματά μας με τοπικά προϊόντα. Όπως και το να αναβαθμίζουμε ποιοτικά και ποσοτικά τις πάνω από 500 συνεργασίες μας στο στρατηγικό επίπεδο. Παράλληλα, είμαστε και επιδιώκουμε να παραμείνουμε εργοδότης πρώτης επιλογής. Κυρίως για τις νέες και τους νέους της Κύπρου που έχουν όρεξη να διακριθούν στον τομέα τους. Να ξεχωρίσουν με τη δουλειά τους. Που φιλοδοξούν να σταδιοδρομήσουν σε ένα ευέλικτο εργασιακό περιβάλλον, ίσων ευκαιριών και ίσων όρων. σει ο κάθε καταναλωτής-μέλος της Lidl Plus εφαρμογής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι μόνο να κατεβάσει κανείς τη νέα αυτή εφαρμογή. Για τη Lidl Κύπρου, πιστότητα σημαίνει να ανταμείβουμε τον καταναλωτή για την εμπιστοσύνη που μας δείχνει και, παράλληλα, να προσαρμοζόμαστε στρατηγικά στις απαιτήσεις και τις ανάγκες του. Κυρίως με προσφορές σε προϊόντα που θα είναι πρώτα στη λίστα των αυριανών αγορών του. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Το πλάνο μας για την επόμενη τριετία περιλαμβάνει σημαντικές επενδύσεις που θα φτάσουν τα 24 εκατ. ευρώ και περαιτέρω επέκταση, τηρώντας πάντα την υπόσχεση

ΝΕΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΣΤΑ ΨΩΝΙΑ «Η Lidl το έχει στο DNA της να μη σταματάει. Γιατί αυτός που σταματά να γίνεται καλύτερος, παύει να είναι καλός»

Τι είναι αυτό που κάνει τη Lidl Κύπρου να διαφέρει; H Lidl είναι το ευρωπαϊκό brand που με την είσοδό του άλλαξε και συνεχίζει να αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού στην αγορά της Κύπρου. Είναι το brand που έφερε τη νέα ευρωπαϊκή αντίληψη στα ψώνια, με έξυπνες αγορές και νέα προϊόντα και εμπειρίες, αναβαθμίζοντας τη ζωή, εμπλουτίζοντας το τραπέζι της κυπριακής οικογένειας και ενδυναμώνοντάς την, έτσι ώστε να μπορεί να δώσει αξία στα ουσιαστικά πράγματα στη ζωή. To brand που, μέσα από τη διεθνή του εμπειρία, τις δράσεις και τη φιλοσοφία του, ενδυναμώνει τους τοπικούς παραγωγούς, ενισχύει την τοπική οικονομία, προσφέρει στην κοινωνία μέσω σημαντικών δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και εφαρμόζει πρωτοπόρες πρακτικές βιωσιμότητας, οδηγώντας στον δρόμο για ένα καλύτερο αύριο. Δεν έχει να κάνει μόνο με το διαφορετικό επιχειρησιακό μοντέλο, αλλά με τη φιλοσοφία, η οποία διαφοροποιεί αισθητά τη Lidl και την καθιστά πρωτοπόρο, τόσο στην τοπική όσο και στη διεθνή αγορά. Η Lidl το έχει στο DNA της να μη σταματάει. Γιατί «αυτός που σταματά να γίνεται καλύτερος, παύει να είναι καλός». Έτσι, συνεχίζει να προσπαθεί να κάνει καλύτερη τη ζωή στην Κύπρο, στην Ευρώπη, στον κόσμο. Με τρεις λέξεις, τι είναι αυτό που χαρακτηρίζει τη δική σας υπεραγορά; Θα μπορούσα να πω πως αυτό που μας χαρακτηρίζει είναι η ουσιαστική δέσμευσή μας για μια οικονομική, οικολογική και κοινωνικά βιώσιμη επιχειρηματικότητα σε όλα τα επίπεδα των λειτουργιών μας.

EconomyToday 89

ΘΕΜΑ

Oliver Gatzke

Ο νέος ισχυρός άνδρας της Ελληνικής Τράπεζας Γερμανός είναι ο νέος Ανώτατος Εκτελεστικός Διευθυντής της Ελληνικής Τράπεζας. Πρόκειται για τον Oliver Gatzke, ο οποίος έχει επιλεγεί για να ηγηθεί της Τράπεζας. Η εμπειρία του νέου CEO αντανακλά τους στρατηγικούς στόχους της Τράπεζας, όπως αναφέρει η Ελληνική. «Να είναι, δηλαδή, ένας αξιόπιστος συνεργάτης για τους πελάτες της στην Κύπρο και το εξωτερικό, διασφαλίζοντας επικερδή δανεισμό, βελτίωση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου και των περιουσιακών στοιχείων της Τράπεζας, καθώς και τη μετεξέλιξή της», συμπληρώνεται στις σχετικές ανακοινώσεις της Τράπεζας. 90 EconomyToday

Η εμπειρία του νέου CEO αντανακλά τους στρατηγικούς στόχους της Τράπεζας

Oliver Gatzke διαθέτει διεθνή εμπειρία ως συνέταιρος σε εταιρεία Big Four, την KPMG, και πιο πρόσφατα ως CFO/ CTO στη γερμανική συστημική τράπεζα Hamburg Commercial Bank, όπου ηγήθηκε της πρώτης ιδιωτικοποίησης κρατικής τράπεζας στη Γερμανία σε συνεργασία με διεθνείς επενδυτές. Φέρεται να διαθέτει τις ικανότητες, την τεχνογνωσία και την εμπειρογνωμοσύνη για να ηγηθεί της επιχειρησιακής και ψηφιακής μεταμόρφωσης της Ελληνικής Τράπεζας. «Με πλούσια εμπειρία στην εταιρική διακυβέρνηση και με πολύ καλή δικτύωση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, είναι σε θέση να συνεργαστεί με σημαντικούς παράγοντες και εμπλεκόμενα μέρη, όπως οι διεθνείς επενδυτές αλλά και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις». Ο νέος ισχυρός άνδρας της Ελληνικής Τράπεζας είναι 52 ετών, είναι νυμφευμένος με τρία παιδιά, διαμένει στο Αμβούργο και σύντομα θα μετακομίσει στην Κύπρο. Υπενθυμίζεται ότι η Ελληνική Τράπεζα στη μετά 2013 εποχή είχε ξανά στη θέση του Ανώτατου Εκτελεστικού Διευθυντή ξένο τραπεζίτη, τον Ολλανδό Μπερτ Πάιλς, ο οποίος αποχώρησε και τον είχε διαδεχθεί ο Ιωάννης Μάτσης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΤΡΙΠΛΗ ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ PARIMATCH «Στη σύγχρονη αγορά πολλαπλών προκλήσεων, η επιβίωση και η επιτυχία των επιχειρήσεων και των εργαζομένων δεν μπορούν να ορίζονται με όρους του παρελθόντος. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει το δίλημμα ικανοποιητικό πακέτο απολαβών ή εργασιακό περιβάλλον». Το πιο πάνω υπογραμμίζει η Group HR Director της Parimatch Κύπρου, Μαριάννα Χατζηαντωνίου, η οποία σε συνέντευξή της στο περιοδικό Economy Today εξηγεί γιατί είναι κομβικής σημασίας για μια επιχείρηση ο τομέας ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, ποια είναι η δική της φιλοσοφία και ποιες πρακτικές εγκαινίασε η Parimatch, για τις οποίες έχει βραβευθεί με «Platinum» βραβείο στην κατηγορία «Workplace Well-Being» και με άλλα δύο «Gold» στις κατηγορίες «Learning & Development» και «COVID-19 HR Action Plan».

οιος είναι ο ρόλος σας ως HR Manager στην εταιρεία όπου δραστηριοποιείστε; Τι θα πρέπει να γνωρίζουμε για την αποστολή σας; Επειδή μου ζητάτε να σας απαντήσω προσωπικά, πιστεύω ότι δεν επικεντρώθηκα στο παραδοσιακό στήσιμο του τμήματος που προσλαμβάνει, κάνει τη μισθοδοσία, τις εκπαιδεύσεις, τις αξιολογήσεις κ.ο.κ. Οι ενέργειές μου σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο ώστε να υποστηρίζουν το business plan του οργανισμού, τον σκοπό και την ανάπτυξή του. Η αποστολή μου είναι να συμβάλλω στη διαμόρφωση ενός καλού εργασιακού περιβάλλοντος, που να δημιουργεί στρατηγικές ανάπτυξης των εργαζομένων, να προσπαθεί να δίνει λύσεις στα προβλήματα που προκύπτουν, αλλά και να δημιουργεί διαύλους σωστής και συχνής επικοινωνίας.

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΜΟΥ

Είναι ευρέως παραδεκτό ότι η επιτυχία μιας επιχείρησης οφείλεται στο ανθρώπινο δυναμικό που την στελεχώνει. Ποια είναι η δική σας άποψη και με ποιους τρόπους προσπαθείτε να κρατάτε ικανοποιημένο το προσωπικό της επιχείρησης; Σε ποιες πρακτικές έχετε προχωρήσει; Ως Διευθύντρια HR της εταιρείας, η φιλοσοφία μου είναι να προβαίνω σε απαραίτητες ενέργειες για την εργασιακή ικανοποίηση των εργαζομένων. Σημαντικός όμως παράγοντας για να ξεχωρίσει η εταιρεία είναι ο επαγγελματισμός των εργαζομένων, ένας τομέας που είναι στις αρμοδιότητές μου, 92 EconomyToday

με αποτέλεσμα να βοηθάω στο να είναι συγκεντρωμένοι σε αυτό που κάνουν. Η ομαδικότητα απαιτεί διπλωματία, καλή θέληση, σεβασμό, ακόμα και θυσίες κάποιες φορές. Μέσα από μια σειρά κινήσεων, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο ξεκούρασης με ηλεκτρονικά παιχνίδια, darts και ποδοσφαιράκι, team-building activities, εταιρικά events και πολλά άλλα, δημιουργούμε το σύγχρονο εργασιακό πλαίσιο.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ

Η Group HR Director της εταιρείας, Μαριάννα Χατζηαντωνίου, εξηγεί ποιο είναι το ιδανικό περιβάλλον για τους εργαζόμενους και πώς αυτό συμβάλλει στην επιτυχία μιας επιχείρησης

Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν ώστε το προσωπικό μιας επιχείρησης ή ενός ομίλου να είναι ικανοποιημένο από τον εργοδότη του; Και τι είναι πιο σημαντικό; Το ικανοποιητικό πακέτο απολαβών ή το εργασιακό περιβάλλον; Πιστεύω ότι είμαστε μεταξύ των επιχειρήσεων που προβάλλουν ένα ελκυστικό και σύγχρονο περιβάλλον εργασίας, έτσι ώστε να προσελκύσουν εργαζομένους υψηλών προσδοκιών και εν τέλει αποδόσεων. Προσφέρουμε λοιπόν αυτό το περιβάλλον, την κουλτούρα και ταυτοχρόνως τον χώρο για να δημιουργήσουν, να μάθουν και να εξελιχθούν επαγγελματικά και –φυσικά– οικονομικά. Με τον τρόπο αυτό, είναι απείρως αποδοτικότεροι και συνεπακόλουθα πιο αφοσιωμένοι. Στη σύγχρονη αγορά πολλαπλών προκλήσεων, η επιβίωση και η επιτυχία των επιχειρήσεων και των εργαζομένων δεν μπορούν να ορίζονται με όρους του παρελθόντος. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει το δίλημμα ικανοποιητικό πακέτο απολαβών ή εργασιακό περιβάλλον. Άλλωστε, είμαστε μια σύγχρονη επιχείρηση που επιθυμεί την αναγνώρισή της ως «εργοδότη προτίμησης», καθώς με την αναγνώριση αυτή γίνεται πιο εύκολη η προσέλκυση ανθρώπων υψηλών προσόντων, οι οποίοι με τη σειρά τους θα συμβάλουν στην εμπορική επιτυχία.

Είμαστε περήφανοι που οι προσπάθειές μας για την εδραίωσή μας ως «εργοδότη προτίμησης» αναγνωρίστηκαν μέσω της πρόσφατης πιστοποίησής μας ως «Great Place to Work» και μέσω της τριπλής βράβευσής μας στα «Cyprus HR Awards», στις 8 Μαρτίου 2021. Η Parimatch ήταν η μόνη εταιρεία που έλαβε «Platinum» βραβείο, ένα βραβείο το οποίο μπορεί να δοθεί μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις αριστείας στη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού και σε συμμετοχές που έχουν συγκεντρώσει βαθμό ίσο ή μεγαλύτερο του 9. Το εν λόγω βραβείο, «Excellence in Workplace Well-Being», απονεμήθηκε στην Parimatch στην κατηγορία «Workplace Well-Being». Η κατηγορία αυτή αναδεικνύει όλες εκείνες τις πρακτικές που στόχο έχουν να διασφαλίσουν την υγεία και την ευεξία στο εργασιακό περιβάλλον σε κάθε επίπεδο. Η Parimatch βραβεύτηκε επίσης στις κατηγορίες «Learning & Development» και «COVID-19 HR Action Plan» με το υψηλότερο βραβείο («Gold») και στις δύο κατηγορίες. Επιπλέον, η Parimatch βραβεύτηκε ως «Best Workplace / Employer of Choice» στα IN Business Awards 2019. Η Parimatch έχει επίσης πιστοποιηθεί επιτυχώς με το πρότυπο Sound Industrial Relations 2014 (SIR 2014), με τίτλο «Υγιείς Εργασιακές Σχέσεις - Σύγχρονες Επιχειρήσεις», στο πλαίσιο του συγχρηματοδοτούμενου έργου από την Κυπριακή Δημοκρατία και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο της Ε.Ε.

Η ΣΥΜΒΟΥΛΗ ΜΟΥ ΩΣ HR MANAGER

Ποια συμβουλή θα δίνατε σε έναν υποψήφιο για μια θέση εργασίας; Πώς θα πρέπει να εμφανιστεί στην πρώτη συνέντευξη; Ο υποψήφιος πρέπει να διαβάσει τα πάντα για την εταιρεία. Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, καθώς θα δώσει απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως «τι γνωρίζετε για τη θέση;» ή «γιατί θέλετε να εργαστείτε στην εταιρεία μας;». Επομένως, αν το δικό του όνειρο θα ήταν να εργαστεί στην εταιρεία μας, οι πράξεις του θα πρέπει να εναρμονιστούν με αυτόν τον μοναδικό σκοπό. Η συμβουλή μου έχει να κάνει με τη διαδικασία της συνέντευξης. Ομολογώ πως πάντα τρομάζει αυτή η διαδικασία. Το άγχος βέβαια γιγαντώνεται όταν περνάς τις πόρτες της εταιρείας για να παρουσιάσεις τον εαυτό σου μέσα σε καθορισμένη ώρα μπροστά σε στελέχη. Το μυστικό της επιτυχίας είναι η προετοιμασία και το πάθος!

WHO IS WHO

Εργάζομαι στον τομέα του Ανθρώπινου Δυναμικού (HR) τα τελευταία 19 χρόνια. Είμαι μέλος του Chartered Institute of Personnel and Development (CIPD) και κατέχω MSc στη Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού από το Πανεπιστήμιο Surrey του Ηνωμένου Βασιλείου. Είμαι η Group HR Director στην Parimatch, μια ταχέως αναπτυσσόμενη στοιχηματική εταιρεία με έδρα την Κύπρο. Πιστεύω πως τα θεμέλια για την ανάπτυξη μιας εταιρείας είναι οι άνθρωποί της και πως, εκτός από την επιτυχία μιας επιχείρησης, είναι σημαντικό μια εταιρεία να είναι κοινωνικά υπεύθυνη.

EconomyToday 93

ΘΕΜΑ

SOCIAL MEDIA

ΤΟ BRAND ΝΑ AKOYEI THN ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ! Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το ολοήμερο διαδικτυακό συνέδριο που παρουσίασε η Boussias Ελλάδος και Κύπρου, με τίτλο «All Things Facebook & Instagram 2021». Στο συνέδριο συμμετείχε το πολυπληθέστερο κοινό διαδικτυακά συγκριτικά με άλλες χρονιές, με 16 καταξιωμένους και διεθνείς ομιλητές και 616 συμμετέχοντες από 22 διαφορετικές χώρες. Τα κύρια θέματα του συνεδρίου ήταν η παρουσίαση και η ανάλυση των σημαντικότερων δράσεων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ), ειδικότερα για τις πλατφόρμες του Facebook, του Instagram, του Messenger και του WhatsApp. Επιπλέον, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο προφίλ που πρέπει να έχει μια εταιρεία ή επιχείρηση στα ΜΚΔ, με στοχευμένη στρατηγική και καλές πρακτικές, προκειμένου να είναι έτοιμη να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες και τις απαιτήσεις των καιρών.

94 EconomyToday

το πλαίσιο του διαδικτυακού συνεδρίου «All Things Facebook & Instagram 2021», οι 16 διεθνείς ομιλητές παρουσίασαν τεχνικές που εφάρμοσαν οι ίδιοι στην εταιρεία τους, αλλά και χρήσιμες συμβουλές που έδωσαν σε συνεργάτες τους πετυχαίνοντας το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επίσης, οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να δικτυωθούν με ασφάλεια, τόσο με επιχειρήσεις όσο και με άλλους συμμετέχοντες ανά το παγκόσμιο.

«Στον ψηφιακό κόσμο της αγοράς, είναι σημαντικό να λαμβάνετε υπόψη το φαινόμενο της πεταλούδας και να στοχεύετε στο κατάλληλο κοινό σύμφωνα με την ταυτότητα της εταιρείας, πετυχαίνοντας τα επιθυμητά αποτελέσματα»

ΟΙ ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΙΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Την έναρξη του συνεδρίου πραγματοποίησε η Mari Smith, γνωστή και ως η «Βασίλισσα του Facebook». Ως μια καταξιωμένη επαγγελματίας και με γνώση του αντικειμένου της, η Mari Smith κατάφερε να αναδειχθεί ως μια από τις κορυφαίες στον χώρο, αποκτώντας ηγετική θέση, εμπειρία και επιτυχία στον κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και πιο συγκεκριμένα στον τομέα του Facebook Marketing. Στην παρουσίασή της, η κ. Smith τοποθετήθηκε για το μέλλον του Facebook, αναφέροντας: «Οι εποχές κάποιες φορές καθορίζουν σημαντικές αλλαγές και αποφάσεις, ακόμα και στις διάφορες πλατφόρμες αλλά και εφαρμογές». Στη δική του τοποθέτηση, ο ομιλητής Ευθύμιος Σαββάκης, δημοσιογράφος και Content Strategist, τόνισε πως «είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε πότε είναι σοφό να υπάρχει μια παύση λειτουργίας της επιχείρησής σας και πότε να γίνεται η επανεκκίνησή της, ανάλογα με την κατάσταση που επικρατεί. Και στις δύο περιπτώσεις μια εταιρεία

δημιουργεί ειδικό περιεχόμενο και ενημερώνει το κοινό της. Το brand να ακούει την εποχή του, τις ανάγκες της, τις προτεραιότητές της. Δηλαδή να είναι χρήσιμο προς τους άλλους», εξήγησε. Ακολούθως, o Κωνσταντίνος Ανδρούτσος, Academic Advisor Certificate, θέτοντας προς το ακροατήριο το κεντρικό ερώτημα «ποιος είναι ο στόχος σας;», βοήθησε τους συμμετέχοντες να απαντήσουν ή τουλάχιστον να ξεκαθαρίσουν τους επαγγελματικούς στόχους της εταιρείας τους. Όπως είπε, «η αγορά αλλά και οι επιχειρήσεις έχουν διαφορετικές ανάγκες και μπορούν να αναδιαμορφώνονται συνεχώς. Στον ψηφιακό κόσμο της αγοράς, είναι σημαντικό να λαμβάνετε υπόψη το φαινόμενο της πεταλούδας και να στοχεύετε στο κατάλληλο κοινό σύμφωνα με την ταυτότητα της εταιρείας, πετυχαίνοντας τα επιθυμητά αποτελέσματα». Πρόσθεσε ακόμα ότι η δημιουργία νέων groups, ή αλλιώς ομάδων και κοινοτήτων, μπορεί να αποτελέσει το μέλλον των μέσων μαζικής ενημέρωσης. «Ακόμα και οι επώνυμες εταιρείες θα πρέπει να εστιάσουν το ενδιαφέρον τους και την προσοχή τους στο να δημιουργήσουν μια κοινότητα που θα τους ακολουθεί και θα ενημερώνεται για τις δράσεις, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, όπως συμβαίνει και στις διάφορες άλλες ομάδες», σημείωσε.

ΙΣΧΥΡΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΑ ΜΚΔ

Στη συνέχεια, οι διεθνείς ομιλητές αναφέρθηκαν στην καλύτερη εξέλιξη και κατανόηση του ηλεκτρονικού εμπορικού συστήματος μέσα από τη δημιουργία δεδομένων (data). Όπως αναφέρθηκε, «μια επιχείρηση μπορεί να κατανοήσει καλύτερα τις συμπεριφορές των καταναλωτών, πετυχαίνοντας έτσι τους στόχους της. Συνδετικό κομμάτι αποτελεί η ανάπτυξη μιας ισχυρής στρατηγικής στο Facebook αλλά και το Instagram, σύμφωνα με τα δεδομένα που θα έχετε συλλέξει από την έρευνά σας». Επ’ αυτού, ο Marketing Team Leader της GIM, Δημήτρης Καλαϊτζής, πρότεινε το μοντέλο μέσω της μεθοδολογίας BCR2. Συγκεκριμένα, θέτοντας το ερώτημα «πώς μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις συνέπειες που έχει επιφέρει ο COVID-19 στην εταιρεία σας;», σημείωσε πως αυτό μπορεί να γίνει «δημιουργώντας μια νέα ευκαιρία και πνοή στην επιχείρηση». Όπως εξήγησε, «το συγκεκριμένο μοντέλο της GIM αποτελείται από 4 βήματα: την έρευνα, την παρουσίαση και τη μεταφορά της υπηρεσίας ή του προϊόντος προς τον πελάτη, με τελευταίο στάδιο την τελική συναλλαγή με τον πελάτη, που προϋποθέτει διαφάνεια, διαφορετικούς τρόπους και καλή εμπιστοσύνη».

ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μέσα από το συνέδριο εξήχθησαν σημαντικά συμπεράσματα, ενώ οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να κάνουν ερωτήσεις, να συλλέξουν σημαντικές πληροφορίες, τεχνογνωσία, καλές πρακτικές και να δικτυωθούν ανά το παγκόσμιο με άλλους συνεργάτες, μελλοντικούς πελάτες και χορηγούς. Ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα ήταν και η εξής διαπίστωση των ομιλητών: «Μοιάζει σχεδόν αδύνατο να προβλέψει κανείς το αύριο. Το μέλλον μοιάζει συνεχώς αβέβαιο, ωστόσο οι κρίσεις μπορούν να δημιουργήσουν ευκαιρίες».

Οι νέες τάσεις της αγοράς και όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν οι επιχειρήσεις και τα brands παρουσιάστηκαν στο διαδικτυακό συνέδριο «All Things Facebook & Instagram 2021» της εταιρείας BOUSSIAS

Όσον αφορά το Facebook, «οι κανόνες έχουν πια αλλάξει, το ίδιο και οι χρήστες, γι’ αυτό και θα πρέπει να κατανοούν τους κανόνες αυτούς και να προσαρμόζονται ανάλογα με τις νέες διαδικασίες και τις νέες ρυθμίσεις, διοχετεύοντας το σωστό περιεχόμενο». «Στόχος είναι η κάθε επωνυμία να καταφέρει να δημιουργήσει μια ισχυρή, αληθινή, επικοινωνιακή και κοινωνική δράση online και offline, ακούγοντας τι πραγματικά ζητούν οι πελάτες τους. Το μυστικό είναι οι επιχειρήσεις να δημιουργούν στοχευμένο περιεχόμενο προς τους πελάτες τους, μέσω των διαφημίσεών τους. Ας παραδειγματιστούμε λοιπόν από άλλες εταιρείες που επιλύουν τα προβλήματα των καιρών και προσπαθούν να κινηθούν στην αγορά με εναλλακτικές και δημιουργικές καμπάνιες αλλά και στρατηγικές. Γι’ αυτό είναι σημαντικό μια εταιρεία να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές τις προκλήσεις μέσω μιας καλής επικοινωνίας και εξυπηρέτησης του πελάτη, παρέχοντάς του ολοκληρωμένες υπηρεσίες και λύσεις».

MEDIA SPONSOR

organized by

EconomyToday 95

ΘΕΜΑ

96 EconomyToday

Οι φορο-

περιπέτειες

των σταρ

Ο Αμερικανός δικαστής Oliver Wendell Holmes είχε κάποτε αναφέρει ότι «οι φόροι είναι το αντίτιμο που πληρώνουμε για να ζούμε σε μια πολιτισμένη κοινωνία». Ορισμένοι, ωστόσο, δεν είναι τόσο τυπικοί και προσπαθούν να ξεγελάσουν τους εφοριακούς. Κάπως έτσι, γεννήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα, αυτό της φοροδιαφυγής. Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με στατιστικές, η φοροδιαφυγή έχει οξυνθεί ακόμη περισσότερο, γεγονός που φυσιολογικά επιβαρύνει τις οικονομικές δραστηριότητες των κρατών. Εξαίρεση δεν θα μπορούσαν να αποτελέσουν οι διάσημοι αστέρες του Hollywood και εταιρείες μεγάλης εμβέλειας, που έχουν έρθει αντιμέτωποι με κατηγορίες για φοροδιαφυγή. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

EconomyToday 97

ΘΕΜΑ

Nicolas Cage

«Φορο-μπελάδες» εκατομμυρίων

Ένα από τα πλέον ηχηρά ονόματα είναι αυτό του διεθνούς φήμης μοντέλου της Victoria’s Secret, Bar Refaeli, η οποία παραδέχθηκε ενώπιον δικαστηρίου ότι είχε υποβάλει ψευδείς φορολογικές δηλώσεις την περίοδο που ζούσε στο εξωτερικό. Σκοπός της ήταν να αποφύγει τη φορολόγηση στο Ισραήλ. Μετά την παραδοχή της, το top model αναγκάστηκε να πληρώσει αναδρομικά τους φόρους της και να καταβάλει πρόστιμο ύψους 2,5 εκατ. σέκελ, που αντιστοιχούν σε περίπου €638.000, και επιπρόσθετα να προσφέρει κοινωφελή εργασία για διάστημα εννέα μηνών. Φαίνεται όμως ότι η φοροδιαφυγή «ρέει» στο αίμα της οικογένειας, καθώς και η μητέρα του μοντέλου, Tzipi Refaeli, καταδικάστηκε σε φυλάκιση 16 μηνών, πρόστιμο 2,5 εκατ. σέκελ και αναδρομική καταβολή των φόρων της. Και οι δύο γυναίκες είχαν δηλώσει ένοχες στο πλαίσιο μιας συμφωνίας διαπραγμάτευσης της ποινής τους, ενώ με την καταδίκη τους κλείνει μια υπόθεση που ήταν ανοιχτή εδώ και πολλά χρόνια, δεδομένου ότι η Bar είχε συλληφθεί για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2015. Σημειώνεται ότι οι Ισραηλινοί πολίτες που ζουν στο εξωτερικό δεν είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν τα εισοδήματα που αποκτούν εκτός του Ισραήλ. Όμως, οι αρχές της γειτονικής μας χώρας υποψιάζονταν ότι το τοπ μόντελ και η μητέρα της είχαν δημιουργήσει μια εικονική διεύθυνση στο εξωτερικό ώστε να πληρώνουν λιγότερους φόρους.

Sophia Loren

Ένα ακόμη σκάνδαλο φοροδιαφυγής ήταν εκείνο με την εκρηκτική Ιταλίδα ηθοποιό Sophia Loren, η οποία ήταν παντρεμένη με τον Ιταλό κινηματογραφικό παραγωγό Κάρλο Πόντι. Το 1977, ο σύζυγος της Loren ελέγχθηκε από τις ιταλικές αρχές, καθώς σκόπευε να μεταφέρει την επιχείρησή του εκτός Ιταλίας χωρίς να πάρει την άδεια της ιταλικής κυβέρνησης. Τέτοιες κινήσεις ήταν παράνομες στην Ιταλία του ’70. Έτσι, το αρχοντικό του στη Ρώμη κατασχέθηκε και κάθε κίνησή τους εξεταζόταν εξονυχιστικά. Μάλιστα, όταν η Loren είχε πραγματοποιήσει επαγγελματικό ταξίδι,

98 EconomyToday

H Bar Refaeli παραδέχθηκε ενώπιον δικαστηρίου ότι είχε υποβάλει ψευδείς φορολογικές δηλώσεις

Το αμερικανικό φορολογικό σύστημα δεν φημίζεται για την ελαστικότητά του. Γι’ αυτό και ο Nicolas Cage δεν κατάφερε να ξεφύγει από την «τσιμπίδα» του νόμου. O Cage υποχρεώθηκε να καταβάλει το ποσό των $666.000 (σχεδόν €500.000), διότι η εφορία διαπίστωσε πως απέκρυψε δαπάνες εκατομμυρίων δολαρίων. O ηθοποιός φέρεται να απέκρυψε έξοδα που ανέρχονται στα $3,3 εκατ. (€2,3 εκατ.) κατά τη διετία 2002-2004, ποσό που αναλώθηκε σε μικρές ανάγκες της καθημερινότητάς του, όπως για παράδειγμα μετακινήσεις με λιμουζίνα, γεύματα και δείπνα σε πολυτελή εστιατόρια, αεροπορικά εισιτήρια πρώτης θέσης, αλλά και συντήρηση του ιδιόκτητου αεροσκάφους, ενός Gulfstream 1159Α. Η συντήρηση των σπιτιών που διατηρεί ο Cage ανά τον κόσμο ανήλθε –ενδεικτικά για ένα χρόνο– στις $185.000. Ο Χολιγουντιανός σταρ διαθέτει ακίνητα σε Λος Άντζελες, Μπαχάμες, Rhode Island και Midford Castle κοντά στην πόλη Bath της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Επιπρόσθετα, ο μισθός του ήταν ένα άλλο πεδίο διένεξης. Εκείνος λέγεται πως δήλωσε για το 2003 φορολογητέο εισόδημα $430.000, ενώ η εφορία υποστηρίζει πως το εισόδημά του ανερχόταν σε $1,9 εκατ. Επίσης, το 2004, όταν δηλαδή πρωταγωνίστησε στην ταινία «Νational Τreasure», δήλωσε πως οι απολαβές του ανήλθαν στα $17 εκατ., με την εφορία να υποστηρίζει πως ο μισθός του ήταν κοντά στα $18,5 εκατ. Η υπόθεση φοροδιαφυγής του Cage είδε για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας τον περασμένο Φεβρουάριο, με αγωγή της ΙRS στα αμερικανικά δικαστήρια.

οι αρχές την σταμάτησαν, καθώς μετέφερε πίνακες αξίας $6,7 εκατ. Το 1979, ο σύζυγός της καταδικάστηκε για λαθρεμπόριο έργων τέχνης και αρχαιοκαπηλία και του επιβλήθηκε πρόστιμο $26 εκατ. Λίγα χρόνια αργότερα, η Loren φυλακίστηκε για 15 μέρες για φοροδιαφυγή. Σύμφωνα με τις κατηγορίες, είχε δηλώσει το 60% των εσόδων της, αντί το 70%. Η ίδια ισχυρίστηκε ότι ήταν λάθος του λογιστή της, αλλά πέρασε δύο βδομάδες στο κελί, με δεκάδες φωτογράφους να την περιμένουν έξω από τη φυλακή. Το 2013, τα ιταλικά δικαστήρια αποφάσισαν ότι η φορολογική δήλωσή της ήταν «σύμφωνη» με τον νόμο και έτσι η ηθοποιός αθωώθηκε.

Shakira

Αντιμέτωπη με κατηγορίες για φοροδιαφυγή είναι και η Κολομβιανή τραγουδίστρια της pop, Shakira. Οι εισαγγελικές αρχές της Καταλονίας, που από το 2015 δηλώνεται ως τόπος μόνιμης κατοικίας της ίδιας, του συζύγου της, Gerard Piqué, και των παιδιών τους, την κατηγορούν για φοροδιαφυγή ύψους €14,5 εκατ. Οι κατηγορίες απαγγέλθηκαν μετά την ολοκλήρωση έρευνας για τα φορολογικά έτη 2011-2014, κατά τα οποία της προσάπτεται ότι δεν πλήρωσε τους φόρους, αν και διέμενε στην Ισπανία. Οι εκπρόσωποι της τραγουδίστριας προβάλλουν το επιχείρημα ότι η Shakira εισέπραξε το μεγαλύτερο ποσό των εσόδων της έως το 2014 από τις διεθνείς της περιοδείες και ότι δεν περνούσε παρά έξι μήνες τον χρόνο στην Ισπανία, όριο πέραν του οποίου η φορολογική κατοικία είναι υποχρεωτική.

Μπλεξίματα με τις εισαγγελικές αρχές της Καταλονίας έχει η Shakira

CR7

Τέλος, στη λίστα των σταρ που κατηγορούνται για φοροδιαφυγή βρίσκεται και ο Cristiano Ronaldo. Ο superstar του παγκόσμιου ποδοσφαίρου τιμωρήθηκε από το δικαστήριο της Μαδρίτης και μπορεί να απέφυγε τη φυλάκιση, ωστόσο πλήρωσε €19 εκατ. για να κλείσει οριστικά το θέμα της φοροδιαφυγής που τον ακολουθούσε εδώ και λίγα χρόνια. Το όλο ζήτημα ξεκίνησε όταν ο Πορτογάλος άσος αγωνιζόταν στη Ρεάλ Μαδρίτης. Από το 2011 μέχρι και το 2014 ήταν φοροφυγάς. Κι ενώ ο ίδιος γνώριζε πως διαπράττει αδίκημα, είχε αρνηθεί οποιαδήποτε κατηγορία, ενώ μάλιστα είχε δηλώσει πως αισθανόταν «θύμα» των αρχών της χώρας. Το δικαστήριο της ισπανικής πρωτεύουσας τού επέβαλε πρόστιμο ύψους €18,8 εκατ. και την εξαγοράσιμη ποινή των 23 μηνών φυλάκισης (συνολικά €400.000), καθώς στην Ισπανία τα αδικήματα που τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης κάτω των δύο ετών μπορούν να εξαγοραστούν. Η παρουσία του Πορτογάλου στο δικαστήριο κράτησε μόλις 15 λεπτά, καθώς το μόνο που χρειαζόταν να κάνει ήταν να υπογράψει και να αποδεχθεί την ποινή. Η αντιμετώπιση των εκάστοτε περιπτώσεων διαφέρει και εντούτοις οι φοροφυγάδες βρίσκουν κάποιο «παραθυράκι» για να δραπετεύσουν από την «τσιμπίδα» του νόμου και των αρχών. Όπως θα έλεγε και ο Βολταίρος, «η φορολογία αποτελεί τη μέθοδο που διοχετεύει τον πλούτο των λίγων στα χέρια των πολλών».

EconomyToday 99

ν ε α π ρ ο ϊ ο ν τα

Ξέχασες τον κωδικό της κάρτας σου; Το BoC Mobile App το θυμάται! Η Τράπεζα Κύπρου προσφέρει στους συνδρομητές της 1bank άλλη μια έξυπνη ψηφιακή λύση, που έρχεται να διευκολύνει ακόμη περισσότερο τις καθημερινές τους συναλλαγές. Έχεις ξεχάσει τον κωδικό PIN της κάρτας σου ή παρέλαβες νέα κάρτα; Δεν χρειάζεται πια να ανησυχείς ή να περιμένεις να τον παραλάβεις. Μπορείς να βρεις εύκολα και γρήγορα τον κωδικό σου μέσω του BoC Mobile App. Πώς; Συνδέσου στο Mobile App με τους κωδικούς πρόσβασής σου, επίλεξε «Κάρτες» και τον βρήκες! Μην ξεχνάς πως η Τράπεζα Κύπρου, απόλυτα συντονισμένη με τη σημερινή ψηφιακή εποχή, σου προσφέρει συνεχώς νέα και αναβαθμισμένα προϊόντα και υπηρεσίες. Tο Mobile Banking App σχεδιάστηκε

με έναν μοναδικό τρόπο που κάνει την πλοήγηση και χρήση του απλή και ευχάριστη, προσφέροντας έξυπνες λύσεις στις καθημερινές τραπεζικές σου συναλλαγές, όπου κι αν βρίσκεσαι. Μέσω του Mobile Banking App, μεταξύ άλλων, έχεις τη δυνατότητα: • Να μεταφέρεις ποσά μεταξύ των λογαριασμών σου ή σε οποιοδήποτε άλλο άτομο εντός της Τράπεζας Κύπρου ή σε άλλη τράπεζα της Κύπρου ή του εξωτερικού. • Να πληρώσεις λογαριασμούς κοινής ωφέλειας και φορολογίες. • Να αποκτήσεις τη δική σου εγκεκριμένη ηλεκτρονική υπογραφή (digital signature). • Να κάνεις χρήση της υπηρεσίας QuickPay.

Photos Photiades Breweries: Επιλέγει τη λύση SAP SuccessFactors

Η εταιρεία Photos Photiades Breweries Ltd επέλεξε τη λύση SAP SuccessFactors με στόχο να μεταμορφώσει και να ενισχύσει την HR στρατηγική της, καθώς και για να προσφέρει μια αναβαθμισμένη εμπειρία στους εργαζόμενούς της. Επιλέγοντας τη συγκεκριμένη λύση, η οποία αναγνωρίστηκε ως κορυφαία στη διαχείριση της ανθρώπινης εμπειρίας (human experience management) στο cloud, η εταιρεία θα προχωρήσει με τις εφαρμογές SuccessFactors Employee Central, SAP SuccessFactors Learning, SAP SuccessFactors Performance & Goals και SAP SuccessFactors Recruiting. Την υλοποίηση του έργου έχει αναλάβει ο εξουσιοδοτημένος SAP συνεργάτης AMS Advanced Management Solutions Ltd. Ως πελάτης της AMS Advanced Management Solutions Ltd για το SAP ERP εδώ και αρκετά χρόνια, η εταιρεία αποφάσισε να επενδύσει σε αυτή τη λύση, με στόχο να προσφέρει στους εργαζόμενούς της εμπειρίες που αναγνωρίζουν την ατομική τους αξία και τους παρακινούν συνεχώς να επιτύχουν κορυφαία απόδοση. Με την εγγραφή 200 υπαλλήλων στη λύση SAP SuccessFactors, η Photos Photiades Breweries Ltd θα είναι σε θέση όχι μόνο να εκπαιδεύει και να διαχειρίζεται το εργατικό δυναμικό της, αλλά και να βρίσκει πιθανούς υποψήφιους για εργασία. Επιπρόσθετα, θα έχει τη δυνατότητα να συνδυάζει την ανατροφοδότηση (feedback) με τα επιχειρησιακά δεδομένα, έτσι ώστε να κατανοεί πώς αισθάνονται οι εργαζόμενοί της και γιατί. Πιο συγκεκριμένα, με τις επιλεγμένες εφαρμογές (modules), η εταιρεία θα έχει ένα μοναδικό σημείο αναφοράς για τη διαχείριση των δεδομένων HR, θα διασφαλίζει την κινητικότητα για όλο το προσωπικό και θα μπορεί να προσαρμόζεται γρήγορα στις ταχέως μεταβαλλόμενες επιχειρηματικές ανάγκες. 100 EconomyToday

Alpha Bank Cyprus: Στήριξη της ετήσιας «Διαδρομής Αγάπης» Η Alpha Bank Cyprus Ltd στήριξε και φέτος την ετήσια «Διαδρομή Αγάπης» που διοργάνωσε ο Παγκύπριος Σύνδεσμος για Παιδιά με Καρκίνο και Συναφείς Παθήσεις «Ένα Όνειρο - Μια Ευχή». Συγκεκριμένα, η Alpha Bank Cyprus Ltd ενίσχυσε οικονομικά τις προσπάθειες του Συνδέσμου, συμβάλλοντας στην προβολή της εκστρατείας της φετινής 21ης πενθήμερης παγκύπριας πορείας μοτοσικλετιστών, που διεξήχθη από τις 17 μέχρι τις 21 Μαρτίου 2021. Στόχος της εκστρατείας και της πορείας ήταν η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού, καθώς και η οικονομική ενίσχυση του ταμείου του Συνδέσμου, προκειμένου να εκπληρώνει τις ευχές των παιδιών και των νέων που νοσούν. Στο πλαίσιο της Εταιρικής της Υπευθυνότητας, η Alpha Bank Cyprus Ltd ανταποκρίνεται έμπρακτα στις ανάγκες της κυπριακής κοινωνίας, συνεισφέροντας με κάθε δυνατό τρόπο.

ν ε α π ρ ο ϊ ο ν τα

Το περιβάλλον μετράει

και η Ελληνική Τράπεζα πρωτοπορεί

Ως πρωτοπόρος σε θέματα περιβάλλοντος, η Ελληνική Τράπεζα σκοπεύει να εκδώσει οικολογικές κάρτες στο προσεχές διάστημα, χρησιμοποιώντας υλικά από τον Κατάλογο Βιώσιμων Υλικών της Mastercard (Mastercard Sustainable Materials Directory). Αυτό της παρέχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί 82% λιγότερο PVC σε κάθε κάρτα, διατηρώντας ανεπηρέαστη την εμπειρία του καταναλωτή. Έτσι, θα εξοικονομούνται τεράστιες ποσότητες πλαστικού ετησίως. Η Ελληνική Τράπεζα θεωρεί ότι αυτό είναι ύψιστης σημασίας, από όποια σκοπιά κι αν το εξετάσει κανείς. Είναι, όπως αναφέρει, η πρώτη τράπεζα στην Κύπρο που εντάσσεται στο δίκτυο Priceless Planet Coalition της Mastercard. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία στην οποία συμμετέχουν τραπεζικά ιδρύματα και οργανισμοί από όλο τον κόσμο, όπως οι HSBC, Barclays, Finix, Frank Green και Scotiabank. Σκοπός του Priceless Planet Coalition είναι να συντονίσει σε μια κοινή πλατφόρμα τις περιβαλλοντικές δράσεις καταναλωτών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εμπόρων και πόλεων, με απώτερο στόχο να ενισχύσει τα αποτελέσματα και τον θετικό αντίκτυπο των δράσεών τους. «Στην Ελληνική Τράπεζα, κατανοούμε ότι ο πλανήτης είναι το σπίτι μας και πιστεύουμε ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι κάτι παραπάνω από μια πρωτοβουλία Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Αποτελεί δέσμευση και πρόκληση την οποία λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη», δήλωσε ο Γιώργος Σκλάβος, Επικεφαλής της Υπηρεσίας Εταιρικής Επικοινωνίας και Ταυτότητας.

Medochemie: Χρυσός Προστάτης του Περιβάλλοντος

Με το βραβείο «Χρυσός Προστάτης του Περιβάλλοντος 2020» τιμήθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά η φαρμακοβιομηχανία Medochemie, ως ένδειξη αναγνώρισης της εφαρμογής περιβαλλοντικά ορθών επιχειρηματικών πρακτικών αλλά και της αφοσίωσης που επιδεικνύει στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Η αξιολόγηση έγινε στην παρουσία της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, Κλέλιας Βασιλείου, και εκπροσώπων όλων των συνεργαζόμενων φορέων, στο πλαίσιο των Παγκύπριων Περιβαλλοντικών Βραβείων για Οργανισμούς και Επιχειρήσεις. Όπως δήλωσε ο δρ Χριστάκης Σεργίδης, Πρόεδρος της Επιτροπής Προστασίας Περιβάλλοντος της Medochemie, «σε μια περίοδο κατά την οποία οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής μαστίζουν τον πλανήτη, η βράβευση αυτή ενδυναμώνει ακόμα περισσότερο τις προσπάθειες της Medochemie για προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και τον αγώνα του προσωπικού της εταιρείας προς αυτή την κατεύθυνση». Παράλληλα, ο δρ Σεργίδης διαβεβαίωσε ότι η Medochemie θα συνεχίσει την εφαρμογή πρακτικών, όπως η χρήση της πράσινης ενέργειας, για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Η απονομή του βραβείου θα πραγματοποιηθεί σε ειδική επίσημη τελετή στο Προεδρικό Μέγαρο, στην παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Αναστασιάδη. 102 EconomyToday

Cyfield:

Στα χρονοδιαγράμματα η παράδοση κτιρίου στην ΑΗΚ

Ένα νέο, σύγχρονο κτίριο, αξίας 10 εκατ. ευρώ, ολοκλήρωσε με επιτυχία και παρέδωσε στα τεθέντα χρονοδιαγράμματα στην ΑΗΚ η Cyfield Construction. H Cyfield ανέλαβε την ευθύνη του σχεδιασμού, τη μελέτη και την κατασκευή των νέων Περιφερειακών Γραφείων ΑΗΚ Λάρνακας και Αμμοχώστου, που βρίσκονται δίπλα στο Λύκειο Αγίου Γεωργίου στη Λάρνακα. Το κτίριο καλύπτει 4.200 τ.μ. εσωτερικών καλυμμένων χώρων και παραδόθηκε στην ΑΗΚ στις 26 Φεβρουαρίου. Αποτελείται από 6 ορόφους και 2 υπόγεια, ενώ διαθέτει περιβαλλοντικό σχεδιασμό με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας και πρωτοποριακό σύστημα σκίασης. Είναι ένα «έξυπνο» κτίριο, με υψηλές κατασκευαστικές προδιαγραφές, άριστης ποιότητας υλικά και εντυπωσιακό εξωτερικό φωτισμό. Η διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών κράτησε 23 μήνες και προβλέπονται 12 χρόνια συντήρησης του κτιρίου. Η άριστη κατασκευαστική εργασία, η σύγχρονη αρχιτεκτονική και η παράδοση του κτιρίου της ΑΗΚ στα τεθέντα χρονοδιαγράμματα επαναβεβαιώνουν την επαγγελματικότητα και την αξιοπιστία της Cyfield.

advertorial

H απόκτηση ακινήτου ποτέ δεν ήταν πιο απλή Οι ηλεκτρονικές δημοπρασίες που έρχονται να κατακτήσουν την κυπριακή αγορά

έα δεδομένα στις αγοραπωλησίες ακινήτων και πιο συγκεκριμένα στις ηλεκτρονικές δημοπρασίες φέρνει η Delfi Auctions. Η Delfi RE, με πολυετή εξειδίκευση και βασισμένη στην τεχνολογία, με γνώση της αγοράς ακινήτων, έχει αναπτύξει από το μηδέν τη δική της πλατφόρμα για online δημοπρασίες. Πλέον, η πρόσβαση σε ευκαιρίες αγοράς είναι άμεση και μπορείτε να εντοπίσετε τα ακίνητα που σας ταιριάζουν, εξοικονομώντας χρήματα! Η πλατφόρμα της Delfi Auctions, που δημιουργήθηκε εσωτερικά από το τμήμα ανάπτυξης εφαρμογών διαδικτύου του Ομίλου, συνδυάζει εμπειρογνωμοσύνη σε θέματα ακινήτων, ανάλυσης δεδομένων και τεχνολογίας. Γι’ αυτό και η λειτουργία της είναι πλήρως προσαρμοσμένη στα δεδομένα της κυπριακής και ελληνικής αγοράς.

Ευκολία και άνεση

Οι σύγχρονες συνθήκες επιβάλλουν τη διενέργεια πράξεων εύκολα, γρήγορα και με χαμηλό κόστος. Η Delfi Auctions, αφουγκραζόμενη τις ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή, μεταφέρει τις διαδικασίες απόκτησης ακινήτου στον χώρο του αγοραστή με ταχύτητα και εχεμύθεια, εξαλείφοντας την ταλαιπωρία. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι, είτε νομικά είτε φυσικά πρόσωπα, θα μπορούν να υποβάλλουν τις προσφορές τους σε ζωντανό χρόνο και να τηρούνται ενήμεροι για όσες πλειοδοτήσεις έχουν πραγματοποιηθεί. Η διαφάνεια από την οποία διέπεται η διαδικασία που θα ακολουθείται προσφέρει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να ρυθμίσουν το ύψος των προσφορών τους για κατακύρωση της δημοπρασίας, χωρίς να πλειοδοτούν στα τυφλά. Παράλληλα, θα γνωρίζουν άμεσα το τελικό αποτέλεσμα, εξοικονομώντας χρόνο και χρήμα.

Ευκαιρίες

Μέσω της Delfi Auctions, οι ευκαιρίες στα ακίνητα δεν είναι μόνο για τους λίγους και τους επαγγελματίες επενδυτές αλλά για όλους τους πολίτες οι οποίοι ενδιαφέρονται να αποκτήσουν το δικό τους ακίνητο. Αντίστοιχα, και οι πωλητές ακινήτων –τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης δανείων, νομικά και φυσικά πρόσωπα– έχουν πλέον έναν συνεργάτη με εκτενή εμπειρία στη διαχείριση ακινήτων, τον οποίο μπορούν να εμπιστεύονται τόσο σε σχέση με τη διαδικασία όσο και σε σχέση με τη σιγουριά για προσέλκυση του κατάλληλου αγοραστή.

Νέα εποχή στις e-auctions! https://delfiauctions.com/

Το ακίνητο που ονειρεύεστε σας περιμένει Διαμέρισμα δύο υπνοδωματίων με θέα Στη θάλασσα – Κάτω Πάφος

Διαμέρισμα τριών υπνοδωματίων με θέα Στη θάλασσα – Κάτω Πάφος

Τιμή εκκίνησης: €150.000

Τιμή εκκίνησης: €205.000

Το συγκεκριμένο ακίνητο δίνει την ευχέρεια για εγγυημένη απόδοση για τρία χρόνια. Πρόκειται για ένα πολυτελές διαμέρισμα με θέα στη θάλασσα, στην περιοχή της Κάτω Πάφου. Έχει ανακαινιστεί πρόσφατα με τα υψηλότερα επίπεδα πολυτέλειας και βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση από το Μεσαιωνικό Κάστρο της πόλης και 1,3 χλμ. από το εμπορικό κέντρο Kings Avenue. H περιοχή της Κάτω Πάφου αποτελεί εξαιρετική επιλογή για ταξιδιώτες που ενδιαφέρονται για αρχεία μνημεία και ιστορικά γεγονότα.

Το συγκεκριμένο ακίνητο πωλείται με δυνατότητα εγγυημένης απόδοσης για τρία χρόνια. Είναι πλήρως ανακαινισμένο με τα υψηλότερα επίπεδα πολυτέλειας και προσφέρει θέα στη θάλασσα. Βρίσκεται στην περιοχή της Κάτω Πάφου, σε πολύ κοντινή απόσταση από το Μεσαιωνικό Κάστρο της πόλης και κοντά στο εμπορικό κέντρο Kings Avenue.

EconomyToday 103

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΑΥΓΑ ΑΧΥΡΩΝΑ ΑΣΚΑΣ

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΑΙ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗ ΦΑΡΜΑ ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΠ «Η βοήθεια και η στήριξη που λάβαμε από την ΚΑΠ ήταν πολύ σημαντική και δεν θα μπορούσαν να γίνουν όλες αυτές οι αναβαθμίσεις χωρίς τις επιχορηγήσεις», αναφέρει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today o ιδιοκτήτης της φάρμας «Αυγά αχυρώνα ΑΣΚΑΣ», Θεόφιλος Μιλτιάδους. Αναφερόμενος στο επιχειρηματικό του εγχείρημα και την αναβάθμιση της φάρμας στη βάση των ευρωπαϊκών προτύπων, ο κ. Μιλτιάδους εξηγεί πώς λειτουργεί ο αχυρώνας και με ποιο τρόπο γίνεται η εκτροφή. Όσον αφορά τα μελλοντικά σχέδια, σε αυτά εντάσσεται η επέκταση της επιχείρησης και η δημιουργία νέων υποστατικών. Τέλος, ο κ. Μιλτιάδους, αντλώντας από την εμπειρία του, δίνει τη δική του συμβουλή σε νέους που θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

ι σας οδήγησε στη δημιουργία φάρμας παραγωγής αυγών αχυρώνα στον Ασκά; Η φάρμα «Χωριάτικα Αυγά Ασκάς» ανήκε στον πεθερό μου. Στη συνέχεια, έπρεπε να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές ώστε η φάρμα να πληροί τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές και κανονισμούς, αλλιώς θα έκλεινε. Τότε, αποφάσισα να ψάξω το θέμα και να ασχοληθώ σοβαρά με την αναβάθμισή της. Παρακολούθησα πολλά σεμινάρια του Υπουργείου Γεωργίας αλλά και των αγροτικών οργανώσεων για να μπορέσω να λάβω τις απαραίτητες γνώσεις και να αναλάβω δράση. Η ΕΚΑ (Ένωση Κυπρίων Αγροτών), επίσης, κάνει ένα πολύ σημαντικό έργο, αφού δίνει συμβουλές στους αγρότες που θέλουν να συμμετέχουν στα ευρωπαϊκά προγράμματα και παρέχει βοήθεια στη συμπλήρωση των αιτήσεων. Έτσι, αναβαθμίσαμε τα υποστατικά με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα, διατηρώντας ταυτόχρονα τον παραδοσιακό τρόπο με τον οποίο εκτρέφονται οι κότες. Γίνονται συχνά βιοχημικοί έλεγχοι, τόσο από εμάς όσο και από το κτηνιατρείο, για την ποιότητα των αυγών, αλλά και έλεγχοι από το Υπουργείο Γεωργίας για τήρηση των ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Η φάρμα μας «Αυγά αχυρώνα ΑΣΚΑΣ» ήταν η πρώτη φάρμα αυγοπαραγωγής στην Κύπρο 104 EconomyToday

που πήρε πιστοποίηση από την Ευρώπη και στα αυγά μας αναγράφεται ο αριθμός 2CY.4203.01.

Η φάρμα «Αυγά αχυρώνα ΑΣΚΑΣ» ήταν η πρώτη φάρμα αυγοπαραγωγής στην Κύπρο που πήρε πιστοποίηση από την Ευρώπη

Πείτε μας λίγα λόγια για τον αχυρώνα και τι περιλαμβάνει. Ονομάζεται αχυρώνας γιατί οι κότες ζουν και κινούνται ελεύθερες σε δάπεδο που είναι στρωμένο με άχυρο και πριονίδι. Αυτή τη στιγμή, διατηρούμε 5 μεγάλα υποστατικά, από τα οποία τα 4 είναι για αυγοπαραγωγή και το ένα είναι το αναθρεπτήριο, στο οποίο μεγαλώνουν οι κότες, από τη μέρα επώασής τους έως λίγες μέρες πριν να ξεκινήσουν να γεννούν τα αυγά τους. Οι κότες έχουν τον χώρο που χρειάζονται για να κινούνται ελεύθερες, υπάρχει μία γέστη ανά 7 κότες, ενώ τα υποστατικά έχουν πάντα καθαρό νερό, καλό φυσικό εξαερισμό και γεμάτες ταΐστρες με τροφή που αποτελείται κυρίως από καλαμπόκι. Τώρα στον αχυρώνα υπάρχουν γύρω στις 12.000 κότες που γεννούν και 12.000 που αναμένουμε να γεννήσουν. Πριν από την πανδημία, δεχόμασταν συχνά επισκέψεις από μαθητές σχολείων, καθώς και από προσκόπους, τους οποίους ξεναγούσαμε με χαρά στις εγκαταστάσεις μας. Όταν με το καλό μάς το επιτρέψουν οι συνθήκες, θα χαρούμε να τους υποδεχτούμε ξανά.

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΠΟ ΚΑΠ

Για τη δημιουργία του αχυρώνα, έχετε λάβει χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, το οποίο εντάσσεται στα κονδύλια της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Ποια ήταν η διαδικασία επιχορήγησης και πόσο εύκολη θα ήταν η δημιουργία του αχυρώνα χωρίς τη βοήθεια της ΚΑΠ; Συμμετέχουμε στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης από το 2004 μέχρι και σήμερα. Στο πρώτο πρόγραμμα πήραμε χορηγία μόνο για εξοπλισμό, γιατί δεν είχαμε την ειδική άδεια οικοδομής για κτηνοτροφικά υποστατικά. Στο επόμενο σχέδιο πήραμε χρηματοδότηση για τη δημιουργία υποστατικών και για τον εξοπλισμό της φάρμας, ενώ η επόμενη αναβάθμιση είχε σκοπό την ενεργειακή αναβάθμιση. Στη συνέχεια πήραμε χρηματοδότηση για τον μύλο ζωοτροφών, που χρησιμοποιείται για την παρασκευή των ζωοτροφών. Για αρκετά χρόνια, όσο διήρκεσε το πρόγραμμα, παίρναμε ένα καλό χρηματικό ποσό ως επιβράβευση για την τήρηση των ευρωπαϊκών κανονισμών, σκοπός των οποίων είναι οι κότες να ζουν σε συνθήκες ευημερίας. Κατά τη διάρκεια όλων αυτών των αναβαθμίσεων, κύριο μέλημά μας ήταν να διατηρήσουμε την παραδοσιακή εκτροφή, σύμφωνα πάντα με τις πρόνοιες και τις προδιαγραφές της Ε.Ε. Σίγουρα η βοήθεια και η στήριξη που λάβαμε από την ΚΑΠ ήταν πολύ σημαντική και δεν θα μπορούσαν να γίνουν όλες αυτές οι αναβαθμίσεις χωρίς τις επιχορηγήσεις. Θα πρέπει όμως να γίνονται αυστηρότεροι έλεγχοι από την Ε.Ε. για τα προϊόντα που εισάγονται από το εξωτερικό, ούτως ώστε να προστατεύεται το τοπικό προϊόν. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Έχετε κάποιο όνειρο για τον αχυρώνα που δεν το έχετε ακόμη υλοποιήσει; Κάποια αναβάθμιση που θα θέλατε ίσως να κάνετε; Τα μελλοντικά μας σχέδια θα κριθούν από τα δεδομένα της αγοράς. Τα παιδιά μας έχουν πάρει μια αναβαθμισμένη επιχείρηση με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Σκοπός, λοιπόν, είναι η επέκταση της φάρμας και η δημιουργία περισσότερων υποστατικών στο μέλλον. Εμείς επιδιώκουμε να κρατήσουμε τον παραδοσιακό χαρακτήρα εκτροφής για τις κότες μας, τύπου αχυρώνα, γιατί όταν οι κότες ευημερούν και η ποιότητα των αυγών που φτάνουν στον καταναλωτή είναι καλύτερη, και ο καταναλωτής έχει λόγο να πληρώσει κάτι παραπάνω για να τα αγοράσει. Ελπίζουμε να γίνονται αυστηρότεροι έλεγχοι από την Ε.Ε. για να προστατεύονται τα προϊόντα του τόπου μας, για τα οποία μοχθούμε καθημερινά.

«Ελπίζουμε να γίνονται αυστηρότεροι έλεγχοι από την Ε.Ε. για να προστατεύονται τα προϊόντα του τόπου μας, για τα οποία μοχθούμε καθημερινά»

Βλέπετε να υπάρχει ενδιαφέρον από τους νέους για να ασχοληθούν με τον τομέα της γεωργίας και της κτηνοτροφίας; Μέσα από την εμπειρία σας, τι θα συμβουλεύατε όλους εκείνους τους νέους που θέλουν να κάνουν κάτι δικό τους αλλά δεν τολμούν; Θα συμβούλευα τους νέους που θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία να το πράξουν, έχοντας ως πυξίδα τα ευρωπαϊκά πρότυπα και τις επιχορηγήσεις από την Ε.Ε. Από την εμπειρία μου, θα τους έλεγα να αφήσουν να ωριμάσει πρώτα στη σκέψη τους η επιχείρηση που θέλουν να κάνουν και να κρατήσουν τον τοπικό χαρακτήρα, χωρίς να προσπαθούν να μιμηθούν τις τεράστιες ευρωπαϊκές γεωργικές επιχειρήσεις. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να κάνουν μελέτη βιωσιμότητας αλλά και μια έρευνα αγοράς πριν ξεκινήσουν την επιχείρησή τους. Τέλος, να παρακολουθούν τα σεμινάρια του Υπουργείου Γεωργίας, που είναι πολύ βοηθητικά για αυτούς που ενδιαφέρονται να κάνουν το δικό τους εγχείρημα και να πάρουν βοήθεια από τα προγράμματα της Ε.Ε.

Η παρούσα δημοσίευση δεσμεύει μόνο τον συντάκτη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν

EconomyToday 105

ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ BRAND

1983

Μέλι «Όρος Μαχαιρά»:

Μια αναδρομή στην ιστορία του

Η Ι ΣΗΤιστορία Ο Ρ Ιτου Α μελιού Ε Ν Ο«Όρος Σ BΜαχαιρά» R A N Dπάει πίσω στο 1983. Τότε ο Μιχάλης Φιλίππου άρχισε τη μελισσοκομία μαζί με τον γαμπρό του, τον Κώστα Χειμώνα, έχοντας πέντε κυψέλες τις οποίες πήραν από τον πατέρα του Κώστα Χειμώνα, τον Αγαθάγγελο Χειμώνα. Η παραγωγή μελιού και οι κυψέλες αυξάνονταν χρόνο με τον χρόνο και έτσι πολύ σύντομα αποφάσισαν να ασχοληθούν πιο επαγγελματικά με τη μελισσοκομία. Η πρώτη επωνυμία με την οποία εμπορεύονταν το μέλι τους ήταν κυπριακό μέλι «Η εξοχική Οδού», θέλοντας να τιμήσουν το χωριό στο οποίο γεννήθηκαν και μεγάλωσαν και το χωριό από το οποίο προερχόταν το μέλι που παρήγαν.

2016

Το 2016 η εταιρεία προχώρησε σε συμφωνία με την εταιρεία διανομής Laiko Cosmos Trading και μέσω του τεράστιου δικτύου διανομής της εταιρείας το μέλι «Όρος Μαχαιρά» είναι διαθέσιμο σε κάθε γωνιά της Κύπρου, γεγονός που το κατατάσσει μεταξύ των κορυφαίων μελιών σε πωλήσεις στην αγορά.

2004 Η εμπορία και διάθεση του μελιού τους με την εμπορική επωνυμία κυπριακό μέλι «Η εξοχική Οδού» συνεχίστηκε μέχρι το 2004. Τότε αποφάσισαν να κάνουν πιο αποφασιστικά βήματα ανάπτυξης και έτσι μια από τις αλλαγές που πραγματοποίησαν ήταν και η αλλαγή της εμπορικής επωνυμίας σε κυπριακό μέλι «Όρος Μαχαιρά».

2020

Το 2020 εγκαινιάστηκε από τον Υφυπουργό Τουρισμού, Σάββα Περδίο, το νέο, υπερσύγχρονο μελισσοκομείο της εταιρείας, το οποίο αναμένεται να ανοίξει νέους επιχειρηματικούς δρόμους για την εταιρεία, όπως είναι η φιλοξενία τουρισμού και εκδηλώσεων στον χώρο του. Το νέο μελισσοκομείο είναι ανοικτό στο κοινό για να το επισκεφθεί και στόχος είναι η οργάνωση δραστηριοτήτων και η προσέλκυση επισκεπτών από όλη την Κύπρο.

2011 Η ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια υπήρξε ραγδαία, με το μέλι «Όρος Μαχαιρά» να γίνεται γνωστό σε όλη την Κύπρο για τη γνησιότητά του. Το 2011 αποφάσισαν ότι πρέπει να χωρίσουν οι δρόμοι τους και έτσι την εμπορική επωνυμία «Όρος Μαχαιρά» ανέλαβε να συνεχίσει ο Μιχάλης Φιλίππου μαζί με τα παιδιά του, που μπήκαν στην εταιρεία αμέσως μετά. Τα επόμενα χρόνια ήταν ακόμη καλύτερα για το κυπριακό μέλι «Όρος Μαχαιρά».

2021

Στις αρχές του 2021 εγκαινιάστηκε η νέα ιστοσελίδα της εταιρείας (www.orosmaxaira.com), η οποία λειτουργεί και ως ηλεκτρονικό κατάστημα, στο οποίο ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να αγοράσει, εκτός από το γνωστό σε όλους μέλι «Όρος Μαχαιρά», και άλλα προϊόντα της μέλισσας, όπως γύρη, βασιλικό πολτό, κηρήθρα και βάμμα πρόπολης. Επίσης, η εταιρεία έχει προχωρήσει και στη δημιουργία μιας νέας σειράς προϊόντων περιποίησης δέρματος με βάση τα προϊόντα της μέλισσας. Αυτή τη στιγμή στη σειρά περιλαμβάνονται βιολογικό σαπούνι με μέλι, βάλσαμο για τα χείλη από κερί μέλισσας και δύο κηραλοιφές για σκασμένα χέρια και ευαίσθητες επιδερμίδες.

106 EconomyToday

There are new competitors with a fresh vision. Is your company agile enough to outpace them?

Using innovative tools, thinking and frameworks, KPMG can help adapt your business in the face of constant disruption. Learn more at kpmg.com.cy

Anticipate tomorrow. Deliver today.

©2021 KPMG Limited, a Cyprus limited liability company and a member firm of the KPMG global organization of independent member firms affiliated with KPMG International Limited, a private English company limited by guarantee. All rights reserved. The KPMG name and logo are trademarks used under license by the independent member firms of the KPMG global organization.

ECONOMY TODAY APRIL 2021

Articles inside

ΟΙ ΦΟΡΟ-ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ των stars

ΑΥΓΑ αχυρώνα Ασκάς

ΤΟ BRAND να ακούει την εποχή του

ΤΡΙΠΛΗ ΒΡΑΒΕΥΣΗ για την Parimatch

OLIVER GATZKE: Ο νέος ισχυρός άνδρας της

ΕΛΕΝΗ ΔΡΑΚΟΥ: Η διαθήκη στην πράξη

LIDL: Πιστότητα σημαίνει να ανταμείβουμε τον

MΙΚΕ Bloomberg

λύσεις αναμένονται κατά την ενεργειακή μετάβαση; ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Η Κύπρος που θέλουμε

ΣΤΥΛΙΑΝΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ: Ξέπλυμα χρήματος

ΕΦΤΑΣΕ Η ΩΡΑ για θέσπιση κατώτατου μισθού

38 EVGENY TARAKANOV: CFA Society Κύπρου ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑΣ: Ποιες ενεργειακές

καταστεί μια μικρή αλλά σημαντική πηγή χαλκού» ΟΙ ΚΡΙΣΕΙΣ του κορωνοϊού

CYTA BUSINESS: Καινοτόμες λύσεις και υπηρεσίες

ELBRIDGE Investments (Cyprus) Limited

COVID-19 ANALYSIS

ΑΓΟΡΑ ΤΕΧΝΗΣ: Ρεκόρ στις διαδικτυακές πωλήσεις

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ του SURE

EDITORIAL