Rok XIII nr 1 (64) marzec-kwiecień 2020
Jedynie Słowo Piotr Lorek
Suknia i zasłona Usiądź na chwilę nad Pismem. Przyjrzyj się szatom i sukni Jezusa pod jego krzyżem. Zwróć uwagę na rozdartą w dniu śmierci Jezusa zasłonę świątynną. Odkryj ich znaczenie. Wreszcie zastanów się nad swoją zdolnością do tworzenia znaczenia i wreszcie znaczeniem samego siebie. W Ewangelii Marka jest scena, w której żołnierze po ukrzyżowaniu Jezusa dzielą się (gr. diamerizō) jego szatami (gr. himatia), rzucając o nie losy (15,24). Mowa jest także o odbudowywaniu po trzech dniach zburzonej świątyni (15,29; por. 14,58). W końcu po samej śmierci Jezusa czytamy o rozerwanej (gr. schizō) na dwoje, od góry (gr. anōthen), zasłonie świątynnej (15,38). Ewangelia Mateusza zawiera podobne informacje (27,35.40.51). W Ewangelii Łukasza żołnierze także dzielą się (gr. diamerizō, 23,34) szatami (gr. himatia) Jezusa, ale nie ma tu mowy o odbudowaniu zburzonej świątyni w trzy dni. Ponadto w tej Ewangelii zasłona rozdziera się (gr. schizō) przed śmiercią Jezusa (23,45-46), a nie po niej. Ma to istotne znaczenie. W Ewangelii Marka i Mateusza rozdarcie zasłony świątynnej rozumiane jest jako sąd nad Jezusem jako świątynią, która Fot. Piotr Lorek będzie odbudowana w trzy dni, zaś w Ewangelii Łukasza jako sąd nad świątynią jerozolimską (por. Łk 23,28-31; 21,23-24). Ewangelie Marka, Mateusza i Łukasza nie łączą ze sobą bezpośrednio wątku dzielenia (gr. diamerizō) szat Jezusa z rozdarciem (gr. schizō) zasłony świątynnej. W tym kierunku, według mnie, zmierza narracja Ewangelii Jana. Jej autor rozbudowuje nawiązanie do Psalmu 22. Ewangelista (J 19,24) cytuje Psalm 22,19 mówiący o dzieleniu (gr. diamerizō) szat (gr. himatia) i rzucaniu losów o suknię (gr. himatismos). Jednocześnie przedstawia żołnierzy, którzy członkują (gr. poieō) na cztery części szaty
14
(gr. himatia) Jezusa, ale sukni (gr. chitōn) nie chcą już dzielić (gr. schizō), więc rzucają o nią losy (19,23-24). Powodem jest to, że owa suknia nie była szyta, lecz od góry (gr. anōthen) cała tkana (J 19,23). Zauważmy, że w Ewangeliach Marka, Mateusza i Łukasza czasownik rozdzierać (gr. schizō) użyty jest w kontekście rozerwanej zasłony świątynnej, zaś w Ewangelii Jana już w kontekście nierozerwanej sukni Jezusa. Ponadto w Ewangeliach Marka i Mateusza przysłówek anōthen użyty jest w opisie zasłony rozrywanej od góry, zaś w Ewangelii Jana w opisie sukni tkanej od góry. Te obserwacje mogą sugerować, że autor Ewangelii Jana połączył rozdarcie zasłony świątynnej z nierozerwaniem szaty Jezusa. Nierozerwana szata Jezusa w Ewangelii Jana oraz rozerwana zasłona świątynna w Ewangeliach Marka i Mateusza odnoszą się do śmierci Jezusa. Poddajmy teraz refleksji powyższe interpretacje tekstów biblijnych. Oczywistym jest, że ludzie nadają rzeczom i wydarzeniom znaczenie, także symboliczne. Nierozerwana szata, o którą oprawcy rzucają losy, w Psalmie 22 wyraża tragedię, zaś w Ewangelii Jana już zwycięstwo. Nierozerwana szata Jezusa reprezentuje w Ewangelii Jana niepokonane dzieło Jezusa, niezniszczalną świątynię, zaś rozdarta zasłona w Ewangelii Łukasza zapowiada zburzenie świątyni żydowskiej. Ludzie nadają znaczenie rzeczom, które same w sobie go nie niosą. Znaczenia te są konstruowane kulturowo. Ukazują jednak uniwersalną potrzebę „usensawiania” rzeczywistości, w tym siebie samych i swych losów. Zasłona i suknia jednocześnie coś ukazują, ale i skrywają. Tak działa „usensawianie” oraz symbolizowanie. Można chcieć „usymbolicznić” prawie wszystko; można też próbować to wszystko pozbawić sensu. Nie chodzi tylko o szaty liturgiczne czy codzienne stylizacje. Chodzi o to, co pod koszulą, co bliskie ciału; mianowicie nasze istnienie, nasze „ja” i wreszcie naszą śmierć. Może ważne w tym wszystkim jest to, by symbole, jeśli już są konstruowane czy przyjmowane, służyły człowiekowi, a nie człowiek symbolom. Sensowność i znaczenie niech zbytnio nie przysłonią samej realności doświadczenia. Niech zasłona słowna nie skryje rzeczywistości, a suknia tkana myślą nie przysłoni nam nas samych.
