CHOREOMANIE - 15
verstoren met hun ‘cirkel der zondigers’ om dan maar meteen een jaar lang door te dansen. Als je als zo graag dansen wilt, dans je jezelf maar dood. Zuid-Italië werd in de zestiende en zeventiende eeuw getroffen door diverse episodes van choreomanie. De bevolking vond hier een concretere zondebok: spinnenbeten. In dit gebied werd de dansplaag dan ook tarantismo genoemd.
Als er dan toch chaos ontstaat, waarom niet met een lekkere beat eronder? Een hedendaagse medische verklaring voor choreomanie is ergotisme. Deze ziekte werd verspreid door een schimmelinfectie op rogge, en veroorzaakt heftige jeuk en LSD-eske hallucinaties. In tijden van schaarste is het goed mogelijk dat dorpen aangetaste granen toch moesten eten. Een andere potentiële oorzaak was de chorea van Sydenham, een neurologische conditie veroorzaakt door streptokokken die leidt tot spasmes. De matige effectiviteit van Middeleeuwse medicijnen maakt de verspreiding van deze nu zeer zeldzame aandoening mogelijk, maar nog steeds bijzonder. Het is opvallend dat deze stoornissen allemaal een religieuze connotatie droegen. Ergotisme werd verbonden aan Sint-Antonius, wiens voeten jeukten door demonisch vuur, terwijl spasmes en epilepsie ook wel de Sint-Vitusdans of de Sint-Jansziekte werden genoemd. Deze connecties doen de grens tussen geneeskunde en geloof vervagen; waren de inwoners van Straatsburg getroffen door ziektes, of veroorzaakte fanatiek enthousiasme over Sint-Jan in tijden van stress en hongersnood een collectieve breakdown? Het is waarschijnlijk dat de diverse dansplagen zowel
medische als psychologische oorzaken hadden. In periodes van onderdrukking presenteren gesublimeerde gevoelens en instincten zich vaak op onverwachte manieren en momenten. Massale hysterie kan gezien worden als een expressie van civiele onrust, in de wetenschap dat werkelijk protest tegen de kerk of de adel met geweld zal worden neergeslagen. Maar waarom dan precies dans? Het heersende geloof in demonische bezetting kan hier een rol in hebben gespeeld. Men zag intense emoties als een bovennatuurlijke kracht die het lichaam overnam. In deze mentale staat hebben mensen het gevoel geen controle te hebben over hun fysieke driften, en laten zij zich leiden door hun erratische impulsen. Tevens kunnen ideeën zich verspreiden als virussen. Net zoals je nu een spontaan kriebeltje op je hoofd zou voelen wanneer je hoort dat de buurkinderen luizen hebben, werd je je als Middeleeuwse dorpeling vast opeens bewust van je eigen compulsie toen je hoorde over de dansplaag in het dorp verderop. Dit komt overeen met wat men nu mass psychogenic illness noemt: een gedeelde schijnbare ziekte zonder concrete oorzaak, eigenlijk het tegenovergestelde van een placebo. Tijd om het af te sluiten met choreomanie: waar is zij nu? Het zou jullie vast niet zijn ontgaan dat wij vandaag de dag weinig last hebben van dodelijke dansplagen, tenzij je illegale raves in coronatijd meetelt. De maatschappelijke onderdrukking van chaos is in ieder geval niet minder prevalent geworden. Waarschijnlijk hebben wij simpelweg nieuwe outlets voor onze impulsen gevonden. Even helemaal losgaan op de dansvloer, wellicht onder de invloed van psychedelische paddenstoelen, is nu gelukkig iets waar wij vrijwillig voor kunnen kiezen. Of in elk geval konden kiezen; wie weet zien wij na nog een paar maandjes met gesloten clubs de grootse terugkeer van dansplagen op het dorpsplein… d
Een bloedbad in Sint-Petersburg Petra Cselényi - Een gebeurtenis dat wordt beschreven als het meest vervalste voorval in onze geschiedenis. Een gebeurtenis die wordt gezien als het begin van de communistische propaganda. Een gebeurtenis die precies in de thematiek ‘chaos’ past. Maar wat heeft zich plaatsgevonden op Bloedige Zondag en wat waren eigenlijk de verantwoordelijkheden van tsaar Nicolaas II?
Z
ondag, 9 januari 1905, Sint-Petersburg. Een chaos die uitmondde in een bloedbad. Rusland was op dat moment in oorlog met Japan en de Russen stonden er niet zo goed voor. De leefomstandigheden van de burgers waren niet goed. In die tijd stond Rusland achter ten aanzien van andere landen qua industrialisatie. Het land was
namelijk rond 1900 nog overwegend agrarisch met een paar fabrieken in de steden. Toch was het voor de boeren en arbeiders moeilijk om rond te komen, dus de bevolking ging wekelijks staken om voor verbetering te zorgen. Het plan was om ook op deze zondag de straat op te gaan en te demonstreren. Echter, deze keer liep het anders af. Georgi Gapon was een priester en ook voorzitter van EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 3
