YENİ NORMAL NE GETİRECEK Yeni Normal 2020 yılı her kesimi çok zorladı. Pandemide Mart-Mayıs arası insanlar eve hapsoldu, okullar, ofisler, AVMler, sosyalleşme mekanları kapandı. Haziran’da hayat tekrar başladığında hiçbir şey eskisi gibi değildi. Kiralar ödenemedi, dükkânlar boşaldı, ofisler küçüldü, maaşlar kısıldı, insanlar kapalı alandan kaçtı. Marketler, pizzacılar, internetten satanlar memnun, gerisi kan ağlıyor. “Yeni normal”in eskisinden kesinlikle farklı olacağı belli oldu.
OSMAN BİLGE
Genel Sekreter General Secretary
2020 sonuna geldik, yeni normali henüz görmedik. Okullar açılınca piyasa açılırdı, sınav var ders yok, üniversite öğrencileri memleketinde. Mağazalar kapandı kira ödemedi, açıldı kira ağır geldi. Müşteri azalmıştı, sonbaharda artmadı. Pandemi kanıksandı, yasaklar tavsadı, her yer kalabalık, salgın yayılıyor. Sürü bağışıklığına güvenenle, eve kapatan ülkeler arasında neredeyse fark yok. Bazı ülkelerdeki gibi yeniden kapama gelebilir. Yeni normal 2021 baharında belli olur. Neler kısıtlanır, kaç müşteri gelir, kaç personel gerekir, ciro ne olur, ne kadar kira makuldür, AVMler dolar mı, görürüz. Şimdiye kadar gördüklerimizden sonuç çıkaralım. Tüketim gücü azaldı, temel ihtiyaçları, basit hizmetleri makul fiyata satan iş yaptı. İnsanlar eve kapandı, eve servis yapan iş yaptı. Sosyalleşme azaldı, pahalı mekanda pahalı ürün satan zorlandı. Ne Yapmalı Pandemiden sonra tedarik aksadı, maliyet arttı, fiyatlar birden yükseldi. Rakipler birbirine bakıp zam yaptı, müşteri durumu kabullendi. Eski fiyatları koruyarak müşteri çekeceğini sanan yanılır. Ucuz satmak zor iştir, özel tasarlanmış, verimli organizasyon ister, standart yapı ile altından kalkılamaz. Maliyete ve rekabete bakıp gereken fiyat ayarlamasını yapmak şart. Müşteri sayısı azalınca, personel sayısı da azaldı. İşletmeler daha az personelle çalışmayı öğrendi. Yüksek ücretlilerin işi düşük ücretlilere yaptırıldı, hizmet biraz
2021 FRANCHISE REHBERİ 14
aksadı, biraz kısıldı. Müşteri bu duruma alıştı, örneğin oturup servis beklemiyor, gidip kendi alıyor. Bu alışkanlık geriye dönmez, masraflı kısmayan para kazanamaz. İş akışını basitleştirip, eğitimi başlatıp, ucuz işçilikle iş yaptırmak şart. Müşteri sayısı azalınca, stok maliyetini kısmak için çeşit azaldı. Müşteriye daha sınırlı, temel ihtiyacı karşılayan, makul fiyatlı ürünler sunuldu. Pahalı, sürümü az ürünlerden vazgeçildi. Misafir umduğunu değil bulduğunu yer demiş atalar. Ürün gamını stok maliyeti ile birlikte değerlendirmek, müşteriyi istikrarlı sunulabileceklerle memnun etmek şart. Elit müşteri daha az tüketince, elit mekanların bir kısmı kapandı. Havalı dekorasyonlu, pahalı ürün satan mağazalar ciro kaybına uğradı. Lüks restoranlar dolmuyor, lüks ürünler satılmıyor. Elit müşteriye hizmet kısılamaz, ucuz işçilikle hitap edilemez. Kirayı düşürüp, müşterinin ayağına gidilerek masraf kısılabilir. Müşteri memnuniyetini sağlamak şart, indirim ve hediye vermek gerekebilir. Eve kapanan insanlar paket servis istiyor. İnternetten tanıtım, eve servis her sektöre yayıldı. İnternette olmak, web sitesi yapmakla iş bitmez, satmak için tanıtım gerekir. İnternetten sipariş toplayan paket servis şirketleri yurt çapında zincirleşti. Paket servis için organize olmayan, paket servis firmalarına yüksek komisyon ödemek zorunda kalacak. Tanıtıma yeterli bütçe ayırmak, stok ve sevkiyatı yapılandırmak, fiyatları paket servise göre ayarlamak gerek. Kullanışlı ve verimli internet sitesi kurmak, yeni söylemler ve görsellerle sosyal medyada yer almak, doğrudan sipariş almak şart. Virüse aşı bulunabilir, etkisi azalabilir, sürü bağışıklığı oluşabilir, belki 2021’de, belki 2022’de biter. Ama bitince eski normale dönülmez. İşletmenin temel dinamiklerini değiştirmeden işlerin değişmesini beklemek veya işini kapatıp ortalık durulunca açmayı beklemek gerçekçi değil. Tüketici yeni normale alışmış olacak, işletmeciler de eski alışkanlıklarınızdan vazgeçmeli, yeni normale şimdiden uyum sağlamalı.
