DÜNYA’DA YENİ NORMAL VE FRANCHISING SEKTÖRÜ 2020 yılı sanırım ne bizler, ne de gelecek nesiller tarafından hiç unutulmayacak, hatta bu yıl içinde yapılanlar, yazılanlar, alınan kararlar bir referans değer kabul edilip gelecekte kontrol edilecek. 1994, 1998, 2002, 2008 krizlerini yaşayan bizim nesil o dönemlerde birçok deneyim kazanmış ve hangi sektörün nasıl etkilendiğini, krize giriş, kriz süreci ve çıkışta franchise sektörünün özellikle nasıl olumsuz ve olumlu yönde etkilendiğini deneyimlemiştik. Ancak şu an yeryüzündeki hiçbir nesil sanırım tüm Dünya’ yı bu ölçüde eş zamanlı etkileyen, ve adeta dakikalarca süren bir depremin etkisi gibi giderek derinleşen bir kriz ne görmüş ne de deneyimlemiştir.
Gürkan DONAT
Yönetim Kurulu Üyesi Board Member
UFRAD’ta ki görevim sebebi ile WFC (Dünya Franchise Konseyi), APFC (Asya Pasifik Franchise Konfederasyonu) ve EFF (Avrupa Franchise Federasyonu)’nun düzenli olarak düzenlediği ve ana göndemin pandemi ve franchise sektörüne etkileri olan toplantılara aksatmadan geçtiğimiz Mart ayından bu yana katılıyorum. Bu yazımda size özetle dünyanın dört bir yanından temsilcilerin aktardığı görüşlerden aldığım sonuçları aktaracağım. Tüm ülkeler güçleri ölçüsünde parakende sektörünü destekleme paketleri açıkladılar. Almanya, Kanada gibi ülkeler kapanma sürecinde, dükkan kiraları, personel maaşları konularından birçok ülkenin yapamadıklarını, ekonomik güçleri doğrultusunda yaparak kirizin bu ülkelerde daha az hissedilmesini sağladılar. Ancak pandeminin kısa dönem içinde sonlanmayacağının anlaşılması ekonomilerin ‘Yeni Normal’de tekrar açılmalarını zorunlu kılmış durumda, zira dünya üzerinde ne kadar güçlü olursa olsun hiç bir ekonomi kapanma sürecine belirsiz bir süre ile katlanamayacağını anladı. Evet Franchise Sektörü, her krizde olduğu gibi bu kriz sürecinde de güçlü franchise yapılarının dışında yer alan bireysel firmalara oranla daha dirençli bir duruş sergiledi. Güçlü franchisor’lar hızla dijital alt yapılarını geliştirip, dağıtım kanallarını güçlendirdiler. Reklam ve tanıtıma bu dönemde daha fazla önem verip zayıflayan rakipler karşısında yerlerini sağlamlaştırdılar. En önemlisi bu dönemde ‘ Sağlık, hijyen ve güvenlik’ algısını pekiştirerek azalmış talebi kendi markalarına çekmeyi başardılar. Güçlü zincirlerin franchisee’leri, kendilerine verilen rehberi takip edip bu nimetlerden faydalandı ve nispeten krizden daha az etkilendi ve etkilenmekte. Yine bu dönemde franchise sektörü için çok önemli şu gelişmeler yaşandı. Birçok üst düzey son derece yetenekli beyaz yakalı işlerini kaybetti, birçok değerli mülk uygun fiyata satılık veya kiralık olarak pazara çıktı, devletler istihdamı destekleyici önlemler kapsamında düşük faizli kredi imkanları sundular, reklam yapmak ucuzladı, mecra bulmak kolaylaştı, kaliteli franchisee yatırımcısının yanında çalıştıracak personel bulmakta daha kolaylaşmış oldu. İşte krizin ortaya saçtığı bu fırsatları kullanabilen franchise zincirleri, ‘Yeni Normal’e daha büyümüş ve güçlü girmekteler. Farkettiyseniz yukarıdaki paragrafta ‘güçlü franchisor’ diyerek franchisor’ları kasten bu sıfat ile ayrıştırdım. Çünkü tüm dünya’da görülüyorki mali yapıları güçsüz, hareket kabiliyetleri sınırlı, yönetim, inovasyon ve vizyonel yetenekleri vasat olan birçok zincir ne yazıkki bu süreçte yerlerini güçlü zincirlere bırakarak sahneden inmekteler. Hiç şüphesiz bu benzeri görüşmemiş pandemi süreci ve yeni normal bazı sektörleri, franchisorları güçlü olsun veya olmasın diğerlerine nazaran çok daha sert bir şekilde etkiledi. İşte bu krizin diğerlerinden farkı da bu oldu. Örneğin uluslararası seyahatler gerektiren, eğitim, turizm, sağlık turizmi çok ciddi etkilendi. Fitness, sinema, toplu gösteri ve eğlence söktörü, kapalı alanlarda toplu yapılan tüm etkinlikleri içeren sektörler kendi kontrolleri dışında gelişen bu etkiye maruz kaldılar. Güçlü franchise zincirleri, az etkilenerek hatta büyüyerek bu krizi avantaja çevirmekteler derken bu saydığımız ve sektörleri hariç tutuyoruz. Son söz: Tüm dünya bu krizden görülmemiş bir ders aldı ve almakta. Daha az temas ile daha sağlıklı kalmayı, dijitalleşmenin önemini, dağıtım kanallarının önemini, yardımlaşmayı, sadece kendimizin iyi olmasının birşeyi değiştirmeyeceğini ve sorunlar çözülmediği takdirde krizin gelip bizi bulacağını öğrenmiş olduk. Franchise sisteminin yine en güvenilir system olduğunu, hiç bir kurumda iş bulamazken kendi işimizi kurma imkanını bize tanıdığını, dijital alt yapısı, güçlü finansal yapısı olan markaların değerini bu krizde daha net anlamış olduk. Sağlıklı günlerde buluşmak dileği ile esen kalın.
2021 FRANCHISE REHBERİ 16
