Industrielinqs 3, 2022 by Industrielinqs pers en platform

www.industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

MEI2020 2022 SEPTEMBER

industrie linqs

VERBINDT INDUSTRIËLE KETENS industrielinqs | 03 | 2022

Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Transformatie van binnenuit Veilig werken begint op de

Prorail wil terug naar hoger werkvloer veiligheidsniveau

Omslag los Ilinqs 03-2022.indd 1

Opleiden voor straks Energietranstie kost 52 miljard euro

Ook werkvloer moet Gunvor begint alsnog aan verduurzaming omarmen uitgestelde stop

09:44 18-05-2022 09:42

Omslag los Ilinqs 03-2022.indd ILINQS omslagbestand.indd 2 2 2 ILINQS omslagbestand.indd

18-05-2022 09:45

INHOUD

INTERVIEW Transformatie van binnenuit 6

Anders dan verschillende andere concerns gaat Shell de nodige transitie van binnenuit aan. De bestaande activiteiten moeten de nieuwe koers mogelijk maken. Veel nieuwe investeringen dienen zich inmiddels ook aan, van biobrandstoffen tot groene waterstof. Directeur Jos van Winsen van de Rotterdamse locatie: ‘We zitten hier op een investeringsniveau dat we meer dan vijfentwintig jaar niet meer hebben gezien.’

10 TOPIC VEILIGHEID Veiligheid begint op de werkvloer

Veel van de geldende veiligheidsprotocollen, procedures en voorschriften zijn van bovenaf opgelegd. Dat wil niet altijd zeggen dat ze allemaal even effectief op de werkvloer belanden. Daarom draait branchevereniging voor de industriële dienstverleners VOMI de zaken eens om en kijkt bottom-up hoe werknemers ervoor zorgen dat ze hun werk veilig uitvoeren.

18 ILINQS FESTIVAL Techniekhelden stellen zich voor

Industrielinqs wil helden uit de techniek in het zonnetje zetten. Gaby op ’t Holt (BioBTX), Dio Kip (SPIE), Christian Spruijt (Huntsman) en Mateusz van Strien (Omexom) zijn al techniekhelden, maar tijdens iLinqs, Festival van de Industrie wordt pas bekend wie dé Techniekheld van het Jaar 2022 wordt.

22 ILINQS FESTIVAL Korte kringlopen verlichten waterstress

Fritesproducent Lamb Weston / Meijer is voor zowel zijn grondstoffen als zijn productie afhankelijk van zoet water. Aangezien het in een waterstressgebied ligt, moet het bedrijf creatief omgaan met de schaarse bronnen. Daarvoor kijkt het naar waterhergebruik en grondstofterugwinning in de eigen productie, maar ook naar samenwerking in de keten.

32 TOPIC OPLEIDINGEN Opleiden voor straks

Opleiders staan voor grote puzzels. Welke kwaliteiten zijn nodig om de veranderende industrie straks draaiende te houden? Digitalisering en transitie vragen niet alleen om meer mensen, maar ook om een ander perspectief en zeker ook nieuwe vaardigheden. Tegelijkertijd moet veel bestaande kennis, met name op het gebied van fysieke organisaties, door de vergrijzing niet verloren gaan.

38 ILINQS FESTIVAL Dragons’ Den of Water Transition

Ook de transitie op het gebied van water kan een versnelling gebruiken. Daarom organiseert het Watervisie Platform haar eerste Dragons’ Den of Water Transition. Tijdens het iLinqs Festival van de Industrie pitchen O3Systems, Rolapac, SubMerge en Termanox hun innovaties aan de dragons. Lees nu alvast hoe de innovators de waterketen kunnen helpen.

En verder 5 28 44 46

Commentaar Plantmanager Paul Karrenbeld Platformpagina’s Projecten

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

C_Inhoud.indd 3

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:15

BESTEL GRATIS

UW ELEKTRONICA RECYCLE BOX! Bestel nu gratis de Elektronica Recycle Box, waarin u defecte of overbodige industriële elektronica en onderdelen op locatie kunt verzamelen: we komen de Recycle Box kosteloos bij u brengen en ophalen. UNIS Group is de full service partner op het gebied van industriële elektronica. Onze gespecialiseerde diensten richten zich op het bevorderen van de continuïteit van productieprocessen. Wij helpen u graag met het verantwoord recyclen van uw industriële elektronica, zodat we samen bijdragen aan een circulaire economie.

Bestel vandaag nog uw gratis Elektronica Recycle Box!

www.unisgroup.nl/recycle sales@unisgroup.com + 31 566 62 44 62

Advertenties.indd 4

18-05-2022 09:04

COMMENTAAR

Krakende machine De energie- en grondstoffentransitie zijn natuurlijk al even ingezet, maar de machine lijkt nu steeds meer te piepen en kraken. Waarschuwden de netbeheerders al jarenlang voor congestie op het net, nu blijken zonnepanelen al regelmatig te worden afgeschakeld. Bij zonnig weer raken de laagspanningsnetten in de wijk zo overbelast dat ze aanvoer blokkeren en omvormers uitschakelen. Dat klinkt als klein leed, maar het is wel exemplarisch voor de uitdagingen die de overstap naar fossielvrije energie en grondstoffen met zich meebrengen. Wil een energiegrootverbruiker overstappen van een gasgestookte ketel naar een elektrische variant, dan is de aanschaf van de ketel geen probleem. Maar de uitbreiding van de netaansluiting kan zo maar vijf tot tien jaar duren. Dan maar waterstof bijmengen? Voor groene waterstof is eenzelfde netaansluiting nodig, terwijl blauwe waterstof weer afhankelijk is van de aanleg van CO2-transport en -opslag. Natuurlijk is de eerste reactie om fors te investeren in de netcapaciteit, maar tijd, geld, ruimte en vooral mankracht wordt steeds schaarser. Aan die eerste factor is weinig te doen, dan hadden we tien jaar geleden al moeten beginnen aan netuitbreiding. Geld kan nog wel worden gevonden, dit soort overheidsinvesteringen zijn meestal aantrekkelijk voor beleggers. Ruimte wordt al lastiger, zeker als rekening moet worden gehouden met kwetsbare natuurgebieden. De grootste bottleneck vormt echter het gebrek aan vaardige handen. Kortgezegd gaan er meer mensen met pensioen dan dat er nieuwe aanwas bij komt. En die krapte is te voelen in de zorg, de horeca én de technische arbeidsmarkt. Inmiddels is het probleem zo nijpend dat Rijkswaterstaat onlangs werd gedwongen een tunnel af te sluiten omdat de tunneloperator (plus vervanger) ziek was. Hopelijk een uitzondering, maar het zou me niets verbazen als ook andere belangrijke assets te lijden krijgen van de kwetsbare arbeidsmarkt. Niet voor niets besteden we tijdens het Ilinqs Festival van de Industrie (22 en 23 juni in de RDM Onderzeebootloods in Rotterdam) een hele dag aan de belangrijkste assets van de industrie: de mensen. Want het slagen van de energie- en grondstoffentransitie zal grotendeels afhankelijk zijn van de nieuwe generatie technici, operators en innovators. De vijver met technisch talent moet voller worden, met slimmere vissen. Dat is geen eenvoudige opgave, maar wel een die de industrie zelf moet oppakken. Natuurlijk heb je daarvoor ook de overheid en het onderwijs nodig, maar de tijd van naar elkaar wijzen en op elkaar wachten, is echt voorbij. De industrie is de eerste die last krijgt als de krakende machine stilvalt. David van Baarle hoofdredacteur

Traffic Breg Schoen 020 3122 088 abonnementen@industrielinqs.nl

Colofon Nummer 3 - 2022

Commercieel Janet Robben 06 512 795 73 janet@industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Uitgave van Industrielinqs pers en platform Postbus 36420 1020 MK Amsterdam 020 3122 088 info@industrielinqs.nl

Lay-out Bureau OMA BV, Doetinchem

Hoofdredactie Wim Raaijen wim@industrielinqs.nl David van Baarle david@industrielinqs.nl

Coverfoto’s Shell, AdobeStock, VOMI, David van Baarle Advertentieverkoop Jetvertising www.jetvertising.nl Rob Koppenol 070 3990 000

Eindredactie Liesbeth Schipper en Breg Schoen redactie@industrielinqs.nl

arthur@jetvertising.nl

Met medewerking van Evi Husson

Drukwerk PreVision Graphic Solutions

Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Breg

Wim

rob@jetvertising.nl

Arthur Middendorp 070 3990 000

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

David

Liesbeth

Abonnementsprijzen: Abonnement NL/BE Introductie NL/BE Overig buitenland Proefabonnement 3 mnd Studenten Losse verkoopprijs Digitaal abonnement

€ 139,50 € 104,50 € 163,00 € 32,00 € 45,00 € 20,00 € 53,50

Opzeggen Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen en wijzigen kan per e-mail naar abonnementen@ industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is acht weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een

bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Mail voor overige vragen naar abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via 020 312 20 88. Prijswijzigingen voorbehouden. ISSN: 2667-1123 © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. Papier:

Suzanne

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

C_Commentaar-Colofon.indd 5

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 15:44

INTERVIEW JOS VAN WINSEN SHELL

FOTO’S: SHELL

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

H_Interview.indd 6

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:20

Transformatie van binnenuit

Wim Raaien

Jos van Winsen verwacht dat Shell in Pernis voordelen zal behouden. ‘De supply chain gaat beide kanten op. Daarom is het hier zo fijn voor de industrie.’

Shell Energy and Chemicals Park Rotterdam, dat is nu de officiële naam. Maar dat veel mensen de locatie nog lang Shell Pernis blijven noemen, begrijpt Jos van Winsen meteen. Als site-directeur heeft hij ook niet de behoefte om dat te gaan corrigeren. ‘Belangrijker is dat we langzaam gaan zien dat we veel meer zijn dan alleen een olieraffinaderij.’ Dat is nu al een te nauwe beschrijving en de komende jaren zal dat predicaat steeds minder voldoen, vindt hij. Waar het concern in het verleden soms moest wennen aan een andere toekomst, lijkt Shell inmiddels de transitie naar veel duurzamere ketens stevig te omarmen. Van Winsen: ‘Aardolieproducten nemen de komende decennia steeds meer in belang af. Helemaal als het gaat om brandstoffen. Energie voor personenvervoer zal straks vooral in batterijen worden opgeslagen en bij vrachttransport wordt het misschien een mengeling.’ Vloeibare brandstoffen en misschien waterstof voor het zware transport en scheepvaart, terwijl de kleinere en middelgrote vrachtauto’s elektrisch worden, schat hij in. Voor vliegtuigen lijken batterijen echter al gauw te zwaar. ‘Vliegtuigbrandstof zal nog lange tijd vloeibaar blijven,’ stelt hij. Met de bouw van een fabriek voor

biobrandstoffen in Rotterdam speelt Shell in op de behoefte om ook de luchtvaart te verduurzamen. Einde zomer 2021 nam het concern de definitieve investeringsbeslissing. De capaciteit van de fabriek wordt 820.000 ton per jaar. Na de bouw zal de installatie een van de grootste in Europa zijn voor de productie van duurzame vliegtuigbrandstof en hernieuwbare diesel uit afval. De investering wordt geschat op ruim een miljard euro.

Voor de langere termijn Op hetzelfde vlak is Shell ook betrokken bij waste-to-jetfuel, een gezamenlijk initiatief met het Canadese Enerkem. Eerst was dit project vooral gericht op chemicaliën uit afval. Toen de focus op vliegtuigbrandstof kwam te liggen, was er voor Shell genoeg reden om mee te doen aan het initiatief. Van Winsen: ‘Anders dan bij de biobrandstoffenfabriek is hier nog geen investeringsbeslissing genomen. We zitten nog in een fase daarvoor.’ Voor de luchtvaart zal het voorlopig een transitie naar bio zijn, verwacht Van Winsen. Synthetische vliegtuigbrandstoffen zijn volgens hem vooral een optie voor de langere termijn. ‘De huidige prijzen zijn vooralsnog niet betaalbaar. Natuurlijk blijven we het onderzoeken. En www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 7

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:20

INTERVIEW JOS VAN WINSEN SHELL

Met de bouw van een fabriek voor biobrandstoffen in Rotterdam speelt Shell in op de behoefte om ook de luchtvaart te verduurzamen.

technisch is het zeker mogelijk. Vergeet niet dat we als Shell al eens vijfhonderd kilogram synthetische vliegtuigbrandstof hebben geproduceerd. Maar daarmee is het nog geen commodity.’

32 kilometer Als het om de transformatie van de Rotterdamse Shell-locatie gaat, dan zijn twee andere projecten concreter. Porthos, het gezamenlijke Rotterdamse project voor grootschalige afvang en opslag van CO2, en de bouw van een groene waterstoffabriek op de Tweede

Begin dit jaar werd alvast de belangrijkste technologieleverancier bekend. Thyssenkrupp gaat de installatie van 200 megawatt ontwerpen en bouwen. Daarvoor levert de Duitse technologiegigant elektrolysemodules van 20 megawatt. En onlangs zijn de voorbereidingen voor een waterstoftransportleiding in Rotterdam begonnen. Een belangrijke schakel om de waterstof van de Maasvlakte naar de juiste plaats te krijgen. Gasunie en Havenbedrijf Rotterdam hebben de eerste materialen besteld en de komende maanden worden proefsleuven

‘Vliegtuigbrandstof zal nog lange tijd vloeibaar blijven.’ JOS VAN WINSEN SITE-DIRECTEUR SHELL ENERGY AND CHEMICALS PARK ROTTERDAM

Maasvlakte met een capaciteit van 200 megawatt. De waterstoffabriek moet met stroom van offshore windpark Hollandse Kust (noord) groene waterstof produceren. De investeringsbeslissing voor deze elektrolyse-installatie moet nog officieel worden genomen Maar dat kan niet lang meer duren. De eerste bouwwerkzaamheden zijn gepland voor dit voorjaar. ‘Holland Hydrogen I’ gaat naar verwachting vanaf 2024 waterstof produceren. www.industrielinqs.nl

H_Interview.indd 8

Delta Corridor Meer dan ooit zal infrastructuur belangrijk zijn. Interessant in dat licht zijn de plannen voor de aanleg van de zogenoemde Delta Corridor. Daarmee moeten Rotterdam, Chemelot en

Schaalgrootte En er speelt nog meer. Nu komt het overgrote deel van de grondstoffen overzees. Met name olie uit verre windstreken. Circulaire grondstoffen, waar Shell dus stevig op wil inzetten, komen daarentegen vooral uit de markten zelf. Vaak dus in het binnenland, veelal vanaf de andere kant. Ook Van Winsen

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

gegraven. Shell is straks de eerste klant voor de leiding. De waterstofleiding tussen Pernis en de Maasvlakte wordt 32 kilometer lang en moet eind 2024, begin 2025 gereed zijn.

het Ruhrgebied aan elkaar worden verbonden voor onder meer transport van waterstof en CO2. Logischerwijs zal dan waterstof richting het oosten gaan en CO2 juist richting de Noordzee. Vooral de binnenlandse sites kunnen daarvan profiteren, waaronder de Shell-fabrieken in Rheinland. Totdat de Corridor is aangelegd is de mogelijkheid om CO2 offshore op te slaan met name voorbehouden aan industriële complexen aan zee. Bovendien ligt de productie van groene waterstof met inzet van offshore windenergie veel meer voor de hand dicht aan de kust. Daar zijn dan geen enorme verzwaringen van het elektriciteitsnet voor nodig. Met de komst van de Delta Corridor zal emissieloos waterstof ook beter beschikbaar worden voor binnenlandse clusters. Dankzij de mogelijkheden van CO2-afvoer en waterstof-toevoer krijgen binnenlandse sites op dat vlak dezelfde mogelijkheden als industrie bij de kust.

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:20

verwacht dat stromen in de toekomst anders gaan lopen. En dat de nadelen van binnenlandse industriële clusters door infrastructuur minder worden, is ook wel zijn observatie. Toch verwacht hij dat Shell in Pernis nog steeds voordelen zal behouden. ‘Nog steeds komen en gaan grondstoffen en producten hier van en naar beide kanten. De supply chain gaat beide kanten op. Daarom is het hier zo fijn voor de industrie. Daar hebben we heel lang profijt van gehad en dat zie ik ook niet zomaar veranderen.’ Richtingen zullen misschien veranderen en zeker ook de aard van de stromen, maar knooppunten zullen er blijven, is zijn overtuiging. ‘Alles is hier ook groot uitgevoerd. Schaalgrootte zal in de toekomst eveneens voordelen hebben. Rotterdam zal een belangrijke logistieke hub blijven.’

Samen Het bruist sowieso weer op de Rotterdamse locatie van Shell. Er heerst een elan dat er decennialang niet in deze vorm is geweest. ‘We zitten hier op een investeringsniveau dat we meer dan vijfentwintig jaar niet meer hebben gezien.’ Hij verwacht dat de twee crises, en zeker de oorlog in Oekraïne, de transformatie eerder zullen versnellen dan vertragen. Niet alleen groeit de behoefte om nog sneller van fossiele brandstoffen en grondstoffen af te gaan. Ook zal het belang groeien van regionale aanwezigheid van industrie. ‘Je ziet het bijvoorbeeld bij de schaarste op de markt voor chips. Daarom stuurt de EU nu ook aan op Europese productie van chips.’ Voor alle veranderingen is heel veel samenwerking nodig, zeker met overheden. ‘Het is belangrijk dat alle partijen op een lijn zitten. Heel veel keuzes moeten we met de verschillende overheden maken. En ook samen met andere bedrijven moeten we een gezamenlijke

‘Schaalgrootte zal ook in de toekomst voordelen hebben. Rotterdam zal een belangrijke logistieke hub blijven.’ JOS VAN WINSEN SITE-DIRECTEUR SHELL ENERGY AND CHEMICALS PARK ROTTERDAM

visie op infrastructuur ontwikkelen.’ Van Winsen is wat dat betreft optimistisch. Hij ziet dat overheden de laatste jaren echt stappen zetten om samen met de industrie de transitie in te gaan. ‘Ik ga er ook niet in mee om altijd naar de overheid te wijzen. We moeten het echt samen gaan doen.’

Complex bedrijf Het is sowieso interessant welke route Shell kiest, als het gaat om de nodige transformatie. Een bedrijf als DSM oogst traditioneel veel lof met de veranderingen waarin het concern telkens weer slaagt. Terecht, maar tegelijkertijd verkoopt het bedrijf wel onderdelen waarbinnen verduurzaming relatief complex is. BP kondigde in 2020 aan zijn fossiele bedrijfsactiviteiten te gaan

afbouwen en tegelijkertijd fors te gaan investeren in hernieuwbare vormen van energie. Maar het is onduidelijk wat het concern met de bestaande activiteiten gaat doen. Verkopen of sluiten? De keuze van Shell is helder. Het bedrijf wil de transformatie van binnenuit aangaan. De bestaande activiteiten moeten de nieuwe koers mogelijk maken. En daar is vooral veel geduld voor nodig. ‘Het gebeurt natuurlijk niet allemaal van de een op de andere dag’, relativeert Van Winsen. ‘Al zes jaar geleden zijn we met Porthos begonnen en nu begint het pas concreet te worden. Bovendien is Shell een complex bedrijf. Daardoor hebben zaken tijd nodig.’ Toch zal alles nu mogelijk sneller veranderen dan de naam van de Rotterdamse locatie in de volksmond. www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

H_Interview.indd 9

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:20

TOPIC VEILIGHEID

Veilig werken begint op de werkvloer Veel van de geldende veiligheidsprotocollen, procedures en voorschriften zijn van bovenaf opgelegd. Dat wil niet altijd zeggen dat ze allemaal even effectief op de werkvloer belanden. Daarom draait branchevereniging voor de industriële dienstverleners VOMI de zaken eens om en kijkt bottom-up hoe werknemers ervoor zorgen dat ze hun werk veilig uitvoeren.

David van Baarle

Het succes van de Nederlandse procesindustrie is zeker niet alleen te danken aan de asset owners. Want al die installaties zouden niet kunnen draaien zonder de inzet van talloze dienstverleners die de assets onderhouden, testen, reviseren, uitbouwen, vernieuwen of bijvoorbeeld aansluiten. Het zal dan ook geen verbazing wekken dat die dienstverleners, ook wel contractors genoemd, op hun eigen specialistische vlak zeer veel kennis en kunde in huis hebben. In de continue zoektocht naar eﬃciency-verbetering spelen contractors een steeds belangrijkere rol. Want waarom zou een asset owner de kennis van die hands-on specialisten niet inzetten om assets te optimaliseren, procedures te verbeteren en de veiligheid te verhogen? Dat is precies de gedachtegang van branchevereniging VOMI. VOMI-directeur Peter Hecker en de kersverse voorzitter Ivo van Vliet willen de onontgonnen kennis van de contractors inzetten om de industrie eﬃciënter en veiliger te maken.

Kleine incidenten De verwevenheid tussen industrie en aannemers is groot, stelt Hecker. ‘Sommige werknemers zitten jaren op dezelfde industriële site en doen in betrokkenheid en ervaring niet www.industrielinqs.nl

K_Topic Veiligheid.indd 10

Bottom-up Inmiddels zijn de goede intenties omgezet in een oﬃciële safety deal met de naam VOMI Veilig. De branchevereniging kreeg een subsidiebedrag van RVO voor de eerste verkenning van een veiligheidscampagne. Met als doel de veiligheidscultuur en ketenverantwoordelijkheid te vergroten. Uiteindelijk moet dat leiden tot veilige bedrijventerreinen en industrieclusters. Dat daarmee het algemene kennisniveau van de industrie stijgt, is een mooie bijvangst. Ook hier geldt weer dat VOMI de kennis van de werkvloer wil gebruiken om het veiligheidsbewustzijn en de veiligheidscultuur te vergroten. Hecker: ‘Veel van de geldende veiligheidsprotocollen, procedures en voorschriften zijn van bovenaf opgelegd. Dat wil niet altijd zeggen dat ze allemaal even effectief op de werkvloer belanden. Daarom wilden we de zaken eens omdraaien en bottom-up kijken hoe werknemers

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

onder voor de eigen werknemers van een bedrijf. Anderen switchen tussen verschillende sites en nemen hun ervaring bij de ene opdrachtgever mee naar de volgende. Inmiddels vertegenwoordigt VOMI zo’n 32 van dit soort bedrijven. Je kunt je bijna niet voorstellen hoeveel kennis we daarmee in huis hebben over professionele dienstverlening, optimalisering en veiligheid. Daarnaast weten onze leden alles van de arbeidsmarkt, hoe je mensen opleidt, traint, boeit en bindt. We willen die kennis inzetten om industriële projecten te optimaliseren. We deelden al ons optimalisatiemodel met opdrachtgevers via een handboek, masterclass en een infographic over de negen misvattingen van effectiviteit.’ In diezelfde gedachtegang, pakte de branchevereniging het thema veiligheid op. Want hoewel de procesindustrie de afgelopen jaren minder ongelukken registreerde, heeft de helft van de (bijna) ongelukken die nog wel plaatsvinden te maken met onderhoud. En die werkzaamheden worden vaak uitgevoerd door contractors. Van Vliet, die dagelijks leiding geeft aan Equans West Industrie, ziet dan ook een belangrijke verantwoordelijkheid voor de VOMI-achterban. ‘Gezien het aantal jaarlijkse werkuren op chemische sites, is de veiligheidsscore van de Nederlandse procesindustrie best goed. Maar dat wil niet zeggen dat het niet beter kan, want we zien toch nog dagelijks dingen niet goed gaan. Ook kleine incidenten zijn een teken dat er iets mis is met de procedures, het kennisniveau of het veiligheidsbewustzijn van mensen. Gelukkig hebben we professionele technici in huis die escalatie in de regel kunnen voorkomen, maar liever zetten ze die kennis in om incidenten voor te zijn.’

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:24

VOMI wil de kennis van de werkvloer gebruiken om het veiligheidsbewustzijn en de veiligheidscultuur te vergroten.

ervoor zorgen dat ze hun werk veilig uitvoeren. Hoe bereiden ze zich voor, hoe overleggen ze met hun collega’s en hoe corrigeren ze collega’s of wellicht opdrachtgevers? Durven mensen wel gevaarlijk gedrag te melden of het werk stil te leggen als ze denken dat het niet veilig is? Allemaal vragen die we graag aan de werknemers zelf willen stellen.’ Om de antwoorden boven tafel te krijgen, start de branchevereniging het project met twintig pilots bij

‘Het gevaar bij een overvloed aan regels en procedures is dat men het gezond verstand negeert en alleen nog maar bezig is met afvinklijstjes.’ IVO VAN VLIET VOORZITTER VOMI

opdrachtgevers als Dow, Shell, Huntsman, BASF en Vopak. En met als contractors onder meer Equans, Kaefer, Van der Panne, Mourik, Mammoet, TMS, Travhydro, Brand, Bilfinger, Croonwolter&Dros, Visser& Smit Hanab, Verwater en Bukom. ‘We vormen kleine groepjes van vijf tot tien man sterk die met een veiligheidscoach vrijuit kunnen spreken over datgene wat

ze in de praktijk tegenkomen op het gebied van veiligheid. Daarna breiden we de groep uit met directieleden van de contractor om vervolgens ook de opdrachtgever of asset owner bij de discussie te betrekken.’

Gezond verstand Uiteindelijk moet uit die gesprekken de meest veilige werkwijze wordt vastgelegd op de betreffende locatie. Vervolgens worden de ervaringen generiek gemaakt en gedeeld met de sector, waar ook weer de samenwerking van de contractor met de opdrachtgever tot uiting komt. Bij voorkeur is de aanpak via VOMI Veilig complementair aan het veiligheidssysteem van de opdrachtgever. Van Vliet: ‘Bij een grote brand of explosie trekt de industrie daar op sectorniveau lering uit. Die aanpak leidde ertoe dat zich steeds minder van dat soort grote incidenten voordoen. Dat wil niet zeggen dat je dan klaar bent, maar dat de aandacht naar de kleinere incidenten verschuift. Want ook daarvan leren we.’ De meeste grote incidenten zijn een gevolg van een reeks kleinere incidenten, miscommunicatie en misperceptie. ‘Willen we de ketenveiligheid verhogen, dan moeten we juist die kleine incidenten en near misses bespreekbaar maken. Heel vaak zien mensen een ongeluk aankomen en kunnen ze nog op tijd ingrijpen. Of, wat helaas ook gebeurt, houden ze kleine incidenten onder de pet. Daar kunnen valide argumenten voor gelden. Wellicht voelt men tijdsdruk, zijn ze bang voor gezichtsverlies of voor een reprimande van de opdrachtgever. www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

K_Topic Veiligheid.indd 11

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:24

Spr Dan

Advertenties.indd 12

18-05-2022 09:05

Spr Dan

FOTO’S: VOMI

Kleine groepjes van vijf tot tien man kunnen met een veiligheidscoach vrijuit spreken over datgene wat ze in de praktijk tegenkomen op het gebied van veiligheid.

En als er inderdaad tijdsdruk is, zullen werknemers ook niet de tijd nemen om met collega’s de dag te evalueren en na te gaan of ze een project wel echt veilig hebben aangepakt. Toch is juist dat nodig.’ Om veiligheid echt te kunnen borgen in de hele keten, moet de werkvloer de dialoog durven aangaan met collega’s die het werk uitvoeren, maar ook met de opdrachtgever, stelt Van Vliet. ‘Uiteindelijk gaat veiligheid ook om vertrouwen. Vertrouwt een opdrachtgever dat een dienstverlener er alles aan doet om zijn werk zo efficiënt en veilig mogelijk uit te voeren? Veel procedures zijn gestuurd door controle en sluiten daardoor niet altijd aan op de dagelijkse praktijk. Het kan best zo zijn dat een werknemer de procedures negeert en toch veilig werkt. Misschien werkt diegene zelfs wel veel veiliger. Leg zijn werkwijze dan vast en gebruik het als best practice voor vergelijkbare projecten. Daarbij is het belangrijker dat iemand weet waarom hij bepaalde voorzorgsmaatregelen moet nemen, dan dat het hem wordt opgelegd. Het gevaar bij een overvloed aan regels en procedures is dat men het gezond verstand negeert en alleen nog maar bezig is met afvinklijstjes.’

Tijdsdruk Inmiddels zijn de eerste gesprekken geweest en Hecker ziet dat de aanpak nu al nieuwe inzichten oplevert. ‘We kozen er bewust voor de gesprekken on site te houden. Daar voeren de technici tenslotte hun werk uit. De coaches bespreken een aantal kernthema’s en gebruiken diverse werkvormen om boven water te krijgen wat er echt leeft binnen de groepen. We zien enthousiaste reacties en mensen zijn positief verrast dat hun inbreng serieus wordt genomen. Wat als eerste opvalt, is dat vooral tijdsdruk een issue is. Met name doordat vertragingen vaak ver in de keten doorlopen. Dan wordt het

zeer lastig voor werknemers om de afweging te maken tussen tempo maken en veilig werken.’ ‘Ook communicatie horen we vaak terugkomen als aandachtspunt. Het aantal nationaliteiten op de sites is alleen maar toegenomen waardoor men elkaar minder goed verstaat en begrijpt. Dat heeft niet alleen met taal te maken, maar ook met cultuur. In Nederland durven we de baas vaak wel van

‘Onder tijdsdruk wordt het zeer lastig voor werknemers om de afweging te maken tussen tempo maken en veilig werken.’ PETER HECKER DIRECTEUR VOMI

weerwoord te dienen, maar in veel culturen is dat niet gepast.’ Het succes van de pilots laat zien dat VOMI voorziet in een behoefte bij de werknemers van de contractors om hun bijdrage te leveren aan de veiligheidscultuur van hun opdrachtgevers. Hecker verwacht daarom de methodiek te continueren. ‘We zullen de resultaten van de pilots met de opdrachtgevers én contractors delen om ervan te leren. Maar met veiligheid ben je nooit klaar. Dit moet het startpunt zijn van een methodiek die de kennis en de veiligheidsbeleving van de werkvloer ontsluit en vertaalt naar een veilige en plezierige werkomgeving. We stellen de VOMI Veilig systematiek na het project ter beschikking aan de sector. We willen de evaluatie van alle ervaringen dan graag delen tijdens een slotmanifestatie aan het einde van het jaar.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

K_Topic Veiligheid.indd 13

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:24

BRANDED CONTENT KEWAZO

Robotica maakt steigerbouw efficiënter en veiliger Er is in de industrie een groeiend tekort aan technisch personeel. Bovendien kiezen maar weinig technici voor het vak steigerbouw en is het werk vaak zwaar en repetitief. Daarom heeft start-up Kewazo de Liftbot ontwikkeld, een robotoplossing voor de steigerbouw. ‘Met onze robot besparen industriële dienstverleners als Altrad Services of Bilfinger gemiddeld 44 procent aan manuren’, stelt Jonas Lerchenmüller.

Kewazo wil met geavanceerde techno logie veiligere, efficiëntere en kostenef fectieve werkplekken creëren. ‘Dit doen we momenteel onder meer met onze Liftbot’, vertelt Jonas Lerchenmüller, business development manager van Kewazo. Liftbot is een compacte robot die in twintig minuten op elke stan daard modulaire steiger kan worden geïnstalleerd. Het compacte formaat en de snelle installatie maken de robot geschikt voor een breed scala aan steigerprojecten in de bouw, industriële installaties en scheepswerven, terwijl hij ook eenvoudig over de locatie kan worden verplaatst naar waar hij nodig is. ‘Onze Liftbot transporteert nu automa tisch steigerdelen bij projecten zoals tanks of kolommen die traditioneel

volledig manueel worden gebouwd. De robot werkt daarbij draadloos en heeft een batterijcapaciteit die voldoende is om een hele dag lang steigerelemen ten op hoogte te brengen. Tot honderd kilogram per loop.’

Veilige materiaalstroom Honderd kilogram laadvermogen lijkt in eerste instantie weinig, maar het levert meer voordelen op dan je op het eerste gezicht zou denken, vertelt Lerchen müller. ‘Meer dan vijftig proefprojecten hebben bewezen dat met toepassing van Liftbot bijna elk soort project met slechts drie steigerbouwers kan worden uitgevoerd: twee medewerkers bovenin en één beneden. Deze laat ste laadt de steigerdelen in de robot.

Onetouchtechnologie zendt de robot automatisch naar zijn bestemming met een snelheid van 42 meter per minuut. Zo kan het systeem in twee minuten worden volgeladen en op hoogte wor den gebracht. Twee steigerbouwers halen het materiaal eruit waarna ze het meteen kunnen assembleren.’ Ondertussen keert de Liftbot auto matisch terug naar beneden om weer te worden volgeladen. Dit proces leidt tot een constante materiaalstroom. Er is nooit te veel materiaal in één keer bovenin ter plaatse zodat de steiger bouwers het overzicht goed kunnen bewaren. ‘Daarnaast verlaagt het kleine aantal benodigde werknemers de kans op ongevallen, terwijl de robot ook de ergonomie van de steigerbouwers

FOTO’S: KEWAZO

Kewazo is in 2018 opgericht met de visie om bouwactiviteiten op locatie te digitaliseren met robotica en data-analyse. Het bedrijf combineert kennis en ervaring op het gebied van constructierobotica, civiele techniek, programmeren en business. Tegenwoordig is Kewazo een van de toonaangevende start-ups voor bouwrobotica ter wereld, met meer dan twintig medewerkers. Kijk voor meer informatie op www.kewazo.com

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

03 | 2022

31-07-20 14:43

X3_Branded content Kewazo.indd 14

18-05-2022 09:25

noodonderhoudsdiensten voor Liftbot, zoals klantondersteuning bij specifieke projecten om de meest efficiënte pres taties te garanderen

Benelux

Het compacte formaat en de snelle installatie maken de robot geschikt voor een breed scala aan steigerprojecten.

verbetert. De fysieke belasting voor steigerbouwers is enorm. Ze vervoeren maar liefst vijf ton steigermateriaal per dag wat op korte of lange termijn kan leiden tot schade aan hun lichaam. De Liftbot kan dit voorkomen’, stelt Lerchenmüller. ‘Kortom, dankzij de robot neemt de efficiëntie en veiligheid toe.’

tie van de activiteiten op de bouwplaats voor bouwmanagers en bedrijfseigena ren. Ook is een vergelijking met andere projecten op andere locaties mogelijk.

In eerste instantie richtte Kewazo zich op de Duitse markt, maar inmiddels heeft het ook voet aan de grond gezet in de Benelux. ‘Midden 2021 voerden we bij industrieel dienstverlener Altrad een pilot uit op een locatie in België, waar het systeem uitvoerig werd getest. Onmiddellijk werd de meerwaarde duidelijk ten opzichte van de traditio nele steigerbouwoplossingen. Na deze pilot heeft het bedrijf besloten om een exemplaar aan te schaffen. Afgelopen februari werd de Liftbot in een lopend project geïntegreerd. Onze robot ont last de steigerbouwers waardoor ze zich meer kunnen focussen op het bedenken van constructies en planningen.’ Ondertussen ontwikkelt Kewazo weer nieuwe concepten om veiligere, effi ciëntere en kosteneffectieve werk plekken te creëren. ‘Zo ontwikkelen we momenteel een gamification concept waarbij teams met elkaar kunnen ver gelijken hoeveel elementen ze hoe snel

‘Het kleine aantal benodigde werknemers verlaagt de kans op ongevallen, terwijl de robot ook de ergonomie van de steigerbouwers verbetert’

Dataplatform De hardware van de Liftbot is slechts één aspect dat werd ontwikkeld. Een tweede is het data analytics platform Kewazo Onsite. ‘Liftbot verzamelt operationele gegevens zoals de actuele steigerhoogte en de getransporteerde tonnen via een array van sensoren. Deze gegevens worden in realteam geana lyseerd en weergegeven op Kewazo Onsite en bieden volledige transparan

Jonas Lerchenmüller business development manager Kewazo

Hierdoor is geautomatiseerde project planning mogelijk en wordt de kosten efficiëntie inzichtelijk.’ Een derde pijler die de start-up biedt, is Kewazo Care, een pakket van training, engineering services en projectonder steuning. Dit omvat jaarlijkse en

hebben verplaatst. De best presterende teams krijgen prijzen, in de vorm van cadeau- of waardebonnen. We zien dit als een kans om motiverende prikkels te geven voor uitstekende prestaties. Dit alles terwijl de veiligheid gewaarborgd blijft.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X3_Branded content Kewazo.indd 15

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:25

BRANDED CONTENT BANG&CLEAN

PressureWave systeem verhoogt prestaties energiecentrales Als volwaardige speler werkt Bang&Clean al vele jaren wereldwijd met haar Pressure Wave systeem in onder andere de afvalbranche en grote energiecentrales. De techno logie kan echter op veel meer plekken worden ingezet voor veilige reiniging.

Afvalenergiecentrales, biomassacen trales en gasgestookte installaties spelen een belangrijke rol in de energie transitie. De circulaire energiebronnen kennen echter één groot nadeel; ze zijn gevoelig voor anorganische vervuilin gen. Deze hechten zich aan de bundel pakketten die de warmte van de ovens moeten omzetten in stoom. Daardoor neemt het rendement dermate af dat de energiebedrijven hun centrales regelmatig stilleggen om de vervuiling te verwijderen.

Dat moest anders, vond een afval verbrander in regio Rijnmond jaren geleden. De speurtocht naar een veilig, effectiever en kostenbesparend alternatief eindigde bij het Zwitserse Bang&Clean Technologies. ‘Normaal gesproken moet zo’n oven handmatig worden gereinigd’, zegt quality mana ger Raoul Hopman van Bang & Clean. ‘Dat betekent een oven uitzetten, laten afkoelen en stellingen bouwen om ver volgens mensen handmatig de reiniging uit te laten voeren. Dit is niet alleen

onveilig, maar levert ook productie verlies op.’ Het gepatenteerde reinigingssys teem van Bang&Clean verwijdert met druk- en geluidsgolven blokkades en aangehechte vervuiling in onder meer verbrandingsovens terwijl deze in bedrijf zijn. Dus zonder productie-uitval, tijdverlies en kosten voor af- en opsto ken. Het bedrijf garandeert hierdoor een hogere beschikbaarheid van de installatie en daarmee een directe kostenbesparing.

Katalysator

Een heat recovery steam generator (HRSG) voor en na reiniging met druk- en geluidsgolven.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Managing director Jerry Goud vertelt dat Bang&Clean Technologies anderhalf jaar geleden besloot de licentie in eigen beheer te nemen. Zijn team bedient het grootste deel van de biomassa-, afvale nergie- en gascentrales in de Benelux. ‘Als bedrijf zijn we jong, maar we hebben twintig jaar ervaring met deze techniek. In de afvalbranche zijn we dan ook al min of meer de standaard keuze gewor den voor het verwijderen van anorga nische vervuiling. We weten echter dat ook de petrochemische industrie kan profiteren van drukgolftechniek.’ Een mooi voorbeeld hiervan is de katalysatorwissel die het bedrijf ondersteunde in de reactor van een Italiaans chemiebedrijf. ‘De katalysator wordt daar op den duur zo hard dat mensen in speciale, gekoelde pakken moeten afdalen in de reactor om het

03 | 2022

31-07-20 14:43

X6_Branded content Bang and Clean.indd 16

18-05-2022 09:26

FOTO’S: BANG&CLEAN

eruit te bikken. Ook daar lukte het om via gedoseerde detonaties het mate riaal zo los te maken dat het er daarna vanzelf uitviel. Daarmee brachten we de wissel van veertien dagen handmatig werk terug naar drie dagen met onze PressureWave technologie. En dat terwijl de reactor inert werd gehouden met stikstof.’

‘Onze experts weten niet alleen hoeveel drukgolven waar het beste resultaat opleveren, maar ook hoe ze dat veilig kunnen uitvoeren.’ Jerry Goud managing director Bang&Clean Technologies

zeker in deze tijden met hoge gasprijzen geen verkeerde investering.’

Gasgestookte installaties Ook gasgestookte installaties kunnen volgen Hopman profiteren van de effi ciënte reinigingsmethode. ‘Gasgestook te installaties hebben nog wel eens last van corrosie, met name roestvorming tussen de vinnen, en vervuiling van zwa vel. Daardoor kan de warmtegeleiding behoorlijk afnemen en levert de turbine een hogere tegendruk. Veel bedrijven denken er niet eens aan om dit pro bleem aan te pakken, maar de kosten van de ingreep zijn vele malen lager dan het verlies van de productie. Dat is

Veilig Veiligheid speelt vanzelfsprekend een belangrijke rol in de industrie. Pressure Wave technologie voorkomt onveilige situaties door vuil veilig en tijdig te ver wijderen. Goud: ‘Een verstopte e-filter kan gevaarlijk zijn omdat het stof voor kortsluiting kan zorgen. Dit is relatief eenvoudig te voorkomen door het stof tijdig te verwijderen met een aantal detonaties.’ Natuurlijk kunnen bedrijven ook volledig handmatig reinigen, maar veel bedrijven

De PressureWave reinigingsmethode is primair geschikt voor complexe installaties waarin producten worden verbrand en stoom wordt gewonnen. De druk- en geluidsgolven verwijderen de rendement verlagende vervuiling in warmteoverdrachtkamers. TNO onderzocht het systeem op effectiviteit en ontwikkelde een berekeningsmethode waarmee de techniek heel nauwkeurig en veilig is af te stemmen op verschillende soorten installaties en omgevingen. Daardoor is de kans op schade uitgesloten, anders dan bij andere beschikbare technieken. Deze techniek wordt inmiddels wereldwijd toe gepast en heeft nog nergens schade toegebracht aan installaties of personeel.

willen liever zo weinig mogelijk men sen in besloten ruimtes laten werken, weet Goud. ‘Met deze drukgolftech niek verkort je de doorlooptijd van het handmatig reinigen en daarmee ook de belasting op de mens. Dat neemt natuurlijk niet weg dat je moet weten wat je doet. ‘Wie een gasmengsel wil laten detoneren in een werkende oven van 1.200 graden Celsius moet wel op de hoogte zijn van potentiële risico’s. Als de onderdruk in de installatie is weggevallen, kan je alsnog een gevaarlijke situatie krijgen. Onze experts weten niet alleen hoeveel drukgolven waar het beste resultaat opleveren, maar ook hoe ze dat veilig kunnen uitvoeren.’ Dat het bedrijf veilig werkt, blijkt uit de veiligheidsprijs die het won bij een van haar opdrachtgevers. ‘Ze waardeerden met name de manier waarop we met veiligheid omgaan. Je werkt toch vaak in het hart van een bedrijf, dus willen ze terecht weten wat de risico’s zijn en welke maatregelen we nemen om die te voorkomen. Die informatie delen we graag.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X6_Branded content Bang and Clean.indd 17

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:26

ILINQS FESTIVAL

Techniekhelden stellen zich voor

De industrie en andere technische sectoren Gaby op ’t Holt, BioBTX Het voordeel als je jong bij een starter in dienst komt, is hebben veel techniekhelden nodig. Zeker nu dat je kunt meegroeien met het bedrijf zelf. En dat ziet de transitie en digitalisering om steeds meer en twintigjarige Gaby op ’t Holt zeker zitten. Nu zit ze aan de andere expertises vragen. Industrielinqs wil knoppen van een proefinstallatie die als model dient voor daarom helden uit de techniek in het zonnetje de fabriek die vanaf dit jaar wordt gebouwd op Chemie zetten. Gaby op ’t Holt (BioBTX), Dio Kip (SPIE), Park Delfzijl. Daar gaat BioBTX afvalplastic omzetten in de chemische bouwstenen benzeen, tolueen en xyleen (BTX). De Christian Spruijt (Huntsman) en Mateusz van Strien (Omexom) zijn al techniekhelden, maar eerste fase van de fabriek moet al in 2024 draaien en in 2027 moet de volledige fabriek operationeel zijn. Een investering van tijdens iLinqs, Festival van de Industrie wordt in totaal tachtig miljoen euro. pas bekend wie dé Techniekheld van het Jaar Uiteindelijk wil het bedrijf elk jaar 50.000 ton plastic verwerken. 2022 wordt. En daaraan wil Gaby op ’t Holt graag meewerken. ‘Ik heb altijd

David van Baarle

graag met mijn handen willen werken’, zegt Op ‘t Holt. ‘Ik ging ook wel eens met mijn vader mee, die ook operator is. Toen een dansopleiding er niet inzat en ook de fotografie-opleiding geen plaats meer had, leek de MBO-opleiding voor procesoperator me wel wat. Dat bleek meteen de beste keuze van mijn leven.’ Op ‘t Holt kwam in een klas met bijna alleen maar jongens terecht. Er was slechts één ander meisje. ‘Ik had het vanaf het

‘Toen ik bij BioBTX kwam, bleek ik juist de chemische richting erg interessant te vinden.’

FOTO: WIM RAAIJEN

GABY OP ’T HOLT PROCESOPERATOR BIOBTX

Tijdens haar studie dacht Gaby op ‘t Holt dat het mechanische gedeelte van de industrie haar meer trok.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

I_Techniekhelden.indd 18

begin af aan erg naar mijn zin. Ik heb ook het gevoel dat heel veel andere vrouwen het leuk zouden vinden, maar dat het van huis uit niet echt wordt gestimuleerd. Dat is best jammer. Er was zelfs een leraar die zei dat het niet voor mij was weggelegd. Dat gaf me alleen maar extra motivatie. Ik dacht: Nu ga ik bewijzen dat ik het wel kan. Dat het me is gelukt kan ook een voorbeeld zijn voor andere vrouwen. Daar wil ik me heel graag sterk voor maken.’ Tijdens haar studie dacht Op ‘t Holt dat het mechanische gedeelte van de industrie haar meer trok. ‘Maar toen ik hier kwam, bleek ik juist de chemische richting erg interessant te vinden. Tegen het einde van mijn stage, einde zomer afgelopen jaar, gaf ik aan dat ik graag wilde blijven. Dat kon gelukkig. Ik ben nu de enige procesoperator hier. Dus ik zit aan de knoppen. Ik voel me helemaal op mijn plaats. Rijbewijs? Nee, dat heb ik nog niet. Dus ik bestuur eerder een chemische installatie dan een auto.’

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:27

Spr Dan

FOTO: SPIE

‘Ik zou het leuk vinden om in de toekomst een team van MBO’ers aan te sturen.’ DIO KIP JUNIOR TECHNICUS SPIE Als junior technicus voert Dio Kip dagelijks testen uit op zogenoemde

Dio Kip, SPIE

instrumentele veiligheidssystemen.

Als Dio Kip begint te vertellen, hoor je dat hij zijn passie heeft gevonden. ‘Ik was altijd al bezig met techniek, wilde weten hoe zonnepanelen werken en keek vaak naar televisieprogramma’s als MythBusters. Ik heb mijn middelbare school niet afgemaakt, maar ben gelijk begonnen met de beroeps opleidende leerweg. Op die manier haalde ik mijn MBO I, 2, 3 én 4 diploma’s en nu sta ik op het punt een HBO-opleiding te beginnen.’ Als junior technicus voert Kip dagelijks testen uit op zogenoemde instrumentele veiligheidssystemen. ‘We halen ’s morgens eerst de vergunningen op en bespreken met de procesoperator welke werkzaamheden we moeten uitvoeren. Na de omgeving veilig te hebben gesteld, kunnen we de signalen van de beveiligingssystemen testen en valideren. Omdat je de ene keer een motor test en de andere keer bijvoorbeeld een transmitter, kom je steeds op andere plaatsen in fabrieken. Daarna komt het op het eerste gezicht saaiste gedeelte van het werk: het invullen van de papieren. Maar

juist dit deel is heel belangrijk omdat je daarmee vastlegt of de beveiliging functioneert en regelt dat er ook iets wordt gedaan met je bevindingen.’ Kip denkt ook al aan de volgende stappen. ‘Hoewel ik dit werk heel leuk vind, zie ik mezelf niet tot mijn 67ste in het veld werken. Ik zou het leuk vinden om in de toekomst een team van MBO’ers aan te sturen. Ik denk dat de combinatie van mijn praktische ervaring met de theoretische bagage van een HBO-opleiding meerwaarde biedt voor de industrie. Je wilt immers niet alleen storingen oplossen, maar je ook verdiepen in de oorzaak van die storingen. Daarvoor heb je wat meer theoretische bagage nodig, maar praktijkervaring helpt natuurlijk ook mee. Bovendien stuur je een team aan dat de activiteiten moet uitvoeren die je zelf ook ooit hebt gedaan. Die ervaring kan je mooi meenemen.’

FOTO: WIM RAAIJEN

Christian Spruijt, Huntsman

Christian Spruijt is betrokken bij grotere projecten, vaak gericht op verbetering van de besturing van bestaande fabrieken.

Op de middelbare school wilde het niet zo vlotten. Daarom was Christian Spruijt blij dat hij Vapro B haalde bij de bedrijfsschool van Shell Pernis. In die tijd nam uitzendbureau Randstad de opleiding over. Via deze organisatie kwam hij in 2003 terecht bij Huntsman. Eerst ingeleend, gevolgd door een vast dienstverband. In 2010 haalde hij Vapro C. Elke keer als hij een overstap maakte naar een andere fabriek op de Huntsman-site leerde hij weer bij. Totdat hij rond 2015 zo ongeveer alles wel had gezien als procesoperator. Inmiddels was hij ook al zijn HBO-opleiding chemische technologie aan het afronden. ‘Mijn afstudeerscriptie wordt trouwens ook uitgevoerd bij Huntsman. Ik had een oplossing gevonden voor de vorming van een vervuilende stof in een van de processen.’ Het was duidelijk tijd voor een nieuwe stap en die vond hij ook weer binnen het chemiebedrijf. Hij werd projectmatig operator. Dus niet van één fabriek, maar hij kon zijn kennis en ervaring inbrengen bij meerdere nieuwbouw- en verbeterprojecten. www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

I_Techniekhelden.indd 19

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:27

Advertenties.indd 20 basis advertentie A4 NL contouren.indd 1

18-05-2022 09:08 26-08-20 10:30

Spr Dan

Als operator kijk je immers anders naar een nieuwe installatie of een voorgestelde verbetering dan bijvoorbeeld een engineer. ‘Ik kan met mijn ervaring beoordelen of voorgestelde oplossingen gaan werken in de praktijk. Of ze wel praktisch haalbaar zijn.’ Zo raakte Spruijt in 2015 betrokken bij een migratie van de procesautomatisering van de MDI-2, het kloppend hart van de Rotterdamse site. ‘De fabriek ging bij de besturing volledig over naar een nieuw platform, Delta V. Ik merkte dat automatisering me erg boeide. En dat mijn kijk daarop ook welkom was. Ik benader de besturing van de fabriek vanuit de blik van een operator en vanuit de chemische technologie. Daardoor kan ik snel zien of iets werkt in de praktijk.’ Inmiddels is Spruijt betrokken bij grotere projecten, vaak

‘Ik kan met mijn ervaring beoordelen of voorgestelde oplossingen gaan werken in de praktijk.’ CHRISTIAN SPRUIJT PROJECTMATIG OPERATOR HUNTSMAN

gericht op verbetering van de besturing van bestaande fabrieken. Voor MDI-2 heeft hij grotendeels de besturing herschreven waardoor de chemische verhoudingen beter worden behouden. En bovendien is de bestuurbaarheid verbeterd. Ook is de fabriek nu beter voorbereid op slimmere manieren van besturen.

Als zeventienjarige stond Mateusz van Strien op de stoep bij Omexom, één van de merken van VINCI Energies. Te jong om in het veld aan de slag te gaan, maar oud genoeg om elektrische besturingspanelen in elkaar te zetten. ‘Leren hoe je een technische werktekening leest, hoe een elektrisch schema in elkaar zit en dat vertalen naar een besturingsinstallatie. Allemaal in een omgeving waar voldoende begeleiding aanwezig is, waardoor er ruimte is om te leren én om fouten te maken. Want daar leer je misschien nog wel het meeste van.’ Van Strien denkt dat hoogspanningstechniek om een andere werkwijze vraagt en daarom ook om een bepaald type mens. ‘Je weet dat een installatie onder hoogspanning kan staan. Je moet dus voorzorgsmaatregelen nemen voordat je aan het werk gaat. Als het fout gaat, zijn de gevolgen niet te overzien. Gelukkig heb ik zelf nog nooit ernstige ongevallen meegemaakt. Dat is te danken aan het hele team. Samen zijn we alert en gaan we heel serieus om met alle veiligheidsvoorschriften.’ Uiteindelijk haalt Van Strien de meeste voldoening uit een complex project waaraan iedereen in het team zijn of haar steentje bijdraagt. ‘Ik heb als monteur, maar ook als voorman

‘Ik haal de meeste voldoening uit een complex project waaraan het hele team een steentje bijdraagt.’ MATEUSZ VAN STRIEN CLIËNTMANAGER OMEXOM

en projectleider diverse projecten mogen uitvoeren en begeleiden. Je komt zo op plekken waar anderen niet snel zullen komen, zoals grote hoogspanningsinstallaties die je langs de snelweg ziet. Maar ook grote petrochemische bedrijven werken met gigantische hoeveelheden stroom om hun installaties draaiende te houden.’ Van Strien kreeg via een ‘professional programma’ de mogelijkheid om een realiseerbaar verbetervoorstel te

FOTO: DAVID VAN BAARLE

Mateusz van Strien, Omexom

Mateusz van Strien denkt dat hoogspanningstechniek om een andere werkwijze vraagt en daarom ook om een bepaald type mens.

bedenken en te presenteren aan het management. ‘Ik stelde voor om een leerplek te ontwikkelen waar jongeren en zijinstromers alle aspecten van het vak hoogspanning konden leren, in een veilige werkomgeving. Er werd zo enthousiast gereageerd op mijn plan dat ik een ‘go’ kreeg. We hebben er toen gelijk voor gekozen de doelgroep uit te breiden. Ook mensen die al jaren in het vak zitten, moeten de kans krijgen zich verder te verdiepen. Het resultaat is Omexom Institute, een combinatie van e-learning, virtual reality, theorie en handson praktijkonderwijs. Voor laatstgenoemde hebben we zelfs een in-house hoogspanningsinstallatie gebouwd. Omexom Institute biedt nu verschillende opleidingen en trainingen aan. De eerste cursisten hebben inmiddels hun certificaat ontvangen.’

Festival van de Industrie Wie wordt woensdagmiddag 22 juni tijdens het iLinqs Festival van de Industrie de Techniekheld van het Jaar 2022? Schrijf nu in voor het evenement via www.ilinqs.nl en stem mee!

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

I_Techniekhelden.indd 21

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:27

ILINQS FESTIVAL

Kortere kringlopen verlichten waterstress Fritesproducent Lamb Weston / Meijer is voor zowel zijn grondstoffen als zijn productie afhankelijk van zoet water. Aangezien het bedrijf in een waterstressgebied ligt, moet het bedrijf creatief omgaan met de schaarse bronnen. Daarvoor kijkt het niet alleen naar waterhergebruik en grondstofterugwinning in de eigen productie, maar ook naar samenwerking in de keten.

David van Baarle

Dat ook Nederland een waterstressgebied is, merkten onder andere aardappeltelers in 2018. Met name degenen die aardappels teelden voor de fritesproductie. Door de aanhoudende droogte in de zomer waren de aardappels veel kleiner dan normaal. Fritesproducent Lamb Weston / Meijer moest zijn klanten dan ook mededelen dat de specificaties van aardappelproducten werd aangepast. Gelukkig begrepen de klanten wel dat hier sprake was van overmacht, maar het geeft aan dat de toegang tot schoon zoet water minder vanzelfsprekend is geworden. Mariska van Dalen, Sustainability by Design manager bij Lamb Weston / Meijer heeft water dan ook bovenaan de duurzame agenda staan. ‘Omdat onze belangrijkste grondstof zo afhankelijk is van water, kunnen we het ons niet veroorloven water te verspillen in de verwerking van de aardappels. Zeeland is van oudsher een waterstressgebied vanwege de zilte bodem en dus zette Lamb Weston / Meijer al in 2011 water op de eerste plek in de duurzaamheidsagenda. Het doel was om in 2020 de inname van drinkwater met de helft te reduceren. Helaas dwongen de omstandigheden ons om die doelstelling door te schuiven naar 2030.’ Die omstandigheden waren deels technisch van aard en deels economisch. Van Dalen: ‘We kozen in onze vestiging in Kruiningen voor een innovatief systeem dat afvalwater zodanig kan zuiveren dat we het weer als proceswater kunnen inzetten. We halen daarbij waardevolle stoffen uit het water. In de voorzuivering is dat enerzijds vet dat wordt ingezet voor biodiesel en anderzijds grijs zetmeel dat wordt ingezet voor vergisting en in de toekomst als diervoerder. In de aerobe en anaerobe zuivering winnen we methaan, dat we inzetten als biogas, fosfaat in de vorm van struviet en stikstof uit het water.

Waterhergebruik

Watervisie Tijdens Watervisie op 22 juni brengt Mariska van Dalen een talk over over de kracht van de innovatieketen. Daarna discussieert ze verder over waterstress en waterhergebruik met David Moed van Evides Industriewater en André Mepschen van Water Alliance. Het congres Watervisie is dit jaar onderdeel van het iLinqs Festival van de Industrie. Kijk voor meer informatie over het programma op www.ilinqs.nl

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

M_Waterproject.indd 22

Het slib dat overblijft, gaat naar een nabezinktank voor de scheiding van water en slib. Dankzij deze configuratie is er slechts een kleine extra stap nodig om het water weer op drinkwaterkwaliteit te krijgen. ‘Met technologiepartner Evides Industriewater kozen we ervoor om een microfilter, utrafiltratiestap, reverse osmose-installatie en UV-desinfectie aan te sluiten op het water dat voorheen werd geloosd. De enige uitdaging voor een biologische zuivering was dat de verhouding tussen zetmeel en suiker door het seizoen heen nog wel eens verschilt. Door die fluctuaties bleek het lastig te zijn om het systeem goed in te regelen en hebben we tijd nodig gehad om al het water te verwerken. Het goede nieuws is dat we dat wel steeds beter onder de knie krijgen. Maar we zijn er nog niet.’ Daar komt bij dat water eigenlijk nog veel te goedkoop is. ‘De

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:28

Spr Dan

FOTO’S: LAMB WESTON / MEIJER

Water is eigenlijk nog veel te goedkoop. Bij de huidige waterprijzen is de businesscase niet rond te rekenen.

businesscase is bij de huidige prijzen niet rond te rekenen. In sommige gevallen lukt het wel om kleine kringloopjes te maken. Zo is ons waswater nog redelijk eenvoudig te hergebruiken. En als we warmte of ingrediënten kunnen terugwinnen, valt de businesscase alweer een stuk gunstiger

‘Wat de een er niet in stopt, hoeft de ander er niet uit te halen.’ MARISKA VAN DALEN SUSTAINABILITY BY DESIGN MANAGER LAMB WESTON / MEIJER

uit. Maar puur op waterhergebruik blijft het lastig om stromen economisch aantrekkelijk terug in het proces te brengen. Dat houdt ons overigens niet tegen om ook andere stromen te onderzoeken. Zo zijn we al redelijk ver gevorderd om blancheerwater te hergebruiken in het proces. Omdat we daar ook warmte kunnen terugwinnen kan dat gunstig uitpakken voor onze CO2-emissiedoelen.’

Keten vergroten Intussen kijkt Van Dalen ook op een andere manier naar de waterbalans. ‘We zijn betrokken bij het Europese onderzoeksprogramma Fresh4Cs dat alternatieve waterbronnen zoekt in kustgebieden. We halen nu nog voedingsstoffen uit ons afvalwater, maar wellicht kan een teler die voedingsstoffen juist goed gebruiken. Dan bieden we niet alleen een alternatieve waterbron, maar hoeft een teler ook minder te bemesten.’ Eén ding geeft het project een voorsprong; de benodigde landbouwleiding beheert Evides al. Maar er zullen ook bassins nodig zijn om het water te kunnen opslaan. ‘Dat betekent

dat iemand moet investeren in opslag van het water, en de agrariërs zelf staan nu niet direct te springen. De vraag is dan ook wie daar wel toe bereid is. De Provincie en het Rijk willen graag dat de industrie zijn wateronttrekking tempert. Zij bieden faciliteiten in de vorm van subsidies. Het waterschap lijkt vooral nog te worstelen met gebrek aan data en telers hebben niet altijd een opvolger waardoor investeringen op een laag pitje staan.’

Cascaderen Van Dalen ziet wel een nieuwe trend ontstaan van grensoverschrijdende samenwerking. ‘Door water te cascaderen kun je verschillende kwaliteiten water efficiënter inzetten waar ze het beste aansluiten op de behoefte. Hoe meer partijen meedoen, hoe meer kansen dat biedt om bijvoorbeeld stromen te mengen. We onderzoeken nu bijvoorbeeld ook of we koudere, alternatieve waterstromen kunnen mengen met ons effluentwater. Dan zouden we geen koelstap hoeven te ontwerpen alvorens het te lozen.’ Zo’n samenwerking vraagt wel om meer communicatie en informatie-uitwisseling, merkt Van Dalen. ‘Water is niet alleen van levensbelang, het draagt ook alles wat we doen. Zowel de positieve als negatieve stoffen vinden we terug in de waterstromen. Wat de een er niet in stopt, hoeft de ander er niet uit te halen. Bedrijven, waterschappen, boeren, tuinders en andere schakels van de waterketen zullen zich bewust moeten worden van het belang van de keten, die soms zwaarder weegt dan de individuele belangen. Zo’n cultuuromslag vergt tijd en ook de flankerende weten regelgeving zal moeten meegroeien met de circulaire watereconomie. Nu wordt de korte kringloop nog tegengehouden doordat water lozen op een sloot duurder is dan op de Westerschelde. Bovendien is het niet heel eenvoudig om het predicaat drinkwater te krijgen voor circulaire stromen. Gelukkig zien we steeds meer politieke interesse voor de circulaire economie.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

M_Waterproject.indd 23

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:28

BRANDED CONTENT NATIONAAL ENERGIE TRAINEESHIP

‘Transitie heeft jonge mensen nodig die grotere verbanden leggen.’ De energietransitie vraagt om goed opgeleide jonge mensen met een brede blik. Zeker in de industrie. Drie young professionals vertellen hoe zij ieder vanuit hun eigen terrein bezig zijn met de toekomst van de industrie. En hoe het netwerk van het Nationaal Energie Traineeship ze daarbij meer context geeft.

‘Ik kan best jaloers worden op wat de trainees nu al meekrijgen’, zegt Rob Kreiter, directeur van TKI Energie en Industrie. ‘Ze leggen in twee jaar tijd een brede basis. Daar heb ik zelf op eigen houtje veel langer over moeten doen.’ Binnen het Nationaal Energie Trainee ship komen young professionals van verschillende werkgevers bij elkaar voor trainingen, coaching, excursies en gastcolleges. Ze trainen professionele vaardigheden, werken samen aan uitda gende projecten en leren vooral veel van elkaar. Kreiter: ‘Dat is heel goed voor mij als opdrachtgever. Het is belangrijk om aan goed opgeleid personeel te komen. Je zou kunnen zeggen dat je ze elke vrijdag kwijt bent, maar die investering verdient zich dubbel en dwars terug.’

Grotere verbanden Als directeur van TKI Energie en Indus trie kijkt hij vooral breder dan dat. ‘De

trainees leren skills aan die van belang zijn voor de energietransitie. Bovendien is het netwerk heel belangrijk. Vanaf het begin wordt ze ingeprent dat ze onder deel zijn van een groter geheel. Een bedrijf dat een trainee in dienst heeft, heeft daarmee ook toegang tot een heel netwerk.’ Dat jonge mensen door het programma veel meer meekrijgen, is zeer bruikbaar, benadrukt Kreiter. ‘Voorheen bena derden we de energietransitie vooral eendimensionaal. We zien gelukkig steeds meer het grotere systeem. Mijn generatie bekijkt dat systeem echter nog steeds vooral vanuit één discipline. Daarom is het niet altijd gemakkelijk om over grenzen heen te kijken. Maar dat is wel nodig. Want er zijn ook belangrijke transities gaande op het gebied van grondstoffen en bijvoorbeeld voeding. Je hebt steeds meer mensen nodig die grotere verbanden kunnen leggen.’

Het Nationaal Energietraineeship brengt jonge talenten vanuit alle disciplines over de volle breedte van de keten bij elkaar in één groot netwerk. Gedurende het twee jarige traineeship werkt een trainee in wisselende groepssamenstelling aan projec ten bij verschillende organisaties. De trainees leren op deze manier over grenzen kijken, grenzen van organisaties, grenzen van rollen en functies, hun eigen grenzen. Tegelijkertijd bouwen ze, door deze integrale aanpak, samen met de deelnemende organisaties aan een netwerk over de gehele keten van de energietransitie. Organi saties die met trainees deelnemen, worden automatisch onderdeel van het netwerk. Meer informatie: www.nationaalenergietraineeship.nl.

www.industrielinqs.nl

X2_Branded content.indd 24

andere posities terecht komen, hebben we meer context.’

Industry 4.0 De trainees zelf zien dat ook zo. Ze zijn zich ervan bewust dat ze nu en mogelijk straks nog meer in de kern van grote transities staan. ‘Nu al, maar ook later als we mogelijk op andere posities terechtkomen, hebben we meer con text’, is de overtuiging van trainee Dewi Mooij. ‘Het is sowieso heel leerzaam om met andere trainees op te trekken, door je ervaringen te delen.’ Dewi Mooij begeleidt bij het Institute for Sustainable Process Technology (ISPT) projecten op het gebied van industry 4.0. Ze moet nog wel eens uitleggen wat onderwerpen als kunstmatige intelli gentie, digital twins, predictive main tenance met energietransitie te maken

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Dewi Mooij: ‘Later als we mogelijk op

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:29

hebben. Haar antwoord is duidelijk. ‘Digitalisering is een thema dat dwars door alles heen snijdt. En het raakt zeker ook aan de energietransitie.’ Met de huidige rekenkracht van computers is het bijvoorbeeld mogelijk nog beter te bepalen waar winst te behalen is op het gebied van energie-efficiëntie. Bij de projecten die ze coördineert, merkt ze dat de uitdagingen op het menselijke vlak vaak groter zijn dan in de techniek. Technisch is al veel meer mogelijk dan feitelijk wordt toegepast. Digitalisering vraagt ook om cultuurver andering. Ze houdt zich daarom bezig met zogenoemde learning communities. Dewi: ‘Wat betekent industry 4.0 bij voorbeeld voor toekomstige generaties talenten? Zo ontwikkelen we een pro gramma voor HBO-opleidingen. Of het Traineeship zelf ook een voorbeeld is van een learning community? Misschien kun je dat wel zo stellen, ja.’

Levenscyclus-analyses Ook Antonie de Haas heeft veel profijt van het netwerk van trainees. Elke vrij dag gaat hij er met plezier heen. ‘Tijdens de trainingen krijg je een idee van hoe

anderen hun uitdagingen aangaan, daar leer je veel van. En je leert vooral ook beter te communiceren. Voor sociale vaardigheden is tijdens je studie niet altijd genoeg tijd en aandacht.’ Antonie coördineert projecten voor ISPT èn TKI. Koolstofprojecten, zoals hij ze noemt. Bijvoorbeeld Steel2che micals. De staalindustrie heeft veel koolstofhoudende restgassen, zoals koolmonixide en kooldioxide. Ver schillende consortia onderzoeken de mogelijkheden om deze restgassen om te zetten in chemische bouwstenen. Staalbedrijf ArcelorMittal en chemie bedrijf Dow zitten in zo’n consortium, samen met onder andere de Universi teit van Gent. En ook ISPT draagt een steentje bij, vooral coördinerend. ‘Het is mijn taak om een levenscyclus-analyse uit te voeren.’

Andere inzichten Antonie de Haas is er zich zeer van bewust dat de samenleving aan de vooravond staat van een enorme transi tie. De contouren worden steeds meer zichtbaar. Bijvoorbeeld op het gebied van waterstof. ‘Bij ISPT is een ontwerp gemaakt van een groene waterstof fabriek van 1 gigawatt.’ Een enorme sprong als je weet dat de grootste groe ne waterstofinstallatie in Europa een capaciteit heeft van 10 megawatt. Hij vindt de interactie binnen het trainee-programma heel inspirerend. ‘Ik spreek daardoor ook mensen die in andere sectoren werken. En dan krijg je soms heel andere inzichten. Het is heel goed om de visies van anderen te zien en te begrijpen waar mogelijke belangenconflicten liggen.’

Chemie Antonie de Haas: ‘Heel goed om de visies van anderen te zien en te begrijpen waar mogelijke belangenconflicten liggen.’

Trainee Paco Rutten leert door het netwerk de complexiteit van de ener gietransitie respecteren. ‘Dat gebeurt

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Paco Rutten: ‘Ik leer door het netwerk de complexiteit van de energietransitie te respecteren.’

vanzelf als je elke vrijdag mensen treft die in een ander domein van de transitie werken. Denk bijvoorbeeld aan RVO of een waterschap. Zij maken ook deel uit van de totale energiebalans. Bij ISPT krijg ik een slechts een deeltje mee.’ Bij ISPT is Paco Rutten betrokken bij twee programma’s gericht op thema’s die voor de toekomst van de chemische industrie zeer belangrijk kunnen zijn: circulaire plastics en elektrisch kraken. En hij ontwikkelt al een duidelijke visie. ‘Er ligt misschien wel te veel nadruk op het terugbrengen van afvalplastics naar basisbouwstenen voor de chemie. Er zijn heel veel meer mogelijkheden.’

Uitdaging van de transitie En dan de elektrische kraker. Rutten: ‘Goed dat Shell en Dow daar nu serieus over nadenken.’ Samen met deze twee giganten en TNO onderzoekt ISPT de mogelijkheid om aardgasbranders van chemische krakers te vervangen door elektrische verwarmingselementen. Met duurzaam opgewekte stroom helpt dat de uitstoot van de etheenproductie sterk te verlagen. Volgens Paco Rutten gaat de industrie er in de toekomst echt anders uitzien. ‘Een belangrijk deel van de installaties worden vervangen door nieuwe, veel duurzamere fabrieken. Die bijvoorbeeld elektrisch worden aangedreven.’ Zelf voelt hij sterk de uitdaging van de tran sitie. Hij wil daar graag ook onderdeel van zijn. ‘Door in deze sector bezig te zijn, kan ik eraan bijdragen.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X2_Branded content.indd 25

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:29

BRANDED CONTENT BILFINGER

‘Boeien en binden van goede vakmensen is onze kracht’ Vakmanschap en veilig werken zijn al jaren topprioriteiten bij Bilfinger. Het Skills Center dat het bedrijf heeft opgericht, werpt zijn vruchten af. ‘Een investering in zowel vak bekwaamheid als betrokkenheid van onze werknemers betaalt zich dubbel en dwars terug’, zegt Rob Engelaar.

‘Onze medewerkers zijn het kapitaal van ons bedrijf. Ze bepalen het niveau van onze dienstverlening’, weet Rob Engelaar, COO van Bilfinger. ‘Het goed onderhouden van het vakmanschap van onze mensen zorgt enerzijds voor de aantrekkelijkheid van ons bedrijf voor vakkrachten om bij ons te komen werken. Anderzijds hechten opdrachtgevers veel waarde aan goed onderhouden vakmanschap met intrinsieke aandacht voor veiligheid. Door hierin uit te blinken kunnen we ons onderscheiden van anderen. Daarom besteden we veel aandacht aan zowel het aantrekken van nieuw personeel, als het blijven boeien en binden van onze medewerkers en het uitstralen naar onze opdrachtgevers dat wij voor vakmanschap staan.’ ‘We hebben ons als doel gesteld om het werken aan vakmanschap meer centraal te organiseren en borgen via het Bilfinger Skills Center’, vult Sjoerd Trouwee, HR-manager Nederland aan.

‘Hiervoor hebben we diverse middelen ter beschikking, zoals assessments, onboardings, opleidingen, trainingen, fieldchecks en coaching- en continous learning-programma’s. We willen onze medewerkers in al onze disciplines – van steigerbouwers, lassers en rope- access-specialisten tot conserveerders en isolatiemonteurs – verder scholen en ontwikkelen.’

tie is tussen wat het onderwijs aanleert en wat het bedrijfsleven nodig heeft. Scholen hebben vaak ook niet de juiste moderne accommodatie of apparatuur ter beschikking. Wij vinden het belangrijk dat vóór pas afgestudeerden aan de slag gaan, ze gewapend zijn met voldoende kennis en vaardigheden om in de praktijk op een veilige manier vakbekwaam werk kunnen afleveren.’

Discrepantie

Technici werven

Bilfinger heeft diverse opleidingscentra, verspreid over België en Nederland. Jens de Wael, HR-manager in België geeft aan waarom interne bijscholing zo belangrijk is. ‘Een van onze pijlers is het opleiden van stagiairs en pas afgestudeerden. Om het met een boutade te zeggen: Als een lasser na zeven jaar beroepsopleiding zijn diploma op zak heeft, gaan wij hem of haar in zes maanden écht leren lassen. Ik wil hiermee zeggen dat er vaak nog een discrepan-

Jongeren aantrekken is echter geen eenvoudige opgave op het moment. Trouwee: ‘Voor verschillende disciplines, zoals piping en mechanical, is een vooropleiding vereist. Maar ook daar zien we dat het moeilijk is om nieuwe mensen aan te trekken. Het is moeilijk, maar niet onmogelijk. Ons Skills Center kan hierbij een belangrijke rol spelen. We kunnen ermee laten zien dat we investeren in vakmanschap en mensen warm maken om bij ons te komen werken. Ze weten, voelen en merken concreet dat wij interesse hebben in hun ontwikkeling. Voor elke discipline hebben we daarom concrete loopbaanpaden of doorgroeitrajecten uitgestippeld. Juist die elementen maken dat wij als werkgever in deze moeilijke markt toch aantrekkelijk kunnen zijn, voor zowel nieuwe werknemers als voor medewerkers met een langere staat van dienst. We moeten blijven boeien en binden.’

Bilfinger is een multidisciplinaire partner voor projecten en onderhoudswerkzaamheden aan industriële assets. Daarbij staan veiligheid en innovatieve oplossingen centraal. Het Bilfinger Skills Center heeft drie opleidingslocaties met elk hun eigen aandachtsgebied. Bij het Opleidingscentrum Roosendaal staat onboarding en assessment van steigerbouwers en isolatiemonteurs centraal. Het Opleidingscentrum Zwijndrecht concentreert zich op de opleiding van lassers, pijfitters en elektromonteurs. En in Bergschenhoek draaien de trainingen om rope access en werken op hoogte.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

03 | 2022

31-07-20 14:43

X4_Branded content BIS.indd 26

18-05-2022 09:30

FOTO: BILFINGER

Voor elke discipline heeft Bilfinger concrete loopbaanpaden of doorgroeitrajecten uitgestippeld, om te blijven boeien en binden.

De Wael vervolgt: ‘Neem opnieuw het voorbeeld van de opleiding voor lassers. Zij beginnen met bepaalde kerncompetenties en leren doorheen de tijd om zich andere lasprocessen eigen te maken met andere toevoegingen, legeringen of diktes van buizen. Ze gaan zich verder bekwamen tot een specialist in hun vakgebied. Dat is een traject van lange adem, maar daarmee promoot je ook de ontwikkeling van de medewerker zelf. Kijk naar de piramide van Maslow, waarbij zelfontplooiing helemaal boven in de piramide staat als het hoogste goed, gevolgd door erkenning, sociale

maar juist als een kans. We nodigen werknemers uit om hun vakmatige skills opnieuw te toetsen, zodat we waar nodig kunnen bijschaven of hen kunnen stimuleren zich verder te ontwikkelen. Op die manier kunnen ze nog meer uitblinken in hun vakgebied. We proberen altijd het beste uit al onze werknemers te halen.’

Veiligheid Vakspecialisme heeft bij ons prioriteit, zegt Engelaar. ‘Ingebed daarin zit uiteraard ook het veiligheidsbewustzijn en het feit dat veiligheid in werken altijd

‘Bijscholen wordt niet zozeer gezien als een verplichting of controle, maar juist als een kans.’ Sjoerd Trouwee HR-manager Nederland Bilfinger

behoefte, bestaanszekerheid en primaire fysieke behoeften. We vinden dat we er als bedrijf aan moeten bijdragen om de top van die piramide te kunnen bereiken.’ Vaste werknemers zelf reageren in elk geval positief op deze aanpak, stelt Trouwee. ‘Bijscholen wordt niet zozeer gezien als een verplichting of controle,

op nummer 1 staat. We besteden bij de trainingen, opleidingen en onboarding daarom niet alleen aandacht aan vakmatige skills maar willen het veiligheidsbewustzijn verder laten groeien. Het Bilfinger Skills Center benutten we dus ook om het motto van veiligheid in de industrie goed weg te zetten. Vaak is het een kwestie van herhaling en opfris-

sen. Daarnaast bieden we medewerkers een luisterend oor om na te gaan wat hun visie is en of zij ideeën hebben om nog meer waarde toe te voegen op zowel veiligheids- als vakperformance gebied on site.’

Eenzelfde taal Inmiddels heeft het Bilfinger Skills Center regiobreed vaste voet aan de grond, waarbij elke locatie zijn specia lismen heeft. Zo komen lassers en pijpfitters uit heel Nederland en België naar Zwijndrecht terwijl bijvoorbeeld steigerbouwers uit België naar Nederland trekken om zich bij te scholen. De Wael: ‘De hele regio kunnen we nu met ons Skills Center bedienen. Dat is ook nodig, want als we de lasfaciliteiten die in Zwijndrecht aanwezig zijn overal zouden moeten voorzien, is dat veel lastiger.’ Van een taal- of cultuurbarrière is geen sprake. ‘We werken bij Bilfinger met meerdere nationaliteiten waarbij we zoveel mogelijk de Nederlandse taal promoten. Maar naast het Nederlands bieden we ook lesmateriaal en examens aan in het Engels, Turks, Litouws en Pools. Toch merken we dat taal doorgaans geen issue is. Uiteindelijk spreken we allemaal dezelfde taal: de taal van het vakmanschap.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X4_Branded content BIS.indd 27

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:30

PLANTMANAGER

werkvloer moet omarmen

Ook verduurzaming

Het is niet eenvoudig als je de derde speler bent in de Champions League van de verfindustrie en niet het budget van de grote teams hebt. Toch weet Koninklijke Van Wijhe Verf op te boksen tegen de grote jongens. Door de kwaliteit en leverbetrouwbaarheid hoog te houden weet het Operations Team van Van Wijhe de aansluiting te houden bij de wensen van zijn klanten. Het is aan plantmanager Paul Karrenbeld om het 63-koppige team naar de toekomst te leiden. Want daar voert met name duurzaamheid de boventoon.

David van Baarle

Natuurlijk is Paul Karrenbeld niet onbevooroordeeld. Maar als je volgens hem schilders blind laat kiezen tussen de gangbare verfmerken, komt Wijzonol vaak als beste uit de bus. Die kwaliteit en reputatie bouwde het familiebedrijf in ruim honderd jaar op en moet nog steeds dagelijks worden waargemaakt. Want intussen worden de eisen en omstandigheden er niet eenvoudiger op. ‘De milieuvoorschriften worden steeds strenger, waardoor we bijvoorbeeld steeds minder conserveringsmiddelen mogen gebruiken’, zegt Karrenbeld. ‘Zeker als je verf op waterbasis produceert, is dat nog best een uitdaging. Als het zo doorgaat, komt er een tijd dat de houdbaarheid van verf steeds kritischer wordt. En dat betekent automatisch ook dat je steeds minder voorraden kunt aanhouden en nog meer hygiënische maatregelen in de fabrieken zult moeten nemen. Zelfs de schilder zal met de houdbaarheid rekening moeten houden tijdens en na de schilderklus.’

Klantontkoppelpunt Voor diegenen die de verfindustrie niet zo goed kennen, even een korte introductie. In een gemiddelde pot verf zitten tientallen verschillende ingrediënten. Water, bindmiddel, conserveringsmiddelen, pigmenten en allerlei andere additieven die de verwerking, levensduur, kleur en glans verbeteren. Karrenbeld: ‘We produceren witte en transparante basisverven, lakken en kleurpasta’s. De grossier, verfspeciaalzaak of bouwmarkt kan met deze pasta’s in een kleurmengmachine vervolgens zo’n 160.000 verschillende kleuren maken. De productie van die basisverf is een kwestie van mengen in een dissolver. De pasta’s geven vervolgens de kleur aan de verf. Het is de kunst de pigmenten zo fijn mogelijk te maken en zo homogeen mogelijk te verdelen. Dit gebeurt in een zogenoemde parelmolen. In de loop van de tijd hebben we door deze manier van werken het klantontkoppelpunt steeds meer naar achter kunnen schuiven, waardoor wij efficiënter werken en de klant ontzettend veel verschillende kleurkeuzes heeft.’

Wendbaarheid

De plantmanager In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten we elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren? Kent u een interessante plantmanager? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

O_PMY.indd 28

Karrenbeld benadrukt dat ook de verfindustrie onderdeel is van de chemische industrie. ‘We gebruiken producten van de grote chemiebedrijven en moeten aan zeer strikte weten regelgeving voldoen. Voorschriften kunnen per land verschillen en we passen daardoor de recepturen van onze producten aan in landen waar andere regels gelden. Zoals bijvoorbeeld voor de Verenigde Staten. De kracht van het team is dat we heel snel kunnen omschakelen. Die wendbaarheid is niet alleen

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:31

Spr Dan

FOTO’S: DAVID VAN BAARLE

Paul Karrenbeld: ‘Mensen krijgen hier de ruimte om zich te ontwikkelen en voelen zich gesteund door het management.’

waardevol voor de grondstoffentransitie en marktgroei waar we hard aan meewerken. Maar helpt ons momenteel door de lastige periode heen waar de grondstofbeschikbaarheid afneemt en marktprijzen door het dak gaan.’ De enige invloed die je daarop hebt, is nog efficiënter produceren, strategisch inkopen en focussen op partnerschappen met leveranciers’, denkt Karrenbeld. En het helpt ook dat sales en productie nauw samenwerken. ‘Daardoor kunnen we de voorraden laag houden en snel inspelen op de fluctuerende vraag in de markt.’ Karrenbeld denkt dat de houding van de werknemers vooral een afspiegeling is van de eigenaars van Van Wijhe. ‘Een familiebedrijf heeft nu eenmaal een langere horizon dan beursgenoteerde bedrijven die de adem van de aandeelhouders in de nek voelen. Mensen krijgen hier de ruimte om zich te ontwikkelen en voelen zich gesteund door het management. Het is ook mijn doel om mensen zoveel mogelijk het vertrouwen te geven dat ze vragen mogen stellen én zelf de ruimte krijgen om de antwoorden te formuleren.’

Duurzaam De inspanningen van Van Wijhe om zo duurzaam mogelijk te produceren, zijn al gehonoreerd met het toekennen van de B-Corp status. Daarmee is de verffabrikant het eerste chemiebedrijf in de wereld met een dergelijk predicaat. Uiteraard hebben de inspanningen op de werkvloer grote invloed op de uitvoering van de duurzame ambities. Karrenbeld: ‘Verduurzaming is niet zomaar iets wat je erbij kunt doen. Het moet echt in de haarvaten van een bedrijf zitten. Dat begint natuurlijk met productkwaliteit. Hoe beter de verf,

des te minder heb je ervan nodig. Het scheelt bijvoorbeeld al behoorlijk veel grondstoffen als een verflaag op hout niet vier, maar twaalf jaar bescherming biedt. Net als verf die in één keer dekt een heleboel grondstoffen, energie en tijd bespaart.’ Toch kijkt Van Wijhe ook naar verduurzaming van de ingrediënten in de verf zelf. ‘Zo introduceren we regelmatig nieuwe verven en lakken waarin biobased grondstoffen zijn verwerkt. En de emmers waar de verf in gaat, zijn gemaakt

‘Verduurzaming moet echt in de haarvaten van een bedrijf zitten.’ PAUL KARRENBELD PLANTMANAGER KONINKLIJKE VAN WIJHE VERF

van gerecycled plastic uit consumentenafval. Veel van onze emissies zitten in de derde scope en zijn dus afhankelijk van de inspanningen van onze leveranciers. Het enige wat we kunnen doen om daar impact te hebben, is de dialoog blijven aangaan en te zoeken naar duurzame alternatieven of deze samen met onze leveranciers te ontwikkelen.’

Optimalisatieslagen Ook in de productie zelf zijn steeds kleine verduurzamingsslagen gemaakt. Zo bracht Van Wijhe het waterverbruik significant terug door een zogenaamde dubbele pig. ‘Normaal gesproken duwen we een pig, oftewel een rubberen bal, met een hoop water door de leidingen om er op die manier voor te zorgen dat alle verf in de emmer terecht www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

O_PMY.indd 29

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:31

KENNIS MOET JE OOK ONDERHOUDEN. • Wat is Asset Management? • Hoeveel onderhoud is juist genoeg? • Kunnen we met de onderhoudsfunctie waarde creëren? • Wat is de rol van onderhoud binnen het Asset Management? • Wat is Predictive Maintenance en hoe geef ik dit vorm?

DEZE OPLEIDIN ZIJN IN TE BRE GEN NG IN DE BACHEL EN WERKTUIGBOU OR WKUNDE DEELTIJD.

INFORMEER!

WAARDECREATIE DOOR GOED ONDERHOUD Een onderhoudsopleiding bĳ Hogeschool Utrecht helpt u in uw eigen bedrĳf de antwoorden te vinden op deze vragen. Aan de hand van kaders gesteld door het Institute of Asset Management (IAM) en de European Federation of National Maintenance Societies (EFNMS) zĳn vele mooie resultaten en forse besparingen bereikt bĳ de deelnemende bedrĳven. Door de brede scope op zowel Materiaalkunde, Engineering, Inspectie als Maintenance Management bieden onze opleidingen op het gebied van Onderhoud precies die (integrale) kennis die nodig is om verder te kunnen kĳken dan het eigen vakgebied, en daardoor aantoonbaar betere resultaten te boeken. • Post-HBO Onderhoudstechnologie Hoogeveen • Post-HBO Onderhoudstechnologie Utrecht • Post-HBO Onderhoud en Asset Management • Master of Engineering in Maintenance & Asset Management

Start 17 mei 2022 Start 6 oktober 2022 Start 13 oktober 2022 Start 5 september 2022

Nieuw: Post-HBO Projectmanagement voor Engineers In 2021 tweemaal succesvol gestart. Informeer naar de startdata in 2022. De Post-HBO opleidingen kunnen naar wens, op zowel post-mbo als post-hbo niveau, in-company (op maat) verzorgd worden. Meer weten? Bel 088 481 88 88, mail naar info@cvnt.nl of kĳk op www.cvnt.nl.

ER VALT NOG GENOEG TE LEREN

iMaintain 2022-FC-210x297mm.indd 1 Advertenties.indd 30

21-01-2022 20:47 18-05-2022 09:08

komt. We vroegen ons af of we niet een tweede pig konden gebruiken om het watergebruik terug te dringen. Onze leverancier had dat nog nooit geprobeerd, maar het werkte wel degelijk. Nu persen we de pigs, met daartussen een relatief kleine hoeveelheid water, met luchtdruk door het systeem. Het beetje spoelwater wat we nog overhouden, reinigen we eerst voordat we het lozen op het riool.’ Zelfs in het logistieke deel van de fabriek zijn onlangs nog optimalisatieslagen behaald. ‘Afgelopen zomer bouwden we vijf silo’s voor de opslag van poeders’, zegt Karrenbeld. ‘Ik realiseer me dat we daar niet uniek in zijn, en toch was dit een grote stap voor Van Wijhe. We kozen ervoor omdat hiermee de handling van de poeders een stuk efficiënter werd, terwijl het tegelijkertijd transport, open overslagverliezen en afval voorkomt. Extra uitdaging was dat we ze bouwden terwijl de winkel open bleef. Dat vergde veel flexibiliteit en creativiteit en ik ben er dan ook trots op dat het ondanks de omstandigheden toch is gelukt. We hadden tenslotte ook nog te maken met de

Natuurlijk stuur ook ik op KPI’s, maar dit zijn maar cijfers. Belangrijker is om de acties achter de cijfers te doorgronden. PAUL KARRENBELD PLANTMANAGER KONINKLIJKE VAN WIJHE VERF

corona-maatregelen. En, of dat niet genoeg was, besloten we in dezelfde tijd ook een nieuw ERP-systeem aan te schaffen.’ Misschien wat minder spectaculair, maar toch significant voor CO2-besparing, was de nieuwe manier van stapelen op de pallets. Karrenbeld: ‘Als je meer verfemmers op een pallet kunt stapelen, heb je minder pallets nodig. Wat grondstoffen en energie tijdens transport naar de klant bespaart. Het klinkt eenvoudig om gewoon een extra laag met elf emmers toe te voegen, maar dat moet natuurlijk wel kunnen met de drukverdeling en stabiel blijven tijdens het transport. Vanuit het Operations team kwamen veel verschillende ideeën, die uitgebreid zijn getest in de praktijk. Uiteindelijk bleek een redelijk eenvoudig stuk karton vastgezet met kunststoffen straps het ei van Columbus.’

Familiebedrijf Hoe de procesverbeteringen ook bijdragen aan de efficiency, het mooiste van zijn werk vindt Karrenbeld de menselijke kant

ervan. Natuurlijk stuur ook ik op KPI’s, maar dit zijn maar cijfers. Belangrijker is om de acties achter de cijfers te doorgronden. Ik probeer dan ook samen met de operators en technische dienst te praten over verbeteringen in hun werkwijze. Dat werkt beter dan ze iets op te dringen waar ze zelf niet achter staan. Als je mensen het vertrouwen geeft, zijn ze heel goed in staat om zelf te analyseren waar het probleem zit en met fantastische ideeën te komen. En als je die ideeën vervolgens samen kunt implementeren, zorgt dat weer voor extra draagkracht en nieuwe ideeën.’ Die continue verbetermentaliteit zal de komende jaren hard nodig zijn, verwacht Karrenbeld. ‘We leggen natuurlijk zelf de lat steeds hoger, maar ook de Europese wetgeving stelt ons steeds opnieuw voor uitdagingen. Zoals gezegd mogen we steeds minder additieven gebruiken en dus zullen we zeer hygiënisch moeten werken, vergelijkbaar met de voedingsmiddelenindustrie. Maar dat betekent ook dat de verf zo snel mogelijk bij de klant terecht moet komen. We zullen dus nog zorgvuldiger moeten werken en uitleggen waarom we dingen doen. Gelukkig hebben we trouwe en ervaren medewerkers en vinden ook nieuwkomers nog steeds aansluiting bij de Van Wijhe-familie. Een goed salaris is natuurlijk belangrijk, maar de werksfeer van een familiebedrijf is onbetaalbaar.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

O_PMY.indd 31

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:31

Spr Dan

TOPIC OPLEIDINGEN

Opleiden voor straks Opleiders staan voor grote puzzels. Welke kwaliteiten zijn nodig om de veranderende industrie straks draaiende te houden? Digitalisering en transitie vragen niet alleen om meer mensen, maar ook om een ander perspectief en zeker ook nieuwe vaardigheden. Tegelijkertijd moet veel bestaande kennis, met name op het gebied van fysieke organisaties, door de vergrijzing niet verloren gaan. Dit is een belangrijk thema tijdens iLinqs, het Festival van de Industrie op 22 en 23 juni in Rotterdam.

Wim Raaijen

Over iLinqs, het festival van de industrie Op verschillende terreinen is de industrie in transitie. Denk aan energie, grondstoﬀen, water maar ook op het gebied van digitalisering. Op die manier kan zij oplossingen bieden voor grote maatschappelijke uitdagingen. Echter, om deze transformatie mogelijk te maken, is veel nodig: innovaties, investeringen, infrastructuur en niet te vergeten heel veel mensen. Het wordt tijd om de industrie in het spotlicht te zetten als stabiele, creatieve en vooral ook aantrekkelijke sector voor nieuwe generaties. iLinqs, Festival van de Industrie 22 en 23 juni Onderzeebootloods, Rotterdam www.ilinqs.nl

www.industrielinqs.nl

L_Topic Opleidingen.indd 32

Snel ingrijpen Met name digitalisering kan grote invloed hebben op hoe industriële installaties straks worden geopereerd en onderhouden. Steeds meer wordt het dagelijkse proces geautomatiseerd en worden fabrieken vooral gecontroleerd op de integriteit. Data-analyse wordt steeds belangrijker in combinatie met computers met veel rekencapaciteit. Het is zelfs niet ondenkbaar dat er straks minder operators nodig zijn. Bovendien zullen ze eerder met tabletcomputers door de fabrieken lopen, of hun werk doen op andere plaatsen uitvoeren dan de controlekamer. Een beeld dat wel eens wordt geschetst, is dat straks vooral de onderhoudsafdelingen achter de schermen zitten. Om te voorspellen wanneer er onderhoud nodig is en om de integriteit van de fabrieken continu te monitoren. Zodat ze snel kunnen ingrijpen als dat onverhoopt nodig is. Operations is daar dan in opgenomen.

Leerdoelen Belangrijk is dat het onderwijs nu al inspeelt op dergelijke trends. Dat vergt mogelijk meer introspectie en verandering van de docenten dan van de leerlingen. Die zijn vaak al veel handiger met digitale omgevingen dan hun opleiders. Toch hebben veel opleiders tijdens de coronacrisis laten zien over voldoende flexibiliteit te beschikken. Zo zijn er docenten die uitstekend les kunnen geven via Teams en bijvoorbeeld YouTube. Daardoor zijn er ook meer kansen voor diversificatie. Immers met deze digitale middelen zijn veel grotere groepen te bereiken. Andere docenten kunnen zich dan meer toeleggen op waar zij goed in zijn. Bijvoorbeeld praktijkondersteuning,

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Jongeren die momenteel binnen MBO’s en HBO’s techniek binnenstromen, denken en handelen anders dan voorgaande generaties. Ze zijn niet meer gewend om alles door te rekenen, daar zijn immers apps en andere tools voor. Ze leren ook anders, bijvoorbeeld via tutorials op YouTube of via serious gaming. Het punt is alleen dat veel opleiders in een andere tijd zijn opgegroeid, met hoofdrekenen en elementaire kennis van processen. Een deel daarvan zal nodig blijven. Maar moet elke operator of onderhoudsmonteur vergelijkingen kunnen maken tot zes cijfers achter de komma? En welke tools staan nu tot de beschikking van de industrie en liggen klaar om straks te worden gebruikt? Er zijn immers al veel meer applicaties dan de industrie nu inzet, misschien wachtend op het juiste momentum. Zoals Teams en Zoom de coronacrisis nodig hadden om grootscheeps voet aan de grond te krijgen.

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:32

Spr Dan

FOTO: ADOBESTOCK

Met het verdwijnen van de bedrijfsscholen verdween ook de specialisatie. Nu moeten de MBO’s en de HBO’s dat oplossen. Dat vraagt om veel afstemming en samenwerking tussen onderwijs en industrie.

of juist het beoordelen of leerdoelen zijn gehaald. Wellicht dat hierdoor persoonlijke aandacht voor studenten meer ruimte krijgt.

kunnen bieden. Zoals projecten die al jaren met succes in Antwerpen lopen. Duaal leren betekent dat je leren op school combineert met ervaring opdoen op de werkvloer. Alle scholen in de provincie Antwerpen bieden hun leerlingen

Samenwerking Een dergelijke diversificatie zal ook om andere redenen nodig zijn. In het verleden hadden veel bedrijven nog een bedrijfsschool. Daar werden onder andere nieuwe operators de kneepjes van specifieke installaties bijgebracht. Een installatie voor het brouwen van bier vraagt immers om heel andere kennis dan een raffinaderij of een chloorfabriek. Het vraagt in ieder geval om een specifieke aanpak. Met het verdwijnen van de bedrijfsscholen verdween ook de specialisatie. Nu moeten de MBO’s en de HBO’s dat oplossen. Dat vraagt om veel afstemming en samenwerking tussen onderwijs en industrie. En daar ontbreekt het juist nogal eens aan. Wellicht dat initiatieven voor duaal leren hier een oplossing

Inspelen op trends vergt mogelijk meer introspectie en verandering van de docenten dan van de leerlingen. de mogelijkheid van duaal leren aan. Van slagerij, bakkerij en kinderbegeleiding tot tuinaanleg, lassen, chemische procestechnieken of elektrische installaties en meer: voor elk profiel is er wel een duale opleiding. www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

L_Topic Opleidingen.indd 33

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:32

BRANDED CONTENT VAN MEEUWEN EDUCATION

Meer grip op assets dankzij smeertechnische kennis Goed uitgevoerd smeertechnisch onderhoud resulteert in een hogere machinebeschikbaarheid en draagt bij aan een hogere productiviteit. Maar dan moet je wel weten wat je doet, en waarom. Kees Oskam van Van Meeuwen Education probeert tijdens zijn trainingen daarom altijd het waarom van smeertechnisch onderhoud over te brengen.

Goed en veilig smeertechnisch onderhoud valt of staat met de beschikbare tijd, maar vooral met kennis. Zo zal een storingsmonteur altijd proberen een stilstand snel op te lossen. De keuze voor een smeermiddel dat voor het grijpen ligt, zal dan ook snel gemaakt zijn. Later kan die keuze echter resulteren in een langere stilstand. Het is daarom belangrijk dat een storingsmonteur weet welk smeermiddel voor welke toepassing het juiste is en wat de redenen daarvoor zijn. Maar ook wat de gevolgen kunnen zijn als hij een minder geschikt middel gebruikt. Als je weet waarom je iets doet, zal het eerder in je systeem komen en maak je gefundeerde beslissingen, stelt Kees Oskam, trainer/consultant bij Van Meeuwen Education. ‘Hoe vaak komt

het niet voor dat men klakkeloos het smeerschema volgt, terwijl een machine misschien al een week niet in bedrijf is geweest? Andersom kan ook: als een machine volledig is gereinigd, moet je misschien wel twintig gram smeermiddel toevoegen in plaats van de voorgeschreven vier gram.’ En als je toch met het smeren van een machine bezig bent, kijk dan ook direct hoe het gebruikte vet er uitziet, vindt Oskam. ‘Als je bijvoorbeeld roodkleurig vet gebruikt en het komt grijsgekleurd uit een machine, dan zit er waarschijnlijk water in het smeervet. Bruin betekent vaak roest en zwart duidt op slijtage. Allemaal informatie waaruit een operator of monteur tijdens het smeren kan opmaken dat er iets mis is.’

Op maat gemaakte opleiding Succesvolle resultaten van smeertechnisch onderhoud hangen samen met een goede voorbereiding en kennis van zaken. Van Meeuwen Education verzorgt daarom smeertechnische opleidingen op maat voor elke tak van de industrie. Hierbij staat de wens van de klant centraal. Het voordeel van een smeertechnische opleiding op maat is dat deze bijdraagt aan het succes van de bedrijfsvoering, de verbetering van de productiviteit en de kwaliteit en betrokkenheid van medewerkers.

www.industrielinqs.nl

Winst Na deze basis wordt de opleiding verder afgestemd op het bedrijf waar de opleiding wordt gegeven. Oskam: ‘Hoewel veel aspecten universeel zijn, speelt bij Heinz bijvoorbeeld HACCP, het hygiëneen voedingsaspect, een belangrijke rol. Wanneer mag je een olie of smeervet een voedselveilig product noemen? Welke certificaten horen daarbij? Hoe zorg je voor orde, netheid en hygiëne? Maar ook de manier waarop machines worden gereinigd – met water, zuur of logen – kan invloed hebben op het smeermiddel dat wordt gebruikt.’ Hierop volgt een praktijkdeel met diverse soorten materialen en middelen. ‘Ik probeer de deelnemers daarbij altijd uit te dagen om verder of breder te kijken

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Gedegen kennis over smeermiddelen draagt bij aan soepeler draaiende machines en minder storingen, weet ook Fred Joosten, reliability engineer bij Kraft-Heinz in Elst. Deze vestiging produceert per dag een miljoen flessen tomatenketchup en diverse andere sauzen en sandwichspreads. ‘Van Meeuwen heeft bij ons intern een op maat gemaakte opleiding gegeven over smeermiddelen. We vonden het belangrijk dat zowel de smeerders als de mensen van de storingsdienst aan deze opleiding deelnamen. Ook de storingsdienst komt wel eens bij storingen die

met smeren te maken hebben. Daarom is een uitgebreidere kennis over waarom en hoe ze moeten smeren en met welk product geen overbodige luxe.’ De opleiding bestond uit een theorie- en een praktijkgedeelte. Oskam: ‘Er wordt altijd een stuk basiskennis gegeven. Dit is belangrijk, aangezien tribologie oftewel wrijvingsleer nauwelijks aan bod komt in schoolopleidingen. Wie nog nooit met deze materie in aanraking is gekomen, denkt misschien dat hoe meer men smeert, hoe beter machines draaien. Om deze misvatting de kop in te drukken, begin ik daarom altijd met een stukje theorie.’

03 | 2022

31-07-20 14:43

X1_Branded content Van Meeuwen.indd 34

18-05-2022 09:33

dan hun eigen vakgebied. Smeerders zijn tenslotte de voelsprieten van de technische dienst. Ze kunnen informatie verzamelen over zaken die mogelijk anders draaien dan normaal, nog vóór een storing optreedt.’ ‘De opleiding heeft deelnemers veel opgeleverd’, vindt Joosten. ‘Vooral de mensen van de storingsdienst hebben veel meer begrip voor het vak smeren gekregen. Ze begrijpen nu beter waarom iets op een bepaalde manier wordt gedaan. Juist door een vergroot inzicht zijn ze ervan overtuigd dat ze een aantal zaken voortaan op een andere manier moeten aanpakken. Ze zien welke winst het kan opleveren.’

Tribologie Ook Manuel Draijer, maintenance engineer bij Frisia Zout in Harlingen, is tevreden met het resultaat van een in-house training door Van Meeuwen. Het bedrijf wint zout door warm water in een zoutbron drie kilometer onder de grond te injecteren en het brijn dat

FOTO: VAN MEEUWEN

Na een stuk theorie, grotendeels afgestemd op het bedrijf waar de opleiding wordt gegeven, volgt een praktijkdeel met diverse soorten materialen en middelen.

Hij besloot in overleg met Van Meeuwen zowel de technische dienst als de operators te laten bijscholen op het gebied van tribologie. Oskam: ‘Dat veel technici geen smeertechnische experts zijn, valt hen niet kwalijk te nemen. Zoals gezegd besteden de meeste technische opleidingen weinig aandacht aan tribologie. Als een studieboek één pagina besteedt aan smeren, is dat veel. Voor

‘Ik probeer de deelnemers altijd uit te dagen om verder of breder te kijken dan hun eigen vakgebied. Kees Oskam trainer/consultant Van Meeuwen Education

ontstaat – water met een hoge concentratie zout – op te pompen. Samen met de technische dienst, aangevuld met een aantal externe technische experts, houdt Draijer de assets in conditie. Hij had het idee dat niet iedereen op dezelfde lijn zat. ‘Bovendien wilden we dat operations meer eerstelijns onderhoud zou gaan uitvoeren en daar is smeertechnisch onderhoud een onderdeel van.’

operators geldt dat nog meer. Ze zijn opgeleid om processen in goede banen te leiden, maar daar hoort conserveren en smeertechnisch onderhoud doorgaans niet bij.’

Verschil maken Het was een bewuste keuze beide groepen te mixen. ‘Daarmee kweek je ook begrip voor elkaars standpunten’, zegt Oskam. ‘Als een operator

begrijpt dat zijn smeerwerk niet alleen de betrouwbaarheid van zijn machine vergroot, maar er ook voor zorgt dat een monteur zich kan richten op technische verbeteringen, zal hij het nut ervan inzien. Omgekeerd zijn de operators vaak de eersten die onregelmatigheden in een machine constateren. Voor de monteurs zijn zij juist van onschatbare waarde.’ Door productie en de technische dienst beter te laten samenwerken, kan Frisia Zout met hetzelfde aantal mensen meer produceren, stelt Draijer. ‘Om maar een voorbeeld te noemen: we zagen dat heftruckchauffeurs lang moesten wachten voordat ze pallets met zout op een vrachtwagen konden laden. Die tijd konden ze beter besteden aan het smeren van de kettingen van de aanvoerbanden, iets wat normaal gesproken de technische dienst deed. Het zijn die kleine aanpassingen en veranderingen in de mindset van mensen die het verschil maken. Sinds de heftruckchauffeurs zelf verantwoordelijk zijn voor het eerstelijns onderhoud, zie je dat dit stuk van de afdeling er netter en beter gesmeerd bij staat dan voorheen. Het is nu bij wijze van spreken hun eigen stukje fabriek.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X1_Branded content Van Meeuwen.indd 35

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:33

BRANDED CONTENT OUTVIE

Invoering Omgevingswet vraagt om goede voorbereiding Hoewel de invoering van de Omgevingswet al een paar keer is verschoven, lijkt de nieuwe startdatum 1 januari 2023 wel te kunnen doorgaan. Dat betekent dat BRZO-bedrijven over een half jaar hun informatievoorziening op orde moeten hebben. In een reeks van trainingen en een BRZO/Seveso Congres geeft kennismakelaar Outvie (voorheen IIR) inzicht in de gevolgen van de Omgevingswet voor de industrie.

Omgevingsveiligheidsdeskundige Simone van Dijk van Royal Haskoning DHV nuanceert direct het omgevings risico van industriële activiteiten in Nederland. ‘Er is in de recente geschie denis maar één incident bekend waarbij slachtoffers zijn gevallen die niet werk ten bij het bedrijf dat de ramp veroor zaakte: de vuurwerkramp in Enschede. De brand bij Chemiepack of bijvoorbeeld de explosie van de MSPO2-unit bij Shell Moerdijk veroorzaakten geen gevaar lijke situatie buiten de eigen site. Wat overigens niet wil zeggen dat men er niet alles aan moet doen om dergelijke incidenten in de toekomst te voorko men.’

www.industrielinqs.nl

Vereenvoudiging De Omgevingswet is in het leven geroepen om de vergunningverlening en ruimtelijke ordening voor complexe projecten te vereenvoudigen, stelt Van Dijk. ‘Met de transitie naar nieu

we energiebronnen, grondstoffen en duurzame processen wordt namelijk meer aanspraak gemaakt op de bovenen ondergrondse ruimte. Omdat daarbij ook rekening moet worden gehouden met lucht-, bodem- en waterkwaliteit, omgevingsveiligheid én natuur, wordt de aanvraag van de juiste vergunningen al snel een reis langs diverse overheids loketten.’ Het kabinet bepaalde dan ook dat de ruim zestig algemene maatregelen van bestuur (AMvB) en honderd ministeri ële regelingen die de fysieke leefom geving moesten beschermen, werden teruggebracht naar vier AMvB’s. De vier AMvB’s die overblijven, zijn: het Besluit activiteiten leefomgeving, het Besluit bouwwerken leefomgeving, het Besluit kwaliteit leefomgeving en het Omge vingsbesluit. Hoewel het doel het vergunningsstelsel te vereenvoudigen wel is gehaald, zal het volgens Van Dijk toch nog lastig zijn voor HSE-managers om de nieuwe regelgeving te doorgronden. ‘Want hoewel een groot deel van de regels behouden zijn, zullen ze wel ergens anders zijn ondergebracht dan voor heen. Bovendien is het beleid rondom de omgevingsveiligheid gewijzigd. Zo moeten bedrijven bijvoorbeeld onderscheid maken tussen plaatsge bonden en groepsrisico. De wettelijke verplichting om daarbij een kwanti tatieve inschatting te maken van het

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

De nuancering is met name nodig om de risicoanalyse te kunnen valideren. De kans dat zich een incident voordoet waarbij slachtoffers buiten het bedrijfs terrein vallen, is klein. Maar omdat de impact groot kan zijn, zullen BRZO- bedrijven, straks Seveso-inrichtingen, toch moeten kunnen laten zien hoe ze risico’s mitigeren of de gevolgen van een incident beperken.

03 | 2022

31-07-20 14:43

X7_Branded content Outvie.indd 36

18-05-2022 09:34

groepsrisico vervalt. In plaats daarvan zal worden gewerkt met zogenoemde aandachtsgebieden. Die zal de overheid publiceren in de atlas leefomgeving.’

De nieuwe wet is niet voor niets meer dere keren uitgesteld. De invoering ervan is namelijk nog niet zo eenvou dig. Met name omdat de Rijksoverheid meer taken neerlegt bij de decentrale overheden. ‘Vooral gemeentes krijgen een zwaardere rol in de vergunningver lening’, zegt Van Dijk. ‘Bovendien kan het zo zijn dat een hoog-risicobedrijf met meerdere gemeentes om de tafel moet gaan zitten als het uitbreidingsplannen heeft. Als de nieuwe bedrijfsactivitei ten namelijk kunnen leiden tot brand, explosies of bijvoorbeeld een gifwolk, trekt de overheid een cirkel over het gebied met soms een straal van meer dan tien kilometer. Wie in dit zoge naamde aandachtsgebied wil bouwen of andere activiteiten wil ondernemen, zal rekening moeten houden met de voor schriften die voor dit gebied gelden. Zo zal bijvoorbeeld een nieuw gebouw

FOTO’S: OUTVIE

Aandachtsgebied

‘Het kan zo zijn dat een hoog-risicobedrijf met meerdere gemeentes om de tafel moet gaan zitten als het uitbreidingsplannen heeft.’ Simone van Dijk omgevingsveiligheidsdeskundige Royal HaskoningDHV

binnen zo’n gifwolkaandachtsgebied altijd een afsluitbare luchtventilatie moeten hebben.’ BRZO-bedrijven die willen uitbreiden of hun productie willen opschalen, zullen

De training Impact van de Omgevingswet is één van de onderwerpen die Outvie zijn industriële achterban aanbiedt. Het bedrijf bouwde jarenlang als IIR een reputatie op van hoogwaardige kennisdeling binnen een sterk netwerk van industriële experts. De nieuwe naam past beter bij de nieuwe organisatie die zichzelf uitdaagt om zich continu te overtreffen. Via conferenties en (incompany) trainingen vertaalt de kennismakelaar industriële trends naar praktische kennis. Bovendien weet men gelijkgestemden bij elkaar te krijgen om ook van elkaar te kunnen leren. Dit jaar biedt Outvie een interessant palet aan industriële trainingen voor zowel (Q)HSE als maintenance, asset en shutdown managers. Naast de trainingen over de impact van de Omgevingswet voor de industrie, staat ook het BRZO/Seveso Congres in het teken van de nieuwe wet. De maintenance manager kan zijn kennis en netwerk versterken met trainingen als Onderhouds- en reliability management, Data analytics for preventive maintenance, Asset informatiemanagement en de opleiding IAM Certificate in Asset Management. Kijk voor het gehele programma en meer informatie op www.outvie.nl/industry

er rekening mee moeten houden dat daarmee ook hun aandachtsgebied kan uitbreiden. ‘Het is van belang dat gemeenten in het omgevingsplan, wat voorheen het bestemmingsplan was, rekening houden met deze verande rende aandachtsgebieden. Als ze dat namelijk niet doen, kan een uitbreiding niet zomaar plaatsvinden.’

Pro-actief Van Dijk raadt bedrijven dan ook aan zich pro-actiever op te stellen richting gemeentes. ‘Ook voor gemeentes is de nieuwe Omgevingswet een ingrijpende wijziging. Sommige gemeentes zullen de uitvoering ervan wellicht overlaten aan de milieudiensten, maar niet iedere gemeente zal dit doen. Hoe dan ook zal de bestuurslast groter worden. Het helpt dan als bedrijven al kunnen mee denken of en hoe hun plannen binnen het omgevingsplan van de gemeente passen.’ www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X7_Branded content Outvie.indd 37

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:34

ILINQS FESTIVAL

Innovators Dragons’ Den of Water Transition stellen zich voor Ook de transitie op het gebied van water kan een versnelling gebruiken. Daarom organiseert het Watervisie Platform haar eerste Dragons’ Den of Water Transition. Tijdens het iLinqs Festival van de Industrie pitchen O3Systems, Rolapac, SubMerge en Termanox hun innovaties aan de dragons. Lees nu alvast hoe de innovators de waterketen kunnen helpen.

FOTO: O3SYSTEMS

David van Baarle

O3Systems ontwikkelde een systeem dat sommige zeer zorgwekkende stoffen fotochemisch volledig mineraliseert of gedeeltelijk kan kraken, waardoor ze onschadelijk worden.

Watervisie Het congres Watervisie is dit jaar onderdeel van iLinqs Festival van de Industrie. Op woensdag 22 juni brengen we de waterketen samen om gezamenlijke zorgen te delen en oplossingen te zoeken voor de industriële watertransitie. Onderdeel van het congres is de eerste Dragons’ Den of Water Transition. Innovatieve bedrijven die net dat laatste zetje kunnen gebruiken om de industriewatermarkt te bestormen, pitchen hun innovatie en vragen de dragons om hen te steunen. De dragons zijn onder anderen David Moed (Evides Industriewater), Hein Molenkamp (Water Alliance) en Michiel van der meer (Bilfinger Tebodin). Laat u inspireren en wellicht vindt u dé oplossing voor uw watervraagstukken. Kijk voor meer informatie en inschrijven voor Watervisie op www.ilinqs.nl

www.industrielinqs.nl

Q_Industriefestival.indd 38

Water bevat steeds meer zeer zorgwekkende stoffen die een biologische zuivering niet meer kan verwijderen. Hormoonverstorende stoffen, medicijnresten en vooral PFAS worden steeds vaker teruggevonden in ons drinkwater. Ook zitten er soms gevaarlijke micro-organismen in zoals legionella, e-coli en virussen. O3Systems ontwikkelde een systeem dat sommige van deze stoffen fotochemisch volledig mineraliseert of gedeeltelijk kan kraken, waardoor ze onschadelijk worden. Hoewel Mathieu Wolfs niet alles over zijn innovatie wil weggeven, zit het geheim van de smid in een combinatie van licht, fotochemie en ozon. Wolfs gebruikt daarvoor een Excimer laser, gevuld met xenongas. De laserbron produceert licht met een golflengte van 172 nanometer. Deze zeer korte energierijke golflengte levert een grote hoeveelheid stralingsenergie op die niet alleen schadelijke stoffen fotochemisch mineraliseert

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Laser verwijdert zeer zorgwekkende stoffen

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:35

Spr Dan

en sommige kraakt, maar tegelijkertijd het in water opgeloste zuurstof omzet in ozon. Ozon is een extreem reactief en selectief oxidatie- en desinfectiemiddel. Het breekt dubbele koolstofverbindingen af tot onschadelijke, biologisch afbreekbare stoffen. En omdat de organische verbindingen vaak dienen als voeding voor microorganismen zoals legionella, krijgen deze geen kans om te groeien in bijvoorbeeld koelwater en distributiesystemen. Het gebruik van ozon is niet nieuw, maar volgens Wolfs zet de Friendly Oxydation (FOX), zoals hij zijn vinding noemt, ook droge lucht of zuurstofgas veel efficiënter om in ozon.

Stedelijke gebieden krijgen steeds meer te maken met het ontstaan van drijflagen in rioolgemalen. Hierbij klonteren vetten, doekjes en andere onderdelen die niet in het riool thuishoren aan elkaar. Verwijdering van deze drijflagen kost niet alleen veel geld, maar is ook niet ideaal als het om arbeidsomstandigheden gaat. Rolapac ontwikkelde een zogenaamde drijflaagverwijderaar die de drijflagen continu afzuigt. Hetzelfde principe kan ook worden toegepast in bijvoorbeeld de (na) bezinktank van industriële afvalwaterinstallaties. Laurens Verberne testte zijn uitvinding al in een rioolgemaal in Scheveningen. ‘Al snel na ingebruikname van het rioolgemaal bleek het beheer van de pompkelder een grote uitdaging. Het rioolgemaal liep regelmatig vast. Het gemaal moest vijf keer per jaar worden stilgelegd en schoongemaakt met hoge kosten en veel CO2-intensieve bewegingen van zuigauto’s. Dit werk kan alleen worden uitgevoerd in droge perioden omdat het water in de rioolstelsels moet worden opgeslagen, en deze capaciteit is beperkt. De installatie van de Rolapac resulteerde erin dat het gemaal het hele jaar niet hoefde te worden stilgelegd.’ De Rolapac bestaat uit zuigmonden die zijn aangesloten op een centrale leiding. Boven op deze leiding is een op maat gemaakte korf geplaatst waardoor het afvalwater met drijflaagvuil kan worden weggezogen. Tussen de korf en centrale leiding is een speciale pneumatische afsluiter aangebracht. Deze is geïntegreerd in de besturingsinstallatie van het rioolgemaal en regelt het wegzuigen van de drijflaag. De centrale leiding is voorzien van een spoelwateraansluiting vanaf de pompen, zodat het eventuele achtergebleven vet in de leiding wordt weggespoeld en er geen cavitatie kan optreden. Nu zijn gemalen niet de enige installaties die last hebben van drijflagen. Verberne zou dan ook graag met de industrie

FOTO: ROLAPAC

Drijflagenverwijderaar voorkomt onderhoudstops

Rolapac ontwikkelde een drijflaagverwijderaar die de drijflagen in rioolgemalen continu afzuigt.

meedenken om specifieke drijflaagproblemen op te pakken. Met name bezink- en nabezinktanks hebben hier nog wel eens last van.

Leidinginspectierobot signaleert waterverlies Wereldwijd lekt er dagelijks 45 miljoen kuub drinkwater weg uit waterleidingen. Jaarlijks moet 1,2 procent van de verouderde waterleidingen worden vervangen. En dat zonder dat de exacte locatie en conditie van deze leidingen bekend zijn. Het inspecteren van deze leidingen is tijdrovend en arbeidsintensief omdat men ze moet opgraven. Dat betekent ook dat tijdens de inspectiewerkzaamheden er geen water kan worden geleverd. SubMerge maakt het mogelijk om drinkwaternetwerken continu en volledig autonoom te monitoren en inspecteren. De robot die SubMerge ontwikkelt, controleert nauwkeurig de toestand van drinkwaterleidingen met een camera, ultrasone sensor, hydrofoon en positioneringsalgoritme. Kevin Kanters: ‘De robot is in staat om flexibel en autonoom door drinkwaterleidingen van basisstation naar basisstation te kruipen. Wanneer hij een basisstation bereikt, laadt de robot weer op en wisselt hij zijn gegevens uit. Daarna gaat hij automatisch verder met een nieuwe missie.’ Een belangrijk onderdeel van het systeem is de software. Die zorgt ervoor dat maintenance managers missies kunnen www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

Q_Industriefestival.indd 39

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:35

MAGAZINES ONLINE TALKSHOWS BEREIK NETWERK EVENEMENTEN KENNIS DELEN BRANDED CONTENT NIEUWS

Industrielinqs pers en platform is een moderne uitgeverij en netwerk voor de industrie. Binnen onze platforms bouwen wij samen met partners, leden en experts aan uitgebreide kennisnetwerken. Kwaliteit van informatie en sterke onderlinge relaties hebben onze prioriteit. Verschillende media, die nauw met elkaar zijn verbonden, zorgen voor een transparante en inspirerende informatievoorziening. De journalistieke aanpak en de samenstelling van de platforms waarborgt de objectiviteit en zorgt voor een verregaande integratie in de doelgroep.

Meer informatie? Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

www.industrielinqs.nl Industrielinqs advertentie Advertenties.indd 40 nieuw.indd 1

2-11-2021 08:48:56 18-05-2022 09:09

Spr Dan

FOTO: SUBMERGE

plannen die de robot vervolgens autonoom uitvoert. De robot kan onder de grond niet met de buitenwereld communiceren en is getraind om zelf situaties te herkennen en daarop te anticiperen. De robot verzamelt foto’s, ultrasound- en hydrofoongegevens. De verzamelde gegevens kunnen worden gebruikt binnen bestaande asset managementprogramma’s. Daarmee vormt de inspectierobot de eerste stap naar naar condition based maintenance, just in time vervanging, next level lekkagepreventie en het creëren van een digital twin. Om de ontwikkelkosten te dekken, zoekt Kanters een investeerder. Bovendien wil SubMerge de internationale markt betreden. Als een Dragon daar bij kan helpen, zijn waterlekkages binnenkort wellicht geschiedenis. SubMerge ontwikkelt een robot die nauwkeurig de toestand van drinkwaterleidingen controleert met een camera, ultrasone sensor,

Milieuvriendelijke behandeling tegen biofouling

FOTO: TERMANOX

De petrochemische industrie en energieproducenten gebruiken veel koelwater om hun processen te koelen. Ze gebruiken zeewater of zoet oppervlaktewater via open of (semi) gesloten systemen. Met dat water komen echter ook biologische organismen mee die aangroeien en de warmteoverdracht beperken. Met name mosselen en oesters,

Termanox ontwikkelde een milieuvriendelijk alternatief dat biologisch afbreekbaar, niet corrosief en werkzaam is daar waar het nodig is: het oppervlak.

hydrofoon en positioneringsalgoritme.

maar ook wieren en zeepokken hechten zich aan de wand van de inlaat en aan de warmtewisselaars. Om dit te voorkomen, gebruiken de beheerders van de koelsystemen tot nog toe vele tonnen chloor. Chloor is echter behoorlijk reactief waardoor ongewenste bijproducten ontstaan die biologische schade kunnen aanbrengen in de omgeving. Chloor is bovendien behoorlijk corrosief, wat ook zijn weerslag heeft op de warmtewisselaars. Termanox ontwikkelde een milieuvriendelijk alternatief dat biologisch afbreekbaar, niet corrosief en werkzaam is daar waar het nodig is: het oppervlak. Daardoor kunnen bedrijven die gebruik maken van bulkchlorering de dosering met 95 procent terugdringen. Het geheim zit volgens Stefan Spaas in een combinatie van een alifatisch amine en een exopolysacharide (EPS). De laatste stof hecht zich aan de wanden terwijl het vettige amine de biologie aanpakt. Spaas: ‘Het amine dringt door tot in de biologische membranen en de biofilm. Deze integratie verstoort de samenhang van de biologische structuur en vernietigt de membranen. Voor micro-organismen is dit dodelijk. Voor macro organismen zoals mosselen veroorzaakt de behandeling een stresstoestand die voldoende is om te voorkomen dat ze aanhechten.’ Geen van beide stoffen is nieuw, maar de combinatie en de speciale eigenschappen van de EPS zorgen voor een gepatenteerd middel dat Termanox inmiddels succesvol in de praktijk testte. Nu wil het bedrijf Blueterm, zoals ze het middel hebben genoemd, op volle schaal testen. Spaas hoopt een Dragon ervan te kunnen overtuigen om gezamenlijk een klant te zoeken die het middel wil beproeven. www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

Q_Industriefestival.indd 41

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:36

BRANDED CONTENT STOOMPLATFORM

Goed beheer van stoominstallaties verdient zich dubbel en dwars terug Een systeem dat stoom op hoge druk en hoge temperaturen produceert, vereist een professionele installatie, zorgvuldig beheer en degelijk onderhoud. Helaas neemt de kennis van dit soort installaties gestaag af en bezuinigen bedrijven steeds vaker op het beheer van hun stoomsystemen. Daarmee missen ze niet alleen aanzienlijke energie besparingskansen, maar creëren ze in sommige gevallen zelfs gevaarlijke situaties.

Hoewel een stoomketel klinkt als technologie uit de vorige eeuw, zijn ook stoomsystemen in de loop van de tijd behoorlijk geëvolueerd en efficiënter geworden. De afgelopen jaren maakten leveranciers van stoomsystemen grote stappen met terugwinning van warmte via economizers en rookgascondensors. Maar ook bijvoorbeeld brandermanagement, moderne besturingstechniek en meet- en regeltechniek verhogen de efficiency en flexibiliteit van stoomsystemen en dringen de uitstoot van CO2 en stikstof oxide terug. Met die evolutie van de stoomsystemen is de installatie, het beheer en het onderhoud ervan niet eenvoudiger geworden. Een goed ontworpen

stoomsysteem houdt dan ook rekening met condensaatvorming in stoomleidingen. Deze leidingen moeten onder afschot liggen in de stroomrichting van de stoom, moeten voldoende ontwateringspunten hebben en goed functionerende condenspotten die het gevormde condensaat in de leidingen tijdig afvoeren zonder stoom door te laten. En deze condenspotten moeten dan ook minimaal een keer per jaar op hun functionaliteit worden getest. De praktijk wijst uit dat zo’n tien procent van de condenspotten jaarlijks faalt, stoom verliest en dus moet worden vervangen. Het loont altijd om een stoomdoorlatende condenspot te vervangen omdat de terugverdientijd in principe korter is dan één jaar. In som-

mige gevallen is dit zelfs binnen enkele maanden.

Mogelijkheden en beperkingen Gelukkig zijn er genoeg professionele partijen die de wensen van productie kunnen vertalen naar een veilig en efficiënt systeem. Toch komen de experts van het Stoomplatform nog wel eens systemen tegen die niet optimaal zijn ontworpen of zelfs met fouten in het ontwerp en de aanleg van het systeem. Daarom zal de opdrachtgever zich ook zelf moeten verdiepen in de mogelijkheden en beperkingen van stoom systemen. Veel heeft te maken met de dimensionering. Denk aan systemen die voor een bepaalde belasting en toepassing zijn

Het Stoomplatform spijkert de kennis van zijn leden regelmatig bij via studie dagen, publicaties en bedijfsbezoeken. De onlangs gehouden studiedag Beheer Stoominstallatie is daar een goed voor beeld van. Daarnaast initieerde de ver eniging de certificering Vakbekwaam Persoon Stoominstallatie. Hier kunnen beheerders en onderhoudstechnici die met stoominstallaties werken in kort tijdsbestek hun vakmanschap verbete ren en borgen. Zie voor meer informatie www.stoomplatform.nl/vps.

www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

03 | 2022

31-07-20 14:43

X5_Branded content Stoomplatform.indd 42

18-05-2022 09:36

FOTO: STOOMPLATFORM

De experts van het Stoomplatform raden aan om regelmatig te evalueren of de stoominstallatie nog wel aansluit bij de stoomvraag en de vereiste stoomdruk voor het proces.

ingericht maar in de loop van de tijd zijn gegroeid en aangepast. Of juist systemen die zijn ingericht op toekomstige groei, maar die daardoor een veel lager rendement leveren of zelfs altijd op deellast worden bedreven. De stoom experts raden dan ook aan om regelmatig te evalueren of de stoominstallatie nog wel aansluit bij de stoomvraag en de vereiste stoomdruk voor het proces. Ook oneigenlijk gebruik van stoom moet zoveel mogelijk worden vermeden, zoals processen die een temperatuur vereisen van minder dan honderd graden Celsius. Deze processen zou men ook met warm water kunnen verwarmen. Het gebeurt nog te vaak dat ketel installaties te hoge drukken leveren voor het achterliggende proces. De enige oplossing is dan de stoomdruk achteraf te reduceren, met de nodige verliezen tot gevolg.

Waterbehandeling De cyclus van het verhitten van water tot stoom, warmteafgifte en condensatie heeft hoe dan ook invloed op ketel en leidingwerk. Zo kan zuurstof in het water tot oxidatie leiden. En kunnen de in het ketelwater opgeloste zouten

ketelsteenvorming veroorzaken, wat weer nadelig is voor de warmteoverdracht. Toch is met goed beheer veel ellende te voorkomen. Zo verwijdert een zogenaamde thermische ontgasser de gassen. En door het water eerst te ontharden voorkomt men afzetting

onderhoud van stoominstallaties. Het ketelhuis had al vaak geen hoge prioriteit en verkeerde bezuinigingsdrang leidde bij veel bedrijven tot het wegvloeien van kennis. Dat is zeker bij de huidige hoge gasprijzen geen verstandige keuze, omdat goed beheer veel gas kan besparen. Een lekkende condenspot of verkeerd afgestelde brander kunnen ongemerkt al snel voor veel energieverlies zorgen. Bovendien kan slecht beheer de levensduur van een installatie ernstig verkorten. Als niemand opmerkt dat een ontgasser niet werkt of het ketelwater niet juist is behandeld, vinden afzettingen plaats en heeft corrosie vrij spel. Daarmee kunnen ook gevaarlijke situaties ontstaan, blijkt uit talloze voorbeelden die de experts van het Stoomplatform tegenkomen. Van gescheurde ketelpijpen, opgeloste peilglazen tot lekkende pijpbundels in economizers om er maar enkele te noemen.

Een lekkende condenspot of verkeerd afgestelde brander kunnen ongemerkt al snel voor veel energieverlies zorgen. van calcium en magnesium. Daarbovenop raden de experts van het Stoomplatform aan om het water onder meer continu te blijven monitoren op geleidbaarheid, een maatstaf voor de concentratie zouten en de zuurgraad. Te zuur water tast namelijk de leidingen, ketels en warmtewisselaars aan in de vorm van corrosie.

Beheer en onderhoud De experts van het Stoomplatform maken zich misschien nog wel het meeste zorgen over het beheer en

De echte stoomexpert hoort, ziet en ruikt hoe zijn installatie erbij staat. Hij of zij weet hoe een vlampatroon en vlamkleur eruit hoort te zien, controleert op lekkages en test regelmatig de beveiligingen. Als die expertise niet aanwezig is, kan een bedrijf die kennis altijd inkopen. Toch zal een opdracht gever zelf ook beoordelend vermogen in huis moeten houden om de dienstverlener te ondersteunen en uit te dagen. Bedrijven zullen dan ook moeten blijven investeren in kennis en kunde van stoomsystemen. www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

X5_Branded content Stoomplatform.indd 43

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:36

PLATFORM

Industrielinqs en haar verschillende platforms hebben diverse partners, leden en experts die het netwerk versterken Partners Industrielinqs

Partners iMaintain

Partners Utilities en Watervisie

Partners Het Nieuwe Produceren

Contentpartners

Kennis- en innovatiecentrum Maintenance Procesindustrie

Leden Industrielinqs

Leden iMaintain

Leden Utilities en Watervisie

CIRCULAIR

KOELWATER

Leden Het Nieuwe Produceren

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van Industrielinqs, kijk dan op www.industrielinqs.nl of neem contact op met Janet Robben - janet@industrielinqs.nl www.industrielinqs.nl

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

Platform 03-2022.indd 44

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:39

Experts iMaintain Henk Akkermans

Michel Grijpink

Universiteit Tilburg/WCM

Hogeschool Utrecht

Erik Bijlsma

Mark Haarman

TNO

Mainnovation

Taco Mets Simon Jagers

Samotics

Van Meeuwen Industries

Johan Wolt

Mark Oosterveer

Tim Zaal

iTanks

TZConsultancy

Nobian

Giel Jurgens

Dennis Braamse

LambWeston/ Meijer

Havenbedrijf Rotterdam

Nico van Kessel

Shin-Etsu

voormalig Tata Steel

Annemarie Burgemeester

Hans Hennekam

Ton Klinkenberg

Rijkswaterstaat

Yokogawa

Phijns

voormalig NAM/ Profion

Michael Donders

Rob de Heus

Theo Knijff

Binne Visser

Unilin Insulation

HeusConsult

Dow Chemicals

Philips

Leo van Dongen

Geert-Jan van Houtum

Cor van de Linde

Universiteit Twente

TU Eindhoven

iTanks

Ivo van der Gaag

Ton Huibers

JIP Project Support

Humaintain

Maarten Habets

Peter Schokker

Koninklijke Vezet

Roelf Venhuizen

Ivo van Vliet

ENGIE Services West Industrie

Celeste Martens

Croonwolter &dros

Experts Utilities en Watervisie

Ron Wever

Schiphol Group

Experts Het Nieuwe Produceren Jacques Reijniers

Rob Kreiter Henri Spanjers

Geanne van Arkel

TU Delft

AmbassadorWise

voormalig Nyenrode

Kiwa

TKI Energie en Industrie

Sophie Dingenen

Martijn Kruisweg

Hans van der Spek

Corine Baarends

Richard Schouten

Bird & Bird

Nijhuis Industries

FME

Quirine Consulting

SA3M

Aaldrik Haijer

Diana Seijs

Duska Disselhof

André Mepschen

Frank Tielens

Bilfinger Tebodin

Frontier Ventures

Water Alliance

HeatMatrix Group

Water & Energy Solutions

Teus van Eck Energie en Milieu

Johan van Mourik

Roy Tummers

Petrus Postma

Jan Willem Slijkoord

ZMP

VEMW

&Flux

SPIC Emmen

Marcel Galjee

Fokko Mulder

Arne Verliefde

Nouryon

TU Delft

Universiteit Gent

Martijn de Graaf

Frank Oesterholt

Cyril Widdershoven

VoltaChem/TNO

KWR

Verocy

Sjoerd Delnooz

Teus van Eck

Johan Raap

Dow Benelux

Waterschap Aa en Maas

Paul Kloet

Han Slootweg

Iv-Water

Enexis

Niels Groot

Ad van Wijk

TU Delft

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

Platform 03-2022.indd 45

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:39

PROJECTEN

GROOT ONDERHOUD NIEUW PROJECT Wie: Shell Wat: groot onderhoud Waar: Moerdijk Wanneer: april - juni 2022

Shell voert op Moerdijk groot onderhoud uit. Het bedrijf gaat een aantal fabrieken van binnen en buiten inspecteren, schoonmaken en onderdelen vervangen. De werkzaamheden moeten in juni klaar zijn.

Wie: Shell Wat: groot onderhoud Waar: Pernis Wanneer: januari - juni 2022

Shell is eind januari begonnen met een grote onderhoudsstop op het Energy & Chemicals Park Rotterdam (voorheen Shell Pernis). Het bedrijf gaat samen met contractors een flink aantal installaties van binnen en buiten inspecteren, schoonmaken en onderdelen vervangen. Pas eind juni, vijf maanden later, moeten alle werkzaamheden afgerond zijn.

NIEUW PROJECT Wie: Sitech Wat: groot onderhoud Waar: Geleen Wanneer: najaar 2022 en voorjaar 2023

De voorbereidingen voor de grootste turnaround-periode in de geschiedenis van Sitech zijn in volle gang. Voor dit najaar en aansluitend het voorjaar van 2023 staan zeven turnarounds gepland. De totale doorlooptijd is 29 weken. Sitech verwacht 150 externe partijen op Chemelot om mee te helpen alle werkzaamheden uit te voeren.

Wie: Yara Wat: groot onderhoud Waar: Sluiskil Wanneer: 2022

Yara neemt in 2022 ammoniakfabriek C uit bedrijf voor een grote onderhoudsstop. Het doel is om zowel de efficiëntie als het veiligheidsniveau te verhogen en er wordt gekeken naar verdere automatisering van de fabriek.

VERVANGING, RENOVATIE EN SLOOP

www.industrielinqs.nl

Wie: Aluchemie Wat: sloop en sanering Waar: Botlek Wanneer: tot en met eind 2024

De Aluchemie-site in de Botlek wordt gesloopt en gesaneerd. Het terrein wordt helemaal terug naar greenfield getransformeerd. Aluchemie streeft ernaar de locatie eind 2024 schoon terug op te leveren aan het Havenbedrijf Rotterdam. TAUW ondersteunt het bedrijf in de transformatie van het terrein naar een greenfield.

Wie: Dunea Wat: modernisering productielocatie Waar: Katwijk Wanneer: tot en met 2025

De procesautomatisering van productielocatie Katwijk wordt vervangen door volautomatische procesvoering en worden elektrotechnische installaties aangepast. BAM Industrie is in december 2018 begonnen met de vernieuwing van de energievoorziening van het drinkwaterpompstation. Dunea wil de middenspanning distributie en noodstroomvoorziening herinrichten.

Wie: Engie Wat: upgrade Maximacentrale Waar: Lelystad Wanneer: 2023

Engie bereidt een grote upgrade voor van de Maximacentrale in Lelystad. Een van de twee units krijgt nieuwe materialen, koelsystemen en een nieuw softwarepakket. Dit moet ervoor zorgen dat deze hogere temperaturen kan verdragen. Het rendement neemt daarmee toe tot boven de zestig procent en bovendien wordt bijstook van waterstof mogelijk.

Wie: EPZ Wat: ontmanteling kolencentrale Waar: Borssele Wanneer: tot en met 2022

EPZ ontmantelt de kolencentrale in Borssele. De centrale is in 1987 in gebruik genomen en sinds 2000 wordt er ook biomassa meegestookt. Vóór de sloop is de installatie zoveel mogelijk gereinigd. Volgens de planning worden de ontmanteling en bodemsanering eind 2022 afgerond.

Wie: Onyx Power Wat: ontmanteling kolencentrale Waar: Rotterdam Wanneer: tot en met 2025

De kolencentrale van Onyx Power in Rotterdam krijgt subsidie om te sluiten. Zodra aan alle voorwaarden zijn voldaan, moet de centrale binnen drie jaar zijn ontmanteld. Onyx Power is een dochter van het Amerikaanse Riverstone. Dit investeringsbedrijf nam de kolencentrale eind 2019 over van Engie.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 46

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:16

PROJECTEN 47

Wie: Petrogas E&P Wat: ontmanteling productieplatformen Waar: Noordzee Wanneer: 2026

Petrogas E&P heeft Heerema opdracht gegeven vier productieplatformen in de Nederlandse Noordzee te ontmantelen. Het gaat om de platformen Haven, Hoorn, Helm en Helder in blok Q1 waarvan Helm het langste, bijna veertig jaar, olie en gas heeft geproduceerd.

Wie: Shell Wat: vervanging fornuizen Waar: Moerdijk Wanneer: tot en met 2025

Shell Moerdijk vervangt de zestien oudste fornuizen van haar stoomkraker door acht nieuwe. De capaciteit blijft gelijk. De nieuwe fornuizen worden vanaf 2022 in modules naar de locatie verscheept. Daar worden ze één voor één in elkaar gezet om gefaseerd de capaciteit van de oude fornuizen over te nemen.

Wie: TenneT Wat: grote vervangingsopgave Waar: Nederland Wanneer: tot 1 januari 2032

TenneT gaat met negen partners 360 hoogspanningsstations aanpassen, vernieuwen of uitbreiden. De stations van 110kV en 150kV moeten in veel gevallen volledig worden vervangen. Ze zijn soms vijftig jaar of langer in bedrijf en aan het eind van hun technische levensduur.

Wie: Vattenfall Wat: ontmanteling Hemweg 8 Waar: Amsterdam Wanneer: vanaf 2020

Vattenfall heeft zijn kolencentrale aan de Hemweg in Amsterdam eind december 2019 gesloten. Het ontmantelingstraject van Hemweg 8 is begonnen in 2020. Het terrein wordt een plek voor productie, doorvoer en tijdelijke opslag van fossielvrije elektriciteit en warmte.

Wie: Waterschap Brabantse Delta Wat: renoveren afvalwaterpersleiding Waar: Noord-Brabant en Zeeland Wanneer: start medio 2019

De afvalwaterpersleiding transporteert afvalwater van industrieterrein Moerdijk en 35 dorpen en steden naar de RWZI in Bath. In 2019 is de renovatie van persstations bij Roosendaal, Bergen op Zoom en Bath gestart. Ook wordt de leiding over 3,5 kilometer verdubbeld. De extra leiding is in 2020 in bedrijf en de gerenoveerde persstations in 2023.

Wie: Wintershall Noordzee Wat: ontmanteling platforms Waar: offshore Wanneer: 2022

Wintershall Noordzee begint met een grootschalig ontmantelingsprogramma in de Noordzee. Het bedrijf sluit 24 putten in zowel Nederlandse als Duitse wateren. Daarnaast verwijdert het bedrijf twee productieplatforms (Q4-A en Q4-B) en twee onderzeese installaties (P9-A en P9-B). De aanbesteding voor het eerste deel van het programma is gegund aan Swift Drilling.

Wie: zes olie- en gasbedrijven Wat: ontmanteling 24 exploratieputten Waar: Noordzee Wanneer: tot eind 2023

Zes olie- en gasbedrijven hebben een overeenkomst getekend met Oceaneering Services om gezamenlijk exploratieputten in de Nederlandse Noordzee te ontmantelen. Het gaat om 24 zogenoemde mud line suspension putten van NAM, Neptune Energy, ONE-Dyas, Petrogas E&P, TotalEnergies EP Nederland en Wintershall Noordzee.

GROEN EN BIO Wie: o.a. Alco Bio Fuel Wat: recovery unit CO2 Waar: Gent Wanneer: voorjaar 2022

Bioraffinaderij Alco Bio Fuel (ABF), industriële gasleverancier Messer Benelux en IJsfabriek Strombeek investeren tien miljoen euro in een ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide. Het gaat om een tweede unit bij Alco Bio Fuel in Gent. De installatie recupereert en zuivert CO2-gas uit de processtroom en zet het om in vloeistof. In het voorjaar van 2022 moet de unit operationeel zijn.

Wie: ArcelorMittal Wat: bio-ethanol uit afvalgassen Waar: Gent Wanneer: 2022

ArcelorMittal investeert via dochteronderneming C-Shift 120 miljoen euro in het project Steelanol om tien procent van de afvalgassen van het staalbedrijf om te zetten in bio-ethanol. C-Shift maakt gebruik van een nieuwe technologie waarbij bacteriën CO-rijk gas vergisten tot ethanol en kan straks zo’n 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar produceren.

Wie: Avantium Wat: FDCA uit suikers Waar: Delfzijl Wanneer: eind 2023

Avantium bouwt in Delfzijl een demofabriek voor de productie van furaandicarbonzuur, een grondstof voor plastics. De installatie gaat plantaardige grondstoffen omzetten in zo’n 5.000 ton groene FDCA per jaar. Naar verwachting zal de bouw van de demofabriek eind 2023 klaar zijn.

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 47

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:16

www.industrielinqs.nl

PROJECTEN

Wie: BioBTX Wat: aromaten uit afvalplastic Waar: Delfzijl Wanneer: 2027

BioBTX investeert tachtig miljoen euro in een fabriek die 50.000 ton hernieuwbare en afgedankte materialen, zoals afvalplastics en meertouwen, kan verwerken gaat omzetten in benzeen, tolueen en xyleen. De fabriek – PETRA Circular Chemicals Plant – wordt gebouwd op Chemiepark Delfzijl. De bouw van de fabriek gaat in twee fasen, waarbij de eerste fase al in 2024 klaar moet zijn.

Wie: Cargill Wat: biodieselfabriek Waar: Gent Wanneer: juni 2022

Cargill investeert 150 miljoen euro in een nieuwe biodieselfabriek in Gent. Deze krijgt een productiecapaciteit van 115.000 ton biodiesel per jaar en kan rioolslib, reststoffen uit de industrie en allerlei andere grondstoffen verwerken tot biodiesel. In juni 2022 moet de fabriek klaar zijn.

Wie: Cosun Beet Company Wat: bio-raffinage bietenpulp Waar: Delfzijl Wanneer: onbekend

Cosun Beet Company wil in Delfzijl een bio-raffinagefabriek bouwen om bietenpulp van haar suikerfabrieken om te zetten in nieuwe plantaardige producten, zoals vervangers van microplastics in verf, wasmiddelen, tandpasta en shampoo. De fabriek vergt een investering van 50 miljoen euro en wordt volledig elektrisch.

Wie: DBG BioEnergy Wat: bio-LNG uit afval Waar: Delfzijl Wanneer: eind 2022

DBG Bio Energy bouwt haar eerste fabriek in Delfzijl. Deze gaat cellulosehoudend industrieel afval omzetten in bioLNG, groene kunstmest en vloeibare CO2. De installatie krijgt een capaciteit van 15.000 ton bioLNG per jaar en moet eind 2022 operationeel zijn.

Wie: Dow Wat: zuivering pyrolyse-olie Waar: Terneuzen Wanneer: onbekend

Dow werkt aan het ontwerp en de engineering van een eenheid die pyrolyse-olie – gemaakt van afvalplastic – zuivert voor gebruik in de fabrieken van het concern. De eenheid komt in Terneuzen te staan en krijgt een capaciteit van 10.000 ton per jaar. Het hart van de eenheid draait om de PureStep-technologie van Haldor Topsoe, die onzuiverheden uit vloeibare grondstof verwijdert.

Wie: Gasunie en Perpetual Next Wat: groengasfabriek Waar: Delfzijl Wanneer: 2024

Gasunie en Perpetual Next willen in Delfzijl een fabriek bouwen die organische reststromen via torrefactie omzet in groengas en bio-char. De fabriek die naar verwachting in 2024 in gebruik wordt genomen, start met een groengasproductie van 12 miljoen kuub per jaar. Met het project is een investering gemoeid van circa zestig miljoen euro.

NIEUW PROJECT Wie: Gidara Energy Wat: methanol uit afval Waar: Rotterdam-Botlek Wanneer: 2025

Gidara Energy bouwt in de haven van Rotterdam een fabriek die vanaf 2025 niet-recyclebaar afval gaat omzetten in syngas en vervolgens methanol. De fabriek krijgt een jaarlijkse capaciteit van ongeveer 90.000 ton hernieuwbare methanol, door omzetting van 180.000 ton nietrecyclebaar afval.

Wie: Gidara Energy Wat: methanol uit afval Waar: Amsterdam Wanneer: begin 2024

Gidara Energy bouwt in de haven van Amsterdam een fabriek die niet-recyclebaar afval omzet in syngas en vervolgens in methanol. De fabriek krijgt een capaciteit van ongeveer 87,5 kiloton methanol. De verwachting is dat deze begin 2024 operationeel is. Het project vergt een investering van 250 miljoen euro.

Wie: IST Green Chemicals Wat: bio-ethanol uit suikerbieten Waar: Axelse Vlakte Wanneer: begin 2024

IST Green Chemicals gaat op de Axelse Vlakte in Zeeland een nieuwe fabriek bouwen die bioethanol uit suikerbieten maakt. Niet via een tussenstap met suiker, maar rechtstreeks, dankzij de Betaprocess-technologie. Deze brengt de cellen van de suikerbiet via vacuümextrusie tot explosie, waardoor de suikers direct bloot komen te liggen.

Wie: o.a. Inovyn Wat: pilot met CO2/methanol Waar: Antwerpen Wanneer: eind 2022

Engie, Fluxys, Indaver, Inovyn, Oiltanking, Port of Antwerp en de Vlaamse Milieuholding gaan duurzame methanol produceren in de Antwerpse haven. Bij Inovyn komt een pilotinstallatie die afgevangen CO2 en waterstof, gemaakt met groene energie, omzet in methanol. Eind 2022 is de fabriek operationeel en produceert ongeveer achtduizend ton duurzame methanol per jaar.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 48

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:16

PROJECTEN 49

Wie: Neste Wat: aanpassingen voor productie SAF Waar: Rotterdam Wanneer: tweede helft 2023

Neste investeert 190 miljoen euro in haar productiecapaciteit in Rotterdam om de productie van duurzame vliegtuigbrandstof (SAF) mogelijk te maken. Momenteel produceert de raffinaderij voornamelijk duurzame diesel. Dankzij aanpassingen aan de raffinaderij kan Neste straks 500.000 ton SAF per jaar produceren.

Wie: Neste en Ravago Wat: verwerking plastic afval Waar: Vlissingen Wanneer: onbekend

Neste en Ravago willen in Vlissingen een fabriek bouwen die plastic afval gaat verwerken met de thermochemische liquefactietechnologie van het Amerikaanse Alterra Energy. De installatie krijgt een verwerkingscapaciteit van ongeveer 55 kiloton gemengd plastic afval per jaar.

Wie: Nordsol, Attero en Titan Wat: bio-LNG uit afval Waar: Wilp Wanneer: 2023

Nordsol, Attero en Titan willen samen organische reststromen omzetten in bio-LNG en beschikbaar maken voor de scheepvaart. Attero zet huishoudelijk bioafval om in zes miljoen kubieke meter biogas per jaar. Nordsol werkt dit op tot ongeveer 2.400 ton bio-LNG per jaar en Titan is de exclusieve langetermijnafnemer. De installatie in Wilp moet in 2023 klaar zijn.

Wie: Photanol en Nouryon Wat: organische zuren uit CO2 Waar: Delfzijl Wanneer: 2024

In een demofabriek van Photanol en Nouryon in Delfzijl zetten bacteriën CO2 om in organische zuren. De twee partijen willen de fabriek in 2023 gaan opschalen naar 30.000 ton. Deze commerciële fabriek moet vervolgens in 2024 in productie gaan.

Wie: Pryme Wat: pyrolyse-olie uit afvalplastic Waar: Rotterdam Wanneer: tweede helft 2022

Pryme bouwt in Rotterdam een proeffabriek voor de productie van pyrolyse-olie uit afvalplastic. In een eerste stap gaat de fabriek 35 tot 40 kiloton plastic verwerken (40 kiloton plastic levert ongeveer 30 kiloton pyrolyse-olie op). Gaandeweg voert Pryme de capaciteit op naar 60 kiloton plastic afval per jaar. De ingebruikname van een tweede fabriek met een productiecapaciteit van 350 kiloton pyrolyse-olie per jaar staat gepland voor 2024.

Wie: Relement Wat: aromaten uit biomassa Waar: Bergen op Zoom Wanneer: 2025

Relement, een spin-off van TNO, vestigt zich op de Green Chemistry Campus. Het bedrijf gaat op commerciële schaal bio-aromaten uit biomassaresiduen produceren voor toepassing in onder meer smeermiddelen en coatings. Een van de eerste bio-aromaten die Relement op de markt brengt, is een alternatief voor ftaalzuuranhydride in alkydverf.

Wie: SCW Systems/Gasunie Wat: groen gas uit organische reststromen Waar: Delfzijl Wanneer: 2023

SCW Systems bouwt samen met partner Gasunie een fabriek in Delfzijl die jaarlijks 150 tot 200 miljoen kubieke meter groen gas produceert uit (natte) organische reststromen. Met de bouw van de fabriek is een investering gemoeid van 150 tot 200 miljoen euro. Naast groen gas wordt ook groene waterstof geproduceerd.

Wie: Shell Wat: biobrandstoffen uit (afval)olie Waar: Pernis Wanneer: 2024

Shell bouwt een fabriek die biobrandstoffen gaat maken van biologische (afval)olie. De fabriek krijgt een capaciteit van 820.000 ton biobrandstoffen per jaar. Naast de fabriek komt een pretreatment unit (PTU) met een capaciteit van ongeveer 1.100 kiloton voorbehandelde olie per jaar. Ook komen er nieuwe tanks op de site in Pernis.

Wie: Shell en BlueAlp Wat: pyrolyse-olie uit afvalplastic Waar: Nederland Wanneer: 2023

Een joint venture van Shell en BlueAlp bouwt twee installaties in Nederland, die dertig kiloton moeilijk te recyclen plastic gaan omzetten in pyrolyse-olie. De installaties moeten in 2023 operationeel zijn en leveren alle pyrolyse-olie als grondstof aan de krakers van Shell in Moerdijk en Duitsland.

Wie: SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol Wat: fabriek duurzame vliegtuigbrandstof Waar: Delfzijl Wanneer: 2026

SkyNRG, KLM, SHV en Schiphol bouwen Europa’s eerste fabriek voor duurzame vliegtuigbrandstof in Delfzijl. Nouryon en Gasunie bestuderen daarvoor een uitbreiding van een geplande groene waterstofeenheid. Het plan is om groene waterstof te combineren met afval- en reststromen om 100.000 ton duurzame vliegtuigbrandstof en 15.000 ton bioLPG per jaar te produceren.

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 49

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:16

SEPTEMBER 2020

www.industrielinqs.nl

industrie linqs

Verbindt industriële ketens Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

www.ind ustrielinq s.nl www.ind ustrielinq s.nl

industrie linqs

SEPTEMB SEPTEM 2020 BERER2020

VERBI NDT INDUS TRIËLE KETEN S Naamloos-2 1

31-07-20 14:43

Industrielinqs inspireert en verbindt met actuele berichtgeving, wekelijkse nieuwsbrieven, online talkshows en diverse evenementen. Abonnees van het magazine Industrielinqs krijgen meer: • Acht edities Industrielinqs per jaar, met onder andere de projectendatabase • Industrielinqs Catalogus in de winterperiode • Industrielinqs Project & Innovatie update in de zomerperiode • Twee digitale edities Industrielinqs • Toegang tot alle interviews, artikelen en edities op de website www.industrielinqs.nl Prorail wil terug naar hoger veiligheidsniveau

Energietranstie kost 52 miljard euro

Aluminiumfabriek

als spil in de energietransi Corona verscherpt discussie Prorail noodzaa wil terug naar k shutdow ns hoger

veiligheidsniveau

Samenwerking waterketens Energietranstie bespaart systeemkost kosten

52 miljard euro

tie

Zijn micro-organismen fabrieke

Gunvor van begint alsnog de toekoms t? aan uitgestelde stop

Gunvor begint alsnog aan uitgestelde stop

A_Voorplaat.indd 1 09-09-20 10:17

Ga direct naar industrielinqs.nl/abonneren en blijf anderen voor Aboadv ILINQS halve liggend.indd 1

09-09-20 10:19

[Schrijf

nu in]

22 en 23 juni 2022 Onderzeebootloods RDM Rotterdam

Festival van de Industrie

Advertenties.indd 50

www.ilinqs.nl

18-05-2022 09:09

PROJECTEN 51

Wie: Synkero Wat: fabriek duurzame kerosine Waar: Amsterdam Wanneer: 2027

Start-up Synkero wil in de Amsterdamse haven een fabriek bouwen voor de productie van 50.000 ton duurzame kerosine. Grondstof is CO2 dat wordt afgevangen in de industrie of direct uit de lucht. Dit wordt samen met groene waterstof omgezet in synthetisch kerosine. De planning is dat de fabriek in 2027 draait.

Wie: Twence Wat: CO2-afvanginstallatie Waar: Hengelo Wanneer: laatste kwartaal 2023

Twence bouwt in Hengelo een grootschalige CO2-afvanginstallatie. Deze kan straks 100.000 ton CO2 per jaar afvangen en hergebruiken. Denk daarbij aan natriumbicarbonaat om rookgassen te reinigen of vloeibare CO2 voor gebruik in kassen. In het eerste kwartaal van 2022 gaat de eerste schop in de grond. Naar verwachting gaat de installatie in het laatste kwartaal van 2023 in bedrijf.

Wie: Vertoro Wat: demofabriek voor lignine-olie Waar: Rotterdam Wanneer: 2022

Vertoro bouwt een demofabriek die lignine-houdende biomassa kan omzetten in cellulose, suikers en zogenoemde Goldilocks. Dit laatste is een ruwe lignine-olie en een alternatief voor aardolie. De demofabriek moet in 2022 operationeel zijn.

Wie: Zenid Wat: demofabriek duurzame kerosine Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Zenid, een initiatief van Rotterdam The Hague Airport, Climeworks, SkyNRG en Rotterdam The Hague Innovation Airport, wil in Rotterdam een demonstratiefabriek voor duurzame kerosine bouwen. Met afgevangen CO2 uit de lucht als grondstof. Uniper is bij het project betrokken voor de engineering en gaat de fabriek opereren.

UTILITIES Wie: Air Liquide Wat: luchtscheidingseenheid Waar: Moerdijk Wanneer: zomer 2022

Air Liquide investeert 125 miljoen euro in een luchtscheidingseenheid voor de productie van zuurstof. In de zomer van 2022 moet de fabriek in Moerdijk operationeel zijn. Bijzonder is dat het bedrijf de unit combineert met een energieopslagsysteem. De unit kan straks maximaal 2.200 ton zuurstof per dag maken.

Wie: Air Products Wat: drie luchtscheidingsinstallaties Waar: Zuidbroek Wanneer: zomer 2022

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof maakt geimporteerd aardgas geschikt voor Nederlands gebruik. De fabrieken produceren 180.000 kuub stikstof per uur zodra ze in de zomer van 2022 operationeel zijn.

Wie: Avaio en Aecom Wat: ontziltingsinstallatie Waar: Antwerpen Wanneer: 2024

Avaio en Aecom bouwen samen een ontziltingsinstallatie op het terrein van Covestro in de haven van Antwerpen. Deze pompt vanaf begin 2024 brak dokwater op en zet dit om in hoogwaardig proceswater voor de chemiesector. Avaio verwacht medio 2022 te kunnen beginnen met de bouw van de installatie. Die zou twee jaar later, in 2024, operationeel moeten zijn.

Wie: Chemours Wat: zuiveringsinstallatie afvalwater Waar: Dordrecht Wanneer: medio 2022

Chemours wil een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen die onder andere gefluorineerde stoffen uit het afvalwater haalt. Dat gebeurt nu met een tijdelijke mobiele unit. De chemisch-fysische zuiveringsinstallatie gaat gemiddeld zestig kubieke meter afvalwater per uur verwerken, met een maximale capaciteit van 120 kubieke meter per uur.

Wie: D-CRBN Wat: pilot CO/O2 uit CO2 Waar: Antwerpen Wanneer: 2029

Start-up D-CRBN wil een pilot doen met een plasmareactor. Deze gaat per jaar 30.000 ton CO2 omzetten in CO en O2. De reactor is goed schaalbaar en de start-up hoopt dan ook in 2029 een miljoen ton per jaar te kunnen omzetten. Het project vergt een investering van 150 miljoen euro.

NIEUW PROJECT Wie: Ekopak Wat: demiwater-installatie Waar: Tessenderlo Wanneer: derde kwartaal 2022

Ekopak bouwt een demiwater-installatie op de site van Vynova in Tessenderlo. Deze voorziet de site later dit jaar van meer dan één miljoen kubieke meter zuiver en duurzaam proceswater per jaar. De oplevering van de installatie is voorzien voor het derde kwartaal van 2022.

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 51

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

PROJECTEN

NIEUW PROJECT Wie: o.a. Ekopak Wat: koelwater uit afvalwater Waar: Antwerpen Wanneer: 2025

Aquafin, Ekopak, PMV en Water-link werken samen om tegen 2025 jaarlijks zo’n 20 miljard liter afvalwater van Antwerpse gezinnen op te werken tot koelwater voor bedrijven in de Antwerpse haven. Een joint venture van Ekopak, PMV en Water-link ontwikkelt de koelwaterfabriek, waarbij Ekopak de fabriek zal bouwen en exploiteren. Aquafin levert het gezuiverde afvalwater via een nieuw aan te leggen leiding. PMV en Water-link ontwikkelen het distributienetwerk in de haven. Het project vergt een investering van meer dan 100 miljoen euro.

Wie: Evides Industriewater Wat: demiwaterinstallatie Waar: Antwerpen Wanneer: voorjaar 2022

Evides Industriewater bouwt een slimme demiwaterinstallatie op de site van BASF in Antwerpen. De installatie gebruikt verschillende waterstromen uit de productie van BASF en zet restwarmte uit condensaat in voor verduurzaming van de zuivering. Dit resulteert in efficiënter watergebruik en lager energie- en chemicaliënverbruik.

Wie: Gasunie Transport Services Wat: uitbreiding stikstofinstallatie Waar: Zuidbroek Wanneer: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

Wie: Gate terminal Wat: uitbreiding LNG-capaciteit Waar: Maasvlakte Wanneer: oktober 2024

Gate, een joint venture van Gasunie en Vopak, breidt de capaciteit van haar LNG-terminal op de Maasvlakte uit met 1,5 bcm per jaar. Daarmee komt de totale capaciteit van de terminal straks op 13,5 bcm per jaar. De extra capaciteit moet vanaf oktober 2024 beschikbaar zijn.

Wie: Stercore Wat: mestvergassingsinstallatie Waar: Emmen Wanneer: 2022

Stercore heeft groen licht gekregen voor de bouw van een innovatieve mestvergassingsinstallatie in Emmen. De fabriek draait straks voornamelijk op duurzaam opgewekte elektrische energie en zet mest en digestaat uit co-vergisters om in groen gas en bio based carbon.

Wie: Tessenderlo Group Wat: gascentrale Waar: Tessenderlo Wanneer: eind 2025

Tessenderlo Group wil een tweede gascentrale bouwen in Tessenderlo. Als alles volgens plan verloopt, zou de nieuwe 900 MW energiecentrale per 1 november 2025 operationeel moeten zijn. Het bedrijf heeft al een gasgestookte 425 MW STEG-centrale in Tessenderlo.

Wie: Twence Wat: mestverwaardingsinstallatie Waar: Zenderen Wanneer: mei 2022

Twence bouwt een mestverwaardingsinstallatie in Zenderen. Met deze installatie kan 250.000 ton mest worden verwerkt. Hiermee wordt groen gas voor drieduizend huishoudens geproduceerd en worden schaarse grondstoffen teruggewonnen. Naar verwachting zal de installatie in mei 2022 operationeel zijn.

Wie: Vattenfall, Gasunie en Equinor Wat: innovatieproject waterstof Waar: Eemshaven Wanneer: 2023

Vattenfall, Gasunie en het Noorse Equinor werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Wie: VTTI Wat: biogas uit organisch afval Waar: Tilburg Wanneer: derde kwartaal 2023

Tankopslagbedrijf VTTI neemt het bio-energieproject van Re-N Technology over. In 2023 wil het bedrijf een biogasinstallatie hebben gebouwd. Deze verwerkt organisch afval en nevenstromen met een anaeroob vergistingsproces. De installatie krijgt een capaciteit van 17 megawatt en genereert onder meer 23 miljoen kubieke meter biogas per jaar.

WIND EN ZON Wie: CrossWind Wat: windpark Hollandse Kust (noord) Waar: Noordzee Wanneer: 2023

www.industrielinqs.nl

CrossWind (joint venture van Shell en Eneco) bouwt windpark Hollandse Kust (noord). Het windpark krijgt een vermogen van 759 megawatt en levert minstens 3.300 gigawatt uur per jaar. Het park omvat ook de toepassing van technologische demonstraties, zoals accu-opslag voor de korte termijn en groene waterstof gemaakt door elektrolyse.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 52

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

PROJECTEN 53

Wie: Eneco Wat: windpark Maasvlakte 2 Waar: Maasvlakte 2 Wanneer: 2023

Eneco bouwt in opdracht van Rijkswaterstaat Windpark Maasvlakte 2. Het gaat om in totaal 22 windturbines op de kop van het Maasvlakte 2 gebied, die vanaf 2023 jaarlijks ruim 400 GWh aan groene stroom gaan opwekken. Aannemers voor het project zijn Ballast Nedam en Vestas.

Wie: PowerField Wat: zonnepark Leek Waar: Leek Wanneer: 2022

PowerField bouwt op ongeveer 21 hectare ter hoogte van Leek en Tolbert het zonnepark Leek. Er wordt 33 MW aan zonnepanelen geïnstalleerd met een jaarlijkse productie van ongeveer 31,2 GWh. Dit staat gelijk aan het verbruik van 9.900 gemiddelde Nederlandse huishoudens.

Wie: Shell Wat: energiepark Pottendijk Waar: Emmen Wanneer: 2023

Shell ontwikkelt in Drenthe het Energiepark Pottendijk. Vlakbij Emmen gaan 14 windturbines (vermogen 50 MW) en negentigduizend zonnepanelen (50 MW) samen stroom opwekken. Shell rekent op een jaarlijkse productie van 170 GWh. Eind 2022 moet volgens planning het windpark in bedrijf gaan, het zonnepark volgt begin 2023.

Wie: Statkraft Wat: zonneweide Blaakweg Waar: Harskamp Wanneer: 2022

Statkraft ontwikkelt in Harskamp (gemeente Ede) de zonneweide Blaakweg. Het gebied beslaat zo’n tien hectare, waarvan zeven hectare door panelen wordt bedekt. Dat levert een jaarlijkse productie van 10 GWh op.

Wie: Vattenfall en BASF Wat: windpark Hollandse kust Zuid Waar: Noordzee Wanneer: 2023

Windpark Hollandse Kust Zuid bestaat uit 140 windturbines die ruim 6 TWh groene stroom per jaar kunnen produceren. Het is het eerste en grootste windpark op zee dat zonder subsidie wordt gebouwd. Het windpark komt tussen 18 en 36 kilometer voor de kust van Nederland tussen Den Haag en Zandvoort te liggen.

Wie: Vattenfall en SwifterwinT Wat: vervanging windturbines Waar: IJsselmeer/Lelystad Wanneer: laatste kwartaal 2023

Vattenfall en SwifterwinT, de initiatiefnemers van Windplanblauw, vervangen 28 windturbines van het huidige windpark Irene Vorrink van Vattenfall door 24 moderne, krachtige turbines. Deze komen in twee rijen vlak voor de kust in het IJsselmeer te staan. Ook vervangen zij in de gemeenten Dronten en Lelystad 46 windturbines door 37 grotere turbines. De 61 nieuwe windturbines hebben een gezamenlijk opgesteld vermogen van ruim 335 MW.

Wie: Vattenfall Wat: zonnepark Sas van Gent Waar: Sas van Gent Wanneer: eerste kwartaal 2023

Vattenfall bouwt een zonnepark in Sas van Gent, ten westen van het kanaal van Gent naar Terneuzen. Van de zestien hectare grond in de Papeschorpolder is twaalf hectare bestemd voor zonnepanelen en vier hectare voor landschappelijke inpassing. In het eerste kwartaal van 2023 moet het zonnepark groene elektriciteit gaan leveren.

Wie: Vattenfall Wat: zonneweide Goirle Waar: Goirle Wanneer: najaar 2022

Vattenfall legt een zonneweide in Goirle aan. Het gaat om zes hectare en het zonnepark krijgt een vermogen van 13 MW. Begin 2022 start de bouw van het zonnepark en in het najaar van 2022 moet het zonnepark operationeel zijn.

Wie: verschillende partijen Wat: windpark Hanze Waar: Dronten Wanneer: 2023

Windpark Hanze is een lokaal initiatief van 26 agrarische ondernemers, 180 lokale investeerders en het Waterschap Zuiderzeeland. De 15 windturbines krijgen een totaal geïnstalleerd vermogen van 90 megawatt. Daarvan zal Vattenfall 78 megawatt afnemen. Het windpark wordt in 2023 in gebruik genomen.

ELEKTRIFICATIE Wie: ArcelorMittal Wat: DRI-installatie en twee ovens Waar: Gent Wanneer: 2027

ArcelorMittal investeert 1,1 miljard euro in de bouw van een installatie voor direct gereduceerd ijzer in Gent. De installatie gebruikt aardgas en uiteindelijk mogelijk waterstof om ijzererts te reduceren en krijgt een capaciteit van 2,5 miljoen ton. Ook bouwt het bedrijf twee elektrische ovens om het gereduceerde ijzer te smelten. ArcelorMittal wil tussen 2025 en 2027 opstarten.

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 53

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld

Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer

• De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

CMY

buildingcareers.nl | info@buildingcareers.nl

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor

PET_kwart_staand.indd 1

ADOPTEER EEN PUP

13-12-17 12:45

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees ..................................................................................................... 50, 54 BuildingCareers ..................................................................................................54

ADOPTEER EEN PUP

DNV .......................................................................................................................12 Endress + Hauser ...............................................................................................59 GEDORE Technag ................................................................................... bijsluiter Hogeschool Utrecht ..........................................................................................30 iLinqs, festival van de industrie .....................................................................50 Industrielinqs advertentie ...............................................................................40

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

KNGF .....................................................................................................................54 Mainnovation .....................................................................................................20

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

OMV Gas Marketing Trading & Finance .......................................................60 Outvie Connecting Knowledge & Networking ............................................ 2

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

Advertenties.indd 54

UNIS Group ........................................................................................................... 4

18-05-2022 09:09

PROJECTEN 55

Wie: Coolbrook Wat: testreactor naftakraker Waar: Geleen Wanneer: april 2022

Het Finse Coolbrook investeert 12,5 miljoen euro in een zogeheten RDR-eReactor. Dit is een elektrische oplossing voor het verwarmen van de ovens in naftakrakers. De testreactor wordt op de Brightlands Chemelot Campus gebouwd en moet met een capaciteit van vijfhonderd kilo grondstoffen per uur produceren.

Wie: Tata Steel Wat: DRI-installatie Waar: IJmuiden Wanneer: onbekend

Tata Steel Nederland kiest voor de productie van groen staal via de waterstof route, dus via de direct reduced iron (DRI) technologie. Dit is een technologie waarmee ijzer wordt gemaakt op basis van aardgas of op termijn waterstof, in combinatie met een of meer elektrische vlamboogovens.

ELEKTROLYSE Wie: Tien private en publieke partners Wat: North-C-Methanol project Waar: Rodenhuize Wanneer: 2024

Tien partners investeren 140 miljoen euro in het North-C-Methanol project. Dit omvat een elektrolyzer van 65 megawatt die water met windenergie omzet in groene waterstof en een methanolfabriek die de waterstof gebruikt om afgevangen CO2 van lokale industriële spelers om te zetten naar groene methanol. De partners voorzien een opschaling naar 600 MW in 2030.

Wie: Bedrijven en overheden Wat: pilot groene waterstof Waar: Vlissingen-Oost Wanneer: 2025

Zeeuwse en Vlaamse bedrijven en overheden willen in 2030 een grote groene waterstoffabriek in bedrijf hebben. De fabriek moet een capaciteit krijgen van één gigawatt. en komt waarschijnlijk in Vlissingen-Oost te staan. Eerste stap is echter de bouw van een proeffabriek met een investering van honderd miljoen euro. Die moet er in 2025 zijn.

Wie: CEA, Paul Wurth, Engie, Sunfire, Neste Wat: pilot Multiplhy Waar: Rotterdam Wanneer: begin 2023

Het project Multiplhy integreert een hoge-temperatuur elektrolyzer met het bioraffinageproces van Neste in Rotterdam. De elektrolyzer produceert groene waterstof voor de productie van biobrandstoffen. Het gaat om ‘s werelds eerste multi-megawatt hoge-temperatuur elektrolyzer voor waterstofproductie. De elektrolyzer krijgt een nominaal vermogen van 2,6 megawatt.

Wie: Engie en Port of Den Helder Wat: 1 tot 1,5 MW elektrolyser Waar: Den Helder Wanneer: zomer 2022

Engie en Port of Den Helder bouwen een 1 tot 1,5 MW elektrolyser voor de productie van groene waterstof in de Kooyhaven in Den Helder. De installatie krijgt elektriciteit van een zonnepark in de regio en levert de groene waterstof aan een tankstation voor gebruikers in weg- en watertransport.

Wie: Gasunie en Nouryon Wat: waterstofproject Djewels Waar: Eemshaven Wanneer: onbekend

Een consortium van Nouryon, Gasunie en vier partners ontvangt elf miljoen Europese subsidie voor het groene waterstofproject Djewels. De partners installeren een twintig megawatt elektrolyzer in Delfzijl voor de productie van waterstof als basis voor groene methanol. Het project krijgt ook vijf miljoen euro subsidie van het Waddenfonds.

Wie: PosHydon-consortium Wat: pilot waterstof uit wind Waar: offshore Wanneer: 2022

Een consortium van onder andere TNO, Neptune Energy, DEME en NEL doet een waterstofpilot op het Q13a-A platform van Neptune Energy, dertien kilometer voor de kust van Scheveningen. De pilot heet PosHYdon en gaat zeewater opwerken tot demiwater waarna een 1,25 MW elektrolyzer, gevoed door windstroom, dit omzet in maximaal 500 kilo groene waterstof per dag.

Wie: Shell Wat: waterstoffabriek Waar: Tweede Maasvlakte Wanneer: 2024

Shell wil op de Tweede Maasvlakte een groene waterstoffabriek bouwen, de Holland Hydrogen I. Deze gaat ongeveer 60.000 ton groene waterstof per jaar (60 ton per dag) produceren met energie van het windmolenpark Hollandse Kust Noord. Als alles volgens plan loopt, kan de installatie waarschijnlijk in 2024 in gebruik worden genomen.

Wie: VoltH2 Wat: groene waterstoffabriek Waar: Vlissingen Wanneer: onbekend

VoltH2 bouwt een groene waterstoffabriek in Vlissingen. Het gaat om een 25 MW elektrolyseeenheid die jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof kan produceren. Sweco ontwerp de installatie zo dat deze kan worden uitgebreid naar 100 MW. De investering voor de eerste fase is begroot op 35 miljoen euro. De jaren erna kan die bij uitbreiding oplopen tot 100 miljoen euro.

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 55

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

PROJECTEN

Wie: VoltH2 en Virya Energy Wat: groene waterstoffabriek Waar:Terneuzen Wanneer: tweede helft 2023

VoltH2 Terneuzen en Virya Energy bereiden een groene waterstoffabriek op industriepark Axelse Vlakte in Terneuzen voor. Het gaat om een 25 MW elektrolyse-eenheid. De fabriek zal jaarlijks tot 3.600 ton groene waterstof produceren. Eventueel kan de productie later worden verdubbeld of verdrievoudigd. De investering is voor de eerste fase is begroot op 35 tot 40 miljoen euro.

INFRA

www.industrielinqs.nl

Wie: Fluxys Wat: uitbreiding hervergassing LNG Waar: Zeebrugge Wanneer: tot begin 2026

Fluxys LNG gaat op de LNG-terminal in Zeebrugge zes miljoen ton extra hervergassingscapaciteit per jaar aanbieden, en daarvoor is bijkomende infrastructuur nodig. De extra capaciteit wordt in twee stappen aangeboden. Vanaf begin 2024 gaat het om in totaal 4,7 miljoen ton per jaar, en vanaf begin 2026 moet de volledige 6 miljoen ton per jaar beschikbaar zijn.

Wie: Gasunie Wat: warmteleiding Waar: Rotterdam – Den Haag Wanneer: 2025

Gasunie legt een warmteleiding aan van de Rotterdamse haven naar Den Haag. Deze maakt restwarmte van bedrijven uit de haven beschikbaar voor maximaal 120.000 woningen en andere gebouwen in de provincie Zuid-Holland. De aanleg van het wamtenet, het WarmtelinQ-project, is naar verwachting in 2025 klaar.

Wie: Gasunie Wat: opslag groene waterstof Waar: Zuidwending Wanneer: 2026

Gasunie bereidt de opslag van groene waterstof in zoutcavernes voor bij Zuidwending. Het bedrijf slaat in Zuidwending al aardgas op in zes zoutcavernes en onderzoekt wat er nodig is om vier zoutholtes in te richten voor groene waterstof. De eerste opslag kan in 2026 worden gevuld. Daarvoor moet de bouw in 2023 of 2024 beginnen.

Wie: Gasunie Wat: hydrogen backbone Waar: Nederland Wanneer: 2027

Gasunie investeert 1,5 miljard euro in een nationaal transportnet voor waterstof. Dit net sluit grote industriële clusters aan op installaties waar straks blauwe of groene waterstof wordt gemaakt. Het bedrijf zet voor dit net bestaande gasleidingen in, die vrijkomen door de dalende aardgasvraag. De backbone kan er al in 2027 liggen.

Wie: Gasunie Wat: aardgasleiding Waar: Emmen Wanneer: 2022

Gasunie legt een nieuwe aardgasleiding voor hoogcalorisch aardgas aan, met daarnaast een tweede leiding die in de toekomst kan worden gebruikt voor het transport van waterstof. De leidingen worden gelegd tussen het Getec Park.Emmen en het GZI Next terrein in Emmen.

Wie: Gasunie en North Sea Port Wat: regionaal transportnetwerk waterstof Waar: Zeeland Wanneer: eind 2025

Gasunie en North Sea Port ontwikkelen een regionaal transportnetwerk voor waterstof in Zeeland. Het Hydrogen Delta Network NL wordt een open netwerk dat in 2027 wordt verbonden met de landelijke waterstofinfrastructuur die Gasunie in Nederland ontwikkelt. Begin 2022 wordt de route voor het regionale waterstofnetwerk bepaald.

NIEUW PROJECT Wie: o.a. HyNetwork Services Wat: transportleiding voor waterstof Waar: Rotterdam Wanneer: 2025

Havenbedrijf Rotterdam en HyNetwork Services gaan samen aan de slag met HyTransPort, een nieuwe waterstofleiding door de Rotterdamse haven. De 32 kilometer lange leiding start op de Tweede Maasvlakte en het eindpunt van de eerste fase ligt bij Pernis. In de toekomst sluit de pijpleiding aan op een landelijk en internationaal waterstofnetwerk.

NIEUW PROJECT Wie: Liander Wat: investering in elektriciteitsnet Waar: meerdere provincies Wanneer: 2024

Liander investeert tot en met 2024 zo’n 3,5 miljard euro in het elektriciteitsnet in Friesland, Noord-Holland, Flevoland, Gelderland en een deel van Zuid-Holland. Het grootste deel, 3,1 miljard euro, gaat naar het elektriciteitsnet om knelpunten te verhelpen en voorkomen. Het bedrijf verwacht de komende drie jaar onder meer ruim 5.100 kilometer middenspanningskabels en 1.400 kilometer laagspanningskabels te leggen. Ook komen er bijna 2.400 nieuwe transformatorhuisjes bij.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 56

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

PROJECTEN 57

Wie: North Water Wat: transportleiding voor industriewater Waar: Delfzijl - Garmerwolde Wanneer: eind 2023

Waterbedrijf Groningen en Evides Industriewater, verenigd binnen North Water , werken samen om de regio Delfzijl te voorzien van industriewater. Ze willen hiervoor onder andere een industriewaterleiding aanleggen tussen Garmerwolde en Delfzijl. Ook is er een industriewaterpompstation en een demiwatervoorziening nodig.

Wie: Port of Antwerp en Indaver Wat: warmtenetwerk Antwerpen Noord Waar: Antwerpen Wanneer: onbekend

In de haven van Antwerpen werken verschillende partners samen aan een warmtenetwerk. Boortmalt gaat de restwarmte van Indaver gebruiken. Het bedrijf heeft op zo’n acht kilometer van Indaver zijn grootste mouterij. Port of Antwerp en Indaver regelen de warmtelevering via Transportvennootschap Warmtenetwerk Antwerpen Noord.

Wie: o.a. Shell Wat: restwarmte Shell Pernis Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Shell, Warmtebedrijf Rotterdam en Havenbedrijf Rotterdam gaan restwarmte, die vrijkomt bij de raffinaderij van Shell Pernis, leveren aan de regio Rotterdam. Het project moet energie leveren om in de warmtebehoefte van 16.000 huishoudens te kunnen voorzien. Met het project is een totale investering van ongeveer 16 miljoen euro gemoeid.

RECYCLING Wie: Asbetter Acids Wat: verwerken asbestplaten Waar: Rotterdam Wanneer: 2024

Asbetter Acids bouwt een demonstratiefabriek die 60.000 ton asbestplaten gaat verwerken en tegelijkertijd 170.000 ton industriële restzuren neutraliseren. Het ontwerp voor de fabriek moet in september 2022 gereed zijn. Daarna volgt de aanbesteding voor de bouw van de fabriek. Het project vergt een investering van 60 tot 70 miljoen euro.

Wie: o.a. Bek & Verburg Wat: pilot met recycling visnetten Waar: Eemshaven Wanneer: onbekend

Bek & Verburg, Groningen Seaports en Impact Recycling zetten samen een pilotproject op om oude visnetten te recyclen. Ze onderzoeken of kunststof visnetten vanuit heel Nederland in Eemshaven kunnen worden gescheiden in PP en PE, beide met een zuiverheid van 98 procent. Na de proefperiode kan de installatie mogelijk tot twee ton visnetvezels per uur recyclen.

Wie: Black Bear Carbon Wat: pyrolyse autobanden Waar: Geleen Wanneer: tweede helft 2023

Black Bear Carbon gaat op Chemelot twee identieke productielijnen bouwen die rubbergranulaat van oude vrachtwagen- en autobanden langzaam pyrolyseren tot carbon black, pyrolyse-olie en -gas. De lijnen krijgen elk een capaciteit van 2.300 kilo granulaat per uur en kunnen samen 40.000 ton per jaar verwerken. Het project vergt een investering van 78 miljoen euro.

Wie: Bolder Industries Wat: chemische stoffen uit autobanden Waar: Antwerpen Wanneer: 2024

Bolder Industries bouwt in Antwerpen een fabriek die via een gepatenteerd proces chemische stoffen uit afgedankte autobanden kan halen. Deze zijn geschikt voor hergebruik in rubber, plastic en petrochemische producten. In het terugwinningsproces wordt 98 procent van de materialen van de band gebruikt.

Wie: Circular Recycling Company Wat: recycling composiet Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Circular Recycling Company gaat op Maasvlakte II vezel versterkt thermohardend composiet recyclen. Denk daarbij aan turbinebladen van windmolens, boten en interieurs van treinen. De fabriek gaat zowel technieken voor mechanische als chemische recycling combineren.

Wie: CFK Recycling Wat: pyrolyse aramidevezels Waar: Delfzijl Wanneer: onbekend

Het Duitse CFK Recycling wil met Teijin Aramid een pilot opzetten voor het recyclen van koolstofvezels door middel van pyrolyse. Het gaat om een pilot op kleine schaal voor de recycling van aramide. De insteek is vooral om te kijken wat er met het gerecyclede product mogelijk is.

NIEUW PROJECT Wie: Indaver Wat: styreen uit polystyreenafval Waar: Antwerpen Wanneer: 2023

Ook Indaver investeert 100 miljoen euro in een fabriek die polystyreenafval terug kan omzetten in styreen. De opstart van de fabriek in Antwerpen is gepland voor 2023. Trinseo neemt gedurende tien jaar minimaal vijftig procent van het geproduceerde r-styreen af van Indaver.

www.industrielinqs.nl

03 | 2022

Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 57

SEPTEMBER 2020

industrie linqs

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

PROJECTEN

Wie: Itero Wat: demofabriek Waar: Sittard-Geleen Wanneer: 2024

Het Britse Itero bouwt op de Brightlands Chemelot Campus een demonstratiefabriek voor het omzetten van moeilijk te recyclen plastic afval in een grondstof voor nieuwe plastics. De unit krijgt een capaciteit van 27.000 ton gemengd plastic afval per jaar. Voor toekomstige fabrieken kunnen meerdere modules naast elkaar worden gezet worden. Investering: 25 miljoen euro.

Wie: Sabic en Plastic Energy Wat: chemische recycling plastic Waar: Geleen Wanneer: tweede helft 2022

Sabic en Plastic Energy bouwen binnen een 50/50 joint venture een fabriek die moeilijk recyclebare kunststoffen omzet in synthetische oliën. Deze Tacoil gaat als grondstof naar de installaties van Sabic op Chemelot. Die maakt er opnieuw polymeren van. De fabriek is de eerste installatie op commerciële schaal en krijgt een capaciteit van 15.000 ton Tacoil per jaar.

Wie: TES Wat: recycling lithium-ion batterijen Waar: Rotterdam Wanneer: 2022

TES gaat in de haven van Rotterdam batterijen van elektrische voertuigen recyclen. De fabriek moet eind 2022 volledig operationeel zijn en kan dan jaarlijks 10.000 ton materiaal verwerken. Dit is gericht op het herwinnen van nikkel, kobalt en lithium als grondstof voor het maken van nieuwe batterijen.

Wie: Trinseo Wat: recycling polystyreen Waar: Tessenderlo Wanneer: 2023

Trinseo gaat in Tessenderlo een fabriek bouwen voor de chemische recycling van polystyreen. De fabriek gaat 15.000 ton gerecycled polystyreen per jaar produceren. De bouw ervan begint eind 2022. De technologie is van Synova (en oorspronkelijk van TNO) en Worley is ingeschakeld voor de engineering.

Wie: Triple Helix Wat: polyolen uit polyurethaanschuim Waar: Antwerpen Wanneer: 2024

Triple Helix bouwt een pilotfabriek in de haven van Antwerpen om polyurethaanschuim, afkomstig van onder meer afgedankte matrassen, isolatiepanelen en autostoelen samen met gebruikte PET uit de retail- en voedingsindustrie, om te zetten in polyolen en amines. De fabriek zal volledig circulair werken en in haar eigen energiebehoeftes voorzien.

Wie: UBQ Materials Wat: thermoplastisch materiaal uit afval Waar: Bergen op Zoom Wanneer: eind 2022

Het Israëlische bedrijf UBQ Materials wil in Bergen op Zoom een fabriek bouwen die huishoudelijk afval omzet in een thermoplastisch materiaal. De productiefaciliteit moet vanaf eind 2022 zo’n 70.000 ton UBQ-materiaal gaan produceren.

Wie: Umincorp Wat: plastic recycling fabriek Waar: Rotterdam Wanneer: onbekend

Umincorp bouwt een tweede rPET-fabriek in Rotterdam. Het bedrijf werkt in Amsterdam al plastic afvalstromen mechanisch op tot zuivere grondstoffen voor producenten van plastic producten. Een belangrijke stap in het proces is het scheiden van plastics in de afvalstroom met behulp van een magnetische vloeistof.

NIEUW PROJECT Wie: o.a. Waste4ME Wat: grondstoffen uit afvalplastic Waar: Moerdijk Wanneer: 2030

Het Noord-Brabantse Pyrochem-project wil vanaf 2030 jaarlijks één miljoen ton afvalplastic chemisch recyclen tot waardevolle grondstoffen. Waste4ME ontwerp daarvoor een demonstratiefabriek met een capaciteit van 35 kiloton. Het wil daarin vijf afvalstromen van afvalverwerker Renewi testen. Andere projectpartners zijn Van der Kooy, Green Chemistry Campus, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij en Avans Hogeschool.

INDUSTRIE 4.0 Wie: BASF Wat: slimme proeffabriek Waar: Antwerpen Wanneer: begin 2023

www.industrielinqs.nl

BASF Antwerpen investeert 25 miljoen euro in een proeffabriek voor superabsorberende polymeren (SAP). Het nieuwe SAP Excellence Center wordt uitgerust met dataverwerkings systemen en sensortechnologie, die zorgen voor hogere productperformance en versnelling van de opschaling in de productie-installaties.

SEPTEMBER 2020

industrie linqs Naamloos-2 1

G_Projecten 03-2022.indd 58

03 | 2022

31-07-20 14:43

18-05-2022 09:17

Wij Wijbegrijpen begrijpendat datu udedecomplexiteit complexiteit ininuw uwfabriek fabriekwilt wiltverkleinen. verkleinen.

VEILIGHEID VEILIGHEID ++BESCHIKBAARHEID BESCHIKBAARHEID U Uversterkt versterktdedeveiligheid, veiligheid,productiviteit productiviteitenenbeschikbaarheid beschikbaarheid van vanuw uwfabriek fabriekmet metinnovaties innovatiesenenkennis. kennis.

Cerabar PMP71B - voor verhoogde productiviteit enen verbeterde procesveiligheid Cerabar PMP71B - voor verhoogde productiviteit verbeterde procesveiligheid • •Bediening opop afstand viavia SmartBlue-app enen Bluetooth interface Bediening afstand SmartBlue-app Bluetooth interface • •Digitale wizards verbeteren dede efficiency van installatie Digitale wizards verbeteren efficiency van installatie enen inbedrijfname met 30% inbedrijfname met 30% • •Gepatenteerde Heartbeat Technology maakt verificatie Gepatenteerde Heartbeat Technology maakt verificatie van instrumentatie mogelijk zonder procesonderbreking van instrumentatie mogelijk zonder procesonderbreking • •HistoROM zorgt voor veilige enen eenvoudige overdracht HistoROM zorgt voor veilige eenvoudige overdracht van parameterinstellingen van parameterinstellingen

Meer informatie: Meer informatie: www.nl.endress.com/pmp71b www.nl.endress.com/pmp71b

Omslag los Ilinqs 03-2022.indd 59

09:45 18-05-2022 09:42 18-05-2022 09:42

industrielinqs | 03 | 2022

Deze dynamische tijden vragen om flexibele oplossingen. Als internationale aardgasleverancier werken wij met prijs- en leveringsconcepten op maat en weten we alles van risicomanagement. Graag analyseren wij met u de risico’s waardoor onze oplossingen aansluiten op uw behoeften. Zoekt u een professionele partner? Op ons kunt u rekenen. Neem contact met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

Omslag omslagbestand.indd los Ilinqs 03-2022.indd1 60 ILINQS

18-05-2022 09:45

Industrielinqs 3, 2022

Articles inside

Innovators Dragons’ Den of Water Transition stellen zich voor

Goed beheer van stoominstallaties verdient zich dubbel en dwars terug

TOPIC OPLEIDINGEN Opleiden voor straks

INTERVIEW Transformatie van binnenuit

TOPIC VEILIGHEID Veiligheid begint op de werkvloer

ILINQS FESTIVAL Korte kringlopen verlichten waterstress

ILINQS FESTIVAL Techniekhelden stellen zich voor