Hippocampus nr. 292 (jan./feb. 2023)

Spelen met licht

Zeestage 2*I en 3*I OBK shoot-out en Festival

scubapro.eu

Bimini

“Seawing Supernova staat voor next level snelheid en kracht”

—BRENT , SCUBAPRO BRAND EVANGELIST

Bimini

NIEUW

Seawing Supernova Vin

Het duikmagazine Hippocampus (kortweg Hippo genoemd) draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws

Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: 4

Reportages

3D-geprinte betonnen koraalmodules 6 Modelfotografie en wat er allemaal bij komt kijken? 7-11

Van de redactie

DOOR

IVO MADDER Nr. 292

De feestdagen zijn achter de rug, het nieuwe jaar is alvast haar tweede maand ingegaan en de donkere dagen worden stillaan ingeruild voor extra uren zon. De temperatuur laat echter nog niet voelen dat de lente in aantocht is. Het ideale weer dus om gezellig met de Hippocampus in de zetel te kruipen en hem rustig te bekijken. Je leest het goed. Het OBK shootout en Festival 2022 waren een schot in de roos en we zetten de winnaars dan ook graag 'in the picture'. Wil je je voorbereiden op deelname aan één van deze wedstrijden, lees dan zeker het artikel over modelfotografie of neem deel aan de volgende editie van 'Spelen met licht'.

Al kan je ook bij fotografie de factor geluk niet onderschatten. Wilde dieren blijven onvoorspelbaar en zijn niet altijd waar je ze verwacht of je zwemt er gewoon voorbij zonder dat je ze gezien hebt.

zich momenteel volop aan het voorbereiden zijn op hun deelname aan de Stages, blikken we nog even terug op die van vorig jaar. En wie het vele duiken daar even beu is, vindt in deze Hippocampus een leuke tip in de vorm van het archeologisch museum in Saint-Raphaël.

Deze Hippocampus brengt traditioneel weer heel wat bondsnieuws en doet je de koude temperaturen even helemaal vergeten door je mee te nemen naar Saoedi-Arabië.

De effecten van langelijnvisserij op het zeeleven ..................................... 32-35

De walvishaaien van Nosy Be Madagaskar 36-39

Winnaar onderwaterfoto Lowland Photo Contest .............................. 41

Avatar: 'The way of water', letterlijk een adembenemende ervaring? 43

Vaste rubrieken

Duikspinsels: De wereld op zijn kop 5

Onder Water – Erfgoed in de Noordzee 7

NELOS-vestiging in Agay renoveert 18

Hippoëzie (Johanna W.P. Hell) 19

Wist je dat? Het drooggevallen zeemonster van Stavenisse 23

35 jaar duikschool Oceanica 40

Lufthansa laat Apple AirTags weer toe op vluchten 42

Close-up (Andy Lambert) 44-45

Retro-Hippo 46

BEFOS-FEBRAS 95

NELOS-boetiek 96

NELOS-katern/Hippo-colofon 97

Lopende agenda 98

70 jaar geleden is het dat Nederland een donkere periode in haar geschiedenis kende, de watersnood van 1953. Dat onze noorderburen deze ramp niet vergeten zijn, daarvan getuigen de vele monumenten die je overal in Zeeland terugvindt. En hoewel Zeeland nog steeds één van onze favoriete duikplekken is, verandert Agay stilaan ook in een NELOS-bastion. Menig NELOS-duiker slaat daar in de zomermaanden immers zijn tentje op om er dan begin oktober vaak opnieuw op post te zijn. En terwijl de huidige kandidaten

Waar ter wereld je ook duikt, hou het vooral veilig! Een ongeval schuilt vaak in een klein hoekje, maar is gelukkig meestal te vermijden door een goede voorbereiding.

Veel leesgenot!

Ivo Madder

Coverfoto: Zoetwaterplanten in de Put van Ekeren.

Camera: Nikon D810, ISO 100, 1/250 sec. bij f/10. Lens: 8-15 mm F3.5-4.5. 1e plaats OBK-Festival 2022 - Masters thema. Foto: Luc Rooman.

Na de federalisering van België in 1978 ontstonden onder de koepel van de Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport (BEFOS/FEBRAS), die stichtend lid is van de wereldfederatie CMAS (World Confederation of Underwater Activities), de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Ligue Francophone Belge de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS). Sindsdien zijn 'Hippocampus' en 'Hippocampe' de officiële bondsbladen van respectievelijk NELOS en LIFRAS. Beide bladen staan al meer dan 50 jaar op de bres voor nuttige informatie aan de Belgische duiker. In Vlaanderen wordt NELOS vertegenwoordigd door 154 duikscholen en -clubs. Met meer dan 10.000 leden is NELOS zonder meer de grootste duikfederatie in Vlaanderen.

Correcties, tips en/of opmerkingen i.v.m. de cursusboeken, dossiers of documenten van NELOS stuur je naar: cursus@nelos.be. De andere e-mailadressen waarin PPT, documenten of instructormanual staat, zijn niet meer in gebruik.

Regionale info

www.avos.be

www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be

www.ovos.be

www.wevos.be

AIG-ASSISTANCE

Via je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info:

Policy number: ARENA 2.009.718/010

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland 'Call Center': +32 3 253 69 16

NELOS-structuur

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/documentencentrum

I

Bondsnieuws

Elke club een API?

47 Bijna, maar nog niet helemaal. 78 van de 156 club zijn in orde.

Verslag van de 3*Stage

48 6 oktober 2022 een datum om nooit meer te vergeten.

EDIT-nieuws

52

Nalees- en documentbeheerteam, blended learning, tips voor schrijvers van cursusmateriaal.

NELOS / Top CMAS-Europe

54 NELOS ontvangt de top van CMAS-Europe voor de Buitengewone AV.

Bijscholing update GND

56 De opleiding Gevorderde Nitrox-Duiker kreeg een update.

Spelen met licht

58

Fotoverslag van de 4e edtie om de vaardigheden van OW-fotografie te verbeteren.

Verslag van de 2*Stage

Je moet het hebben meegemaakt

Tips van het Veiligheidscomité

70 Een luchtduiker en een rebreatherduiker gingen samen duiken ...

Open Belgisch Kampioenschap

76 Fotoverslag van het OBK shootout & Festival foto en video 2022.

NELOS-structuur

Gezocht: BJD en JIN

88

Verslag over de Opleiding Begeleider Jeugdduiken.

92 Status NELOS-logo

Een stand van zaken over het nieuwe NELOS-logo. 4 Hippocampus jan./feb. 2023

Statistieken sociale media

93

De NELOS sociale media en de Facebookcampagne.

Nieuwe personeelsleden

91

Twee nieuwe personeelsleden op het secretariaat: Vicky en Saimi.

Blended learning

94

De opleiding 2*Duiker staat in de startblokken.

De wereld op zijn kop

Het is een winter van uitersten. Terwijl we tevergeefs hoopten op een witte kerst was het in de eerste week van het nieuwe jaar plots 15 graden. De natuur waande zich al in de lente. En hoewel het nu vriest, kenden we vorige week enkele kletsnatte dagen.

De regen stroomde letterlijk met bakken uit de hemel en kritische overstromingswaardes werden ei zo na bereikt. Hier stonden de polders blank, wat ervoor zorgde dat we watervogels konden spotten waar die anders niet te zien zijn. Beeld je eens in dat de klimaatverandering

ervoor zorgt dat de weilanden elk jaar wel een keer overvloedig overstromen, maar dat dieren en planten zich zo ontwikkelen dat ze er geen last van hebben. Gaan wij dan Erik uit het klein insectenboek achterna op zoek naar de vele dieren die zich in de weide bevinden? Duiken we plots tussen

de koeien, die rustig staan te grazen? Om een eind verder dan toch een verdwaalde vis tegen te komen, die zijn vijver ineens veel groter zag worden.

Duiken in ondergelopen weilanden mag dan misschien niet zo ideaal zijn, overal ter wereld vind je dorpen en steden die onder water verdwenen zijn. De aanleg van kunstmatige meren of stuwdammen is meestal de oorzaak daarvan, maar ook natuurlijke verschijnselen zoals aardverschuivingen liggen aan de basis van het ontstaan van nieuwe, boeiende duiklocaties.

Zeg nu zelf, je onderdompelen in de geschiedenis klinkt net iets spannender dan op bezoek gaan naar de boerderij en zeker als je dat ook letterlijk kan doen.

Waar je voor de kust van Oostende goed zal moeten zoeken naar restanten van het verdronken eiland Testerep, vind je voor de kust van Griekenland Pavlopetri. Deze stad wordt beschouwd als de oudste onderwaterstad ter wereld en werd door de UNESCO erkend als werelderfgoed.

Ook in China (Shi Cheng – De Leeuwenstad), Italië (Baiae), Israël (de ruïnes van Caesarea), Noorwegen (het Lygnstøylsvatnetmeer) en op nog heel wat andere plekken ter wereld waan je je onder water in andere tijden.

Als ik dan toch kan kiezen, gun ik de koeien, schapen en geiten het hele jaar door rustig grazen in een droge wei.

Meer informatie: www.nelos.be

Afbeelding: Ivo Madder.

3D-geprinte betonnen koraalmodules

om het herstel van koraalriffen te versnellen

Koraalriffen zijn geleidelijk aan het afsterven als gevolg van de opwarming van de aarde en menselijke activiteiten. Kunstmatige riffen kunnen ze helpen herstellen, maar passen meestal niet in het landschap en verdwijnen soms in het zand. In november 2022 werd aan de pers een project voorgesteld: realistisch ogende koraalriffen gemaakt van 3D-geprint beton, die zo zijn ontworpen dat ze niet in de zandbodem verdwijnen.

Onder de naam '3D-Innovareef' ontwikkelden onderzoekers van de 'Chulalongkorn University' in Thailand een Lego-achtig systeem van 3D-geprinte betonnen modules met als doel het herstel van koraalriffen te versnellen.

Koraalriffen in de Thaise zeeën zijn geleidelijk aan achteruitgegaan als gevolg van de opwarming van de aarde en menselijke activiteiten. Om ze te herstellen worden al een tijdje kunstmatige riffen gemaakt van gebruikte autobanden, pvc-buizen en betonnen kubussen. Dit zijn geen ideale producten, omdat ze uiteindelijk afbreken en het water vervuilen met microplastics. Bovendien raken dit soort riffen vaak ondergedompeld in het zand.

Om een kunstmatig rif te creëren dat meer opgaat in de natuur, hebben de Chulalongkorn-onderzoekers hun riffen gemodelleerd naar natuurlijke riffen. Ze kozen voor beton met een pH-waarde die dichtbij die van zee-

water ligt. Het ontwerpconcept is dat van Lego, om blokken eenvoudig in elkaar te zetten en uit elkaar te halen. Het ontwerp is bestand tegen vloedgolven en zakt niet weg in het zand.

Om het koraal te helpen groeien, is het kunstmatige rif bedekt met calcium- en fosfaatvoedingsstoffen die koraal nodig heeft om te gedijen. De vlakke oppervlakken bieden plaats aan planula (nvdr: het vrijzwemmende larvestadium van een neteldier), het

babykoraal. Gaten en holtes dienen als leefgebieden en schuilplaatsen voor vissen en ander waterleven.

Hoewel het team tot nu toe slechts één prototype heeft gemaakt, willen ze dit gebruiken om andere soorten rif te ontwerpen, zoals hersenkoraal, bekersponzen en mariene sponzen in verschillende maten.

VRIJ VERTAALD DOOR IREEN LOOTS

Onder Water – Erfgoed in de Noordzee

Nog tot 14 mei 2023 kan je in Provinciedomein Atlantikwall Raversyde (Oostende) terecht voor de tentoonstelling Onder water – Erfgoed in de Noordzee.

De bodem van de Noordzee ligt bezaaid met erfgoed. Wrakken van schepen en vliegtuigen, en soms sporen van bewoning. Ook op het strand duikt soms iets op. In deze fototentoonstelling tonen we een staaltje van wat te vinden is in het kanaal en de Noordzee, tussen Wissant (Frankrijk) en de Waddeneilanden (Nederland). Met een extra vleugje aandacht voor de Belgische wateren. Veel wrakken zijn artificiële riffen, met waardevolle natuur. Een deel ervan zijn zeemansgraven. Op wrakken uit de wereldoorlogen ligt vaak munitie, die kan lekken. Andere zijn dan weer een hindernis voor de scheepvaart. Het zijn allemaal verschillende aspecten van dit erfgoed die we met deze expo zichtbaar proberen maken.

De tentoonstelling bestaat uit 37 panelen met foto’s van Dieter Decroos, Mathieu de Meyer, Cor Kuyvenhoven, Nicolas Mouchart, Bruno Pruvost, Tomas Termote, Sven Van Haelst (VLIZ) en Vic Verlinden.

De expo loopt tot 14 mei 2023 in het gratis parkgedeelte van het Provinciedomein.

Vanaf 13 maart (na de winterstop) kan je een bezoek aan de tentoonstelling combineren met een bezoek aan de site. Atlantikwall Raversyde is één van de best bewaarde restanten van de Duitse verdedigingslinie, met meer dan zestig bunkers, open en ondergrondse gangen, observatieposten en geschutstellingen.

Je wandelt langs een selectie van bunkers van Batterij Aachen (WO I) en Batterij Saltzwedel-neu (WO II). Zowel de kustverdediging als het dagelijks leven komen aan bod. Voor alle praktische info kan je terecht op www.raversyde.be

DE MEYER, COÖRDINATOR-CONSERVATOR RAVERSYDE

(3): Provincie West-Vlaanderen.

Modelfotografie en wat er allemaal bij komt kijken?

Marion Haarsma was jarenlang onderwatermodel en fotografeert zelf ook onder water. In Onderwatersport, het bondsblad van NOB, publiceerde ze 10 tips over modelfotografie, die we van haar ook in Hippocampus mogen brengen.

Heel vaak hoor ik op de duikclub: "Leuke foto Marion, jammer van die duiker!". Zelf heb ik daar een heel andere mening over, want juist de ontmoeting tussen mens en dier en dan ook nog onder water, dat is wat het voor mij allemaal zo leuk maakt!

Maar makkelijk is het niet. Als fotograaf heb je eigenlijk twee zorgen:

• je onderwerp goed in beeld krijgen en belichten;

• en dan ook nog de duiker.

Want juist de ervaringen van een duiker vastleggen, hoe hij opgaat zijn omgeving, maakt het nou net zo leuk. Vroeger dacht ik vaak onder water van: "ach, wat zou dat leuk zijn met een model erbij!".

Spijtig genoeg is niet iedere duiker een goed model; de ene heeft er aanleg voor, de andere niet.

Toch zijn er een aantal basisprincipes om mee te geven:

1. Handsignalen

De meeste zullen duidelijk zijn: lager en hoger, links en rechts, dichterbij en verder weg. Het is de fotograaf die moet kunnen uitleggen wat hij wil. Soms kan het model het onderwerp niet vinden en/of de compositie niet begrijpen. Dan gaat het model na-

drukkelijk naar de fotograaf kijken, vragend om uitleg en instructies en die moet dat dan ook maar weer begrijpen… Een ongeschreven regel is dat niemand boos mag worden, het moet allemaal wel leuk blijven. Niet iedereen kan even goed communiceren en/of de instructies begrijpen. En communiceren onder water is wel het moeilijkste dat er is.

Foto's

(2): Marion Haarsma.

Een dier samen in beeld brengen met een duiker kan een meerwaarde betekenen.

Handsignalen: goed communiceren door zowel de fotograaf als het model is belangrijk om tot een goed resultaat te komen.

2. Elegant

Het model moet de handen weg van de camera houden, meestal langs het lichaam. De benen moeten recht zijn, zonder gebogen knieën en ook de vinnen zijn heel ver weg van de camera gericht, want het zijn meestal lelijke dingen. De benen wijd is dan weer het toppunt van onelegantie. De vinnen mogen vooral niet hangen, dat heeft zelfs een naam: droopy fins! Vooral in een lange sessie is het erg vermoeiend je enkels zo te strekken dat je vinnen in het verlengde van je benen zijn. Ik vind het zelf één van de moeilijkste dingen om vol te houden.

Vaak draagt het model geen kap, dus gaat het haar zweven in het water. Maar soms gaat het recht omhoog staan. Ik heb daarvoor een teken afgesproken met mijn model. Met mijn vrije hand draai ik boven mijn hoofd, alsof ik door mijn haar aai, maar dat moet zij dan doen. Na een paar duiken begrijpt het model me wel, zodra ik met mijn

hoofd heen en weer beweeg. Een enkel model is zo professioneel dat zij zo soepel met haar hoofd beweegt, zodat het haar zelf in een elegante vorm komt. Misschien gebeurt het ook wel eens per toeval?

Soms verzamelt de uitgeademde lucht zich in de kap van het model en dat wordt een klein ballonnetje op je hoofd of een soort punthoofd. Ook daar moet de fotograaf alert voor zijn, het model kan dat niet zien. Na een sessie samen de foto's bekijken is heel leerzaam en kan veel problemen oplossen. En het geeft het plezier dat je samen deelt na het maken van geslaagde foto!

3. Kijken, oogcontact

Wel naar de fotograaf kijken, maar niet direct in de camera. Vroeger zeiden ze: "kijk maar over mijn schouder". Zelf vind ik dat geen goed advies, want dan zit het model zo vaag in een leegte te kijken. Eigenlijk is alles begonnen met de regel van de drie onderwerpen: het onderwateronderwerp, het mo-

del en de zon en dan alle drie in een mooie vlakverdeling. Dat waren de winnende foto's bij de grote wedstrijden. Daar kwam dan ook weer de kritiek op dat het allemaal dezelfde soort foto's zijn en er niets origineels meer bedacht wordt en dat was ook weer waar … Dus dat betekent dat het model naar het onderwerp moet kijken, maar wel zo dat de camera de ogen ziet. Dat klinkt makkelijk, maar dat valt zeker niet mee.

Als het onderwerp heel dichtbij is, gaat het model soms scheel kijken. Dat zijn dan weer dingen waar de fotograaf op moet letten. Het model kan dan wel naar het onderwerp kijken, maar moet focussen op iets wat er achter zit, wat verder weg. Alleen het gevorderde model kan dat. Als het onderwerp bijv. het plafond is, dan ziet de camera alleen een automaat, een kin en een keel. Het is heel moeilijk om elegant naar boven te kijken. Door die houding duw je je benen naar beneden en soms is dat niet de bedoeling. Het is net zo moeilijk als wanneer het model naar beneden moet kijken.

4. Lamp, licht

Het goed gebruiken van de lamp van het model is niet makkelijk. Tegenwoordig zijn de onderwaterlampen zo fel dat ze overstralen en de foto verpesten, maar sommige lampen hebben een dimmer en daarmee kan je wel het onderwerp mooi bijlichten. Het model mag nooit met de lamp direct in de camera schijnen of het moet een 'kaarslichtje' zijn. De zon is ook onder water nog een formidabele bak met licht. Die wil je meestal niet in beeld, beter nog, in je rug hebben. Lekker met het licht mee fotograferen. Maar soms gaat het model spontaan voor de zon hangen, grijp dan je kans. Lek-

Elegant: de beste houding van het model is met de handen langs het lichaam, gestrekte benen en vinnen recht naar achter.

Kijken: kijk naar het onderwerp, maar zorg dat de camera de ogen wel kan zien.

Foto's (2): Marion Haarsma.

ker vol inflitsen en dan kan het heel mooi worden. Dit kun je ook van tevoren afspreken, maar voor het model is het heel moeilijk om zich precies goed te positioneren. Het is de taak van de fotograaf om dit goed te krijgen!

5. Samenwerken en innoveren

De meeste goede modellen zijn zelf fotograaf of hebben aanleg voor compositie en denken mee. Ik kan bijv. lekker duiken en fijn met m'n cameraatje bezig zijn en ineens een interessant onderwerp zien en me vlot goed positioneren als model voor de andere fotograaf. Ik moet eerlijk zeggen dat de meeste goede modellen vrouw zijn, gelukkig niet allemaal, maar je moet een inzicht hebben in de compositie en ook een beetje elegant zijn.

6. Adem inhouden, vooral niet uitblazen

Ik hou zelf altijd, bijna automatisch, mijn adem in zodra ik zie dat iemand een foto van mij wil maken. Ik vind die proestende explosie van luchtbellen erg storend op de foto. Zeker bij een ingewikkelde compositie in ondiep water van spiegelingen en doorkijkjes, verstoren de luchtbellen alles. Je moet dan weer lang wachten tot het wateroppervlak zich herstelt in de oorspronkelijke vorm.

Het is me opgevallen dat bij een goede samenwerking, je automatisch samen gaat uitblazen, als een soort synchroon uitademen. Dat kan lastig worden als één van de twee heel lang de adem kan inhouden, jammer dan…

Vroeger hadden we mooie ronde maskers, die met zo'n knijpding bij je neus. Die waren wel heel lastig om mee te klaren, dat moest je met twee handen doen, maar ik vind ze nog steeds erg mooi. Helaas eisen

de vakbladen moderne duikapparatuur en willen ze geen maskers meer uit de vorige eeuw. Nu zijn vooral zwarte maskers in de mode, maar dat worden hele lelijke donkere gaten waar je niets in kan zien. Het masker moet ook niet te groot zijn, want dan wordt

Licht duiklamp: het juist richten van de duiklamp door het model is belangrijk.

Adem inhouden en vooral niet uitblazen, want luchtbellen zijn erg storend op de foto.

Samenwerken en innoveren: goede modellen zijn zelf fotograaf of hebben aanleg voor een goede compositie.

7. Masker

Foto's

(3): Marion Haarsma.

het een soort hondenhok. Voor mij is het ideale masker volledig transparant en een eenvoudig model, het liefst met één glas, niet met twee aparte glazen. Niet te groot en niet te klein, maar die zijn moeilijk te krijgen.

8. Dierenfotografie

Het leukste is een wild dier met een duiker erbij. Ook voor de niet-duiker is dat heel informatief. Het geeft de proporties aan en ook de afmeting van het dier. Maar wilde dieren laten zich slecht positioneren en willen vaak wegzwemmen. Natuurlijk mag je ze niet verstoren, dus ga je op zoek naar een beest dat niet bang is en niet wegzwemt. Maar na de zoveelste foto van anemoonvissen in de anemoon, gaat dat ook wel vervelen.

Als het de bedoeling is dat het model dichtbij een dier komt, dan kan hij bij het uitblazen eerst even het hoofd wegdraaien. Dieren zoals koraalduivels of schildpadden kennen geen luchtbellen, dus zullen zij allicht verontrust raken. Dat wegdraaien en daarna weer dichterbij komen helpt wel om een vertrouwensband op te bouwen. De dieren zijn zo slim dat ze voelen dat je respectvol bent.

9. Raak het koraal niet aan

Het model mag niets aanraken, de fotograaf natuurlijk ook niet, maar dat zie je niet op de foto. Vooral in een kleine ruimte wordt dat erg moeilijk. Als model kan je dan heel zachtjes met je vinnen bewegen en zo voelen of je niet ergens tegenaan zit en indien nodig een stukje opschuiven. Het is heel delicaat, want het model mag vooral geen stof maken (ongeschreven regel nr. 1). Het is vooral de taak van de fotograaf om daar-

op te letten. Ja, niemand heeft gezegd dat het makkelijk is.

10. Selfie

De ultieme modelfoto is natuurlijk de selfie. Je bent fotograaf en model en je kunt alles naar je hand zetten. We hadden dat vroeger ook al kunnen doen, maar de selfie is helemaal in de mode gekomen door het mobieltje en het is een groot succes. Het is heel leuk om in één klap te laten zien hoe het met je is en waar je bent. Het enige nadeel is dat mijn armen altijd te kort zijn voor het resultaat dat ik voor ogen had. Soms lukt het wel, bijv. een foto met een steur, dat wordt een steurfie, met een pad een palfie, met een kwal een kwelfie en ga zo maar door.

Het is een ongeschreven regel dat de fotograaf een paar geslaagde foto's naar zijn model stuurt. Eigenlijk spreekt het vanzelf, maar in de drukte van de dag wordt het weleens vergeten. En ook als ze niet zo denderend zijn, is het toch een fijne herinnering of een aanmoediging ter verbetering.

conclusie

Het model mag geen stof maken, niets aanraken, moet oogcontact houden met de fotograaf, maar niet recht in de camera kijken. Meedenken met de compositie, met een lamp schijnen, elegant zijn, dieren benaderen maar niet wegjagen, enz. Hmm, dan toch maar weer een selfie? Ach, nee, het samen met veel plezier mooie foto's maken is toch onbetaalbaar. 

Masker: tegenwoordig zijn de meeste duikbrillen zwart, maar eigenlijk is een volledig transparant model mooier op de foto.

Het koraal niet aanraken: raak niets aan, voel met kleine bewegingen van je vinnen of je nog goed zit als model en maak vooral geen stof.

Dierenfotografie: dieren stel je op hun gemak door vertrouwen te geven en even weg te draaien als je uitademt.

Selfie: een selfie is natuurlijk altijd leuk, ook onder water.

MARION HAARSMA

Foto's (4): Marion Haarsma.

Archeolgisch museum

Saint-Raphaël …

Oude scheepswrakken, amforen, onderwaterschatten, … dit alles spreekt ongetwijfeld tot de verbeelding van heel wat duikers. De baai van Saint-Raphaël/Fréjus heeft zich ontpopt tot de vindplaats van ruim 40 historische wrakken die er vanaf de jaren 50 met de opkomst van het diepzeeduiken ontdekt werden.

Heel wat Belgische duikers deden fantastische ontdekkingen in de baai van Saint-Raphaël/Fréjusen en zij hielpen diverse musea met het recupereren van amforen en Romeinse Ankers. Inmiddels zijn er strenge regels die het bovenhalen van artefacten volledig verbieden. Er is zelfs een verbod uitgevaardigd voor historische musea om dergelijke initiatieven te ondersteunen.

Een grote concentratie aan historische vondsten in de regio

Fréjus is gesitueerd tussen de massieven van de Esterel en de Maures. Dit gebied wordt in twee gesplitst door de rivier de Argens en werd ooit bezet door een Celto-Ligure stam (Een Indo-Europees volk uit de oudheid dat zijn naam gaf aan Liguria, een regio in Noordwest-Italië), die door de Romeinen onderworpen werd in de tweede eeuw voor onze jaartelling.

In 122 vóór Christus hebben de Romeinse legioenen, onder leiding van Sextius Calvinius, de hoofdstad van Salyens (Entremont) vernietigd. De Romeinen stichtten daar Aquae Sextiae (Aix-en-Provence) en lieten de Massaliotes (inwoners van Marseille) slechts een klein grondgebied na.

In dezelfde periode vestigden de Romeinen zich in Fréjus dat werd bevoordeeld ten opzichte van Marseille, omdat die laatste partij had gekozen voor Pompeus in zijn strijd tegen Julius Caesar in 49 vóór Christus. Marseille werd bezet en verloor zijn vloot en schat.

Het militaire kamp voor de vloot van Agrippa werd door Octavius, de toekomstige keizer Augustus, op slechts één kilometer van Fréjus opgericht. In 1987 werden de structuren van dit kamp ontdekt. De oppervlakte is geschat op 24 ha en een gedeelte werd blootgelegd wat een studie van de huisvestingsbarrakken, bergplaatsen en de thermen toeliet. Men schat dat ongeveer 15.000 mannen in dit kamp verbleven.

Foto: Anne Lopez-Joncheray.

In 39 vóór Christus vestigde Octavius er een militaire haven waar een groot gedeelte van de Romeinse vloot gebouwd werd die de slag om Actium in 31 vóór Christus gewonnen heeft. Later mocht de stad de galeien van Antonius en Cleopatra ontvangen die tijdens deze slag overwonnen werden.

De haven die in het binnenland uitgegraven werd, stond in verbinding met een twee kilometer lang kanaal. Om de toegang daarvan te beschermen tegen verzanding werd in de haven een verbinding gemaakt met de rivier de Argens, waarvan het debiet voldoende was om verzanding tegen te gaan en het kanaal permanent bevaarbaar te houden.

De aangelegde verbindingswegen, zoals de Via Aurelia en de Via Agrippa, zorgden voor een uitstekende verbindingsweg met Aquae Sextiae en het binnenland. Dat werd verder ontwikkeld nadat er Romeinse legioensoldaten op rust geplaatst werden en zich in de regio vestigden om er allerhande am-

bachten uit voeren. De dakpannenindustrie ontpopte zich en dit verklaart de vondst van gehandtekende dakpannen, die bij schipbreuken verloren gingen.

De baai van Saint-Raphaël/Fréjus was dus de beste verbindingsweg over zee naar Rome en de vele kolonies die de Romeinen vestigden, waardoor een indrukwekkende zeehandelsroute ontwikkeld werd.

Uiteraard zorgden het weer, piraterij en gebrekkige navigatie-informatie ervoor dat enkele vaartuigen in de baai en op de aanvaarroute zonken.

Om de toegang tot het kanaal te optimaliseren, werden op de aanvaarroute ook alle overbodige zaken overboord gegooid. Lege amforen die voor voedsel en drank tijdens de vaart gebruikt werden, vonden zo een laatste verblijfplaats op de bodem van de baai. Dit verklaart de vondst van individuele exemplaren.

Foto: Marc Langleur.

Foto's

(2): Anne Lopez-Joncheray.

Het museum staat vol met amforen.

Anne Lopez-Joncheray tijdens het inventariseren van amforen op de zeebodem.

Amforen bevatten meestal wijn, olie of pekel.

Een bezoek aan het Archeologisch museum van Saint Raphaël, een must voor elke duiker

Wanneer je in de streek een duikvakantie plant, is een bezoek aan het museum een absolute must. Mits een eenvoudig telefoontje is een geleid bezoek zelfs mogelijk voor een kleine groep tot 25 personen.

We mochten van een rondleiding genieten en hadden een heel aangenaam gesprek met Anne Lopez-Joncheray, de directrice. Anne is zelf een verwoed duikster die deelnam aan diverse onderzoeken en opgravingen in de baai. Anne is CMAS-duikinstructeur en dook samen met verschillende NELOS- en LIFRAS-duikers. Ze beschouwt enkelen van hen, waaronder Marc Van Gorp (2*I), als persoonlijke vrienden.

Het museum werd opgericht toen in 1968 divers archeologisch materiaal tijdens het duiken ontdekt werd door amateurduikers in de omgeving van 'La Chretiènne'. Ook Belgische duikers deelden hun vondsten met het museum en later werd dit nog aangevuld met in beslag genomen materiaal, nadat er een verbod op het bovenhalen van historisch materiaal in de wetgeving opgenomen werd.

Dokter Georges Delencas, Alain Viskis en J.P. Joncheray zetten hun schouders onder het project dat in 1970 definitief vorm kreeg. Zoals eerder gemeld hebben diverse Belgische duikers aan de uitbreiding van het uitgestalde materiaal meegeholpen.

Anne meldt dat, gezien de huidige wetgeving en de UNESCO-richtlijnen, het momenteel niet toegelaten is om ook maar

iets van archeologische waarde boven water te halen. Deze regelgeving geldt eveneens voor de musea zelf. Anne betreurt deze beslissing, omdat veel historisch materiaal nu dreigt te verdwijnen onder een dikke laag zand.

Het museum telt jaarlijks zowat 20.000 bezoekers die hier gratis terechtkunnen, groepen (tot 25 personen) kunnen best reserveren. Op donderdag is er telkens om 14.00 uur een geleid bezoek gepland.

Het museum wordt financieel gesteund door de stad en ontvangt via de culturele ministeries subsidies, omdat het eveneens ruimte ter beschikking stelt aan moderne kunstenaars. Sommige museumstukken worden van tijd tot tijd uitgeleend aan andere musea.

Ook de geschiedenis van de duiksport komt aan bod in het museum.

De kelder van het museum.

Anne Lopez-Joncheray en Marc Van Gorp bij een amfoor die in de baai van Agay opgedoken werd.

De tuin van het museum is ook een bezoek waard.

Foto: Anne Lopez-Joncheray.

Het museum telt verschillende ruimtes

In de ruimte van de eerste mens wordt de lokale bevolking in de Paleolithische periode, de Neolithische periode en de Celto-Ligrische periode voorgesteld. De diverse vondsten worden hier op een zeer professionele methode tentoongesteld en duidelijk toegelicht.

De ruimte van de zee zal de duikers bijzonder bekoren. In de zaal der amforen ontdek je de vele soorten amforen die in de baai van Saint-Raphaël gevonden werden. Een aantal van deze stukken werden door NELOS-duikers aan het museum geschonken. Deze amforen, waarin voedsel bewaard werd, bevatten meestal wijn, olie en pekel. De archeologische ruimte laat de bezoekers kennismaken met de vaartuigen die beladen met amforen, voedsel en verschillende handelsproducten de baai van Saint-Raphaël bezochten. Deze vaartuigen waren soms het slachtoffer van stormen, navigatiefouten en piraterij. De scheepswrakken die hiervan het gevolg zijn, vormen een schat aan gegevens over de manier van leven en de scheepvaart in de Romeinse periode. Schepen konden enkele honderden amforen vervoeren. De eerste wrakken werden ontdekt in de jaren '50 met de opkomst van het duiken. Saint-Raphaël is één van de gemeenten met het grootste aantal ontdekkingen, er zijn meer dan 40 historische wrakken gevonden.

Een volgende ruimte is gewijd aan de prille beginperiode van het 'duiken'. De 'visman' werd in Saint-Raphaël geboren, dankzij de uitvinding van Commandant Le Prieur in

1926. Met dit autonome duikpak kon men tijdens het onderwaterzwemmen lucht inademen. De Cousteau-Gagnanregelaar uit 1945 verbeterde het systeem.

De archeologische en botanische ruimte in de tuin herbergt verschillende archeologische overblijfselen met betrekking tot de versterking van het castrum (het Romeins legerkamp), evenals een menhir gegraveerd met een kop en een slang (bronstijd) en een militaire mijlpaal (1479 m) van de Via Aurelia, een Romeinse weg, die de Esterel doorkruiste.

De educatieve moestuin bevat graansoorten en bonen die geteeld worden sinds de neolithische tijd en mediterrane planten, geïntroduceerd in de oudheid, aangevuld met de medicinale soorten van de middeleeuwen.

De middeleeuwse ruimte, bestaande uit de kerk, de crypte en de toren, vormt een interessante uitbreiding van het museum. De Romaanse kerk dateert uit de twaalfde eeuw, de schilderijen uit de negentiende eeuw. De glas-in-loodramen zijn het werk van de hedendaagse kunstenaar André Pierre Arnal.

De crypten bewaren de overblijfselen van drie opeenvolgende kerken uit de oudheid, de late oudheid en de middeleeuwen en de veertiende-eeuwse toren biedt een panoramisch uitzicht over Saint-Raphaël.

De oriëntatietafel die je bovenaan treft, biedt extra geografische informatie. De 129 treden zullen voor de geoefende duiker geen belemmering vormen.

Speciaal aan het museum is de ludieke ruimte waar kinderen (6-12 jaar) tijdens de

Foto: N. BaraquéTurtle productions.

Foto: Philippe Clement.

Anne Lopez-Joncheray in actie met de venturistofzuiger.

Een miniatuur replica van een Romeins schip met daarop een Romeins anker.

Anne Lopez-Joncheray, directrice van het 'Musée Archéologique de Saint-Raphael'.

Foto's

(4): archeologisch museum Saint-Raphaël.

schoolvakanties leuke en educatieve workshops met betrekking tot de oudheid en de Romeinse tijd kunnen volgen.

Een bezoek is een aanrader als je met iets slechter weer geconfronteerd wordt en duiken geen optie is. Het museum is het hele jaar door open. Bezoek de website voor de openingsuren en alle praktische informatie: www.ville-saintraphael.fr/cultivee/ musees/musee-archeologique

RONNY MARGODT

Foto's

(3): archeologisch museum Saint-Raphaël.

Romeinse ankers.

Diverse soorten amforen.

Een reconstructie van een Romeins anker.

NELOS-vestiging in Agay renoveert

Camping Les Rives de l'Agay kan zowat het NELOS-bastion in Zuid-Frankrijk genoemd worden. De uitbaters van deze camping stellen alles in het werk om de algemene dienstverlening en in het bijzonder de dienstverlening voor de duikers te optimaliseren.

Bij het openen van de camping in 2023 zullen het restaurant en de winkel compleet gerenoveerd zijn, de toiletten en douches worden aangepakt en dichter bij de haven zullen er spoelbakken voor het duikmateriaal voorzien zijn. In de toekomst zijn ook aanpassingen aan het zwembad en het speelterrein gepland.

leslokaal of vergaderzaal

Voor duikverenigingen zal er vanaf mei 2023 een les- of vergaderlokaal beschikbaar zijn, uitgerust met projector en bord. Deze ruimte is geschikt voor ongeveer 20 tot 25 personen en kan na reservatie gebruikt worden om opleiding te geven of om film- en fotobeelden met de collegaduikers te delen.

technisch duiken en scooterduiken

Voor de technische duikers wordt er in samenwerking met Belgium Diving Services een mogelijkheid gecreëerd om, na afspraak, trimix en speciale mengsels te vullen en tegelijkertijd zal er Intersorb aangekocht kunnen worden.

Het technisch centrum zal tevens over een beperkte hoeveelheid herstellingsmateriaal beschikken. Deze dienstverlening omvat eveneens de mogelijkheid om onderwaterscooteropleidingen te volgen en de toestellen te huren.

'Code du Sport'

Het duikcentrum Agathonis blijft verder beschikbaar voor duikuitstappen en luchtvullingen. Dit centrum werkt volgens de richtlijnen uitgeschreven in de 'Code du Sport'. Dit betekent dat alle 2*Duikers begeleid moeten zijn door een 'Guide de Palanquée'. NELOS-duikers met een brevet vanaf 3*Duiker kunnen dit brevet verkrijgen via de Franse Duikfederatie FFESSM. 1*Duikers moeten minstens begeleid worden door een erkende duikinstructeur 'Moniteur Fédéral 2ième degré'. NELOS-instructeurs kunnen dit brevet eveneens verkrijgen via de Franse duikfederatie. Info hierover is beschikbaar op de NELOS-website in documentencentrum onder 'FFESSM-certificaat' of op pagina www.nelos.be/ffessm.

Indien een 1*D of 2*D zich in een Frans duikcentrum aanbiedt zonder begeleiding kunnen toeslagen voor de begeleiding aangerekend worden.

verhuur duikmateriaal

Duikcentra mogen in principe geen duikmateriaal en flessen verhuren aan duikers die niet deelnemen aan de door hen georganiseerde duikuitstappen.

Individuele duikers in Agay, die niet via het duikcentrum wensen te duiken, kunnen in noodgevallen (bijv. een trimvest die stuk is) beroep doen op 'Belgium Diving Services', die voor het verhuur van duikflessen kan instaan. De flesvullingen gebeuren dan wel via het duikcentrum Agathonis.

diepe duiken

De maximale duikdieptes opgelegd aan de Franse duikcentra is 40 meter. Duikinstructeurs en ervaren duikers die diepere duiken of technische duiken willen doen, kunnen terecht bij een aantal NELOS-booteigenaars die van tijd tot tijd bereid zijn om NELOS-vrienden te helpen. Info hierover vind je op de website van 'Belgium Diving Services' www.divingservices.be (die begin maart 2023 definitief online zal zijn). 

RONNY MARGODT

Foto: Chris Demuynck.

Hippoëzie

Advertentie

Het is uit met de zee de zee de zee

en met de schelpjes!

je huid van zilte warmte draag je mee

’t is uit! tussen jou en de zee landinwaarts ga je met gebogen rug.

achter je roepen de golven met eb en vloed; kom terug!

kom leef nog wat; kom terug terug!

AGATHONIS PLONGEE

Camping ‘Les Rives de l’Agay’

Individuele duikers & clubs

Servicecentrum voor technische duikers

Opleidingen en huur ow-scooters

Info:

www.divingservices.be

+32 473 96 13 50

Foto: Anna Carolina Negri.

Johanna W.P. Hell

Inktvissen, meesters in illusies

Roerloos hang ik in het water, met een sepia in de zoeker van mijn videocamera. Hij is me duidelijk aan het taxeren. Als ik nog wat dichterbij kom, draait hij zich frontaal naar de lens, spreidt al zijn armen open en verandert van bruin naar diepzwart. Enkele tellen later is het hem duidelijk te veel geworden en gaat hij er snel vandoor, maar niet zonder ondertussen naar wit over te schakelen.

Hoe slagen ze erin om binnen enkele milliseconden van kleur te wisselen? Het geheim zit hem in gespecialiseerde huidcomplexen, chromatoforen genoemd. Een chromatofoor bevat een enkele pigmentcel, die omgeven is door verschillende spier-, zenuw- en gliacellen (gliacellen vormen niet alleen de 'lijm' tussen zenuwcellen, maar spelen onder andere ook een rol bij het goed functioneren van de zenuwsynapsen en het immuunsysteem). De pigmentcel bevat een flexibel zakje – de cyto-elastische sacculus – waarin zich pigmentkorrels bevinden. De spiervezels zijn radiaal gerangschikt ten opzichte van het pigmentzakje. Als de chromatofoorzenuw geprikkeld wordt, gaan ze samentrekken zodat ze de sacculus doen uitzetten en dus meer pigment aan de

De wetenschappelijke naam van de inktvissen is Cephalopoda. Deze naam is afgeleid van het Grieks en betekent letterlijk koppotigen.

oppervlakte brengen. Stopt de zenuwprikkel, dan zorgt de elastische wand van het zakje ervoor dat het zich terug samentrekt en het pigment wederom 'verstopt' wordt. Deze cyclus kan in milliseconden doorlopen worden!

Hierin verschillen de koppotigen van andere diersoorten zoals vissen, reptielen en amfibieën die ook van kleur kunnen veranderen. Zij gaan het pigment in hun chromatoforen

migreren om kleuren te wijzigen. Vaak is het dominante pigment hier melanine en noemt men deze cellen melanoforen. Deze platte cellen bedekken vaak andere chromatoforen, zodat hun huid donker kleurt als het pigment verspreid is doorheen de cel. Klontert de melanine zich daarentegen samen in het centrum van de cel, dan komen de onderliggende chromatoforen met hun pigmenten letterlijk aan het licht en verandert hun huidskleur.

Foto: Michael AW.

De wonderpus (Wonderpus photogenicus).

Inktvissen, meesters in illusies.

Foto: Ivo Madder.

Bij inktvissen worden de zenuwen van de chromatofoorcomplexen aangestuurd vanuit de hersenen. Er zijn argumenten om aan te nemen dat de indeling daar overeenstemt met die van de chromatoforen in de huid. Dat kan verklaren waarom de kleurveranderingen vaak in een golfbeweging plaatsgrijpen, omdat de neuronen na elkaar gestimuleerd worden.

De pigmenten bij cephalopoden zijn typisch enkel rood, geel of bruin. Ze kunnen net zoals digitale pixels gecombineerd worden om andere tinten te produceren. Evolutie heeft ervoor gezorgd dat net deze kleuren het meest van pas komen op de dieptes waar veel van deze camouflage-inktvissen leven.

van bovenaf blauw uitzien, maar onder een meer schuine hoek lijken ze meer rood licht te weerkaatsen. Het dier kan zo in combinatie met zijn chromatoforen heel overtuigend in zijn omgeving opgaan. Overigens lijkt het erop dat deze iridoforen niet rechtstreeks door zenuwen worden aangestuurd, maar eerder door neurohormonen (neurohormonen verschillen van neurotransmitters, omdat hun werking niet beperkt blijft tot de synaps tussen twee zenuwen, maar ook verderaf gelegen cellen kan beïnvloeden) of een ander nog ongekend mechanisme, vermits hun reactietijd van seconden tot minuten veel trager is dan die van de chromatoforen.

blauwe bioluminescentie om hun prooi te vinden. Helaas – of gelukkig voor onze inktvissen – kunnen de jagers geen rode objecten waarnemen in blauw licht.

Er zijn echter ook kleuren die niet door een combinatie van deze basispigmenten gevormd kunnen worden. Hoe slagen sommige dieren zoals bijvoorbeeld de flamboyante dwergsepia (Metasepia pfefferi) er dan toch in zo'n spetterende kleurenshow op te voeren? Het geheim zit hem in een tweede laag van structuren in hun huid, de iridoforen. Deze stapels van zeer dunne cellen kunnen licht weerkaatsen in verschillende golflengtes (waarbij de golflengte de kleur bepaalt) en mogelijk ook in verschillende polariteiten. De kleur hangt ook af van de hoek waaronder je ze bekijkt. Iridoforen kunnen er

Octopussen en sepia's beschikken nog over een ander type reflectorcel, de leucofoor genoemd. Die verstrooien licht over het gehele spectrum, zodat ze wit lijken. Ze weerkaatsen ook gefilterd licht. Als er bijvoorbeeld groen licht op hen valt, gaan ze ook groen licht weerkaatsen. In tegenstelling tot de iridoforen speelt de kijkhoek hier echter geen rol. Deze dieren kunnen nog beter aan kleurmatching doen, omdat ze de golflengten van het licht weerkaatsen die door het zeewater op geringere diepte gefilterd worden.

Verrassend genoeg kan kleurverandering ook in de diepzee en belangrijke rol spelen. Op dieptes van 600 tot 1.000 meter kan zonlicht nog steeds de silhouetten van zeedieren zichtbaar maken. Een aantal inktvissoorten die op deze dieptes leven, expanderen hun chromatoforen als ze door blauw licht beschenen worden en kleuren dan rood. Predatoren gebruiken in deze omgeving vaak

Los van al dit kleurengeweld speelt ook de huidtextuur van koppotigen een belangrijke rol in hun camouflagetactieken. Vele gewervelde predatoren vinden hun prooi door te focussen op visuele randen en onderbrekingen in de achtergrond. Inktvissen gebruiken papillen om de textuur van hun huid te wijzigen. Papillen zijn huidgebiedjes die via een hydrostatisch mechanisme kunnen vervormd worden van een vlak tot een bult(je). Experimenten lijken erop te wijzen dat vooral visuele informatie door de inktvis wordt gebruikt om de papillen te vervormen, in plaats van meer voor de hand liggende tactiele informatie.

Het meest impressionante aan heel dit systeem van kleur- en structuurimitatie is wel het feit dat cephalopoden kleurenblind zouden zijn! Meer nog, zelfs als de ogen verwijderd worden, kunnen de dieren nog altijd de kleuren van hun achtergrond nabootsen. Aan de hand van centraal of perifeer waargenomen lichtniveaus gaat het dier dus met kleur- en structuurveranderingen zijn huid aanpassen om zijn lichaamscontouren dermate te verstoren dat predatoren hem niet meer kunnen waarnemen. Om licht perifeer te kunnen waarnemen, is er uiteraard een perifere fotosensor voor nodig. Opsines zijn moleculen die kunnen reageren op lichtdeeltjes (fotonen). In onze ogen maakt het deel uit van rodopsine, de rode kleurstof in de staafjes van ons netvlies. Onderzoekers

De flamboyante dwergsepia (Metasepia pfefferi ) toont zijn vlammende kleuren als waarschuwing dat zijn beet giftig kan zijn.

Foto: Ivo Madder.

vonden een opsine in de huid van sepia's, dat slechts één aminozuur verschilt van het opsine in de ogen. Het maakt deel uit van het chromatofoornetwerk en stelt sepia's en octopussen zo in staat om kleur en structuur van hun omgeving waar te nemen, zonder hun ogen daarvoor in te schakelen.

Maar zoals we aan het begin van dit artikel reeds aanhaalden, gebruiken inktvissen deze eigenschappen niet alleen om hun predatoren te verschalken, maar ook in hun (a)sociale interacties. Inktvissen zijn individualisten, die gezelschap van soortgenoten of andere diersoorten doorgaans niet erg op prijs lijken te stellen. Meestal worden ze wat lastig of agressief wanneer andere dieren met hen proberen te socialiseren. Bij agressie zal een octopus zijn kleur verdonkeren om lichter gekleurde dieren af te schrikken. Terzelfdertijd zal hij proberen zijn lichaam te vergroten en/ of hoger te gaan staan. Op die manier zal een dominante octopus zijn rivaal uitdagen. Als die laatste zich heel laag tegen de bodem drukt en erg bleek wordt, zal hij ongetwijfeld wegvluchten als de agressor nog dichterbij komt.

Observaties van bepaalde octopussoorten brachten nog een andere kleurencommunicatie aan het licht. Mannetjes lieten een zwart-witstrepenpatroon zien in het bijzijn van een soortgenoot. De boodschap lijkt

duidelijk te zijn: 'Ik ben een man'. Laat het andere dier een soortgelijk patroon verschijnen, dan zal hij agressief worden en beginnen te vechten. In het andere geval zal hij proberen te paren.

Inktvissen, zoals de blauwgeringde octopus, gaan hun kleurenpatroon niet enkel gebruiken bij camouflage, maar ook als waarschuwingssignaal naar predatoren. Voelt een dergelijk dier zich bedreigd, dan gaat hij een patroon van felblauwe cirkels vertonen, die de duidelijke boodschap vormt: "Pas op, ik ben giftig". Als duiker kan je dan best een beetje afstand nemen, want de beet van deze fotogenieke octopus is weliswaar pijnloos, maar na enkele momenten verlies je het gevoel rond lippen, mond, gezicht en hals, om vervolgens door verlamming van je ademhalingsspieren zachtjes te stikken.

De mimicoctopus en zijn neefje, de wonderpus, gaan hun kleuren en vorm dan weer gebruiken om andere zeedieren te imiteren. De wonderpus (Wunderpus photogenicus) heeft een patroon van witte vlekken en strepen op een rood-bruine achtergrond. Hij kan gemakkelijk giftige zeedieren nabootsen. De imitatie-octopus (Thaumoctopus mimicus – mimic octopus) gelijkt zo erg op de wonderpus, dat duikers beide soorten vaak door elkaar halen. De imitatie-octopus heeft echter een heldere doorlopende witte lijn aan de basis van zijn zuignappen,

waaraan je hem kan herkennen. Favoriete goed gedocumenteerde imitaties van deze soort zijn zeeslangen, koraalduivels en gestreepte tongen. Als zeeslangimitator verstopt hij zich deels in een hol en laat enkel twee van zijn armen zien. In het geval van een giftige platvis zwemt hij met zijn tentakels gestrekt achter zijn afgeplat lichaam en als koraalduivel kan hij vrij in het water zijn zwemstijl aanpassen en met zijn armen de giftige vinnen nabootsen. In tegenstelling tot de wonderpus is het geen nachtdier, dus zijn vaardigheden komen hem overdag uitstekend van pas.

Verbazingwekkend genoeg worden deze meesters in illusies zelf ook geïmiteerd! De harlekijn kaakvis (Stalix histrio – black marble jawfish) is een klein schuw visje dat in een holletje in het zand van ondiep water leeft. Zijn kleur en patroon lijken zeer sterk op dat van de imitatie-octopus. Hij kan soms zo dicht bij een mimicoctopus zwemmen dat hij er deel van uit schijnt te maken, wat maakt dat jagers hem niet zien. Welke invloed de kleurveranderingen van onze inktvis op het gedrag van het visje heeft, is echter nog niet onderzocht.

Het mag duidelijk zijn, inktvissen zijn de echte grootmeesters van de zee wat betreft kleur- en vormveranderingen en elke keer als er ééntje tegenkom, verbaas ik me opnieuw over de kunstjes die ze tentoonspreiden.

STEF VAN UFFEL

Een video van een harlekijn kaakvis die vlak naast een imitatie-octopus zwemt kan je bekijken op:

https://youtu.be/0JGsw4jUpsY

De mimicoctopus (Thaumoctopus mimicus) lijkt erg op de 'wonderpus octopus' die gelijkaardige kleuren en patronen heeft.

Foto: Ivo Madder.

De harlekijn kaakvis (Stalix histrio).

Een harlekijn kaakvis (Stalix histrio) zwemt vlak naast een imitatie-octopus (Thaumoctopus mimicus) en is dankzij zijn kleurenpatroon amper zichtbaar.

Foto: IRickard Zerpe.

Godehard Kopp.

Het drooggevallen zeemonster van Stavenisse

70 jaar geleden, 1 februari 1953. Zeeland voelt zich redelijk veilig achter de bestaande dijken, ook al zijn die dan wegens WO II wat verwaarloosd. Er zijn grootse plannen om de veiligheid van de Zeeuwen te verhogen door de zeegaten af te dammen, maar die komen helaas te laat.

Op 29 januari 1953 ontstaat er ten westen van Schotland een depressie die zeer snel in omvang toeneemt. Een zware noordwesterstorm jaagt een enorme watermassa de Noordzee in en voortgejaagd door de storm bereikt die de Nederlandse kust.

watersnood

Dijkwachters merken dat de vloed na de middag niet meer zakt. Het wordt geen eb en met de nieuwe vloed stort het water zich over de dijken en er volstrekt zich een ramp.

Huizen, boerderijen en hele dorpen worden weggevaagd en er vallen in Zeeland 1.853 doden. 72.000 mensen moeten worden geevacueerd uit het gebied. Kilometerslange stukken dijk spoelen weg, waardoor er enorme diepe stroomgaten ontstaan. Hierdoor komt bijna 200.000 ha land onder water te staan. Gsm, tv en internet bestaan nog niet en ook een radio is voor de meeste gezinnen nog grote luxe. Het zijn radioamateurs die de eerste onheilspellende berichten de wereld insturen en alarm slaan. De Zeeuwse eilanden zijn een tijd op zichzelf aangewezen, want de veerponten varen niet en verbindingen over land zijn nog onbestaande.

Het eiland Tholen deelde in de klappen en werd voor de helft overspoeld toen de dijken doorbraken. Op dat eiland werd het dorpje Stavenisse bijzonder hard getroffen, want alle huizen werden er zwaar beschadigd of verzwolgen door de zee. Er verdronken 156 mensen op een inwonerstal van 1.737, het meeste van heel Tholen. Met hulp uit binnen- en buitenland werd Stavenisse herbouwd. Tastbare herinneringen aan deze hulp zijn de 19 Noorse woningen, waarvan er één werd overgemaakt aan het museum De Meestoof in Sint-Annaland.

kunstwerk

Overal in Zeeland vind je monumenten om ons te herinneren aan de ramp van 1 fe-

bruari 1953. Zo vind je bijvoorbeeld net buiten Stavenisse, aan de Provinciale weg zo’n gedenkteken, een vis waarin tevens een monster te herkennen is.

Op 13 november 1958 werd er een stenen beeldhouwwerk onthuld van beeldhouwer Gerrit Bolhuis.

Hij legde in dit werk het dualisme vast in de houding van de Zeeuwen tot de zee. De zee die welvaart brengt, maar kan veranderen in een alles verzwelgend monster. Vanuit een bepaald standpunt bekeken, verandert de vis in een roofdier met vleugels, klauwen en een vogelkop als staart.

Toen bleek dat beeldhouwer Bolhuis de ramp als een monster verbeeld had, stuitte dit op bezwaren van de gereformeerde inwoners en predikant van het dorp. Zij beschouwden de ramp als een straf van God en maakten bezwaar tegen de associatie met een monster.

Daarom werd het monument buiten het dorp geplaatst en staat het in feite op het grondgebied van Sint-Maartensdijk. Op deze plaats, waar in de verte de Scheldedijken zichtbaar zijn, werden na de ramp meerdere slachtoffers gevonden.

Achter de dijk duidt een bordje aan hoe hoog het water in de polder stond. Heel in de verte stroomt de Oosterschelde.

het Watersnoodhuis

Meer informatie over de ramp van 1953 kom je, vanaf 4 mei 2023, te weten in het Watersnoodhuis te Stavenisse. Kijk dan wel even op www.watersnoodhuisstavenisse.nl naar de openingstijden. 

Beeldhouwwerk als herinnering aan de watersnood van 1 februari 1953.

Saoedi-Arabië

Wanneer de regen horizontale strepen maakt op de ramen en de choco voor het eerst hard is als je ze uit de kast haalt, dan is het tijd om naar het zuiden te vertrekken. Al sinds ik kind was, ging mijn vader duiken in Saoedi-Arabië. Hij kwam altijd terug met wilde verhalen, waanzinnige beelden en een valies vol kruiden. Het hele huis rook naar een souk (nvdr: een Arabische markt) wanneer hij uitpakte. Nu was het eindelijk mijn beurt.

Zo zat ik met onze pater familias en 18 andere reisgezellen midden november op een bus richting Charles De Gaulle, waar onze vlucht naar Jeddah zou vertrekken. Eindelijk! De groep bestond uit een goeie mix van bekenden en onbekenden uit alle hoeken van Vlaanderen. Accenten werden geraden en er heerste een gezellige 'moh-jullie-gaanook-mee-drukte' in de middengang. De Franse grens was nog ver, maar het beste geluid ter wereld weerklonk: de eerste fles prosecco was geopend. Saoedi-Arabië is een strikt Islamitisch land, waar bijgevolg geen alcohol te vinden is. Het vooruitzicht van een wekenlange drooglegging maakte heel wat bourgondiërs aan boord lichtjes zenuwachtig. Onnodig te zeggen dat de busrit, in de hoop om iets van reserve op te doen, best bacchanaal was. De sfeer zat al goed.

Twee films, een dutje, een hapje eten en wat papieren en stempels later zaten we opnieuw op een bus, helaas zonder prosecco, richting Alahlam Marina, waar de Typhoon op ons lag te wachten. Het was al donker, maar de halve maan scheen fel. Die ligt hier plat. De autostrades waren breed uitgestrekt in het midden van de duisternis. We passeerden een tankstation dat 'Naft' heette (ja, dat vind ik hilarisch) en ik geloofde mijn ogen bijna niet toen ik zag dat de diesel hier slechts vijftig cent per liter kost. Mijn hersenen begonnen meteen te werken: er waren maar liefst elf rEvoduikers mee. Ze hadden negen kilo sorb (nvdr: CO2-absorbent) meegezeuld uit België en die namen we niet meer mee terug. Dat is elf keer negen liter

diesel die in die bidonnetjes past… Genialiteit slaat toe na middernacht!

welkom op de Typhoon

De ingang van de kleine haven had iets weg van het Indiana Jones dorp in Disneyland. Maar hier geen raiders of the lost ark, wel mannen in elegante witte gewaden en onzichtbare vrouwen. Het was een miljoen graden en vochtig, onze boot lag helemaal – ver weg – op het einde van de pier. Ik sloot aan bij de 'valiezenkoers' met m'n vijftig kilo bagage, zo goed als ik kon, verdeeld over mijn bovenste ledematen. Het zweet parelde langs mijn rug. De wanhoop in mijn ogen moet van ver te zien geweest zijn, want al snel liep iemand van de crew me tegemoet. Hij vroeg me naar mijn naam en ik vroeg hem naar de zijne: Omar. En dat was dat, onze vriendschap was gesloten, de lumbago vermeden.

Aan boord werden we verwelkomd door onze twee duikgidsen: Marco, een Italiaan

met vage trekken van Bruce Willis en Eugenio, een wat timide Italiaan met de meest weelderige wimpers die ik ooit gezien heb. Marco was duidelijk de baas en had, waarschijnlijk daarom, een gezicht alsof hij permanent bezorgd en geïrriteerd was. Hij probeerde orde te scheppen in de chaos op het achterdek, dat ondertussen begon te lijken op een keuken in volle 'coup de feu'. Pieter Decoene als chef du 'cuisine rEvo', overenthousiast en ongeduldig om zijn elftal 'in de startblokken te krijgen' voor de eerste duik. Het dek lag vol bagage en nu ook vol met sorb, scrubbers, vijsjes, koppelingen en genoeg batterijen om de hele Belgische kust mee op te lichten. Vlotjes dirigeerde Marco de Egyptische bemanning (in het Arabisch) om ons bij te staan. Boven het ritmische geluid van de booster en het luidop nadenken van Pieter probeerde hij de kamerindeling te schreeuwen, maar de prioriteit was overduidelijk duikmateriaal klaarzetten. Later vroeg ik Bruce Willis hoe het komt dat hij zo vlot Arabisch spreekt. "E Liiisten", zei hij met

Foto's (2): Jerina Devolder.

Prachtige koraalriffen.

Het ruim van het wrak.

twee handen in de lucht, "Mijn eerste job was in Egypte en ik had al snel door dat ik overal veel meer moest betalen dan de locals. When you notice that they're fucking you over, you learn fast!".

Door de chaos heen zocht ik op het ruime duikdek naar het plekje het dichtste bij het achterplatform. Thieu, onmiskenbaar een Noordzeeduiker puur sang en hoogstwaarschijnlijk het nageslacht van Gandalf the Great, installeerde zich naast mij. "Dicht bij de uitgang", grapte hij, "dan moet ik niet te ver lopen met mijne bazaar". Zijn 'bazaar' bestond uit een lapje neopreen waarmee hij op zijn zachts gezegd al heel wat wateren had doorzwommen (het verbaasde me dat het bleef hangen aan de kapstok) en een plastic plaat waarop een dieptemeter en een kompas waren vastgemaakt met spanbandjes en schroeven: zijn duikcomputer. Ik keek al uit naar wat hij nog allemaal uit zijn hoed zou toveren.

De nacht was kort. Ik deelde met papa één van de vier kajuiten op het tweede dek vlak achter de brug. Ik werd gewekt door de boot die zich in beweging zette. Buiten rook het naar plakkende warmte, zoute zee en zoete wierook. Terwijl we op een zacht tempo het vaste land achter ons lieten, kwamen mijn reisgenoten druppelsgewijs ook buiten piepen. Je kan 's ochtends meteen zien wie er een ochtendmens is en wie niet. Thierry, een sappige Gentenaar met een onuitputtelijke voorraad duikverhalen, was al vrolijk aan het vertellen. Koen, zijn 'roomie', een verpleger en de enige roker van de groep, zat naast hem rustig zijn sigaretje te roken, blij dat hij alleen maar hoefde te luisteren. Bij mij is de hoeveelheid woorden recht evenredig met het aantal koppen geconsumeerde cafeïne. Op de boot was er enkel Nescafé voor handen. Ik ben een koffiesnob, dat geef ik zonder schroom toe. Het zou voor mij dus een detoxweek worden. Geen koffie en geen wijn, twee pilaren van mijn identiteit, wie was ik zonder? Geen ochtendmens alleszins.

twee duikgroepen

Abou Madafa, een ondiep rif niet ver van de haven, was onze eerste stop. We zouden er blijven voor de eerste twee duiken. Marco stelde voor om de groep in twee te splitsen: eerst de rEvo's in het water, dan de flessenduikers. Ik behoor tot de laatste, maar geduld is een gave die ik niet altijd in de juiste hoeveelheden bezit. Ik mocht dan wel geen koffiegedronken hebben, ik was niet te houden. De zee riep me, ik had ze zo gemist. "I go with the first group",

zei ik langs mijn neus weg en voor Marco er ook maar iets kon tegenin brengen, stond ik al klaar op het achterdek, wachtend op een teken van Omar om in het water te springen. "One, two – jalllah! – three!". Van zodra mijn lichaam de verminderde zwaartekracht en de geborgenheid van het water voelde, vulde een golf van endorfine de leegte van de cafeïne, eindelijk: "Honey, I'm home!" Wie ben ik? Een watermens!

Het rif was ondiep en ver uitgestrekt met verspreide toefjes die omhoogschoten als reusachtige champignons. Ik spotte mooie koralen en veel doopvontschelpen. Als dit 'maar' de 'checkdive' was, dan had ik hoge verwachtingen voor de rest van de week. Na het ontbijt viel ik als een blok in slaap. De eitjes, falafels, gegrilde aubergines en pannenkoeken met choco hadden mij comateus gemaakt.

Duik twee beloofde avontuur te worden. Er zou hier ergens een wrak liggen: "Eén van de mooiste wrakken die ik ooit gezien heb, Jerina". Dat deze woorden van Johan Devolder komen, wil wat zeggen. "We will go with the Tzoodiak", briefte Marco ons in zijn heerlijk Italiaans gespijsd Engels. Gewapend met slechts enkele coördinaten gingen we op zoek. Met onze ogen probeerden we door het water te turen in de hoop het ijzeren silhouet van een wrak te herkennen. Dit zijn mijn favoriete momentjes voor een duik: de anticipatie om je onder te dompelen in een totaal andere wereld, die je bijna kan aanraken, maar pas zichtbaar wordt wanneer je door het wateroppervlak breekt. Het werd een leuke duik, maar 'het mooiste wrak ooit' was helaas nergens te bespeuren … hamerhaaien

en gigantische gorgonen

Omdat airco mij snel verkouden maakt en verkouden zijn op duikreis nu eenmaal niet aan te raden is, hadden we beslist om de tweede nacht weer te slapen zonder. Hoe naïef! Het was broeiend heet, vochtig en beklemmend. Precies een nachtje in de stoomcabines van de Waer Waters.

Dag 2: koppen koffie: nul, hoofdpijn: 0; uren slaap: bijna even weinig. Om 6.30 uur werden we gewekt door een niet zo heel zacht geklop op het raam. Ik ben geen ochtendmens, ook geen voormiddagmens en de afwezigheid van slaap én cafeïne waren niet bevorderlijk voor deze kwaliteiten. Marco zag dat ik het moeilijk had met de koffieloze

Foto's (2): Jerina Devolder.

Foto's (2): Thierry Van Acker.

Opstaan met de zon.

Shouna Wreck.

Koraalduivel.

Een wrakduik is toch altijd genieten.

ochtend en maakte me een heerlijke gemberthee. Bruce Willis heeft ook een hart van goud.

We waren ondertussen aangekomen op de 'Seven (or five?) Sisters'. Hoeveel het er exact waren, daar is onenigheid over, maar het waren 'sisters' in ieder geval en het beloofde er mooi te zijn. Er werd in de wandelgangen zelfs gefluisterd dat er mogelijk hamerhaaien zouden zitten. Nura was de eerste 'sister' bij wie we op bezoek zouden gaan. Marco had mijn listige octopustruc door en verzocht me vriendelijk om deze duik bij hen, de flessenduikers, te blijven, waar ik ook thuishoorde. Ik denk dat hij, vermits ik de enige duiker met slechts (bijna) honderd duiken was, mijn duikcapaciteiten eerst wou zien voor hij me met een gerust hart zou laten meegaan met een andere groep. "And also, otherwise Eugenio doesn't have a buddy, you need to be his buddy".

"It's the first time that I have a buddy!", glimlachte Gigi opgewekt toen we op het achterdek onze 'buddycheck' deden. Op weg naar beneden botste ik op Filip van de rEvoclan. Hij bracht zijn twee vuisten naar zijn oren en wees enthousiast de diepte in: "Hamerhaaien! Daar!". Ik liet me zakken tot de eerste thermoclinelaag voelbaar was. Er lag een grote school 'Longfin Bannerfish' of gewone wimpelvissen (Heniochus acuminatus) te chillen in de stroming. Ik zag nog nét in de verte een schim met hoge snelheid wegzwemmen. Als een speer schoot mijn buddy erachteraan, maar hij kwam beteuterd terug. De hamerhaai was gevlucht. Een halve hamerhaai, telt dat ook?

Op weg naar boven passeerden we riante velden gigantische gorgonen. Vanaf tien meter werden we overspoeld door een muur van kleur. Maar het water zat vol met bellen en ik hoorde overal lawaai. Dat heb je als je met tien andere duikers op stap bent. Ik miste de rust van de duiken met enkel pa in mijn buurt. Maar gelukkig was ik na deze duik geslaagd. Ik had nog 85 bar over na een stevige duik van 65 min en Marco was gerustgesteld. Tijdens de lunch vroeg hij me, een beetje gekwetst, waarom ik per se met de andere groep wou duiken. Ik zei dat het niks met hen te maken had. Ik wou gewoon chillen en met mijn vader duiken. Wij twee in de zee, dat is ons ding, al altijd geweest.

De tweede duik was opnieuw op Nura. Ik liet me zakken tot het een beetje donkerder

werd. In de oneindigheid, maar toch omarmd door de zee, het beste gevoel op aarde. Op diepte was het nog steeds dertig graden, dat is abnormaal warm. Ik kwam terecht in een school grootoogmakrelen (Caranx sexfasciatus) en zag nog net een rifhaai wegzwemmen. Ik deed teken naar mijn vader dat ik ging stijgen, want de mooiste koralen waren toch boven. Het is vreemd hoe je pas diepte kan inschatten wanneer er menselijke vormen onder je zwemmen. Misschien is dat omdat je hoofd dan een referentie heeft naar iets wat het kent? Ik zwom boven de verspreide gele rEvodekseltjes. Het water was niet gesedeerd door bellen, het was stil, zo rustig. Tot plots een oorverdovende nies de stilte verbrak. Alle haaien in een straal van tien kilometer waren bij deze het waterruim ontvlucht, bedankt John! Het rif was weelderig, overal staken er lange 'spiral wire corals' of gedraaide koraalspiralen (Cirrhipathes spiralis) uit. Nog nooit zag ik er zoveel. Terug boven vertelde Gigi me, met een lichte "je had maar met mij moeten meekomen hé, buddy", dat ze een manta (Mobula sp.) hadden gezien. Ik vroeg Thieu ernaar, maar hij had (alweer) niks gezien. Dat lag waarschijnlijk wel meer aan zijn verstrooidheid dan aan de manta.

We sloten de dag af bij Sister Mary Ann. Ik had al snel door dat de stroming de andere kant uit ging dan was gebrieft. Ze is hier nogal wispelturig, die stroming. Mary Ann is een groot plateau met rondom muren vol met inhammetjes en grotten. Je vindt er verschillenden lagen zacht koraal in neonkleuren, gigantische bekersponzen en iets wat ik niet beter kan omschrijven dan een petanquebal. (Later zocht ik dit op in het boekje, officiële naam: 'Fishermens eye', ik blijf bij petanquebal). Wat ik ook zag knabbelen aan de koralen, en dit deed pijn aan mijn hartje, was een doornenkroon (Acanthaster planci). Die vraatzuchtige zeesterren kwamen we jammer genoeg nog vaak tegen. Halverwege de duik kwam de stroming echt opzetten. Pa keek naar mij met een blik van: "hier ben ik te oud voor, kom we keren onze kar en gaan lekker met de stroming mee, ze komen ons wel halen met de Zodiac." (Ja, na jarenlang samen duiken kan ik drie volzinnen destilleren uit één blik!).

Andy

Een week voor de reis had ik voor het eerst in lange tijd nog eens iets van duikmateriaal gekocht (nieuwe vinnen). Het grootste deel van mijn duikmateriaal werd gevonden

Foto's (2): Thierry Van Acker.

Een koraalduivel en glasvisjes in het wrak.

Medusahoofd.

Een kogelvis.

Foto's (2): Jerina Devolder.

door vaderlief, op diverse plekken van deze aardbol. Mijn GoPro, waar ik al zes jaar mee film, vond hij op twintig meter diepte, gedrapeerd aan een uitsteeksel van een dropoff tijdens een duik in de Malediven (case en stick inbegrepen). Hij stond zelfs nog aan! De vorige eigenaars waren Chinezen met weinig cinematografisch inzicht, zo bleek uit de inhoud van het SD-kaartje. Mijn duikbril verwierf hij op the Brothers in Egypte op tachtig meter diep. Het is de beste duikbril die ik ooit gehad heb. De nieuwste aanwinst in het arsenaal was Andy. Een OSB die hij had gevonden in de Barges met in grote letters 'A N D Y' erop geschreven. Andy zat te kwispelen in mijn zakje. Ik had nog nooit een OSB 'in het wild' opgelaten. Zorgvuldig rolde ik hem uit. Ik stak mijn tweede ontspanner in de opening en blies hem richting de oppervlakte. Met trots zag ik hem stijgen en met kracht zag ik Andy het wateroppervlak breken. Wat ik echter niet zag, was dat mijn reel eraan vastgemaakt was … Alle begin is moeilijk.

Na een alweer heerlijk avondmaal ging het licht bij mij uit. Terwijl iedereen op het loungedek nog gezellig napraatte over de duiken en Gigi zijn GoProbeelden van de manta trots liet zien op de grote televisie, sloop ik stiekem naar de kamer. Om negen uur 's avonds al gaan slapen? Zeker weten, Ik ben er ook geen drie maal zeven meer hoor!

duik 100

De eerste twee dagen was mijn lichaam kapot. Tussen iedere duik moest ik slapen, mijn hoofd was wazig. Maar op duikdag drie, met nog steeds geen koffie en nog steeds weinig slaap, was mijn lichaam volledig aangepast: 'Aqua mode fully operational'. Mijn huid voelde gladder en mijn hoofd helder. Ik kon niet wachten om het water in te gaan. Deze ochtend doken we op Maria (haha, nee niet zo, foei!). Meterslange anemoonvelden, overal petanqueballen, speciale koralen, weelderige scholen snappers en miljoenen doktersvissen, ongezien! De stroming was net hard genoeg om je rustig mee te laten voeren langs deze prachtige diorama's. Na het eerste dutje van de dag was mijn honderdste duik aangebroken, locatie: Shaab El Bayada. We zouden gedropt worden in oostelijke richting, zodat we met de stroming mee op de punt van het rif zouden uitkomen, daar waar de hamerhaaien flaneren. Vanop de Zodiac liet ik me achterovervallen in het water, 'negative entry', en

werd meteen niet in westelijke, maar in oostelijke richting geduwd. Dat zou een spurtje worden …

Ik checkte nog even waar mijn buddy was en zag vaderlief mijn richting uit zwemmen met wilde handgebaren en mompelend gevloek. De vorige dag was zijn duikbril overboord gevallen. Gelukkig had hij van iemand een andere gekregen. Ik kon nog net twee beteuterde ogen ontwaren achter een dik bedampt duikbrilletje. Drama, drama! Ik deed teken dat hij maar zijn bril moest ledigen en zette mijn spurt naar de punt van het rif in. Dieper en dieper tot ik de thermocline laag voelde, de hele tijd turend naar hamerhaaien. Ik zag in de verte een flits van een zwartpuntrifhaai (Carcharhinus melanopterus), maar ik kon niet langer blijven, ik moest naar boven. Nu pas besefte ik hoe stevig de demarrage van daarnet was. Ik had al veel lucht verbruikt, wat niet mijn gewoonte was. Gelukkig kreeg ik van Mahmood, de flessenmeester, altijd 220 bar in m'n fles.

Het rif bestond uit een lange punt met als uitloper nog twee grote kolossen in het verlengde. Tijdens de briefing werd aan de rEvo's voorgesteld om daar ook eens te gaan kijken, vermits zij een grotere autono-

mie hebben en dus langere duiken kunnen doen. Ik, als verstekeling, ging natuurlijk met hen mee, vijftien meter hoger dan al de rest weliswaar. De tocht richting zuilen was met de stroom mee. Easy peasy. Ik zag grote tonijnen (Thunnus sp.) en in de verte een 'grouper' of tandbaars (Epinephelinae sp.) zo groot als een Fiat Panda! Maar zo ver als we waren doorgezwommen, zo ver moesten we nu ook terug. Tegenstroom. Fysiek geen probleem, maar ik zag dat ik nog maar 60 bar over had. We waren ondertussen ook al 40 min aan het duiken. Ik probeerde de aandacht van mijn buddy tien meter onder mij te trekken. Hij keek omhoog, ik deed teken: kom naar boven, ik heb nog maar zestig bar. Ik kreeg een oké-teken terug en hij zwom rustig verder. Ik deed een tweede poging. Opnieuw keek hij omhoog, opnieuw deed ik teken: kom! Zestig bar! PAN PAN! Opnieuw kreeg ik een oké-teken en zwom hij rustig verder. Ik begon te vloeken in talen waarvan ik zelf niet wist dat ik die kende. Gelukkig had Steve mij wel goed in de gaten en kwam hij als een speer naar me toe gezwommen met zijn bail-out in de aanslag: "Heb je lucht nodig? Hier!". Ik stelde hem gerust dat ik wel nog even voort kon, maar ik was hem dankbaar. Toen vaderlief later eindelijk op dezelfde lijn kwam zwemmen, zag ik zijn brilletje: nog steeds 'pottoe' bedampt. Dat

Foto's (2): Jerina Devolder.

Prachtige drop-offs.

Dolfijnen.

verklaarde veel… Na een bewogen duik van een uur liet ik 'Andy' op. Ik had nog 30 bar over. Voor iemand die nauwelijks meer dan honderd bar verbruikt per duik was dit best wel een spannende ervaring, maar voor duik nummer honderd mag dat wel. de wildwaterbanen van Maria

Om te bekomen van de middagduik keerden we terug naar Maria. Waar we 's ochtends de diepte in gingen, besloot ik nu de bovenste plateaus te gaan ontdekken. Daar was een labyrint met in het midden meterslange anemoonvelden. Pa had de camera mee. Er stond best wat stroming, dus het was zoeken waar je je moest wegsteken. We werden door de gangen van het labyrint gesluisd als door een wildwaterbaan in 'Center Parcs'. Ik liet me meevoeren om aan de uitgang, langs de beschutte kant zonder stroming, terug te zwemmen naar het begin, maar onderweg was ik vaderlief kwijtgespeeld. Ik ging er weer in en trof hem, schuilend achter een rots, hurkend op de bodem aan. Ik keek hem vragen aan en hij antwoordde met een duidelijk hoofdschuddende neen. Iets ging duidelijk niet. Ik nam de camera van hem aan en sleurde hem het doolhof uit, deed teken dat we langs de beschutte kant van het rif verder konden zwemmen en ging

verder met de duik. Ik filmde een beetje de visjes, zoals je doet wanneer je onverwachts een camera in je handen krijgt. Ik keek welgeteld dertig seconden niet om, dertig seconden! En weg was hij… plots was ik alleen in de zee. Als zwaartekrachtgebonden mens zijn we zo gewoon om in twee dimensies te denken dat je onder water soms de derde vergeet. Ik keek omhoog en daar hing papa te dobberen. Er was duidelijk iets mis. Ik liet vliegensvlug 'Andy' op vlak naast hem en begon aan mijn veiligheidsstop. Ik kwam met een vragende blik boven. Blijkbaar was papa zijn zuurstoffles in zijn rebreather vergeten checken voor we het water in gingen en had hij tijdens de duik net op tijd gezien dat die nu op was… Hij is toch ook geen drie maal zeven meer, hoor. Er was uiteraard nog geen kat aan boord toen we terug aan de boot kwamen. Mahmood en Omar zaten gezellig wat te babbelen. Ik wou hen niet storen tijdens hun 'vrije tijd', maar ze nodigden me uit om erbij te komen zitten. Ze trakteerden me op een heerlijk versgeperst mangosapje met munt. Ik voelde me vereerd en was dankbaar voor hun gastvrijheid.

Ik stond op het bovenste dek mijn drie miljoenste foto van de zonsondergang te maken, toen Gigi bij me kwam staan. Beteuterd

vroeg hij waarom ik zijn buddy niet meer wou zijn. Ik vertelde hem dat er toch iemand voor mijn vader moest zorgen… Hij begreep het. Hij bloeide helemaal open en vertelde me over zijn leven in Italië. Hoe hij was afgestudeerd als advocaat, maar hoe de vooruitzichten van zeven uur aan een bureau zitten hem diepongelukkig maakten. Hij vertelde over zijn tijd als duikgids in de Malediven en over Rubber, zijn bordercollie die thuis in Calabrië bij zijn ouders zat. Over hoe hij zich zelfs de geur van regen niet meer voor de geest kon halen. We zagen de zon ondergaan en de Melkweg boven ons verschijnen, we konden de sterren bijna aanraken.

tijgerhaai

6.30 uur, 'rise and shine!', terwijl ik midden in een droom zat.

Dag 4: koppen koffie: nog steeds nihil! Uren slaap: 4 max. Maar ik deed het deurtje van mijn kajuit open en wat ik zag kon mijn nog half slapend hoofd niet vatten. Het water was spiegelglad, de kleuren van de lucht vloeiden over in die van het water. Het was niet uit te maken waar de zee stopte en de hemel begon. Alle schakeringen van pastel. Wondermooi. De briefing begon. Mijn hoofd was misschien nog niet wakker, maar mijn ogen zeker wel. Ik spotte twintig meter van de boot wat vogels, herhaaldelijk duikend naar het wateroppervlak. En toen zag ik een vin! Dolfijnen! Ik hoopte vurig ze later in het water ook te zien.

"Ready? One - two - three" … PLONS. Ik liet me meteen zakken naar dertig meter, boven me zag ik een school barracuda's (Sphyraena barracuda) die in orkaanvorm rond elkaar draaiden. We stegen naar waar het rif een tussenplateau vormde. Het plateau was bezaaid met zacht koraal. Vader Devolder bleef deze keer flink dichtbij. Links van mij was een grote solitaire barracuda zijn tanden aan het poetsen in een poetsstation. Ik keek gefascineerd hoe die kleine visjes onbevreesd en vrijwillig de vlijmscherpe tanden poetsten die hen evengoed in één keer konden doorsplijten. Ik hoorde papa mijn aandacht trekken, hij wees naar iets rechts voor mij. Yes, dacht ik, daar zijn de dolfijnen! Ik tuurde in de verte... Geen dolfijnen te zien. Maar hij bleef wijzen. Haaien? Dacht ik, en weer keek ik het blauw in, niks te zien. Ondertussen was vader niet alleen vocaal, maar ook fysiek en gealarmeerd aan het gesticuleren naar iets rechts voor mij. Ik keek nog eens en zag toen héél dichtbij een 'triggerfish' of trekkersvis (Balistes sp.) in felle kleuren van boven zijn nest chargeren

Foto's (2): Jerina Devolder.

"We go with the Tzooodiak", zegt Marco.

Koraalrif.

in mijn richting en ik deed wat elke sterke zelfstandige vrouw van 32 zou doen: mij zo snel mogelijk verstoppen achter de brede schouders van mijn papa. Geen dolfijnen, geen haaien, wel een territoriale vis.

De rest van de duik bleven we tussen de 10 en de 5 meter. Er hing veel stof in het water wat de zichtbaarheid minder maakte, maar wel zorgde voor prachtige zonneharpen. Het rif was wondermooi, overal waren er inhammen in de muur. We gingen piepen in één van de grotjes en voelden meteen dat het water daar frisser was. De zon speelde met haar stralen op de wanden en maakte prachtige regenboogkleuren. De plek waar het kouder water het warmere ontmoette, was troebel als olie en azijn.

Het einde van onze duik naderde. We zwommen een beetje van het rif weg om 'Andy' op te laten en we begonnen net aan onze veiligheidsstop toen ik honderden zilveren reflecties in onze richting zag zwemmen. De grote school barracuda's had ons gevonden. We hingen er middenin. Een veiligheidsstop van 15 minuten middenin een school barracuda's. Goeiemorgen!

Shaab Suflani, de tweede duik van die dag, verraste ons met een muur van zwart koraal, gedraaide koraalspiralen en gigantische gestippelde egelvissen (Diodon hystrix). Omars pick-up met de Zodiac was nog nooit zo smooth. De zee was olie. Die namiddag gingen we wat varen, ideaal voor het vijfendertigste dutje van de reis. Na een alweer royale lunch ging ik op het bovendek liggen in de luwte van de schaduw. Het varen zorgde voor een aangename bries, de zee wiegde me in geen tijd naar dromenland…

Ik werd abrupt gewekt door een zingende

Marco: "We're heeeeere Abu Galawaaa Abu Galawaaaa". Hij stond te zingen als een kind op kerstochtend. Het was de derde duik van de dag. Niet te diep, dus ik verwachtte me niet aan iets spectaculairs. Ik was aan de rand van de drop-off aan het zwemmen op 25 meter diepte. Alsof mijn zesde zintuig iets oppikte, keek ik toch naar beneden. Uit de diepte kwam er met hoge snelheid plots een kleine zilveren duikboot van achter de rand. Hij had een omtrek van een meter en was ongeveer 4 meter lang. Zijn tijgerstrepen schetsten in het licht toen hij met een ruk zijn kar keerde en links afsloeg. De tijgerhaai verdween in de verte. Mijn hart ging te-

keer, mijn lijf zinderde de hele duik na. Het rif was wondermooi, maar in mijn hoofd zag ik herhalingen van mijn bijna-botsing met de tijger.

Ik moet toegeven dat ik tijdens de nachtduik toch een beetje schrik had, haaien jagen namelijk 's nachts. Waar ik de vorige duik hoopvol in de verte keek, tuurde ik nu met een klein hartje de duisternis in. Hopend dat meneer de tijgerhaai elders zijn diner al had gevonden. Gelukkig is ontkenning het beste overlevingsmechanisme en was ik na vijf minuten al vergeten dat er een groot roofdier in deze koraalvelden zat. Ik zag iets, niet veel groter dan een kerstlichtje, weerkaatsen in mijn lamp. Ik ging dichterbij en ontdekte geen kerstornament, maar een minigarnaaltje dat dapper zijn holletje bewaakte. Hoe meer ik keek, hoe meer kerstlichtjes ik zag over heel het rif. Overal zaten kleine garnaaltjes en krabbetjes verscholen in het koraal. Overal waar ik scheen, zaten 'Chadwick feather stars' of Chadwicks veersterren (Decametra chadwicki), die zich opkrulden tot een bolletje van zodra het licht hen raakte.

Shouna Wreck

De vijfde duikdag brak aan. Koffie? "What is this foreign concept you speak of!?". Uren slaap: 3 max. De airco stond op diepvries (althans zo voelde het) en ook al beweerde vaderlief dat hij slecht had geslapen, de decibels die uit zijn sinussen kwamen, waren zo luid dat ik schrik had dat hij de kraken zelf zou wekken. Tegen 4 uur 's ochtends hoopte ik er zelfs op, "release me from this agony dear love of god".

De zee was weer zo glad als een spiegel. Het was muisstil en bloedheet. Er waren weer dolfijnen gespot en deze keer veel! Ik zag ze in de verte. Honderden vinnen die door de zeespiegel sneden. Mahmood, die af en toe ook schipperde, schoot meteen in actie. Hij voer de boot gewiekst in hun richting. Onder de opgaande zon kwamen ze spelen onder de boot. Het was magisch, mijn dag kon al niet meer stuk.

Twee duiken op Marker 39 als ontbijt, het stikte er van de barracuda's, 'butterfly flag fish' en andere vis. Dankzij Peter zag ik beide duiken een rifhaai. Ik hield Peter vaak in de gaten, want hij was altijd op zoek naar dingen om aan zijn vrouw, Els, te laten zien. Die twee zijn al tweeëndertig jaar getrouwd en hebben een bijna organische manier van communiceren ontwikkeld onder water. Ik

Foto's (3): Jerina Devolder.

Foto: Thierry Van Acker.

Een school barracuda's.

Shouna Wreck.

Een murene met een poetsvisje.

Zwevend boven het rif.

vond het geweldig om te zien hoe deze twee na zo veel jaren samen nog steeds op huwelijksreis zijn.

Het mooiste van de duik was te zien net onder het wateroppervlak. Het rif vormde een plateau een halve meter onder de zeespiegel, en omdat de zee zo rustig was, kon je mijlenver kijken over het rif. Het zat er vol met visjes, anemonen en zachte koralen, wondermooi.

Al sinds de ochtend was mijn vader onrustiger dan ooit en pas toen Marco de briefing voor de derde duik begon, begreep ik alles: Shouna Wreck. Als papa ooit een liefde van zijn leven had, dan was het misschien wel dit wrak. "Your drawing of the wreck is very optimistic", lachte hij naar Marco, die hier nog nooit had gedoken. Nele en ik besloten deze duik samen te doen, zodat Pieter en papa hun ding konden gaan doen. Nele en ik vormen een goed team. Ik had ze al de hele reis een beetje gemist als m'n duikmaatje.

Het wrak is lang en ligt met haar neus tegen het rif op haar rechterzij. Enkel het massieve geraamte blijft over, door de jaren heen is het rijkelijk begroeid. Het was wat later op de dag, dus de duisternis sloop al in het water, wat een mystiek effect gaf. Johan en Pieter waren we al lang kwijt. Nele en ik bleven aan het bovendek. Ik keek over het randje van één van de kleppen, diep in het ruim en kon tot bijna twee dekken lager kijken. Een lichtstraal schoot naar boven van diep uit 'the belly of the beast'. Geen twijfel over wie daar zat, ik riep Nele en deed teken dat ze de camera moest aanzetten. Ze kwam over de rand net toen er twee, ons niet onbekende, duikers uit het diepe ruim kwamen gekropen. Vuil van kop tot teen, maar met blinkende ogen. Ik zeg gekropen, want het was echt met handen en voeten eruit wrikken. De jongens in hun natuurlijke habitat, hun Noordzeehartje kloppend in hun keel. Nele en ik gingen verder naar de neus van het wrak. De koralen errond waren wondermooi. Ik wil daar gaan wonen. Na een uurtje besloten we nog eens te gaan piepen aan het wrak. We moesten ze er bijna uit sleuren, maar de speeltijd was voorbij. Langs het rif zwommen we rustig nog een stuk terug naar de boot. Het werd een duik van vijfentachtig minuten en voor mij mocht het nog een uur langer geduurd hebben. De wereld boven het oppervlak kon me gestolen worden. Hier wou ik zijn, diep in de zee, gewichtloos in de stilte op dit wondermooie

rif. Maar ik had honger en de chef had lamsschouder op het menu…

afscheid van de zee

Ik had nog maar net mijn vierde pannenkoek op toen papa en Pieter al in vol ornaat klaarstonden op het achterdek. Komaan! We zijn weeee-heeeg! Rusting jongens, rustig. De Zodiac dropte ons en al snel had ik door dat we niet op de juiste plek zaten. Haast en spoed… hé. Na tien minuten zwemmen zonder een wrak te zien, kwamen we weer boven. Chatli, één van de RIB-bestuurders kwam verward kijken: "What are you doing here?", dat vroegen wij ons ook af. "Piggyback!", riep hij al giechelend en hij gooide ons een lang touw toe. Hang on! Jallah! We lieten ons meevoeren tot we het vertrouwde geraamte zagen opdoemen. Deze keer gingen we meteen naar het diepste punt aan de schroef, die statig stond in het zand. Het was een magistraal zicht. Het hele wrak was zichtbaar, van haar achtersteven in de donkere diepte tot haar neus in het stralende licht, bijna aan de oppervlakte.

Voor we terug aan wal gingen, was er voor de gegadigden nog een allerlaatste duik voorzien. Het idee van schoenen maakte me misselijk. "Kom", zei papa, "Ik ga je eens meenemen in het wrak". Dat moest hij me geen twee keer zeggen. Zij aan zij drongen we dieper en dieper het donkere geraamte in. Tot bijna elke glimp van natuurlijk licht ons had verlaten. Het was alsof er iets oers in mij ontwaakte. Een instinct diep begraven in mijn DNA, geërfd van mijn vader. Ik was wakker en alert, elk zintuig stond op scherp. Er is iets trancendentaals aan het ontdekken van een ruimte zonder onderworpen te zijn aan zwaartekracht. We zweefden door de donkere smalle gangen, waar de tijd al lang geen betekenis meer heeft. Ik droom er nog van.

Ik kon tot tweemaal toe vaderlief wijsmaken dat ik écht wel nog vijf minuten decostop had voor hij mijn list door had. Hij kruiste zijn armen en wees naar 'Andy'. Ik werd droef, het afscheid viel me zwaar.

Het stationnetje aan de flessen naast mij was al leeg… Thieu was al volledig ingepakt. Ik ging mijn spullen op het bovendek leggen om ze te drogen in de zon toen Marco met een samenzwerige blik op mij afkwam. "When the tzzoooodiak gets back, be ready with your mask and fins". De Zodiac kwam eraan en ik sleurde Gigi mee "follow

Foto's (2): Thierry Van Acker.

Een giftige zee-egel.

Doornenkroonzeester.

Shouna Wreck. Mijn OSB 'Andy'.

Een school barracuda's.

Foto's (3): Jerina Devolder.

me, buddy!!". Ik zat op de rand met m'n benen in het water. Omar legde zachtjes de motor stil en deed teken om in het water te gaan. Met onze GoPro's in de aanslag gingen we stilletjes onder. Voor ons versche-

nen twee dolfijnen, een moeder met haar baby, dansend in de zonnestralen. Het was de laatste afscheidswuif van de zee. Ik kon me geen mooiere bedenken.

saudade

Ondertussen ben ik weer thuis en is de grond opnieuw stabiel, maar ik voel me als een vis op het droge. In het Portugees bestaat een woord: 'saudade'. Een diepgaand gemis, maar evenzeer een dankbaarheid dat je zoveel liefde hebt voor iets of iemand waardoor het pijn doet als het er niet meer is. Ik heb een week geleefd als zeezoogdier. Je

staat op met de zon en het zout dat je neus prikkelt en de zee die roept: kom! Ik word nog steeds wakker om 6.30 uur, maar het is nog donker wanneer ik door mijn Antwerps stadsraam kijk. En daar zijn die horizontale strepen weer… Misschien ga ik na mijn koffie toch een wandeling maken langs de Scheldebocht. Met een beetje fantasie ligt Antwerpen toch ook aan de zee, nietwaar?

P.S.: Andy, als je dit leest, je boei krijg je niet meer terug. We hebben te veel meegemaakt samen. 

Foto's (2): Thierry Van Acker.

Een koraalduivel op het wrak.

Groepsfoto van de rebreatherduikers tijdens de duikreis.

De effecten van langelijnvisserij op het zeeleven

In een streven naar snellere vangst en meer winst, is langelijnvisserij een populaire vistechniek onder de commerciële visserij. Maar het heeft verwoestende gevolgen voor haaien en andere zeedieren.

Vissen omvat het gebruik van verschillende technieken. Sommige zijn commercieel en geavanceerd, andere zijn traditioneel en primitief. Het gebruik van haken is bijvoorbeeld een visserijtraditie die teruggaat tot in de oudheid.

Langelijnvisserij of 'longlining' is een aanpassing van de meest basale vistechniek, waarbij gebruik wordt gemaakt van haken. Maar waarom is het zo verwoestend voor het zeeleven?

Wat is 'longlinen'?

Van oudsher gebruiken vissers lijnen en bevestigen ze haken met aas aan het einde van de lijn om vis te vangen. Het ging vaak om het vangen van één vis tegelijk. Naarmate de menselijke bevolking toenam, waren er echter efficiëntere methoden nodig om aan de groeiende vraag te voldoen en zo ontstond 'longlining'.

Net als de traditionele lijn- en haakmethode is 'longlining' een commerciële vistechniek, waarbij een lange lijn wordt gebruikt die gewoonlijk de hoofdlijn wordt genoemd.

Deze lijn gaat het water in en strekt zich soms honderden kilometers uit. Aan de hoofdlijn zijn periodiek zijlijnen bevestigd, waaraan dan weer de haken met aas worden gehangen.

In de langelijnvisserij kunnen – afhankelijk van de beviste soorten – de hoofdlijnen op verschillende manieren in het water worden neergelaten: zwevende net onder het wateroppervlak, dicht op de zeebodem, vast aan een anker of net vrijzwevend.

Foto: Thomas Pajot.

Foto: Efiredshutterstock.

Uitrusting voor traditionele commerciële vistechniek in de Adriatische zee.

Eén hoofdlijn kan bestaan uit honderden of duizenden zijlijnen met aas. De langelijnvisserij richt zich meestal op zwaardvis, tonijn, Pacifische heilbot (de gewone heilbot is inmiddels een bedreigde diersoort), zwarte kabeljauw, kabeljauw, schelvis, koolvis en nog veel meer soorten. Bij de visserij op Antarctische diepzeeheek zijn beperkingen ingesteld en mogen er niet meer dan 25 haken aan een lijn zitten. Daarentegen worden door de beroepsvisserij in de Beringzee en het noordelijk deel van de Grote Oceaan kilometerslange lijnen gebruikt, met meer dan 2.500 haken met aas. Honderden en duizenden haken met aas kunnen aan slechts één lijn hangen, afhankelijk van hoe groot de visserij-inspanning is.

Deze vorm van visserij is berucht om de bijvangst van talloze zeedieren. Jaarlijks worden tussen de 50.000 en 100.000 vogels (voornamelijk Noordse stormvogels) het slachtoffer van deze methode. Maar ook zeeschildpadden, haaien en zeezoogdieren behoren vaak tot de ongewenst bijvangst. Dus welke invloed heeft 'longlining' eigenlijk op het zeeleven?

gevoeligheid

Haaien bijvoorbeeld worden, doordat ze vanop grote afstand worstelende prooien kunnen voelen, onvermijdelijk aangetrokken door de vis die al gevangen zit aan de haken.

De haai probeert de gevangen vis op te eten en soms lukt dat ook. Maar omdat de haai van nature in beweging moet zijn om te ademen, zal hij aan deze haken een langzame

dood sterven. Zeevogels en zeezoogdieren zullen dan weer onherroepelijk verdrinken als ze vast komen te zitten aan een haak. Ook wanneer het dier uiteindelijk toch nog kan loskomen van de lijn, zal het de gevolgen van de haak ondervinden. Doorgeslikte haken komen vaak vast te zitten in de keel en veroorzaken inwendige verwondingen. Die verwondingen kunnen mogelijk leiden tot de dood door verhongering of inwendige bloedingen.

Aan de andere kant breken sommige haken vanzelf af van de lijnen als gevolg van ouderdom of slijtage. Een gebroken haak met aas kan kilometers ver in de oceaan drijven en als een ongelukkig zeedier het aas te pakken krijgt, zit het in de problemen.

haaienvinnen

In de begindagen van de langelijnvisserij werd aangenomen dat haaien geen economische waarde hebben en daarom werden ze vaak gewoon losgelaten. In recentere tijden is er echter nog steeds een vraag naar haaienvinnen op de Aziatische markt. Haaienvinnensoep bijvoorbeeld heeft een hoge prijs, tot honderden dollars voor een kom. Indien een haai dan per ongeluk blijft haken aan een lijn, is het voor de vissers veelal heel verleidelijk om, in plaats van hem vrij te laten, te besluiten zijn vinnen af te hakken en het nog levende dier bloedend en kronkelend van de pijn terug in zee te gooien.

kwetsbaarheid

Haaien en zeezoogdieren worden over het algemeen beschouwd als een kwetsbare soort voor overbevissing, omdat het lang duurt voordat ze zich voortplanten.

Bij veel haaiensoorten kan het 10 tot 15 jaar duren voordat ze geslachtsrijp zijn. Bovendien kan een vrouwelijke haai, in tegenstelling tot andere vissen die miljoenen eieren leggen, slechts één pup per jaar baren. Aangezien vissen een routinematige activiteit is, zou het voortdurend verstoren van hun ecologie geen tijd geven om verloren populaties aan te vullen.

De grootste vis op de planeet van vandaag is de walvishaai. Hij is vooral geliefd bij duikers, omdat hij volgzaam is.

Duikers zwemmen vaak met de walvishaai voor recreatieve doeleinden. Vanwege zijn

Containers met lange vislijnen waaraan honderden vishaken hangen.

Foto: Alex Linch.

kalmte en nieuwsgierigheid is hij niet bang om boten en schepen te benaderen. Maar deze eigenschap van de walvishaai maakt hem kwetsbaarder om vast te zitten, niet noodzakelijkerwijs door de haken met aas, maar ook door verstrikking terwijl hij het schip met de lijnen volgt.

Hoe kunnen de effecten van langelijnvisserij op het zeeleven worden beperkt?

1. Implementatie van wetten ter bescherming van haaien.

Er zijn enkele regio's waar langelijnvisserij al verboden is. De Amerikaanse Pacifische kust is een voorbeeld. Haaien en andere zeedieren zouden veilig zijn in deze gebieden.

Je kunt een zeedier echter niet beperken tot een enkele kust, ze zullen gewoon wegzwemmen.

Ook opereren langelijnvissers op internationale wateren, waar deze regels en beleidslijnen met betrekking tot hoe en waar te vissen niet van toepassing zijn. De enige manier om dergelijke controles af te dwingen en bedreigde diersoorten in internationale wateren te beschermen, is tussenkomst van internationale organisaties zoals de VN.

2. Sensibilisering

Het beschikbaar stellen van informatie over de nieuwste visserijtechnologieën aan vissers zou een mijlpaal betekenen in de bescherming van het kwetsbare zeeleven. Het verstrekken van informatie over hoe goed om te gaan met dergelijke wezens in het geval ze hen op zee tegenkomen, zou ook hun overlevingskans vergroten.

Het gebruik van cirkelhaken in plaats van de J-haken verhindert zeeschildpadden om vast te komen zitten.

Foto: Maxx Borisoff .

Longlining is visserij met lange lijnen (40-100 km) waar vele korte lijnen met vishaken en aas aan vastzitten. Op de oceaan wordt met deze techniek gevist op zwaardvis, tonijn en haai, vaak met beschermde soorten als bijvangst.

Voordeel: nauwelijks bodemimpact en relatief laag brandstofverbruik.

Nadeel: bijvangst van beschermde soorten zoals haaien en schade door losgeraakte lijnen (ghostfishing).

INDONESIË

Kantduiken aan de noordkant van Bali met het Tulamben wrak en de mooiste excursie over het eiland van de Goden. 10D / 7N 2-pers garden bungalow o.b.v. logies ontbijt

Vanaf: € 1096,-

EGYPTE

3. Beter onderzoek

Aangezien het onpraktisch zou zijn om de commerciële visserij voorlopig helemaal stop te zetten, kan er beter onderzoek worden gedaan naar technologieën die alleen helpen bij het gericht vangen van bepaalde soorten. Verschillende technieken bestaan nu al om schadelijke effecten van de visserijtechniek proberen tegen te gaan:

• Het gebruik van cirkelhaken in plaats van de J-haken verhindert zeeschildpadden om vast te komen zitten. Al zijn zeeschildpadden ook zeer vatbaar om verstrikt te raken in lijnen op zich.

• Het hangen van gewichten aan de lijnen, zodat de haken snel onder het wateroppervlak zakken.

• Het bevestigen van vlaggetjes op de boeien die de pelagische lijn laten zweven. Hierdoor worden zeevogels afgeschrikt en is de kans kleiner dat ze het aas proberen te pakken te krijgen.

• Alleen 's nachts of bij weinig licht vissen.

• Het beperken van het visseizoen.

• Het vermijden van het uitgooien van visafval als de lijnen worden uitgezet.

• Enz.

Het effect van dergelijke maatregelen blijft echter beperkt. Ondanks bijvoorbeeld het gebruik van speciale haken, heeft men in 2006 rond Hawaï toch besloten de visserij op zwaardvis te verbieden, omdat dit een bedreiging vormde voor de onechte karetschildpad. Ook bij bijvoorbeeld albatrossen blijft de sterfte door de langelijnvisserij aanzienlijk. Van de 21 soorten die er worden onderscheiden, staan er reeds 19 als bedreigd op de rode lijst … 

WIM BOLLEIN

excl. vluchten Vanaf: € 949,-

Liveaboard Rode Zee

Ontdek de mooiste wrakken van de Rode zee en duik rond de Brother Islands, Elphinestone en de mooiste riffen in het diepe zuiden van Egypte. 8D / 7N 2-pers hut op indeling o.b.v. soft all inclusive 3 duiken per dag inclusief Nitrox

CURAÇAO All West Apartments

De mooiste duiken op de Westpunt van Curaçao 9D / 7 N 2-pers studio o.b.v. logies. 6 dgn non limit kantduiken inclusief en extra autohuur mogelijk.

Vanaf: € 949,-

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en een compleet bestemmings aanbod op onze website WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

Foto: Kerale.

De walvishaaien van Nosy Be Madagaskar

Tussen begin september en eind december spreken een groot aantal walvishaaien af aan de kusten van Nosy Be, een eiland ten westen van Madagaskar. Een reden om er in die periode een duiktrip te plannen, al moesten wij eens te meer vaststellen dat de zee geen reusachtig aquarium is waar je verzekerd bent dat te zien waar je voor gekomen bent.

De walvishaai (Rhincodon typus) is de grootste vis ter wereld en wordt ingedeeld in de taxonomische klasse van de Elasmobranchii (haaien en roggen). Net als bij zijn klasgenoten bestaat zijn skelet uit kraakbeen, in tegenstelling tot de overgrote meerderheid van de vissen, de beenvisachtigen, waarvan het skelet uit bot bestaat. Je vindt de walvishaai in de tropische zones gelegen tussen de 30° noorderbreedte en 35° zuiderbreedte, maar niet in de Middellandse zee.

Het dier wordt zo'n 12 à 14 meter lang en weegt ongeveer 20 ton. De vrouwelijke exemplaren zijn doorgaans groter dan de mannelijke. De huid is ongeveer 10 cm dik en vertoont witte vlekken die uniek zijn voor elk individu. De bek kan tot 1,5 meter breed zijn en bevat 300 rijen kleine tanden. Toch is de walvishaai een 'filterfeeder', één van de drie bekende filtervoedende haaiensoorten – samen met de reuzenhaai (Cetorhinus maximus) en de vrij onbekende reuzenbekhaai (Megachasma pelagios). Hij voedt zich met zoöplankton (kleine dieren zoals krill), maar ook met krabbenlarven en kleine vissen. In één uur tijd spoelt hij tot 6.000 liter water door de kieuwen.

Walvishaaien zwemmen traag, met een

gemiddelde snelheid van 5 km per uur. Ze blijven geregeld dicht bij de oppervlakte, maar kunnen tot 1.000 meter diep duiken. Over hun migratie is nog niet alles geweten, maar het is wel duidelijk dat ze reusachtige afstanden afleggen om voedsel te zoeken. Mogelijk migreren ze ook om te broeden, maar de dieren zijn zo preuts dat er tot op de dag van vandaag geen paringen zijn waargenomen. Walvishaaien zijn ovovivipaar. De eieren blijven in het lichaam en de vrouwtjes baren levende jongen als die 40 tot 60 centimeter lang zijn. Er zijn aanwijzingen dat de jongen niet allemaal tegelijk worden geboren, maar dat het vrouwtje het sperma van één paring vasthoudt en gedurende een lange tijd een gestage stroom jongen voortbrengt. In 1996 werd een vrouwtje gevangen dat zwanger was van 300 jongen.

bedreigd

Er wordt zowat overal ter zee op de walvishaai gejaagd, om het vlees, de vinnen of de oliën.

Op de markt van Hell-Ville (Andoany), de hoofdstad van Nosy Be wordt nog geregeld walvishaaienvlees aangeboden. Maar ook het toerisme vormt een bedreiging. Duikers en snorkelaars verstoren zijn voedingspatroon door in grote groepen met de dieren mee te zwemmen.

De vervuiling van de oceanen en verstikking in visnetten vormen eveneens een bedreiging voor de soort. De scheepvaart (geluid en vervuiling) verstoort de leefgebieden van de walvishaai en aangezien ze veel aan de oppervlakte zwemmen, komen er geregeld botsingen met boten en verwondingen door schroeven voor. De walvishaai wordt door het IUCN als 'kwetsbaar' beschouwd. In 75 jaar tijd (3 generaties) zou de populatie in de Indo-Pacifische oceaan met 63% gedaald zijn (bron: iucnredlist.org).

gevaar voor de mens

Walvishaaien zijn doorgaans ongevaarlijk voor duikers, snorkelaars of zwemmers. Toch is een redelijke voorzichtigheid geboden. In 2018 werd een Noorse toerist, die op de Filipijnen aan het snorkelen was, bijna 'opgezogen' door een walvishaai. Hij kwam er zonder verwondingen vanaf.

Het liep in 2020 minder goed af voor een vrouw die eveneens aan het snorkelen was aan de westkust van Australië. Een walvishaai viel haar aan en sloeg haar met zijn staart. Het slachtoffer leed aan inwendige bloedingen en had verwondingen aan het bovenlichaam 'als gevolg van slagen', legden de reddingswerkers uit die haar snel per vliegtuig repatrieerden naar Perth, de grootste stad in de regio.

Foto: EliasPixabay.

Nosy Be

Nosy Be betekent in het Malagasy, de nationale taal van Madagaskar, 'het grote eiland'. Dit vakantieparadijs van 320 km2 is in aan de noordwestkust van het land gelegen in het kanaal van Mozambique. Het eiland telt zo'n 70.000 inwoners, van wie de inkomsten hoofdzakelijk door het toerisme gegenereerd worden.

Voor duikers en snorkelaars biedt het eiland prachtige koraalriffen en een watertemperatuur van om en bij 30°Celsius, het hele jaar door. Niet minder dan 15 duikcentra verwelkomen zowel de beginnende duikers als hun ervaren technisch duikende collega's.

Het duikseizoen begint in april en eindigt in december. Juli en augustus zijn iets minder aangewezen wegens te veel vakantiegangers en eendagsduikers.

Vanaf september tot eind december kan je er walvishaaien ontmoeten. Het zijn vooral mannelijke juveniele haaien die zich langs de kusten van Nosy Be komen voeden. In 2022 werden 91 walvishaaien geteld en sinds 2015 staat de teller op bijna 500 verschillende individuen.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat het 'walvishaaientoerisme' zich zeer snel ontwikkeld heeft. De verschillende duikcentra,

maar ook gespecialiseerde operatoren proberen scheepsladingen vol toeristen met oranje zwemvesten tot heel dicht bij de dieren te brengen.

het Madagaskar Whale shark project

In het Malagasy wordt de walvishaai Marokintana genoemd, letterlijk vertaald is dat 'met heel veel sterren'. Als hij voorbij zwemt, lijkt zijn blauwe huid met witte punten immers op de Melkweg in de oceaan. De Brusselse biologe Stella Diamant lijkt door haar naam dan ook voorbestemd te zijn om een deel van haar leven aan het dier te wijden.

In 2014 komt ze via een stageproject in Nosy Be terecht en beleeft ze haar eerste ontmoeting met een walvishaai. Ze merkt dat er op dat ogenblik geen enkel onderzoeksproject bestaat over de dieren, laat staan enige vorm van bescherming. Ze beslist dan ook, als een oceanografische Jane Goodall of Dian Fossey, zelf de handen uit de mouwen te steken. In 2016 richt ze het Madagaskar Whale shark project op met de hulp van moeizaam gevonden sponsors en enkele plaatselijke vrijwilligers. Behoudens tijdens de COVID-periode vertoeft ze sindsdien elk jaar vier maanden in Nosy Be.

Advertentie

De overige maanden van het jaar worden in België besteed aan het zoeken naar (financiële) middelen om het project verder te ondersteunen en werken om het volgend seizoen mogelijk te maken. Stella geniet immers geen enkele financiële steun van

Gebieden waar de walvishaai voorkomt.

Afbeelding: The Emirr / MapLab / Cypron / Ivo Madder.

Foto: Linda Budts.

Biologe Stella Diamant.

een universiteit of van een andere overheidsinstelling. In 2022 slaagt ze er toch in negen onderwatermicrofoons te plaatsen om de aanwezigheid van de walvishaaien rond het eiland te monitoren.

In een volgende stap worden dertig walvishaaien in vrijduik van een zendertje voorzien. Deze zenders zullen de volgende vijf jaren de preciese lokalisatie van de haaien doorgeven om hun migratie te volgen. Een eerste rapport over de walvishaai in Nosy Be wordt ook gepubliceerd.

de bevolking sensibiliseren

In een land waar het gemiddelde maandloon om en bij de vijftig euro bedraagt, vormt de zee een bron van rijkdom. De bescherming van de zeedieren is altijd minder belangrijk dan de noodzaak om zich te voeden. De illegale handel van schildpadden, adelaarsroggen en haaien naar China neemt nog altijd toe en de bewakers van het nationaal oceanografisch park beschikken niet over de middelen om dit tegen te gaan.

Om de bevolking te sensibiliseren, geven Stella Diamant en haar vrijwilligers informatie in de plaatselijke scholen. Zij hopen op deze manier de jeugd duidelijk te maken dat de biodiversiteit toeristen zal aantrekken die een meer duurzame bron van inkomsten vormen dan het leegvissen van de zee.

Walvishaaien blijven geregeld dicht bij de oppervlakte, maar kunnen tot 1.000 meter diep duiken.

Vissers zijn arm in Nosy Be.

Foto: Patrick Swinnen.

Foto: Sylvia TrélancheForever Dive.

pro's en contra's

Het mes snijdt echter zoals dikwijls aan twee kanten. Er zien hoe langer hoe meer operatoren die walvishaaientochten aanbieden het licht. Van enig respect voor de dieren is hier dikwijls geen sprake.

Stella Diamant en haar Madagaskar Whale shark project zijn er zich van bewust dat zij door hun acties het massatoerisme aanwakkeren met negatieve gevolgen voor

de walvishaaien in Nosy Be. Zij stelt hiertegen een gedragscode op, waarin het benaderen van de dieren aan strenge regels wordt onderworpen. Maar deze code is geen wet en het respecteren ervan hangt volledig af van de goede wil van de verschillende actoren. In een land waar elke eurocent telt en waar controle onbestaande is, lijkt het opleggen van deze gedragscode ijdele hoop.

Het Madagaskar Whale shark project is ook ter ore gekomen van Andry Rajoelina,

de president van Madagaskar. Hij bracht in november 2022 een bezoek aan Nosy Be en kondigde meteen een internationaal festival van de walvishaai aan op het eiland. De taksen voor het binnenvaren in het gebied door catamarans, ferries en cruiseschepen worden afgeschaft om grote toeroperators toe te laten het walvishaaitoerisme in hun aanbod op te nemen. De gevolgen op middellange termijn laten zich spijtig genoeg raden.

Nosy Be blijft vandaag een prachtige reisbestemming en het koraalrif wordt door sommigen het tweede mooiste ter wereld genoemd. De rijkdom van het onderwaterleven doet iedere duiker dromen. Het water is het hele jaar door aangenaam warm en de prijzen liggen heel laag naar onze normen.

Tussen september en december heb je heel veel kans om walvishaaien te zien, maar zoals ik hierboven schreef: de zee is geen reusachtig aquarium waar je verzekerd bent dat te zien waar je voor gekomen bent. Wij zagen er in november alvast geen enkele … 

PATRICK SWINNEN

Foto: Sylvia TrélancheForever

De walvishaai (Rhincodon typus) voedt zich met zoöplankton (kleine dieren zoals krill), maar ook met krabbenlarven en kleine vissen.

35 jaar

duikschool Oceanica Maasmechelen

Dit jaar viert vzw Duikschool Oceanica uit Maasmechelen haar vijfendertigjarig bestaan. De duikschool, die er zelf voor kiest om “klein” te blijven, blijft reeds vele jaren stabiel met een vijftigtal leden.

In november 1987 is ze opgericht door een aantal duikers voor wie het plezier in het bekijken van het onderwaterleven voorop stond. Ondertussen zijn wij een actieve vereniging waarin veel (duik) evenementen georganiseerd worden en waarbij het plezier en groepsgevoel nog steeds voorop staan. Het bewijs hiervan werd ook dit jaar wederom geleverd tijdens een topeditie van het jaarlijks terugkerende Zeelandweekend.

Ook zijn er de leuke duikuitstappen en supergezellige nevenactiviteiten zoals de fiets- of wandeldag, waarbij we ervaren wat een sterk team onze vzw wel is.

We gaan de volgende jaren tegemoet als een duikschool die naast de hoge kwaliteit van de opleidingen die ze biedt, ook doorheeft hoe ze het voor de leden super gezellig kan maken.

Zo beschikken wij over een zeer sterk gemotiveerd bestuur en opleidingsteam en trainen wij wekelijks in het gemeentelijk zwembad Prinsenpark in Maasmechelen om de fysiek en de techniek op peil te houden. Erna wordt er steevast gezellig nagepraat in de taverne 't Salamanderke bij Guido met een lekker hapje en drankje.

Je kan ons regelmatig terugvinden aan de waterkant om te duiken in open water. Als je interesse hebt, kom zeker eens een kijkje nemen op onze wekelijkse training die telkens op zaterdagavond plaatsvindt of bezoek onze website www.oceanica.be voor meer informatie. 

ERWIN HAMERS & DANNY SMEETS

Winnaar onderwaterfoto

Lowland Photo Contest

Eén van de winnaars tijdens het Lowland Photo Festival 2022 was Luc Rooman.

Tijdens het 'Lowland Photo Festival 2022', dat gelijktijdig en op dezelfde locatie plaatsvond als het 'OBK shoot-out & Festival 2022' werden de 60 finalisten van de 'Lowland Photo Contest 2022' bekendgemaakt. De vakjury selecteerde in elk van de 12 categorieën een winnaar, een 'runner-up' en drie 'highly commendeds'.

Via onderstaande link kan je de winnende wedstrijdfoto's in elke categorie bekijken: https://info.lowlandcontest.com/galerij

Daar ontdek je ook dat NELOS-onderwaterfotograaf Luc Rooman er binnen de categorie 'Onder water' won met zijn foto van een gewone strandkrab (Carcinus maenus) die aan de tentakels knabbelt van een paddestoelkwal (Rhizostoma pulmo). De kwal drijft met de stroming mee aan de Bergse Diepsluis in de Oosterschelde. De oranjerode gloed in het water is afkomstig van de zeevonk (Noctiluca scintillans), een eencellig organisme dat in zout water leeft. Hoewel het een vorm van fytoplankton (microscopisch kleine algen) is, is zeevonk

Advertentie

Vakantie,Duiken, Watersport,Cultuur, Ontspanning...

KućaBellaligtaande Adriatischekustop200mvan hetwater,heeftuitzichtop zeeenindeverteopde oudestadDubrovnik.

toch uitzonderlijk groot in vergelijking met andere soortgelijke algen: tussen 0,5 en 1 millimeter. De eencellige organismen zijn niet met het blote oog waar te nemen. Enkel wanneer zeevonk in grote hoeveelheden samenkomt, kan je ze overdag zien ronddrijven in het water. Bij daglicht hebben ze een oranjerode kleur en drijven ze als een slijmerige substantie in het water. 's Avonds en 's nachts doen ze het water oplichten en geven ze felblauwe 'vonken' als je het water beroert.

Ganaarkuca-bella.comenstartuwvakantie.

IVO MADDER

Winnaar van de categorie 'Onder water' bij de 'Lowland Photo Contest 2022'. Foto: Luc Rooman.

Lufthansa laat Apple AirTags

weer toe op vluchten

De Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa ziet toch af van een verbod op AirTags en andere Bluetoothtrackers die reizigers in toenemende mate gebruiken om hun bagage te traceren. Het besluit komt er nadat de Duitse luchtvaartautoriteiten halverwege oktober 2022 bevestigd hebben dat de gadgets geen gevaar opleveren voor de veiligheid.

Mobiele apparatuur moet al jaren tijdens vluchten in vliegtuigstand gezet worden om het draadloze signaal dat ze uitzenden uit te schakelen. Zo'n signaal kan mogelijk veiligheidsrisico's opleveren. Een te sterk mobiel signaal zou immers de communicatie met luchtverkeersleiders kunnen verstoren. De Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa stelde begin oktober 2022 dat deze regel ook zou gelden voor de verschillende bluetoothtrackers in ingecheckte bagage, zoals de Apple AirTag en de Samsung Galaxy SmartTag. Volgens de maatschappij mag in zo'n bagage geen actieve apparatuur – die radiogolven uitzendt – aanwezig zijn, tenzij je ze vooraf uitgeschakeld hebt. Het totaalverbod kwam er onder het mom van ICAO-luchtvaartregels. Markant daarbij is dat zowel Europese als Amerikaanse luchtvaartinstanties geen regels hebben

die de plaatsing van trackers in ruimbagage verbieden. De EASA (European Aviation Safety Agency) zegt wel dat het aan de maatschappijen zelf is om zo'n verbod in te stellen.

Veel consumenten gebruiken echter de AirTags in hun bagage om bij te houden waar hun bagage is en of ze dus daadwerkelijk wordt meegenomen in het vliegtuig. Het verbod van Lufthansa trok flink wat media-aandacht. De officiële reactie van Apple stelde dat de AirTags niet gevaarlijk zijn tijdens vluchten. De bluetoothtrackers voldoen zelfs aan veiligheidsnormen die gelden in de burgerluchtvaart voor handen ruimbagage, stelde Apple in haar reactie.

uiteindelijk toch geen verbod

Niet alleen Apple bemoeide zich met de kwestie. Ook de Duitse luchtvaartautoriteit

bekeek de kwestie samen met Lufthansa. De conclusie is dat de 'Luftfahrtbundesamt' stelt dat AirTags en Samsungs Galaxy SmartTag's zo'n laag zendvermogen hebben dat ze veilig zijn voor hand- en ruimbagage. Het verbod, dat de maatschappij eerder wilde gaan hanteren, wordt daarmee van tafel geveegd. 

IVO MADDER

Apple AirTag en de Samsung Galaxy SmartTag mogen toch actief gebruikt worden voor hand- en ruimbagage.

Avatar: 'The Way of Water', letterlijk een adembenemende ervaring?

Velen onder ons zijn ongetwijfeld reeds het vervolg op James Cameron’s eerste Avatarfilm in de bioscoop gaan bekijken. Wie zou er als duiker niet graag in staat zijn in zijn onderwaterwereld rond te zwemmen? En dan nog het liefst zonder zware duikuitrusting maar – net zoals de personages uit de film – in apneu.

Toch is niet alles in deze 'blockbuster' fantasie, want de cast werd voor de opnames aan zware fysieke trainingen onderworpen, gaande van conditieoefeningen tot apneutrainingen. Op die manier werd het mogelijk om de scènes op te nemen in een watertank, in plaats van de beelden met een computer te moeten genereren. De vertolkers moesten zich immers zo natuurlijk mogelijk gedragen tijdens het duiken, denk maar aan open ogen en licht geopende mond.

De trainingen wierpen ongelooflijk hun vruchten af. Kate Winslet, in de rol van Ronal als matriarchale leidster van de Metkayina, presteerde het op een gegeven moment om 7 minuten en 14 seconden haar adem in te houden. Daarmee stootte ze Tom Cruise als vorige recordhouder van zijn troon. Tom deed voor 'Mission: Impossible –Rogue nation' een apneu van 6 minuten en 30 seconden. Kate komt echter nog niet in de buurt van de Servische vrijduiker Branko Petrović die op 7 oktober 2014 een officieel nieuw Guinness wereldrecord behaalde met een apneu van 11 minuten en 54 seconden! Hoe ongelooflijk deze prestaties al zijn, ze

kunnen echter nog verbeterd worden. In de discipline van statische apneu met zuurstof mag er tot 30 minuten voor de recordpoging – je raadt het al – 100% zuurstof ingeademd worden. Op deze manier verbrak de toenmalige 56-jarige Budimir Šobat uit Kroatië op 27 maart 2021 alle records met een apneu van welgeteld 24 minuten en 37 seconden.

Leeftijd speelt dus duidelijk niet de belangrijkste rol. Dat zie je ook aan Sigourney Weaver, die op 73-jarige leeftijd de rol van Kiri – een 14-jarig meisje – toebedeeld kreeg in Avatar 2. Net zoals Kate Winslet volgde ook zij vrijduiktrainingen in onder andere Hawaï, Florida en Key West. Speciale technieken om de adem in te houden, werden dan weer aangeleerd door de Navy Seals. Ze kon haar oren bijna niet geloven toen de crew haar vertelde dat ze meer dan 6 minuten haar adem had ingehouden.

Verschillende elementen spelen een rol bij hoe goed je je adem kan inhouden. Cruciaal is de rol van zuurstof. Hoe meer zuurstof je lichaam kan opnemen en opslaan, hoe langer je zonder kan, logisch toch? Het longvolume bepaalt hoeveel lucht je in één keer kan inademen. De hoeveelheid rode bloedlichaampjes bepalen hoeveel

zuurstof je uit de ingeademde lucht kan binden. De milt tenslotte is een bloedreserveorgaan dat bij samentrekking meer rode bloedcellen in circulatie kan brengen als dat nodig is. Dit kan gebeuren bij bloedverlies of een hoge zuurstofvraag, zoals bij sportieve prestaties. Volgens onderzoekers speelt de grootte van de milt dan ook een belangrijke rol in het apneuverhaal. De Bajau, een stam van zeenomaden in Zuidoost-Azië, duiken dagelijks in apneu tot wel 70 meter diep op jacht naar vissen en schelpdieren. Door natuurlijke selectie verkregen ze een ongewoon grote milt.

Een andere factor is de productie van koolzuurgas, dat zich bij het inhouden van de adem in het lichaam opstapelt in plaats van uitgeademd te worden. Hoe beter je lichaam daarmee om kan gaan, hoe beter je apneucapaciteit. Tot slot is er de zuurstof zelf die in de stofwisseling verbruikt wordt. Hoe relaxter je bent, hoe minder je verbruikt en hoe langer je de apneu kan volhouden.

Apneutrainingen zijn erop gericht om deze elementen te oefenen. Vandaar dat James Cameron – zelf een fervente vrijduiker trouwens – een beroep deed op de Amerikaanse marine als specialisten in deze discipline. Dat is voor ons waarschijnlijk niet weggelegd, maar als gewone stervelingen kunnen we gelukkig terugvallen op de op één na beste optie: de opleiding vrijduiken van NELOS. 

STEF VAN UFFEL

Scène uit de film Avatar: The Way of Water (2022).

Foto's

(2): 20th Century Studios.

Close-up

Heremietkreeft (Nederland).

Fluwelen zwemkrab (Nederland).

Oceanische witpunthaai (Mexico).

Kortsnuitzeepaardje (Nederland).

Duiker Dreischor

NELOS-fotograaf in de kijker

Bloemkoolkwal (Nederland).

Naam

Andy Lambert

Brevet/titel

Fotografiebrevet Club 2015

3*D DF1

Duikteam Medusa

Duikt sedert

Aantal duiken

Aantal fotoduiken

Duikplaatsen

Camera

600+ 300+

België, Nederland, Frankrijk, Spanje, Egypte, Thailand, Bonaire, Mexico

Olympus E-M5 MarkIII

Behuizing Nauticam

Lenzen

Flitsen

8 mm, 30 mm, 45 mm, 60 mm, 7-14 mm, 14-45 mm

Inon z330 + Marelux soft snoot, Backscatter MK1 + optical snoot

NIHIL

Oceanische manta (Mexico).

Tuimelaar (Mexico).

Murene (Frankrijk).

Waterlelie (België).

(Nederland).

55 jaar geleden

uit Hippocampe nr. 19

februari 1968

maar met een paritair bestuur van de twee gewesten, dat onder meer het beheer heeft over alle nationale commissies, d.w.z. het Duikonderricht, de Medische Commissie, de OWT-commissie, en met ons huidig tijdschrift, de Hippocampus opgesteld in de beide nationale landstalen.

René Crepin

35 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 117

februari 1988

op een decompressieongeval wordt geschat op 0,009 % (DAN-Europe 1992). Een meer conservatief decompressieprofiel zal de kans op een ongeval niet noemenswaardig veranderen. (…)

De voornaamste risicosituaties die we uit de statistieken kunnen halen: diepe duiken, te hoge stijgsnelheid, het niet (correct) uitvoeren van decompressiestops, successieve duiken, multilevel/jo-jo duiken, stroming/ inspanning, koude, vliegen na duik.

Ludion II

De operatie Ludion II wordt geleid door COMEX (Compagnie Maritime d’Expertises). Twee duikers leefden gedurende 6 dagen onder een druk overeenstemmend met een diepte van 85 m in een caisson. Tweemaal per dag verrichtten ze twee uur werk onder een druk gelijk aan een diepte van 120 m. Er waren maar 103 minuten nodig om ze terug naar 85 m te brengen. De einddecompressie naar atmosferisch druk duurde 71 uur.

45 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 67

februari 1978

Bal der Voorzitters te Wépion

Dit eerste bal, geanimeerd door het orkest 'Les Frangins' besloot met een schitterend succes het jaar 20 van onze federatie. Talrijke duikers en duiksters, vergezeld van familieleden en vrienden, kwamen uit alle hoeken van België om hun clubvoorzitters te vieren (wij waren met bijna 700 …).

Bloso-Adeps-decreten verplichten de federaties zich te splitsen

Wat mij betreft en tot mijn spijt, ik ben voor het decreet, op één voorwaarde, welke mij volledig wettelijk schijnt, dat BEFOS-FEBRAS behouden blijft als het overkoepelend nationaal en internationaal orgaan,

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 217

februari 2008

Erkenning door Bloso

Na opnieuw en tijdig onze aanvraag om erkenning ingediend te hebben, werden wij opnieuw uitgenodigd om te verschijnen voor de Erkenningscommissie. Vanzelfsprekend hebben wij terug dezelfde uitgekiende delegatie gestuurd, die ons vorig jaar een starttoelage bezorgde: onze voorzitter van de Sportcommissie, Fons Volkers – de diplomatie; onze penningmeester, Eddy Tambuyser – de deskundigheid; onze ondervoorzitter, Monique Demoustier – de charme. Het resultaat is dat de Minister ons Erkenningsbesluit ondertekende na gunstig advies van de Hoge Raad voor de Sport.

Jozef Van den Berghe, Voorzitter NELOS

25 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 167

februari 1998

Nieuwe inzichten over decompressie

Duiken is en blijft een veilige sport. De kans

Reacties na Boulouris

Wat mij het meest is bijgebleven van de Stages is dat enorme gevoel van groepsvorming dat plaats vond. Ook al is de beoordeling uiteindelijk individueel, er werd stevig beoordeeld hoe iedereen optrad in relatie tot de groep. De opzet was geheel en al gericht op werken in groepen en verantwoordelijkheid naar elkaar.

John Geurts Voorzitter NOB

Project Duiktank Zwevegem

De vzw Transfo heeft als opdracht de vroegere elektriciteitscentrale van Zwevegem een nieuwe bestemming te geven. WEVOS-NELOS werkte een project uit waarbij een gedeelte van de site bestaande uit drie opslagtanks, omgebouwd kon worden tot een duiksite met een duiktank, waarvan de inhoud overeenkomt met de inhoud van 10 Olympische zwembaden.

Dr. Herman Van Bogaert

Elke club een API?

Bijna, maar nog niet helemaal

Sinds begin 2021 werden door NELOS, in samenwerking met ICES (Centrum Ethiek in de Sport), 162 club-API's gevormd. Hierdoor zijn er 78 clubs met minstens één geregistreerde API, die daarenboven de opleiding heeft gevolgd. NELOS telt echter 156 clubs, wat uiteraard betekent dat de helft van onze clubs nog geen club-API heeft.

Waarom vinden we het belangrijk om dit aan te kaarten? Sinds enkele jaren zet NELOS in op ethisch sporten. De federatie is dit engagement aangegaan om zoveel mogelijk leden bewust te maken van de ethische kant van het sporten. Clubs hebben nood aan een goed gevormd kader om dit project mee vorm te geven.

Daarnaast hebben clubleden soms nood aan een luisterend oor. Integriteit is een belangrijk gegeven in de algemene sportbeleving. Hoe beter iemand zich voelt, hoe beter de inzet voor en de betrokkenheid bij de sport.

Er is dan ook nood aan een laagdrempelig aanspreekpunt binnen elke club waarbij sporters, hun ouders, instructeurs, bestuurders of andere betrokkenen terechtkunnen met een vraag, een vermoeden van of een klacht over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, m.a.w. een 'AanspreekPunt Integriteit' of kortweg een API.

Deze functie werd in het leven geroepen omdat de federatie het belangrijk vindt dat er op een ethische manier aan sport gedaan wordt in al haar clubs.

Bovendien is het hebben van een club-API in elke club ondertussen een subsidievoorwaarde van Sport Vlaanderen. Deze verplichting werd, samen met de oproep om deel te nemen aan de opleidingen, reeds gecommuniceerd in de Hippocampus nr. 287 van jan./feb. 2022.

Beschikt jouw club nog niet over een API?

Je vindt in je club vast en zeker de geknipte persoon. Alle informatie over het profiel, de taken en de rolafbakening zijn na te lezen op de NELOS-website in het documentencentrum onder 'Aanpreekpunt integriteit': Presentatie_API_20210330.pdf

opleidingen

NELOS voorziet opnieuw in opleiding. Elke opleiding bestaat uit twee sessies van telkens drie uur. Om tegemoet te komen aan de vele vragen, werden er in februari online sessies georganiseerd. Heb je die gemist? Dan kan je de opleidingen in het Duikershuis nog bijwonen. Die vinden plaats op:

) woensdag 8 maart 2023 – 19.30 u (Sport met grenzen: vlaggensysteem);

) dinsdag 14 maart 2023 – 19.30 u (Aan de slag als club-API).

Inschrijven doe je via de Eventbritelinks die je terugvindt in de agenda op de NELOSwebsite.

ERIC SELS, FEDERATIE-API NELOS VZW

6 oktober 2022, een datum om nooit meer te vergeten

Olivier Malbrancke werd tijdens de voorbije Zeestage 3*Instructeur. De dag dat hij deze titel behaalde zal voor hem altijd een speciale datum blijven.

Eindelijk, 6 oktober 2022. De laatste momenten van de Stage en hopelijk het einde van een traject dat lang genoeg geduurd heeft. 's Ochtends hebben we de laatste duik gedaan. Alle deliberaties zijn achter de rug en het avondeten is verorberd. De camera van de livestream staat gloeiend heet van al de supporters in clublokalen en livings in Vlaanderen. Sven heeft zijn bedankingsspeech gegeven en de geslaagden van de 2*Stage zijn bekend. Het is dan eindelijk tijd voor de resultaten van onze Stage, de 3*Stage. Arm in arm sta ik samen met mijn medekandidaten Nathalie De Bock en Mike Melis vol spanning te wachten op het verdikt. Het is René van Leeuwen die het woord neemt als vervanger van Kurt Lommens, de voorzitter van de Stage. René begint aan zijn speech en richt zich traditioneel tot iedereen die zich ingezet heeft voor het welslagen van de Stage. Daarna richt hij zich eindelijk tot ons: "Dit was een examen en ieder examen heeft geslaagden en niet-geslaagden.

Maar ook als je niet geslaagd bent, kom je hier als betere 2*Instructeur uit". En dat klopt! Elke stap die je doorloopt in het traject tot

3*Instructeur is een verrijking. Het theorie-examen (de quiz), de verhandeling (het opstelletje) en als laatste de Stage zelf (de reis met vrienden), aan ieder onderdeel

spendeer je de nodige tijd om je zorgvuldig voor te voorbereiden. Telkens weer opent die wondere duikwereld deurtjes die voordien nog diep verscholen zaten. Dit ondanks

De kandidaten 3*Instructeur. Vlnr: Mike Melis, Nathalie De Bock, Olivier Malbrancke.

het feit dat je al een tijdje 2*I bent en hier ook al in gegroeid bent. Is dit niet het mooie aan de duiksport? Er is altijd wel iets om bij te leren, zowel op vlak van theorie als van praktijk. Je hebt nooit gedaan. 'The sky' is nog ver van 'the limit'.

Eindelijk, 6 oktober 2022. Drie jaar geleden mocht ik applaudisseren voor mijn medekandidaten Patrick en Joris. Ik moest toen na één duik mijn Stage beëindigen, maar ik kwam het jaar daarop zeker terug. Ware het niet dat COVID hier een serieuze stok in de

wielen zou steken. Nu, een paar jaar later, is het eindelijk zover. Zowel Patrick als Joris zitten een tafel verder. Mogen zij zo dadelijk voor mij applaudisseren?

Eindelijk, 6 oktober 2022. Enkele dagen voordien stond ik nog te trillen op mijn benen tijdens de speeches bij aanvang van de Stages. Samen met Nathalie en Mike zou ik alles geven. We zijn er klaar voor. We hebben ons gedurende de voorbije maanden goed voorbereid en gaan er nu eindelijk aan beginnen. Onze eerste opdracht hebben we een uurtje geleden gekregen. De duikplaats hebben we bepaald en de planning is opgesteld. Tijdens de Stage organiseren we acht duiken, waarvan zes tijdens drie dagtrips. We krijgen er allerhande situaties voorgeschoteld, zowel boven- als onder water. We worden getest op alle vlakken en tot het uiterste gedreven. Het tempo ligt hoog. Wat zijn onze limieten? Als duiker, als instructeur, als organisator en als persoon. Hoe werken we samen? Hoe individueel? Het duurt niet erg lang of de stress en de spanning zijn volledig weg. Na die eerste duik komen we in een soort van drive en op den duur begin ik me zelfs te amuseren. Iedere duik is weer een nieuwe duik. Laat ze maar komen. Het zijn telkens nieuwe puzzeltjes om op te lossen, waarbij de stukjes meestal niet passen. We moeten die stukjes dus wat bijvijlen tot ze wel in elkaar vallen en daarna pas de puzzel leggen en hem vooral laten liggen. Niet overhaast te werk gaan, bij de les blijven en ogen en oren openhouden. Bijsturen waar het de vorige duik minder ging. De essentie van de bijzaak onderscheiden. Je niet zot laten maken. Het blijft maar doorgaan op dat stramien. Blijf simpelweg jezelf. We gaan tenslotte gewoon duiken en wij zijn instructeur. We doen wat we graag doen.

Eindelijk, 6 oktober 2022. Het waren enkele zware dagen. Maar we hebben vooral ook enkele onvergetelijke momenten beleefd en keren terug met tal van anekdotes. Je moet er eigenlijk bij geweest zijn, maar ik kan dit artikel niet schrijven zonder de Gaffel Kabeljauw te vermelden. In het Frans: lijkt op 'mastelle' of het moment na de vierde duik toen we de boten even stillegden om samen te genieten van een glaasje bubbels om de helft van de Stage te vieren.

Een hilarisch moment die ons allen zal bijblijven was dan weer dat van voor de duik op de Togo. Na een simulatie had een jury-

Foto's (2) : Ivo Madder.

lid onverwachts het lied ‘bron in de woestijn’ ingezet, waarna niemand het nog bijhield van het lachen. Na een tweede poging werd het weer serieus en konden we de duik starten. Wederom een leerrijke duik.

Eindelijk, 6 oktober 2022. Met z’n drieën hebben we het doorstaan. Ik mag hier gerust zeggen dat we er als team gestaan hebben. Zoals in een huwelijk, in goede en minder goede momenten. Zo heeft Nathalie na de eerste duik haar voet omgeslagen tijdens het aan boord klimmen. Over een vervloekt moment gesproken. Maar Nathalie kon en mocht verdergaan. Oplossing zoeken en doorgaan! Amai en op welke manier!

We zijn samen door de Stage gegaan met vallen en opstaan. Telkens iemand viel stonden de andere twee er om te helpen weer op te staan. In dit voorbeeld dus letterlijk.

Eindelijk, 6 oktober 2022. Moet ik nog vertellen dat ik naar die datum uitgekeken heb? Meer nog, moet ik nog vertellen dat ik naar dit moment heb uitgekeken? We staan nog altijd arm in arm. Ik voel de druk van die greep sterker worden. René gaat verder met zijn speech. "Ik kan jullie vertellen, ik heb slechts één kaartje in mijn zak". Lap, Kurt Lommens heeft met zijn voorzitterschap toch geen nieuwe traditie gestart. Geen 100% geslaagden. Geen drie op drie. René

Foto's

Ivo Madder.

Duikplanning op computer.

50 Hippocampus jan./feb. 2023

gaat verder. "Mag zich vanaf heden 3*Instructeur NELOS noemen: Olivier Malbrancke". Yess!!! Daar is de verlossing. Opluchting, trots, dankbaarheid, … Het is gelukt! Eindelijk!

Het feest kan beginnen en ergens in de vroege ochtend, met wat afsluitende quotes uit de serie 'Allo allo', sluiten we dit ongelofelijke avontuur af. Gelukkig rijden we pas zondag naar huis. Ik ben kapot, maar voldaan.

Nathalie en Mike, het was een eer om dit samen met jullie te doen. Zo'n Stage doe je niet alleen! Ik heb een kaartje in mijn zak zitten waar jullie een niet onbelangrijk aandeel in hebben gehad. Nathalie en Mike, Bedankt!

Ook aan de juryleden : Kurt Lommens, René Van Leeuwen, Kris Vanderdonck, Glenn Tessens, Allan Soreyn, Roel Paessens, Ivo Hubert en invaller Sven Vandekerckhove, Bedankt! De manier waarop jullie ons omkaderd hebben is fenomenaal. Hetzelfde geldt uiteraard voor Harry Engelen met zijn 'Stageliefje' Thisbe Vanrysselberghe als veiligheidsschipper en arts.

OLIVIER MALBRANCKE

Op https://flickr.com/photos/nelos-vzw/albums

van de Zeestage 2022.

Advertentie

DUIKCENTRUM

DUIKSHOP

Alle kwaliteitsmerken- Vulstation

Diverse duikmerken - Vulstation

Eigen onderhouds- & hersteldienst

Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen

www.aqualand.be - info@aqualand.be

www.aqualand.be info@aqualand.be

staan er zes albums met foto's

Dank aan de sponsors: Les Rives De L'Agay, Diest-Pack, Den achtsten dag, duikclub CVD, Steven Galicia, GT Products.

En dan hoor ik mijn naam ... Olivier Malbrancke de nieuwe 3*Instructeur.

De kandidaten 3*I (vooraan vlnr: Mike Melis, Olivier Malbrancke en Nathalie De Bock) met hun jury, veiligheidsschipper en arts.

Ivo Madder.

EDIT-nieuws

In 2022 waren diverse werkgroepen erg actief. Er werden drie nieuwe opleidingen uitgewerkt: compressoroperator, sidemountduiken en scooterduiken. Ook de GND-opleiding werd grondig herzien, wat dan weer impact had op de BND-opleiding. Hierdoor diende EDIT nog voor het einde van het jaar het resultaat van al die werkzaamheden om te zetten in een uniforme lay-out en de diverse digitale cursussen en PowerPointpresentaties taalkundig in orde te maken.

Dit alles is een hele klus en ik ben als voorzitter van EDIT dan ook erg blij dat ik kan rekenen op een aantal actieve medewerkers achter de schermen. In 2021 werd, onder leiding van Ivo Hubert, reeds gestart met het ontwikkelen van een uniforme huisstijl voor digitale cursussen in Wordformaat. Dit is een officetoepassing die toegankelijker is voor de meeste gebruikers. Deze template werd in 2022 gefinaliseerd. Inmiddels werden al twee extra krachten getraind om hem bij te staan: Lien Aerts, gekend van het secretariaat en Tascha Verhoeven, geen onbekende binnen AVOS.

naleesteam

Wat betreft het nalezen van cursussen, PowerPointpresentaties en andere documenten onder beheer van het Comité EDIT kan ik rekenen op Jan Decrock, Natalie Decrock, Andy Vercruyssen en Walter Van Nieuwenhove. Ze lezen niet enkel na op schrijf- en taalfouten, maar trachten ook uniformiteit in taalgebruik te verzekeren.

documentbeheerteam

Het begin van het nieuwe jaar betekent ook steevast een nieuwe NELOS-Infomap en dit gaat gepaard met diverse wijzigingen. Sinds vorig jaar actualiseren we het cursusmateriaal zoveel mogelijk mee. Een opdracht die we trachten te realiseren voor midden februari.

In 2022 werd een documentbeheerteam opgericht om dit te ondersteunen. Waarom? Als meerdere instructeurs nadenken over waarop de wijzigingen impact kunnen hebben, dan verbetert dit het eindresultaat. Dit is een klein team bestaande uit Steven Voorspoels, Thomas Govaerts, Hendrik De Soete en ondergetekende.

blended learning

Er is nog een derde luik binnen het Comité EDIT. Iets waar in de vorige Hippocampus al uitgebreid over gecommuniceerd werd: 'blended learning'. In 2023 willen we dit verder uitbreiden en mijn collega Joris Stevens kan hiervoor alvast ook hulp gebruiken.

Het Comité EDIT zoekt steeds helpende handen. We kunnen medewerkers met veel verschillende expertises gebruiken en instructeur zijn is geen vereiste.

• Ben je gepassioneerd door taal en wil je helpen met het herwerken van onze documenten?

• Ben je vlot in het gebruik van Word of PowerPoint?

• Erger je je ook aan fouten in het cursusmateriaal en wil je helpen om ze sneller gecorrigeerd te krijgen?

• Is 'blended learning' iets wat je enorm aanspreekt?

Stuur dan een e-mail voor vrijblijvende informatie naar: edit@nelos.be

tips voor wie cursusmateriaal schrijft

Ook als je cursussen schrijft, kan je het Comité EDIT helpen. Een cursus schrijven is een huzarenstukje en het is dan ook teamwerk. De cursus gaat door heel wat handen vooraleer hij gepubliceerd kan worden. Het taalkundig nazicht is vaak de laatste stap in het proces. Dat neemt echter heel wat tijd in beslag, omdat er aan het begin van het parcours weinig afspraken worden gemaakt over de manier van schrijven. De veelheid aan auteurs vertaalt zich dan ook in een veelheid aan schrijfstijlen. Dat zorgt voor heel wat extra werk voor EDIT dat streeft naar uniform taalgebruik in alle cursussen.

Commissie Sportduiken

Foto: Andrey Popov / Shutterstock.

Het naleesteam lijstte een aantal tips voor het schrijven van cursussen op.

Taalgebruik tip 1

Schrijf steeds vanuit dezelfde persoon en gebruik hierbij de je-vorm. Zo spreek je de cursist altijd rechtstreeks aan en zorg je voor betrokkenheid. Het gebruik van 'men', 'we' of 'de duiker' vermijd je dus zoveel mogelijk.

Voorbeelden:

Vermijd: Dat betekent dus niet dat er niet gedoken mag worden met een PFO. Men moet echter wel beseffen dat men een verhoogt risico loopt.

Correct: Dat betekent dus niet dat je niet mag duiken met een PFO. Je moet echter wel beseffen dat je een verhoogd risico loopt.

Vermijd: Indien de duiker onoplettend is en zonder zuurstof komt te zitten.

Correct: Als je onoplettend bent en zonder zuurstof komt te zitten, …

Vermijd: Indien het transport met de helikopter gebeurt, vraagt men de piloot zo laag mogelijk te vliegen.

Correct: Als het transport met de helikopter gebeurt, vraag je de piloot zo laag mogelijk te vliegen.

) Men kan je wel gebruiken bij algemeenheden. Bijv.: Men onderscheidt tegenwoordig zo’n 6000 soorten kraakbeenvissen.

Taalgebruik tip 2

Vermijd verouderd taalgebruik.

Voorbeelden:

Vermijd: De proeven welke dienen afgenomen te worden.

Correct: De proeven die afgenomen moeten worden.

Vermijd: Daar er meerdere ploegen zijn, wordt er een algemene briefing voorzien.

Correct: Er wordt een algemene briefing voorzien, omdat er meerdere ploegen zijn.

Zinsbouw tip 1

Vermijd passieve en lange zinnen.

Voorbeelden:

Vermijd: Om dit aantoonbaar te maken kunnen we werken met verschillende methodes.

Correct: Toon dit aan door te werken met verschillende methodes.

Vermijd: De duiktekens kennen en deze in een gepaste situatie kunnen toepassen. Correct: Je kent de duiktekens en je kan ze correct gebruiken.

Vermijd: Voor een handige technische duiker is dat routineklusje binnen enkele seconden geklaard maar hij moet hier best toch voorafgaandelijk op oefenen. Correct: Oefen hier zeker op!

Zinsbouw tip 2

Gebruik korte zinnen i.p.v. samengestelde zinnen. Splits lange zinnen waar mogelijk op in meerdere korte zinnen of formuleer de zinnen op een andere manier. Zo worden ze beter leesbaar.

Voorbeelden:

Vermijd: Als men buiten adem is geweest dan zou men eveneens best een zwaardere decompressie uitvoeren, maar meestal kan men de duikcomputer onder water niet meer aanpassen.

Correct: Als je buiten adem bent geweest, voer je best een zwaardere decompressie uit. Meestal kan je de duikcomputer onder water niet meer aanpassen.

Vermijd: Indien een duiker sneller opstijgt dan de door de duikcomputer voorgeschreven stijgsnelheid en indien hij daarbij de oppervlakte doorbreekt, dan is er sprake van een blow-up.

Correct: Er is sprake van een blow-up als je

sneller stijgt dan de door de duikcomputer voorgeschreven stijgsnelheid en je daarbij de oppervlakte doorbreekt.

Vermijd: Op deze manier kunnen we dus stijgen tot we uiteindelijk de oppervlakte bereiken: quasi alle stikstof zal via de bloedsomloop als opgelost gas uitgewassen worden door de longen omdat gevormde microbelletjes niet kunnen groeien en een verwaarloosbare bijdrage leveren aan het gastransport.

Correct: Zo kan je dus stijgen tot je uiteindelijk de oppervlakte bereikt. Quasi alle stikstof zal via de bloedsomloop als opgelost gas uitgewassen worden, omdat gevormde microbelletjes niet kunnen groeien. Ze leveren dus een verwaarloosbare bijdrage aan het gastransport.

Spelling

) Voor de juiste schrijfwijze van duiktechnische woorden (brevetten, titels, materiaal, duiktermen, …) kan je terecht op de NELOS-website op pagina www.nelos.be/schrijfwijze

) Moet een zin in een opsomming beginnen met een hoofdletter en eindigen met een punt? Of gebruik je een puntkomma? Dat is afhankelijk van het soort opsomming. Onze Taal (www.onzetaal.nl ) vertelt je er meer over.

) Zorg voor consequent taalgebruik. Bijv.: algoritmes en algoritmen is allebei correct. Het is vooral belangrijk dat je een keuze maakt en steeds hetzelfde gebruikt.

) Twijfel je aan de spelling van bepaalde woorden? Dan kan je het Groene Boekje online raadplegen (www.woordenlijst.org ). Dat Groene Boekje vertelt je ook wat het meervoud is van elk woord en of een woord m/v/o is. Zo weet je dat een club zijn bestuursleden in de bloemetjes zet en niet haar bestuursleden.

NELOS ontvangt de top van CMAS-Europe

29 oktober 2022 – CMAS-Europe Buitengewone Algemene Vergadering.

De zalen van het NELOS-Duikershuis kregen een extra opknapbeurt, de tafels werden opgefleurd met mooie blauwe tafeldoeken, onze gloednieuwe schermen en de geluidsinstallatie werden getest en aangesloten op driedimensionale camera's, de internetconnecties werden uitgeprobeerd, versnaperingen waren beschikbaar … Kortom alles was klaar om de vertegenwoordigers van de grootste Europese duikfederaties te ontvangen.

NELOS mocht als gastvrouw optreden voor een uiterst belangrijke bijeenkomst van de top van CMAS-Europe om via een Buitengewone Algemene Vergadering de nieuwe statuten goed te keuren en het nieuwe bestuur te bevestigen. Van deze gelegenheid werd eveneens gebruik gemaakt om de zetel van CMAS-EU te verhuizen van Brussel naar Mechelen. Tijdens de daaropvolgende Algemene Vergadering werden de diverse

projecten waaraan CMAS-EU werkt toegelicht. Deze projecten zijn ook voor NELOS van belang en zullen bij het finaliseren met de diverse commissies gedeeld worden, zodat ze in onze werking kunnen worden geïntegreerd. Een greep uit deze projecten:

• duiken voor jongeren 14-18 jaar;

• duiken voor senioren +60 jaar;

• internationale overeenkomsten voor geneeskundige onderzoeken;

• het Europees marieneconservatiebeleid;

• toepassing van CMAS- en ISO-Standaarden.

Tijdens de vergadering werden de statistieken besproken. Hieruit blijkt dat CMAS-Europe 420.000 duikers groepeert die via clubs en scholen op regelmatige tijdstippen trainen of duikonderricht genieten. We maken met onze 9.000 NELOS-leden dus wel deel

uit van een zeer grote familie duikers. Om haar visibiliteit te vergroten heeft CMAS-EU een nieuwe website gelanceerd.

We mochten met enige fierheid felicitaties ontvangen voor onze infrastructuur en onze werking. De aanwezigen waren niet de minsten: Uwe Hoffman (voorzitter VDST Duitsland), Fred die Meglio (voorzitter FFESSM Frankrijk), Peter Bartl (voorzitter TVSO Oostenrijk), Sari Nuotio (secretaris-generaal EUF en SUKELTAJA Finland), Eduardo Centelles (voorzitter FEDAS Spanje), Chris Eleftheriou (vertegenwoordiger voor CFUA Cyprus), John Geurts (vertegenwoordiger voor NOB Nederland), Raymond Adam (voorzitter FLASSA Luxemburg), Ray Yeates (voorzitter IUC Ierland), Paolo Bonuomo (vertegenwoordiger voor Italië), Bernard Schittly (vicevoorzitter FFESSM Frankrijk), Greg Henriksen (voorzitter NDF Noorwegen), Ricardo Jose (voorzitter FPAS Portu-

Foto's (4): Ivo Madder.

Eerst was er de Buitengewone Algemene Vergadering, om de nieuwe statuten goed te keuren en het nieuwe bestuur te bevestigen, met aansluitend de Algemene Vergadering.

gal), … Daarnaast mochten we eveneens Kevin O’Shaughnessy, secretaris-generaal van CMAS-World, verwelkomen.

Het nieuwe bestuur werd door deze Algemene en Buitengewone Algemene Vergadering bekrachtigd met een mandaat tot eind 2024. Voorzitter Ronny Margodt (België) – vicevoorzitter John Geurts (Nederland) –secretaris-generaal Michael Frenzel (Duitsland) – penningmeester Chris Eleftheriou (Cyprus) en beheerraadsleden: Jesper Rislov (Denemarken) – Ray Yeates (Ierland) – Eduardo Centelles (Spanje) – Raymond Adam (Luxemburg) – Joao Jose (Portugal) – Bernard Schittly (Frankrijk) – Adrian Leistner (Duitsland) – Marc Allemeersch (België).

NELOS mag er echt trots op zijn dat enkele vertegenwoordigers van de grootste federaties bevestigden dat wij als voorbeeld voor hun federatie dienen! 

Advertentie

RONNY MARGODT, VOORZITTER CMAS-EUROPE

De bijeenkomst van de top van CMAS-Europe vond plaats in het NELOS-Duikershuis.

Een groot deel van de leden woonde de vergadering online bij.

ONDERHOUD HERSTELLING MAATWERK VERKOOP

Bijscholing update

Gevorderde Nitrox-Duiker (GND)

De opleiding GND kreeg een update. Een werkgroep werd samengesteld en die ging aan de slag.

De werkgroep onder leiding van Glenn Tessens bestond uit René Van Leeuwen (Afgevaardigde der brevetten), Allan Soreyn (Verantwoordelijke Nitrox-Instructeur), Bruno Vanderbeken (Brevettencomité), Hans Engels (Veiligheidscomité), Joris Stevens (Comité EDIT) en Rein Crombez (Verantwoordelijke OC technisch).

De opdracht van deze werkgroep was: de GND-cursus en de bijhorend presentaties vereenvoudigen en updaten, de NELOS-Infomap met betrekking tot het gedeelte nitrox updaten en het protocol van de nitroxproeven updaten.

Van zodra dit rond was, moest er ook nog een vragenbank over nitrox aangelegd worden.

update en vereenvoudiging van de cursus

3 Fouten werden uit de cursus gehaald en/of aangepast.

3 De voor- en nadelen van het duiken met nitrox werden netjes opgesomd.

3 De laatste update van de NOAA-tabel nitrox werd in de cursus geplaatst.

3 Zuurstofbelasting van de longen (Lorrain-Smith) werd verwijderd, omdat dit voor GND niet van toepassing is.

3 Het CZS-percentage werd opgetrokken van 80% naar 100%.

3 Een tabel 'wat bij verlies van decompressiemiddel' werd toegevoegd.

3 Het back-upverhaal werd vereenvoudigd door de verwijdering van het complexe bail-outplan.

3 Wisselademhaling bij nitroxduiken werd toegelicht.

3 Het gebruik van een persoonlijke filter werd verwijderd.

update en vereenvoudiging van de presentaties

3 De presentaties werden volledig aangepast aan de geüpdatete cursus.

3 De planningssoftware werd verwijderd en vervangen door planningssoftware gebruik duikcomputer.

3 Adiabatische compressie (= zonder warmte-uitwisseling met de omgeving) werd in een voetnoot kort uitgelegd.

3 Afrondingen werden wiskundig gemaakt en dit zowel voor decompressie als voor MOD:

• analyse = 34,3

)waarde computer = 34

• analyse = 34,6

)waarde computer = 35

3 Het nieuwe 12-puntenduikplan werd toegevoegd.

3 De te volgen 'deep stops' werden verwijderd.

update van de NELOS-Infomap

3 De voorwaarde voor deelname aan de opleiding werd opgetrokken van 2*D naar 3*D (GND3 zone 40 m).

3 De kennis van de gedragscode mengselduiker is verhoogd van 'informatief' naar 'weten'.

3 Het opmaken van een bail-outplanning werd verwijderd.

3 Proeven (gebruikte decompressiemengsel = tussen 50% en 80%):

• GND1 = zone 30 / de aandacht gaat hier naar configuratie en uittrimmen;

• GND2 = zone 30, max. zone 40 / een duikleiding zonder versnelde decompressie;

• GND3 = zone 40 / een duikleiding met versnelde decompressie.

vragenbank nitrox

Tot slot werd ook een vragenbank aangelegd waar nitrox-instructeurs ideeën uit kunnen halen.  MELANIE GEVAERT

ALL METAL TECHNOLOGY

ALEX DAWSON

OM AAN DE BEHOEFTEN VAN ELKE DUIKER TE VOLDOEN, ZELFS IN DE MEEST EXTREME OMGEVINGEN

ATLAS ADJ 62X TBP

DE IDEALE ADEMAUTOMAAT VOOR GEVORDERDE DUIKEN IN KOUD WATER & VOOR DIEPE DUIKEN. BEVAT ALLE KENMERKEN VAN DE MODERNSTE ADEMAUTOMATEN, INSTELBAAR ADEMCOMFORT, MARES GEPATENTEERD VAD-SYSTEEM, EEN VOLLEDIG AFGESLOTEN 1STE TRAP & MEER!

Spelen met licht editie 4

De 4e editie van 'Spelen met licht', een gratis opleiding voor NELOS-duikers om de vaardigheden tijdens het fotograferen onder water te verbeteren, vond ook deze keer plaats in Duiktank Transfo.

In Zwevegem staan op de Transfosite drie oude stookolietanks. Eén van deze tanks is, dankzij een Europees project, omgevormd tot een duiktank. Je kan er duiken

tot een diepte van 15 meter. Er is een tunnel en er zijn een aantal objecten geplaatst ter vertier van de duiker. Het is de ideale tussenstap voor duikers in opleiding die van het zwembad naar open water gaan.

Naar de duiktank ga je dus vooral om je techniek te oefenen. Op het eerste zicht is de duiktank misschien niet erg aantrekkelijk om er aan onderwaterfotografie te doen, maar in de beperkingen komt creativiteit

bovendrijven. Laat dat nu een mooie incentive zijn om de fotografieskills van beginnende en meer gevorderde duikers bij te schaven. Met die insteek organiseert de 'cel Foto en Film' van WEVOS i.s.m. de Audiovisuele Commissie van NELOS het evenement 'Spelen met licht'.

Na een coronapauze kon het evenement voor de vierde keer doorgaan. Het evenement bracht een kleine 25 duikers op de

Spelen met licht en schaduw.

Stefan Panis gaf een boeiende presentatie over duiken in grotten en mijnen.

Foto : Peter Ryngaert.

been. Alvorens de duik aan te vatten, gaf Stefan Panis een boeiende presentatie over onderwaterfotografie in ondergelopen mijnen en grotten.

Net zoals het duiken zelf, is het fotograferen in mijnen een technische aangelegenheid. Omdat het er zo donker is, moet al het licht komen van krachtige flitsers. Die extra (slave)flitsers worden gemonteerd op bijvoorbeeld de fles of rebreather van de buddy, maar ze worden ook in de hand gehouden. Op het moment dat de hoofdflitser afgaat, triggert dat de andere flitsers en wordt er een cascade aan flitslicht in gang gezet. De flitser op de fles van de buddy wordt naar achteren gericht, zodat de gang mooi uitgelicht wordt.

Niet evident, zeker als je weet dat er in nauwe gangen vlak achter elkaar gedoken wordt en de minste vinslag voor opzwevend stof zorgt.

Goede afspraken maken én je buddy’s door en door kennen is noodzakelijk om tot een succesvol resultaat te komen. Stefan slaagt er wonderwel in en wist ons een klein uur te boeien met prachtige foto's en verhalen.

Een vrijduikster vormt een interessant model voor de onderwaterfotografen.

De duiktank leent zich goed om duikers te fotograferen.

Foto Ruth Teerlynck.

Foto : Koen Eneman.

Na deze introductie begon het te kriebelen om in het water te springen en de eigen fotovaardigheden aan te scherpen.

De duiktank was voor ons gereserveerd, maar toch voelde het bij momenten druk aan in het water. Gelukkig vond iedereen na

verloop van tijd een plaatsje in de tank. Er waren vier duikers die de cursus DF1 volgden en enkele opdrachten hadden gekregen.

Er waren ook enkele modellen aanwezig, waaronder een vrijduikster met een opvallend duikpak. Een interessant gegeven en

dat was de fotografen uiteraard niet ontgaan.

Alsof het om een dolfijn ging die af en toe onderdook, lagen de fotografen op de loer om toch maar een goed shot te nemen. Gelukkig liet iedereen elkaar de ruimte en kon wie dat wou mooie plaatjes schieten.

Mooi beeld in de categorie 'groothoek met model'.

Onderwaterfotografen in actie.

Foto : Pieter Balve.

Foto : Peter Ryngaert.

Na de duik was er nog tijd voor een debriefing met de buddy’s in de bar. Gezellig napraten met een drankje en een broodje, aangeboden door WEVOS. Het échte werk

volgde pas thuis, namelijk de goede foto's selecteren en eventueel wat bewerken. Het was opnieuw een geslaagde editie, waarbij iedereen op zijn/haar eigen ma-

nier deze mooie hobby kon beoefenen. We kijken al uit naar de volgende editie.

Advertentie

Merapi Tour & Travel

Dé Indonesië duik- en reisspecialist, van Pulau Weh tot Triton Bay

Merapi Tour & Travel organiseert individuele rondreizen én duikreizen over de gehele archipel. Van de makkelijk bereikbare bestemmingen als Bali, Komodo en Bunaken, tot de pareltjes als Wakatobi, Raja Ampat, de Molukken en Alor.

Kijk op onze Duiken pagina op www.merapi.nl voor het volledige aanbod. Staat uw droombestemming er niet bij, dan gaan we daar direct naar op zoek!

Ontdek Indonesië, zowel onder, als boven water... Volop mogelijkheden, van super-de-luxe tot basic...

Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58, 6611 BK Overasselt www.merapi.nl, Tel.: +31-888 111 999, info@merapi.nl

De cursisten van DF1 moesten enkele opdrachten doen.

Foto : Peter Ryngaert.

RUTH TEERLYNCK, CEL FOTO EN FILM, WEVOS

Foto: Cape Kri shutterstock.

Zeestage 2022, 2 boten, 12 geslaagden

De NELOS-Zeestage. Met een hoofdletter! Het heeft iets mythisch. Er doen tientallen verhalen de ronde, soms heroïsche verhalen, soms huiveringwekkende. Maar je moet het hebben meegemaakt om het te begrijpen. Dus ik vertel met plezier het insideverhaal.

Het is 6 oktober, de dag van de waarheid. Het is een pijnlijk ervaring om je naam niet te horen afroepen op een proclamatie. Het is voor mij niet echt de eerste keer: ook voor mijn theorie heb ik een – weliswaar kleine – tweede zit nodig gehad. Weinig gestudeerd, het was te voorzien… maar hier is geen tweede zit. Het is erop en erover en dan is dat geen leuke ervaring. "Ainsi soit-il" (Zo zal het zijn), zeggen ze onder meer in Boulouris-sur-Mer. Maar ik loop vooruit op de feiten, zoals ook Quentin Tarantino zijn 'Pulp Fiction' (triviaallectuur) begon bij het einde.

Dus ik spoel even terug. Sinds jaar en dag heeft de Belgische duikgemeenschap de gewoonte om eind september te verzamelen op Camping Les Rives de l'Agay. De setting is formidabel. Je logeert aan de voet van het Esterelmassief (Massif de l'Esterel) en met uitzicht op de Middellandse Zee. De torenhoge rode rotsen van het Esterelmassief

Foto's

(2) : Ivo Madder.

hebben onder meer Claude Monet, Vincent Van Gogh en Pablo Picasso geïnspireerd tot meesterstukken van de moderne kunst. Nu, ik gebruik het woord duikgemeenschap niet licht: binnen de kortste keren kent iedereen er iedereen. Ben je 4*Duiker of 3*Instructeur? Die begrippen vallen compleet weg. Wij zijn daar 'gewoon' NELOS en Peter, Didier, Agnes, Erwin, ... Er wordt verbroederd, er worden gesprekken gevoerd en tafelgesprekken geoefend, bijscholingen gegeven, er wordt samen gegeten en vooral ook samen gedoken, want Camping Les Rives de l'Agay heeft een eigen duikcentrum, Aganthonis Plongée. Dat is een verwijzing naar, afhankelijk van de bron, Agathon of Agathos. Zo heette de nederzetting die hier door de Romeinen werd gesticht, want zij raakten als eersten gecharmeerd door de Baai van Agay (Rade d'Agay) en het unieke microklimaat dat er heerst: de temperatuur daalt er in principe nooit onder 5 graden, maar stijgt ook nooit boven 30 graden. Ideaal om onder meer olijven en druiven te verbouwen, wisten de Romeinen. Maar hoe indrukwekkend het Esterelmassief ook is, wij verzamelen daar natuurlijk in de eerste plaats voor de onderwaterwereld. Vóór de Zeestage althans, want tijdens de Zeestage is genieten een luxe.

dé Zeestage

Wanneer begint de Zeestage dan precies?

Op papier is dat glashelder. Dit jaar (2022) was dat op zondag 2 oktober. Dan verhuist een gedeelte van die duikgemeenschap naar het vakantiecentrum Le Haut Peyron, op een helling in een andere deelgemeente van het legendarische Saint-Raphaël. In de voormiddag werd de tent alvast opgezet in een uithoek van de haven van Boulouris. Dat is de eerste, maar zeker niet de laatste groepsinspanning, want essentieel aan de Stage is nu eenmaal samenwerken. De bouten in het beton van de havenmuur getuigen van de vele voorgaande edities. En om 11.30 uur is er dan de officiële opening van de Stage. Spannend!

De 2*Stage is bezig met hun laatste voorbereidingen en taakverdelingen. Opbouwen van de materiaaltent. Een filmpje over het opbouwen van de tent: https://youtu.be/EGgQBipYces (of scan de QR-code op deze foto).

De officiële start van de Zeestage.

Openingsreceptie, met drankjes en hapjes aangeboden door Le Haut-Peyron.

Foto's (4) : Ivo Madder.

Vanaf dan word je vier dagen geleefd. Het programma is strak, vrije tijd bestaat niet meer en je moet kiezen tussen op acht minuten een douche nemen of even bellen met je familie, je partner of je kinderen. Moeder, waarom doen we dit?

Omdat je op de NELOS-Zeestage ook enorm veel bijleert! Met name wat bootduiken be-

treft. Zo leer je functioneren als Algemene duikverantwoordelijke (ADV). Je leert een boot te organiseren, een correcte materiaalcontrole uit te voeren en afspraken te maken met de schipper van de veiligheidsboot. Acht duiken, telkens voorafgegaan door een tafelgesprek. Letterlijk een tafelgesprek: het vindt plaats tijdens het middag- of

avondmaal en je moet als duikleider of als hekkensluiter zo veel mogelijk informatie verkrijgen over je duikpartners, hun brevet, hun verzekering, hun ervaring, hun materiaal… In werkelijkheid zijn dat telkens twee NELOS 3*Instructeurs met een pak duiken en een pak ervaring achter de kiezen, maar aan tafel transformeren ze plots tot de

Foto's

(6) Ivo Madder.

Briefing door Koen Van Dyck, de voorzitter van de 2*Stage. Briefing door de ADV (Algemene Duikverantwoordelijke).

Buddybreathing op trapdiepte.

Willen jullie nu eens aandachtig luisteren naar de algemene briefing?

Aan de schaduwschipper melden wie er allemaal mee aan boord gaat.

Tafelgesprekken tijdens de lunch.

meest uiteenlopende personages. Van PADI-duikers met een relatief hoog brevet zonder bootervaring over een militaire duiker of een brandweerduiker die eigenlijk niet weet welk brevet hij heeft en een 1*Instructeur die per se een proef wil afnemen van een 2*Duiker op 40 meter tot een SSI-in-

structeur zonder verzekering of een LIFRAS-duiker met een grote dieptekwalificatie die duikt met geleend materiaal. Geen scenario is te gek.

een 'typische (Stage)duik'

De duikplaatsen zijn stuk voor stuk mediterrane toppers. Ze liggen

bijna

Foto's (6) : Ivo Madder.

Briefing.

Klaar om te water te gaan.

Af en toe kan er ook van het onderwaterleven genoten worden.

Materiaalcontrole om na te gaan of de buddy wel alles bij heeft.

Even informeren bij de schipper van de veiligheidsboot hoe de RIB vastgelegd moet worden.

De boot 'Dauphin des Iles' recupereert de balise.

allemaal voor de kust van Le Dramont, een gemeente in Zuid-Frankrijk die bekend is door 'het gouden eiland', een rots met een toren in middeleeuwse stijl. Die inspireerde Hergé, een trouwe bezoeker van Saint-Raphaël, tot het Kuifje-album 'De Zwarte Rotsen', maar de echte rijkdom ligt onder water, zoals ook Jacques-Yves Cousteau al wist. Le Sec des Suisses, Les Piramides, Le Lion De Mer en ook enkele wrakken, … Reken daarbij op murenen, barracuda's en zowat elke vis die je aantreft in een échte bouillabaisse: rascasse (schorpioenvis), rouget-grondin (rode poon), vive (pieterman), lotte (zeeduivel), congre (kongeraal of zeepaling) en Saint-Pierre (zonnevis). Reken er ook op dat je geen tijd hebt om daarvan te genieten.

De 'drops' gebeuren op minimaal 40 meter,

Foto's

(5) : Ivo Madder.

De Belgische driekleur.

Het veiligheidsmateriaal aan boord van de veiligheidsboot brengen.

Duikplanning op computer.

Elke duik is er iemand anders die de algemene briefing moet geven.

Behandeling van een gesimuleerd duikongeval, waarbij het slachtoffer onderkoeld is.

aan een ankerboei – de balise. De bedoeling is duidelijk om zo snel mogelijk te dalen, iets wat mij op de eerste duik wat verraste. Bovendien kan je er je (duik)horloge op gelijk zetten dat er iéts gaat gebeuren. Dieptedronkenschap, een bewusteloze duiker, een trommelvliestrauma, een zuurstofvergiftiging, een mededuiker die plots achter een vis aan gaat of een gedwongen verliesprocedure, …

Je kan noch als duikleider, noch als hekkensluiter rekenen op een rustige duik. Dat is ook niet erg, want daarvoor zijn we hier, maar de constante waakzaamheid en de stress zorgen er, samen met de diepte, voor dat een normale fles er snel wordt doorgejaagd. Mijn langste duik van 2022 was 84 minuten, dat liet NELOS mij aan het einde van het jaar weten. Dat was een duik met een meer dan behoorlijke gemiddelde diep-

Foto's

(5) Ivo Madder.

Debriefing en feedback. Redding.

Bespreking van de duikplaats met de schipper.

Slachtoffer aan boord brengen.

Aan boord komen van de Barracuda.

te, maar in Boulouris moet ik soms al na 30 minuten de handdoek in de ring gooien. En de handdoek in de ring gooien is ook relatief, want eenmaal boven water breekt de hel pas écht los. Duikers komen bewusteloos boven, moeten worden gesleept en met hijstouwen (een sling) uit het water gehaald worden. De ene na de andere duiker begint symptomen te vertonen van decompressieziekte, leidt aan onderkoeling of valt flauw en moet worden gereanimeerd. Uiteraard met een beademingsmasker, zoals het tegenwoordig hoort. Af en toe slaat er ook eens iemand overboord, 'per ongeluk' of bijvoorbeeld bij een vechtpartij. Kortom, een typische bootduik op de Barracuda. En ik neem aan dat dit aan boord van de Dauphin des îles niet anders was.

karaoke and more

De dagen zijn bijzonder goed gevuld. Alleen al op papier… Opstaan, ontbijten en dan met de shuttlebus naar de haven van Boulouris voor de ochtendduik. Het tafelgesprek voor die duik heeft 's avonds al plaatsgevonden. Dan volgt de logische orde van zaken die iedereen kent: het monteren en aan boord brengen van het materiaal, de briefing door

de ADV, de briefing door de duikleider, de materiaalcheck, duiken, het demonteren en de debriefing.

Daarna is er het middagmaal met opnieuw een tafelgesprek voor de namiddagduik en dan begint het scenario opnieuw: het monteren en aan boord brengen van het materiaal, de briefing door de ADV…

En dat is het officiële gedeelte, want er komt ook een pak extra werk aan te pas, zoals het voorzien van drinkwater, het transporteren van de (loodzware!) EHBO-kit van de stagedokter, het optuigen van de boot en ook de vele vergaderingen, eerst met alle kandidaten samen en dan per boot, om de nodige afspraken te maken. Ook het avondprogramma is goed gevuld: een rondetafelgesprek over de opleiding 1*Instructeur, een uiteenzetting over het programma 'blended learning' van NELOS, een voorstelling van de nieuwe Scubaproproducten en … karaoke. Normaal krijg je mij alleen zo ver dat ik 'De Vier Jaargetijden' van Vivaldi zing. Eventueel 'Conquest of Paradise' van Vangelis. Tududu-tudududu-tududu-tudududu… Maar ik kan mijn medekandidaten toch niet in de steek laten en zing vrolijk mee met evergreens, zoals 'We are The Champions'

en 'You'll Never Walk Alone', want zo voelt het ook aan …

The Final Countdown

Acht duiken later volgt een proclamatie met 12 geslaagde 2*Instructeurs. Oprecht proficiat aan alle geslaagden. Wat ook de uitkomst ging zijn, het was mij een eer en een genoegen om dit samen met jullie te doen. 'Fast forward' naar 6 november 2022 in Dilbeek. Daar krijgen alle kandidaten –geslaagd of niet – een grondige debriefing. Voor mij zit zowat mijn hele jury, inclusief de Stagevoorzitter Koen Van Dyck en de schaduwschipper Michel Declercq. Hun analyse is hard, maar gefundeerd. Tegenover mij zit een dozijn 3*Instructeurs die mij overstelpen met goede raad, empathie, met vriendschap en ik zou bijna zeggen met liefde. Ik voel alleen oprechtheid, geen oordeel. "Gezegend is hij die, in naam van naastenliefde en goede wil, de zwakken door de vallei van de duisternis leidt". En zo zijn we bij het einde van 'Pulp Fiction' aanbeland…

HANS STERKENDRIES

Foto's (4) : Ivo Madder.

Tijdens de 12-meterstop controle van de duikcomputers.

Behandeling van een gesimuleerd decompressieongeval.

Wachten tot ze ons komen oppikken. Voordracht over EHBO door de Geneeskundige Commissie.

Zot, zotter, zotst?

Drie keer deelnemen aan de Zeestage in Boulouris … Sommigen denken misschien dat je hier zot voor moet zijn, maar niets is minder waar. Het draait om de passie en de gedrevenheid die je voor een hobby kan hebben.

Maar hoe begin je eraan? Het eerste wat je moet doen is de juiste motivatie zoeken en met de nodige wilskracht en gedrevenheid en het juiste doorzettingsvermogen nieuwe voorbereidingen maken en goed aan je werkpunten werken. De steun die en het vertrouwen dat ik van Mirre (mijn vrouwtje), mijn duikschool en alle andere vrienden heb gekregen waren eveneens heel belangrijk.

Met nieuwe voorbereidingen en een andere hechte groep op naar de Stage. De Stage is zoals velen onder ons weten een fysieke en emotionele uitputtingsslag, maar je mag de moed niet laten zakken. Zelf heb ik ook na duik zes een moeilijk moment gehad, waarbij ik twijfelde en dacht: zijn alle inspanningen en voorbereidingen wel goed genoeg? Zijn de duikleidingen wat ze

verwachten? Zijn de acties onder water en op de boot voldoende? Maar dan zijn er je medekandidaten die je een hart onder riem komen steken. Met weinig zin toch maar aan de voorbereiding van duik zeven begonnen, want ze hadden een Algemeen Duikverantwoordelijke (ADV) nodig. Tja, wat moet gebeuren, moet gebeuren en dat doe je dan voor de groep.

Na de zoveelste keer onder vuur genomen te zijn tijdens de duik stond er bij het aanmeren een leuke verrassing aan wal. Met name Davy en Peter, twee clubvrienden van duikschool Orca Bree waren speciaal 's nachts vertrokken om de nodige opkikkers te geven voor de laatste duik en natuurlijk ook om de proclamatie te volgen. Nog eens een dikke merci daarvoor!

Advertentie

Europlongée Boulouris

En dan was er de proclamatie … Ik hoor mijn naam afroepen. Ik ben geslaagd! Aan alle 1*Instructeurs: laat je inspireren, geloof in jezelf en met een goede portie gedrevenheid en motivatie kunnen ook jullie promoveren tot 2*Instructeur.

Verder moedig ik iedereen aan, die ooit op een examen weerhouden is voor een hoger brevet of titel. Zoek de motivatie en het doorzettingsvermogen, verbeter de negatieve elementen en trek je op aan de positieve elementen, maar geef zeker NIET op! 

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

ENKELE VAN

ONZE PARTNERS:

SCUBAPRO

SUB GEAR

BARE

SUUNTO

UWATEC

SHEARWATER METALSUB

BIGBLUE

RIFF

GREEN FORCE

MARES

SEAC

PROCEAN

DIVESYSTEM

UK

DICAPAC

BRIGHT WEIGHT

SEALIFE

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken

aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk)

6 personen minimum

www.europlongee.fr

FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN

DROOGPAKKEN JACKETS, … showroom

Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België

Tel: +32(0)14 61 12 60

E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be

www.duikmateriaal.be

KOEN SWINNEN

Duikplanning en buddycheck in een gemengde ploeg (gesloten en open circuit). De personen op deze foto zijn niet de duikers waarover in dit artikel gesproken wordt.

Tips van het Veiligheidscomité

Vanuit het Veiligheidscomité bekijken we permanent hoe we de veiligheid in de duiksport kunnen verbeteren, zowel in onze reglementen en de proeven als in het praktisch duiken. Dit is uiteraard steeds gebaseerd op nieuwe inzichten en ervaringen. Een belangrijke bron van informatie zijn onze eigen NELOS-duikers die hun ervaringen delen. Vaak merken we terughoudendheid om dat te doen en we willen nog eens uitdrukkelijk stellen dat het Veiligheidscomité alle communicatie vertrouwelijk behandelt en de informatie enkel gebruikt om beslissingen te nemen die bijdragen aan het veilig beleven van onze duiksport. Wij vellen geen oordeel en ondernemen ook geen actie naar de betrokkenen. Het Veiligheidscomité garandeert elke vorm van confidentialiteit en anonimiteit van de betrokken duikers en hun ervaring.

Regelmatig krijgen we ook de vraag of er gecommuniceerd kan worden over ongevallen en bijna-ongevallen en wat we hieruit kunnen leren. Hier hebben we natuurlijk materiaal voor nodig en verhalen die ons doorgestuurd worden. We kunnen het delen van ervaringen alleen maar aanmoedigen. Leren uit elkaars fouten kan helpen om ongevallen te voorkomen en draagt bij aan onze kennis. Recent ontvingen we onderstaand verslag over een duik van afgelopen zomer, waarbij een luchtduiker (open circuit) en een rebreatherduiker (gesloten circuit) samen gingen duiken.

Onderstaand verslag werd geschreven door de rebreatherduiker zelf die zijn ervaring

met het Veiligheidscomité wilde delen en ook zijn toestemming gaf om het in de Hippocampus te publiceren. Om vertrouwelijkheid te garanderen is dit artikel gepubliceerd in naam van het Veiligheidscomité en zijn de namen van de betrokken duikers gewijzigd.

het verhaal

Afgelopen zomer gingen Frank en Rudy met hun duikclub een bootduik maken in de Oosterschelde. Het is een jaarlijks terugkerend evenement en deze keer werden er zes kleine boten gehuurd. Elke keer weer is er heel veel plezier tijdens dit dagje uit. Het beloofde een aangename zonnige en droge dag te worden. Er werd reeds vroeg afgesproken in het

haventje van Yerseke, dus dat betekende zeer vroeg opstaan.

de duikers en hun configuratie

Rudy is 3*Duiker NELOS en hij is ongeveer een jaar geleden begonnen met rebreatherduiken na het volgen van de gepaste opleiding. Inmiddels heeft hij ongeveer 40 duiken met het toestel, allemaal met zijn droogpak en goed uitgelood. De configuratie is vrij eenvoudig. Het toestel bevat een 3-literfles diluent (lucht) en 3-literfles zuurstof. Het flesje met de diluent voedt de ADV (automatic diluent valve) van waaruit ook het trimvest, een wing en een droogpak bediend worden. Er hangt een manometer voor ieder flesje over de schouders om de druk te controleren wanneer dat nodig zou

Fotomontage:

zijn. Daarnaast wordt steeds een bail-outfles meegenomen voor noodsituaties, een 11 cu.ft (kubieke voet) aluminiumfles (200 bar), met daaraan een manometer, een 1e en 2e trap en een inflatorslang. Frank is eveneens een 3*Duiker NELOS en duikt in open circuit met een 12-literfles van 300 bar gevuld met lucht.

drijfvermogen

Een week voordien dook Rudy met een licht onderpak en een droogpak in een plaatselijk meer, waar de temperatuur 23 graden was. Het voelde toen eigenlijk al wat te warm aan. Voor de bootduik neemt Rudy op het laatste moment de beslissing om zijn 7 mm natpak mee te nemen. Het is al 5 jaar geleden dat hij hier nog mee gedoken heeft. Op dat moment maakt hij zich nog de bedenking om een deel van het lood op zijn backplate te verwijderen, wat hij de volgende ochtend vroeg vergeet te doen (1e fout)

Toen Rudy overstapte van z'n dik winteronderpak naar zijn lichtere exemplaar had hij zijn lood niet aangepast, waardoor hij al niet goed uitgelood was. Nu hij zou duiken met een natpak heeft hij zeker te veel lood mee.

rebreathervoorbereiding

Rudy is heel precies als het gaat om checklists en het voorbereiden van zijn rebreather. Hij heeft de checklists de avond ervoor allemaal doorgenomen. Rudy hoeft zijn duikgerief enkel in de auto in te laden en nog enkele laatste checks op de boot te

doen, voordat hij aan z'n duik kon beginnen. De 3-liter zuurstoffles heeft nog 120 bar, voldoende voor een duik naar 30 à 40 m. De 3-liter diluentfles heeft slechts 70 bar.

Dat vindt hij wat aan de lage kant, maar hij zou pas de volgende dag op weg naar de haven kunnen bijvullen in Wemeldinge. Dit is de 2e dag op rij dat hij vroeg moet opstaan. Hij is al iets te laat vertrokken en heeft nog maar weinig tijd over om op tijd in de haven

te zijn. In plaats van de diluentfles bij te vullen, gaat hij ervan uit dat 70 bar voldoende zal zijn, want dat was al eerder tijdens een (ondiepere) duik gebleken. Mocht hij te weinig hebben, zou hij nog steeds eenvoudig de inflatorslang van zijn bail-outfles kunnen gebruiken om in te pluggen op de rebreather, dacht hij bij zichzelf (2e fout).

duikplanning

Rudy duikt samen met Frank. Tijdens de boottocht naar de duikplaats haalt Frank ook nog even zijn laatste Noordzeeduik aan, waarbij hij zijn TTS (Time To Surface) overschreden had en tijdens de decompressie bijna in problemen was gekomen door een beperkte luchtvoorraad.

Voor zichzelf heeft hij toen als regel gesteld dat hij een TTS van maximum 15 minuten zou hanteren.

Met dit in gedachten had Rudy heel wat waakzamer moeten zijn bij het maken van de duikplanning (3e fout)

De maximumduikdiepte wordt op 40 meter gezet, met een TTS van 15 minuten zoals Frank suggereerde. Frank is de beperkende factor met betrekking tot de decompressie, aangezien Rudy met de rebreather steeds met een optimaler mengsel duikt. Frank zal een OSB op 12 meter oplaten en vanaf daar zullen ze hun decostops doen. Rudy

De duikuitrusting van een luchtduiker of opencircuitduiker en van een rebreatherduiker.

Foto: Roland Wantens.

Als je buddy aangeeft de max. TTS al eens te overschrijden, hou daar dan zeker rekening mee tijdens de duikplanning. De personen op deze foto zijn niet de duikers waarover in dit artikel gesproken wordt.

Foto: Ivo Madder.

Duik met volle flessen of zorg ervoor dat er op zijn minst meer dan voldoende gassen aanwezig zijn voor de geplande duik.

Foto: Steven Wouters.

Ook een rebreatherduiker moet zijn hoeveelheid lood aanpassen als hij met een ander duikpak duikt of in zout i.p.v. zoet water duikt.

vraagt aan Frank om hem om aan te geven wanneer hij op halve druk (150 bar) is en wanneer hij de TTS bereikt die werd afgesproken. Ze spreken af dat als ze elkaar verliezen, ze hun decompressieverplichtingen afwerken en daarna naar boven komen.

zeker als een blok gezakt, gezien zijn slechte uitloding (4e fout) de duik zelf

Ze gaan het water in en bevestigen een buddylijn. Rudy is geen fan van de buddy-

voor Rudy uit te zwemmen en de buddylijn wordt aangespannen. Rudy is wat in de war, hij ging toch de duik leiden? Op dit punt begint hij zich wat zorgen te maken over Frank. Hij vraagt Frank zijn druk en TTS te tonen. Frank staat op halve druk (150 bar)

dropping

Ze komen na een uurtje varen aan bij de duikstek, zo'n 100 meter van de kustlijn en maken zich klaar om van de boot te vallen. Rudy doet de laatste rebreatherchecks en maakt zich klaar om zich van de boot te laten rollen. Iemand op de boot herinnert hem eraan z'n wing op te blazen, wat hij vergeten was in het gewoel op de boot. Misschien omdat hij nog wat moe is van de vroege rit? Mocht hij te water gegaan zijn zonder een opgeblazen wing, dan was hij

lijn, maar hangt hem aan zijn rechterarm om problemen met zijn bail-out te vermijden die links hangt. Eenmaal beneden op een helling op 20 m vinden ze langzaam hun weg naar 30 m en uiteindelijk 40 m. Na ongeveer 5 minuten op 40 m navigeert Rudy terug richting noorden in de richting van de helling van de kustlijn, weg van de scheepvaartroute. Hij krijgt de indruk dat Frank behoorlijk hard zwemt, alsof hij zelf de helling terug naar het ondiepe water probeert te vinden. Hij begint een stukje

en zijn TTS is 16 minuten. Rudy geeft het teken dat het tijd is om een vrije opstijging te maken. Ze hadden eigenlijk moeten besluiten om sneller terug te keren, zodat ze geen risico liepen om in de vaargeul te komen en dan vanaf 20 m de OSB op te laten, aangezien er dicht bij de vaarroute gedoken wordt (5e fout).

opstijging

Tijdens het stijgen merkt Rudy dat hij best wel wat moeite heeft met z'n drijfvermogen. Door de slechte uitloding moet hij redelijk wat lucht bijsteken en lossen. Zijn trim, die hij zo gewoon is met z'n droogpak, zit nu zeer slecht. Hij heeft moeilijkheden om horizontaal te blijven hangen. De zware jetfins in combinatie met het natpak houden hem uit balans.

Op 12 meter vraag hij Frank wat zijn decostatus is. Rudy begrijpt niets van de handgebaren, dus vraagt hij aan Frank zijn computer te laten zien. Frank drukt per ongeluk op een verkeerde knop en ze gaan door een hoop schermen.

Rudy weet nog steeds niet wat Franks decoverplichting en 'ceiling' is. Frank heeft op 6 meter nog ongeveer 2 minuten, dus vraagt Rudy hem om zelf de juiste diepte te bepa-

Foto: Ivo Madder.

Als er afgesproken werd dat de buddy de OSB moet oplaten en hij vergeet dat, maak er hem dan op attent of laat eventueel zelf de OSB op.

Vergeeet na de rebreathercheck niet om lucht in de wing of het droogpak te blazen alvorens te water te gaan.

Foto: Danny Moens.

Foto: Ivo Madder.

Als je overlood bent is het moeilijker om horizontaal te blijven hangen.

len. Blijkbaar is zijn plafond ook 6 meter. Hij is behoorlijk gefocust op zijn computer en heeft best wat moeite om mooi z'n trapdiepte aan te houden. Op 12 meter vergat Frank z'n OSB op te laten, omdat hij het te druk had met zijn drijfvermogen en decoverplichtingen. Rudy had in zijn plaats een OSB op moeten laten, maar deed dat niet. Er is nu helemaal geen visuele referentie om de decostops te doen. Er bestaat dus een grote kans dat ze beiden in de richting van de vaargeul drijven (6e fout)

te weinig diluent

Terwijl Rudy opstijgt naar 6 meter merkt hij op z'n manometer dat hij nog maar weinig diluent heeft, 10 à 20 bar. Hij verspilde veel meer diluent om z'n drijfvermogen onder controle te krijgen dan hij had ingeschat. Om op te stijgen van 6 meter naar de oppervlakte zou hij geen extra diluent nodig hebben, de uitzetting van z'n wing zou voldoende zijn tijdens het opstijgen. Maar in z'n achterhoofd begint hij zich wel zorgen te maken over zijn veel te zware niet-uitgelode set-up en hij heeft nog 10 à 20 bar …

Nu ze op 6 meter zitten, Franks correcte decoplafond, beslist Rudy om zijn OSB op te laten. Hij haalt z'n OSB uit, neemt de double-ender van z'n spoeltje en klikt hem weg.

Het is een OSB met inflatornippel en instinctief reikt hij naar zijn droogpakinflator, die nu los onder zijn buikriem zit, maar gezien de geringe hoeveelheid diluent breekt hij die gedachte snel weer af.

Het enige alternatief is de inflator van z'n bail-out. Hij reikt naar zijn bail-out, maar hij vindt de inflator niet. Zit ze vast tussen de slang van de ontspanner? Ze is niet terug te vinden, dus besluit Rudy om z'n bail-out naar voren te brengen. Hij reikt naar achteren om de onderste clip van de bail-out los te maken om hem naar voren te brengen en de inflator te vinden. De clip zit helemaal vast... Het is een clip die maar net rond het frame van de rebreather past en alleen goed geopend kan worden als hij haaks op het frame staat… de bail-outinflatorslang is dus geen optie (7e fout)

Hij controleert nogmaals z'n diluentmanometer, die geeft 10 bar aan, maar zou heel goed dicht bij 0 kunnen zitten. Frank heeft geen idee van de lage diluent. Rudy beslist hier niet over te communiceren, aangezien Frank niet vertrouwd is met een rebreather en dit enkel meer verwarring zou veroorzaken.

Op dat moment is Rudy veel te zwaar uitgelood en heeft hij een losse OSB en spoeltje in handen, maar er is geen manier om hem op te blazen. Rudy vindt dat er al te veel dingen fout gegaan zijn en zonder mogelijkheid om z'n drijfvermogen te beheersen,

boot/OSB-incident

Een RIB met enkele andere duikers in de buurt ziet Rudy binnen een minuut zonder OSB in de vaargeul en vaart erheen. Hij legt hen uit dat al zijn diluent op is en hij niet in

neemt hij de beslissing om de duik te beëindigen. Hij geeft Frank aan dat zijn decoverplichting erop zit en dat hij alvast opstijgt, waarna hij z'n buddylijn afdoet en langzaam naar de oppervlakte gaat (8e fout).

Z'n pp02 houdt hij extra goed in de gaten tijdens de opstijging. Eenmaal aan de oppervlakte controleert hij eerst z'n omgeving. Godzijdank zijn er geen boten in de buurt! Hij blaast vervolgens z'n wing met de mond volledig op.

Rudy had niet de reflex om over te schakelen op zijn bail-out, omdat hij dacht dat de loop nog steeds prima in orde was. Hij overwoog dit zeer kort, maar koos in plaats daarvan voor de gemakkelijke weg door gewoon oppervlakte te maken. Een egoïstische beslissing ingegeven door een zekere bezorgdheid omwille van een gebrek aan drijfvermogen.

Wat hij achteraf gezien had moeten doen was bij Frank blijven, overschakelen naar z'n bail-outontspanner en de OSB door Frank laten oplaten. Als hij op open circuit was overgeschakeld, had hij ook de mogelijkheid om zijn wing met de mond op te blazen, mocht dat nodig zijn.

staat was om z'n OSB op te laten en dus oppervlakte maakte. Hij geeft verder nog aan dat hij geen decoverplichting meer heeft, maar dat zijn buddy Frank de zijne nog aan het afmaken is. Maar waar is Frank? Geen OSB die hem op dit moment lokaliseert. Eén van de boten van de duikclub merkt Rudy ook op en begint erheen te varen om hem op te pikken.

In de zichtlijn tussen Rudy en de boot van zijn duikclub komen er plots wat bellen omhoog, die aangeven waar Frank is. Rudy en de schipper van de RIB beginnen te schreeuwen om de overvarende boot te alarmeren dat er nog een duiker is (zonder OSB, relatief ondiep). De kapitein van de boot kan hen niet horen en hij kan de bellen op geen enkele manier zien, gezien de bestuurdersplaats helemaal achterin is en er cabine vooraan de boot het zicht belemmert. Hij vaart dus per ongeluk over de bellen heen en zet de schroef in achteruit om af te remmen, omdat hij denkt dat hij direct moet afremmen. Op dat moment komt de OSB van Frank naar boven, wordt in de propeller gezogen en meteen verscheurd (9e fout)

Rudy zwemt naar de boot en de kapitein vraagt hem waarom hij daar alleen is, zon-

Als je aan de oppervlakt komt, zorg er dan voor dat de OSB zichtbaar blijft tot de schipper je oppikt.

Foto: Stef Teuwen.

der OSB en waar Frank is? Rudy doet hetzelfde verhaal als aan de schipper van de RIB. Op dat moment is het duidelijk dat er een OSB in de propeller zit en de schipper vraagt aan Rudy om hem los te snijden. Voordat hij daaraan begint vraag Rudy de schipper meerdere keren om ervoor te zorgen dat de motor niet draait en dat hij in ieder geval niet per ongeluk terug wordt aangezet. De schipper verzekert hem dat het veilig is en Rudy snijdt de OSB los. Rudy heeft op een gegeven moment de helft van de OSB in z'n hand met de koord er nog aan vast, terwijl de andere helft nog om de propeller is gewikkeld. Er zit wat gewicht aan, dus neemt hij aan dat Frank de andere kant nog vasthoudt. Op dat moment vraagt hij zich af of hij de OSB moet blijven vasthouden of niet? Is Frank geraakt door de boot, verstrikt in de lijn of gewoon z'n decostop aan het doen? Er komen nog steeds bellen naar boven, waardoor ervan uitgegaan wordt dat Frank waarschijnlijk wel in orde is en z'n decostops aan het afwerken is. Rudy concentreert zich verder op het losmaken van de rest van de OSB in de schroef, zodat de boot weer in beweging kan gebracht worden en gaat dan aan boord.

Een paar minuten later komt Frank boven met de reel in zijn handen en een halve OSB. Hij besefte dat er iets mis was toen de haspel bleef afrollen. Hij beëindigde de duik met een waarschuwing op zijn compu-

ter voor de decoverplichtingen, maar zonder problemen. Even later stappen Frank en Rudy over op hun eigen boot. Enkele mensen bieden hulp aan, omdat het niet zo evident is om van de ene boot op de andere over te stappen. Rudy is op dat moment nog bezig met de duik en heeft weinig zin in extra hulp. Hij verliest de grip op een glad handvat en valt achterover met de rebreather op z'n rug. Gelukkig valt hij enkel op het frame.

Het is een robuuste machine en er is geen enkel deukje te zien. Geen hulp aannemen in een tricky situatie is geen goed idee (10e fout)

nawoord

Deze duik is voor beide duikers goed afgelopen, maar de samenloop van omstandigheden in de voorbereiding, het veronachtzamen van de impact van keuze droog- of natpak en de impact voor de uitloding daarvan, het vertrekken met onvoldoende diluent voor deze duik en ook de losse eindjes in de briefing hebben onder water geleid tot een opeenstapeling van elementen die een keten in gang gezet hebben van gebeurtenissen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn en elkaar ook negatief versterkt hebben.

Ook tijdens de duik zelf werden fouten gemaakt, zoals het te laat kenbaar maken van de TTS waardoor een opstijging in de vaar-

geul gebeurde en het niet of laattijdig oplaten van de OSB. Als het oplaten van de OSB van de ene duiker faalt, dan moet de andere duiker zijn OSB onmiddellijk oplaten. De rebreatherduiker had ook sneller moeten overschakelen op zijn back-up, zodat hij bij zijn buddy kon blijven. Zeker in een ploeg met luchtduikers en rebreatherduikers is het meer dan ooit van belang om goed te begrijpen hoe elkaars materiaal werkt en waar je aandacht voor moet hebben. Een goede voorbereiding, een goed uitgewerkte duikplanning, goede afspraken en kennis van materiaal en de plaatselijke omstandigheden zijn van cruciaal belang. Beide duikers hebben een goed gesprek met elkaar gehad in het bijzijn van enkele instructeurs, zodat er geleerd werd uit dit incident.

Heb je zelf een verhaal, ervaring of situatie die je wil delen, dan kan je dit bezorgen via veiligheidscomite@nelos.be

We behandelen jouw e-mail steeds vertrouwelijk. Indien je verhaal in aanmerking komt voor publicatie en je geeft aan dat je hiervoor openstaat, dan nemen we voorafgaandelijk steeds contact met je op om dit te bespreken.

DIRK CALLAERT, NAMENS HET VEILIGHEIDSCOMITÉ

Foto: Chris Demuynck.

Hulp weigeren bij het aan boord komen of bij het overstappen van de ene naar de andere RIB is een onverstandige beslissing.

Open Belgisch Kampioenschap

Als we terugblikken op 2022 mag de Audiovisuele Commissie spreken van een geslaagd jaar. Er mochten terug opleidingen onderwaterfotografie DF1 en Assistent-Onderwatervideograaf georganiseerd worden. Er was zelfs een workshop 'Maak van je clips een film', een testles onderwaterfotografie voor jeugdduikers en een 4e edtitie 'Spelen met licht'. Gery Beekmans behaalde een zilveren medaille tijdens het CMAS EK onderwatervideografie in Madeira. We brachten een promofilm over Duikers met een Handicap, die heel positief onthaald werd door het NELOS-Bestuur, de Commisie Sportduiken en de Subcommissie Duikers met een Handicap. Voor die film kregen we ook complimenten van Ellen Moerman van G-sport Vlaanderen: "Er zouden meer sportfederaties zo’n promofilm moeten maken". 2022 was ook een speciaal jaar, want naast een OBK shoot-outwedstrijd was er ook een festivalgedeelte, waarvan de proclamatie eindelijk nog eens fysiek mocht doorgaan met heel veel toeschouwers.

Ondanks het feit dat een paar personen het nodig vonden negatieve promotie te voeren voor de shoot-outwedstrijd, waardoor we het aantal deelnemende fotografen (tegen de trend van de voorbije jaren in) zagen dalen, waren er meer onderwatervideografen die deelnamen. We hadden ook drie nieuwe categorieën ingevoerd: actioncamerafoto en -video en een aparte catgegorie voor jeugdige duikers. Tegen alle verwachtingen in was er niet zo veel interesse voor deze nieuwe wedstrijdonderdelen. In ieder geval waren de deelnemers aan het 'OBK shoot-out & Festival' heel tevreden over de organisatie door de wedstrijdcommissaris, Ivo Madder,

en de prachtige proclamatie die door Marc Vermeiren in elkaar gestoken werd.

Voor het OBK 'shoot-out' schreven 32 Belgische deelnemers in, waarvan 5 LIFRAS-leden en 17 NELOS-leden. Daarnaast waren er ook 11 deelnemers uit Nederland, 2 uit Duitsland en 1 uit Frankrijk. Voor het Festival waren er 23 Belgische deelnemers, waarvan 19 NELOS-leden. Daarnaast waren er slechts 2 deelnemers uit Nederland en 1 uit Frankrijk.

Zonder deelnemers is er uiteraard geen wedstrijd en bij deze danken we hen nog eens voor hun deelname en prachtige beel-

den. Ook dank aan de juryleden, want het beoordelen van de inzendingen is een heuse klus. De juryleden voor het OBK 'shoot-out' onderwaterfotografie waren: Luc Eeckhout, Marco Heesbeen, Gino Meskens, Peter Ryngaert en Nadieh Schellekens. De juryleden voor het festivalgedeelte onderwaterfotografie waren: Casper Douma, fotoclub De Waai Mariekerke, Ireen Loots, Ron Polet en Kenzy Vandenborre. Voor het jureren van de video’s, zowel voor 'shoot-out' als Festival, konden we beroep doen op: Guido De Coninck, Pieter Germeys, Olivier Van Den Broeck, Christ'l Van Zandbergen en Tommy Vuylsteke.

Proclamatie OBK shoot-out en Festival 2022 onderwatervideografie en -fotografie

Foto: Ivo Madder.

opnieuw hoogwaardige kwaliteitsbeelden

Net zoals het voorgaande jaar was de kwaliteit van de foto- en videobeelden opmerkelijk hoog. Het algemene commentaar van de jury bij foto Juniors luidde: "de algemene indruk is zeer positief. Hoog niveau met enkele uitschieters." Bij foto Masters gaf Peter Ryngaert als algemene commentaar: "het niveau is hoog en ligt dicht bij elkaar." Het verschil wordt soms gemaakt door:

Opbouwende kritiek: in de categorie 'groothoek met model' zijn er veel foto's die eerder een portret zijn van een duiker. Graag hier iets meer werken met de duiker (model, buddy) in zijn omgeving.

Het jurylid Nadieh Schelleken vond de categorie 'Thema', dat dit jaar 'wieren en zaadplanten' was, zeer moeilijk. "Ik vind het eerder 'saaie' foto's, maar bij sommige foto’s was ik toch verrast omdat het onderwerp interessant of op een creatieve manier in beeld werd gebracht”, zei ze.

Bij video vond Olivier Van Den Broeck de films 'Close enough' en 'Eetbare wieren' zeer goed en origineel. Over de film 'Close enough' was Pieter Germeys zijn eerste indruk: "Dit is gewoon een opsomming van prachtige macrobeelden", maar toen hij besefte dat de beelden tijdens de afgelopen zomer gemaakt zijn in de Nederlandse wateren, zei hij: "Zeer leuke verrassing en voor mij de kracht achter deze video".

De eventuele feedback die de jury gaf op de ingezonden foto's of video’s werd naar de respectievelijke deelnemers verzonden.

wedstrijdresultaat 'shoot-out'

Bij 'Foto Actioncamera' kaapte Tony Coone de eerste prijs weg. De winnaar van het 'Portfolio Juniors' was Pieter Firlefyn en bij 'Portfolio Masters' was het goud voor Thomas Van Puymbroeck. Cathy Grimonpont kreeg de bronzen medaille bij 'Video Juniors'. Brenda de Vries behaalde in die categorie goud met de film 'Inspiratie'. Ook bij 'Video Actioncamera' behaalde ze goud met de film '3 maal Z' (zout, Zeeland en zeepaardjes). Goud bij 'Video Masters' werd

3 scherpte: alle foto's zijn scherp, maar soms is het verschil qua dieptescherpte of keuze van het scherptepunt de moeilijkheidsgraad;

3 belichting: weinig foto's zijn onder- of overbelicht. Het verschil wordt soms gemaakt door de moeilijkheidsgraad, bijv. fotograferen met tegenlicht;

3 compositie: de regels zijn duidelijk gekend, maar toch zijn er af en toe een paar schoonheidsfoutjes, zoals bijv. het model steunend op de bodem;

3 creativiteit: het is mooi om creatief te zijn, maar dat mag geen jokerkaart worden om hoge punten te scoren. Natuurlijke onderwaternatuurfotografie is nog altijd het mooiste.

behaald door Jo De Smet met zijn film 'Picnic'. Hij won met die film ook nog de speciale prijzen 'Beste video', 'Beste montage', 'Beste scenario' en 'Beste speciale effecten'. Johan Spanenburg won de prijs 'Beste camerawerk' voor zijn film 'Nehalenia', waarmee hij een zilveren medaille behaalde. De bronzen medaille was voor Gery Beeckmans met zijn film 'My Church'. Net zoals vorig jaar kregen de onderwatermodellen van de eerste drie plaatsen 'Groothoek met model' eveneens een medaille.

titelwinnaars

• Fotograaf van het jaar Juniors en Belgisch Kampioen Juniors foto: Pieter Firlefyn.

• Fotograaf van het jaar Masters en Belgisch Kampioen Master foto: Thomas Van Puymbroeck.

• Videograaf van het jaar Juniors: Brenda de Vries.

• Belgisch Kampioen Juniors video: Cathy Grimonpont.

• Videograaf van het jaar Masters en Belgisch Kampioen Masters video: Jo De Smedt.

wedstrijdresultaat 'Festival'

De winnaar van het 'Portfolio Juniors' was Glenn De Wilde en bij 'Portfolio Masters' was goud nu ook weer voor Thomas Van Puymbroeck. Brigitte De Groof behaalde goud bij 'Video Juniors' met haar film 'Colors of Raja Ampat' en omdat ze de enige deelnemer was mag ze kiezen of ze volgend jaar opnieuw meedoet bij de juniors of overgaat naar de masters. Bij 'Masters Video' was Johan Spanenburg eerste met de film 'Close enough', zilver was voor Yves De-

wambrechies met de film 'Les Visiteurs' en Jo De Smedt kreeg brons met zijn film 'Coral Reefs'. Bij 'Digishow' behaalde Luc Rooman goud met zijn 'Seven Seas', Harry Klerks zilver met 'Feu D'Artifice' en Filip Staes brons met 'Planet Lembeh'.

prijs 'Beste coverfoto'

Uit alle ingezonden foto's selecteerde het redactieteam van Hippocampus 20 foto's die in aanmerking zouden kunnen komen als foto voor op de cover van ons bondsblad. De uiteindelijke winnaar voor de prijs 'Beste coverfoto' werd Luc Rooman met een foto van fonteinkruid met zonlicht op de achtergrond.

Geniet van de foto's op de volgende pagina's. We kijken al uit naar de volgende wedstrijd, waarvan de twee wedstrijdperiodes al gekend zijn en de nodige info te vinden is op www.nelos.be/OBK_2023 

IVO MADDER, WEDSTRIJDCOMMISSARIS

Proclamatie van de OBK

'shoot-out' & Festival 2022

• Op pagina www.nelos.be/OBK_2022 kan je de wedstrijdresultaten downloaden en daar vind je ook de links naar de verschillende categorieën terug.

• De volledige proclamatie werd gefilmd en kan herbekeken worden op het YouTube-kanaal NELOSvzw (www.youtube.com/nelosvzw), waar ook de playlist 'OBK shoot-out 2022' en 'OBK-Festival 2022' staan.

Macro

Goud: Tony Coone (B)

Zilver: Stefanie Klerks (D)

Brons: Pieter Firlefyn (B)

Visportret

Shoot-out

Groothoek met model

Goud: Tony Coone (B)

Zilver: Florence Van Gaever (B)

Brons: Brenda de Vries (NL)

Goud: Pieter Firlefyn (B)

Zilver: Wim Bellemans (B)

Brons: Brenda de Vries (NL)

Thema

Goud: Stefanie Klerks (D)

Zilver: Raphael Bechet (B)

Brons: Pieter Firlefyn (B)

Groothoek

Goud: Pieter Firlefyn (B)

Zilver: Stefanie Klerks (D)

Brons: Thierry Vandenplas (B)

Portfolio

Goud: Pieter Firlefyn (B)

Zilver: Stefanie Klerks (D)

Brons: Tony Coone (B)

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors visportret - Pieter Firlefyn.

2e plaats OBK shoot-out 2022Juniors macro - Stefanie Klerks.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors thema - Stefanie Klerks.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors groothoek met model - Tony Coone.

Juniors

2e plaats OBK shoot-out 2022Juniors visportret - Wim Bellemans.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors visportret - Brenda de Vries.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors themaPieter Firlefyn.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors macroPieter Firlefyn.

2e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors groothoek - Stefanie Klerks.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors groothoek - Pieter Firlefyn.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors groothoek - Thierry Vandenplas.

2e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors themaRaphael Bechet.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors groothoek met model - Brenda de Vries.

2e plaats OBK shoot-out 2022Juniors groothoek met modelFlorence Van Gaever.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Juniors macro - Tony Coone.

Shoot-out Masters

Macro

Goud: René Weterings (NL)

Zilver: Marlène Terpstra (NL)

Brons: Thomas Van Puymbroeck (B)

Visportret

Goud: Luc Rooman (B)

Zilver: René Weterings (NL)

Brons: Thomas Van Puymbroeck (B)

Groothoek

Goud: Tim Steenssens (B)

Zilver: Thomas Van Puymbroeck (B)

Brons: Luc Rooman (B)

Groothoek met model

Goud: Filip Staes (B)

Zilver: Tim Steenssens (B)

Brons: Jef Driesen (B)

Thema

Goud: Filip Staes (B)

Zilver: Thomas Van Puymbroeck (B)

Brons: Michael Thiel (D)

Portfolio

Goud: Thomas Van Puymbroeck (B)

Zilver: Filip Staes (B)

Brons: Luc Rooman (B)

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters macro - René Weterings.

2e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters macroMarlène Terpstra.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters visportret - Luc Rooman.

2e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters themaThomas Van Puymbroeck.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters themaMichael Thiel.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters thema - Filip Staes. 1e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters groothoek - Tim Steenssens.

1e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters groothoek met model - Filip Staes.

2e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters groothoek - Thomas Van Puymbroeck.

3e plaats OBK shoot-out 2022 - Masters macro - Thomas Van Puymbroeck.

2e plaats OBK shoot-out 2022Masters visportretRené Weterings.

2e plaats OBK shoot-out 2022Masters groothoek met modelTim Steenssens.

3e plaats OBK shoot-out 2022Masters groothoek met modelJef Driesen.

3e plaats OBK shoot-out 2022Masters visportretThomas Van Puymbroeck.

Festival Juniors

Macro

Goud: Glenn De Wilde (B)

Zilver: Jac Bastiaanssen (B)

Brons: Florence Van Gaever (B)

Groothoek met model

Goud: Florence Van Gaever (B)

Zilver: Glenn De Wilde (B)

Brons: Pieter Firlefyn (B)

Visportret

Goud: Florence Van Gaever (B)

Zilver: Glenn De Wilde (B)

Brons: Jac Bastiaanssen (B)

Thema

Goud: Glenn De Wilde (B)

Zilver: Pieter Firlefyn (B)

Brons: Kati Stroobants (B)

Groothoek

Goud: Glenn De Wilde (B)

Zilver: Wim Bellemans (B)

Brons: Kati Stroobants (B)

Portfolio

Goud: Glenn De Wilde (B)

Zilver: Florence Van Gaever (B)

Goud: Pieter Firlefyn (B)

1e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors groothoek - Glenn De Wilde.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors macro - Glenn De Wilde.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors visportret - Florence Van Gaever

1e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors thema - Glenn De Wilde.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors visportretJac Bastiaanssen.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors groothoek met model - Florence Van Gaever.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors visportret - Glenn De Wilde.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors themaPieter Firlefyn.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors groothoekWim Bellemans.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors groothoek met model - Glenn De Wilde.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors macroJac Bastiaanssen.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors groothoekKati Stroobants.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors groothoek met model - Pieter Firlefyn.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors macroFlorence Van Gaever.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Juniors thema - Kati Stroobants.

Festival Masters

3e plaats OBK-Festival 2022 - Masters groothoek - Thomas Van Puymbroeck.

3e plaats OBK-Festival 2022Masters groothoek met modelHarry Klerks.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Masters groothoek met modelThomas Van Puymbroeck.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Masters macro - Filip Staes.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Masters macro - Thomas Van Puymbroeck.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Masters visportret - Filip Staes.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Masters groothoek - Luc Rooman.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Masters groothoek met model - Luc Rooman.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Masters themaLuc Rooman.

Macro

Goud: Thomas Van Puymbroeck (B)

Zilver: Jef Driesen (B)

Brons: Filip Staes (B)

Groothoek

Goud: Filip Staes (B)

Zilver: Luc Rooman (B)

Brons: Thomas Van Puymbroeck (B)

Thema

Goud: Luc Rooman (B)

Zilver: Thomas Van Puymbroeck (B)

Brons: Harry Klerks (B)

Visportret

Goud: Thomas Van Puymbroeck (B)

Zilver: Luc Rooman (B)

Brons: Filip Staes (B)

Groothoek met model

Goud: Thomas Van Puymbroeck (B)

Zilver: Luc Rooman (B)

Brons: Harry Klerks (B)

Portfolio

Goud: Thomas Van Puymbroeck (B)

Zilver: Luc Rooman (B)

Brons: Filip Staes (B)

1e plaats OBK-Festival 2022 - Masters groothoek - Filip Staes.

3e plaats OBK-Festival 2022 - Masters thema - Harry Klerks.

1e plaats OBK-Festival 2022 - Masters visportret - Thomas Van Puymbroeck.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Masters macro - Jef Driesen.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Masters thema - Thomas Van Puymbroeck.

2e plaats OBK-Festival 2022 - Masters visportret - Luc Rooman.

Commissie Marketing & Communicatie

NELOS-structuur

In Hippocampus van nov./dec. 2022 publiceerden we het nieuwe NELOS-organigram, maar ondertussen is er opnieuw iets gewijzigd.

In de NELOS-cursus vind je het NELOS-orga nigram niet terug. Dat is een bewuste keuze, omdat deze structuur onderhevig is aan ver anderingen.

In de vorige versie was de Commissie Innovatief Sporten nog opgenomen in het organigram, maar ondertussen is deze commissie opgedoekt. Meer daarover verneem je tijdens de Algemene Vergadering van NELOS.

Eén van de nieuwe subcommissies werd foutief vemeld. In deze nieuwe versie is ze nu wel correct opgenomen: de Subcommissie Hulpverlening.

De NELOS-structuurbrochure passen we aan na de verkiezingen bij het College der 3*Instructeurs.

IVO MADDER

DE DUIKWINKEL VAN

NEDERLAND EN BELGIE

Tusa M212

Duikbril op sterkte

• Min glazen van -1 tm -8

• Plus glazen van +1 tm +4,5

• Lees glazen van +1 tm +4,5

• Gemonteerd geleverd

Oceama Ray duiklamp

• Metalen lamp

• 1500 lumen

• 60 minuten brandtijd

• Spot en flood straal

€ 169 € 188

SubLub Rotterdam

Admiraal de Ruyterweg 40a

3031 AD Rotterdam

T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl

Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

SubLub Zuidlaren

Verlengde stationsweg 12

9471 PL Zuidlaren

T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl

Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

Apeks ATX40 automatenset

• Geschikt voor koud water EN250A

• Gemonteerd en duikklaar geleverd

• Compleet met 1e trap, 2e trap, octopus, inflatorslang

• Met console naar keuze

Garmin MK2i Duikcomputer

• Topklok!

• Optionele luchtintegratie

• GPS

• Freedive, lucht, nitrox en trimix

• Veel andere sportfuncties

va € 449,- € 1399,99

SubLub Amstelveen

Uilenstede 314 1183 DB Amstelveen

T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl

Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

SubLub Nieuwegein

Merweplein 1 3432 GN Nieuwegein

T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl

Open wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12 6367 GV Voerendaal

T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl

Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u

extra 'Begeleiders Jeugdduiken' (BJD).

Twee zaterdagen theorieles met aansluitend een openboekexamen, zes lesjes geven in het zwembad en een evaluatieles praktijk. Kat in het bakkie denk je dan, druk mijn CMAS-kaartje al maar af.

theorie, dag 1

De kandidaten BJD, sommigen nog met een koffiekoek in de hand, nemen plaats in de grote zaal van het Duikershuis. De voorzitter van de Subcommissie Jeugdduiken (SCJD), Franklin Forrez, schetst ons het verloop van de opleiding.

anatomie en fysiologie

De 'eerste spreker' is Dr. Guy Vandenhoven, dé aangewezen persoon om ons uit te leggen dat een kind, ook medisch, soms niet klaar is voor bepaalde duiken. Toen het jeugdduiken nog in de kinderschoenen stond, koos hij er bewust voor om zich in de hyperbare geneeskunde te specialiseren.

Vandaag geniet zijn onderzoek internationale erkenning. De minimumleeftijd voor jeugdduikertjes is 8 jaar en dit heeft velerlei redenen want op jongere leeftijd zijn er een aantal verhoogde risico's:

• onvolgroeide longen (aantal alveolen is nog niet maximaal, wat zich uit in een mindere gasuitwisseling);

• minder spierkracht (die nodig is om te zwemmen met vinnen);

• kraakbeen (gewicht torsen kan nadelig zijn voor het groeikraakbeen van onze botten);

• sinussen (die ontwikkelen zich pas vanaf de leeftijd van 10 jaar, koude is daarenboven nefast voor sinusitis);

• meer warmteverlies (meer lichaamsoppervlakte t.o.v. lichaamsgewicht bij volwassene, minder vetweefsel = minder isolatie, minder spierweefsel = minder warmteproductie);

• paniekreactie kan tot longoverdruk leiden;

• de buis van Eustachius is korter (meer kans op otitis bij valsavabeweging);

• mogelijke reactie van het parasympatisch systeem (onvoorspelbaar handelen in noodsituaties);

• afhankelijkheid van visuele observatie (niet kunnen functioneren bij donker/ slecht zicht).

Met zoveel kennis zou de dokter ons makkelijk een hele dag kunnen onderhouden, maar het is tijd voor een middagpauze. We onthouden dat kinderen geen schaalmodel van volwassenen zijn.

Na het ontbijt van vanochtend, legt de subcommissie ons ook nu in de watten. Een uitgebreid buffet met belegde broodjes, sandwiches en pistolets is ons deel. We hebben nog net de tijd voor een babbeltje met de medekandidaten en dan beginnen we er alweer aan.

profiel van de instructeur

Het woord is aan Geert Van De Berckt van jeugdduikschool Lagoondivers. Hij leert ons dat we niet alleen met kinderen, maar ook met hun ouders aan de slag zullen moeten gaan (slik). Bij een relatie kind/begeleider is er geen 'gelijkwaardigheid' (ze staan niet op dezelfde hoogte) en daar kan helaas misbruik van gemaakt worden. Geert legt ons uit dat de ernst van grensoverschrijdend gedrag aangeduid wordt met een 'vlaggensysteem'. Vervolgens krijgen we een aantal slides voorgeschoteld met mogelijke 'reële situaties' in en rond het zwembad. Opgedeeld in groepjes proberen we om die te gaan quoteren. Bij sommige 'voorvallen' geraken we echter moeilijk op eenzelfde

lijn. We zoeken onze toevlucht dan maar in 'kleurgradaties' om toch tot een compromis te kunnen komen. De boodschap is: 'om te lachen' is niet voor iedereen grappig en er zijn zaken die je beter niet digitaliseert, laat staan, op internet zet. Beter voorkomen dan genezen is het motief van de BJD. Heb je toch weet van een 'fout voorval' in je duikschool of ben je zelf slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag, stap dan naar de club-API.

reglementering

De info i.v.m. reglementering jeugdduiken vind je in de NELOS-Infomap. Wie het hoofdstuk eens doorneemt, merkt op dat het protocol niet enkel aan een brevet, maar ook aan de leeftijd gelinkt is. Bijv. een 'Gouden dolfijn' jonger dan 10 jaar mag slechts 7 m diep duiken, maar een 11-jarige 'Gouden dolfijn' mag naar 15 m. De Infomap steek je dus maar beter niet te ver weg. Franklin Forrez heeft daar nog enkele opmerkelijke weetjes aan toe te voegen. Openwaterduiken met kinderen dienen steeds als groepsactiviteit te worden georganiseerd, omwille van de sociale ontwikkeling van onze jeugdduikers. Het is niet verboden om als papa/mama Instructeur Jeugdduiken met zoon/dochter jeugdduiker alleen te gaan duiken. Dat gaat echter wel aan de idee voorbij dat jeugdduiken een sociaal gebeuren moet zijn en het wordt binnen de subcommissie dan ook

theorie, dag 2

Naar goede gewoonte handelen we het administratief gedeelte af met een ontbijtkoek in de hand. De onderwerpen van vandaag zijn: duikmateriaal, didactisch materiaal, lesopbouw, specifieke pedagogie, het opstellen van een lesfiche en tot slot het openboekexamen.

duikmateriaal

Davy Hens legt ons het belang uit van aangepast duikmateriaal voor kinderen. Een duikbril voor volwassenen past niet op het gelaat van een 8-jarige en een bril die steeds volloopt is oncomfortabel en kan ook een paniekreactie uitlokken, te vermijden dus. Wanneer de jeugdduiker met een tuba voor volwassenen zal trainen, bestaat het gevaar dat er door de grote 'dode ruimte' onvoldoende CO2 wordt uitgewassen met een mogelijk essouflement tot gevolg. Een jacket maatje 'S', waar is de tijd, is nog véél te groot en ongeschikt om mee te trimmen. Je fles, maar ook je ademautomaat, koop je ook beter op kindermaat. Te veel gewicht meesleuren is slecht voor de ontwikkeling van de beenderen. Op zoek naar een tweede trap? Die zijn er ook voor jeugdduikers, kleiner en lichter dan die van vader of moeder. Een eerste trap die tegen je achterhoofd wringt, zit niet lekker. Draai je configuratie om en je hebt meer bewegingsvrijheid. Vin-

krampen, met te korte 'zwem'vinnen geraak je echter al snel buiten adem. In open water is de kans op afkoelen reëel, ga dus je eigen oude duikpak niet bijknippen tot een kindermaatje, maar ga naar de duikwinkel voor een perfect aanpassend duikpak voor je oogappel.

didactisch materiaal

Hugo Godts, de handen tokkelend op een curverbox, overschouwt zijn publiek. Voor hem uitgestald liggen met water gevulde flessen, plastic recipiënten, borden, loodjes, sponzen, duikertjes, ballonnetjes, paperclips, balletjes, potjes en zelfs mandarijntjes… Onze hoofden gaan van links naar rechts. Verwondering. Vooraan staat een mannetje dat met zijn act niet zou misstaan in een circustent. Hij ratelt, meer tegen zichzelf dan tegen de aanwezigen. Op kindvriendelijke wijze illustreert Hugo waarom Archimedes en zijn collega's in onze fysicaboeken staan. Hij experimenteert, toont aan en soms ook niet. Wanneer een proef mislukt, gaat hij gewoon verder met een volgende. We zijn in de ban. Het lijkt totale chaos, maar schijn bedriegt. Elk potlood, elk rietje heeft een functie. Het gebruikte materiaal is genummerd en perfect gelinkt aan de begeleidende PowerPointpresentatie. Hij maakt sprongen en slaat zaken over, maar keert steeds terug naar zijn presentatie. Hugo doet het allemaal met de allures

We hebben te weinig begeleiders bij AJD Edegem en omdat ik graag met kinderen werk, durf ik al eens assisteren.

Sigrid B, AI, Aquanauten

Een vriend, wiens dochter met jeugdduiken begon, vroeg me of ik haar kon begeleiden. Daarnaast zit ik deze twee lesdagen eens niet in het buitenland voor het werk… Koen D, 1* I, Neptunus

De jeugdwerking in onze duikschool heeft een beperkt kader en ik ben op de leeftijd gekomen dat avontuurlijke duiken niet meer zo hoeven, daarenboven werk ik graag met kinderen.

Alain D, 3*, KMDK

Ik ben lid van een grote duikschool en heb een 6-jarige dochter, een echte waterrat! Glenn V, 3*D, Orka Lokeren

Ik neem deel als kandidaat-evaluator, ik wil het team SCJD graag iets teruggeven. Door andere duikscholen te bezoeken hoop ik weer iets aan mijn eigen lessen kunnen toe te voegen.

Katrijn H, 1*I, Salvanos

Zijn performance is het product van een jarenlange interactie met publiek, jong en oud. Ondertussen loopt vooraan het water echt wel van de tafels. Dit verdient een staande ovatie.

De boodschap is:

• de jeugdduiker visueel betrekken;

• zijn/haar aandacht behouden;

• op speelse wijze iets overbrengen;

• hen een 'overwinning' gunnen als het misloopt.

opbouw van een les en lesfiche

Jirka Degol leert ons werken met de lesfiches. Meer nog dan bij volwassenen is een degelijke structuur belangrijk bij een zwembadles, want improvisatie kan tot mislukking leiden. Aan de hand van de lesfiches kan je je les makkelijk opbouwen. Vergeet niet af te ronden met een spelmoment, je kandidaten zijn jeugdduikers.

Tijdens de middagpauze verwent de subcommissie ons opnieuw met belegde broodjes. Een welkome pauze en dan de laatste rechte lijn in…

pedagogie voor kinderen

Geert Vandenbussche heeft het over specifieke pedagogie voor kinderen. Duiktechnieken aanleren doe je via lessen waarin je basiselementen als voortbeweging, ademhaling, evenwicht en communicatie behandelt. Die vormen de basis van pedagogische situaties (spelsituaties waarbij bijv. een techniek geoefend wordt, al dan niet uitgerafeld in aparte oefeningen). Het spel is geen doel op zich, het wordt aangewend om een gesteld objectief te bereiken. Het creëren van een 'veilige' situatie is hierbij prioriteit. De keuze van spel is afhankelijk van verschillende factoren. Welke technieken worden reeds beheerst, wat is het niveau van de kinderen, is er extra veiligheid en welk doel wordt er beoogd? Een degelijke voorbereiding op volgende vlakken is vereist:

• pedagogisch;

• materiaal;

• begeleiders;

• veiligheid.

Hierna gaan we in kleine groepjes aan de slag om een lesfiche op te stellen. De aan-

wezige evaluatoren geven ons nog wat tips and tricks mee en waarschuwen ons om de lessen vooral niet te vol te steken.

openboekexamen

Het uur van de waarheid. Wie – een beetje aandachtig – de theorie volgde levert best een mooi resultaat. Voor een enkele vraag kan je voor alle zekerheid nog even door de cursus bladeren. Iedereen neemt dan ook deze horde en moet nu zijn traject zelf gaan uitstippelen in één van de vele NELOS-jeugdduikscholen. Een kwestie van tijd dus, voor het team van BJD's versterkt wordt met een nieuwe schare gemotiveerde begeleiders jeugdduiken.

Als afsluiter krijgen we een aantal foto's te zien met situaties in en rond het zwembad. Het is duidelijk dat veiligheid en aandacht niet altijd evident zijn en dat we misschien ook beter ogen op onze rug zouden hebben!

Nieuwe personeelsleden

Sinds 14 november 2022 hebben we twee nieuwe personeelsleden op het NELOS-secretariaat.

Vorig jaar in september schreven we vacatures uit. Uit 16 kandidaten selecteerde het NELOS-Bestuur vijf personen die eind oktober op sollicitatiegesprek mochten komen. Uiteindelijk weerhielden we er twee. Zij gingen op 14 november aan de slag op het NELOS-secretariaat.

Vicky Naveau werd aangenomen ter vervanging van Katrijn Ools en zet onder andere Hippocampus in lay-out. Vicky is volop bezig met haar duikopleiding en is goed in beeld wat het sportduiken betreft, omdat haar man als fervente duiker volop bezig is met de duiken naar 40 m ter voorbereiding van 4*Duiker. Eén van hun kinderen begint trouwens binnenkort met jeugdduiken.

Saimi Bauters, 3*Duiker en de zus van onze 3*Instructeur Shinji, vervangt Eva Corbeel

die parttime in dienst was en ondertussen ergens anders werkt. Daarnaast vervangt Saimi ons personeelslid Lien Aerts die nu in bevallingsverlof is.

Zowel Vicky als Saimi zijn ondertussen goed ingewerkt. Net zoals de andere personeelsleden hebben zij een persoonlijk e-mailadres. We benadrukken wel dat alle vragen voor het secretariaat gemaild moeten worden naar secretariaat@nelos.be. De verdeling van de binnenkomende e-mails gebeurt intern, zodat het bericht bij het juiste personeelslid of de vervangende persoon terechtkomt bij bijv. ziekte of vakantie. 

IVO MADDER

Een stand van zaken over het

nieuwe NELOS-logo

Een jaar geleden, tijdens de Algemene vergadering NELOS 2022, werd het nieuwe NELOS-logo voorgesteld. Het gestileerde masker is sindsdien het uitgangsbord van onze federatie. De Commissie Marketing en Communicatie nam het voortouw in de implementatie ervan.

Allereerst werd werk gemaakt van richtlijnen over het gebruik van het logo. Dit document is terug te vinden op de NELOS-website en lijst op hoe je met het logo aan de slag kan gaan, zodat de commissies, subcommissies en comités er gebruik van kunnen maken en het op alle materialen terug te vinden is. Het zal nog wel een tijdje duren vooraleer het oude logo helemaal verdwenen is, maar geleidelijk aan zie je het nieuwe exemplaar opduiken in allerhande documenten, op de nieuwe cursussen, in de herwerkt PowerPointpresentaties, op het textiel en de andere materialen die in de boetiek te koop zijn en op de gevel van het Duikerhuis, waar het opvallend staat te pronken. Je kan er niet naast kijken.

landingspagina

De Commissie Marketing en Communicatie boog zich ook over de communicatiekanalen. We inventariseerden alle kanalen en gingen na hoe die werden gebruikt. Eén van de vaststellingen was dat de NELOS-website een geschikt medium is voor NELOS-leden die gericht op zoek zijn naar bepaalde informatie. Voor potentieel nieuwe leden is de website echt niet vindbaar via internet en al helemaal niet aantrekkelijk als iemand er dan per toeval toch op terechtkomt. Dat zette de commissie ertoe aan een nieuwe landingspagina (www.nelos.be) te lanceren.

Deze pagina is bedoeld als startpagina en moet potentiële leden de informatie bezorgen waar ze naar op zoek zijn en hen toeleiden naar een initiatie in een club in hun buurt. Dat kan een duikinitiatie zijn, maar evengoed een initiatie vrijduiken, vinzwemmen of onderwaterhockey. Daarnaast vinden ook de jeugdduikers en de duikers met een handicap er hun plek. Vanop deze pagina word je doorgelinkt naar de NELOS-website (leden.nelos.be) en ook de informatie die daarop terug te vinden is wordt stap

voor stap herwerkt. Een werk van lange adem.

een TikTokaccount aanschaffen? Het is misschien het overwegen waard.

De huidige officiële NELOS-Facebookpagina (www.FB.com/NELOSvzw) werd in het voorjaar van 2022 aangemaakt en vervangt sindsdien de vorige pagina die niet correct was geconfigureerd. De pagina heeft ondertussen 1.328 volgers.

websites van de clubs

sociale media

De analyse zorgde eveneens voor richtlijnen voor het gebruik van de vele socialemediakanalen die onze federatie rijk is. Deze richtlijnen zijn terug te vinden op de NELOS-website. NELOS is immers actief op Facebook, Twitter, LinkedIn, Flickr, Issue, YouTube en Instagram.

We willen de informatie die via al die kanalen wordt verspreid niet alleen stroomlijnen, maar ook monitoren. Dat laatste gebeurt door het genereren van statistieken die op regelmatige tijdstippen in de Hippocampus worden gepubliceerd.

Het onderzoek wees uit dat Facebook voor ons nog steeds het belangrijkste communicatiemedium is. Zou het aantal volgers plots fenomenaal toenemen mochten we

Wij mogen communiceren wat we willen, als puntje bij paaltje komt, voeren jullie als club de grootste reclame voor NELOS. Groot was dan ook onze verbazing toen bleek dat heel veel van jullie websites dat niet doen. De meerderheid van de clubs vermeldt geen logo op de website en ook NELOS is niet altijd terug te vinden. Als er dan wel een logo wordt gebruikt, werd het oude logo nog niet altijd even consequent vervangen en dat is jammer. Jullie brengen immers onze (duik)sport én de federatie tot bij de leden! Deze vaststellingen hebben ertoe geleid dat het NELOS-Bestuur beslist heeft om de Facebookcampagne, die in het najaar van 2022 werd uitgerold, te continueren. Het is voor jullie als club immers een goede manier om het nieuwe logo mee te promoten én aan ledenwerving te doen.

Hoe gaat het verder?

In 2023 wordt het nieuwe logo verder geimplementeerd, wordt de NELOS-website onder handen genomen en worden de promotiematerialen verzameld, onder de loepe gehouden en waar nodig geüpdatet. We schreven een tekst met als titel ‘Jouw club in de pers? Waarom, wat en wanneer?', die binnenkort beschikbaar wordt gesteld en we maken werk van een campagne die inzet op het promoten van vrouwen in de duiksport. Deze opdracht kregen we van Sport Vlaanderen. 

Neem deel aan de Facebookcampagne en zet NELOS en jouw club in de kijker!

Wat vragen we van jouw club?

Schrijf je in voor de Facebookcampagne via marcom@nelos.be met vermelding van 'Facebookcampagne + clubnaam' in het onderwerpveld en bezorg ons de gegevens van je club.

Vervang het oude NELOS-logo op je website door het nieuwe logo.

3 Plaats het nieuwe logo leesbaar op de landingspagina van je website.

3 Verwijder oude, niet-werkende links naar NELOS gerelateerde websites, zoals bijv. de NELOS-wiki en plaats een link naar www.nelos.be

3 Maak een Facebookpagina aan om nieuwe leden aan te trekken (als je club al een Facebookpagina heeft, kan je die optimaliseren).

3 Plaats het nieuwe NELOS-logo goed leesbaar op de omslagfoto van je Facebookpagina.

3 Deel interessante berichten van de 'NELOSvzw' Facebookpagina.

3 Link naar de promofilms of opleidingsfilms op www.youtube.com/nelosvzw

3 Volg op je Facebookpagina het aantal likes, volgers en reacties op.

Als bevestiging van inschrijving bezorgt de Commissie Marketing & Communicatie je het nieuwe logo in verschillende formaten (jpg, png, pdf) en dit samen met de do's en don'ts over het gebruik ervan. In die richtlijnen staan aanwijzingen over onder meer de kleur, de toepassing van het logo en de eigendomsrechten. Geef de links naar je website en Facebookpagina ter controle door aan de Commissie Marketing & Communicatie (marcom@ nelos.be). Als jouw club aan de voorwaarden voldoet, krijg je de som van 50 euro. Dit kan je gebruiken voor een bekendmakingscampagne via Facebook om zo nieuwe leden aan te trekken

NELOS-pin en -sticker

Naast de NELOS-badges is er nu ook een NELOS-pin met magneetbevestiging, die te koop is in de NELOS-webshop.

Statistieken sociale media

Dankzij de regionale 'Ronde Tafels' hebben we meer volgers op ons NELOS-YouTubekanaal.

Om van bepaalde voordelen te kunnen genieten op YouTube NELOS, zoals meldingen sturen naar de volgers, maar nog belangrijker om 'live streaming' te kunnen organiseren vanaf een mobiele telefoon, moeten we voldoende leden hebben die zich abonneren op ons YouTubekanaal. Om berichten met de 'community' te delen, hebben we nu het vereiste minimum van 500 abonnees bereikt. Nu nog extra 500 erbij en dan kunnen we ook liveversslaggeving van NELOS-evenementen doen vanaf een gsm.

Van de NELOS-opleidingsfilm onderwaterbiologie is er een versie 2022 beschikbaar op YouTube. Daaruit zijn een paar schrijffoutjes verwijderd bij de ondertiteling en het oude NELOS-logo werd er vervangen door het nieuwe.

De website www.nelos.be is de binding met onze leden via o.a. de kalender en DIVES. Met de landingspagina hopen we nieuwe leden aan te trekken, wat we ook via de sociale media betrachten.

De socialemediakanalen zijn ook een middel om contact te houden met onze leden en hen snel te informeren. We zijn actief op: www.fb.com/NELOSvzw www.fb.com/groups/NELOS www.fb.com/hippocampusredactie https://twitter.com/NELOSvzw linkedin.com/company/nelos-vzw www.flickr.com/photos/nelos-vzw www.instagram.com/nelosvzw www.youtube.com/nelosvzw

Volgers (vind ik leuk):

statistieken (22 januari)

3 Facebook NELOSvzw: de officiële NELOS-Facebookpagina kan je terugvinden op Facebook door NELOSvzw (zonder spatie) in te tikken. Blijkbaar zijn er nog steeds leden die zich daar niet bewust van zijn en enkel NELOS gebruiken, waardoor ze meestal bij de FacebookGROEP terechtkomen. De officiële pagina heeft een maandelijk bereik tussen de 6.000 en 7.000 vieuws met een betrokkenheid rond de 5.000. Desondanks hebben we slechts 1.328 volgers (38 meer dan voordien).

3 FacebookGROEP NELOS: in principe worden NELOS-gerelateerde berichten eerst op de officiële pagina geplaatst en dan gedeeld met de FacebookGROEP en andere pagina's. Deze FacebookGROEP heeft 4.018 leden (50 meer dan vorige keer).

3 Instagram NELOSvzw: 545 personen volgen dit (37 meer dan vorige keer).

3 YouTube NELOSvzw: dankzij de streaming van de Zeestage en de 'Ronde Tafels' zitten we nu aan 516 abonnees, 52 meer dan vorige keer. De nieuwe promofilm en de OBK-filmpjes hebben niet voor een boost gezorgd.

3 Twitter NELOSvzw: het aantal volgers blijft op 263 staan.

3 LinkedIn NELOS vzw: 15 volgers zijn er bijgekomen. Totaal 262 volgers.

3 NELOS-Flickr: met ondertussen 34.846 foto's van diverse NELOS-activiteiten. Heeft nu slechts 3 extra geregistreerde volgers.

IVO MADDER

In de loop van 2023 mag je ook een sticker met daarop het NELOS-logo verwachten.

Blended learning staat in de startblokken

De afgelopen maanden is er hard gewerkt aan het online leerplatform. De opleiding 2*D werd afgewerkt, de vragen voor de zelfevaluatie zijn op punt gezet en foto- en videomateriaal werd toegevoegd. Kortom, 'blended learning' staat in de startblokken en e-learning zal binnenkort tijdens de opleiding beschikbaar zijn.

Meer nog, 'blended learning' is al effectief in enkele duikscholen in praktijk gebracht. Tijdens een proefproject zijn instructeurs en echte kandidaat-2*Duikers aan de slag gegaan met deze nieuwe vorm van onderricht. Zowel voor de instructeurs als voor de kandidaten was het even wennen, maar al snel konden ze vlot hun weg op het leerplatform vinden.

bijscholingen

In het najaar van 2022 werden regionale bijscholingen georganiseerd in alle (V)OSSEN. Die bijscholingen werden door zo’n 240 enthousiaste instructeurs bijgewoond. Deze mooie opkomst laat zien dat de actieve instructeur interesse heeft in deze nieuwe aanpak.

de volgende stappen

Het proefproject leerde ons dat er op tech-

nisch vlak nog een aantal aanpassingen nodig zijn om het platform integraal uit te rollen voor we het ter beschikking stellen van alle kandidaat-2*Duikers. Van zodra dat in orde is, communiceren we een lanceringsdatum via de geëigende kanalen.

Op dat moment voorzien we ook nog een aantal online bijscholingen voor alle instructeurs die de sessies in het najaar niet konden bijwonen.

Hierna worden ook alle andere opleidingen stap voor stap in het platform opgenomen.

We wensen iedereen veel leerplezier in de nieuwe online leeromgeving van NELOS.

JORIS STEVENS, COÖRDINATOR 'BLENDED LEARNING'

FAQ over 'blended learning'

Tijdens de bijscholingen werden een aantal vragen gesteld, waarop we een antwoord gaven of waarbij we voor extra duiding zorgden. Volgende zaken kwamen daarbij aan bod:

algemeen

) Het is voorlopig niet verplicht om 'blended learning' te integreren in de opleidingen. We willen het wel zoveel mogelijk aanmoedigen. Het is voor zowel de kandidaat als de instructeur immers een verrijking. Een online platform heeft bovendien als voordeel dat de informatie steeds up-to-date kan gehouden worden, dit in tegenstelling tot de leerstof in de gedrukte cursussen.

Foto: Matej Kastelic.

) In het profiel van het account kunnen zowel instructeurs als kandidaten aangeven welke meldingen ze willen ontvangen en op welke manier dat moet gebeuren. Zo kan een kandidaat instellen dat hij een melding wil ontvangen telkens er een nieuwe opdracht voor hem klaarstaat.

gebruikmaken van het platform

) Kandidaten krijgen automatisch toegang tot het platform van zodra een opleiding in DIVES geactiveerd wordt. Op dat moment wordt een e-mail verzonden met de informatie die nodig is om gebruik te maken van het platform op voorwaarde uiteraard dat de opleiding in kwestie daarin beschikbaar is.

) Instructeurs krijgen via inloggegevens toegang tot alle opleidingen.

) Gebruikmaken van het platform leidt niet tot extra kosten voor de kandidaat. De opleiding wordt niet duurder omwille van 'blended learning'. De kostprijs van een opleiding blijft dus voor elke kandidaat dezelfde, ongeacht of er wel niet gebruik wordt gemaakt van het systeem.

) Kandidaten hebben toegang tot het platform zolang hun opleiding loopt. Van zodra een opleiding voltooid is, is inloggen niet langer mogelijk. Ook wanneer de opleiding na drie jaar niet is afgerond, zal verdere toegang tot het platform worden geweigerd.

Wie heeft toegang?

) Als instructeur kan je enkel kandidaten van je eigen club opvolgen. Geef je als instructeur les in verschillende clubs en wil je daarbij gebruikmaken van het systeem van 'blended learning', dan moet je administratief 2e lid zijn bij deze clubs en dat is kosteloos in de NELOS-ledenadministratie.

) Assistent-Instructeurs worden opgenomen in de instructeurslijst en kunnen lesgeven via het e-learningplatform.

) Andere lesgevers (bijv. een gespecialiseerde 3*Duiker die biologie geeft) zullen geen toegang hebben.

inhoud

) Instructeurs moeten zelf geen oefeningen of zelftesten aanmaken in het e-learningplatform. Alles is voorhanden. Lesgevers kunnen wel opdrachten sturen naar de kandidaten.

) Examenvragen worden niet door het platform gegenereerd. Die moet een instructeur nog steeds zelf opmaken. Hij kan zich uiteraard wel laten inspireren door de vragen die op het platform staan.

BEFOS

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Ronny Margodt

Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Medevoorzitter: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Penningmeester: Dirk Saman

Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be

Bestuursleden:

Michel Declercq Pladijsstraat 8, 8370 Blankenberge Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Philippe De Wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Nicolas Nackers Gsm 0477 62 84 09 – tresorier@lifras.be

Sven Vandekerckhove

Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat:

Margaux Montrieux

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Président: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Vice-Président: Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Secrétaire Général: Laurie Brodkom Gsm 0472 74 20 37 – secretaire.general@lifras.be

Trésorier: Nicolas Nackers Gsm 0477 62 84 09 – tresorier@lifras.be

Administrateurs:

Yvan Barthélemy Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Philippe De Wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Laurence Sénéchal Gsm 0497 31 53 20 – laurence.senechal@lifras.be

Thibaut Vandermeulen Gsm 0479 45 69 69 – thibaut.vandermeulen@lifras.be

Secretariaat:

Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be

Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be

Boekhouding: comptabilite@lifras.be

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel

Tel. 02 521 70 21

De clubkorting in de NELOS-webshop

Bestellingen voor de NELOS-boetiek zullen enkel nog via de webshop behandeld worden

Korting voor NELOS-clubs

De NELOS-clubs hebben al jarenlang korting op hun aankopen in de NELOS-boetiek. Diezelfde korting wordt nog steeds toegepast in de NELOS-webshop. Correct geregistreerde NELOS-clubs krijgen 15% korting op hun aankoopbedrag vanaf een minimumbedrag van € 150,00. (De eventuele verzendkost van € 10,00 niet meegerekend).

Deze korting wordt automatisch verrekend in de winkelwagen en op de factuur als je ingelogd bent in de webshop met een geldig NELOS-clubaccount.

Accounts voor NELOS-clubs

In een NELOS-clubaccount dienen de volgende gegevens vermeld te worden: 3 het NELOS e-mailadres van de club: clubnaam@nelos.be

3 clubnummer

Nieuwe producten

Er zijn enkele nieuwe producten bijgekomen in de webshop. Voor de oude duikboekjes hebben we plastic kaftjes die in de nieuwe duikboekmappen met zes ringen passen.

Er zijn ook nieuwe logboekjes beschikbaar waarvan de achterzijde geplooid kan worden, zodat er zes boorgaten zichtbaar worden.

We hebben ook NELOS-pins in de boetiek en metalen thermosflessen met het NELOS-logo erop.

Voor de vrijduikers zijn er heel wat nieuwe artikelen beschikbaar in de webshop.

3 clubnaam

3 eventuele BTW-nummer

Na registratie dient het clubaccount nog aanvaard te worden door een beheerder van de webshop. Dit gebeurt in principe één of twee werkdagen na de registratie. Pas vanaf dat ogenblik wordt de clubkorting toegepast.

De clubkorting kan achteraf niet meer verrekend worden op aankopen verricht met een ongeldig of nog niet aanvaard NELOS-clubaccount.

Registreer je club dus zo vlug mogelijk als je nog geen clubaccount hebt. Er kan wel maar één NELOS-clubaccount per club aangemaakt worden.

https://webshop.nelos.be

Algemeen verantwoordelijke

Rik Olievier

Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be

BE45 4016 5136 2189

Opgelet

RIK OLIEVIER

De vermelde bedragen zijn de prijzen zonder de eventuele ledenkorting.

Nadat je ingelogd bent zie je als NELOS-lid de ledenprijs.

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NELOSvzw

NELOS-Bestuur

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt

0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Penningmeester & vice-voorzitter: Dirk Saman 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be

Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be

Bestuurslid: Michel Declercq 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Bestuurslid: Franklin Forrez

0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert

0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Madder 0475 73 32 01 – ivo.madder@nelos.be

Bestuurslid: Lutgart Stals

0492 23 07 06 – lutgart.stals@nelos.be

Bestuurslid: Sven Vandekerckhove

0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API

Duikershuis – Margaux Montrieux

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen

Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat

Ombudsman: Eric Sels

0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Aanspreekpunt integriteit: Eric Sels 0475 36 88 23 – api@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Arena NV: tel. 02 512 03 04 – www.arena-nv.be arena@arena-nv.be (contactpersoon Inge Ghijsels)

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden. Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN

Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

HYPERBAAR CENTRUM

Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland

Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Commissies

Commissie Sportduiken

Voorzitter: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – voorzitter.sportduiken@nelos.be

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Ereraad: Tony Devolder

0478 45 51 42 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez

0492 25 12 33 – voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Subcommissie Technisch Duiken: Patrick Valkenborghs

0473 70 68 94 – voorzitter.sdt@nelos.be

Subcommissie Duikers met een Handicap: Philippe Calu – 0478 50 47 05 voorzitter.dmh@nelos.be

Subcommissie Hulpverlening: de voorzitter en leden van deze subcommissie worden pas bekend in maart 2023

Brevettencomité: Koen Van Dyck

0476 65 02 96 – voorzitter.brevettencomite@nelos.be

Comité Duikinnovatie: Patrick Valkenborghs 0473 70 68 94 – voorzitter.sdt@nelos.be

Comité EDIT: Lutgart Stals 0492 23 07 06 – voorzitter.edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Hans Engels 0478 73 30 21 – voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie

Ad-interim voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord

Sporten: Paul Van der Eecken paul.vandereecken@azstlucas.be

Commissie Mental Coaching

Voorzitter: Elfrie van Poppelen 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie (NELOSAC)

Voorzitter NELOSAC: Marc Vermeiren 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Foto: Ivo Madder – 0475 73 32 01 – owf@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Video: Jo De Smedt – 0474 27 07 73 – owv@nelos.be

Wetenschappelijke Commissie (biologie)

Voorzitter Subcommissie Biologie: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Marketing & Communicatie

Voorzitter: Ivo Madder 0475 73 32 01 – MarCom@nelos.be

Commissie Redactieteam Hippocampus

Hoofdredacteur: Ivo Madder 0475 73 32 01 – voorzitter.redactieteam@nelos.be

Juridische Commissie

Voorzitter: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Commissie Vrijduiken

Voorzitter: Laurent Schmitz 0485 03 70 43 – laurent.schmitz@nelos.be

Commissie Vinzwemmen

Voorzitter: Free Duerinckx 0486 12 89 63 – free.duerinckx@nelos.be

Commissie Onderwaterhockey

Voorzitter: Niels Balens niels.balens@nelos.be

Erevoorzitters

Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Hoofdredacteur: Ivo Madder

De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen)

Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt

Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare

Redactieteam: Luc Beets, Wim Bollein, Natalie Decrock , Jan Dieu, Melanie Gevaert , Ivo Madder, Vicky Naveau, Patrick Swinnen , Marijke Van Cauwenberghe , Wim Van Doeselaer , Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel

Vormgeving en publiciteit: Vicky Naveau

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – publiciteit@nelos.be

Drukkerij: Moderna Printing

Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Deadlines artikels Hippocampus

Editie januari/februari: vóór 5 december

Editie maart/april: vóór 5 februari

Editie mei/juni: vóór 5 april

Editie september/oktober vóór 15 juni

Editie november/december: vóór 5 oktober

Advertentietarieven

Zie 'MediaPack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald op pagina: www.nelos.be/Hippo-archief

Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR –General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat je persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. Je hebt inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent.

Heb jij onze Faceboopagina al geliket?

www.facebook.com/hippocampusredactie

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

Opgelet! Inschrijven voor activiteiten, bijscholingen en examens georganiseerd door NELOS, gebeurt via Eventbrite tot uiterlijk 4 dagen voor de activiteit. De inschrijvingslink is terug te vinden in de Lopende Agenda op de NELOS-website of in één van de respectievelijke NELOS-info's.

Maart 2023

01 Herexamen AI/Initiator – S2C + M3

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

01 Regionale bijscholing AVOS – DHV

Sportcentrum Mariënborgh – 20.00 - 22.30 u

05 AV NELOS

MaZ – Cultuurcentrum Brugge (Magdalenazaal), Magdalenastraat 27, 8200 Brugge

14.00 - 18.00 u

06 Regionale bijscholing OVOS – DHV

Duikschool Orka, Lokeren – 20.00 - 22.30 u

08 Opleiding – Sport met Grenzen

Duikershuis NELOS – 19.30 - 21.30 u

12 Herexamen 1*I – Didactiek theorie

Zwembad Aartselaar – 09.00 - 12.00 u

12 Herexamen 1*I – Didactiek zwembad

Zwembad Aartselaar – 13.00 - 12.00 u

13 Herexamen Nitrox-Instructeur theorie

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

14 Opleiding – Aan de slag als Club-API

Duikershuis NELOS – 19.30 - 21.30 u

18 Herexamen 3*I – Theorie

Duikershuis NELOS – 08.00

18 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

20 Regionale bijscholing BRAVOS – DHV

Park van Relst, Kampenhout – 20.00 - 22.30 u

22 Regionale bijscholing AVOS – Dives 2.0

Sportcentrum Mariënborgh – 20.00 - 22.30 u

25 Grote schelpenteldag 2023

Verschillende locaties langs de kust

26 AV Commissie Sportduiken & Academische Zitting

GC Den Dries, Retie 14.00 - 17.00 u

28 Regionale bijscholing OVOS – Dives 2.0

Huis van de Sport, Gent – 20.00 - 22.30 u

29 Regionale bijscholing LIMOS – Dives 2.0

GCOC Oosterhof, Lummen – 20.00 - 22.30 u

April 2023

16 Themaduik: Kreeftachtigen

Klein Stelle – 10.00 - 15.30 u

20 Regionale bijscholing WEVOS – Dives 2.0

Clubhuis DNBO, Bredene – 20.00 - 22.30 u

22 Opleiding – Begeleider Duikers met een Handicap

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

Mei 2023

01 Examen 3*I – Indienen verhandeling

04 Examen 2*I – Theorie – Herkansing

Duikershuis NELOS –19.00 - 22.00 u

06 Duiker-Hulpverlener – Examensessie 1

SBSO ter Zee, Maurits Sabbestraat 8, 8400

Oostende – 08.30 - 17.00 u

13 Regionale bijscholing WEVOS – DHV

Brugs duikershuis, Doornstraat 112-114, 8200 Brugge – 14.00 - 16.30 u

15 Kick-off Zeestages 2*Instructeur

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

19 Zeestage 2*I & 3*I – Limiet Inschrijving

31 Regionale bijscholing BRAVOS - Dives 2.0

Park van Relst, Kampenhout – 20.00 - 22.30 u

Juni 2023

05-09 Technische Stage 2023

Arenzano, Italië

10-18 OBK shoot-out – 1e periode

Foto- & filmkampioenschap

13 DHV – Train the Trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

19-26 ONK wedstrijdperiode 1

Foto- & filmkampioenschap

Juli 2023

03-10 ONK wedstrijdperiode 2

Foto- & filmkampioenschap

21 Freediving FunDay

La Gombe, Esneux – 09.30 - 17.00 u

Info: vrijduiken@nelos.be

Augustus 2023

21-28 ONK wedstrijdperiode 3

Foto- & filmkampioenschap

27 Jeugdduikdag

Put van Ekeren – 12.30 - 17.00 u

September 2023

01 Examen 1*I – Limiet inschrijvingen 03 College der 3*I (+ workshop) Duikershuis NELOS – 09.00 - 14.00 u

Oktober 2023

01-05 Zeestage 2*I en 3*I

Boulouris (Saint-Raphaël)

12 Regionale bijscholing OVOS – DHV

Duikschool Orka, Lokeren – 20.00 - 22.30 u

14 Duiker-Hulpverlener – Examensessie 2

22 Examen AI/Initiator – S2C + M3

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

25 Ronde Tafels – regio BRAVOS Park van Relst, Kampenhout - 19.30 - 22.00 u

25 Regionale bijscholing AVOS – DHV Sportcentrum Mariënborgh – 20.00 - 22.30 u

November 2023

05 Examen 1*I – Theorie

’t Verloren Hofke, Dilbeek 09.00 - 12.30 u

05 Zeestage 2*I en 3*I – Post-Boulouris 't Verloren Hofke, Dilbeek 13.00 - 15.00 u 06 Examen 3*I

2

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

25 Regionale bijscholing WEVOS – DHV

Clubhuis Stingrays, Vichte – 14.00 - 16.30 u

26 Examen 1*I – Fysieke Fitheid & Vergadering afspraken eindexamen didactiek

Zwembad Strop, Gent – 13.00 - 18.00 u

29 Regionale bijscholing WEVOS –Blended Learning

Evaluatie & Feedback

Clubhuis NDI, Izegem - 20.00 - 22.30 u

30 Ronde Tafels – regio LIMOS

GCOC Oosterhof, Lummen – 19.30 - 22.00 u

December 2023

07 Regionale bijscholing LIMOS –Blended Learning

Evaluatie & Feedback

GCOC Oosterhof, Lummen - 20.00 - 22.30 u

Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de opleiding extended range, trimix, CCR, ...

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Items voor de onze Lopende Agenda kan je melden aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be