met f
la i
r
10 ja
Oude
n re
ar
Jaarlijkse uitgave in het kader van 'DE SENIORENMAAND’ Jaargang 10
Inhoud
INHOUD 3 4
6
8
VOORWOORD MENTAAL FIT DOOR MEER TE BEWEGEN “ZONDER BEWEGING ZAT IK NU IN EEN ROLSTOEL” EENZAAM? DOORBREEK HET TABOE!
10 VEILIG UIT JE KOT
KOMEN
18 KLEINE GELUKS
12 HOE CONTACT BEWAREN 20
IN TIJDEN VAN CORONA?
MOMENTJES
EVEN BEZINNEN
14 NIEUWS
22
SMAKELIJK ETEN, ONDANKS JE DIEET
16 NAAR EEN GEZONDE
24
RECEPTEN: SMAKELIJK ÉN GEZOND
27
PUZZELPLEZIER
NACHTRUST!
2
VOORWOORD Met enige fierheid stellen we de 10e editie van ons magazine Ouderen met flair voor. Telkens stellen onze medewerkers en artsen van de afdelingen geriatrie met veel enthousiasme een nieuw nummer samen. Ouderen met flair evolueerde in die 10 jaar van een eenvoudig concept naar een heus magazine met wetenschappelijk onderbouwde en heel toegankelijke informatie voor onze senioren. We werken daarvoor samen met onze communicatiedienst en laten dit keer – voor het eerst – ook mensen buiten ons ziekenhuis aan het woord. Als centraal thema van dit jubileumnummer kozen we voor ‘psychisch welbevinden’. Een thema dat in deze coronatijden actueler is dan ooit. Toch is het niet allemaal kommer en kwel, maar zochten we vooral ook naar leuke manieren om deze soms moeilijke tijden wat te doorbreken. Om ons jubileum samen te vieren, stopten we in het midden van dit nummer vier vrolijke postkaartjes. Hopelijk brengen ze een glimlach op je gezicht of kan je er iemand blij mee maken. De coronapandemie doet ons stilstaan bij wat er echt toe doet: familie, vrienden maar ook ons psychisch welbevinden. En niet alleen dat van ons, maar zeer zeker ook dat van onze patiënten. Het psychisch welzijn heeft een grote impact op het herstelproces. Net daarom willen we in deze periode samen naar creatieve manieren zoeken om contact te houden met familie en vrienden. Een tablet aan bed voorzien voor onze oudere patiënten die geen gsm hebben waarbij paramedici de digitale verbinding tot stand brengen, samen met de verpleegkundigen telefoneren met de familie op dagen dat er geen bezoek is, … zijn slechts enkele voorbeelden hiervan. Daarnaast ligt onze focus uiteraard heel sterk op een veilige zorg voor zowel COVID- als niet-COVID-patiënten. Samen met partners uit de eerste lijn – zoals huisartsen en woonzorgcentra - bouwen we een sterk netwerk voor ouderen(zorg) uit. Want samen staan we sterker, ook tijdens deze coronapandemie. dr. Charlotte De Clercq, medisch diensthoofd geriatrie Anita Jans, zorgmanager
REDACTIE: Sarah Chavatte en Hanne Sourbron HOOFD- EN EINDREDACTIE: Anita Jans en Brigitte Celis VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt VORMGEVING: Sigrid Beunckens FOTOGRAFIE: Kristof Hayen, Andreas Gijbels en ©Shutterstock
3
TIPS OM BEWEGING VOL TE HOUDEN > Stel jezelf een haalbaar begindoel en maak er een dagelijkse routine van, ook op moeilijke dagen. Na een tijdje haal je er echt voldoening uit. Hou het wel altijd veilig. > Zoek naar iets dat je graag doet of deed en hou het minstens twee maanden vol. Haak niet meteen af. Valt het na enkele maanden toch nog tegen, probeer dan iets anders. > Kan je wandelen bij een wandelclub niet aan? Geen excuus om niet te bewegen. Zoek een activiteit die voor jou wel kan. > Lukken sommige activiteiten echt niet meer? Leg je lat ietsje lager. Las tussenstops in bij het wandelen of splits je wandelkilometers op in enkele korte wandelingen per dag. > Op zoek naar lotgenoten om samen te bewegen? Contacteer eens het dienstencentrum in jouw buurt (zie ook pagina 9). > Sta je minder stevig op je benen of ben je al eens gevallen? Verbeter dan je kracht en evenwicht met het OTAGO-oefenprogramma, volledig op jouw maat. Meer info of inschrijven via e-mail: dagziekenhuis.geriatrie@jessazh.be of tel. 011 33 96 60.
4
Mentaal fit
Mentaal fit door meer te bewegen Bewegen maakt je niet alleen lichamelijk fit. Ook
Hoe pak je het concreet aan om meer te
je geest vaart er wel bij! Geriater dr. Marie-Louise
bewegen?
Van Leeuwen is alvast grote voorstander van een
Zeg niet: ik kan dat niet. Stel jezelf tot doel om
dagelijkse bewegingsroutine. Ze vertelt waarom.
iédere dag beweging in je dagschema in te plannen. Spreek bijvoorbeeld met jezelf af: deze week ga ik
Hoe belangrijk is bewegen op hogere leeftijd?
iedere dag vanuit mijn zetel 3 x 10 keer mijn benen
Héél belangrijk! Het is dé manier om zo lang moge-
afwisselend heffen. Volgende week doe ik dat 3 x
lijk actief, onafhankelijk en met een goede levens-
20 keer. Daarna bouw je op naar 3 x 5 keer van je
kwaliteit in het leven te staan. In je zetel blijven
stoel opstaan, enzovoort. Of je koopt een zitfiets.
zitten, maakt je niet gelukkiger, een actieve levens-
Het belangrijkste is dat je effectief elke dag be-
stijl wel. Een dagelijkse bewegingsroutine dwingt je
weegt, ook op moeilijke dagen.
om ook op moeilijke dagen buiten te komen. Daar-
Iedereen kan bewegen. Zoek je eigen manier, bouw het langzaam op en houd zolang mogelijk vol.
door loop je bijvoorbeeld minder risico op depressie en ook de hersenfunctie vaart er wel bij. Blijven bewegen is minstens even belangrijk om dementie te voorkomen of de evolutie te vertragen als het innemen van medicatie. Als ik in het ziekenhuis mensen op hoge leeftijd zie die lichamelijk en mentaal nog heel gezond zijn, blijken dat bijna altijd
Hoe lang beweeg je best per dag?
mensen te zijn die vasthouden aan een routine om
We raden minstens een half uur per dag aan. Is dat
te bewegen. In Oosterse culturen is dat meer
in het begin te zwaar? Splits het dan op in 3 keer
ingebed. Oudere mensen komen bijvoorbeeld ’s
10 minuten en bouw langzaam op. Onthoud dat je
ochtends naar het park om Tai Chi te doen en hun
nooit teveel kan bewegen. Ook in de tuin werken
dag gezond te starten.
of poetsen telt mee. Zeker doen als je dit nog kan, maar hou het natuurlijk wel veilig!
Wat als beweging moeilijk wordt door pijn, verdriet, …?
Zijn sommige bewegingsactiviteiten beter dan
Mensen met pijn of verdriet verdienen ons begrip en
andere?
medeleven, maar aangepaste beweging zal net bij-
Elke vorm van beweging is goed. Dansen springt er
dragen aan hun levenskwaliteit. Pijn of verdriet
bovenuit maar is niet altijd haalbaar. Activiteiten in
worden niet minder door stil te blijven zitten, integen-
groep helpen vaak om het langer vol te houden, ook
deel. Ben je niet meer gewoon om te bewegen?
op moeilijke dagen, omdat je een afspraak hebt
Begin traag en bouw stilaan op. Iedereen kan
gemaakt met jezelf maar ook met anderen. Samen
bewegen!
bewegen zorgt ervoor dat je op lichamelijk, mentaal, cognitief (geheugen) én sociaal vlak fit blijft.
5
105 Tai Chi oefeningen onthouden, is een heel goede training voor mijn geheugen. Josephine Brauns, 92 jaar
6
Beweeg!
“Zonder beweging zat ik nu in een rolstoel” Josephine Brauns is zowat de meest kranige
Goed geheugen
92-jarige die je je kan voorstellen. Dat ze
Maar wat is dat: je goed voelen? “Wel, als ik niet zo
lichamelijk en mentaal zo fit is, heeft ze volgens
was blijven bewegen, dan zat ik nu volgens mijn
eigen zeggen vooral te danken aan haar bewe-
dokter in een rolstoel. Ik ben twee jaar geleden
gingsactiviteiten. Laat je inspireren door deze
nog geopereerd aan mijn knie. Ik was toen juist 90.
sprankelende persoonlijkheid!
Gelukkig ben ik daar goed van hersteld.” De beweging houdt Josephine duidelijk jong. Al even
Josephine doet al 28 jaar aan Tai Chi. De laatste
indrukwekkend is dat ze maar liefst 105 minuten-
18 jaar geeft ze er zelf les in via het diensten-
lange Tai Chi oefeningen uit het hoofd kent. “Dat
centrum in Hasselt. “Ik ben met Tai Chi gestart
vraagt inderdaad meer inspanning dan het licha-
toen ik 64 jaar was. Ik was toen al een jaar of vijf
melijke aspect”, beaamt ze. “Het is een héél goede
weduwe en op zoek naar wat beweging. Toen ik
training voor mijn geheugen. En ook op sociaal vlak
eindelijk een cursus Tai Chi vond, stopten de
zijn de lessen Tai Chi een aanrader. Vóór en na de
lessen net tot na de zomer. In september ben ik
lessen babbelen we fijn (met mondmaskers) onder
er dan mee gestart. Na 10 jaar ben ik zelf lesgever
elkaar. Dat contact doet een mens deugd.”
geworden. Ik geef nu twee keer per week gedurende 3 uur les.”
Blijf niet stilzitten! Toch was Josephine toen ze jonger was geen
Maar daar stopt het niet bij Josephine. “Eigenlijk
sportief type. “Ik heb mijn hele leven gewerkt:
is mijn enige vrije weekdag de dinsdag. Ik start
in de GB, bij Haumont, in de C&A, … Soms ook in
de week ’s maandags met Tai Chi lessen op de
Brussel en Antwerpen. Voor sporten was er
stadscampus van het dienstencentrum in Hasselt,
eigenlijk nooit echt tijd. Terwijl bewegen wel echt
op donderdag geef ik les op de campus van WZC
belangrijk is. Ik zou het iedereen van mijn leef-
Hoge Vijf. ’s Vrijdags volg ik een uur stoelyoga.
tijdsgenoten aanraden: blijf niet stilzitten! Kom
En de woensdag is voorbehouden voor de Engelse
uit je zetel, en blijf door de jaren heen in beweging.
les. Kwestie van nog mee te kunnen met mijn
Ik woon op een appartement, gelukkig met een
kleinkinderen en achterkleinkinderen (lacht). Ik
gemeenschappelijke tuin. Tijdens de lockdown
heb een dochter, een kleindochter en drie achter-
ben ik daar na enkele weken terug beginnen
kleinkinderen die ik regelmatig zie. Een drukke
oefenen. Eerst met enkele cursisten, maar de
agenda? Ja, maar ik voel me daar goed bij.”
groep breidde elke week wat verder uit. Ik ben ervan overtuigd: je kan altijd manieren vinden om in beweging te blijven.”
7
Eenzaam?
Eenzaam? Doorbreek het taboe! Heel wat ouderen voelen zich wel eens eenzaam. Hoe doorbreek je dit gevoel, zeker tijdens deze bizarre coronaperiode? En hoe kan je hier als familie mee omgaan? Psychologe Els Boekaerts geeft inzichten voor ouderen ĂŠn hun omgeving. Ik voel me vaak alleen, maar wil andere mensen niet tot last zijn. Tips voor de oudere met flair: Praten over eenzaamheid is niet gemakkelijk. Toch is het belangrijk dat je dit gevoel durft benoemen. Anderen kunnen je gedachten niet lezen. Erover praten, je gehoord en verbonden voelen met mensen is een belangrijke eerste stap. Vind je het toch te moeilijk om dit met je familie te bespreken? Misschien kan je huisarts dan een aanspreekpunt zijn. Je bent echt niet de enige; heel wat ouderen voelen zich eenzaam of depressief.
8
Tips voor de omgeving: neem de tijd om echt te
Tips voor de oudere: Deze situatie is niet gemak-
luisteren, zonder oordeel. Denk niet vanuit je eigen
kelijk, maar probeer je niet blind te staren op alle
referentiekader, want ouderen zijn kwetsbaarder.
beperkingen. Accepteer dat je er zelf weinig aan kan
Adviezen zijn vaak goed bedoeld maar geven
veranderen en focus op de leuke dingen die wél nog
ouderen het gevoel van “ik moet maar flink zijn”.
kunnen. Of onderneem eens een nieuwe activiteit,
Hulp vragen, dat durven ze dan vaak niet meer. Je
verruim je wereld. Je omgeving kan mee op zoek
hoeft ook niet meteen met een oplossing te komen.
gaan naar wat wel veilig kan. Er worden heel wat
Erkennen dat de oudere het zwaar heeft, is al een
activiteiten voor ouderen georganiseerd. Durf de
eerste stap. Later kunnen jullie dan zoeken naar
stap te zetten. Je leven wordt er rijker door.
praktische oplossingen indien mogelijk. Besef dat bijvoorbeeld ook ouderen die mantelzorger zijn voor hun partner, eenzaam kunnen zijn. Je hoeft niet
Vier tips voor meer sociaal contact
alleen te zijn om je eenzaam te voelen.
> Neem – eventueel via het Stadsbestuur of OCMW van jouw gemeente – contact op met het lokale dienstencentrum. Dat is een open huis waar
Met deze coronatoestanden voel ik me afge-
iedereen terecht kan voor informatie, ontspan-
sloten van de wereld
ning, ontmoeting, …. Je kan er cursussen volgen,
Tips voor de omgeving: Heel wat ouderen voelen
maar ook gewoon een babbeltje slaan met de
zich in deze coronatijden eenzaam en depressief.
vrijwilligers. Vaak kan je er ook een lekkere
We willen hen als kwetsbare groep beschermen,
maaltijd eten aan een heel schappelijke prijs.
bijvoorbeeld door minder op bezoek te komen.
Durf je de stap niet te zetten? Vraag de eerste keer dan iemand om met je mee te gaan.
Goedbedoeld, maar de emotionele kostprijs is
> Niet meer zo mobiel? Als inwoner van Hasselt
soms wel heel hoog. Maak dus best een afweging:
kan je bellen naar Belgezel, tel. 011 23 90 00.
veiligheid versus contact. Spreek af in de tuin, met
Vrijwilligers slaan er graag een babbeltje met je
mondmasker, doe vaker een telefoontje of zet eens
via telefoon.
een skypegesprek op, … Contacten zijn heel waarde-
> Kom op een veilige manier ‘uit je kot’. Een wandeling buiten zorgt voor gezonde beweging,
vol voor ouderen. Elkaar steunen en verbonden zijn,
frisse lucht én sociaal contact, voorlopig vanop
is in deze periode nog belangrijker dan anders. Vraag bijvoorbeeld eens: “Hoe is deze periode voor
9
jou” of “Ik kan me voorstellen dat dit voor jou heel
een veilige afstand, met je mondmasker aan. > Wil je wekelijks wat gezelschap in huis? Denk eens aan een oppashulp. Meer informatie vind
moeilijk is.” Zo nodig je de ander actief uit om zijn of
je op www.zorg-en-gezondheid.be/thuiszorg.
haar gevoelens te benoemen en neem je de drempel
Op deze website vind je ook informatie over de
weg.
lokale dienstencentra.
9
Veilig uit je kot
Hoe kan je veilig uit je kot komen? In deze coronatijden voelen heel wat ouderen zich onveilig als ze buiten komen. Toch zijn sociale contacten nodig om niet te vereenzamen. Huisarts en ondervoorzitter huisartsenkring Herkenrode dr. Pieter-Jan Van Landegem vertelt welke adviezen hij geeft aan zijn oudere patiĂŤnten.
Dr. Pieter-Jan Van Landegem, huisarts
10
Dr. Van Landegem: “Tijdens de lockdown vroegen
De dag duurt soms zo lang...
we de regels heel strikt toe te passen, tijdens de
Ga regelmatig naar buiten op rustige momenten,
zomer kon het wat losser. Op dit ogenblik is een
liefst in de natuur. Of bel overdag iemand die je lang
strikte toepassing opnieuw nodig. Toch zijn sociale
niet meer gezien hebt en die ook thuis zit. Je tele-
contacten belangrijk, maar zorg er wel voor dat ze
foontje zal waarschijnlijk sterk geapprecieerd wor-
veilig verlopen.”
den en jullie kunnen er een gewoonte van maken om elkaar te bellen. Met je kinderen kan je afspreken
Draag ik best handschoenen als ik boodschap-
op welke tijdstippen je hen ’s avonds kan bellen.
pen ga doen? Nee. Handschoenen geven een vals gevoel van
Deze periode boezemt me angst in. Bij wie kan
veiligheid waardoor het besmettingsrisico net groter
ik terecht met mijn vragen en bezorgdheden?
wordt. Wel heel belangrijk: zorg dat je mondmasker
Bij je huisarts of – indien je die hebt – een thuisver-
goed onder je kin en boven je neus zit. Het bedek-
pleegkundige. Je thuisverpleegkundige vormt een
ken van je neus is heel belangrijk omdat in de neus
goede brug tussen jou en je huisarts.
altijd de hoogste virale lading zit. Nog vragen over alcoholgel of mondmaskers? Stel ze aan je apothe-
Hoe lang gaat dit nog duren?
ker of huisdokter.
Dat kan jammer genoeg niemand voorspellen. We weten intussen wel al heel wat meer over dit virus
Is een bezoek aan het dokterskabinet veilig?
en er wordt druk gewerkt aan een vaccin. Er is dus
Absoluut! Artsen (en ziekenhuizen) zorgen dat er
zeker licht aan het eind van de tunnel!
strikt aparte raadplegingen zijn voor de gewone zorg en voor mogelijke coronapatiënten. Het is
Samengevat
zelfs heel belangrijk dat je een bezoek aan je dokter
> Ga naar buiten, zoek de natuur op. > Spreek alleen af met je nauwe contacten en dit zoveel mogelijk in open lucht. > Kan het niet in open lucht? Beperk de bezoekjes tot maximum 15 minuten en zorg voor een goede
– ook een routineonderzoek – niet uitstelt! Uitstel kan immers zware gevolgen hebben. Draag tijdens je contact met de dokter of thuisverpleegkundige wel de hele tijd je mondmasker. Dat is belangrijk
verluchting van de ruimte. Knuffel niet, hou voldoende afstand. Doe je mondmasker altijd aan. Eet niet samen.
voor je eigen veiligheid en die van de zorgverlener.
> Spreek niet af met meerdere contacten tegelijkertijd. Laat je kinderen dus niet op zondag allemaal op hetzelfde moment komen.
Moet ik in mijn eigen omgeving ook opletten? Ja, dat is heel belangrijk! Bij oudere patiënten raden we aan om de regels strikt toe te passen. Spreek af
> Draag steeds een mondmasker tijdens contact
in de buitenlucht en hou voldoende afstand. Als je
met een zorgverlener (thuisverpleegkundige, (huis)arts, ….). > Spreek best niet met je kleinkinderen af.
elkaar toch binnen ontmoet, spreek dan zeker niet met meerdere personen tegelijkertijd af. Beperk het
> Bel overdag eens een kennis of vroegere buur die je lang niet meer gezien hebt. > Spreek met je kinderen af op welk tijdstip je hen
contact tot maximum 15 minuten, zorg voor een goede verluchting van de ruimte en draag je mondmasker. Je kinderen springen beter regelmatig even
’s avonds kan bellen. Uitgepraat aan de telefoon? Zet allebei hetzelfde TV-programma op en babbel daar samen over.
kort binnen dan één keer in de week enkele uren. Zo is er minder besmettingsrisico. Ook bij mantel-
> Probeer eens met een tablet aan de slag te gaan om te ‘videobellen’. Elkaar kunnen zien, ook al is het op afstand, is belangrijk.
zorgers raden we aan dat zowel mantelzorger als oudere een mondmasker dragen.
11
Hoe bewaar je contact in tijden van corona?
Een tekening of kaartje voor oma of opa Laat de kleinkinderen een tekening maken of een kaartje schrijven naar opa of oma. Stop het in de brievenbus, verstop het tussen de boodschappen of verstuur het per post. Een geluksmomentje gegarandeerd!
We hebben allemaal nood aan sociaal contact. Maar in tijden van corona ligt dat soms een tikkeltje moeilijker. We zochten en vonden creatieve, ‘coronaveilige’ manieren om contact te houden en ouderen een handje te helpen in deze moeilijke tijden.
Geef eens een videobelletje Er bestaan verschillende programma’s en apps waarmee je kan ‘videobellen’. Je hoort je contactpersoon niet alleen, maar kan hem of haar ook zien en zelfs meerdere personen tegelijkertijd. Videobellen kan via een smartphone, tablet, laptop of computer (als je computer een webcam, microfoon en luidsprekers heeft). Je hoeft enkel een videobelprogramma te installeren en … bellen maar!
Breng een raambezoekje Laat (kleinere) kinderen een raambezoekje brengen aan oma en opa. Zo breng je jonge en oudere generaties samen in alle veiligheid.
12
Speel samen een online spelletje Maak een familie-fotocollage Verblijft één van de grootouders in het woonzorgcentrum (of ziekenhuis)? Maak een collage met foto’s van de familieleden, met de namen erbij. Zo heeft het verzorgend personeel een hulpmiddel om te praten over de familie.
Ook jongeren missen hun grootouders. Samen kunnen ze een online spelletje spelen, pret verzekerd! Maak bijvoorbeeld een woordenketting met foto’s. Fotografeer een voorwerp. Je contactpersoon maakt dan een foto van een voorwerp waarvan de naam begint met de laatste letter van het voorwerp dat jij doorstuurde. Bijvoorbeeld: tandenborstel – lepel – leeslamp – planeet - …
Maak een heus familiekrantje Er bestaan websites waar je als familieleden foto’s met uitleg kunt uploaden. Van die foto’s met tekst wordt dan een krantje samengesteld dat kan verstuurd worden naar de oudere. Wekelijks of maandelijks, afhankelijk van de formule die je kiest.
Stel een digitale fotokader samen
Boodschappen doen? Bied je hulp aan!
Er bestaan digitale fotokaders waar je zowel foto’s als filmpjes op kan plaatsen. Zet er leuke boodschappen op van verschillende familieleden, vrienden, buren,… en breng je fotokader binnen bij de oudere, bijvoorbeeld in het woonzorgcentrum.
Kleef op de voordeur (of stop in de brievenbus) van een oudere buurman of buurvrouw een briefje met de vraag of je kan helpen met de boodschappen. Noteer je naam en je telefoonnummer erbij.
13
Stuur eens een kaartje … In tijden van corona zoeken we allemaal
het 10-jarig bestaan van ons magazine
naar ‘andere’ manieren om te communi-
‘Ouderen met flair’ vonden we dan ook
ceren. Op de vorige pagina’s kon je al wat
dat we in deze bizarre tijden geen beter
inspiratie opdoen. Maar soms grijpen we
extraatje konden voorzien dan vier vrolijke
terug naar hoe het vroeger was. Zoals een
postkaartjes. Hopelijk toveren ze een
leuk kaartje versturen naar onze geliefden
glimlach op je gezicht en
of vrienden. Super leuk, toch? Iederéén
kan je er iemands dag
ontvangt immers graag een grappige of
mee opfleuren!
lieve boodschap in zijn brievenbus! Voor
l e b b a B ˜ bank air
met fl n e r e d u o r o o v
Zoals je al in bovenstaand bericht kon lezen, vieren we dit jaar het 10-jarig bestaan van ‘Ouderen met flair’. Naast de wenskaarten – een geschenkje voor onze lezers – wilden we dit jubileum ook vereeuwigen met een blijvend aandenken: een ‘babbelbank voor ouderen met flair’. Deze babbelbank staat sinds kort in het tuintje aan de voorzijde van campus Salvator. We kozen voor deze locatie omdat in deze campus de meeste van onze geriatrische afdelingen gehuisvest zijn. Wie zich op de babbelbank neerzet, geeft meteen aan dat hij of zij bereid is om een babbeltje te slaan. Met de vrolijk gekleurde babbelbank willen we het – uiteraard veilige - contact met elkaar stimuleren. Bezoek je campus Salvator? Maak dan zeker even tijd voor een coronaveilig babbeltje op de babbelbank.
14
Bewegen vanuit je — niet zo luie — zetel
Blijf in beweging,
doe het veilig!
MAAK EEN BOKSBEWEGING Strek beide armen met gebalde vuisten en plooi afwisselend je linker- en rechterarm. Herhaal dit 10x.
HOUD JE KNIEËN GESTREKT
Strek je rechterbeen en houd het 5 tellen gestrekt. Herhaal de oefening met je linkerbeen. Doe dit 10x met elk been.
TIP Doe de oefeningen twee- tot driemaal per dag. Neem een actieve zithouding aan: probeer niet te leunen tegen de achterzijde van de zetel of stoel en laat je voeten goed steunen op de grond.
HEF JE ARMEN VOORWAARTS Strek beide armen naast je lichaam en breng ze samen 10x boven het hoofd.
DRAAI CIRKELS MET JE VOET Strek je rechterbeen en draai een cirkel met je voet. Doe dit 10x en herhaal nadien aan de linkerzijde.
TIP Sta regelmatig op uit de zetel of je bed. Deze oefeningen kan je in het ziekenhuis of thuis doen.
15
Naar een gezonde nachtrust!
16
Gezonde nachtrust
Heel wat ouderen hebben het gevoel dat ze
saaie, neutrale gedachten als je in bed ligt. Tel
slecht slapen. Hoe komt dit en wat kan je eraan
bijvoorbeeld op of af of focus op één bepaald punt
doen? Psychologe/slaapexperte Jessie Schoofs
op het plafond.
helpt je op weg. Ik drink ’s avonds altijd een goedgevuld glas Ik slaap precies veel slechter dan vroeger.
wijn om goed te kunnen slapen.
Onze slaapkwaliteit daalt inderdaad met het ouder
Alcohol bevat ethyl; een gifstof voor ons lichaam.
worden. We hebben minder diepe, minder droom-
Ons zenuwstelsel blijft overprikkeld en dat haalt
slaap en meer lichte slaap. Daardoor neemt de
onze slaapkwaliteit onderuit. Vervang dat glaasje
vermoeidheid toe. Eén van de valkuilen is om dan
wijn dus liever door een rustige wandeling of een
maar vroeger te gaan slapen. Geen goed idee, want
ontspanningsoefening of luister wat naar rustge-
dan ben je om 3 uur ’s nachts al ‘uitgeslapen’ terwijl
vende muziek.
het net de bedoeling is om slaapdruk op te bouwen. Ga best altijd rond hetzelfde tijdstip slapen en sta
Een slaappilletje kan toch geen kwaad?
op hetzelfde tijdstip op. Ook dutjes overdag zijn niet
Slaap- en kalmeermedicatie geven ons het gevoel
zo’n goed idee. Ben je toch té vermoeid? Doe dan
dat ze werken. Toch bezorgen ze ons vooral lichte
een dutje van maximaal 20 tot 30 minuutjes en dat
slaap, geen diepe slaap die energie geeft. Ze
vóór 14u.
veroorzaken ook een suf gevoel overdag. Dat is vooral voor ouderen heel gevaarlijk omdat het risico
Als ik wakker lig, begin ik vaak te piekeren.
op valincidenten hierdoor toeneemt! Bovendien
Heel herkenbaar, maar probeer het zeker te vermij-
werken slaap- en kalmeermedicatie verslavend.
den! Terug opstaan en bijvoorbeeld rustige muziek
We hebben er hoe langer hoe meer van nodig om
beluisteren of een relaxatieoefening, kan helpen om
te kunnen slapen.
het piekeren te stoppen. Of je aandacht richten op
WAT KAN IK DAN DOEN OM BETER IN TE SLAPEN OF DOOR TE SLAPEN? > Zorg voor een dagelijks ritueel voor het slapengaan:
> Word je nerveus van het wakker liggen? Sta terug op en
geen schermtijd (tablet, smartphone, …), maar een activiteit zoals puzzelen, relaxatie, rustige muziek,… Zo ga je ontspannen naar bed.
doe een rustige, slaapverwekkende activiteit zoals naar rustige muziek luisteren. Ga terug slapen als je je moe voelt. Lukt slapen nog niet? Sta dan opnieuw op.
> Ga niet met honger of een volle maag slapen. > Zorg dagelijks in de voor- of de vroege namiddag voor wat lichaamsbeweging. Dat verbetert je slaap.
> Drink geen koffie, thee, cola, chocolademelk in de namiddag of avond. Rook niet of eet geen chocolade voor het slapengaan. Deze middelen hebben een ‘opwekkend’ effect.
> Slaap niet te veel, maar ook niet te weinig! Beide scenario’s kunnen je slaapkwaliteit aantasten.
> Isoleer je slaapkamer tegen lawaai (bv. met oordopjes) en licht en vermijd te hoge temperaturen. De ideale slaapkamertemperatuur is 17 à 18 graden.
> Vermijd lezen of TV-kijken in bed. Gebruik je bed enkel om te slapen of voor intimiteit.
> Helpt dit allemaal niet? Dan kan een slaaptraining misschien een oplossing bieden. Meer info: Jessie Schoofs, tel. 011 30 98 90.
17
Wat zijn voor jou geluksmomentjes?
Onze Belgische topcoureurs volgen op tv, alles lezen over mijn favoriete voetbalploeg in mijn gazet of de match volgen op de radio. Daar fleurt mijn dag helemaal van op. En ik heb daardoor altijd stof genoeg voor urenlange gesprekken – al is het van op afstand – met mijn familie.
In deze vaak moeilijke coronatijden zijn kleine lichtpuntjes in het dagelijks leven extra belangrijk. We gingen op pad en vroegen ouderen met flair naar hun kleine geluksmomentjes. Misschien kunnen ze jou inspireren!
Mijn dag is geslaagd als ik mijn enige kleinzoon, die intussen al volwassen is, hoor of zie.
Elke zondag een koffie gaan drinken met mijn vrouw. Da’s voor mij puur geluk. Iets lekkers in een mooi glas of een mooie tas met een kleine lekkernij op een bordje. Daar kan ik echt van genieten.
Creatief bezig zijn voor mijn kinderen of kleinkinderen vind ik leuk. Ik haak bijvoorbeeld kerstcadeautjes voor hen. Mooie muziek geeft mij een geluksgevoel.
18
Een tasje koffie met vriendinnen, daar kan ik enorm naar uitkijken, al is dat in de huidige omstandigheden niet altijd zo gemakkelijk.
Ik heb altijd gehouden van een stevige wandeling, al is dat als 85-jarige na een coronabesmetting niet meer zo gemakkelijk. Lange wandelingen zijn te moeilijk, dus ik stap nu iedere dag 5 kilometer: de helft in de voormiddag, de andere helft in de namiddag. Het houdt mij fit en ik kom onderweg altijd wel iemand tegen.
Ik hou ervan om te lezen op mijn tablet. Daar kan ik helemaal in opgaan.
Een telefoontje of kaartje ontvangen, dat doet me altijd plezier. Vooral tijdens de lockdown toen we zo weinig contact mochten hebben, was zoiets een geluksmomentje voor mij.
Ook tijdens de lockdown had ik zo mijn geluksmomentjes. Ik heb bijvoorbeeld de grote kuis gedaan, dat gaf me veel voldoening. Daardoor gaf die periode mij geen negatief gevoel.
OPLOSSING WOORDZOEKER: Kom uit je kot maar doe het veilig
19
Wat je geleerd hebt als een schat bewaren. Behoedzaam uitkijken zoals een oude boom naar zachtere seizoenen. Het nodige vertrouwen samenrapen in de dag van morgen. En met beide handen houden aan het leven dat met lief en leed toch het mooiste goed blijft. Kris Gelaude
20
21
Gezonde voeding
Smakelijk eten, ondanks je dieet
Bie Germeaux, diĂŤtiste
22
Heel wat ouderen krijgen het medisch advies
Ik ben nogal een moeilijke eter, het smaakt
om zout-, suiker-, vetarm, … te eten. Hoe kan
me soms niet
je voorkomen dat zo’n dieet op je gemoed
Laat eventueel je kinderen eens voor je koken of
begint te wegen? En hoe hou je het toch
bestel enkele dagen per week maaltijden buitens-
smakelijk? Diëtiste Bie Germeaux geeft haar
huis. Variatie doet eten. Moet je een dieet volgen?
inzichten over voeding en haar beste tips!
Bestel dan maaltijden via het OCMW of een traiteur die hierin de nodige keuzemogelijkheden
Kan voeding bijdragen tot een beter gevoel?
heeft. Zijn de maaltijden te groot, vries dan de
Absoluut! Een gevarieerde voeding met voldoende
overschotjes in. Nog een tip: gezelschap doet
groenten en fruit, een stukje vlees, vis of kip en
eten. In coronatijden iets moeilijker te realiseren,
zuivel zorgt ervoor dat je de nodige vitaminen en
maar als je samen met een partner kan eten, maak
mineralen binnen krijgt. Net als voldoende zon-
het dan gezellig en wat feestelijk aan tafel. Je
licht is dat belangrijk voor je gezondheid. Een
krijgt er meteen meer eetlust van.
tekort aan vitamine B12 werkt bijvoorbeeld vermoeidheid en depressie in de hand. En bij
Tips voor smaakvolle én gezonde maaltijden
een tekort aan vitamine D kan je last krijgen van osteoporose, botontkalking dus. Ben je, ondanks een gevarieerde voeding, in de winter toch vaak
> Ongezouten brood smaakloos? Rooster het
heel moe? Dan kan je huisarts je eventueel een
knapperig. Dat is meteen al smakelijker. > Gebruik veel verse kruiden in plaats van zout.
voedingssupplement voorschrijven.
Zet kruidenplantjes op de vensterbank in je keuken. Leuk en gezond! Sterke smaakmakers
Mijn dieet weegt op mijn gemoed, het
zijn bijvoorbeeld lavas en geperste look, maar
beheerst mijn leven
probeer vooral uit welke kruiden jij lekker vindt.
Probeer een gezond evenwicht te zoeken tussen
> Geen verse kruiden in huis? Gebruik kruiden-
je mentaal en je fysiek welzijn. Zet zeker je
potjes, maar vermijd kruidenmengelingen zoals
volledige sociale leven niet stop omwille van een
kip- of spaghettikruiden. Aparte kruiden uit
dieet. Ik zeg altijd: een doodzonde tegen je dieet
potjes bevatten geen zout, samengestelde kruiden meestal wel.
kan vergeven worden, dagelijkse zonden niet.
> Je smaakpapillen vernieuwen zich regelmatig.
Hiermee bedoel ik: let thuis dagelijks heel goed op
Even volhouden dus, je went snel aan minder
wat je eet. Maar ben je op een trouw- of communiefeest? Eet dan voor een keertje gewoon mee.
zout of suiker.
23
> Beleg je boterham niet dubbel, bv. met kaas en
En vooral: voel je daar niet schuldig over, geniet
hesp, kaas en confituur, kipkap met mosterd, …
ervan! Probeer je dieet niet als een straf te zien.
Je krijgt dan immers een dubbele portie vet, zout, suiker, … binnen.
Het is een middel om jou met zo weinig mogelijk
> Zorg dat je beleg kleiner is dan je boterham.
medicatie een bepaald comfort te geven. Volg dat
> Beperk het aantal bouillonblokjes in de soep. Zo
dieet dus voor jezelf! En denk eraan: alle kleine
verminder je je vet- en zoutinname.
beetjes helpen en komen je gezondheid ten goede.
23
Smakelijk én gezond
Smakelijk!
Diëtisten Jessa Ziekenhuis
Kan je koud of warm serveren
Erwtensoep met munt
Hoevekip met krielaardappeltjes en wortelen IngrediĂŤnten (2 personen) 300 g kipfilet
400 g krielaardappelen 300 g jonge wortelen 2 sjalotten 2 teentjes knoflook 2 el dragon olijfolie cayennepeper (en eventueel grof zeezout)
Bereidingswijze
Maak de aardappelen en de wortelen schoon, snij ze in stukjes en kook ze beetgaar. Laat ze uitlekken. Pel de sjalotten en de knoflook. Hak de dragon. Snijd de kipfilet in blokjes en kruid met cayennepeper (en eventueel grof zeezout). Stoof de sjalotten en de knoflook met olijfolie en bak hierin de kipfilet. Voeg nu de krieltjes en de wortelen toe. Meng alles goed door elkaar en bestrooi met dragon.
26
WOORDZOEKER Zoek de volgende woorden en maak met de overgebleven letters een spreuk: babbelbank, bewegen, bubbel, corona, digitaal, eenzaamheid, flair, fotokader, geluksmoment, gevoel, gezond, knuffel, lief, ouderen, piekeren, psychisch, raambezoek, rouw, slapen, videobellen, virus, voeding, yoga, welbevinden Oplossing pag. 19
P
I
E
K
E
R
E
N
N
E
P
A
L
S
Y
S
B
A
B
B
E
L
B
A
N
K
K
R
T
O
Y
O
L
E
F
F
U
N
K
D
O
V
N
M
G
C
O
R
O
N
A
U
I
U
I
K
E
I
G
A
H
T
J
E
K
E
W
D
F
E
M
V
O
E
D
I
N
G
H
O
E
I
O
O
O
T
L
M
Z
S
S
M
A
O
A
G
T
Z
M
R
D
E
U
O
A
C
B
R
N
I
O
E
S
G
O
R
B
A
N
E
H
I
E
T
K
B
K
E
I
E
Z
B
L
D
H
A
G
A
A
M
U
V
E
N
F
L
U
T
V
L
E
A
D
A
L
O
E
E
E
E
I
B
L
F
W
L
E
A
E
E
I
N
I
O
U
D
E
R
E
N
R
R
G
L
G
N
E
D
N
I
V
E
B
L
E
W
27
CORONA-MOE? Steun elkaar en houd de moed erin
Samen zijn we sterk!
