www.kurierplus.com
KURIER PLUS 23 KWIETNIA 2022
9
Jubileusz Anny Frajlich Opuszczaj¹c ponad pó³ wieku temu Polskê, m³oda poetka Anna Frajlich pisa³a w jednym z najpiêkniejszych polskich liryków: Miêdzy nami ocean czas przeciêty no¿em Czy znêkana bólem i lêkiem jak¿e niepewnego losu mog³a wtedy przewidzieæ, ¿e w Nowym Jorku, mieœcie, które sta³o siê dla niej ³odzi¹ i przystani¹, bêd¹ uroczyœcie i serdecznie celebrowane jej osiemdziesi¹te urodziny? Œciœlej, by³o tu 12 kwietnia dwóch gospodarzy uroczystoœci: The Polish Institute of Arts and Science, wydawca kwartalnika The Polish Review, którego ca³y wiosenny zeszyt (No. 1, 2022) jest poœwiêcony jej twórczoœci – i Harriman Institute uniwersytetu Columbia, gdzie przez czterdzieœci lat dr Anna Frajlich uczy³a studentów polskiego jêzyka i polskiej literatury. Tam te¿ w Atrium na dwunastym piêtrze witali jubilatkê goœcie i przyjaciele, profesorowie slawiœci, wydawcy, redaktorzy, t³umacze jej poezji, a wœród nich mieszkaj¹cy w Nowym Jorku wybitny poeta ukraiñski Wasyl Makhno – który na miejscu przet³umaczy³ i przeczyta³ jej najnowszy wiersz „Ucieczka ze Lwowa”, wczeœniej czytany przez autorkê. W powitalnym przemówieniu jubilatka podziêkowa³a Polskiemu Instytutowi Sztuki i Nauki, jego dyrektorom Robertowi B³obaumowi i Bo¿enie Levine, i ze szczególn¹ wdziêcznoœci¹ profesor Halinie Filipowicz, redaktorce naczelnej The Polish Review, która sprawowa³a pieczê nad imponuj¹cym zbiorem artyku³ów
w dedykowanym jej numerze. Zbiór otwieraj¹ artyku³y znakomitych krytyków literackich, Jaros³awa Andersa (Waszyngton) i Wojciecha Ligêzy (Kraków), a autorem wstêpu jest Ronald Mayer, Publication Editor w Instytucie Harrimana, redaktor tomu esejów Anny Frajlich, The Ghost of Shakespeare. Wysokie na wysokim piêtrze progi! Pe³ni¹cy w Atrium honory domu, profesor Mayer przedstawi³ jubilatkê i powita³ goœci. Prezentacja nie by³a formalna, poniewa¿ prawie wszyscy s³uchacze znali siê, a przede wszystkim dobrze znali i od dawna cenili Annê Frajlich. Byli wœród nich jej koledzy i kole¿anki z Columbii, wœród nich dyrektorka Instytutu Harrimana, profesor Valentina Izmirlieva, kierownicy bibliotek i archiwów: Robert H. Davis, Alla Roylance i Tanya Chlebotarev, profesor Ma³gorzata Mazurek kieruj¹ca katedr¹ studiów polskich na Columbii. Œwiat polskiej kultury godnie reprezentowa³ jej ambasador w USA, dyrektor the Polish Cultural Institute, ekonomista i dyplomata Robert Szaniawski. Byli oczywiœcie i przyjaciele, wœród pañ znana czytelnikom Kuriera Plus profesor Gra¿yna Drabik i znana nowojorskim Polakom (nie tylko Polakom) jako arbiter mody Barbara Szafiañska. Ca³oœci imprezy dogl¹da³ czule i czujnie m¹¿ poetki W³adys³aw Zaj¹c. S¹ ma³¿eñstwem szeœædziesi¹t siedem lat, nieomal od dziecka! Jeszcze dawniej sta³a siê towarzyszk¹ ¿ycia o kilka lat starszej Anny jej siostra Felicja Bromberg, która w kuluarach spotkania opowiada³a anegdoty z ich dzieciñstwa. Na przyk³ad, jak
Anna Frajlich
we wczesnych latach szkolnych, w Szczecinie, Ania budzi³a w nocy Felê, ¿eby jej przeczytaæ w³aœnie napisany wiersz, co niekoniecznie zachwyca³o pó³przytomn¹ siostrzyczkê. Szczecin by³ drugim po Lwowie, po wojennej tu³aczce, domem pañstwa Ameli i Psachie Frajlichów i powinien by³ zostaæ ostatnim, ale z wyroków z³ej historii sta³o siê inaczej. Lwów pojawia siê w wielu wierszach Anny: w jednym œni siê jej mamie lwowska ulica Sykstuska, w innym („Niezapominajki”) pisa³a: I zosta³o wszystko we Lwowie W mieœcie mojej matki i ojca Wszyscy ¿ywi stali siê umar³ymi Jej przeczytany, po polsku i ukraiñsku, w ten piêkny nowojorski wiosenny wieczór, wiersz „Ucieczka ze Lwowa” (jesz-
cze nieopublikowany) zabrzmia³ jak lament i jak pobudka, i niejeden ze s³uchaczy dopowiada³ w myœlach: mo¿e nie, mo¿e tym razem bêdzie inaczej, dobro zwyciê¿y z³o? Mo¿e czas nie bêdzie przeciêty no¿em? Rozwalony bombami. Jak na ironiê – to tak¿e specjalnoœæ historii – ze œcian goœcinnego Atrium patrzy³y na nas pe³ne optymizmu plakaty z wczesnego okresu po Rewolucji PaŸdziernikowej. Zerka³ z nich wizerunek Lenina, ojca za³o¿yciela zbrodniczego imperium, a z najwiêkszego, dobrotliwy morderca Stalin. Dostrzeg³am wzrok Wasyla Makhno. Urodzony w sowieckim Czortkowie, syn wysiedleñca z galicyjskiego Dubna, Wasyl Makhno, podobnie jak Anna Frajlich, nie musi uczyæ siê historii tamtych stron z podrêczników. Jej wiersz Miêdzy nami ocean… koñczy siê znakiem zapytania: Ciête rany d³ugo czy siê goj¹? Autorka kilkunastu wydanych po obu stronach oceanu ksi¹¿ek, dwunastu tomów poezji (szeroko t³umaczonych na wiele jêzyków) i piêciu prozy, ca³ej biblioteki esejów publikowanych w czasopismach i wydaniach ksi¹¿kowych, laureatka licznych presti¿owych nagród – Anna Frajlich nie odpowie dziœ, w odniesieniu do w³asnej drogi ¿yciowej, ¿e siê nie goj¹. W odniesieniu do reszty œwiata, tej czêœci œwiata sk¹d blizna, teraz kiedy na Lwów lec¹ bomby, poetka odpowiada inaczej. Joanna Rostropowicz-Clark
