vat 84
En nadien? COLUMN
Zou het deze keer lukken, zo’n ‘Um
Max Schneider
[ 10 ]
Commentatoren allerhande beweren over de horizon voorbij Corona te kijken en doen soms forse voorspellingen over maatschappelijke day after-veranderingen die ons te wachten staan. Uit historische vergelijkingen met wereldoorlogen en andere rampen distilleren ze kansen om net zoals toen komaf te maken met oude waarden en nu eens eindelijk de wereldorde te hertekenen.
B
art Sturtewagen schrijft in De Standaard: ‘De grauwe miserie van de Eerste Wereldoorlog maakte de weg vrij voor het algemeen enkelvoudig stemrecht. Op het militaire en morele puin van de Tweede Wereldoorlog werd de basis gelegd voor wat we nu de Europese Unie noemen. De welvaartsstaat, gebouwd op een sterke sociale zekerheid, zag toen het levenslicht.’ Of dat historisch aantoonbaar is kan ik niet beoordelen, maar het lijkt me inderdaad zeer plausibel dat creative destruction van een zekere grootsheid een crisis van een forse magnitude nodig heeft. Dan is het echt wel nu of nooit. Veel meer magnitude qua miserie hoeft voor mij niet; ik heb het zo ook wel begrepen. Iedereen houdt de eigen bril op en ziet vooral veranderingen in domeinen waarvan hij zelf al lang vond dat het beter kon. Veganisten hopen dat de catharsis na de corona-miserie ons zal doen inzien dat we geen dieren moeten eten; nationalisten zien bevestiging voor hun gesloten grenzenverhaal; ecologisten hopen op kanteling van inzichten en maatregelen in verband met global warming. Enfin, voor elk isme valt er wel iets te dromen of te hopen, nu de kaarten zo driftig geschud worden. Als pessimist zijn dromen en hopen niet mijn sterkhouders, maar nu ik toch de kans krijg en ieder-
een zijn verlanglijstje lijkt te hebben: doe mij dan, na de ramp, maar een wereld waar we een aantal klassieke waarderingen zullen umwerten. Geen wereld waar we voor - dat woord ! - ‘zorghelden’ alleen maar applaus en balkonconcerten kunnen opbrengen, terwijl we voor, pakweg, sport- en andere celebrity’s of CEO-bonussen vlotjes miljoenen ophoesten. Wie? Wij? Ja wij, wie denk je dat dat betaalt? Wat verdient een verplegende ‘zorgheld’ met bonussen voor weekend en nachten zo ongeveer per maand. Zegt u het maar. Hoeveel betalen wij met z’n allen voor iemand van het celebrity-type of een CEO? Zegt u het maar. Ik snap dat economische marktmechanismen zich niet vlotjes rationeel laten veranderen en iemand die mij een beetje kent weet dat ik niet kan verdacht worden van al te naïeve inzichten van het type: we-zijn-toch-allemaal-gelijk en lief-zijn-voor-elkaar-dan-komt-alles-goed. Maar toch, maar toch. Sta mij toe in dat verband mijn verwerpelijk sarcasme toch even de vrije loop te laten en ook een kleine voorspelling in een hoopvraag te gieten. Als straks het ‘griepje’ voorbij is en de zorg- en onderwijshelden moe-maar-tevreden de ronkende loftuitingen van de politiek en de handdruk van de koning in ontvangst genomen hebben, gaan ze dan eindelijk de betere arbeids-
Sta mij toe in dat verband mijn verwerpelijk sarcasme toch even de vrije loop te laten en ook een kleine voorspelling in een hoopvraag te gieten omstandigheden en werkmiddelen krijgen waar ze al jaren op wachten? En gaan wij als maatschappij dan tegen de politici zeggen dat ze de centjes daarvoor maar bij de 0.1 en 0.01-percenters moeten halen? Of zal het ongeveer verlopen zoals het met de belastingbetaalde hulp aan de banksector na 2008 verlopen is? U mag drie keer raden. Een ander type commentator ziet het nog veel weidser en daardoor, in mijn optiek, nog veel onhaalbaarder, maar dat neemt niet weg dat de denkoefening, weliswaar abstract en theoretisch, toch bijzonder interessant is. Dat zorgt voor debat, voortschrijdend inzicht en uiteindelijk transitie. Tenslotte is zo goed als alles wat vandaag gerealiseerd werd ooit absoluut ondenkbaar geweest. Op maatschappelijk en wetenschappelijk gebied, maar ook qua ethiek. Die is veranderlijker en afhankelijker van de omstandigheden dan je zou denken
