vrijzinnig antwerps tijdschrift
[ 15 ]
Vander Veken Jaak Gregoor, dirigent
Bekende vrienden…
I
n het land der letteren maakte ik in die dagen onder meer kennis met het verpletterend mooie Wat overblijft van Ingrid Vander Veken. Literair kantwerk over afscheid en vergankelijkheid. Enkele maanden voordien had ik in ons aller veilige thuishaven, het Antwerps Vrijzinnig Trefpunt ‘Out of a Box’, al een lezing bijgewoond van de schrijfster waarin ze haar boek Zwijgen toelichtte. Fijnmazig autobiografisch proza over familiaal onverteerd oorlogsverleden en amoureuze geheimen. Hoog tijd dus om de schijnwerpers te richten op leven en werk van een van de grandes dames van de Nederlandstalige literatuurscène: Ingrid Vander Veken.
Rebelse doctor Juni 2020. Terwijl de coronamaatregelen dezer dagen enigszins versloffen, meld ik me in de Nieven Baa, zoals haar partner Paul de nieuwbouw noemt waarin hun prachtig appartement zich vierhoog bevindt. Er wordt ristretto en cake geserveerd op het inpandig terras, en Paul licht de positionering toe van hun nieuwe woonst in ‘De Duitse Hoek’, het stadsdeel Albertpark/Harmonie waar zich eind negentiende eeuw gegoede Duitse families vestigden à la Kreglinger, Fritz Mayer (van den Bergh), Nottebohm en de bloedverwanten van mijn helaas vergeten vakbroeder Albert Grisar. Van Duitschen bloed, jawel. Daarna ontspint zich op anderhalve meter
afstand een boeiend gesprek met mijn charmante en welbespraakte gastvrouw. Ingrid vertelt honderduit over haar jeugd en afkomst, over Franstalig onderwijs in Antwerpen, het Belpaire Instituut, haar gecultiveerde ouders. Geen enkel taboe of heilig huisje blijft onaangeroerd. Bovendien is haar openhartig relaas smaakvol gevuld met heerlijke Antwerpse citaten en anekdotes. Het gaat ook over haar studies rechten aan de Universiteit Gent. Want Ingrid Vander Veken is doctor in de Rechten. Dat moest zo van haar vader. Eerst een ernstig diploma. Maar dat was niet wat Ingrid wou. Ze wilde liever ‘decor- en kostuumontwerp’ studeren aan de Antwerpse Academie. Of iets doen met schrijven. Dat deed ze immers al als kind, verhaaltjes schrijven die ze zelf illustreerde, toneelstukjes maken die ze met vriendjes opvoerde. Creativiteit en verbeelding. En zo geschiedde. Ondanks de belofte van haar vader dat ze na haar rechtendiploma alsnog naar de Academie kon, zette de ouwe knakker haar zonder pardon op droog zaad toen bleek dat Ingrid niet het door hem uitgestippelde parcours zou volgen, maar wel het háre.
De nief gazet ‘Er is in die dagen in Antwerpen een stadskrant die De Nieuwe Gazet heet. Die heeft een van de beste culturele pagina’s van de Lage Landen, zegt Jeroen Brouwers.’ De tweeëntwintigjarige Ingrid
lonkt naar de journalistiek en klopt aan bij Johan Anthierens, de toenmalige hoofdredacteur van Mimo. Haar vlotte pen slaat aan en loodst haar verder doorheen freelance-opdrachten tot in het reportageteam van Het Rijk Der Vrouw. Daar krijgt ze na enige tijd evenwel het apezuur van de stiefmoederlijke redactionele behandeling van haar reportages ten voordele van recepten en breipatronen. Wegwezen dus. En naar De Nieuwe Gazet, destijds de krant met een fantastische, onder anderen door Jeroen Brouwers geprezen cultuurpagina. Bij De Nieuwe Gazet wordt haar vorserstalent en brede culturele interesse wel naar waarde geschat. Ingrid Vander Veken: ‘Mijn belangstelling ging altijd al uit naar cultuur. Dat had ik van thuis meegekregen, wij waren theaterbezoekers. Ik ben dan ook theaterrecensies gaan schrijven voor De Nieuwe Gazet.’ Ingrid schopt het bij De Nieuwe Gazet geruisloos tot redactiesecretaris. Zijdelings begint ze ook zelf theaterteksten te schrijven: over Anaïs Nin voor Studio Herman Teirlinck, over Erik Satie voor De Zwarte Komedie, over vrije radio’s voor het Jeugdtheater. Vrijwel tegelijkertijd neemt Ingrid een vliegende start als literair schrijfster. Uitgeversdochter Veerle Weverberg vraagt haar een bijdrage te leveren voor Vrouwentongen (Linkeroevers Uitgevers, 1988), een bundel verhalen van vrouwelijke auteurs als feministisch tegenboek op de bundel Mooie jonge goden (Kritak 1986), verza-
