*Tijdschrift_MSMD_2_2012 (origineel)
20-06-2012
09:03
Pagina 12
12
door Robert Kemper Alferink
Oude ansichtkaarten Souvenirs uit het verleden
Al eeuwenlang worden brieven verstuurd in enveloppen. Tegen het eind van de negentiende eeuw kwamen ook briefkaarten in gebruik. Al snel werden ze voorzien van illustraties. De ansichtkaart was geboren. Ze werden populair in een tijd waarin ook het toerisme zich begon te ontwikkelen. Die combinatie leidde tot een ware hausse aan stads- en dorpsgezichten, als groeten uit den vreemde. inds 1871 was het toegestaan om briefkaarten, gelinieerde stukken verstevigd papier van circa 14 x 9 centimeter, te versturen. Ze werden uitgegeven door de PTT en waren standaard voorgefrankeerd, maar nog niet voorzien van illustraties. De Amsterdamse Kantoorboekhandel Koster had in 1873 de primeur met de uitgave van voorgedrukte kaarten met korte rijmpjes; tien jaar later begon Koster ook als eerste met het afdrukken van illustraties. Mogelijk had hij dit idee opgedaan bij de boekdrukker August Schwartz uit het Duitse Oldenburg, die tijdens de Frans-Duitse oorlog (1870-1871) briefkaarten opsierde met een kanonnier in actie. Ongeveer gelijktijdig begon een andere August Schwartz, een steendrukker uit Assmannhausen, ‘ansichten’ van Rijngezichten op briefkaarten te plakken. Het Duitse leenwoord ansicht geeft in feite de betekenis weer van de geïllustreerde kaarten, als souvenirs uit een andere wereld. Ze geven een beeld van een vakantieervaring: bezienswaardigheden, bijzondere gebouwen en excentrieke kenmerken van een dorp, een stad of een bepaalde streek.
S
Explosieve groei De monopoliepositie van de Nederlandse PTT op het uitgeven van briefkaarten werd opgeheven per 1 april 1892. Sindsdien mocht iedereen briefkaarten of ansichtkaarten uitgeven, mits deze voldeden aan bepaalde afmetingen en kwaliteitseisen voor het gebruikte papier. Aangezien op de adreszijde van de briefkaart geen boodschappen geschreven mochten worden, werd daarvoor op de beeldzijde ruimte vrij gehouden. Het aantal uitgevers van ansichtkaarten groeide explosief. Een deel van hen legde zich toe op de plaatselijke of regionale markt. Er waren echter ook uitgevers die
