Hoogtelijn 2 / 2022 by Koninklijke NKBV

WWW.NKBV.NL | APRIL 2022 | NR 2

BERGSPORTMAGAZINE VAN DE KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING

Balkan FASCINERENDE REGIO

PEAKS OF THE BALKANS Door de bergen van drie landen

INTERVIEW SORAYA SCHULTZ Balanceren op een lijntje in de lucht

ICONEN VAN EUROPA

Het mysterie van Gentleman Jack

BEN JE NKBV-LID, DAN PROFITEER JE ALS BEVER BUITENVRIEND VAN STANDAARD 10% KORTING* BIJ BEVER REGISTREER JE DAAROM NÚ ALS NKBV-LID BIJ BEVER EN MELD JE AAN ALS BEVER BUITENVRIEND

* De korting is alleen van toepassing op de standaard verkoopprijs van Bever. De 10% korting geldt niet in combinatie met andere kortingsacties/kortingspassen, op tijdelijke aanbiedingen, in combinatie met set aanbiedingen/buy&get en niet op boeken, kaarten, tickets, elektronica (waaronder GPS, GoPro, horloges, Drone ect.), de exclusieve The North Face Summit serie en Hilleberg.

inhoud

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl, hoogtelijn.nl, twitter.com/nkbv en op facebook.com/de.nkbv.

ACTUEEL 08 Op de Hoogte 88 Gespot

NKBV 07 Voorwoord Joachim Driessen 78 NKBV voor jou

THEMA 16 18 24 30 37 38 44 50 52 56

Pareltjes van de Balkan De Via Egnatia: oude handelsroute Peaks of the Balkans Karawanken en Julianatrail in Slovenië Een bijzondere klimhal Albanees klimparadijs Rhopoden Bulgarije Sloveense klimgeschiedenis Natuurpark Tara in Servië Langs Griekse berggebieden

KLIMMEN 37 Klimhal van Domen Škofic 38 Onbekende klimgebieden in Albanië

PARELTJES VAN DE BALKAN

De Balkan is een fascinerende regio maar nog niet zo heel bekend bij veel bergliefhebbers. In deze Hoogtelijn enkele pareltjes: de Rhodopen in Bulgarije, de Via Egnatia, het groene Slovenië, historische grond in Servië, Albanië met onbekende klimgebieden. En met de drielandentocht Peaks of the Balkans.

50 Imposante geschiedenis Sloveense klimmers

80 Klimmen bij de buren: Beez en Dave

84 Iconen van Europa: Vignemale

WANDELEN 18 Via Egnatia, zoals de Romeinen 24 Drielandentocht:

ALBANIË Onbekend klimparadijs

Peaks of the Balkans

30 Slovenië, een groene oase 44 Flora en fauna in 52 56 70 72

KLIMHAL

Bulgaarse Rhodopen Servië: Natuurpark Tara Zes berggebieden in Griekenland Naar een hut: de Olpererhütte Het water van Gastein

Domen Škofic

EN VERDER 14 Depot: tegeltaal 62 Interview: Soraya Schultz 77 Mijn verhaal: een eigen huttenboek 83 In vogelvlucht 90 Vooruitblik

4 | HOOGTELIJN 2-2022

SLOVENIË

Groene oase

Vrijheid is een van de woorden die voor velen synoniem is met het beleven van de bergwereld. Weg van de drukte, van alles dat moet, van afspraken en regels. Vrij zijn, doen wat je zelf wilt, in een omgeving waar de elementen bepalen hoe je er leeft.

stand

Vrijheid

Vrijheid is wat de klimmende hippies in Yosemite predikten, waar de gebroeders Huber om smeekten in de periode dat corona veel beperkingen oplegde, zelfs in de bergen.

Vrijheid zochten de Poolse klimlegendes in een tijd dat het IJzeren Gordijn beperkingen oplegde. De Polen bleken onverschrokken klimmers en ontsnapten door hun prestaties aan de strenge regels thuis.

MARKT & MATERIAAL

Trainen om een klimbeest te worden

IN VOGELVLUCHT

Nieuwe rubriek

VIGNEMALE

Een bijzonder verhaal

Vrijheid is wat Joegoslaven en met name de Slovenen zochten. Zij hadden al snel gezien dat sportprestaties leidden tot meer mogelijkheden. Zij maakten veel opmerkelijke beklimmingen. De overheid beloonde dat door de klimmers in dienst te nemen en ze zo betaald hun trainingen en expedities te laten uitvoeren. Vrijheid werd nogal verschillend geïnterpreteerd in het Joegoslavië na de dood van Tito. Het leidde tot een oorlog die het land verder verdeelde. Klimmers werden opeens gidsen voor hun strijdmakkers in de bergen. De Slovenen waren snel klaar met de burgeroorlog. Het land werd zelfstandig en de bergsporters gingen door met het klimmen van uitdagende nieuwe wanden en routes (pagina 50). Vrijheid is ver te zoeken in Oekraïne waar Rusland besloot op meedogenloze manier een einde te maken aan de eigen koers van het land dat volgens hen uit de pas loopt. Felle protesten en sancties volgden, ook in de klimsport. Wedstrijden zijn geschrapt, klimmers en officials uit Rusland en Belarus zijn uitgesloten. De NKBV steunt deze acties. De Elbrus, de hoogste berg van Europa in het Russische deel van de Kaukasus en één van de Seven Summits, stond voor dit jaar op het verlanglijstje van veel klimmers. Maar klimmen en sporten in een land dat het bestaan van anderen zo ongekend en nietsontziend schoffeert past niet bij wat zoveel mensen juist zoeken in de bergen: vrijheid.

Peter Daalder

Hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl

INTERVIEW

Highliner Soraya Schultz

Op de cover: De Teth-vallei in Noord-Albanië, waar de roman De herberg met het hoefijzer van A. den Doolaard zich afspeelt, is altijd een katholieke enclave gebleven. De Turken hebben het gebied niet kunnen islamiseren, omdat ze de moeilijk bereikbare vallei nooit bezet hebben. Coverfoto: Lex van den Bosch

HOOGTELIJN 2-2022 |

# Feel TheLove

The Destination’s wide network of trails opens up the whole alpine diversity. meine-berge.ch/en/hiking/

Joachim

Samen doen Waarom moeilijk doen, als het samen kan? Dit is een van de mooie wijsheden van Loesje die heel erg slaat op de positie van de NKBV. We hebben geen eigen bergen om in te wandelen, geen rotsen om op te klimmen, we hebben zelfs geen eigen indoor klimhallen. We hebben niets. Of toch wel, in ieder geval 65.000 actieve leden met passie voor de bergen klimsport.

eel veel van wat wij als bestuur en organisatie doen is dus ‘noodgedwongen’ gericht op samenwerken. Met onze zusterverenigingen in de landen die wél bergen hebben. Bijvoorbeeld door jaarlijks zo’n 450.000 euro bij te dragen aan het verbeteren en het onderhouden van hutten en paden. En met de klimjaarkaartregeling en ‘kuisweekeinden’ helpen we de Belgische klimrotsen intact te houden en uit te breiden. De NKBV heeft geen keus, we moeten het wel samen doen. In Nederland hebben we er bewust voor gekozen om geen eigen klimhallen te bouwen. We hebben wel een paar pareltjes van regiolocaties zoals de Fliegerhorst in Venlo en het boulderhonk in Amsterdam. Anders dan onze buurlanden willen we geen eigen klimhallen exploiteren. Gelukkig zijn er in Nederland voldoende enthousiaste klimmers die klimhallen bouwen, waarvan onze leden profiteren. Afgelopen jaren hebben we sterk ingezet op een goede samenwerking met de hallen. Gezamenlijke projecten in het kader van veiligheid en klimvaardigheidsbewijzen zijn goede voorbeelden.

We zijn ook altijd bereid hallen te helpen met bijvoorbeeld aanbevelingen aan een gemeente, maar niet met giften of leningen. We betalen voor de diensten die we afnemen bij de hallen; van abonnementen tot regiodagen en wedstrijden. Het blijft voor de NKBV een dunne lijn tussen hallen helpen en buiten het concurrentieveld blijven. Voor onze leden geldt dat iedere hal een uitbreiding is van de mogelijkheid om te klimmen en dat is dus goed. Daar zijn we als NKBV voor. De klimsport groeit sterk in Nederland en wij verwachten dat de groei er nog lang niet uit is. Recent heeft het Internationaal Olympisch Comité het sportklimmen definitief olympisch gemaakt na de succesvolle ouverture in Tokio. Laten we daarom vooral met z’n allen werken aan meer en betere locaties in Nederland. Iedereen die Netflix inruilt voor een paar uur klimmen per week is winst voor de sport en voor Nederland. Laten we het vooral samen doen.

Joachim Driessen,

Duurzaamheid De NKBV streeft naar een duurzame relatie met haar leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn wordt verpakt in composteerbare biofolie en gedrukt op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% gerecycled papier. We schenken duurzame koffie van Brandmeester en hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag. We promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergsportbestemmingen. Als je toch met de auto of het vliegtuig reist, kun je overwegen om je CO2-uitstoot te compenseren. Dit kan eenvoudig via greenseat.nl.

Beter de bergen in met de NKBV NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.

Opzeggen lidmaatschap

Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op MijnNKBV.nl. Je ontvangt dan per e-mail een bevestiging van je opzegging. Na 1 november wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Kijk voor meer informatie over het lidmaatschap op nkbv.nl. Partners van de NKBV

voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06

HOOGTELIJN 2-2022 |

De 100% Women Peak Challenge van 2021 is geslaagd. Meer dan 700 vrouwen uit 20 landen beklommen afgelopen zomer alle 48 vierduizenders van Zwitserland en plaatsten daarvan summit selfies op peakchallenge.myswitzerland. com. Hoogtelijnredacteur Rinske Brand was een van hen. Haar verhaal over de beklimming van de Weissmies staat in Hoogtelijn 1 van dit jaar. Toine Heijmans heeft met zijn roman ‘Zuurstofschuld’ de Nederlandse Boekhandelsprijs 2022 gewonnen. Daarmee is het het mooiste oorspronkelijk Nederlandse boek van 2021 dat volgens de boekverkopers een groter publiek verdient. Zuurstofschuld gaat over de vriendschap tussen twee klimmers. Berggids Boris Textor en begeleider van de Expeditie Academie Niek de Jonge gaan deze zomer alle 82 vierduizenders in de Alpen beklimmen. Ze beginnen in juni en verwachten hun tour in september af te ronden. Ze hebben hun project Gouden Bergen genoemd en zijn te vinden op #82vierduizendersnl. In Hoogtelijn 1 van 2022 staat een bericht over de nieuwe lichting IML’s. Daarin is een naam verbasterd. Er staat Matthieu van Rijwijk, maar de juiste naam van de nieuwe IML is Matthieu Veldhuis. De Österreichischer Alpenverein ÖAV meldt een groei van 48.000 leden in 2021 oftewel 8%. De vereniging telt daarmee nu 649.436 leden. De groei komt grotendeels door een Sportbonus die het Bondsministerie uitloofde. De ÖAV meldt ook een record-lidmaatschap: de 101-jarige Gertrude Gostner is vijfennegentig jaar ÖAV-lid. De Sloveense klimster Janja Garnbret, meervoudig wereldkampioen en Olympisch kampioen 2021, is officieel ambassadeur geworden voor de promotie van het toerisme in Slovenië.

8 | HOOGTELIJN 2-2022

Ragna Debats heeft begin maart de TransGranCanaria Classic gewonnen, een trailrun over 126 kilometer en 6919D+, in 16 uur en een paar seconden. Overall werd ze veertiende. Vorig jaar nam ze voor de eerste keer aan deze race deel en moest ze opgeven door onderkoeling. Ook deze keer waren de omstandigheden slecht. Ragna: “We liepen in de zwaarste weersomstandigheden waarin ik ooit heb gelopen. Het regende de hele nacht non-stop, het was op veel plaatsen 0 tot 2°C en er stond een sterke horizontale wind. Je moest moeite doen om niet onderuit te gaan. Alleen het laatste deel was zonnig. Gelukkig wist ik positief te blijven. Samen met mijn team waren we superieur aan de omstandigheden en kon ik de strijd omzetten in een overwinning.” Ragna’s volgende wedstrijd is de 100 Miles of Istria, begin april.

Foto Roberto Torices

De Zwitserse alpenclub SAC-CAS wil dat in 2030 de helft van hun beheerde hutten klimaatneutraal wordt geëxploiteerd. Dat is een belangrijke stap in het streven van de SAC om in 2040 een ‘klimaatneutraal bergsportaanbod’ te bieden. Voor de Zwitsers betekent dat een rekenmodel waarbij nul CO2 wordt uitgestoten, terwijl onder meer de reizen van Zwitserse internationale wedstrijdsporters wel worden meegerekend.

Ragna Debats wint TransGran Canaria Classic

Roeland van Oss’ klimaattour: fietsers gezocht Op 1 juni start Roeland van Oss zijn Climbing4Climate-tour: een klimaatneutrale ronde over de 82 alpen van 4000 meter en hoger. Met zijn tour vestigt Roeland de aandacht op het klimaatprobleem. Voor een paar langere verplaatsingen per racefiets zoekt Roeland nog mensen die met hem mee willen fietsen. Het gaat om de verplaatsing van Morteratsch naar Fiesch

Foto Marjolein Hartwigsen

Onder redactie van Rien Jans

op de hoogte

Heb je nieuws voor Op de Hoogte, mail het naar hoogtelijn@nkbv.nl. Meer bergnieuws vind je op nkbv.nl, of volg ons op Facebook en Twitter.

(Wallis) over 250 kilometer in één dag, gepland na de eerste beklimming, die van de Piz Bernina. Dat is in de eerste week van juni. De exacte data zijn onder voorbehoud omdat de voortgang van de tour afhangt van het weer. Ook op dag 45 en dag 46 in de tour staan verplaatsingen per fiets op het programma, waarvoor Roeland nog meefietsers zoekt. Zowel dag 45 als dag 46 is 120 kilometer fietsen, voor de overbrugging van Courmayeur naar de laatste berg, de Barre des Écrins in de Franse alpen. In het snelste schema zou dat eind juli kunnen zijn. Roeland’s tour is te volgen op nkbv.nl/c4c.

Heb je opmerkelijk expeditienieuws? Stuur een mail naar ceat@nkbv.nl.

“Kwesties” aan Chinees-Nepalese grens Er is onduidelijkheid over de grens tussen Nepal en China in het district Humla, in het uiterste noordwesten van Nepal. De kwestie dateert al uit de zomer van 2021, maar kwam pas in maart dit jaar in de publiciteit. Vanuit Humla trekken toeristen en pelgrims over de grens naar de heilige berg Kailash (6638 meter), die in het door China bezette Tibet ligt. China zou volgens Nepal op Nepalees grondgebied bezig zijn geweest met de aanleg van een weg, een kanaal en het plaatsen van een hoog hek bij een grenspaal. Nepal en China hebben een gezamenlijk grensinspectieteam, dat voor het laatst in actie kwam voor de hernieuwde hoogtebepa-

ling van Mount Everest in 2020. Nepal hoopt met nieuwe inspecties door dit team alle onduidelijkheid rond de grens te kunnen wegnemen. Trekkings rond de Kailash zijn redelijk populair. De berg beklimmen is streng verboden. Vooralsnog zijn er alleen berichten dat de Chinezen het grensverkeer voor de plaatselijke bevolking bemoeilijkten, over problemen voor toeristen wordt niets gemeld. Vanuit Tibet is de Kailash tegenwoordig zeer goed bereikbaar over een nieuwe weg vanuit Lhasa.

Er zijn in Oostenrijk in 2021 minder bergongelukken geteld dan in de voorgaande tien jaren. Dat komt vooral door de coronamaatregelen. De cijfers worden bijgehouden door het Österreichisches Kuratorium für Alpine Sicherheit ÖKAS. In tegenstelling tot die daling trokken in de zomer juist meer mensen dan voorheen de bergen in. De aantallen deelnemers in de ‘zomerdisciplines’ bergwandelen en (E-)mountainbiken groeien sinds corona (2020) sterk. De meeste ongelukken komen voor bij het bergwandelen/beklimmen (34%), pisteskiën (17%) en mountainbiken (14%).

Foto alpenverein

Westdal van de volledig met sneeuw bedekte Kailash (rechts).

Foto Myra de Rooy

Minder bergongevallen in Oostenrijk

Veiligheid is ook: goed oriënteren.

Illustratie Toon Hezemans

Een stoere, winterse noordwand hebben we in gedachten. Om er ’s ochtends in alle vroegte te kunnen zijn, overnachten we in een almhutje aan de voet van de wand. De lawinescheppen zijn hard nodig om de ingesneeuwde hut binnen te komen. Na een half uur vermoeiend graven, hebben we de deur eindelijk vrij kunnen maken. Bij een hoog oplaaiend houtvuur dampt het zweet uit de kleren en ontdooien onze voeten. In de pan boven het vuur smelt de sneeuw. Zo hebben we voldoende water voor allerlei warm lekkers. ‘Wat wil je?’ vraag ik aan mijn maatje, ‘Thee, koffie, choco?’ Er blijkt echter nog een vierde optie. Nadat de vorige en laatste bezoekers van het hutje naar het dal vertrokken, veranderde het kookpannetje kennelijk in een dodelijke muizenval. In de dampende sneeuw trekken de magere knaagdierenlijkjes nu tot heuse muizenbouillon. [Frank Husslage]

en Passant

Thee, koffie, choco?

Heb je ook een leuk bergverhaal meegemaakt? Mail je anekdote van 120 woorden naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. En Passant.

HOOGTELIJN 2-2022 |

vervolgstap naar het boulderen. Dat gebeurt doorgaans in haar Rotterdamse thuishavens Monk en de Klimmuur. Voor september heeft Marjolein een C1-cursus in haar agenda staan. In de vrije tijd die overblijft bezoekt ze graag musea en tekent ze.

First female ascent Phantom Direct Line van den Berg heeft eind januari met de Britse Fay Manners als eerste vrouwenteam en het vijfde team in totaal, de Phantom Direct (ED, WI5+/M4+) geklommen op de zuidwand van de Grandes Jorasses. De 1400 meter route staat bekend als de langste ijsroute in het Mont Blanc-massief. Hij werd geopend in 1985 en pas voor het eerst herhaald in 2020. Line en May klommen de route in een opmerkelijke single push vanuit de vallei. Hoewel ze veel tijd verloren bij de randspleet door inconsistente sneeuw, besloot het team bij het ‘point of no return’ door te gaan voor het avontuur. Om middernacht stonden ze op de top, na genadeloze wind, kou en vermoeidheid te hebben doorstaan. Dertig uur na vertrek bereikten ze de Rifugio Boccalatte. Line en Fay hebben elkaar gevonden door hun gezamenlijke behoefte aan meer vrouwelijke klimpartners en klommen afgelopen zomer ook al de Peuterey Integrale.

Passy is Alpenstad van het Jaar 2022

Klimmekka Spookslot Efteling gesloopt

Het Franse stadje Passy (11.300 inwoners) in de Haute Savoie is verkozen tot Alpenstad van het jaar 2022. Passy ligt op zo’n 700 meter hoogte op het plateau d’Assy en heeft uitzicht op het Mont-Blancmassief. Het stadje ontwikkelde zich een eeuw geleden tot belangrijk kuuroord. Met deze verkiezing wordt Passy beloond voor zijn duurzame ontwikkeling, ook op het gebied van duurzaam toerisme. Passy kent een jaarlijks bergboekenfestival: de Salon International du Livre de Montagne de Passy, dit jaar te houden in augustus.

De Efteling wil het Spookslot gaan slopen. De attractie opende in 1978 en direct vanaf de opening werd het slot voor veel leden van de Nederlandse Bergsport Vereniging NBV ook een prachtige gelegenheid om te klimmen, want klimhallen bestonden in die tijd nog niet. Het slot mocht worden behaakt en op rustige momenten worden beklommen. De toren is twinitg meter hoog, maar zowel slot als toren was populair bij klimmers. Harry Brands was lange tijd klimcommissaris in de NBV-regio Breda en weet dat er zeker tien behaakte routes op het slot zijn uitgezet, die

10 | HOOGTELIJN 2-2022

konden worden gecombineerd. Op rustige avonden konden er zomaar groepen van meer dan twintig klimmers aan het klimmen zijn. Begin jaren negentig eindigde de klimtraditie, maar de haken en grepen zitten nog steeds in de muren. Het Brabants Dagblad van 7 april 1978. Foto Harry Brands

In 2021 op de Schluchtensteig.

Foto Jafeth van der Wagt

Marjolein Wols (27) wordt per 1 mei de nieuwe eindredacteur van Hoogtelijn. Naast vier dagen eindredactie voor het blad gaat ze een dag per week besteden aan het coördineren van de content van alle NKBV-kanalen. Marjolein studeerde Nederlandse taal en cultuur aan de Universiteit van Utrecht en behaalde haar master Neerlandistiek (redacteur/editor) aan de Universiteit van Amsterdam. Momenteel werkt ze voor de bibliotheek in haar woonplaats Capelle aan den IJssel. Als onderwijsspecialist ontwikkelt ze daar lesmateriaal voor het basisonderwijs. Eerder deed ze dat ook voor een uitgeverij. Zo’n zes jaar geleden startte Marjolein haar klimcarrière in de hal met topropen. Een klimvriendin met hoogtevrees zorgde voor een

Foto Line van den Berg

Nieuwe eindredacteur Hoogtelijn

Foto Alpenstaedte - B. Brassoud

op de hoogte

Fay Manners in één van de crux pitches in het eerste deel van de route.

SPORTKLIMNIEUWS Onder redactie van Eva van Wijck

Boulder 3 Jeugd en Senioren boulderhallen hadden de fitte deelnemers duidelijk goed gedaan en na een spannende finale gingen Lisa Klem en Mark Brand er met de winst vandoor. Wie gaat er tijdens Boulder 4 met goud vandoor? En wie plaatst zich voor het NK Boulder? Dat zie je tijdens Boulder 4 op 17 april bij Boulderhal de Campus in Den Haag.

Foto Sytse van Slooten

Na een maandenlange radiostilte was het in het eerste en tweede weekend van maart eindelijk weer zover: de nationale boulderwedstrijden! Het hervatte seizoen trapte het eerste weekend van maart af met Jeugd Boulder CDE in Rotterdam en Jeugd Boulder JAB in Arnhem. Een week later vond in Zuidhaven Boulder 3 plaats. De heropende

Armen Shamelian

Uitdagende puzzels op jouw niveau tijdens de Series

Sabina van Essen

Wil jij graag wedstrijdervaring opdoen en jezelf meten aan andere klimmers met hetzelfde klimniveau? Dan zijn de Series wat voor jou. Klimmers met niveau’s tussen de 4a en 7a gaan de strijd met elkaar aan tijdens regionale boulderen leadwedstrijden. Schrijf je in voor een wedstrijd bij jou in de buurt via was2.shiftf5.nl/competitions/regional. Zijn er in jouw regio nog geen wedstrijden? Vraag aan jouw hal wat de planning is. Meer info nkbv.nl/sport/wedstrijden/de-series.html

Als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne hebben de International Federation of Sport Climbing (IFSC) en de Union Internationale des Associations d’Alpinisme (UIAA) de geplande wedstrijden in Rusland geannuleerd of verplaatst. Zo zijn de Boulder en Speed

Worldcups in Moskou van begin april geannuleerd, evenals de European cup Lead en Speed van begin juni. Tevens zijn alle Russische en Belarussische deelnemers uitgesloten van alle IFSC- en UIAAcompetities. De IFSC- en UIAA-officials zijn ook tot nader order geschorst.

Foto Anouk Boonstra

Boschman technisch directeur NKBV Dick Boschman (47) is sinds 1 maart technisch directeur van de NKBV. Hij gaat verder bouwen aan de topsportcultuur, het talentontwikkelingsprogramma en het NKBV Topsportplan op het gebied van sportklimmen. Boschman komt uit de schietsport en was luchtgeweerschutter op de Olympische Spelen. Hij is de afgelopen tien jaar actief als sportmanager talent en topsportbegeleiding. De doelstelling van de NKBV is om sportklimmers klaar te stomen voor de Olympische Spelen van 2024 in Parijs en 2028 in Los Angeles.

Partners van het Nederlands Team Sportklimmen

Foto Sytse van Slooten

Wedstrijden afgelast

Voorbereidingen wedstrijdseizoen Nederlands team Deze maand gaat het nieuwe internationale wedstrijdseizoen weer van start als eerst met de World Cup Boulder op 8, 9 en 10 april. Don van Laere en Mark Brand laten dit weekend zien wat zij in hun mars hebben en of die trainingen van de afgelopen tijd zijn vruchten hebben afgeworpen. In hetzelfde weekend trapt ook het Europese Youth Cup in Chambrey af. Noor de Witte, Sabina van Essen, Lisa Klem, Anya van Essen en Paul Brand staan in de startblokken om te laten zien wat zij de afgelopen periode hebben geleerd.

Partners nationale wedstrijden

HOOGTELIJN 2-2022 |

Frauen am Berg ‘Frauen am Berg’ en het parallelle ‘Buro voor Herinneringen en Gevonden Voorwerpen’ wil het museum het scheve beeld helpen bijstellen. Nog te zien tot oktober 2023. Digitaal op e-fundbuero.ch/de/fb2/

Foto Hanni Bernhard

Het ‘Buro voor Herinneringen en Gevonden Voorwerpen’ is zowel een fysiek als digitaal onderdeel van de expositie ‘Frauen am Berg’ in het Alpines Museum der Schweiz in Bern. Vrouwen kunnen in het digitale deel foto’s uploaden van hun beklimmingen of van objecten die bijdroegen aan hun bergverhalen. Vrouwen trokken altijd al net zo begeesterd, virtuoos en onverschrokken de bergen in als mannen, stellen de samenstellers van de expositie, maar dat werd lange tijd niet gedocumenteerd. Sterker nog, de Zwitserse AlpenClub SAC sloot in 1907 vrouwen expliciet uit als lid. Als reactie daarop stichtte een aantal Geneefse vrouwen in 1918 de Schweizer Frauen Alpen Club (SFAC), die pas na ruim 60 jaar weer kon fuseren met de SAC. Met de expositie

Foto Alpines Museum der Schweiz

op de hoogte

Heb je opmerkelijk expeditienieuws? Stuur een mail naar ceat@nkbv.nl.

Het Buro voor gevonden voorwerpen.

...door MFS® MFS Vakuum® technologie. De nieuwe definitie van pasvorm. Door de temperatuur van het lichaam vormt het het MFS®® Vakuum® schuim zich optimaal naar de vorm van de voet. Om een perfecte pasvorm te bereiken is het speciale PU-schuim tot in het tenengebied van de schoenen verwerkt. De Meindl Multigrip® rubber profielzool met PU tussenzool zorgt voor maximale demping en een perfecte grip.

12 | HOOGTELIJN 2-2022

Klimsters van de SFAC Winterthur op de Jaegihorn, 1954.

VRAAG & ANTWOORD

Grensverleggers in heden, verleden en toekomst Eind 2022 lanceert de NKBV, ter gelegenheid van het 120-jarig bestaan, een digitaal platform over de geschiedenis van de Nederlandse bergsport. Het bestaat uit drie delen: een interactieve, doorzoekbare database met honderden aansprekende Nederlandse expedities, een selectie significante alpiene beklimmingen uit de afgelopen 120 jaar en een deel met verhalen over grensverleggende expedities en klimmers. Noor van der Veen en Bas Visscher zijn de auteurs en leggen uit.

Bas Visscher

Foto Bas Visscher

Digitaal historisch archief en platform vol verhalen

Noor van der Veen

Tekst Rien Jans

Vanwaar dit idee? Noor: “Wij zijn allebei fanatiek expeditieklimmer en historicus. Bas is alpien instructeur en coach bij de Expeditie Academie en ik neem deel aan Expeditie Academie 3. We misten een centrale plek waar de geschiedenis van de Nederlandse bergsport is terug te vinden. Een plek zoals de Amerikanen bijvoorbeeld op de website van het American Alpine Journal wel hebben. Dat hebben we besproken met de NKBV. De NKBV ziet het belang van zo’n Nederlands platform gelukkig ook en maakt dit nu mogelijk.”

Foto Robert Eckhardt

Aan welke vraag willen jullie voldoen? Bas: “Alpinisten zijn altijd bezig letterlijk en figuurlijk hun grenzen te verleggen en dus ook bezig met research. Ze scannen de wereld-

kaart op zoek naar uitdagingen. Daarnaast kun je vraag ook creëren. De geschiedenis van de Nederlandse bergsport verdient een mooi podium. Er bestaat een lijst van alle Nederlandse expedities tot 2002, die staat achterin het boek Bergland: een Eeuw Nederlands Alpinisme van Charles Dufour en Robert Weijdert en is opgesteld door Herman Plugge. Dat boek is uit 2002 dus al 20 jaar oud. De lijst van Herman gaan we aanvullen met de laatste 20 jaar, maar die moet ook meer tot leven komen. Dat doen we door er foto’s en filmbeelden aan toe te voegen. En je moet er goed in kunnen zoeken. Daarvoor laten we een zoekmachine bouwen, en zorgen we ervoor dat de expedities op een interactieve wereldkaart en in een tijdlijn terug te vinden zijn.”

Een klassieke expeditiefoto van het Rakaposhi-team in Kamp 1 (4800 meter), 29 juli 1986. V.l.n.r.: Rudolf de Koning, Robert Eckhardt, Ton van den Boogaard, Mathieu van Rijswick en Dries Nijsen.

Wat moeten we ons bij het platform Grensverleggers voorstellen? Noor: “Naast een database willen we expliciet ook de verhalen erachter vertellen. Daarvoor krijgt het platform een feature met levendige verhalen, over expedities, maar ook vooral over de mensen en de historische ontwikkeling erachter. De verhalen zijn multimediaal. Als je iets aanklikt opent het full-screen, met filmbeelden en geluid. Elk onderwerp is een ervaring en daarmee willen we de jonge generatie aanspreken. We verwachten ook een breder publiek dan alleen NKBV-leden. Mensen die nu bijvoorbeeld geïnspireerd raken door The Alpinist moeten Nederlandse expedities kunnen opzoeken en dan op dit platform terecht komen. Het doel is om de liefde voor de bergsport door te geven. Tot een mooie bergwandeling inspireren is ook mooi toch?” Wat kunnen jullie gebruiken? Bas: “We richten ons op grensverleggende beklimmingen uit de Nederlandse bergsport -vandaar ook de naam. Avontuur en commitment zijn misschien nog wel belangrijker dan de technische moeilijkheidsgraad. Al het materiaal is welkom: foto’s, dia’s, filmpjes, tochtverslagen, brieven van je geliefde die op expeditie was, gebruiksvoorwerpen, maar ook de informatie die je nog in je geheugen hebt. En niet uitsluitend van expedities, maar ook van belangrijke alpiene beklimmingen. De eerste Nederlandse beklimming van de Eiger noordwand, dat soort mijlpalen komen er ook in. Aarzel niet om contact op te nemen, ook als je twijfelt. In overleg digitaliseren we alles en zetten het op Grensverleggers.” Contact: grensverleggers@nkbv.info Meer info: nkbv.nl/grensverleggers

HOOGTELIJN 2-2022 |

DEPOT

Kort en bondig, in Delfts blauw

TEGELTAAL

Wie kent ze niet, een levenswijsheid in een paar woorden op een tegeltje. Delfts blauw liefst. Een korte, bondige uitspraak, vaak grappig bedoeld. Paradoxaal of absurd. Loesje is er een meester in. Ogenschijnlijk onnozele spreuken of open deuren kunnen een mens toch verrijken. Inspiratie, door wie ook opgewekt, leidt tot extra aandacht voor schoonheid, creativiteit, optimisme, zelfwaardering en vertrouwen in je eigen vaardigheden, aldus Psychologie Magazine. Dat spreken we maar niet tegen. Ook de bergen klimwereld heeft zo zijn eigen tegeltaal.

He� voordee� va� ee� da� i� da� er twe� pieke� naas� ligge�. (Omdenke�)

Tekst Peter Daalder Beeld Toon Hezemans

J� moe� door he� da� voor j� d� ber� op ka�.

Mense� struikele� nie� over berge�, allee� over molshope�.

Al� j� blare� op j� voete� heb�, ka� j� altĳ� no� op j� tan�vlee� lope�.

(Con�ciu�)

Degen� di� wandel� vertraag� d� tĳ� - e� keer� oo� teru� i� d� tĳ�.

Gee� enke� sneeuwvlokj� voel� zic� verantwoordelĳ� voor d� lawin�.

(Kester Frerik�)

(Voltair�)

Ee� goed� klimmer i� ee� levend� klimmer.

Ma� geh� nich� nac� de� Kletter� eine� Kaﬀe� trinke�, sonder� Kaﬀeetrinke� is� Tei� de� Klettern�.

14 | HOOGTELIJN 2-2022

Al� j� ui� d� pa� loop� maa� j� he� mooist� ritm�. (Loesj�)

(Wolfgan� Güllic�)

Al� he� moeilĳ� word�, eve� o� he� hoekj� kĳke�.

Iederee� zo� ooi� een� ee� schip over ee� ber� moete� tille�. (Werner He�o�)

He� voordee� va� eenvingerpocket� i� da� all� ander� vinger� nie� belas� worde�.

J� ben� nie� i� d� berge�. D� berge� zĳ� i� jo�. (Joh� Muir)

D� best� klimmer i� degen� di� he� meest� pl�ier hee�.

Ee� schip op ee� ber� i� ee� bake� i� ze�.

Qu� magi� n�u� ho� brevior line�. (Ho� meer knope� ho� korter he� touw.) (S.V.A.C. Yet�, Del�)

He� i� nie� d� ber� di� w� overwinne�, maar on�elf.

(Sir Edmun� Hillar�)

Pai� i� weaknes� leavin� th� bod�. (Chest� Puller)

Tegeltje, tegeltje aan de wand

Hangt er bij jou ook een inspirerende wijsheid aan de muur? Deel hem. Maak een foto en tag de NKBV op je social media! @_nkbv en de.nkbv.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Het Prokletije Nationaal Park in Montenegro op de grens met Albanië.

Foto Bruno Rijsman

16 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

THEMA: BALKAN

Fascinerende regio

Wat de Balkan precies is, hangt af aan wie je het vraagt. Het is een gecompliceerd gebied met een rijke, maar bewogen geschiedenis. De een legt de Balkan uit met geografie als leidraad, de ander kiest voor een demografische indeling. En een derde kiest voor een culturele insteek. De Balkan heeft een beetje een negatieve klank, zeker bij een aantal landen in het gebied zelf. Het was lang een kruitvat. Een deel hoorde ooit toe aan het Ottomaanse Rijk, een ander deel was onderdeel van het Oostenrijks-Habsburgse keizerrijk. In 1912 en 1913 had de regio te lijden van de Eerste en Tweede Balkanoorlog. Niet veel later begon de Eerste Wereldoorlog er. Na de dood van maarschalk Tito in 1980 viel Joegoslavië volledig uiteen waarna een veelheid van conflicten leidde tot jarenlange strijd. De etnische en religieuze verschillen zijn groot op de Balkan, vreedzaam en tolerant samenleven is niet voor iedereen een optie. Het woord Balkan heeft het goed en het kwaad in zich; het is een samenvoeging van de Ottomaanse woorden bal (honing) en kan (bloed). De Balkan is nog niet zo heel bekend bij veel bergliefhebbers. Voor deze Hoogtelijn maakten we wandelen klimtochten in deze fascinerende regio.

18 Via Egnatia 24 Peaks of the Balkans 30 Karawanken en Julianatrail 37 38 44 50 52 56

in Slovenië Klimhal van Domen Škofic Klimmen in Albanië Rhodope Bulgarije Sloveens topalpinisme Wandeltocht in Tara, Servië Menalontrail Griekenland

Tekst Peter Daalder Beeld Bruno Rijsman

HOOGTELIJN 2-2022 |

Van Albanië naar Istanbul

Via Egnatia: in de voetsporen van de Romeinen 18 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

Van het oorspronkelijke Romeinse plaveisel zijn nog maar enkele honderden meters te zien. Maar de Via Egnatia laat de wandelaar vooral ook kennismaken met gastvrijheid en het moderne leven van de Balkan.

Een stukje oplopen met Eugene Begu en zijn gevolg tussen Mirakë en Dardhë, Albanië.

Tekst Manon Stravens Beeld Rafi Israel

“D

e mensen hebben eigenlijk wel wat anders aan hun hoofd dan zich druk te maken om deze weg.” Missionaris Eugene Begu (Geni) loopt in zijn polo en op gympen, heeft een zelfgemaakt kruis van bamboe en in zijn kielzog een klein gevolg. Maar toch zou de Via Egnatia, een oude Romeinse route die de Albanese kuststad Durrës verbindt met Istanbul, wel wat meer aandacht mogen krijgen, vindt hij. “Dat is goed voor ons historisch bewustzijn en het toerisme.” Terwijl we het hebben over politiek, economie, het communisme en corruptie, halen we een geitenhoeder in die met radio in de hand zijn kudde over de smalle paden gidst. Eugene maakt een praatje met de man. Ons legt hij uit dat de Via Egnatia voor hem als Christen - een minderheid in Albanië - belangrijk is. Onder het communisme, waaronder hij opgroeide, werd geloof verboden. Waar Begu en zijn gevolg luidkeels biddend en zingend hun weg volgen, is het genieten van schitterende vergezichten over heuvels in alle tinten groen en herfstig bruin. Het is eind september en deze etappe tussen Mirake en Dardhe gaat over baksteenrode wegen en kronkelende paadjes langs steile hellingen. Af en toe zien we wat van het oorspronkelijke strak aangelegde plaveisel. Het is dan ook een van de best bewaarde stukken van deze oude weg. Weliswaar slechts enkele honderden meters hier en daar, maar de verbeelding over tweeduizend jaar geschiedenis gaat erop los.

Soldaten en slaven Al in de 4e eeuw BC schreef Aristoteles over de florerende handel op deze route. Maar de Romeinen plaveiden de Via Egnatia tussen 146 en 120 BC om het westelijke en oostelijke deel van het gigantische rijk met elkaar te verbinden. Om mensen, dieren en goederen te verplaatsen, te communiceren met elkaar, belasting te innen of oorlog te voeren. Moerassen werden drooggelegd, bergflanken uitgehakt en stenen aangedragen. Handwerk werd verricht door soldaten en tot slaaf gemaakten.

Het oorspronkelijke plaveisel tussen Mirakë en Dardhë.

De Via Egnatia is het verlengde van de Via Appia en de eerste weg die de Romeinen buiten Italië aanlegden. We mogen dan bijna niemand tegenkomen onderweg, maar waar wij nu sjouwen met onze rugzakken, gingen vele Romeinse soldaten, handelaren, priesters, leraren, boodschappers, herders, belastinginners, boeren, festivalgangers en vele anderen met volgepakte muilezels en paarden ons voor.

Een paar dagen eerder bracht de nachtboot - een ronkend gevaarte met een dikke grijze pluim gevuld met Albanese vrachtwagenchauffeurs - ons vanuit het Italiaanse Bari naar de Albanese kuststad Durrës. Bij het binnenvaren van de haven popte de geschiedenis - een oude moskee, kerk, hamam, een 15e eeuwse Venetiaanse toren - op tussen de kleurige containers, af en aan rijdende vrachtwagens en het drukke havenleven. De Via Egnatia (“Rruga Egnatia” in het Albanees) is een van de hoofdaders van de stad, en inmiddels geasfalteerd en geflankeerd door koffietentjes, bakkers en talloze winkels waar van alles wordt verkocht. Fietsers schieten tussen de auto’s door. Jongeren slenteren, ouderen drinken koffie. Er is weinig voorchristelijks meer te zien. Dat ligt nu uitgestald in het Archeologisch Museum. Een oase van rust in het hart van de stad.

Moderne weg De aanblik van deze winkelstraat doet beseffen dat de Via Egnatia op veel stukken een moderne weg is geworden die Albanië, Macedonië, Griekenland en Turkije met elkaar verbindt. In de dagen erna zullen we lopen over asfaltwegen, waar voorbij scheurende Albanezen ons vanuit hun auto begroeten. En over strak geplaveide voetgangerszones, spoorwegen, zandwegen en karrensporen. We doorkruisen dorpjes en fruitboomgaarden en wandelen langs de voet van de bergen. Een enkele keer is er van een route geen sprake en hebben we onze wandelstokken nodig om een weg te banen door het bos.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Boven: Ohrid, Macedonië. Midden: Heracleia Lynkestis bij Bitola. Onder: Ottomaanse brug in Edessa.

Een geitenhoeder op de etappe tussen Mirakë en Dardhë.

Nieuwsgierig naar de geschiedenis, nemen we in Durrës een puffend boemeltje naar Peqin. Het met graffiti bespoten treintje, deels zonder ramen, voert ons langs enerzijds de Albanese Rivièra en anderzijds langs de krotten van Durrës. Spotgoedkoop is het, en daarmee duidelijk voor de minderbedeelde Albanezen. Binnen worden we bestookt met vragen, onder meer van een stevige, breed lachende muzikant met staar en een gatengebit. De conductrice drukt me een paar ‘ide’, een op een olijf lijkend Albanees vruchtje, in handen. Zo’n vrolijke treinreis heb ik niet eerder gehad. Die avond, net buiten Peqin, lopen we over de eerste “VE-hit”. Het is een stuk plaveisel en een oude Romeinse brug in een glooiend landschap vol olijfbomen onder een zakkende zon. Hier en daar laten herders kuddes kalkoenen uit. Kalkoenen? Voor het eindejaarsfeest, zo leren we van twee meisjes die een avondwandelingetje maken. We zullen de kalkoenensporen vaker spotten, op zanderige wegen en naast die van schapenkuddes en pakezeltjes. Die worden volop ingezet om hout of mensen te dragen. De Albanese vriendelijkheid en gastvrijheid zijn ronduit hartverwarmend. Als we bijna aan het einde van een lange wandeling op weg naar de stad Elbasan zijn, zien we een groepje Albanezen in het uitgestrekte dorp Jagodine een kleine vrachtwagen volladen met groenten en fruit. Vooral aubergines en paprika’s. “Wat kan ik jullie aanbieden, iets te eten?”, vraagt een - waarschijnlijk de enige - Engelssprekende jongeman met een brede lach. We krijgen een tas vol appels en granaatappels mee. Iets teveel extra gewicht, maar we vissen de rotte appels er later wel uit. De tas zal zich nog regelmatig vullen met walnoten, druiventrossen en meer (granaat)appels.

20 | HOOGTELIJN 2-2022

Op weg naar Berze.

Met handen en voeten Zo helpt de Via Egnatia kennis te maken met niet alleen een indrukwekkende geschiedenis, maar ook met de mensen en mores van de dag. Beperkt, want Engels wordt door een enkeling gesproken, vaak de jongere generatie. Met handen en voeten, een paar zinnen uit de gids en Google Translate komen we best ver. “Kaffe?”, vraagt de jonge autobestuurder die net het terrein van zijn woning in aanbouw oprijdt. Hij heeft een prachtig uitzicht over de heuvels bij Dardhe. We hebben het winkeltje in Babje gemist en hebben zin in een pauze. Als we op de veranda plaats mogen nemen op twee stoelen, worden we begroet door de vader. De yoghurt en de koffie is precies wat we nodig hebben om de laatste kilometers te kunnen maken. Onderweg zijn de kleurige moes- en bloementuintjes een lust voor het oog. Veranda’s vol potten planten en bloemen, terrassen in volle bloei. Menig oprit heeft een dak van druiventrossen. Boven de was hangen paprika’s te drogen, op het dak groeien pompoenen. Appel- en perenbomen sieren de tuinen. Het is een ware overvloed. En het is oogsttijd. We proeven lekker mee.

Huisgemaakt “Bio! Natural!” Met een brede armzwaai verklaart de opa des huizes de oorsprong van het voedsel op de rijkelijk gedekte tafel. We zitten inmiddels in een woning in de heuvels op weg naar Berzeshte. Fetakaas, tomaten, paprikapesto, friet, yoghurt, borek, kalfstong, brood, met fruit na. De rakija, een sterk alcoholische drank gemaakt van wilde pruimen, zegt Google Translate, wordt steeds bijgevuld. Alles is huisgemaakt, zelf gestookt en zelf geslacht.

THEMA

BALKAN

Wrede dictatuur Vandaag lopen we naar Noord-Macedonië. Onderweg stuiten we op een ander stuk geschiedenis. Albanië leefde bijna een halve eeuw, tot 1991, onder de wrede communistische dictatuur van Enver Hoxha. Dat waren decennia van geweld, honger, dwangarbeid en verdwijningen. Kinderhandjes repareerden de Via Egnatia. De restanten van deze geschiedenis zijn onderweg te zien. Verlaten fabrieken, loodsen en bunkers, waarvan een enkele keer een kippenhok is gemaakt. Of ze zijn aan stukken geslagen en ontdaan van het ijzer. Vlakbij de grens met NoordMacedonië zien we de grote verlaten kolentorens van de mijnbouwstad Perrenjas. Dichterbij blijken die met lieveheersbeestjes te zijn beschilderd door de activistische kunstenaar Eljan Tanini. Talloze andere ongebruikte en leegstaande betonnen panden geven het stadje een troosteloos aanzien. We lopen er snel voorbij. De route loopt een stukje langs en over het spoor, langs een drooggevallen stroompje waar we de weg kwijtraken. En weer vinden. Leve de gps. Er is niemand op ons pad, alleen het geroep van een schaapherder uit de hogerop gelegen bossen. Aangekomen bij de weg naar de grens, ontvouwt zich het prachtige Ohrid-meer. Een stuk van het oorspronkelijke plaveisel.

Uitzicht op Babje.

Even ervoor kregen we - op zoek naar een slaapplek - een lift van hem en zijn zoon aangeboden. Omdat het snel donker wordt, nemen we de uitnodiging om te blijven slapen dankbaar aan. Dat mag in de half afgebouwde woning ernaast die eigendom is van een familielid in het buitenland. De volgende ochtend, als de twee mannen al vroeg naar het werk zijn, bedanken we met wat geld dat met een brede lach door de jonge moeder wordt geaccepteerd. Na een koffie, wat biscuits en vertaalde zinnen heen en weer vertrekken we. En bij het afscheid valt ons oog op wat we vaker hier hebben gezien: een opgeknoopte knuffel. Veel woningen hebben een teddybeer, pop of ander knuffelbeest aan het dak of balkon hangen. Die houden kwade geesten op een afstand.

Soms is de route adembenemend mooi, soms oersaai en smerig

De grensovergang is een eitje. Twintig minuten na een check van paspoorten en QR-codes lopen we Noord-Macedonië binnen. We slaan we af bij een weg die roodwit gemarkeerd is. Dat is voor het eerst en het duurt maar even. Door het bos dalen we af naar het meer, dat zich als een vredige watermassa voor ons uitstrekt. Aan de oevers lopen we watertandend voorbij alle gezellige terrassen op het water, want we hebben nog geen rooie Denar op zak. Anders dan in Albanië, lukt liften niet. Jammer, want de goed geasfalteerde weg naar Ohrid is lang en ondanks het meer ook een beetje saai. We zetten de pas erin en treffen een taxi, die euro’s accepteert. Er is heel wat graafwerk nodig geweest om de route vast te stellen en het Romeinse plaveisel bloot te leggen. Veelal aan de hand van enkele oude reisbeschrijvingen, perkamenten kaarten en mijlpalen die de tijd hebben doorstaan. Maar nog steeds zijn er veel onzekerheden, zo maken we op uit de wandelgids. Logisch, want het landschap is door de eeuwen heen door aardverschuivingen, erosie, reparaties en verwoestingen flink veranderd.

Geen markeringen Waar de oude Via Egnatia naar verluidt goed stond aangegeven, moeten we het nu veelal doen zonder markeringen. De oude mijlpalen staan in vitrinekasten. Een gps is onontbeerlijk. Zo gaat de etappe tussen Ohrid en Resen, de moeilijkste volgens de gids, dwars door de bossen van het Galičica nationaal park. Door brandnetels, struiken, over bijna onbegaanbare en zwaar overgroeide paden. Hoe deden die Romeinen dat, vragen we ons af terwijl we ons een weg meppen met onze wandelstokken. Het maakt de Via Egnatia ook heel divers. Soms adembenemend mooi en avontuurlijk. Soms oersaai, eindeloos en smerig. Want waar mensen leven, is zwerfafval. En hier staat de afvalverwerking nog in de kinderschoenen. Huisvuil, bouwafval, plastic, meubels, kleding, we stuiten op van alles en moeten er soms overheen.

HOOGTELIJN 2-2022 |

BEK LIM ME T MOUNTA IN NE T WORK

DE MOOI S T E TOP P EN VA N DE A L P EN Beklim iconische bergtoppen en ontdek bijzondere tochten in de Alpen met Mountain Network. Van het bereiken van de top van de Zugspitze of Gran Paradiso tot de beklimming van de technische Dufourspitze: ga deze zomer met ons mee op avontuur. • • • •

Uitdagingen op ieder niveau Kleine groepen, veel persoonlijke aandacht Intensieve begeleiding door UIAGM berggidsen Voorbereidingsbijeenkomst in Nederland

MOUNTAIN-NETWORK.NL/OUTDOOR

THEMA

BALKAN

grote appels toe. Moeder loodst me, met kleinkind in de kruiwagen, langs de druk blaffende honden van de boerderij in de buurt. Ik ben haar stilletjes heel erg dankbaar. Honden zijn overal, al zitten ze gelukkig meestal aangelijnd.

Boven: oude bunkers tussen Mirakë en Dardhë. Onder: woningen, op de route na Shushice.

Ohrid is de stad waar de Nederlandse schrijver A. den Doolaard zijn Balkanboeken schreef en waar een monument hem eert. Ook hier is de Via een drukke hoofdader vol winkels en cafés geworden, maar de oude stad zit vol verhalen. Een stadswandeling voert langs heel veel archeologie. Het doet denken aan de Albanese stad Elbasan, waar de bulldozers de oude stad en de Via Egnatia spaarden, omdat ze niet door de oude stadspoort pasten. Bij Bitola, geboorteplaats van Dimitar Ilievski-Murato die de eerste Macedoniër op de Mount Everest was, loopt de Via Egnatia over zandwegen vlak onder de prachtige Pelister. Met 2601 meter een van de hoogste bergen in het land. Op de top staat een memorial voor de klimmer die in 1989 op de afdaling overleed. “De berg is wel veel mooier dan de Via Egnatia”, vertelt een van de Macedoniërs die een stukje met me meelopen tussen Caprese en Dihovo. De zon zakt en de uitzichten op Bitola zijn prachtig. Maar de berg met zijn mooie meren trekt de aandacht. Een volgende keer, beloof ik.

Door de Via Egnatia leer je de mensen en hun cultuur kennen In Villa Dihovo, een B&B waar ik in de tuin de tent opzet omdat een groep Italianen de bedden bezet, loopt eigenaar Pece druk rond. Hij is een van de mensen die actief betrokken zijn bij de Via Egnatia, en pre-corona naar eigen zeggen wekelijks wandelaars ontving. “We mogen de Via Egnatia wel wat meer promoten, onder jongeren vooral. Zodat ze zich bewust worden van hun geschiedenis, en hoe de mensen leefden. Maar de Via moet vooral bedoeld zijn om de cultuur en de mensen te leren kennen. En te genieten van hun gastvrijheid.” Daarom organiseert hij bijvoorbeeld uitjes naar de lokale bijenhouder en wijnverkoper, tegen een kleine vergoeding. “Met monumenten kun je niet praten, met mensen wel.”

Opgravingen De volgende dag neem ik de route naar Bitola, schitterend langs kleine dorpjes met hun kleurige tuinen. Met uitzicht op de stad en daarachter de vage contouren van een elektriciteitscentrale uit de communistische tijd. Onderweg stuit ik op paarden en loop ik langs een kleine appelboomgaard. Een familie plukt appels en de vloeiend Engels sprekende dochter stopt me vier

De onverharde weg gaat over in een asfaltweg die via de voorsteden langs de opgravingen van Heracleia Lynkestis, de oude stad van Filip II, vader van Alexander de Grote, voert. Nog maar een zevende van de stad die door de Romeinen werd overgenomen ligt nu bloot, maar ik kijk m’n ogen uit. De kleurige mozaïeken van taferelen van flora en fauna op de vloeren van de vroegere basiliek zijn prachtig. Dit was ooit een rijke, florerende stad. Terug in Bitola, waar de Via Egnatia nu de drukke voetgangerszone Shirok Sokak is geworden, neem ik een cappuccino voordat ik de taxi naar Griekenland neem. Op de laatste etappes verwacht ik niet veel meer van de Egnatia te zien. Het meeste archeologische onderzoek is gedaan in Albanië, aldus de gids.

Grote vlaktes De stad Edessa, waar ik treinend en liftend beland, is gebouwd op een klif met een adembenemend uitzicht over grote vlaktes. Een bulderende waterval die ooit een hennepfabriek deed draaien, is nu een toeristische attractie. Edessa was een belangrijke pleisterplaats op de Via Egnatia, die via een Ottomaanse brug, en langs de oude stadsmuur naar beneden loopt, naar de ruïnes van de oude stad. De miljoenenstad Thessaloniki is het eindpunt van het eerste deel van de tocht. Het was ooit de tweede hoofdstad van het Romeinse rijk. De Via Egnatia is hier omgeven door indrukwekkende archeologische opgravingen een drukke verkeersader, die de overvolle bus door het moderne leven door naar het vliegveld raast. Het mag voor wandelaars dan niet het favoriete eindstation zijn, die Romeinen wisten toch maar mooi de fundamenten te leggen van de hedendaagse maatschappij.

De Via Egnatia De Via Egnatia loopt van Durrës in Albanië tot Istanbul in Turkije en beslaat in totaal 1100 kilometer. Het eerste deel tot Thessaloniki (en beschreven in dit artikel) is met 29 etappes 485 km lang. Het beste wandelseizoen is het voor- en najaar. De route is met zijn weinige hoogtemeters goed te belopen voor geoefende wandelaars, maar kan ook met de ezel of auto worden afgelegd. Gps en wandelgids zijn nodig, want de route staat nauwelijks aangegeven. Kamperen is mogelijk, maar niet altijd aantrekkelijk. Betaalbare hotels en restauratie zijn daarentegen bijna overal. Informeer je over recente coronaregels per land via de Rijksoverheid. Meer informatie en wandelgids verkrijgbaar via de Via Egnatia Foundatio: viaegnatiafoundation.eu. De route van Durrës naar Thessaloniki is beschreven in de Engelstalige gids Via Egnatia on foot (2014). Uitgever: Via Egnatia Foundation, ISBN: 9789082197303, € 22. Het tweede deel Thessaloniki-Istanbul verschijnt deze zomer.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Bij wandelen hoort stilstaan Over de Peaks of the Balkans door een adembenemende natuur

In het prachtige berglandschap van Albanië, Kosovo en Montenegro wandelde Eva Smeele de Peaks of the Balkanstrail. Daarbij maakte ze kennis met de verschillende soorten bewoners – zowel mens als dier – en de ongekende gastvrijheid van alle locals. Zij deed dit, tot verbazing van velen, met niets anders dan zichzelf en haar spullen.

Foto Bruno Rijsman

Tekst en beeld Eva Smeele

24 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

ertwijfeld kijk ik om me heen, op zoek naar het begin van de route. Er loopt een smal paadje richting de bergen waar ik heen wil, maar ik zie nog geen markering. Tegen beter weten in volg ik het paadje. Na een paar honderd meter kom ik bij een houten hek met een blaffende hond ervoor. Toch niet het goede pad, denk ik geërgerd en ik draai me om en wil weglopen. Dan hoor ik een vrouwenstem roepen: “Hočeš kafu?” Nog geen tien minuten onderweg en ik word al uitgenodigd voor een kopje koffie. Beleefd sla ik het aanbod af en vraag de vrouw of ze weet waar het wandelpad is. De vrouw kijkt me verschrikt aan en schudt haar hoofd terwijl ze “sama” zegt, dat betekent “alleen”. “Het is niet verstandig om alleen te lopen”, zegt ze. “In de bergen zitten beren en wolven. Het is gevaarlijk daarboven.” Het is niet de eerste keer dat ik dit hoor, dus lach ik vrolijk haar waarschuwingen weg. Het klopt dat er wilde dieren zijn, maar dat maakt een wandeltocht door deze bergen niet meteen gevaarlijk. Vaak zijn de dieren banger voor ons dan wij voor hen. Zodra ze mensen horen, ruiken of zien, maken ze zich uit de voeten. De kans dat je beren of wolven te zien krijgt, is behoorlijk klein. Tenzij je geluk hebt natuurlijk.

Ik zag twee beren

Op de grens tussen Montenegro en Albanië.

De eerste top op mijn route is Maja Rusolija, een 2382 meter hoge berg in Kosovo. Het pad dat ik volg, loopt door een prachtige, kloofachtige vallei met een klein riviertje. Links en rechts gaan de wanden steil omhoog. Overal liggen grote rotsblokken en het wemelt van de bloemen. Als het niet midden op de dag was, zou ik er zo mijn tent willen opzetten. Dan zie ik plots iets bewegen. Twee ietsen om precies te zijn. Twee grote, bruine, fluffige ietsen. Ik houd mijn adem in. Het zijn twee beren. De beren zijn te druk met hun stoeispel om mij op te merken. Ze zijn nog jong. Vlug kijk ik om me heen of ik de moeder zie. Geen moeder, ai. Langzaam loop ik achteruit en begin wat geluid te maken. Ik begin te zingen. Er gebeurt niets, ze blijven vrolijk doorspelen. Ik klim op een rotsblok om het beter te kunnen zien. Wat ik ook doe, hoe hard ik ook zing, ze hebben geen benul van mijn aanwezigheid. Ik kom zingend weer wat dichterbij en loop zingend weer weg. Dat herhaal ik een paar keer, totdat de moeder eindelijk tevoorschijn komt. Moederbeer stapt met haar voorpoten op een grote steen en spitst haar oren. Met haar snuit omhoog kijkt ze mijn kant op. Ik zie dat ze me ziet. Ze doet niets. Langzaam loop ik verder weg, zingend. Ik hoop dat ze nu zullen vertrekken, maar de vraag is waarheen. Nemen ze mijn wandelpad en moet ik achter ze aanlopen? Of zijn beren veel betere rotsklimmers dan ik kan vermoeden? Waarschijnlijk het laatste. Wanneer ik voorzichtig – nog steeds zingend – mijn route wil vervolgen, zie ik dat ze weg zijn. Gelukkig. Toch wel trillend, maar vooral grijnzend, loop ik verder omhoog, op naar Rusolija.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Een vriendelijk gebaar Op de kaart op mijn gps heb ik gemarkeerd waar ik water kan vinden. Het is een beetje de vraag of deze waterbronnen in de zomer niet droog staan, maar ik heb goede hoop. Ik heb namelijk ook gezien dat er behoorlijk wat nederzettingen hoog in de bergen zijn. Dit zijn vaak eenvoudige huizen of nog eenvoudigere hutjes waar hele families met hun vee de zomermaanden doorbrengen. Daar moet dus water te vinden zijn. Nog voor ik de eerste huizen heb gespot, hoor ik al mensen roepen. Een groep kinderen staat luidkeels naar me te zwaaien. Ik kijk om me heen, proberen ze me ergens voor te waarschuwen? Ze gebaren dat ik moet komen, dus ik verlaat het wandelpad en loop naar de kinderen toe. In het Albanees roepen ze van alles door elkaar, ik versta er niets van. Maar eerlijk is eerlijk, zelfs als ze rustig om de beurt zouden praten, had ik er niet veel meer van begrepen. Ik spreek een paar woorden Kroatisch, dus Montenegrijns en Servisch versta ik wel een beetje. Het Albanees is echter een taal waar ik geen touw aan vast kan knopen. Gelukkig maakt het niet uit. Ik word meegenomen naar een houten picknicktafel waar ik mag plaatsnemen. Een meisje rent weg en komt terug met een kan water. Even later verschijnt er een vrouw met een dienblad vol kopjes. Ik geloof dat we koffie gaan drinken. Ondertussen komen er steeds meer kinderen aan de picknicktafel zitten. Met z’n allen schateren ze het uit. “I love you”, zegt een jongetje, waarop de kinderen nog harder lachen. Ik lach vrolijk terug. De vrouw stelt me allerlei vragen, maar wat ik ook zeg, ze begrijpt me niet. Ik haar ook niet, behalve wanneer ze met haar handen naast haar oor een slaapgebaar maakt. De zon is nog lang niet onder, dus ik bedank haar en zeg dat ik nog een stukje verder loop, met mijn wijs- en middelvinger beweeg ik om de beurt heen weer. De vrouw knikt, pakt mijn waterfles en begint die te vullen.

Bergalm in de uitlopers van het Prokletije gebergte, Albanië.

Tent opzetten in een dorpje trekt bekijks, Gropa e Erenikut (Kosovo).

Bergen als grenzen In de tijd van het communisme was de grens tussen Albanië en Joegoslavië een van de best bewaakte grenzen ter wereld. Decennialang is het ondenkbaar geweest om even van het ene naar het andere land te lopen, zelfs als je familie toevallig net aan de andere kant van de grens woonde. Albanië zat volledig op slot, iets dat nu moeilijk voor te stellen is. Alleen de vervallen, ronde paddenstoelbunkers die Enver Hoxha ter verdediging van het land overal in Albanië liet bouwen, geven nu een glimp van hoe het er in die tijd aan toeging. Veel bergtoppen liggen precies op de grens van twee landen, zoals de berg Hajla (2403 meter). Wanneer je de kam van Hajla volgt, loop je zowel in Kosovo als in Montenegro. Op de top van Hajla raak ik aan de praat met drie Servische jongens. Zij zijn vanuit een berghut in Montenegro (Planinarski dom Grope) omhoog komen lopen. Hoewel de jongens er veel meer hoogtemeters op hebben zitten dan ik, zijn ze onder de indruk van mijn tocht. Het liefst zouden ze zelf ook de hele route lopen, maar dat was helaas niet mogelijk, zeiden ze. “Als Serviër ben je in Kosovo niet bepaald welkom.” Ik zou willen dat ik kon zeggen dat dat allemaal wel meevalt en dat echt niet iedereen zich zo bezighoudt met wie waarvandaan komt. Maar de oorlog tussen Servië en Kosovo is nog geen vijfentwintig jaar geleden en blijkbaar beperkt het conflict tussen beide landen sommige bergsporters nog steeds in hun bewegingsvrijheid. Ik zucht. Het gedoe met grenzen staat in zo’n schril contrast met de overrompelende

26 | HOOGTELIJN 2-2022

Maja i Zhlebit / Žlijeb, bergkam op de grens van Kosovo en Montenegro.

THEMA

BALKAN

schoonheid van het Prokletijegebergte. En met de vrijgevigheid en gastvrijheid van de mensen die ik ontmoet. Wanneer ik aanstalten maak om verder te lopen, werpt een van de jongens me een sinaasappel toe. “Voor onderweg.”

Eindelijk groenten en fruit In Kuqishtë bereik ik net niet voor de onweersbui het pension. Doorweekt strijk ik neer op het overdekte terras en ik stal mijn spullen uit om te drogen. Donkere wolken bedekken de toppen van de bergen. De vallei ziet er grauw en vaal uit, niet echt uitnodigend om verder te gaan. Even later komt er nog een doorweekte wandelaar aanlopen. En nog een, en nog een. Druipende wandelaars druppelen een voor een binnen en nemen langzaamaan het hele terras over. Ik raak aan de praat met een groepje Nederlanders, ze hebben iets meer dan een week om de hele route te lopen. Dat is pittig. Een middagje schuilen voor de regen betekent dat je de volgende dag meer kilometers moet maken. Desalniettemin blijven ze net als ik bij het pension hangen. We bestellen koffie, dan bier, gevolgd door avondeten. De porties zijn enorm en het is fijn om een flinke kom verse salade te eten. Koken voor de tent is heerlijk, maar wanneer je voor ruim tien dagen eten meedraagt, is er van groenten en fruit geen sprake. Nu zijn er op de route wel een paar dorpen met een

minisupermarkt of een campingkiosk en je komt elke dag wel langs een café of restaurant waar je wat kan eten, maar als je zoals ik kampeert en dus aan het einde van de dag niet afdaalt naar de beschaving, ben je toch al snel aangewezen op droogmaaltijden.

Hike your own hike Als ik me de volgende dag bij de Nederlanders aansluit, kom ik al snel tot de conclusie dat samen lopen een enorme uitdaging voor me is. Bij een prachtig, kraakhelder bergmeer net boven Kuqishtë, vinden we niet meteen de juiste route, waardoor op een glibberig pad boven een gevaarlijk steile klif onenigheid ontstaat. Geen geschikte plek om ruzie te maken. We keren om en vinden beneden het juiste pad. Het samen navigeren en het niet op mijn eigen tempo kunnen lopen, vraagt ontzettend veel van me. Kibbelende mensen ontnemen me het plezier dat de route zoeken en verdwalen me normaal gesproken geven. Na een paar uur doorstampen ben ik uitgeput. Voor mijn gevoel heb ik de omgeving nauwelijks in me op kunnen nemen en ben ik alleen maar bezig met ergens te komen. Het was leuk om nieuwe mensen te leren kennen en naar hun verhalen te luisteren, maar uiteindelijk blijkt het cliché toch waar: hike your own hike. Op een col neem ik afscheid en ga ik zitten om het uitzicht op me in te laten werken. Bij wandelen hoort stilstaan, als je het mij vraagt. Het heerlijke aan Prokletije is dat je overal je tent kan opzetten. Er zal niet snel iemand je komen vertellen dat wildkamperen verboden is. Veel pensions vinden het geen probleem als je je tent in de buurt opzet. Als er geen pension is, bieden nieuwsgierige mensen in de dorpen je vaak zonder problemen hun tuin aan. Je trekt dan wel veel bekijks. In veel gebieden in Europa trekken de mensen weg uit de dorpen, op zoek naar werk in de stad. Je komt hoogstens een handjevol oude mensen tegen, als

Staren is niet onbeleefd. Kinderen joelen en lachen. Privacy is er niet bij.

Naar de hoogste berg van Kosovo: Maja e Gjeravicës.

dat al het geval is. In Kosovo en Albanië lijkt dit niet het geval. Overal waar ik kom, verzamelt zich in rap tempo een hele kliek kinderen om me heen. Staren is hier niet onbeleefd, ongegeneerd word ik gadegeslagen wanneer ik mijn tent opzet. Er wordt gejoeld en gelachen. Privacy is er niet bij: als je alleen wilt zijn, moet je boven in de bergen blijven. De etappe van Theth naar Valbona is met stip de populairste etappe, je kan er zelfs je bagage laten vervoeren door een pakezel. Doordat ik in tegengestelde richting loop, kom ik de hele dag wandelaars tegen. Veel dagjeswandelaars, maar het overgrote deel loopt de Peaks of the Balkans. Avontuurlijke ondernemers zijn hier slim op ingesprongen door langs de route geïmproviseerde bergbarretjes te openen. Berghutten daarentegen zijn er niet. De “Alpine hut Zastan” die ik op de kaart heb gespot, blijkt een vervallen bergalmhut te zijn. Tot op het bot verkleumd klop ik op de voordeur. De vrouw die opendoet, kijkt me bezorgd aan. “Ben je alleen?” vraagt ze. En daarna “Waar zijn je vrienden?”

HOOGTELIJN 2-2022 |

Bezoek de unieke, me t thermaal water gevu lde meren in Gastein De vierbaa . ns-watergli jb aan is niet alleen voor de kleintje s heel erg le uk!

Een vallei om op te laden. Stel uw perfecte zonnige dag in de Oostenrijkse bergen voor, gras dat aan uw tenen kietelt, voel de wind door uw haren, en hoor het klingelen van de koebellen. De bruisende beek langs de wandelweg, uw handen in het koele water, glashelder water drinken. Op de alm genieten van melk, nog vers van de koe, de heerlijke lucht van vers gebakken brood met lekkere boerenkaas. En niet te vergeten het uitzicht op de prachtige bergtoppen. Gun uzelf deze onvergetelijke tijd in Gastein.

gastein.com

THEMA

BALKAN

PEAKS OF THE BALKANS Het blijft lastig om duidelijk te maken dat ik het fijn vind om alleen op stap te zijn, laat staan dat ik kan uitleggen waarom ik alleen in de bergen wandel. Mensen lijken zelfs medelijden met me te hebben. Samen is toch alles leuker? Toch word ik warm onthaald, ik krijg koffie en mag mijn matje uitrollen in een kamer waar meer muizen dan mensen lijken te komen. Dankbaar ga ik op het aanbod in, want buiten viert de bliksem feest.

Ruig en lieflijk landschap De officiële route gaat niet naar de top van Maja Jezercë, de hoogste berg van de Dinarische Alpen, want dit stuk is op zijn zachtst gezegd pittig. Als je in bent voor een uitdaging en geen moeite hebt met steile puinhellingen of navigeren over slecht gemarkeerde ‘paden’, dan is deze top wellicht de kers op de taart. Zelf durfde ik het niet aan in mijn eentje. Er lag nog sneeuw, het weer was erg wisselvallig en mijn rugzak was eigenlijk wat te zwaar voor het luchtige terrein. Bovendien is de route via de Peja-pas, langs het drooggevallen Ropojanskomeer, ook adembenemend mooi. De meest prominente pieken van Proketije torenen overal waar je kijkt hoog boven je uit. Imposante rotswanden en onvoorspelbare, grillige graten domineren het landschap. Terwijl de valleien zijn bedekt met een deken van bloemen. Ruig en lieflijk tegelijk. Voor mij is de etappe van Theth naar Vuthaj (Vusanje) het laatste stuk, maar als ik in Vuthaj het Prokletijegebergte achter me laat, weet ik zeker dat ik nog een keer terugkom. Voor de kers op de taart, wellicht.

Route

De Peaks of the Balkans-trail is een 192 kilometer lange wandelroute langs de meest prominente toppen van het Prokletijegebergte, het berggebied op de grens van Albanië, Kosovo en Montenegro. De route is onderverdeeld in tien etappes, waarbij je aan het einde van elke dag in een klein bergdorpje je buik kan vullen met overheerlijke, huisgemaakte Balkangerechten en waar je in een van de pensionnetjes kan overnachten. De route loopt in een lus, dus je kunt zelf bepalen waar je begint. De eenvoudigst te bereiken startlocaties zijn Theth (Albanië), Plav (Montenegro) en Peja (Kosovo). Naast de Peaks of the Balkans-trail, zijn er verschillende andere, goed gemarkeerde wandelen mountainbikepaden. Zo kun je ervoor kiezen om elke top te beklimmen die je tegenkomt, of om eens een omweg langs een kraakhelder bergmeer te maken. Hoewel het fijn is dat je een bewegwijzerde route kan volgen, is het misschien nog wel fijner dat je er ook van af kunt wijken. Een gps met gpx-track is overigens geen overbodige luxe.

Vergunningen

Doordat de Peaks of the Balkans-trail je over oude herderspaden via de bergen door Kosovo, Montenegro en Albanië leidt, zonder dat je langs officiële grenscontroleposten komt, is het aanbevolen om van tevoren een vergunning aan te vragen voor de grensoverschrijdingen. Het nadeel is wel dat je precies moet aangeven waar en wanneer je een grens overgaat. Op de website van Peaks of the Balkans is meer informatie te vinden: peaksofthebalkans.com/Cross-BorderProcedures.

Accommodatie

Omdat wildkamperen is toegestaan, besloot ik mijn tent mee te nemen. Zo hoefde ik geen pensionnetjes te reserveren en kon ik per dag bepalen hoeveel ik wilde lopen. Het risico zonder grensoverschrijdingsvergunning de bergpolitie tegen het lijf te lopen, nam ik voor lief.

Kaart en gidsjes

Kaart: Peaks of the Balkans cross border hiking Albania – Kosovo – Montenegro, Huber Verlag/GIZ, 1:60.000 Gidsjes: Trekking the Peaks of the Balkans trail, Montenegro, Albania and Kosovo van Rudolf Abraham (Cicerone reisgids). Rother wandelgids: Peaks of the Balkans, Albanien, Kosovo und Montenegro van Max Bossen en Kathrin Steinweg (Rother wandelgids). Op de koffie bij een Kosovaarse familie in het hooggelegen gehucht Glodanski Stanovi (Kosovo).

Ćafa E Bogiqes, bergpas op de grens van Montenegro en Kosovo.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Slovenië: een land met love in zijn naam

Een groene

oase

In het themanummer over de Balkan mag Slovenië niet ontbreken. De helft zo groot als Nederland, overzichtelijk, groen en met een overvloed aan wandelen klimmogelijkheden. Het land heeft ook een grootse alpiene traditie; daarover meer op pagina 50. Over de hoogste berg van het land, de Triglav, schreef Martin Fickweiler in 2019 (Hoogtelijn #1). Voor deze reportage kozen we de Karawanken op de grens met Oostenrijk en de Juliana Trail, het Pieterpad van Slovenië. Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies

30 | HOOGTELIJN 2-2022

lovenië is een land waar je je welkom voelt. De mensen zijn gastvrij en behulpzaam. Vriendelijkheid is er niet opgelegd, maar zit in de aard van de bevolking. Sociologen, antropologen en geschiedschrijvers weten dat ongetwijfeld te verklaren, wij ondergaan het en begrijpen wel waarom de marketeers benadrukken dat het woord love onderdeel van de landsnaam is. Het land bestaat pas sinds 1991 als zelfstandige natie. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog maakte het deel uit van het Joegoslavië van Tito en grote delen van het land behoorden daarvoor lang tot Oostenrijk. In de Tweede Wereldoorlog werd hard gevochten tegen de Oostenrijkers en de Duitsers. De partizanen voerden een bittere strijd en overwonnen uiteindelijk. Hun rol werd later nogal geromantiseerd, terwijl ook zij wreed met hun tegenstanders omgingen.

THEMA

BALKAN

Op de Julianatrail in de Bačavallei.

Sentiment Het anti-Duitse en -Oostenrijkse sentiment speelt nog volop en Duits wordt er maar mondjesmaat gesproken. In het land kan je vrijwel overal prima terecht met Engels. Op het terras van de kleine houten berghut Koča na Dobrči, boven Begunje in de Karawanken, zie je een behoorlijk deel van Slovenië. Opvallend groen, heuvel- en bergachtig. Dat het voor ons vanuit de hoogte toch wel een beetje klein-Oostenrijk lijkt, levert bij de huttenwaard een paar gefronste wenkbrauwen op. Na enige discussie komen we tot de conclusie dat Slovenië, de groene oase, zeker vanaf deze hoogte, wel wat lijkt op Oostenrijk. Net als de buren houden de Slovenen van een goed glas wijn en een lekker stuk vlees of kaas. En de traditionele Sloveense Oberkrainer muziek heeft veel weg van de deuntjes aan de Oostenrijkse kant van de berg.

Dat klopt wel, aldus de huttenwaard, als we maar goed beseffen dat de volksaard echt anders is. Trouw, trots, solidariteit en broederschap zitten ingebakken in de Sloveense volksaard. Waarop wij nog maar een keer het glas heffen met smaakvolle Sloveense witte wijn. Op het land, de mensen, de zon en de bergen.

Partizanenbos De volgende dag beginnen we aan een driedaagse tocht door de Karawanken. Urenlang lopen we over steile hellingen, langs valleitjes, en vooral door enorme bossen. Het doet me denken aan het verhaal van Josko Pirnar, een vriend en oud-collega die in de Tweede Wereldoorlog met de partizanen vocht tegen Duitsland, Oostenrijk en fascistische groepen uit Kroatië en Servië. We waren eens samen op pad in een van de vele nauwe kloven in

HOOGTELIJN 2-2022 |

Štruklji, een energiebom. Bled.

Spectaculaire grotten in de Pokljuka-kloof.

de bergen rond Ljubljana. Josko vertelde dat de partizanen daar in de oorlog een compleet ziekenhuis hadden gebouwd dat ze via een ingenieus systeem van ophaalbruggen en provisorische steigers onbereikbaar konden maken voor de vijand. Ons dagprogramma is wat ambitieus, vooral omdat gastheer en gids Sašo Gašperin van Turizem Radovljica van alles wil laten zien voordat we aan onze klim beginnen. De ruïne van het kasteel van Begunje, een kapel en de herdenkingsplaats van door de Gestapo vermoorde Slovenen. De start van de tocht is pittig: een stenig pad, ook nog eens flink omgewoeld door kapwerkzaamheden. Onze bestemming staat gelukkig behoorlijk aangegeven. Bovendien hebben we een beschrijving mét foto’s meegekregen van Tina Batistuta, de Sloveense uit Tolmin die in Nederland een eigen bureau met voornamelijk actieve reizen naar Slovenië en Kroatië heeft opgezet.

Op handen en voeten kruipen we de pikdonkere tunnel in Succesnummer

del, maar dan met nootjes en vervolgens overgoten met gesmolten boter en honing. Bij Preval leggen ze er ook nog een hele (!) plak chocolade op. Een energiebom van jewelste. Wie dat op kan, zet daarna geen stap meer. We houden het bij een glas mineraalwater. Roblekov Dom ligt op een prachtige plek. Het dorp in het dal is nog net te zien en het uitzicht is groots. De hut werd twee generaties geleden gebouwd door jongeren uit het dal, nadat twee eerdere exemplaren in brand waren gestoken. Hoog boven het dorp werd het een vrijplaats voor alles wat de ouders, de school en meneer pastoor verboden hadden. Er vloeide rijkelijk drank, er waren ieder weekeinde feestjes. En steevast waren er vreugdevuren, die te zien waren in het dorp. De jongeren sleepten eerst alles zelf naar boven. Vanwege de coronapandemie verkoopt de waardin vanuit de deuropening, maar we kunnen wel een kijkje nemen in de gelagkamer annex feestzaal. Een gewone hut als alle anderen, maar, aldus Sašo, als de muren konden spreken…

Grijze steenmassa’s Iets boven de hut ligt de hoogste top in de buurt: Veliki Vrh (2087 meter), met een onbelemmerd zicht op de Julische Alpen. We lopen een pas over en staan opeens in een andere wereld. Scher-

Van ver schalt muziek ons tegemoet. Het komt uit onze eerste hut, Koča na Dobrči. Jammer, het geluid van de stilte is vaak mooier dan welke lokale muziek ook. Slovenija, odkod lepote tvoje? Slovenië, waar komt jouw schoonheid vandaan? Het is een van de vele succesnummers van de beroemde broers Vilko en Slavko Avsenik uit Begunje. Of het door de zon komt of de wijn of door allebei: de kok wordt steeds joliger. Verwacht geen uitgebreide kaart, hadden ze ons gezegd. Nee, uiteraard niet, het is een berghut. We kiezen voor goulash: smaakvol en voedzaam. Grote stukken brood, een vol bord. Het is doodstil, we zijn de enige gasten. In alle vroegte is de kok weer paraat voor een prima ontbijt. Vlees, augurken, gerookte paprika, reuzel met kaantjes.

Vrijplaats Na verhalen van Sašo en de huttenwaard besluiten we onze route enigszins te verleggen en naar de hut Roblekov Dom te lopen. Onderweg komen we langs boerderij Preval, waar štruklji de specialiteit van het huis is. Het lijkt een beetje op een apfelstru-

32 | HOOGTELIJN 2-2022

Het Sočadal vanaf het uitzichtspunt Senica met rechts de stad Tolmin.

THEMA

BALKAN

Het museum van de gebroeders Avsenik.

pe grijze rots, spaarzaam bedekt met struiken en enorme steenmassa’s op de laatste berghelling voor de grens met Oostenrijk. Er volgt een lange afdaling door de puinhelling en een ontmoeting met drie gemzen, waarna de hut opduikt, verscholen achter een grote rots en wat bomen. De hut Planinski dom na Zelenici is verbouwd en gemoderniseerd, maar de beheerders hebben nog geen eigen stempel weten te drukken op bedrijfsvoering, omdat de Sloveense Alpenvereniging strenge regels hanteert. Vooral wat het eten betreft, is het soberheid troef. Goede bergmaaltijden, prima voor wie de hele dag buiten is. Het menu vanavond is… goulash. In een iets andere variant dan een dag eerder. De terugtocht naar Begunje begint met een afdaling langs verlaten en kapotte ski-installaties van Zelenica uit de tijd dat dit nog een wintersportoord was. Aan de linkerhand zien we de Loiblpass (Ljubelju) naar Oostenrijk. Via een aantal bunkers met schietgaten gericht op Oostenrijk en een goed verborgen pad hoog boven het dal lopen we naar de ingang van een tunnel. Dat was de toegangsweg naar het front. Op handen en voeten kruipen we de pikdonkere tunnel in. Na een paar meter kan je weer staan en lopen we in het schijnsel van een lampje naar de groene kant van het gebied, waarna een lange afdaling volgt.

Juliana Trail Op het tweede deel van onze tocht door Slovenië lopen we vijf etappes van de Juliana Trail. In totaal heeft deze route twintig etappes en is 270 kilometer lang. Het is een soort Sloveens Pieterpad. Het idee was om de route zo te maken dat de cultuur, de geschiedenis en de traditie van het land goed tot hun recht komen. Grotendeels door de bossen en de velden, af en toe door dorpen en stukjes over de verharde weg. De hele route slingert door de Julische Alpen om de Triglav heen. In Begunje bekijken we nog het museum in de fabriek van Elan, dat bekend geworden is door ski’s en snowboards, maar het bedrijf maakt inmiddels ook zeilboten. Hun nieuwste vinding is een set opklapbare ski’s om makkelijk mee te nemen in de bus of trein. Voordat we Bled bereiken, komen we langs een wit gebouw in de vorm van een hagelwitte berg. Het is de ‘kathedraal’ van Domen Škofic, de bekende Sloveense sportklimmer die in het gehucht Vrbnje zijn klimhal bouwde (zie ook pagina 37).

Oberkrainer muziek

Het museum van de broers Slavko en Vilko Avsenik en hun Oberkrainer muziek zit in het hotel Tradicja Avsenik in Begunje: avsenik.com. Beroemd is hun Trompetenecho. Op deze opname uit 2003 is Slavko te zien op accordeon: https:// www.youtube.com/watch?v=e0fnS_wPsYE. De broers ontwikkelden de muziek in de jaren vijftig en verkochten 36 miljoen platen en cd’s. Het museum hangt vol met gouden platen en cd’s. Een Oberkrainer muziekgroep bestaat altijd uit een accordeon, trompet, klarinet, slaggitaar en bas en wordt aangevuld met een of meer zangers. Oberkrain is de Duitse naam voor de Sloveense regio Gorenjska waar de familie Avsenik vandaan komt.

Vriendelijk Het is hier wat drukker dan in de bergen. De Slovenen houden van wandelen en de route is prima aangegeven. Het valt op hoe vriendelijk iedereen is. Of het nu in de winkel is, bij een VVVkiosk, op een terras of onderweg, je voelt je hier welkom. Zoals op de zonnige dag dat we bij een open vlakte in het bos even treuzelen bij een stel bordjes, omdat niet meteen duidelijk is welke kant we op moeten. “Hierheen”, roept een vrouwenstem. Voor het houten huisje in een pas gemaaide wei zit een vrouw aan een lange tafel in de zon. Sigaretje in de hand, glaasje op tafel. Wees welkom, ga zitten. Slokje eigengestookte drank? Het is net middag en we zitten al aan de sterke drank, met een koekje erbij. Even later schuiven nog twee wandelaars aan. Wat een gastvrijheid en een mooi gesprek over het leven in Slovenië. Maar we moeten verder. Oef, de drank zit al in de kuiten.

De berghut Koc�a na Dobrc�i.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Specialist in Bergsport Verzekeringen Voor meer informatie: Koninklijke NKBV te Woerden

NKBV_220x145_new_logo.indd 1

www.hienfeld.nl +31 (0)20 - 5 469 469 info@hienfeld.nl

19/01/2022 14:41

X-CURSION COLLECTION TECHNICAL ESSENTIAL SUSTAINABLE

SHOP NOW ON WWW.LASPORTIVA.COM

THEMA

BALKAN

Wandelen in Slovenië Reis

De afstand tussen Utrecht en Begunje en Bled is 1150 kilometer. Met de nachttrein naar Bled duurt de reis 16 uur met driemaal overstappen. In de bossen van de Karawanken.

Levensgrote grot De volgende dag lopen we door de Pokljuka-kloof en gaan steil omhoog door een levensgrote grot. Het is weekeinde, ook de Slovenen trekken de bergen in. Wat een mooi en ruig stuk natuur. Goed aangegeven routes lopen door enorme bossen voor we uitkomen op een groot weidegebied. Op de achtergrond steekt de Triglav uitnodigend boven de bomen uit. Dit is een van de routes naar de berg die iedere inwoner van het land eens beklommen moet hebben om zich een echte Sloveen te mogen noemen. Op zondag is het nog wat drukker en lopen we langs een andere attractie, het meer van Bohinj, het grootste van het land. Er zijn zeilbootjes en kano’s, er zijn mensen aan het suppen en er wordt gezwommen. Het water is zo helder dat je de talrijke visjes ziet zwemmen. Rond het meer is een wandelpad gemaakt van twaalf kilometer, dus een uur of drie ben je wel onderweg. De kiosken en barretjes hebben het druk, wij verlaten het dorpje en lopen verder naar Bohinjska Bistrica, een wat grotere plaats waar we een dag later met de Bohinj-spoorlijn naar het gehucht Grahovo reizen.

Tunnels en bruggen De spoorlijn is gebouwd tussen 1900 en 1906 en is een fraai stukje techniek met 36 tunnels en 53 bruggen. Het spoor is gebouwd als verbinding met de Adriatische Zee. In Grahovo wacht Mija Kokošin, die vandaag meeloopt op onze laatste etappe naar Tolmin. Ze werkt bij de lokale VVV en is verantwoordelijk voor dit deel van de Juliana Trail. Wat is het toch prettig om met iemand te lopen die de streek kent en bijzonderheden vertelt over het land, de omgeving, de plantjes en wat we verder tegenkomen. Die ook weet dat het water dat op een paar plekken uit de berg komt zuiver bronwater is. Prima te drinken, bij één punt hangt zelfs een metalen bekertje. Het is tegen de dertig graden, dus het water is welkom. Nadat we een filmpje hebben gemaakt waarop Mija iedereen welkom heet op de Juliana Trail, nemen we afscheid van onze gids. In Tolmin treffen we een oude bekende, Blaž Močnik. Naast zijn baan als journalist bij de landelijke krant Delo trekt hij in

Accommodatie

Tijdens de huttentocht sliepen we in Koča na Dobrči (1478 meter): dobrca.si en Planinski dom na Zelenici (1536 meter): zelenica.info. De hut met de roemruchte geschiedenis is Roblekov Dom (1657 meter): pdradovljica.si. Op de Juliana Trail overnachtten we in de voormalige boerderij Pri Biscu, even buiten Bled in Zasip: pribiscu.si en hotels in Zgornje Gorje, Bohinjska Bistrica en Tolmin. Wij liepen de etappes 4, 5, 7, 10 en 11.

Informatie

Het in Nederland gevestigde mijnslovenie.com verzorgt wandeltochten in de verschillende berggebieden van Slovenië variërend in zwaarte en lengte. De Juliana Trail is 270 kilometer lang en bestaat uit twintig etappes, waarbij in totaal 10.000 meter wordt geklommen en afgedaald. Meer informatie op julian-alps.com/en. Het programma over Slovenië in De Tranen van Tito, een reportageserie over de landen van voormalig Joegoslavië, is te vinden op: bnnvara.nl/ tranenvantito. Scan voor een blog over Slovenië de QR-code.

deze regio met toeristen de natuur in om hen de fijne kneepjes van het vliegvissen te leren. Hij vertelt over zijn tochten in de bergen die hij op zijn duimpje kent, waar geen bewegwijzerde routes lopen en waar hij alle visstekjes kent. Hij ziet hier ook het klimaat veranderen. In meren waar je een aantal jaar geleden tot je borst in het water stond, zijn nu lieslaarzen voldoende.

Groeten Tolmin is ons eindstation. De route van de Juliana Trail gaat nog negen etappes verder, maar wij moeten terug naar Begunje, waar we nog een bezoek brengen aan het Avsenik museum en terechtkomen bij een bijenteler die in heel Slovenië driehonderd bijenvolken heeft rondvliegen. We rijden voor een laatste avond naar Bled om een foto te maken bij het grote rode hart aan het spiegelgladde meer. Het was mooi in Slovenië, inderdaad love. In mijn hoofd hangt een deuntje van de Avsenik-broers: Slovenski pozdravi, Sloveense groeten.

HOOGTELIJN 2-2022 |

TOP VERZEKERD VOOR AL JE VAKANTIES IN DE SNEEUW, DE BERGEN OF OP HET STRAND

S SLECHT PER 5 7 , 8 3 € JAAR

Kijk voor meer informatie op nkbv.nl/reisverzekering

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING I WWW.NKBV.NL

THEMA

BALKAN

Opvallende klimhal van Sloveense topklimmer

Een hagelwitte berg van zeildoek Sportklimmen is populair in Slovenië. Er wonen diverse topklimmers, van wie olympisch, Europees en wereldkampioen Janja Garnbret de bekendste is. Domen Škofic (27) is een van de toppers bij de heren. Hij maakte zijn droom werkelijkheid en bouwde zijn eigen klimhal D’Ranch aan de voet van de Karawanken. Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies

“E

en eigen hal was al jaren mijn droom, ik ben er echt trots op. Het idee was om een hal te bouwen waarin ik goed kan trainen. Belangrijker vind ik dat ook de groeiende groep Sloveense klimmers er terechtkan. De nieuwe generaties klimmers krijgen hiermee de best mogelijke omstandigheden om hard en veel te trainen”, vertelt Domen Škofic. Net buiten Vrbnje, een gehucht tussen Bled en Begunje, staat een hagelwitte berg van een soort zeildoek. Twintig meter hoog, een beetje asymmetrisch. De eigenaar is

de eerste Sloveen die in 2016 de overalltitel in de World Cup Lead won, nadat hij in 2011 wereldkampioen Lead bij de jeugd werd en een jaar later ook Europees jeugdkampioen Lead. In 2013 won hij ook de Europese jeugdtitel in het boulderen. Domen klom op zijn vijftiende al een 9a.

en de getailleerde ski een doorbraak beleefde. Vanaf dat moment is de carveski niet meer weg te denken in het pisteskiën. De hal is binnen opmerkelijk licht. Dat komt door gebruik van het lichtdoorlatende witte doek dat gespannen is op een aluminium frame. “Dat hebben we afgekeken van de vliegtuigindustrie. In de nok hebben we geen haakse hoek gemaakt, maar 89 graden. De hal is precies 2020 centimeter hoog, ligt exact noord-zuid en is bestand tegen stormen van 140 tot 160 kilometer per uur”. Pavel is gestopt bij Elan en besteedt nu veel tijd op de D’Ranch. “De ontwikkeling van de ski’s is wel zowat aan het einde en ik vond het leuk om iets heel anders te doen. Ik heb de tijd, we wonen 300 meter van de hal dus ik ben hier vaak”, vertelt vader Škofic, die ruim een jaar samen met Domen bouwde aan de hal. Af en toe klimt hij ook, hoewel hij een beginner is en hoogtevrees heeft. “Veel andere sporten zijn me te gevaarlijk. Ik ben in februari 60 geworden en het klimmen bevalt me prima.”

Routes tot 9b Alle wanden en vloeren zijn gemaakt van onbehandeld hout. Naast de normale klimwanden is er een speedwand en zijn er boulderwanden voor volwassenen én voor kinderen. “We hebben inmiddels 78 klimroutes gemaakt, van 3 tot en met 9b,” vertelt Domen, die vrijwel alle routes zelf heeft geschroefd. “Er komen al diverse, zeer sterke en talentvolle kinderen en ik ben er zeker van dat we daarvan in de toekomst veel meer gaan zien.” Meer informatie over de D’Ranch: climbing-ranch.com/en.

De klimhal valt op in het landschap.

Carveski’s De hal is bedacht door Domen en door zijn vader Pavel verder uitgewerkt en gebouwd. Pavel is een werktuigbouwkundig ingenieur die zijn sporen verdiend heeft bij Elan, waar hij in 1988 de carveski ontwikkelde

HOOGTELIJN 2-2022 |

Droomrotsen en gastvrijheid: de opening van klimgebieden in Albanië

Een nog onbekend

klimparadijs Albanië: een prachtig land met wilde natuur, maar als klimgebied nog vrij onbekend. Job van Hemert en – inmiddels local – Léon Diependaele reisden erheen om haken in de bergwanden te boren, klimroutes te openen en de lokale bevolking te leren kennen. Het werd een avontuurlijke reis die, ondanks een onverwachte wending, smaakt naar meer. Tekst Job van Hemert Beeld Job van Hemert en Léon Diependaele

De aanloop uit Theth naar de imposante zuidwand van Maja Arapi, al zichtbaar op de achtergrond.

38 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

p een klimtrip in Finale Ligure liet Léon mij enthousiast een foto zien van een enorme kalkwand. Ik keek naar Maja Arapi. Een prachtige berg met een zuidwand van 800 meter, zowel breed als hoog, in de ‘bjeshkët e nemuna’, oftewel de vervloekte bergen. Ik was niet moeilijk te overtuigen om met hem mee te gaan naar Albanië. Deze wand was pas enkele keren beklommen en er was dus nog enorm veel potentie, zo bleek uit verschillende reisverslagen. Maar het hield niet op bij Arapi; online waren honderden foto’s te zien van dit gebied met beschrijvingen in de trant van ‘rock seems solid, to our knowledge still unclimbed’. Nadat we bij de NKBV een halve pallet haken hebben opgehaald, gesponsord door de Commissie Expedities en Alpiene Topsport van de NKBV, beginnen we aan de ruim 2000 kilometer lange reis. We rijden letterlijk van de kaart van onze navigatie af en de laatste twee uur rijden we over een onverharde weg naar beneden, naar een dorpje genaamd Theth. We weten niet of onze Prius, die minimaal 30 centimeter lager is dan de Jeeps en busjes die we op deze weg zien, het overleeft. De weg ligt op sommige plekken vol met grote keien, of heeft diepe gaten. Misschien is dit een van de redenen dat hier nog zo weinig geklommen is? Aan de bergen ligt het in elk geval niet: het uitzicht is prachtig, en zodra we Arapi te zien krijgen, slaat ons hart een slag over.

Kennismaking met de bergen en bevolking In Theth heeft bijna elk gezin een guesthouse en ondanks dat de faciliteiten er niet echt voor zijn ingericht (eigenlijk huren toeristen altijd een kamer), is kamperen in de tuin ook helemaal prima. We zetten achter het huis van het eerste guesthouse dat we zien onze tent op en de eigenaar maakt het vuur voor ons aan. We gaan regelmatig eten in het restaurant, koffie- of theedrinken en kopen vaak kaas, groenten en brood bij Christian, onze gastheer. Of hij begrijpt dat we daadwerkelijk gaan klimmen en routes openen vragen we ons af, in ieder geval is hij enthousiast over de bergen. Klimmen is hier heel onbekend. Onze contactpersoon en lokale klimmer, Gerhard, gaat de eerste paar dagen met ons mee en introduceert ons in het gebied. Hij laat zien waar de waterbronnen en bivakplekken zijn, waar telefoonbereik is, wijst alle bergen aan en vertelt of, en zo ja door wie, ze beklommen zijn. Gerhard neemt ons mee naar het herderskamp net voorbij de Peja-pas (oostelijk van Arapi, ongeveer drie uur loopafstand, voor verschillende bergen is dit de ideale bivakplek). Eerst vragen de herders of we getrouwd zijn. Vervolgens, ondanks dat wij ons zo ver van ‘alles’ verwijderd voelen, beginnen ze een politieke discussie over aansluiting van Albanië bij de EU en de manier waarop Europese landen altijd

HOOGTELIJN 2-2022 |

Ze zijn onder de indruk van onze klimfoto’s, maar verklaren ons voor gek

Een van de vele typerende bunkertjes als herinnering aan het nog zo recente verleden.

hebben neergekeken op Albanië. De herders delen hun verse schapenkaas met ons (wat een ongelooflijk diepe smaak!), maken Turkse koffie en schenken zelfgemaakte raki voor ons in. We moeten het met onze lege maag maar bij één glaasje houden, besluiten we met een licht hoofd.

De eerste route boren Tijdens onze lange ontdekkingswandelingen met Gerhard van de afgelopen dagen hebben we her en der haken, water en andere spullen achtergelaten, om de draaglast voor later wat te verminderen. Hierdoor kunnen we de volgende dag zonder al te zware rugzakken het steile pad naar de westflank van de Arapi omhooglopen, zo’n 3,5 uur. Daar laten we onze slaapspullen achter en we gaan verder met de klimspullen om hopelijk de wand te bereiken. De noordwestwand (ongeveer 200 meter hoog) is ons eerste doel. Hier zitten nog geen routes, terwijl de rots er erg solide uitziet. Zodra we het wandelpad verlaten, proberen we herkenningspunten te onthouden; het weer ziet er dreigend uit en er komen dikke grijze wolken aan. Ik voel me nu behoorlijk exposed: er is geen bereik, het terrein is ruig en we weten niet zeker of de wand bereikbaar is. Maar de afstand valt mee, dat is voor het eerst hier, en na twee uur bereiken we de voet van de wand. Wat een droomrots! De lijn die we op het oog hadden, ziet er perfect uit, en begint zelfs met watergeulen! Léon begint met klimmen, klimt het hele touw uit, en blijft klimmen (of touw inhalen), dus ik begin met naklimmen. Pas als ik ook veertig meter heb geklommen hoor ik iets: een ratelende boor? Het is ondertussen gaan regenen en het waait hard. We kunnen niet communiceren, maar ik vermoed dat hij me zekert over een gebouwde standplaats, en nu de haken plaatst tijdens het zekeren. Als ik bovenkom, is het relais af. Dat is nog eens efficiënt, we zijn meteen klaar om te gaan abseilen! Wat een geslaagde dag. We slapen op een mooie kampeerplek op de schouder van de Arapi.

40 | HOOGTELIJN 2-2022

Op bezoek bij een herderskampement worden we overladen met kaas, yoghurt, koffie, raki en vooral vriendelijkheid.

Natuurlijke protectie Om 6 uur ‘s ochtends is het steenkoud. Een paar uur later begin ik aan de derde touwlengte, de eerste steile lengte. Ik volg een paar vage spletensystemen en blijf klimmen op cams zo lang het gaat. Natuurlijk is ‘het gaat’ relatief, maar het lukt me om 35 meter op natuurlijke protectie te klimmen, met mooie, indrukwekkende bewegingen in spleten en passen op wrijving tussendoor. Boven op een grote flake maak ik stand en boor dan het relais in. Léon klimt de volgende touwlengte voor. Die is aanzienlijk moeilijker en hij boort zelfs een paar haken met één hand, omdat er geen mogelijkheid is om ergens in te gaan hangen. Deze touwlengte is ongeveer 6c, met aflopende watergaten. Maar nu ziet het er wel heel glad uit boven ons: de wand is wel liggend, maar verder blank, zonder spleten. Ik boor een paar haken hangend vanuit skyhooks, om na een meter of tien te constateren dat het te moeilijk is; het voelt als 7c plaat. Op de terugweg zie ik een grote versnijding, 15 meter rechts van ons, en een logische traverse om daar te komen. Dat biedt misschien een uitweg. Maar voor vandaag moeten we het voor gezien houden; het begint te druppen en de wolken worden donker. In de laatste abseil begint het te hagelen en onweren. In een paar minuten veranderen de watergeulen in watergeulen met stromend water.

Light but not enlightened Een aantal dagen later maken we de route af. De traverse heeft één pittige pas direct aan het begin, maar het lukt! De volgende lengte brengt ons naar de top. Door dikke bewolking krijgen we helaas geen mooi uitzicht te zien vanaf de top. Tijdens het naar beneden lopen, passeren we voor het eerst andere klimmers. Het begint te stortregenen, we schuilen en proosten raki op onze eerste route. We noemen de route Light but not Enlightened, een ode aan onze vriend Hayden Kennedy (1990-2017), die een 1200m mixed route in India Light before Wisdom noemde:

THEMA

BALKAN

Een bijzondere plaats om te mogen logeren.

voordat je verstandig wordt, denk je dat je licht moet zijn tijdens het klimmen. Licht klimmen pakte weliswaar goed uit, maar toen we met vermoeide benen naar beneden sjokten, voelden we ons er niet bepaald wijzer door. Als we op een rustdag weer een groot vuur hebben, komen drie lokale jongens bij ons zitten die een aantal maanden per jaar bij de guesthouses in Theth werken. Ze leren ons Albanese woorden, vragen of we in New York zijn geweest, wat ons favoriete automerk is, voor welke voetbalclub we zijn en tot slot of Léon en ik beste vrienden zijn. Daar hadden we nog nooit zo over nagedacht, maar zonder ongemak stemmen we daar bevestigend mee in. Ze zijn onder de indruk van onze klimfoto’s, maar verklaren ons voor gek.

Uitdagingen en omwegen Ons volgende doel is een onbeklommen driehoekige wand boven het herderskamp, die we de Triangle Wall dopen. Weer met spullen voor twee dagen lopen we omhoog. Dit keer niet naar de westpas, maar langs de zuidoostkant van de Arapi. Bij de herders worden we verwelkomd met koffie en raki, maar voor de raki bedanken we vriendelijk, we hebben nog een lange dag voor de boeg. We maken kamp en bereiken de beoogde wand een paar uur later. Omdat het weer er dreigend uitziet en we al aardig moe zijn, besluiten we de klimspullen bij de wand te laten en de volgende dag te beginnen. Het lijkt op een ééndagsklus van drie touwlengtes. De volgende dag klimmen we twee geweldige plaatlengtes waarbij onze behaakvaardigheden behoorlijk op de proef worden gesteld: staand op wrijving, hangend aan skyhooks of hoog opstaand in een laddertje in de vorige haak. Helaas durven we de hoofdwand niet vanaf de grond aan te pakken, dus gaan we via een schoorsteensysteem dat ons met twee lengtes naar de top brengt. Tijdens het abseilen constateren we dat de hoofdwand toch wel een perfect vervolg op de eerste twee lengtes zou zijn, maar daar is nu helaas geen tijd meer voor; we hebben nog een enorme afdaling voor ons.

In de vallei kunnen we de onderarmen aan het werk zetten in nieuwe sportklimroutes.

Een multipitch van 600 meter Op dagen dat we in het dal blijven om te rusten en geen lange multipitchroutes zoeken, ontdekken en behaken we een aantal sportklimroutes in een kloof met veel potentie, op ongeveer een halfuur lopen van het dorp. We openen een 6c, 7a en 6c met 7b verlenging: de eerste sportklimroutes in deze kloof. Op rustdagen genieten we van geweldige zwemplekken en krijgen we rondleidingen in culturele bezienswaardigheden in Theth, zoals de Kulla: een toren die in het verleden werd gebruikt als schuilplek en bemiddelingsplek bij conflicten. Ons grote doel wacht op ons: de Arapi zuidwestwand, het deel van de zuidwand waar nog geen routes zijn geopend, terwijl de rots daar er het beste uitziet. We hebben een lijn op het oog en schatten dat het 600 meter is. We bereiden ons voor op een klim van vier dagen op de wand, met portaledge. Een jongen uit Theth met een paard helpt ons bij het omhoogdragen van de spullen, waardoor we zelf alleen een licht rugzakje hoeven dragen.

Ongeluk We maken kamp vlak onder de wand, bij een grote grot waar drinkwater te vinden is. Vanaf het basiskamp is het nog een halfuur lopen naar de instap van onze route. ‘s Avonds bekijken we de route nog eens goed, en kijken om de beurt door de verrekijker, wijzen boompjes en andere kenmerken aan en bereiken overeenstemming over de lijn. Maar uiteindelijk is het altijd de voorklimmer die beslist hoe de route loopt. De volgende ochtend beginnen we om 8 uur met klimmen. We willen vier touwlengtes klimmen en touwen fixeren, tassen ophijsen, dan abseilen om beneden te slapen en de volgende

HOOGTELIJN 2-2022 |

08.15 – 6 June An impressive conquest along the Alps

All year round

Ticino, your destination for excursions throughout the year. ticino.ch

THEMA

BALKAN

Door de tolk leren en lachen bij de herders

dag langs de touwen omhoog jumaren. Léon begint met voorklimmen en na de eerste twintig meter, over erg liggend en blokkig terrein, plaatst hij een haak. Daarboven zit een lastige passage, maar het lijkt alsof hij daarna weer goed kan staan om een haak of cam te plaatsen. Op het moment dat hij de moeilijke pas inzet, breekt zijn handgreep uit en zie ik hem door de lucht zeilen en ongeveer vijf meter lager zijwaarts landen op de richels. Ik weet direct dat het mis is en ben bang dat hij zijn ribben heeft gebroken. Voordat ik hem kan laten zakken, geeft hij met krakende stem aan dat ik even moeten wachten: alle lucht is uit zijn lichaam geperst. Op de grond verbind ik de wonden op zijn pols en elleboog. Gelukkig lijkt het met zijn ribben mee te vallen en kan hij nog lopen. We beginnen aan een lange afdaling naar Theth, waar Gerhard ons oppikt met een Jeep en naar een lokale dokterspost brengt, waar een verpleger al op ons wacht. Léons elleboog wordt gehecht zonder verdoving; een moment waarop we allebei amper overeind kunnen blijven. Vervolgens wacht ons een lange en hobbelige rit naar het ziekenhuis in Shkodër. Hier worden we redelijk snel door verschillende artsen geholpen en de hechtingen moeten opnieuw worden gezet, omdat er nog steentjes in zijn wond zitten. Zijn pols blijkt gebroken te zijn, net als zijn neus, maar daar moeten we in Nederland nog maar even naar laten kijken. Als we klaar zijn in het ziekenhuis rijdt de ambulancechauffeur uit Theth ons langs de apotheek waar we een boodschappenlijstje afwerken. Vervolgens rijden we terug naar Theth. Op de terugreis worden verschillende mensen opgepikt voor een lift, moet de chauffeur her en der boodschappen doen en moet de ambulance worden aangeduwd, omdat hij niet start. Léon en ik willen alleen maar eten en slapen, maar ergens kunnen we al wel om de bizarre situatie lachen. Wij kijken naar de Arapi zuidwand. Daar begonnen we vanmorgen met klimmen. Wat een tocht, 12 uur ‘car to car’!

Ongekende gastvrijheid Als we willen afrekenen voor we vertrekken, blijkt dat Christian onze rekening kwijt is, ondanks dat we hem meerdere keren op het hart hebben gedrukt dat hij alles moet opschrijven. Samen reconstrueren we wat we ongeveer bij hem hebben gekocht. Als het aan hem ligt, schrapt hij ongeveer de helft van het lijstje, maar dat laten we niet gebeuren. Toch staat hij erop dat hij ons trakteerde die en die keer, en de groentes die we hebben gekocht hoeven we ook niet betalen, laat staan de thee en koffie van na Léons val. Uiteraard geven we een flinke fooi. Op de terugrit hebben we het over Léons plannen om naar Albanië te verhuizen. Het was eigenlijk nog leuker dan verwacht, dus dat klinkt nog steeds als een goed plan. De herinneringen aan deze reis worden niet overschaduwd door het ongeluk, en we zijn allebei enthousiast om terug te gaan.

Koffie en raki bij de herders.

Genieten van de compacte grijze rots en wilde omgeving op de ‘triangle wall’.

Klimmen in Albanië Theth is een vallei in het noorden van Albanië, dicht bij de grens met Montenegro. De vallei heeft een overdaad aan grotendeels door klimmers nog onverkende rots. De afgelopen jaren is er redelijk wat infrastructuur voor toerisme ontstaan, wat een bezoek voor klimmers een stuk toegankelijker maakt.

Vervoer

De onverharde weg die in dit verhaal wordt omschreven, is ondertussen volledig geasfalteerd en voor elke auto begaanbaar. Als je niet met eigen vervoer komt, is er in Albanië een ietwat informeel maar erg betaalbaar en goed werkend netwerk van bussen en minibussen. ‘s Zomers zijn er dagelijks meerdere bussen tussen Theth en Shkodër.

Accommodatie

In Theth bieden de meeste gezinnen die er wonen wel een vorm van accommodatie aan, van kamperen tot hotel. Je kan bij aankomst in het dorp besluiten welke plek je qua sfeer en voorzieningen het meeste trekt. In het dorp is een winkeltje dat de meeste essentiële dingen verkoopt. De guesthouses bieden eten aan, en zullen je waar mogelijk graag helpen met verse groenten, kaas, melk, et cetera. Voor grotere boodschappen is Shkodër de dichtstbijzijnde optie, dus het is de moeite waard om genoeg mee te nemen van dat wat je niet wil missen. Het is in Albanië de norm om met cash te betalen, en in de bergen zul je geen pinautomaat vinden, dus neem genoeg cash mee voor je de stad verlaat.

Klim- en wandelinformatie

Voor het klimmen in het land is er vooralsnog geen complete topo uitgegeven. De meest actuele info is te vinden op climbingalbania.com. Léon woont ondertussen al geruime tijd in Albanië en werkt met lokale klimmers aan het openen van nieuwe routes en uiteindelijk een topo. Mocht je geïnteresseerd zijn in het klimmen van bestaande of nieuwe routes of op zoek zijn naar een lokale wandel- of klimgids, dan kun je met hem contact opnemen via leondeepvalleys@gmail.com.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Het

Grote verscheidenheid aan planten en dieren

Rhodopegebergte, de Balkan op zijn best Behalve een wereld aan bijzondere bloemen, vogels en insecten, spot je er ook wolven en beren. Want het Rhodopegebergte in Bulgarije is misschien niet het hoogste van Europa, maar wél wild en authentiek. Ontdek dit karstgebergte vol grotten, kloven en spelonken. Tekst en beeld Lex van den Bosch

44 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

Wandelaars op de terugweg naar Yagodina vanaf de Ilia-berg.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Yagodina dorpsstraat voor de asfaltering.

Trigrad. Proosten in Kesten, nabij de Griekse grens.

Twee vrouwen buiten Trigrad.

et ingehouden adem sluipen we langs de rand van het bos, dichte bosschages zorgvuldig vermijdend. ‘Hier moet het ergens zijn’, zegt Svedla op gedempte toon. We zijn op zoek naar de bruine beer die ze op haar pre-ontbijtwandeltochtje had gespot. En hoewel bruine beren niet snel een mens zullen aanvallen, is het toch spannend zoals we daar aan het zoeken zijn. De takken van de naaldbomen reiken tot aan de grond in de lappendeken van weides en bosjes, waardoor je het gevoel krijgt dat de beer zich werkelijk overál kan schuilhouden. Plotseling houdt Svedla halt. ‘Ja, daar was het, daar zie je zijn ligplek!’ Ze wijst op een platgewalst stuk gras bij een oude boomstronk. Het dier heeft de halfvermolmde stam opengereten met zijn krachtige klauwen. ‘De beer was op zoek naar mieren’, verduidelijkt Svedla, die antropologe is en in Sofia woont en werkt. Het lijdt geen twijfel: de nog jonge onderzoekster had bij het krieken van de dag inderdaad een beer gezien. Zo dicht bij het dorp is trouwens niet uniek. Een week eerder was al een berin met jongen gezien, op de helling van de berg vlak boven het dorp.

Langs zonnebloemen en ooievaars De berg boven het dorp is de 1500 meter hoge Sveti Ilia aan de noordkant van Yagodina (1100m), in het Rhodopegebergte, Zuid-Bulgarije. Om er te komen vanuit hoofdstad Sofia moet je een halve dag rijden. Eerst langs de verre toppen van het Rilagebergte in het zuiden, dan langs uitgestrekte zonnebloemvelden in het laagland, om vervolgens voor Plovdiv de grote weg af te

46 | HOOGTELIJN 2-2022

gaan richting de bergen en de Griekse grens. Pas als je de klepperende ooievaars en geïmproviseerde groentestalletjes in een reeks plattelandsdorpen achter je hebt gelaten, slinger je de Rhodope in. Via bochtige wegen bereik je na zo’n vier uur rijden uiteindelijk de bodem van de Buynovska-kloof. Ingeklemd tussen overhangende rotswanden en een wild stromende rivier leg je de laatste kilometers naar Yagodina af. Pas de laatste drie kilometer rijd je omhoog uit de kloof.

Pomakendorp met een moskee Als je het dorp binnenrijdt, wacht je direct de eerste verrassing: een witgeschilderde moskee met een hoge minaret. Vierhonderd jaar Ottomaanse bezetting hebben hun sporen achtergelaten in Bulgarije. Niet alleen in de Bulgaarse keuken, die net als de Turkse keuken bijvoorbeeld gevulde-groentegerechten kent, maar ook in historische centra van steden als Plovdiv, waar nog prachtige Ottomaanse huizen te vinden zijn. Bijzonder in het Rhodopegebergte zijn de Pomakendorpen. Het zijn dorpen waar de overheersende religie niet Bulgaars-orthodox is, maar waar de inwoners in de Turkse tijd bekeerd zijn tot de islam. Yagodina is zo’n – ook voor Bulgaren ongewoon – Pomakendorp. Dat is ook de reden dat antropologe Svedla een paar zomers gestationeerd is in het dorp. Ze verdient wat bij met gidsenwerk voor buitenlandse toeristen en natuurliefhebbers. Vaak heeft Svedla Engelse groepen onder haar hoede, die ze meeneemt op dagtochten vanuit het hotel. Een enkele keer overnachten ze in een hut langs een van de gemarkeerde trails in de omgeving.

THEMA

BALKAN

Soortenrijkdom Het is vooral de wildheid van het gebied en de enorme soortenrijkdom die de Engelse wandelaars en natuurliefhebbers naar het Rhodopegebergte lokt. Gewapend met verrekijkers en determinatiegidsjes lopen ze door het veld, op zoek naar orchideeën, vlinders en bijzondere vogels als de rotskruiper en de zwarte ooievaar. Op een morgen in juli zie ik de Engelsen in een van de bloemrijke bergweides aan de zuidoostkant van het dorp, omringd door vlinders en insecten, die door de warme zomerzon voldoende opgewarmd zijn om te vliegen. Ik herken een koninginnenpage, een parelmoervlinder en een vuurvlinder, maar er zijn ook soorten die ik nooit eerder heb gezien. Ook de verscheidenheid aan bloemen is enorm.

Met hark en zeis Even verderop zijn dorpelingen bezig een landje te maaien met een zeis. Anderen zijn al aan het hooien. Een stokoud vrachtwagentje van Russische makelij wordt hoog opgetast met het zongedroogde gras. Zodra de wagen vol is, klimmen twee mannen erop om zich terug naar het dorp te laten vervoeren. Grasspriet in de mondhoek, lekker languit in het geurende droge gras. Over een stoffig weggetje rijden ze terug naar Yagodina, naar de hooizolder bij het huis. De koe – de meeste dorpelingen hebben maar één dier achter het huis – is dan al uren geleden vanuit de stal naar de weidegronden gedreven, om voor het vallen van de avond weer teruggeleid te worden naar het thuishonk.

Terug naar Arcadië Het is alsof je wordt teruggeworpen in de tijd, in het oude Arcadië. Lopend langs de velden realiseer ik me dat landgebruik en soortenrijkdom niet los van elkaar te zien zijn. Dat we voor schaalvergroting en intensivering van de landbouw een hoge prijs betalen. Als de weidegronden zouden zijn herverkaveld en

V.l.n.r. vuurvlinder, parelmoervlinder, beekjuffer (mannetje), phegeavlinder, vals witje, vlinderhaft, parelmoervlinder, icarusblauwtje.

zwaar bemest waren geweest, dan had ik me nooit kunnen vergapen aan al die soorten planten en dieren. Gelukkig is dit besef ook doorgedrongen in de EU; ongeveer de helft van het Rhodopegebergte is aangewezen tot Natura 2000-gebied (zie kader).

Lekker scheuren Vroem, vroem! Mijn idylle wordt verstoord. In de verte doemen twee terreinwagens op uit een stofwolk boven het karrenspoor. Ze komen snel naderbij. Beladen met gezette mannen in camouflagekleding stuiven ze langs. Ook zie ik vrouwen zitten, hun handen stevig vouwend om de rolbeugels boven de achterbak. Ik herken ze, het zijn dezelfde Bulgaren die gisteravond bij het gebraden varken in de tuin van het hotel zaten. Ze komen uit de stad. Net als veel landgenoten laten ze zich graag een paar uur met terreinwagens vervoeren in de afgelegen, wilde gebieden van hun land.

Eeuwige sneeuw Een Bulgaar die zeer goed op de hoogte was van de biodiversiteit in het Rhodopegebergte, was Boyan Petrov. De zoöloog-speleoloog verkende vele honderden grotten op de Balkan en ontdekte samen met zijn teamgenoten meer dan twintig nieuwe diersoorten. Deze kenner van de grottenfauna op de Balkan was behalve erkend vleermuizenexpert ook verbonden aan het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Sofia. Daarnaast was hij een gepassioneerd bergbeklimmer, die strandde in zijn poging alle veertien achtduizenders op aarde zonder extra zuurstof te bedwingen. Op 3 mei 2018 raakte hij vermist bij poging nummer elf, tijdens de beklimming van de Shishapangma (8027 m). Er is sindsdien niets meer van Boyan vernomen. Een groot gemis voor de klimwereld, een groot verlies voor natuurliefhebbers.

Rotskruipers en ingemaakte augurken Juist vandaag had de kennis van Boyan goed van pas kunnen komen. Ik ben te voet onderweg naar de Trigradkloof, een wilde

V.l.n.r. krasser, aangebrande orchis, Poecilimon thoracicus, een soort sabelsprinkhaan, dambordje, handekenskruid, heidekikker, gouden tor.

HOOGTELIJN 2-2022 |

THEMA

BALKAN

Boven Hooivervoer nabij Trigrad Onder Herder nabij Yagodina (1100m).

Wandelaars in Kesten.

canyon waar ook de Duivelskeelgrot te vinden is en waar vast veel vleermuizen te vinden zijn. Je kunt er niet alleen de onderaardse waterval bezoeken, het is ook de beste plek in Europa om – bijna gegarandeerd – de rotskruiper te zien, een kleine tot middelgrote rotsbewonende vogel die je onmiddellijk in het vizier krijgt als hij in vlucht zijn scharlaken vleugelvlekken laat zien. En ook Haberlea Rhodopensis kun je er tegenkomen, een aan het kaapse viooltje verwant plantje dat in de rotsen groeit en dat vrijwel uitsluitend in het Rhodopegebergte te vinden is. Na een bezoek aan de grot loop ik door naar het dorp voor een lunch onder een afdak bij de rivier. Ik bestel patatnik, een platte aardappeltaart met komijn die je alleen in deze regio kunt eten. Na het eten scharrel ik wat rond bij de rivier. Een man is bezig augurken in te maken bij een geïmproviseerde vuurplaats langs het water. Even verderop portretteer ik een goedlachse man met een fraaie pet. ‘Mir’, zegt de man, Russisch voor vrede en misschien ook wel in het Bulgaars. ‘Mir’, roep ik enthousiast terug.

Veel meer dan deze vredeswens kunnen we helaas niet met elkaar uitwisselen. Het is de dag van mijn vertrek. Ik ga nog een laatste keer de berg op, langs de verlaten legerkazerne boven in het dorp, met het pad omhoog naar de top van de Sveti Ilia. Voor mijn voeten strompelt een verdwaalde vuursalamander over het droge pad. Het felgekleurde zwart-gele dier is helemaal bedekt met stof. Wat doet het op deze droge kalkhelling? Kennelijk is er ergens toch water in de buurt. Ook het veldje met hondskruid, een lilakleurige orchidee met een karakteristieke pyramidevormige bloem, doet vermoeden dat er ergens water uit de berg vloeit. Onder me is de moskee inmiddels verkleind tot broekzakformaat. Als de helling nog niet al te warm is, loop je de vierhonderd hoogtemeters snel omhoog. Bij het uitzichtspunt werp ik een laatste blik in de Buynovska-kloof, in de overtuiging dat ik hier weer terug zal keren.

Rhodopegebergte 83% van het Rhodopegebergte ligt in Zuid-Bulgarije, het overige deel ligt in Noord-Griekenland. Met 14.737 vierkante kilometer is het oppervlak van het Rhodopegebergte een derde maal zo groot als Nederland. Met de Goljam Perelik (2191 meter) als hoogste top is het Rhodopegebergte niet bijzonder hoog te noemen. Spectaculair is het door karstverschijnselen gekenmerkte gebergte wel. Met zijn talloze grotten, dolines, onderaardse rivieren en diep uitgevreten canyons is het gebergte niet alleen van grote landschappelijke waarde, het biedt ook huisvesting aan een groot aantal soorten dieren en planten.

Soortenrijkdom

Onderweg naar Teshel.

Het door kloven en rivieren doorsneden karstgebergte wordt niet alleen bewoond door spectaculaire soorten als wolven, beren, lammergieren en verschillende soorten arenden, maar ook door een enorme verscheidenheid aan zangvogels, planten, amfibieën, vlinders en andere insecten. Het aantal soorten is vergeleken met Nederland dan ook bijzonder groot. Van de bijna 3600 soorten hogere planten

in Bulgarije zijn er tweeduizend in het Rhodopegebergte terug te vinden. Ter vergelijking: in Nederland kennen we 1450 soorten planten. Er zijn 300 soorten vogels geteld in het gebergte.

Natura 2000

Behoud van biodiversiteit (soortenrijkdom) gaat niet zonder de bescherming van de leefgebieden zelf. Vandaar dat grote delen van het zeer soortenrijke Rhodopegebergte zijn aangewezen als Natura 2000 gebieden. Het Natura 2000-netwerk, dat twee decennia geleden in Europees verband werd begonnen en dat wordt gesubsidieerd door de Europese Commissie, is er erop gericht de soortenrijkdom in Europa te behouden en waar mogelijk te herstellen.

Wandelroutes

Van oudsher is er een goed ontwikkeld wandelnetwerk in Bulgarije met tal van hutten om te overnachten. Kijk bijvoorbeeld op wikiloc.com voor routes. Op deze website is ook een 41 kilometer lange rondwandeling te vinden langs Yagodina, Trigrad en Vodni Pad. wikiloc.com/hiking-trails/yagodina-trigradvodni-pad-10661057

HOOGTELIJN 2-2022 |

Foto archief Aleš Kunaver

Opmerkelijke beklimmingen en successen

IJzersterke Sloveense klimmers Alpinisme is ongekend populair in Slovenië, een land half zo groot als Nederland met maar twee miljoen inwoners. Het land heeft een aantal berggebieden met als hoogste massief de Julische Alpen. De Triglav is het nationale symbool van Slovenië. Het land heeft het grootste aantal topalpinisten per hoofd van de bevolking. Na een enorme serie grote alpiene successen aan het einde van de vorige eeuw, gevolgd door opmerkelijke rotsbeklimmingen, nam het sportklimmen die positie moeiteloos over. Voorlopig hoogtepunt is de olympische gouden medaille van Janja Garnbret. Tekst Peter Daalder

n het naoorlogse Joegoslavië, waar partizanenleider Tito de zes republieken en twee autonome provincies net zoveel bewegingsvrijheid gaf dat er rust heerste, ontstond een goed klimaat voor alpiene topprestaties. De Alpenvereniging PZS, opgericht in 1893, inmiddels met 58.000 senioren 18.000 juniorleden, maakte een enorme groei door als verdedigingslinie tegen pogingen van met name de Duitse DAV om in het land hutten te bouwen en routes te ontsluiten. De 285 Alpenclubs in twaalf regio’s namen de ontwikkeling van de bergsport in eigen hand. Nu heeft de vereniging 176 hutten met 6000 slaapplaatsen waar jaarlijks 1,4 miljoen mensen overnachten. En er wordt 10.000 kilometer aan wandelpaden bewegwijzerd en onderhouden.

De lege zuurstoffles van Stane Belak (Šrauf) op de top van de Makalu, oktober 1975.

door. Vier jaar later ging een groep klimmers, die hoofdzakelijk uit Slovenen bestond, naar de Trisul I (7120 meter). De Joegoslaven, onder wie Aleš Kunaver, kozen zelden voor de makkelijke weg maar zochten naar nieuwe, moeilijke routes. Op de Trisul I was de moeilijke zuidwand het doel. Dat mislukte door slecht weer, maar ze beklommen wel als eersten de Trisul II (6690 meter) en de Trisul III (6007 meter).

Op de top van Cerro Torre, Patagonië, 1986, nieuwe route op de oostwand: Peklenska Diretissima: De hel. Vanaf links Janez Jeglic�, Silvo Karo, Franc�ek Knez, Pavle Kozjek en Peter Podgornik.

Nadat de verhouding met Rusland bekoelde, hadden de Joegoslavische klimmers geen toegang meer tot de Kaukasus en het Pamirgebergte. De Dolomieten en de westelijke Alpen waren alternatieven, maar om te reizen was een visum nodig. Dat moest persoonlijk aangevraagd worden in de hoofdstad Belgrado. Het reizen kostte veel geld, ook dat was vaak een struikelblok. Een van de mogelijkheden voor wat meer armslag ontstond door het leveren van sportprestaties. Toppers kregen vaak een baan in overheidsdienst bij de politie, de reddingsdienst of de douane. De goede alpinisten kregen zo alle tijd om te trainen en deel te nemen aan nationale expedities. Zo ontstond in 1956 een plan voor de eerste Himalayaexpeditie naar de Manaslu. Wegens gebrek aan middelen ging dat niet

50 | HOOGTELIJN 2-2022

Foto Matjaž Fištravec

Nationale expedities

THEMA

Foto Silvo Karo

BALKAN

Silvo Karo (midden) met Franček Knez (links) en Janez Jeglič in 1983 op Fitz Roy (Devil’s Dihedral). Nieuwe route in de oostwand: Hudičeva zajeda: De afgrond van de duivel.

Boeken over het Sloveense alpinisme Na haar meermaals onderscheiden boek Freedom Climbers over het succesvolle Poolse alpinisme (Hoogtelijn #2, 2020), verdiepte de Canadese schrijfster Bernadette McDonald zich in het alpinisme van voormalig Joegoslavië, waarin de Slovenen een hoofdrol spelen. In Alpine Warriors documenteert zij die periode. Zij won met het boek in 2015 de eerste prijs bij het Banff Mountain Film and Book Festival in de categorie Mountaineering History. Het boek is vertaald in het Duits. Dan heet het Der Weg zur Spitze.

Alle 8000’ers Dat was het startschot voor een indrukwekkende serie beklimmingen in de Himalaya. Tussen 1975 en 1995 beklommen Slovenen alle veertien 8000’ers, waarbij enkele toppen via zeer opzienbarende routes: de zuidwand van de Makalu (o.a. Nejc Zaplotnik, Marjan Manfreda en Stane Belak, ofwel Šrauf), de zuidwand van de Lhotse (niet op de top, wel de wand beklommen door Franček Knez en Vanja Matijevec), de Everest West Ridge Direct (Zaplotnik met Andrej Štremfelj, de zuidwand van de Dhaulagiri en de meest oostelijke route op de Annapurna (beide malen Tomaž Humar). Twintig jaar lang regen deze vooral Sloveense klimmers successen aaneen. Hoewel zich bij nogal wat beklimmingen naast de enorme triomfen ook grote tragedies afspeelden. De lijst met successen is lang en indrukwekkend, de lijst met slachtoffers ook vrij omvangrijk. De prestaties bleven niet onopgemerkt. De eerste Piolet d’Or, de Oscar in de klimwereld, ging in 1992 naar Marko Prezelj en Andrej Štremfelj voor hun beklimming van de zuidpijler op de

Foto Viki Grošelj

Nejc Zaplotnik verongelukte op de Makalu in 1983. In 1996 bezochten zijn vrouw Mojca (tweede van links) en zijn zonen Nejc jr, Luka en Jaka zijn laatste rustplaats aan de voet van de Makalu.

• Alpine Warriors, Bernadette McDonald, Rocky Mountain Books (2015), rmbooks.com ISBN 9781771601092, $ 30 • Der Weg zur Spitze, Bernadette McDonald, AS Verlag, asverlag.lesestoff.ch (2017), ISBN 978-3-906055-66-4, CHF 45 Een van de grote namen in het Sloveense rotsklimmen is Silvo Karo. Hij was een van De Drie Musketiers, hoofdrolspelers in de gouden periode van het Sloveense klimmen. Zijn lang verwachte autobiografie met een schat aan historisch beeldmateriaal, verscheen in 2020. • Rock ‘n’ Roll on the Wall, Silvo Karo, eigen beheer silvokaro.com (2020), ISBN 978-961-07-0071-5, € 25

Kangchenjunga (8586 meter). Er zouden nog vele onderscheidingen voor de Slovenen volgen: 1997 Tomaž Humar en Vania Furlan voor de noorwestwand van de Ama Dablam. In 2007 opnieuw Prezelj, ditmaal met Boris Lorenčič voor de noordwestpijler van de Chomolhari (7326 meter); 2012 Nejc Marčič en Luka Stražar op de K7 in Pakistan (6615 meter); 2016 Prezelj en Urban Novak samen met Hayden Kennedy (VS) en Manu Pellissier (Frankrijk) voor de Cerro Kishtwar (6173 meter, India); 2019 Aleš Česen en Luka Stražar op de Latok (7145 meter, Pakistan). En in 2018 was er een Lifetime Achieve Award voor Andrej Štremfelj, de man die op zijn 21e al met Nejc Zaplotnik op Gasherbrum I stond en daarna nog zes keer op een 8000’er, waarvan tweemaal via een nieuwe route en in alpiene stijl. Na zijn eerste keer op de Everest met Nejc Zaplotnik beklom hij jaren later de berg nog een keer met zijn vrouw Marija.

Drie Musketiers Silvo Karo was niet zo van het alpinisme in de Himalaya. Hij had een voorliefde voor grote rotswanden, met name in Patagonië, de Karakoram, Yosemite en Groenland terwijl hij ook in eigen land bijzondere routes klom in de Julische Alpen. Karo woont bij het klimgebied Osp vlakbij Triëst en vormde jarenlang met Franček Knez en Janez Jeglič de Drie Musketiers van het Sloveense rotsklimmen. Bijzonder was de klim op de zuidwand van Cerro Torre met Jeglič in 1988. In zijn recent verschenen boek beschrijft hij zijn talloze tochten, waarbij hij ook een mooi inkijkje geeft in het leven in Joegoslavië en in het latere Slovenië. Hij schrijft ook over een van de zwarte bladzijden uit het Sloveense alpinisme, voor altijd verbonden aan de naam van Tomo Česen. In 1989 soleerde hij op de Jannu en een jaar later op de Lhotse. Hij werd Sportman van het Jaar, een enorme eer in Slovenië. Totdat bleek dat hij niet alleen geen enkel bewijs had voor zijn succes, maar dat hij ook foto’s van anderen gebruikte om zijn succes te bevestigen. Helaas waren die foto’s niet van de top genomen. Česen werd geschrapt van de lijst met succesvolle beklimmingen.

Win

een boek

Hoogtelijn verloot een exemplaar van het Engelstalige Alpine Warriors. Wil je kans maken op het boek, stuur dan voor 10 mei 2022 een mail naar hoogtelijn@nkbv. nl o.v.v. Verloting Alpine Warriors en wie weet is het boek voor jou.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Tocht in het afgelegen Servische nationaal park Tara

Wandelen met kompas en richtingsgevoel Hooibergen, verstilde bergweggetjes en overal de roep van de koekoek. Dat is de Servische Tara tijdens deze vier dagen spoorzoeken. Met vakantiehond. Tekst Naomi Woltring Beeld Mark van Kessel en Naomi Woltring

Uitzicht op de Drina vanaf Banjska Stena.

52 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

n pre-coronatijd rijden mijn vriend Mark en ik in de derde versnelling de Servische Tara, een uitloper van de Dinarische Alpen, in. Bergweides en bossen Servische blauwsparren (picea omorika), een in Nederland veel verkochte kerstboom, wisselen elkaar af. We stoppen in Kaluderske Bare en overnachten in het tentvormige hotel Omorika, een modernistisch staaltje Joego-architectuur uit 1977. Het werd gebouwd als hoogste klasse hotel en Tito had er een presidentiële suite. Inmiddels wordt het gebruikt om groepen pubers op schoolreisje te huisvesten. Ik slaap slecht. Volgens de kaart lopen we de volgende ochtend door een deel van het nationaal park waar beren zitten en in mijn gedachten ben ik er al aan vijftien ontsnapt. Na het ontbijtbuffet hijsen we de rugzakken om en gaan op weg. We passeren gesloten houten kraampjes waar in het hoogseizoen allerlei toeristische parafernalia te koop zijn. Achter een van de kraampjes schiet een hond vandaan, die zich bij ons voegt. En blijft. Het enige artikel uit de laatste Hoogtelijn dat Mark had overgeslagen is dat over bergwandelen met honden. “Wat een onzin,” hoor ik hem nog zeggen. Nu hebben we ineens zelf een vakantiehond. We noemen haar Masonja, naar de hond uit mijn lesboek (Servo)Kroatisch.

Grindwegen Het grootste deel van de route gaat over grindwegen waar ook gemotoriseerd verkeer mag rijden, maar dat is er nauwelijks. We komen gedurende de dag drie auto’s tegen. Ook geen wandelaars overigens, alleen een oud stel met hun schapen. De weg voert door de bossen naar uitgestorven dorpen van leegstaande vakantiewoningen, sommigen afgebouwd maar nog niet gepleisterd. Het is half mei. In juli en augustus is het hier waarschijnlijk een drukte van jewelste met spelende kinderen en komen de vlagen barbecuelucht je tegemoet.

Wanneer we het asfalt verlaten, verdwijnt de markering langzaam maar zeker uit het zicht. Over een donker bospad van opgedroogde modder, waarin we pootafdrukken van beren herkennen, lopen we in de richting die we denken op te moeten gaan. De richting van het pad klopt steeds minder met de richting die we volgens de kaart moeten volgen. We zien geen andere mogelijkheid dan teruggaan naar de asfaltweg en via de langere route, die Marković aanduidde over grind- en asfaltwegen, naar Predov Krst te lopen.

Cyrillische schrift Vlakbij Mitrovac komt een vrouw met twee kinderen en een hond ons tegemoet. Het beestje blaft en rent op ons af. Het is ‘onze’ Masonja, die haar drie nieuwe metgezellen net zo lief weer voor ons inruilt. We lopen richting Agula en Banjska Stena wanneer ik me realiseer dat het voor het wandelen in dit land best handig is dat ik het cyrillische schrift kan lezen. De nieuwe route komt vlak langs Banjska Stena, het uitzichtpunt over de rivier de Drina waar kamerverhuurder Marković hoog over opgaf. Het stelt niet teleur. De smaragdgroene Drina slingert onder ons en we hebben prachtig zicht op het meer van Peruć ac. We eten een boterham terwijl de moskee aan de Bosnische overkant van de rivier oproept tot het middaggebed. In de zomer van 2010 werden in het meer dat onder ons ligt te schitteren 373 lichamen geborgen, voornamelijk van slachtoffers van de massamoord van 1992 in de nabijgelegen Bosnische stad Višegrad. Ook werd er een koelvrachtwagen uit het meer gevist, met daarin de overblijfselen van Albanese Kosovaren die in 1999 werden vermoord en met koelwagen en al gedumpt werden in het meer.

We gaan van de grindweg af om een topje (1453 meter) te beklimmen en klauteren over een flauwe berghelling weer richting het pad. We zien veel bloemen, zoals sleutelbloemen, gele en roze orchissen, maartse viooltjes, dophei, helleborus. Regelmatig zien we het type hooiberg dat je alleen in de Balkan ziet: opgestapeld rondom een hoge stok en bovenop nog een paar stokken die moeten voorkomen dat het hooi wegwaait. In de verte zien we de besneeuwde bergtoppen van Bosnië. De laatste paar kilometer van de route vallen ons tegen. Over een saaie asfaltweg lopen we naar Mitrovac. Geen beer gezien vandaag, maar dat brengt de gemiste nachtrust niet terug. Bij aankomst schotelt de kamerverhuurder ons warm brood met ei en kajmak (Servische jonge kaas) voor. Dat gaat er wel in. De volgende ochtend willen we over een wandelpad, geen grindpad, naar Predov Krst lopen. Marković , de kamerverhuurder, schudt zijn hoofd. We vermoeden dat hij geen wandelaar is en dat hij dat geloop van ons überhaupt maar een idiote exercitie vindt. Hij biedt aan om voor taxichauffeur te spelen en ons naar Predov Krst te brengen. We zijn eigenwijs en besluiten toch het wandelpad te volgen.

Mark met hond, onderweg naar Mitrovac.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Vakantiehuizen aan de weg van Mitrovac naar Konsjka Reka.

Bewegwijzering in natuurgebied Šargan Mokra Gora in de Tara.

Mogelijk liggen er nog veel meer lichamen op de bodem. Srebrenica ligt hemelsbreed maar dertig kilometer verderop. Gedurende de tocht komen we geen enkele verwijzing naar de oorlog tegen. Over een paadje dat niet loopt zoals de kaart aangeeft, maar wel weer op de route uitkomt, gaan we verder. We hebben schitterend uitzicht op het dal onder ons, sappige groene weiden, gele hooibergen en bossen. Hier en daar een boerderijtje. Het is een lange, gestage afdaling over een lege asfaltweg. De 600 hoogtemeters naar beneden moeten we straks ook weer omhoog. Het is warm. Citroenvlinders en koolwitjes fladderen in de berm. Als ik een hond was, was ik in de rivier gesprongen. Masonja geeft geen kik. Ze loopt door, tong uit haar bek. In het dal voegt de weg uit grensstad Bajina Bašta zich bij de asfaltweg die wij volgen. We hopen op verkeer dat ons een lift omhoog kan geven. Er komt een auto aan, twee twintigers achter het stuur. Ik maak het universele liftgebaar, maar de bestuurder schudt van nee.

Onderweg krijgen we zoete koffie met verse geitenmelk

Hooibergen nabij Predov Krst.

54 | HOOGTELIJN 2-2022

Ik denk een afsnijroute te zien op de kaart, maar al snel lost die op. We zwoegen verder omhoog over de beboste helling. We moeten ofwel de weg of de rivier kruisen, dus kunnen niet verkeerd gaan volgens Mark. Na een minuut of twintig bereiken we inderdaad de weg weer. Dezelfde auto passeert ons weer, op de terugweg, en de bestuurder toetert pesterig. Nog een half uur lang stijgen we over het warme asfalt en dan zijn we in Predov Krst (1138 meter). De eigenaar van Lova�cki Dom (een jagershut) vraagt of we nog veceru (avondeten) willen. Dat gaat er zeker in! Terwijl we soep met griesmeelballen naar binnen lepelen, horen we hoe in de keuken de kipfilet wordt platgeslagen en gebakken. We krijgen šopska (een Balkansalade van tomaat, ui, paprika, komkommer en zachte kaas), gebakken aardappelen, de kipfilet en ook nog karbonade. Vegetarische neigingen bewaar ik voor thuis. We krijgen walnotenstrudel toe. Ik voel me weer mens.

Water of brandewijn? De volgende dag lopen we terug naar Mitrovac over de route via welke we gisteren in Predov Krst hadden willen aankomen. Met hond. De route is schitterend. Echte wandelpaden in plaats van louter grindwegen, uitzicht op groene velden met hooibergen en doorkijkjes op andere bergen in de verte. Net als op de andere dagen horen we overal de koekoek. Aan het begin van de dag is de route goed aangegeven. Maar zodra we het open veld bereiken, raken we de markering wederom kwijt. Dankzij Marks inschattingsvermogen bereiken we toch de route. We volgen een paadje langs een rivier en als dat ophoudt, klauteren we gewoon verder naar beneden en komen we weer op de weg uit. In een dorpje splitst die weer en we aarzelen welke kant we op moeten. Het is geen vakantiedorp, maar een bewoond dorp met boerderijen, schapen, kippen en was aan de waslijn. Ik vraag de route aan een man die met een zaagmachine planken zaagt van een dikke boomstam. Hij geeft aan hoe we moeten lopen en vraagt dan of we iets willen drinken, water, rakija (brandewijn), koffie? We gaan in op zijn uitnodiging en lopen achter hem aan de tuin in. Bij een zitje onder een paarse sering serveert zijn vrouw ons bela kava, zoete ‘witte’ koffie met verse geitenmelk. Masonja krijgt brood. Na de koffie gaan we verder richting het bos, de berg op. Na de lunch komen we uit op de plek waar we gisteren de weg kwijtraakten. Op het grootste deel van de route is de markering ongelijkmatig verdeeld. Op sommige plekken zijn de wit-rode stippen overdadig aanwezig, op andere plekken helemaal niet. De kaart (schaal 1:50.000) geeft te weinig details om goed te zien

THEMA

BALKAN

waar we zijn en op cruciale knooppunten mist de markering. Waarschijnlijk is die nog niet overal geüpdatet voor het hoogseizoen.

Horrorfilm Onze laatste wandeldag lopen we richting een uitzichtpunt. De route start goed gemarkeerd, maar die markering verdwijnt dan weer. Dankzij het kompas en Marks terugkerende richtingsgevoel komen we goed uit, maar in mijn eentje was ik hopeloos verdwaald. Na de lunch verliezen we de stippen voor de zoveelste keer uit het oog. We slaan linksaf en gaan een pad in dat bij de rivier uit zou moeten komen. Bij een kruising staat een auto geparkeerd en even verderop liggen twee mannen in het bos te slapen. Rare plek, ongure types, unheimische sfeer. Zeker als de hond begint te blaffen. De mannen worden wakker en beginnen boos dingen te roepen in het Servisch. We lopen snel door en komen uit op een open plek. Het stinkt er en de lucht trilt van het gezoem van vliegen. In het midden ligt een half vergane koe, overal liggen beenderen en schedels van koeien, zelfs nog een geel oormerk. Een scene uit een horrorfilm. We lopen door en zien vijfhonderd meter lager het riviertje liggen. De helling is te steil om af te dalen. Mark zoekt een pad, maar vindt niets. Ondertussen hoor ik gebrom. Mijn fantasie slaat op hol en ik zie het vliegtuiggeluid aan voor een beer. We lopen terug over het koeienkerkhof (volgens de kaart een shooting range) en houden onze adem in tegen de stank. We zijn allebei stil en gespannen als we de plek naderen waar de mannen lagen. Ik zie al voor me hoe ze een pistool trekken en de hond afknallen. Masonja zwijgt. De auto staat er nog en de jassen van de mannen liggen op de motorkap, maar we zien ze niet meer. Snel lopen we door naar de asfaltweg. We besluiten die voorlopig te volgen en niet verder te zoeken naar de verdwenen route in het bos. We lopen verder langs een riviertje en springen naar de ene, dan weer naar de andere kant. Er vallen wat druppels en voor de zekerheid trekken we onze regenjassen aan. De bui barst los, de eerste (en laatste) tijdens deze tocht. De hond gaat onder een struik liggen en kijkt ons verwijtend aan: waarom lopen jullie idioten door de regen als je ook kan schuilen? Toch volgt ze ons, nat. De bui verdwijnt even snel als hij kwam en de laatste kilometer dampen we uit terwijl we over stomend asfalt naar onze auto bij hotel Omorika lopen. We passeren de kraampjes waar Masonja zich bij ons voegde en voeren haar ons laatste restje brood. Droevige hondenogen kijken ons na wanneer we wegrijden. Of is dat projectie? Met tussenstops bij twee verstilde kloosters (Ra�ca en Jovana) rijden we de Tara uit, terug naar Belgrado. We kijken terug op een schitterende wandeltocht. Vanwege de ontbrekende markering was het noodzakelijk veel over grindwegen te lopen, dat maakt het technisch een relatief gemakkelijk wandelgebied. De afgelegenheid, de afwezigheid van andere wandelaars en de totale stilte maken dat je jezelf af en toe aan het einde van de wereld waant. Voor wandelaars met kompas en richtingsgevoel een absolute aanrader!

Het meer van Peruć ac bij Bajina Bašta.

Tara: berg en rivier De Tara is zowel een berg als een rivier. Het Servische nationaal park Tara is vernoemd naar de berg Tara wat onderdeel is van de Dinarische Alpen. Het ligt aan de Drina, een rivier die een deel van de grens tussen Bosnië en Servië vormt. De Drina ontstaat op de grens van Montenegro en BosniëHerzegovina, waar de rivieren Tara en Piva samenvloeien. De rivier Tara stroomt door Montenegro, waar zich de bekende Tara-kloof bevindt, de diepste canyon van Europa.

Tara en Drina in de literatuur

• Het bekendste boek dat gesitueerd is aan de Drina is De brug over de Drina (1945) van Nobelprijswinnaar Ivo Andrić . Het speelt zich af in de Bosnische stad Višegrad en beschrijft het leven rondom de brug over de rivier de Drina vanaf de Turkse overheersing (inclusief gruwelijke martelscènes) tot de Eerste Wereldoorlog. • A. den Doolaards Het land achter Gods rug (1956) gaat over de Montenegrijnse ingenieur Wolf Crnojevitsj die een brug over de rivier de Tara ontwierp die hij als partizaan (communistisch verzet tegen de nazi’s) tijdens de Tweede Wereldoorlog opblies. • In De brug over de Tara (1994) doet Frank Westerman verslag van reizen door het in oorlog verkerende voormalig Joegoslavië. In 2015 verscheen een geactualiseerde herdruk onder de titel De slag om Srebrenica. De aanloop, de val, de naschok.

Kaart, reisgids en achtergronden

• Tara Nationaal Park (Servië) Wandelkaart 1:50.000 - Republicki Geodetski Zavod, o.a. verkrijgbaar bij landschapreisboekwinkel.nl • Reisgids: Serbia, Bradt travel guide, Laurence Mitchell, 2013. Een nieuwe editie verschijnt in juli 2022.

• Wie meer wil weten over de oorlog in de jaren negentig in de Tara-regio, kan het beste te rade gaan bij het boek Serbian Paramilitaries in the Breakup of Yugoslavia (Routledge, 2022) van de Utrechtse historica Iva Vukušić . Zij beschrijft de rol van Servische paramilitairen bij de genocide in onder meer de Tara-regio. De paramilitairen hadden hun trainingskampen o.a. op de berg Tara en in Bajina Bašta. Servische overheidsfunctionarissen stuurden de paramilitairen in het geheim aan en omdat zij geen officiële legereenheden vormden, kon Servië volhouden niet in oorlog te zijn met Bosnië en dus geen verantwoordelijk te dragen voor de genocide. • Voor wie interesse heeft in de cultuurgeschiedenis van Servië is het prachtige boek Het einde van de wereld (1994) van Matthijs van de Port een absolute aanrader. Van de Port plaatst de gruwelijkheid en redeloosheid van de oorlog in de jaren negentig in cultuurhistorisch perspectief aan de hand van Servische zigeunermuziek. Alleen nog tweedehands verkrijgbaar.

Handige websites

• Nationaal Park Tara: nptara.rs/en/ • Accommodaties in de Tara: tara-planina.com/home_eng.html

Bereikbaarheid

• Vanaf Arnhem reis je binnen 21 uur met de trein via Düsseldorf en Wenen naar Belgrado, treinreiswinkel.nl. • Vliegen naar Belgrado kan met WizzAir vanaf Eindhoven. KLM en AirSerbia vliegen vanaf Schiphol. • Vanuit Belgrado rijd je in ongeveer vier uur met de auto naar Kaluderske Bare. Voor autoverhuur vanaf het vliegveld, zie beg.aero/eng. • Twee keer per dag gaat vanuit Belgrado een snelle bus naar Bajina Bašta (3 uur en 45 min), zie www.bas.rs/en/. Daarvandaan kun je met de taxi, liftend of lopend naar het nationaal park.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Solo op Griekse toppen

Twee maanden rondzwerven op ruige bergen

Mijn band met dit land is hecht, omdat mijn vader Grieks is en ik hier graag kom. Ik wilde graag zoveel mogelijk bergtoppen beklimmen en mijn tocht door Griekenland zal daarom twee maanden duren. Voldoende tijd voor zowel de beklimmingen als het reizen en uitrusten tussendoor. Tekst en beeld Dion van der Meij

56 | HOOGTELIJN 2-2022

THEMA

BALKAN

De top van Kreta, Timios Stavros 2456 meter.

LIAKOURA - 2456 meter (Mount Parnassus)

Ik start in het plaatsje Tithorea dat ten oosten van het Parnassus-massief ligt in de historische landstreek Phocis, Centraal-Griekenland. Dit massief is tevens een populaire bestemming voor wintersporters. Het is een prachtig gebied met een gevarieerd landschap bestaande uit dichtbegroeide bossen, ruige bergen en markante rotsformaties. Op verschillende locaties heb je een prachtig uitzicht over het landschap. De tocht begint in een kloof en al snel verlaat ik de beboste bergen. Het pad is redelijk goed gemarkeerd, maar soms moet je de tijd nemen om de juiste richting te kunnen bepalen. Bovendien is de Griekse kaart die ik bezit niet erg gedetailleerd waardoor het navigeren lastig is. Uiteindelijk lukt het me en voor ik het weet sta ik op de Liakoura, weliswaar omringd door de wolken, maar dat doet niets af aan mijn trots en euforie. Ik houd slechts een korte pauze op de top, want er staat me nog een lange afdaling te wachten. Pas ‘s avonds laat kom ik in Arachova aan, mijn eindbestemming van de dag. Onder een prachtige sterrenhemel loop ik het dorp binnen, op zoek naar een Griekse delicatesse. Al snel geniet ik van een

Uitzicht op het Parnassus massief, onderdeel van het Phocis-gebergte.

Griekse salade. Niet veel later rol ik in een parkje mijn slaapzak uit en val ik in slaap. Wildkamperen mag officieel niet in Griekenland, maar nood breekt wet.

PIRAMIDHA - 2508 meter (Mount Giona)

Met de bus reis ik via Amfissa en Lidoriki naar de voet van de Mount Giona: Sikia. Dankzij de gastvrijheid van de Grieken kom ik daar aan met een zak tomaten en pepers. Vanuit hier heb ik de beklimming van de hoogste top van de Mount Giona op de planning staan, de Piramidha. Ik laat de spullen die ik niet gebruik voor deze dagtocht achter en start de tocht in de ochtend. Het is een zonnige dag en ik heb er zin in. Het pad is redelijk goed gemarkeerd en via het bos maak ik snel hoogtemeters. Ik loop over een hoogvlakte waar paarden en koeien staan te grazen. Niet veel later kom ik twee Engelsen tegen die afdalen en al op de top zijn geweest. We groeten elkaar en maken een praatje. Zij raden me aan ook de Peloponnesos te bezoeken. Na een kleine vijf uur bereik ik de top. Vanaf hier is het uitzicht dat reikt tot aan de horizon adembenemend mooi. Na een kwartier op de top te hebben gezeten daal ik af en kom ik een herder tegen. Een oude, sterke man met een grijze baard

en een woeste doch vriendelijke uitstraling. We maken een praatje. De beste man draagt een geweer bij zich en vertelt dat hij hiermee zijn vee beschermt tegen de wilde wolven. Aan het einde van het gesprek geeft hij me water en een blik sardientjes. Ik bedank de herder zeer vriendelijk en daal verder af terug naar Sikia, waar ik bij aankomst wat eet. In het duister hang ik mijn hangmat op tussen twee bomen. Het had een mooie nacht kunnen worden als mijn rust niet verstoord werd door een langdurende hoosbui. Zeiknat probeer ik alsnog de nodige rust te vinden.

KORAKAS - 2495 meter (Mount Vardousia)

Na de Parnassus en de Giona is het nu tijd voor Mount Vardousia. De hoogste piek is de Korakas, 2495 meter hoog. Eerst wandel ik over de weg van Sikia naar Athanasios Diakos. Vanuit dit dorp zal ik de Vardousia gaan beklimmen. Op het dorpsplein bestudeer ik aandachtig de kaart en maak ik een routeplanning. Ik besluit om door te lopen en een mooie slaaplocatie uit te zoeken, zodat ik de volgende morgen alvast op de route zit. Op het land van een bijenhouder vind ik een geschikte locatie, onder een prachtige sterrenhemel. Ik doorkruis de bekende E4-route die van Gibraltar naar Cyprus loopt, maar op dit gedeelte is het soms lastig de exacte route te volgen als je geen kaart bij je hebt. De bergen aan deze kant verbergen een schoonheid die je alleen kan ervaren als je hier doorheen loopt. Ik fantaseer over plannen om hier terug te komen, maar dan met ski’s. Vijf uur doe ik erover voordat ik boven op de Korakas sta. Zwaar is de tocht niet. Ik kan mijlenver kijken. Ik kies voor de afdaling een andere route. Onderweg passeer ik herders met schapen en er blijkt zelfs een berghut aan deze route te liggen. Tevreden kom ik aan in Athanasios Diakos, waar ik de route voor de volgende dag plan: een wandeling van dik veertig kilometer naar Gravia, gedeeltelijk via de E4.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Gedeelte van de afdaling van de Vardousia, met uitzicht naar het westen.

Mooie wanden bij de Karteros-pas.

SMOLIKAS - 2631 meter Ik reis via Gravia, Itea en Ioannina met een bus naar Konitsa, een stuk noordelijker en mijn startpunt voor de beklimming van de Smolikas. Konitsa ligt in het 160 kilometer lange Pindos-geberte, dat ook wel de ruggengraat van Griekenland wordt genoemd. In Konitsa loop ik naar het begin van het pad in het Nationaal Park Vikos-Aoös, een door UNESCO beschermd park. Het hele gebied is van grote ecologische, archeologische, historische en culturele waarde. Ook herbergt dit park significante rotsformaties en fossielen. In eerste instantie wil ik graag de Mount Tymfi op, die is bereikbaar via dit pad, maar het weer werkt niet mee en dus moet ik die kans aan me

Draken gooiden rotsen en dennenbomen naar elkaar voorbij laten gaan. Ik vervolg mijn weg, ietwat teleurgesteld, naar Pades, waar de route naar de Smolikas start. Na een overnachting bij een kerk in Vrysochori, kom ik de volgende dag aan in Pades. Hier ontmoet ik twee Serviërs die net als ik naar de top van de Smolikas op weg zijn. Samen lopen we naar een berghut die aan de route ligt en bemand wordt door twee knappe Griekse zussen. De volgende dag starten de Serviërs en ik samen de tocht naar de Smolikas, maar het is mistig. Hoewel het pad duidelijk aangegeven staat, is de aankomst bij het Drakenmeer een welkome bevestiging dat we ons op de goede weg bevinden.

58 | HOOGTELIJN 2-2022

Volgens lokale verhalen is het Drakenmeer vernoemd naar de draken die er vroeger leefden en hier met rotsen en dennenbomen naar elkaar gooiden. Ik besluit om de pas erin te zetten en zeg tegen de Serviërs dat ik alvast vooruitga. Op de top aangekomen verdwijnt het uitzicht in de wolken, helaas. Ik wacht op mijn twee wandelmaatjes uit Servië, zeg ze gedag en vervolg mijn route terug naar het dal. Eenmaal terug bij de hut eet ik wat en neem ik een ijskoude douche voordat ik mijn weg vervolg naar het dorpje Pades. Vanuit hier zal ik de bus nemen naar Konitsa.

Onderweg naar de Tymfi, een prachtig schouwspel.

GAMILA - 2497 meter (Mount Tymfi)

In Konitsa aangekomen blijft Mount Tymfi door mijn hoofd spoken. Als het weer meezit, wil ik toch een poging wagen ook die top te beklimmen. De volgende ochtend besluit ik vroeg te starten. Het pad is goed vindbaar en op enkele steile passages hangt een touw. Hoe hoger ik kom des te ruiger het terrein wordt. Bij een van de steile passages zie ik een gedenksteen. Er is hier recentelijk iemand om het leven gekomen. Ik sta er even bij stil voordat ik mijn route vervolg. Zodra ik bij een grote vlakte met vee

THEMA

BALKAN

Een boer deelt onderweg raki en watermeloen uit

Het begin van het pad naar de Ida Psiloritis.

ik delen van de route die ik de afgelopen dagen heb gelopen. Eenmaal afgedaald kies ik ervoor om de nacht aan de Aoösrivier door te brengen en neem daar een duik in het frisse water. Helemaal opgefrist val ik in slaap onder opnieuw een heldere sterrenhemel. aankom is het pad niet meer goed zichtbaar, maar het terrein is erg overzichtelijk en ik kan met gemak de juiste richting vinden. Er staan hier en daar ook steenmannetjes. Er ligt een berghut langs de route en ik passeer een aantal wandelaars. Niet veel later kom ik ook een van twee Serviërs tegen en hij vertelt dat hij net van de top komt. Ieder gebied heeft zijn eigen karakter en vormen, zo passeer ik weer bijzondere rotsformaties en het laatste stuk richting de top word ik vergezeld door een kudde koeien. Op de top kan ik mijlenver kijken. Ook zie

LAZAROS - 2085 meter SPATHI - 2148 meter Mijn volgende bestemming is Kreta, waar ik via de boot, bus en te voet bij het Katharo-plateau aankom. De nacht heb ik doorgebracht in een opgedroogde rivierbedding, mijn startpunt voor de volgende dag. Vanuit hier zal ik de Spathi opgaan. Met behulp van een lokale boer vind ik iets wat op een pad lijkt en ga ongeveer de juiste richting op. Het is bewolkt en ik zie nog niets wat op een route-indicatie lijkt. Uiteindelijk vind ik een aantal

De top van de Tymfi, Gamila 2497m.

steenmannetjes, gelukkig! Ik vervolg mijn weg en sta na vier uur op de top van de Spathi. Na een korte pauze pak ik de kaart om de afdaling te kunnen bepalen. Ik ben in de war als ik niet kan vinden wat ik zoek. Na een goede controle op mijn kaart zie ik ineens dat ik me op de Lazaros bevind, een top ten oosten van de Spathi! Ik besluit mijn beklimming te vervolgen en kom in een zadel terecht. Nu duikt de Spathi op en ik loop hier recht op af. Het laatste gedeelte moet ik traverseren. Wanneer ik op de top van de Spathi sta, schuift het wolkendek opzij en heb ik een prachtig uitzicht over het gebergte van Kreta. Wat een landschap! De volgende dag loop ik via het Lassithiplateau, waar volgens sommige legendes de god Zeus is geboren, naar Kastelli. Onderweg kom ik een boer tegen en hij gebaart dat ik moet komen. Niet veel later zit ik aan de watermeloen en raki (sterkedrank gemaakt van druiven). Licht verdoofd, maar met een goed gevoel, loop ik door naar Kastelli onder de hete zon.

TIMIOS STAVROS - 2456 meter, Mount Ida

Een aantal busritjes later start ik vanuit Zoniana in de olijfvelden en loop ik over de weg naar de voet van het Ida Psiloritis-massief. Voordat ik het duidelijk aangegeven wandelpad bereik, verstrijken er enkele uren. Hier en daar lopen wat wandelaars. Wederom krijg ik de gedachte om hier met ski’s in de winter aan de slag te gaan. Vanaf het hoogste punt van Kreta, de Timios Stavros, een van de twee toppen van Mount Ida, zie ik het bekende Lefka Ori-gebergte, dat ik deze reis helaas aan mij voorbij moet laten gaan. Ik daal af via de zuidhelling en ga op zoek naar een plaats om te overnachten. In de stilte bewonder ik een prachtige zonsondergang die langzaam verdwijnt aan de horizon. De nacht is wederom prachtig. De volgende dag staat er een lange wandeling naar Agia Galini gepland, een kustplaats waar ik mijn reis beëindig met een frisse duik in de zee en een mooi kampvuur voor de laatste avond.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Foto credits: Fjällräven - OutdoorXL is an official Fjällräven reseller

WELKOM BIJ OUTDOORXL Al ruim 15 jaar proberen we bij OutdoorXL dé winkel te zijn voor iedereen die er graag op uit trekt. Met de rugzak, fiets of gewoon dagelijks met de hond. Of de trip nu naar de bergen gaat, de fjorden, het einde van de wereld of gewoon bij jou om de hoek. Wij staan klaar om je op weg te helpen. Zeven dagen per week kan je in de winkel terecht. Ons deskundige team van meer dan 100 enthousiaste kampeerders, wandelaars, vakantiefietsers, klimmers, toerskiërs, lawineexperts, ski en snowboard leraren, suppers, kanoërs, voetexperts, globetrotters en natuurliefhebbers helpt je om de goede keuzes te maken in ons grote assortiment dat altijd op voorraad is. En dat proberen we zo duurzaam mogelijk te doen. De 660 zonnepanelen op ons eigen pand produceren al meer elektriciteit dan we in de winkel gebruiken. En in de winkel zoeken we zoveel mogelijk naar duurzame oplossingen. Je bent van harte welkom in Barendrecht, onder de rook van Rotterdam. Én natuurlijk op outdoorxl.nl Wij zijn OutdoorXL en we vinden het leuk je deze zomer eens te ontmoeten!

DE GROOTSTE OUTDOOR, TENTEN EN SKI COLLECTIE De outdoor- en ski specialist van Nederland - 8000m2 Tenten & outdoor - Aalborg 1 Barendrecht (naast IKEA)

Soraya Schultz balanceert op een lijntje in de lucht

‘‘Als ik aan iets denk is mijn focus weg en val ik’’ Als een van de weinige vrouwelijke highliners liep Soraya Schultz (33) boven kloven, mensenmassa’s, water en tussen flats. Met hoogtevrees. “Het avontuur zit hem in het opzetten van de lijn. Hem lopen is dan een kers op de taart.” Tekst Manon Stravens Beeld Zout Fotografie

oetje voor voetje, de armen in de lucht en het lichaam balancerend, loopt ze over de lijn. Soraya is uiterst geconcentreerd en heeft haar blik gericht op het eindpunt. Onder haar een diepe kloof en een meanderende Maas. Ineens zwiept ze er met een gilletje vanaf. Het kleine figuurtje bungelt even ondersteboven. Dan zwiert ze haar lichaam weer op de lijn en trekt haar staart goed. Ze zet haar rechtervoet erop, heft haar armen de lucht in en zet de linkervoet erbij. En daar loopt ze weer, licht door de knieën gebogen. Het is begin januari, de zon zakt. De zestig meter lange Kinglijn bevindt zich op zeventig meter hoogte. Hij loopt tussen de Mérinos- en Cinq Ânes-massieven in Freyr, die worden verbonden met een blauwe nylon spanband van 2,5 cm breed en 3000 kilo sterk. De lijn (of route) dankt zijn naam waarschijnlijk aan het immense kasteel aan de overkant. Of aan de klimmende koning Albert I die Freyr in de jaren dertig als klimgebied ontdekte. Met de imposante kalkstenen en dolomietrotsen is Freyr het grootste en mooiste klimgebied van België. Het is ook een van de eerste gebieden in Europa waar het highlinen werd gepionierd. “Lekker lijntje?”, roept Tom Peek, Soraya’s vriend, als ze vanaf het anker weer op de rots klautert. Een ‘lekker lijntje’ heeft een

62 | HOOGTELIJN 2-2022

goede spanning met een niet te harde wind. “Het voelde een beetje als thuiskomen”, zegt Schultz. Ze komen al jaren in Freyr en Schultz liep er als eerste vrouw naast de Kinglijn ook lijnen van tien en dertig meter uit. Uitlopen betekent zonder vallen.

Kinglijn Ruim twee uur lang zijn Soraya en Tom die middag aan het riggen, ofwel het spannen van de lijn. Ze sjouwden een rugzak vol met delta quick links, shackles, taglines, stukken slackline en slings de twee massieven op. Tom had een dunne tagline met werpzakje naar de overkant gegooid, seilde vervolgens ab, pikte het werpzakje op en maakte er een dikkere tagline aan vast. De ankers konden nu aan beide kanten worden vastgemaakt aan de haken die al jaren geleden in de rots zijn geboord. Soraya bij de Cinq Ânes, Tom bij de Mérinos. “Ieder heeft een vaste kant. We zijn allemaal gewoontedieren”, grapt ze. Dan wordt Kinglijn gespannen. Met een back-uplijn eronder, mocht hij toch breken. “We krijgen altijd de vraag hoe we de lijn naar de overkant krijgen”, zegt Schultz, terwijl ze gezekerd in haar harnas het anker aan de rots controleert. Zo dus. Soms brengt een drone de draad naar de overkant. Maar er wordt ook wel eens gebruikgemaakt van arenden, aardappelkanonnen, kruisbogen en katapulten weten ze.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Zeventig meter boven de grond.

Wie is Soraya Schultz? Soraya (1988, Sneek) is naast professioneel highliner - en de eerste vrouwelijke gecertificeerde ‘rigger’ (highline specialist) van de Benelux - ook psychosociaal therapeut en mindset coach met haar eigen bedrijf. Als gediplomeerd therapeut zet ze in op het voorkomen van burnouts en investeert in de persoonlijke ontwikkeling van jonge professionals. Ze maakt daarin veel gebruik van sport en beweging in de open lucht. Daarnaast geeft ze highline workshops. Haar wapenfeiten in een notendop: 2014 Begonnen met slacklinen en liep binnen een half jaar 30 meter uit in Freyr 2015 Liep als eerste vrouw de 10 meter, 30 meter en 60 meter highline in Freyr uit 2016 - 2017 Uitgenodigde atleet voor Moléson The highline Extreme 2019 ISA-gecertificeerde rigger. De eerste vrouwelijke gecertificeerde rigger van de Benelux 2019 Highlines gerigt voor het Girls Only Highline Festival in Tsjechië 2020 Highlines geopend in Sardinië en een alpiene highline geopend in Zuid-Duitsland 2021 Mental coach en slackline trainer in het SBS-programma The Big Balance Soraya woont in Utrecht met haar partner en highliner Tom Peek. Met hem heeft ze in onder meer Frankrijk, Duitsland, Slovenië, Kroatië, Italië en Portugal nieuwe lijnen geopend.

Door de walkietalkie communiceert ze met Tom. Er blijkt nog een twist in de lijn zitten, die moet eruit. En dan is de Kinglijn klaar. Ze willen er die middag nog op. Maar eerst opwarmen in de refuge Duchesne, een onbemande houten hut waar ze die nacht ook slapen. In het Amsterdamse Oosterpark probeerde Schultz bijna acht jaar geleden een slackline voor het eerst uit. Ze kon er niet tegen dat het niet meteen lukte en kocht haar eigen slackline om daar twee weken lang iedere dag na werk in het park op te oefenen. Totdat ze werd gespot door een andere slackliner, Jonas. Die nodigde haar uit om de Diemen-highline, die tussen twee inmiddels gesloopte flats gehangen kon worden, te lopen. En daar was Tom, boven op die lijn. “Veel te jong”, dacht Schultz nog. Maar drie maanden later zaten ze samen in Freyr. Elk jaar dat ze samen zijn, krassen ze weer een streepje bij hun namen in de houten tafel in de hut. Vandaag ook.

64 | HOOGTELIJN 2-2022

Intimiderend “De eerste keer voelde als een soort trip”, herinnert Schultz zich. Ze stond met een beetje bluf op de lijn, had vet hoogtevrees en zag vlekken. “Van de lijn opstaan lukte eerst niet. Ik had zoveel angst. Maar ik dacht, als ik dit kan, kan ik alles.” Binnen een half jaar liep ze de dertig meter lange lijn in Freyr uit. De Kinglijn vond ze intimiderend. “Hij was zo lang. Ik dacht dat ik die nooit zou kunnen.” Op 7 augustus 2016 liep ze hem voor het eerst uit. “Ik was zo trots dat ik in de klimtopo van Freyr van het woord Kingline, Queenline heb gemaakt!” Ruim zeven jaar later behoort ze tot de weinige vrouwelijke highliners (“op een hand te tellen”) van Nederland. Samen met Tom heeft ze lijnen geopend in onder meer Frankrijk, Duitsland, Slovenië, Kroatië, Italië en Portugal. Haar tijdlijn op social media bulkt van de schitterende foto’s. Ze laat ze zien terwijl Tom onder haar naar de overkant schuifelt: Soraya balancerend boven diepe kloven, in een witte wapperende jurk, op blote voeten. Boven rotslandschappen, water met lichtgevende kwallen, mensenmassa’s op een festival. Tussen scheepskranen, hoge gebouwen en bij het vallen van de nacht. Haar hoogtevrees is niet weg, maar ze heeft er wel mee leren omgaan. “Lopen over een lijn die van links naar rechts en van

Het spannen van de lijn samen met Tom Peek.

laag naar hoog zwiept, hebben we als mens nooit geleerd”, zegt ze. “Je brein en lichaam moeten wennen, het is altijd ongemakkelijk. Je hele lijf trilt en staat onder spanning. Je moet echt doorzetten. Met veel vallen en weer opstaan.” Inmiddels staat Tom overdwars, met zijn blik op de vallei. “Een exposure: genietend van het uitzicht en zo lang mogelijk blijven staan. Noem het een beetje spelen”, legt Schulz uit.

Highline-playlist “Op de lijn ben je in het hier en nu”, zegt Schultz. “Al je zintuigen staan aan, je voelt de vermoeidheid in je armen, de spanning in je benen en buikspieren. Je voelt je lichaam verzuren terwijl je nog behoorlijk wat passen te gaan hebt. Het in de lucht balanceren, met de wind op je huid, en niks om je heen, geeft een heel vrij gevoel.” De spanning blijft, de hele rit. “De lijn brengt je constant uit balans. Inmiddels ken ik de signalen van mijn lichaam. Een snellere hartslag, een droge mond van de adrenaline. Maar ik weet dat het veilig is en ik vertrouw mijzelf en het materiaal.” Meestal draait ze muziek, een speciale highlineplaylist met een mix van triphop en downtempo. “Om mijn hartslag niet te horen. Die gaat namelijk best snel.” Waar denkt ze aan als ze op die hoogte over een touwtje schuifelt? “In het beste geval aan helemaal niets. Als ik aan iets denk, gaat de lijn meer bewegen en val ik. Dan ben ik mijn focus en concentratie kwijt, en houdt mijn lichaam het niet meer vol. Enerzijds is vallen vervelend, maar ook fijn. Het is een ontlading van de constante spanning. Ik schrik er niet meer van. Vallen hoort erbij. Soms val ik expres. Voor je het in gaten hebt, heeft de zekering je alweer opgevangen.” “Highlinen is een veilige, extreme sport”, zegt Schultz. Al gebeuren er door de groeiende populariteit toch ongelukken. Het highlinen werd in de jaren 70 ontdekt door een stel klimmers die een lijntje hadden gespannen tussen de reusachtige bomen in het Yosemite-park in de Verenigde Staten. De Nederlandse highline-community is klein, maar groeit gestaag sinds de sport rond 2011 in Nederland werd geïntroduceerd. Nu wordt het gedaan in de Schoorlse duinen, op de scheepskranen van Maastricht en in de Leemkuilen, een oude leemgroeve bij Hattem bij Zwolle. Niet altijd gewenst en niet altijd legaal, vooral niet als het in een natuurgebied gebeurt. Er worden weleens boetes uitgedeeld.

Lijn van twee kilometer Regelmatig worden highline-festivals georganiseerd. Schultz: “De records zijn bizar geëxplodeerd. Tien jaar geleden was het

nog bijzonder om honderd meter te lopen. Nu worden er lijnen van meer dan twee kilometer geopend.” De langste die ze liep, was, denkt ze, 120 of 130 meter. “Ik weet het niet precies. Afstand boeit me eigenlijk ook niet zo.” Ze lacht erom. “Ik hecht eigenlijk zo weinig waarde aan dit soort mijlpalen. Wel aan het avontuur. Ik vind het leuk, doe het voor mezelf, vanuit een passie. Ik leer ook ontzettend veel. In stressvolle situaties blijf ik bijvoorbeeld heel rustig, kan ik helder nadenken en snel handelen. Ik vond het ook spannend om volledig voor mijzelf te gaan werken. Ik heb het gedaan omdat ik ook echt dacht: als ik kan omgaan met angst voor hoogtes dan kan ik dit ook.”

Kers op de taart “In het begin wilde ik het vooral echt goed kunnen, nu ligt de uitdaging meer in het opzetten en het openen van nieuwe lijnen. De hele puzzel van een plan maken, een gebied zoeken, het omhoog wandelen en klimmen en bepalen of de rots van voldoende kwaliteit is, de lijn opzetten: dat is een groot avontuur.”

‘Ik draai muziek om mijn hartslag niet te horen, die gaat best snel’ Ze herinnert zich de alpiene highline die ze samen met Tom in Zuid-Duitsland opzette. “Zo gaaf! Met een tas van dertig kilo door een steil sneeuwveld naar boven klimmen, om daar een 130 meter lange highline te spannen. Dan is het lopen van zo’n lijn, hoewel ze hem niet heeft uitgelopen, de kers op de taart.” Bij het openen van nieuwe lijnen in andere landen of nieuwe gebieden komt wel wat kijken. “We zoeken via Facebook of Instagram altijd contact met de lokale gemeenschap om te weten wat de regels zijn, wat is toegestaan en wat niet”, zegt Schultz. Zo mag er in Tsjechië niet in de rotsen worden geboord. “Maar ook om te peilen hoe mensen tegen dit soort sporten aan kijken. We willen geen sporen achterlaten en niets schaden.” Niet boren mag dan hun vuistregel zijn, “maar het is niet altijd uit te sluiten.” Zo stuitten ze bij het opzetten van een lijn in Etteringen bij Koblenz op twee klimmers die dat niet zo’n goed idee vonden. “Het was een hele toffe lijn tussen Amphitheater en Hölle, maar we hebben wel afgesproken om hem aan het einde van de dag af te breken.”

HOOGTELIJN 2-2022 |

BEVER SERVICES Wij geloven in een wereld waar producten lang mee gaan. Door er goed voor te zorgen, verleng je de levensduur van je product.

SCHOEN REPARATIE

KLEDING REPARATIE

WAS- EN IMPREGNEER SERVICE

‘Het liefst loop ik op blote voeten maar bij kou worden ze snel doof’

Dat de sport hard groeit, betekent niet dat iedereen ook kan of wil leren riggen”, zegt ze. Schultz: “Ik wil echt begrijpen hoe het werkt. Enerzijds omdat ik zelfstandig een highline wil kunnen opzetten, maar ook om vertrouwen te hebben in het materiaal. Zo weet je wat je doet en kan je je veiligheid vergroten.” Vindt ze dat geen inflatie van de sport? “Ik heb er geen problemen mee. De wil bij te dragen vind ik wel belangrijk, zoals een tas dragen, materiaal aangeven en bereid zijn kennis op te doen. Het opzetten van de lijn is een teamprestatie. Kom je opdagen als de lijn al is opgezet en ben je weg als alles moet worden afgebroken, dan mag je lekker achteraan in de rij gaan staan.” De groeiende populariteit maakt het namelijk steeds drukker bij de lijn. Voor het belopen van de 770 meter lange lijn in Freyr, in oktober vorig jaar, werden zelfs tijdschema’s opgesteld. “Dan moet je uren wachten om er een half uur op te kunnen.” Schultz mocht uiteindelijk ook, maar omdat de avond al gevallen was, keerde ze halverwege weer om.

Niet in discussie “Ik heb vooral in het begin wel het gevoel gehad dat ik me moest bewijzen”, zegt Schultz. “Toen ik eens in het park mijn slackline opzette, liep er een man langs die me wilde helpen. Niet nodig, zei ik. Maar hij bleef staan en vroeg of ik het zeker wist. Als ik met Tom ben, nemen ze zijn mening eerder serieus. Bij mij gaan ze in discussie. Het is allemaal goedbedoeld, maar je voelt je niet echt serieus genomen.” Dat is inmiddels veranderd. “De laatste keer dat we met een groep de lijn van 150 meter in Freyr aan het opspannen waren, namen die jongens gewoon aan wat ik zei. Ik hoefde niet meer in discussie.” Het is koud op deze grijze januaridag. Schultz is weer op de lijn geklommen en loopt naar de overkant en weer terug. Een paar meter voor het einde valt ze. Bungelend aan de lijn, met een brede grijns en blik naar boven. “Ik zag niets meer door de tranen van de wind! Met het weer heb je te dealen”, zegt ze. Al is het liever niet te koud, niet te warm, niet te winderig maar ook niet te windstil. “Met een beetje lekker weer kun je in je zomerkleren. Dan voel je de wind op je huid. Met al deze kleren en lagen heb je minder bewegingsvrijheid”, zegt Schultz. “Het liefst loop ik op blote voeten, maar bij kou worden ze snel doof. Bij te

veel hitte is er weer een kans op uitdroging.” En omdat de lijnen steeds langer worden, ben je ook langer onderweg. Storm is gevaarlijk, maar als het windstil is, is elke trilling in de lijn voelbaar. Inmiddels is de zon doorgebroken, die de lijn en zijn lopers in een prachtig licht zet.

Actieve sporter Van kinds af aan is Schultz al een actieve sporter. Ze groeide op in Friesland, turnde daar jaren op topniveau en speelde tennis. Als puber deed ze acro en streetdance en in haar studententijd in Groningen en Amsterdam deed ze klassiek ballet. Totdat ze het klimmen, slacklinen en later ook het paragliden ontdekte. Beweging en sport gaan ook als een rode draad door haar werk. Met de jongeren in de jeugdzorginstelling, waar ze bijna vijf jaar voor werkte, ging ze klimmen, slacklinen, fietsen, wandelen, vissen en kanoën. In haar eigen praktijk gebruikt ze het slacklinen om communicatie en verbinding binnen teams bespreekbaar te maken. En in individuele coachingtrajecten om mensen te helpen een betere balans tussen werk en privé te vinden. Inmiddels woont ze bijna zes jaar met Tom samen in Utrecht, met wie ze veel van deze sportpassies deelt. Als ze gevraagd worden voor een show op festivals of evenementen, huren ze elkaar als zzp’er in. Die baan in de hulpverlening zegde ze vorig jaar op, toen zij en Tom werden gevraagd voor het programma The Big Balance. Vier maanden lang trainden ze zes BN’ers onder wie Klaasje Meijer en Kiran Badloe om te leren highlinen. De finale was in de nok van de Johan Cruijff ArenA. “Het was een grote uitdaging mensen te trainen die het highlinen onderschatten.” Nog steeds heeft ze werk te doen. Ze willen heel graag naar Albanië, om daar nieuwe lijnen te openen. En naar Indonesië, wat door de coronapandemie niet doorging. De ‘Queenline’ in Freyr vindt ze nog steeds een van de mooiste lijnen, maar ook daar heeft ze nog wat af te maken. “De 150 meter in Freyr lukt me maar niet, ik val steeds een of twee keer.” En ze zou alle lijnen wel eens in een dag willen doen. “Maar dat wordt dan wel dagen nachtwerk.”

HOOGTELIJN 2-2022 |

markt & materiaal

TRAININGSHULP Wie wil nou niet veranderen in een beest, een klimbeest welteverstaan. Zo een met grote handen, kromme vingers en een harde huid. Met schouders waarvan de spieren een berglandschap vormen. Die meters boven een haak het vingergat gebruikt om even te rusten en te poffen. Maar dat gaat zomaar niet! Bloed, zweet en tranen kost het om zo ver te komen op de rots of de klimhal. In deze Markt & Materiaal helpt Hoogtelijn je op weg in je transformatie van mens tot beest. Tekst Florian van Olden, met dank aan Gijs de Vente

Powerfingers

Beastmaker 1000

De Beastmaker 1000 is mooi afgerond, van hout (en dus vriendelijk voor je huid), redelijk compact en inmiddels de standaard in de hangboardenmarkt. De 1000versie is ontworpen voor iedereen die traint voor de 6e, 7e of zelfs (onderin) de 8e graad. Tegen die tijd ben je inderdaad een beest geworden en kun je grommend overstappen op de Beastmaker 2000, een board met intimiderend kleine randjes en moeilijk te houden slopers. Beastmaker heeft een bijbehorende betaalde app, die over het algemeen niet helemaal aansluit op het instapniveau voor de Beastmaker 1000. Hij geeft een redelijk harde workout, dus pas op met blessures.

+/- €120 | beastmaker.co.uk

Na een stevige boulder-, klim- of hangboardsessie voelen je vingers soms als klauwen. Powerfingers kunnen helpen om wat balans te brengen in de training en ook je antagonisten te trainen. Je schijnt na gebruik echt de rug van je hand te voelen evenals de bovenkant van je onderarm. Normaal gesproken zijn dat niet de spiergroepen die het meest belast worden. Ik heb ze helaas nooit langdurig kunnen proberen maar lees er op fora goede dingen over. Proberen? De lichtste kleur geeft het minste weerstand, de donkere grijstinten meer en blauw en paars het meest. Je kunt kleuren ook combineren.

+/- € 30 voor een set van 5 stuks kletterretter.com

Huidverzorging

Ben jij er ook zo een? Bovenaan de klimroute op de foto tijdens de klimvakantie, maar dan wel je gekloofde en bebloede handen opsteken en grijnzen naar de camera. Waarschijnlijk mompel je iets van “bloed is goed” of “pijn is fijn”. De volgende dag houd je toch maar een rustdag vanwege de flappers, kloven en sneeën in je hand. Er zijn veel potjes en zalfjes. Doe mij maar een lik uit de pot.

climbskin.com

68 | HOOGTELIJN 2-2022

ClimbOn Crème Lite Vegan

ClimbOn Crème Lite Vegan Handverzorging heeft een range aan producten. Het is voornamelijk samengesteld uit oliën en bijenwas en het duurt vrij lang voor het intrekt maar ’s avonds aanbrengen voor het slapengaan en de volgende dag kun je er weer tegenaan. +/- € 9

Climbskin handvijl

Vergeet ook niet om de beschadigde huid af en toe bij te vijlen om scheuren en flappers te voorkomen door te droog eelt. Alex Megos heeft hiervoor zelfs een vlijmscherp scheermesje paraat om zijn huid voor te bereiden op de randjes van een 9b+. Voor de mindere goden biedt een vijltje uitkomst. +/- €8,50

Tekst en beeld Gijs de Vente

Diepgang

Crimptonite UltraLight Mobile

Je ziet ze steeds vaker hangen aan laaghangende boomtakken aan de voet van Europese klimgebieden en vele topklimmers zweren erbij. Mobiele hangboards zoals de Crimptonite UtraLight Mobile. Hij weegt nog geen halve kilo en past in iedere klimtas. Je hangt ‘m op aan een tak of aan de onderste haak van een overhangende route, zodat je rustig kunt opwarmen. Of, als je toch al warm bent, kun je je one arm pull-up showen, net op het moment dat andere klimmers even jouw kant op kijken. Ondanks zijn compacte vorm, kan je nog vele kanten op met de Crimptonite. Aan alle vier de kanten zitten sleuven van verschillende dieptes, ophangen is een fluitje van een cent. Ook geschikt voor gebruik thuis, als je maar één ophangpunt hebt.

+/- €70 | crimptonite.com

EFFECTIEF TRAINEN MET EEN APP

Lattice belooft met het driemaandenplan een gestructureerde aanpak in training waardoor je door het plafond van je huidige prestaties kunt breken. Daarvoor doe je eerst een assessment.

Kletterretter vingermassage

“Helps with circulation in your fingers, keeping your climbing fingers fit and agile .”Jaja het zal wel. Van al die marketing word je maar cynisch. Terwijl dit echt zo’n ringetje is waarmee je verslavend lang over je vinger kunt rollen voor een heerlijk prikkelend gevoel. Wij hebben een rolletje in de auto hangen, voor gebruik in de bijrijdersstoel. Soms hoor je daarvandaan een zacht spinnend geluid, alsof er een katje zit die zichzelf masseert.

€3.50 tot €5 per stuk | kletterretter.com

Rhino Performance

Rhinoskin heeft een hele range aan sprays en crèmes die ook de huid uitdrogen en “harden” maar pas op voor te droge huid want die kan ook splijten. +/- €15

Climbskin Hand Cream Climbskin is niet vegan maar meer een crème die de huid uitdroogt en herstelt. Wat minder verantwoord en vegan dan de climbonskin maar het trekt wel sneller in je huid. +/- €16

Lattice drie maanden trainingsprogramma

In de app Crimpd vul je in je leeftijd, klimniveau, de tijd die je hebt om te trainen en je ambities voor jouw geplande klim- of bouldertrip. Je doet vervolgens een nulmeting om onder andere kracht en flexibiliteit vast te stellen. In de assessmentfase is er ook al veel aandacht voor rusten blessurepreventie. Hoe werkt het? Wanneer je het assessment hebt voltooid en hebt ingelogd in Crimpd (waarin je al je trainingen moet bijhouden), ontvang je binnen enkele weken een plan op maat. Dit bestaat uit een serie oefeningen waarvoor je in ieder geval een hangboard nodig hebt voor krachttraining, maar waarin ook aandacht besteed wordt aan flexibiliteits- en core-oefeningen. Je krijgt ook trainingsdoelen mee voor de dagen waarop je in de hal routes gaat klimmen of gaat bouderen. Worden de beloftes waargemaakt? Natuurlijk word je sterker van deze training, maar wie had verwacht dat flexibiliteitsoefeningen zo belangrijk zijn als je echt beter wilt worden? Wat ook helpt om beter te trainen? Volg het programma gelijktijdig met

je klim- of bouldermaatje(s). Spreek een tijd af om te videobellen en je kunt samen een deel van de training thuis doen. Wil je niet (meteen) de hoofdprijs betalen? De app heeft een breed scala aan oefeningen die vrij beschikbaar zijn of die je, met een maandabonnement, nog wat makkelijker aan je wensen kunt aanpassen. Daarnaast heeft Lattice ook op Instagram en Spotify regelmatig posts die trainingen klimgerelateerd zijn wanneer het bijvoorbeeld gaat over voeding, trad klimmen of angst om te vallen. Conclusie Kortom, de mensen van Lattice hebben een prachtig platform neergezet met een effectieve trainingssupport die in drie maanden gevolgd kan worden, maar waar je ook een vast lidmaatschap kunt afnemen dat al veel mogelijkheden biedt. Is de prijs je dan ook nog te hoog? Begin eens met de gratis versie, die helpt je al een stuk op weg. Prijs Crimpd app download: Gratis CRIMPD+ app: €12,99 per maand Lattice training voor twaalf weken: €150 www.latticetraining.com

HOOGTELIJN 2-2022 |

naar een hut

De Olpererhütte en het Schlegeis stuwmeer.

Olpererhütte, Zillertal, Oostenrijk

Blokkendoos

met uitzicht

De Olperer is met 3476 meter een van de hoogste bergen van de Zillertaler Alpen en werd in 1867 voor de eerste keer beklommen. Een paar jaar later, in 1881, bouwde de Sektion Praag een kleine hut als steunpunt voor tochten in het gebied. Het werd een vierkant gebouw met 16 slaapplaatsen, waarvan het ontwerp op een aantal andere plaatsen ook al was gebruikt. Bezoekers moesten hun eigen eten en stookhout meenemen. Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies

inds de bouw van de Schlegeis stuwdam in 1971 werd afgerond, is de opgang naar de Olpererhütte te bereiken. Om bij de bouwplaats te komen, werd een weg aangelegd waardoor je nu makkelijk per auto of bus de 1300 hoogtemeters vanaf Mayrhofen overbrugt. De stuwdam is 131 meter hoog en op de wand is een spectaculaire klettersteig gemaakt. Durfals kunnen via een tokkelbaan naar beneden suizen.

70 | HOOGTELIJN 2-2022

Uitkijkpost Bij het stuwmeer is een parkeerplaats waar de route naar de Olpererhütte begint. Vanaf 1795 meter loop je eerst een klein stuk door het bos, daarna door lage struiken en over afgeplatte rotsen. Het is een makkelijk, steeds redelijk stijgend pad, waarvan het grootste stuk over de onbegroeide hellingen zo’n 600 meter omhoog gaat. Al vanaf een flinke afstand zie je de hut als een

soort uitkijkpost over de rand van de berg hangen. Het is een spectaculaire plek met fantastisch uitzicht op de Zillertaler Alpen en op het groenblauwe stuwmeer.

Vurenhout In de loop van de jaren werd de hut diverse malen verbouwd, maar begin deze eeuw voldeed hij niet meer aan de moderne eisen van duurzaamheid en hygiëne. Daar-

Vanaf deze editie van Hoogtelijn starten we een nieuwe rubriek: Naar een hut. Voor velen is de hut het (eind)doel van een tocht. Een rustplaats voor een bord soep, een glas fris of een broodje. Heb je een dagtocht gemaakt naar een bijzondere hut en heb je goed fotomateriaal? Stuur de naam van de hut en jouw idee hierover naar hoogtelijn@nkbv.nl o.v.v. ‘Naar een hut’, dan bespreken we graag de mogelijkheden voor een artikel in deze rubriek.

Foto Tanja Nijhuis

Jouw hut in Hoogtelijn?

Terras met uitzicht!

Het grote raam in de eetzaal. De hut steekt als een uitkijkpost uit de berg.

Olpererhütte De Olpererhütte (2389 meter) is een hut van de DAV, waar NKBV-leden korting hebben op overnachtingen. Kijk voor meer informatie op olpererhuette.de. Op deze site kun je bovendien via een webcam het actuele weer bekijken.

Route

Het uitgangspunt voor de tocht naar de hut is de parkeerplaats bij het Schlegeis stuwmeer. Vanaf Mayrhofen rijd je via Ginzling naar het stuwmeer. Halverwege wordt tol geheven, in 2021 was dat €14 euro voor een auto. Vanuit Mayrhofen rijdt er elk uur een bus naar het stuwmeer. Die rit duurt een uur.

Ligging

om werd de hut in 2007 geheel vernieuwd en op een natuurstenen onderbouw geplaatst. De bovenbouw is één grote blokkendoos. Zowel de vloer, de muren als het dak is van kruislaaghout, kruislings verlijmde lamellen van een aantal lagen vurenhout die relatief licht zijn. Die lamellen zijn in grote voorgefabriceerde elementen met een helikopter omhoog gevlogen en in één zomer in elkaar gezet.

Uitzicht Opvallend zijn de grote ramen in het gebouw. Heel bijzonder is het uitzicht op het 600 meter lager gelegen stuwmeer vanuit de eetzaal door het zeer brede raam. Naast het opmerkelijke uiterlijk is de Olpererhütte voorzien van alle moderne snufjes op het gebied van klimaatbeheersing, biologische afvalwaterzuivering en is het pand energiezuinig gebouwd.

De Olpererhütte ligt aan de route van verschillende meerdaagse tochten, de 502 van München naar Venetië, de Zillertaler Höhenweg en de Peter Habeler Runde, ter ere van de beroemde klimmer uit Finkenberg, iets boven Mayrhofen. Vlak boven de hut is een hangbrug over een flinke beek. Dat is dé plek voor een spectaculaire foto met het stuwmeer op de achtergrond. Rond de hut scharrelen kippen en geiten, die in de gaten worden gehouden door de hond van de beheerders.Kijk voor meer informatie op zillertal.at/nl.

HOOGTELIJN 2-2022 |

In duizenden jaren van druppel naar radontherapie

Het water van

Gastein Al honderden jaren bubbelt en borrelt het water in de bergen van Gastein. Aan de Heilstollen wordt vanaf 1350 een geneeskrachtige werking toegedicht. Maar waar komt dat water vandaan? We gaan een paar dagen op zoek naar het water van Gastein: een bergmeer, een spectaculaire waterval en een drooggevallen stuwmeer. En als verrassend toetje een bijna verborgen dal waar natuurproducten gekoesterd worden. Tekst Peter Daalder Beeld Aart Markies

Radioactief gas Duizenden jaren sijpelen waterdruppels van de bergen boven Gastein 3000 meter naar beneden. Daar wordt het water door de hitte in de aarde opgewarmd waarop het weer langzaam omhoog stijgt, vervolgens weer afkoelt en uit de berg naar buiten komt. Het is tegen die tijd verrijkt met allerlei stoffen die van nature in de bergen zitten, waarvan radon het meest in het oog springt. Een radioactief edelgas dat op natuurlijke wijze in de bodem ontstaat. Een bezoek aan de Heilstollen lijkt op een excursie naar een mijn. Er staat een smal geel treintje met overdekte zitplaatsen, zoals dat bekend is van mijnwerkers die op weg gaan naar hun werkterrein diep in de rotsen. Alleen lopen hier geen kompels maar badgasten, in zwemkleding en met badjassen en handdoeken. Ze zijn op weg naar het gangenstelsel waar de combinatie van warmte (veertig graden Celsius), luchtvochtigheid en radon een heilzame werking heeft op het menselijk lichaam. Veel bezoekers komen hier ter verlichting van hun reumatische pijnen, aldus de mensen van de Heilstollen. Gastein is het grootste centrum ter wereld voor patiënten met de ziekte van Bechterew. Zij komen voor een kuur naar het bergdorp en weten op die manier de pijn van hun ontstekingsreuma een aantal maanden te verdrijven. Rondom de Heilstollen is een wetenschappelijk instituut ontstaan dat al tachtig jaar onderzoek doet naar de werking van het water van Gastein.

Zirbenweg

De Reedsee.

72 | HOOGTELIJN 2-2022

Tijd om te kijken waar dat water de berg in sijpelt. De eerste tocht gaat naar het gebied van de Graukogel waar twee bergmeren laten zien waar het water vandaan komt. We lopen vanaf het einde van de Graukogellift over de mooie Zirbenweg richting de Palfnersee. De heerlijk geurende Zirben, alpenden of arve in het Nederlands, zijn taai en sterk. Ze overleven in het gebied rondom

Foto Gasteinertal Tourismus

e badcultuur is in Oostenrijk geworteld in de samenleving. Ga je naar een plaats waar Bad onderdeel van de plaatsnaam is, dan is het duidelijk: hier is water waaraan men geneeskracht toekent. Of dat op zijn minst goed is voor het lichaam. Rondom die plaatsen ontstond een levendig toerisme, zoals in Bad Gastein nog steeds het geval is. Oostenrijkse keizers en keizerin Sisi waren er te gast. Zij kwamen om een kuurtje te ondergaan. Daarna bleven bekende politici, artiesten en welgestelden het dorp bezoeken. Monumentale hotels herinneren aan die periode. In Bad Gastein kan je niet om het water heen. De enorme waterval middenin het dorp waar de Gasteiner Ache onvermoeibaar naar beneden dendert, is deel van de vijf miljoen liter water die dagelijks uit de berg tevoorschijn komt.

De Gasteiner Ache middenin Bad Gastein.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Boven: Uitleg van gids Hans Naglmayr. Onder: zeven stops met plaatselijk gemaakte lekkernijen.

de boomgrens. De kleine roodbruine kegeltjes worden geplukt en na zes weken in de alcohol ontstaat Zirbenschnaps. Deze ijzersterke naaldboom, vaak met grillig gevormde takken, wordt wel de Koningin van de Alpen genoemd. Hier is niet alleen het water gezond voor lijf en leden, ook aan de Zirbe worden bijzondere krachten toegeschreven: een verbeterde slaapkwaliteit, een lagere hartslag en het stimuleert de bloedsomloop.

Koud bergwater Genoeg gemijmerd. De hartslag moet omhoog op het laatste stuk naar de overgang net onder de Graukogel (2492 meter). De andere kant is wat ruiger, veel stenen en het loopt langzaam dalend naar de idyllische Reedsee. Een groot bergmeer tussen de bossen, een verlaten blokhut en de hellingen van de Graukogel. Een ideale plek om te zwemmen. Even later ligt Aart uitgestrekt in het koude bergwater.

Vijf kilo stenen en zand in een kubieke meter water Bij de afdaling staat een waarschuwingsbord voor een zeer steile en vermoeiende afdaling. Zo’n bord heb ik nog nooit gezien, wat doet het hier? Die vraag wordt al snel beantwoord. Het is inderdaad een lastige steile afdaling, vooral omdat je geen moment in hetzelfde tempo kan blijven lopen. Grote stappen, veel gladde stronken en wiebelende stenen; bedrieglijk lang duurt het voordat we bij de weg in het Kötschachtal zijn. Daar loopt een van de vele mountainbikeroutes rondom Gastein. We lopen op de brede bosweg naar beneden, passeren de almhut die in het hoogseizoen precies vandaag dicht is. Gelukkig hebben ze een koelkast buiten staan met zelfbediening. Iets verder, waar ook de plaatselijke bus komt, worden we opgewacht door Liddy van Gennip, de Brabantse die al jaren de publiciteit voor Gastein verzorgt en het ook leuk vindt dat ze een keer gezellig kan buurten terwijl ze vertelt over haar dorp.

74 | HOOGTELIJN 2-2022

Therapie in de Heilstollen.

Foto Gasteinertal Tourismus

Afdaling van de Graukogel.

Leeg stuwmeer Een dag later nemen we de Stubnerkogelbaan omhoog. ’s Winters een geliefd skigebied, in de zomer voorzien van een mooi uitzichtsplatform en een hangbrug als adrenalinekick voor wie vooral rond het liftstation blijft hangen. We lopen via de Zittrauer Tisch (2463 meter) richting Sportgastein. Een ruig pad langs de kale bergrug. Er ligt nog verraderlijk veel zomersneeuw. We houden het niet droog en zijn amper ingepakt in regenpak en -hoes of de hagelstenen komen ons in vliegende vaart tegemoet. Zoals vaak in de bergen is het na een half uur ook weer overgewaaid. Het is alleen koud en blubberig. Diep onder ons ligt de Unterer Bockhartsee, een stuwmeer voor de stroomvoorziening. Het meer is bijna helemaal leeg. Liddy vond dat geen fijn beeld maar het is mooi om te zien wat zich onder dat wateroppervlak bevindt. Grote bulldozers en kranen versterken de stuwdam, halen stukken bergwand weg en maken het meer wat dieper. Over een paar maanden stroomt het meer langzaam weer vol.

Goud en zilver We lopen via de Bockhartseehütte naar een kleine nederzetting die plaatselijk bekend staat als Nassfeld. Daar werd ooit gedroomd van grote rijkdom, men vond er goud en zilver. Hoe dat in zijn

werk ging is te zien in het kleine museum. Later hoopte men rijk te worden van het witte goud, de sneeuw en waren er grootste plannen voor een sportcentrum, vandaar de naam Sportgastein. Er is een bescheiden skigebied met freeride-afdalingen en een zeer uitgestrekt langlaufen winterwandelgebied. Vanaf Sportgastein zijn er onder andere tochten mogelijk naar het Niedersachsenhaus en de Hagener Hütte, die op de grens van Salzburgerland en Karinthië (Mallnitz) ligt.

Overal water, ook op grote hoogte.

Ford Taunus In Bad Gastein zijn we te gast in Hotel Mozart. Een hotel in vrolijk geel met sierlijke balkons. En op de begane grond steekt de achterkant van een Ford Taunus uit de gevel. Grapje van eigenaar Florian Krenn, wiens familie al sinds de opening in 1913 betrokken is bij het hotel. Zo pakte ook het hotel dat toen nog Villa Mozart heette een graantje mee van de bezoeken van keizer Wilhelm I en keizer Franz Josef I. Vanaf het begin zijn er in het hotel thermaalbaden, grote badkuipen, waarin je het heilzame water kan ondergaan. Florian Krenn, zijn vrouw Isabella en hun drie zonen hebben het gebouw gemoderniseerd, maar de oude sfeer weten te behouden. In de stemmige salon wanen wij ons rustende reizigers op doorreis, terwijl de koets en de paarden verzorgd worden. Een paar stappen verder, waar Florian zich uitgeleefd heeft in de Taunus Bar, ziet het leven er heel anders uit. Zelfs een originele voorkant van een Taunus compleet met knipperende lampen ontbreekt niet. ‘’Het is een beetje uit de hand gelopen hobby’’, lacht de hoteleigenaar. ‘’Ik was vroeger gek op die Taunus. Er komen nog steeds veel mensen op af, dus ik verander het niet.” We worden uit de bar gehaald door Elisabeth Kröll, een wandelende vraagbaak voor alles dat met het dorp te maken heeft. Bij ieder huis weet ze een verhaal. Over gasten, gebeurtenissen en de geschiedenis. Over lokale, nationale en internationale beroemdheden (onze prins Hendrik, de echte James Bond Sean Connery en Hugh Grant) die eenmalig of vaker in Gastein te gast waren.

Nassfelder Alm Zeker zo veel weet Hans Naglmayr, een voormalige parkranger van het National Park Hohe Tauern, met wie we de volgende dag op stap zijn in Sportgastein. Hij weet alles over de natuur, plantjes, de beesten, de geschiedenis van het gebied. Met hem maken we een culinaire wandeling door het dal, waarin op veel plaatsen kleine oude boerenhutjes staan en een enkele grotere boerderij. Het is bedrieglijk hoe groot het beschutte gebied is en hoe lang het doorloopt naar het einde van het dal. Waar de opgang naar Karinthië begint draaien wij om. We maken zeven stops op onze culinaire wandeling. Wat een verrassing achter sommige deuren! Zoals in de Viehauseralmhütte, die nog dateert uit de tijd (14e tot half 16e eeuw) dat naar goud en zilver werd gezocht en waar de waardin drie heerlijke stukjes brood met beleg heeft klaargemaakt, terwijl het open vuur onder een enorme koperen ketel de ruimte aangenaam warm houdt.

Op de achtergrond de Tischlergruppe.

In het hele gebied lopen zo’n 450 koeien waarvan een deel op hogere almen, jonge beesten die nog geen melk geven. In de vallei staan veertig tot zeventig paarden die beter tegen het harde gras kunnen dan de koeien. En er lopen tussen de 1000 en 1300 schapen, maar ook die zijn vrijwel allemaal hoger op de berg te vinden. Zirbenschnaps, Tiroler knödl, Kaspressknödl, muntkruidensap, het wordt allemaal ter plekke gemaakt. Halverwege de wandeling staan er machtige Pofesen op het menu, een soort wentelteefjes met een dot zwartebessenmarmelade. We leren alles over de koeien op de Nassfelder Alm, over de kaas die de boeren er maken in een coöperatie op de alm, over de leefgewoonten in vroeger jaren. En aan het einde van de wandeling hebben we ook nog wat weetjes over de kracht van het water gehoord. Eén kubieke meter water vervoert, aldus Hans, maar liefst vijf kilo zand en stenen. En dat er in de niet eens zo grote beek op de alm in één seconde dertig kubieke meter water voorbijraast. Het duurt nog wel even voordat deze druppels in de mijnschacht als levenskrachtige damp tevoorschijn komen. Daarmee nemen we afscheid van het water van Gastein. Pfiati! Typisch dialect, dat zoiets betekent als ‘groeten en tot ziens’.

Gastein Gastein ligt op 1020 kilometer van Utrecht. Met de trein ben je tussen de 11 en 13 uur onderweg, met twee tot vier keer overstappen. De beschreven wandeltocht Graukogel-Reedsee-Kötschachtal duurt 6 à 7 uur, de tocht van de Stubelkogelbaan naar Sportgastein 5 à 6 uur. De culinai-

re wandeling in Sportgastein wordt in het hoogseizoen aangeboden door de VVV in Bad Gastein: gastein.com. Op diezelfde site staat veel overige informatie en vind je adressen van de diverse kuurmogelijkheden. Informatie over de Gasteiner Heilstollen vind je op gasteiner-heilstollen.com/nl.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Specialist in materialen voor extremen Kom langs voor het beste advies! Ruim 300 modellen (wandel)schoenen op voorraad!

DE OUTDOORSPECIALIST

VAN NEDERLAND 0348-421648

Werken bij Zwerfkei? Bekijk onze vacatures!

zwerfkei.nl/link/i2l4

In Mijn Verhaal vertellen wandelaars, klimmers en alpinisten over hun bergsportervaringen. Heb jij ook een leuk verhaal? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.

Een huttenboek voor thuis

CMY

In de ‘Op de Hoogte’-rubriek van Hoogtelijn 5 van 2020 werd vermeld dat het oudste huttenboek van Oostenrijk is teruggevonden, met bijdragen van 1868 tot 1878. Een ware historische vondst, maar dat deze huttenboeken niet alleen bestemd zijn voor koude berghutten, bewijst bergliefhebber Wilco Machielse. Hij was zo verknocht geraakt aan de gastenboeken, dat hij het concept naar zijn eigen huis heeft gebracht. Tekst Eva van Wijck Beeld Wilco Machielse

‘I

k ben geboren tussen Kerst en oud en nieuw en om alle bijbehorende feestjes te ontwijken, ging ik op mijn zeventiende op skivakantie met een jongerenreis.’ Het skiën zat er bij Wilco Machielse dus al jong in, en langzaam ontwikkelde hij zich steeds meer in deze sport: ‘In de jaren ’70 was het skiën erg in opkomst en door alle drukte waren niet genoeg skiliften beschikbaar. Ik zag iemand met vellen onder de ski’s de berg oplopen naar een hut en via mijn skivereniging ontdekte ik zo het toerskiën.’

2022

Naam: Wilco Machielse (74 jaar) Favoriete skigebied: Serfaus, Tirol Mooiste bergsportboek: Grande Traversata delle Alpi (Iris Kürschner & Dieter Haas)

bergen, die hij dankzij zijn fitheid nog steeds kan bezoeken. ‘Ik werk nog steeds, heb na mijn vijftigste 24 marathons gerend. Ik hou enorm van een uitdaging en train daar graag voor. Zodra het met de pandemie weer mogelijk is, hoop ik mijn jaarlijkse skivakanties te kunnen hervatten.’

mijn verhaal

Alle nieuwe gasten mogen hun naam in het boek schrijven

Nagenieten van herinneringen een aantal maanden rond was, kreeg ik het boek thuisgestuurd.’ Net zoals in berghutten, dient ook Wilco’s ‘hutten’boek als gastenboek. ‘Het boek ligt meestal in de eetkeuken, waar iedereen binnenkomt. Alle nieuwe gasten mogen hun naam in het boek schrijven, sommigen staan er al meerdere keren in.’

Fit de bergen in Uit alles blijkt Wilco’s liefde voor de

‘Ik hou van rituelen en van nagenieten van mooie ervaringen, en met dit huttenboek heb ik de bergsport een beetje bij mij in huis gehaald.’ De bladzijden van het boek zijn gevuld met gasten van Wilco’s trouwfeest, zijn vijfjaarlijkse feest, bevriende berggidsen en reguliere gasten. ‘Ik kijk vaak terug in mijn boek en dan komen alle mooie herinneringen aan iedereen die ik heb ontmoet weer naar boven. Het boek is daarmee niet alleen leuk voor de gasten, maar ook een mooie manier om alles wat ik heb meegemaakt te bundelen.’

Het huttenboek In de vele berghutten die Wilco tijdens zijn (toer)skivakanties aandeed, lagen huttenboeken waarin de gasten hun gegevens konden achterlaten. Deze boeken waren in het pre-mobieltjes tijdperk een manier om de veiligheid te waarborgen. Gasten vulden in naar welke bestemming zij hun reis zouden voortzetten, en huttenwaarden hadden onderling contact om te controleren of iedereen veilig aankwam.

Een tochtenboek voor thuis ‘Ik was van kinds af aan al gecharmeerd van de bergen en vond de huttenboeken zo’n fijn concept, dat ik er thuis ook één wilde. Ik heb in 1975 de uitgever van de Oostenrijkse huttenboeken gecontacteerd met de vraag of dit mogelijk was. Ik had hiervoor toestemming van de Alpenverein nodig en toen dit na

Het Nederlandse huttenboek.

HOOGTELIJN 2-2022 |

De NKBV-HerBerg in de Ardennen was zo goed als klaar. Na twee jaar verbouwen zou de HerBerg in oktober 2021 de deuren openen. Helaas heeft de overstroming in juli 2021 de hut ernstig getroffen. Er heeft zo’n anderhalve meter water in de hut gestaan. Dat heeft veel schade aangebracht aan de net nieuwe inrichting, die deels moet worden vervangen of gerepareerd. We hopen dat je voor de zomer weer terecht kunt in de hut. Kijk op nkbv.nl/ de-herberg voor actuele informatie en om te reserveren.

We helpen je graag fit te worden voor je mooie vakantie deze zomer. In Nederland kun je prima werken aan je conditie en voorbereiding op de bergen. In een reeks van acht mails bereiden we je optimaal voor op je bergwandelvakantie. Of je nu beginnend of gevorderd bent, meld je aan voor de mailcyclus en ontvang informatie en oefeningen in je mailbox. We bieden je inspiratie over bestemmingen, trainingsschema’s, materiaal, veiligheid, duurzaamheid, techniek en natuurlijk fit worden. Zo kun je extra genieten van je vakantie. Meld je aan via nkbv.nl/voorbereiding.

Trainingsschema’s Kun je niet wachten om aan de slag te gaan? Start dan alvast met de trainingsschema’s die we samen met personal trainer Jonas Föllmi hebben opgesteld om je in optimale conditie te krijgen. Kijk op nkbv.nl/fit voor alle oefeningen.

Bestel je topo’s in de webshop Foto Zout Fotografie

We helpen je fit en voorbereid de bergen in

Foto Merel Naafs

HerBerg opent deze zomer Foto Chris König

nkbv voor jou

Kijk voor het laatste verenigingsnieuws op nkbv.nl, of volg de NKBV op Facebook: facebook.com/de.nkbv en Instagram: @_nkbv.

Yes! De klimgebieden zijn weer toegankelijk. Waar ga jij dit voorjaar klimmen? Wordt het Flône, Sy, Warstein of Hotton? Alle actuele klim- en bouldertopo’s van de gebieden rondom Nederland zijn verkrijgbaar via nkbvwebshop.nl.

Foto Rogier van Rijn

Onderzoek in ledenpanel naar de NKBV-dienstverlening

78 | HOOGTELIJN 2-2022

In januari is er onder het ledenpanel weer een meting uitgevoerd naar de tevredenheid onder de leden. Aan dit onderzoek namen 610 leden deel. Sinds 2011 peilen we iedere twee jaar de mening van onze leden. Inmiddels is dit de vijfde meting. We zijn ontzettend trots dat 95% van onze leden tevreden is over de dienstverlening van de NKBV, 35% is zelfs zeer tevreden. We hebben de afgelopen jaren geïnvesteerd in onze digitale dienstverlening. Op alle vlakken van dienstverlening: facturatie, klantvriendelijkheid, communicatie en ledenservice, hebben we mooie stappen gemaakt en dit wordt goed gewaardeerd door de respondenten.

Via diverse artikelen en video’s proberen we leden te inspireren en te helpen om fit de bergen in te gaan. We zien dat 81% zich voorbereidt op de volgende bergsportvakantie. Bijna 16% heeft bergsportplannen niet kunnen uitvoeren vanwege fysiek ongemak, voornamelijk vanwege knie-, conditionele of rugklachten. Positief is dat dit een dalende trend laat zien, want in 2019 was dit 20% en 26% in 2017. We zetten met verschillende campagnes in op voorlichting en fysieke voorbereiding van onze leden en dit lijkt te resulteren in een dalende trend van fysieke klachten en gestaakte bergsportplannen.

Foto Chris König

praat mee met de NKBV

Wacht niet te lang met het boeken van je tocht of cursus Wow, het is begin april en al meer dan 70% van de reizen bij Bergsportreizen zitten vol of bijna vol. Wees er snel bij als je nog geen keuze hebt gemaakt. We verwachten dat het hele programma nagenoeg uitverkocht zal zijn deze zomer, dus wacht niet te lang met boeken.

Volg de NKBV op social media, tag ons en praat mee! De leukste posts of reacties plaatsen we in deze rubriek.

Reactie op: Wandelkaart mee de bergen in. Martijn Loenen: Ja natuurlijk en evt ook kompas. Elektronica kan uitvallen. Dus niet alleen de kaart mee, ook weten waar je bent op de kaart. Goede voorbereiding is het halve werk.

Reactie op: Ga jij aankomende weken nog de sneeuw in. Dick Kruithof: Plan: drie nachten bivak met ‘toppoging’ Aabeberg bijkomen met een nachtje Naturfreundenhaus Gorneren. De omstandigheden goed monitoren.

Foto Chris König

#NKBV

@FelinaFoto Yesterday evening.. #Alpine #Ibexes #Steinböcke #Hochlantsch #Steiermark #Austria @Hoogtelijn @nkbbv @visitsteiermark @oeav @bergwelten

@PierreSpaninks Ha, de Tour du Canigó in de nieuwe @Hoogtelijn. Dank je wel @nkbv. De eerste tocht die we met onze dochter (toen 8) liepen. Inclusief de top, vanuit Ref des Cortalets. Mijn vrouw bleef bij de hut, en kreeg van menig afdaler bericht over onze vorderingen.

@ _NKBV

Trail & Hike event Op 21 en 22 mei organiseren we een Trail & Hike buitenevent op de Utrechtse Heuvelrug. Doe mee aan workshops en activiteiten en laat je inspireren door de mooiste wandelgebieden. Leer je tocht plannen, lopen met stokken, trainen voor je volgende bergwandeling en nog veel meer. Sluit de dag af met een mooie wandeling op de Utrechtse Heuvelrug. Meer informatie op bergsportdag.nkbv.nl en meld je aan!

Geef je mailadres door

We hebben helaas nog niet van al onze leden een mailadres. Daardoor ontvangen deze leden de factuur nog per post en missen ze veel communicatie. Ook kunnen ze de app niet gebruiken en zich niet in-schrijven op activiteiten in de regio of academie. Geef je mailadres door aan ledenservice@nkbv.nl zodat we je op de hoogte kunnen brengen van alle ontwikkelingen en we je digitaal kunnen bereiken.

fortevital Afgelopen weekend hebben we weer een nieuwe serie video’s gemaakt om de leden van de @_nkbv te inspireren om fit en voorbereid op huttentocht te laten gaan. Video’s komen binnenkort in het kenniscentrum van de NKBV. nkbv.midden. nederland Afgelopen weekend hebben wij @drt_midden_ usac geholpen met het vrijmaken van het USAC-gedeelte bij klimmassief Maizeret. Het was weer een prachtig weekend waar veel werk verzet is! Dank aan alle vrijwilligers. Wil je ook meehelpen met onderhoud in en om de rotsen? Meld je aan via drt@midden-nederland.nkbv.nl

mick_stringer Had an amazing comp today at jab 3 so the Dutch youth championships qualifications! Managed to finally make finals again and climbed so well in the finals as well I did the 2nd boulder 3rd attempt and managed to flash the last one which was an amazing feeling!! Managed to get 2t4 and 3z15 in finals eventually Which was enough for 2nd place Congrats on 1st place @eckart.pruijs it was awesome to watch you flash the last one in finals!! An congrats on 3rd place @yourivanderstap so strong! Also huge shout-out to the rest op team @de.fabriek and @frederique.kerstens and @boulderingisa congrats on making finals!! First 3 vids are final boulders 3, 2 and 1 and the rest are from quails.

tag ons op social media #hoogtelijn #NKBV

HOOGTELIJN 2-2022 |

Ditmaal stellen we de twee bekende klimgebieden Beez en Dave voor. Dave heeft recent een tweede jeugd gekregen nadat veel routes zijn herbehaakt en aan de rechterzijde van het massief nieuwe routes zijn ingericht. De CAB zal van beide gebieden in de loop van het jaar een nieuwe topo uitbrengen. Tijd voor een nieuw bezoek misschien?

Beez

Klimmende koning

Gatenkaas Wat gelijk opvalt als je in het gebied aankomt, zijn de vele gaten en holtes in de rots. De kenmerkende ‘gatenkaas’ van de 330 miljoen jaar oude dolomietrots maakt atletische routes in relatief gematigde moeilijkheidsgraden mogelijk. Tekst Harald Swen

elfs vierdegraads routes kunnen volledig verticaal zijn. Voor wie sterk is, is het klimmen in Beez een welkome afwisseling met de meeste andere Belgische klimgebieden. Subtiel voetenwerk en ‘technisch geneuzel’ zul je dus niet veel tegenkomen, tot vreugde van veel klimmers die in de klimhal zijn opgegroeid. De meeste routes liggen op het zuidoosten, waardoor de rots op zonnige dagen in de winter en in het voor- en najaar ‘s ochtends lekker opwarmt. Zomers is het echter al snel te warm. Beez bestaat uit een negental massieven. Als je vanaf de parkeerplaats langs het spoor het viaduct oversteekt, bereik je eerst het massief Fanette. De route La Fanette 6a+/6b+ is misschien wel de mooiste van

Beez. De brede spleet van Les Bonbons is een mooie 4 en de naastgelegen L’Ivrogne 5a, Tribitotechnique 6a en Le Mouron Rouge 6a+ zijn ook prachtig. Op de Liedekerke zijn La Moule 5b, Julos 6b en de overhangende Le Marteau aanraders. Op de Centenaire vind je bovenaan het massief een van de meest toegankelijke 7b’s van België, de erg luchtige Suprême Dimension. Een route die de naam eer aan doet! Wie derde-, vierde- en vijfdegraads routes zoekt, kan zich uitleven op La Jonction en Pinks Wall. Houd er rekening mee dat sommige routes op deze massieven erg stevig gewaardeerd zijn. Op de Écrins tot slot zijn vrijwel alle routes bijzonder en de vierdegraads Arête de la Boisson en Morabitoune 7a mag je beslist niet overslaan.

Het klimmen in Beez kenmerkt zich door gaten en steile rots.

In 1934 is de Belgische koning Albert Premier, een hartstochtelijk klimmer, tijdens een solobeklimming op een van de rotsen tussen Beez en het commandokamp gevallen en ter plekke overleden. Koning Albert was liever klimmer dan koning, had een voor die tijd behoorlijk goed klimniveau en greep elke gelegenheid aan om ertussenuit te knijpen om te klimmen op de rotsen en in de bergen. Op het koninklijk paleis werden door Albert en zijn klimmaatjes de plannen (en haken) gesmeed die leidden tot eerstbeklimmingen in vrijwel alle bekende klimgebieden in België. Tussen Beez en Marche-lesDames is een gedenkteken voor Albert Premier opgericht. Ondanks de ligging naast het spoor is Beez verrassend groen.

Foto Truong Ngo

klimmen bij de buren

In de serie Klimmen bij de Buren laten we je klimgebieden in de nabije omgeving van Nederland zien, op maximaal 400 kilometer rijden van Utrecht.

Foto Truong Ngo

Beez

80 | HOOGTELIJN 2-2022

• Aantal routes/maximale lengte: 200 routes/ 60m. • Klimstijl/steilte: verticale routes met grote grepen. • Niveau routes: van 3-7b met het zwaartepunt tussen 4 en 6c. • Gesteente: dolomiet. • Expositie: voornamelijk zuidoost. • Beste jaargetijde: het hele jaar door. Droogt relatief snel na neerslag. • Openbaar vervoer: het station van Namêche op 4,5 km. • Voor Nederlanders alleen toegankelijk met de NKBV klimjaarkaart.

Meer info over het gebied, waaronder een video en info over nieuwe routes, vind je in de NKBV Tochtenwiki: https://tochtenwiki.nkbv.nl/nl/poi/klimmen/ rochers-de-beez/27188238/. De rotsen van Beez vormen de westelijke uitloper van een maar liefst 3 kilometer breed rotsmassief dat zich uitstrekt tot aan Namêche. Ondanks de grootte van het massief zijn de klimmogelijkheden beperkt: een groot deel van de rotsen ligt te dicht langs de weg of grenst aan de achtertuinen van aanwonenden. De rotsen van Marche-les-Dames een kilometer oostelijk van Beez zijn vanwege de ligging in een militair kamp voor Nederlanders helaas niet toegankelijk. Gelukkig blijft er voldoende rots over om wèl op te klimmen!

Dave

Tweede jeugd De klimstijl in Dave is erg vergelijkbaar met die in Beez. Je vindt hier immers vrijwel dezelfde ‘gatenkaas’-rots, al heeft deze hier meer randjes dan in Beez. Omdat veel routes door spleten, versnijdingen en schoorstenen lopen, is het mogelijk om voor de moeilijkheidsgraad onverwacht steil en indrukwekkend te klimmen.

Dave

is het bijna onmogelijk om een van de moeilijkere routes op het centrale massief te klimmen. Met koel weer en lage luchtvochtigheid is de gladheid van de grepen veel minder een probleem en kan je genieten van indrukwekkend steile routes. Wie in het winterseizoen komt, heeft bovendien minder last van vegetatie in de routes rechts op het massief. Les Autrichiens 4, Joss-Land 3, Cheval Rouge 3, Waasland 3 en La Fontaine 5 zijn ideale routes om het multipitch klimmen te ontdekken. De ruim 35 meter lange La Nunez 6a+ is misschien wel de luchtigste route in de graad in België. Helaas is de start onaangenaam glad en ietwat matig behaakt. Éléphant Rose 6c+, Magic Fly 7a en Cacadémique 7a zijn de aanraders voor wie solide 7a klimt.

Op de top van Les Autrichiens.

De rotsen van Dave.

Foto Paul Lahaye

ave is dankzij de hoogte tot maar liefst 60 meter en het grote aantal routes met een relatief lage moeilijkheidsgraad (derde-, vierde- en vijfdegraads) heel geschikt als oefengebied om te multipitchen. Het rotsmassief bestaat uit drie delen. De linker sector Autrichiens heeft tot 60 meter lange hellende routes die naar boven uitgeklommen moeten worden. In het centrale massief steilt de rots naar boven steeds verder op tot het indrukkende daken vormt. Dit is het enige deel van het gebied waar het toegestaan is om af te dalen na ombouwen. Helemaal rechts op het massief wordt de rots minder steil en vind je weer makkelijkere routes die je tot bovenaan moet uitklimmen. De CAB is in 2017 gestart met het saneren van het gebied en het inrichten van nieuwe routes. Sommige klassieke routes zijn bewust in een meer avontuurlijke staat gelaten. Ze hebben daardoor nog steeds vrij forse haakafstanden en/of een hoge eerste haak. Het is daarom aan te raden of zelfs noodzakelijk om je eigen mobiele tussenzekeringen te plaatsen. Dave is helaas niet het meest idyllisch gelegen gebied en de herrie van de doorgaande weg naast de rots kan onaangenaam zijn. De rots van veel routes heeft bovendien erg geleden onder de vele beklimmingen. Op een warme zomerdag

• Aantal routes/maximale lengte: 150 routes/ 60m. • Klimstijl/steilte: wand 70-90°. • Niveau routes: 3-7c, met het zwaartepunt van 3 tot 6b. • Gesteente: dolomiet. • Expositie: voornamelijk zuidwest. • Beste jaargetijde: het gehele jaar. • Openbaar vervoer: het station van Jambes op 3,5 km. • Voor Nederlanders alleen toegankelijk met de NKBV klimjaarkaart. Foto Harald Swen

Steile rots en flinke daken op het centrale massief van Dave.

Foto Paul Lahaye

Tekst Harald Swen

HOOGTELIJN 2-2022 |

www.alpendreams.eu

RUST, RUIMTE, EEN EIGEN PLEK IN DE NATUUR.

Meer dan ooit is daar behoefte aan. En waar zit u dan beter dan in Oostenrijk?

DAAROM ALPENDREAMS Wij kennen Oostenrijk als geen ander. Het voor onze klanten selecteren van de mooiste plekjes in Oostenrijk is waar we in gespecialiseerd zijn. Wij gaan voor locaties waar we zelf in geloven, in bekende en (nog) minder bekende dorpen; met vele partners waar we inmiddels jaren prima mee samenwerken. Dat geeft rust en zekerheid. Wij begeleiden bij uw aankoop in Oostenrijk van het allereerste contact tot en met de oplevering/overdracht. Onze dienstverlening ter plaatste ontzorgt en brengt geen extra kosten met zich mee. Tot slot zijn wij als enige aanbieder in Oostenrijk Mondi Approved: een grote extra zekerheid voor u!

ALPENDREAMS info@alpendreams.eu www.alpendreams.eu

Tel NL: +31 (0)6 52 06 61 70 Tel AT: +43 (0)6 991 0658 625

Tel BE: +32 (0)497 47 41 46

RENDEMENT. EXCLUSIVITEIT. ONTSPANNING. (SNEEUW)ZEKERHEID.

In de rubriek ‘In Vogelvlucht’ vertellen medewerkers van Vogelbescherming Nederland interessante weetjes en bijzonderheden over bergvogels, in Nederland of elders.

Bergvogels. In Nederland?

Foto Jelle de Jong

Gierzwaluw.

langs in vogelvlucht het pad

Gierzwaluw en huiszwaluw

De komende twee jaar stellen we in de rubriek ‘’In vogelvlucht’’ in samenwerking met Vogelbescherming Nederland vogels voor die iets met de bergen hebben. In de eerste aflevering direct een tweetal rasechte rotsbewoners.

et zal voor velen wellicht een verrassing zijn dat zelfs in ons platte en laaggelegen Nederland typische bergvogels voorkomen. Er zijn zelfs meerdere vogelsoorten van het hoog- en middengebergte min of meer regelmatig ook in eigen land te zien. Veelal gaat het om vogels die rotswanden en kliffen hebben ingeruild voor onze bebouwing – huizen of grote (flat) gebouwen. In deze rubriek stellen we er een aantal voor.

Gierzwaluw en huiszwaluw

Foto Koos Dansen

De twee bekendste voorbeelden moeten wel gierzwaluw en huiszwaluw zijn. Beide leven dicht bij de mens, en vooral eerstgenoemde soort is van mei tot augustus nadrukkelijk aanwezig in onze dorpen en steden. Luid ‘schreeuwend’ (of ‘gierend’) vliegen ze dan rond om in vlucht insecten uit de lucht te pikken.

De binding van deze vogels met de bergen en onze kunstrotsen wordt alleen bepaald doordat ze er hun nesten bouwen. Dat laatste doet vooral de huiszwaluw: van modder en klei maken ze een rond nest, óf tegen een rotswand – in Kirgizië bijvoorbeeld tot wel 3000 meter hoogte, in een kolonie ruim boven de boomgrens (uit eigen waarneming) - en anders onder het dakoverschot van een menselijk bouwsel. Gierzwaluwen maken niet zo zeer een nest, maar zoeken een spleet in een klif om hun eitjes te leggen, al voldoet de ruimte onder dakpannen of een spleet in een muur ook. Overigens zijn beide soorten – ondanks de namen – niet eens familie van elkaar. Huiszwaluwen zijn échte zwaluwen: zwart van boven en licht van onderen, net als bijvoorbeeld de boerenzwaluw. Opvallend is verder de witte ‘stuit’ (= onderrug). Gierzwaluwen lijken oppervlakkig wel wat op de overige zwaluwen, met ook een gevorkte staart, maar de lange, sikkelvormige vleugels en het zo-goed-als eenkleurige lichaam maken de verschillen. Hiermee zijn ze (beide) volledige aangepast aan een leven in de lucht, alleen onderbroken voor bezoekjes aan het nest. Dat nestelen doen gier- en huiszwaluw trouwens koloniegewijs, met soms vele tientallen paren bijeen.

Bescherming

Huiszwaluw bezig met de nestbouw.

Een broedseizoen in het stedelijk gebied – de winter brengen ze door in zuidelijk Afrika - heeft ook een keerzijde. De bebouwing staat in Nederland namelijk niet stil. Er wordt gerenoveerd, (na)geïsoleerd, gebouwd/

Foto Ton Renniers

Tekst Gert Ottens

Gierzwaluw op weg naar zijn/haar nest onder de dakrand.

verbouwd en gesloopt. Dit alles betekent dat de zwaluwen na terugkomst uit hun winterkwartieren zomaar een ontoegankelijke of zelfs verdwenen nestplaats aan kunnen treffen. Deze broedplekken zijn dan wel – het hele jaar door - beschermd volgens de wet, toch wordt er soms uit onwetendheid (of onverschilligheid) geen rekening gehouden met de vogels. Bij (ver)bouwen is het echter vrij gemakkelijk om het de vogels naar de zin te blijven houden. Beide maken wel gebruik van speciale kunstnesten, zoals neststenen voor de gierzwaluw die kunnen worden ingebouwd in een muur. In echte berggebieden zullen de vogels weinig last van hebben van deze problemen, maar toch is het de moeite om deze bijzondere bergvogels ook in Nederland te behouden meer dan waard!

HOOGTELIJN 2-2022 |

Iconen van Europa: Vignemale

Het mysterie van Gentleman Jack De Vignemale is met een hoogte van 3298 meter de hoogste top van de Franse Pyreneeën en ligt dicht tegen de grens met Spanje. Vanaf het begin van de negentiende eeuw maakte de Franse avonturier Vincent de Chausenque talloze reizen door de Pyreneeën waarna hij in 1834 een uitgebreid reisverslag publiceert. In dit verslag beschrijft hij zijn mislukte poging om vanuit Frankrijk de top van de nog maagdelijke Vignemale te bereiken. Hij eindigt zijn relaas met de stellige mening dat de Vignemale vanaf de Franse zijde onbeklimbaar is. Tekst en beeld Martin Fickweiler

odra de eigenzinnige, uit Engeland afkomstige Anne Lister in 1838 het reisverslag van Vincent de Chausenque leest, ontstaat bij haar het verlangen de Vignemale als eerste te beklimmen. Hoewel het voor vrouwen uit die tijd heel ongebruikelijk was, beklom Anne Lister bergen in Schotland, de Alpen en de Pyreneeën. Ze was een opmerkelijke persoonlijkheid die totaal niet voldeed aan het beeld dat men in die tijd van vrouwen had. Ze was een zelfstandige vrouw en genoot inkomsten uit pacht en aandelen die ze verkregen had als enige erfgenaam van het familie landgoed Shibden Hall. Hierdoor genoot ze een mate van vrijheid om te leven zoals zij dat zelf graag wilde. Ze hield ervan om alleen door de natuur te zwerven en voelde zich aangetrokken tot andere vrouwen. Door haar status als zakenvrouw, haar masculiene uiterlijk en haar ongebruikelijke voorkeur voor zwarte kleding werd Anne door de gevestigde orde vaak afwijzend Gentleman Jack genoemd.

84 | HOOGTELIJN 2-2022

Een verweerde cilindervormige betonnen paal markeert het hoogste punt van deFranse Pyreneeën.

Uitzicht vanaf de top richting Col de Cerbillona (3195m) met daar achter het Spaanse deel van de Pyreneeën.

met andere vrouwen had. De ontdekking van de dagboeken en de ontrafeling van het mysterie van Gentleman Jack zou ook op de annalen van de bergsport zijn invloed hebben.

Bergsportambities Geïntrigeerd door het geheimzinnige nachtleven in de stad klimt Anne als tiener geregeld uit het raam van haar slaapkamer om de schimmige gebeurtenissen in de stad gade te slaan. Haar aanhoudende nieuwsgierigheid naar onbekende situaties en plekken is aanleiding voor Anne om geregeld de natuur in te trekken en het avontuur op te zoeken. In 1828 staat ze op de top van Ben Nevis (1345 meter), de hoogste top van het Verenigd Koninkrijk en in 1830 is ze de eerste vrouw op de top van de 3355 meter hoge Mont Perdu in het Spaanse deel van de Pyreneeën. Anne raakt, na het lezen van Les Pyrénées, ou Voyages Pédestres van Vincent de Chausenque, gefascineerd door de ‘onbeklimbare’ Vignemale. In 1838 reist Anne samen met haar partner Ann Walker voor de tweede keer naar de Pyreneeën. Anne heeft haar zinnen gezet op de top van de Vignemale.

Henri Cazaux

Dagboeken Op vijftienjarige leeftijd begon Anne een dagboek bij te houden. Het zou een levenswerk worden dat bij haar dood in 1840 was uitgegroeid tot een reeks van 26 boeken met in totaal 6600 pagina’s en zo’n vier miljoen woorden. De dagboeken werden pas 120 jaar na haar dood ontdekt en verspreid over jaren ontcijferd. Want niet alleen haar handschrift was moeilijk te lezen, ook was een deel van de tekst in codetaal geschreven. Dit gecodeerde deel werd uiteindelijk ontcijferd en onthulde in detail de seksuele relaties en escapades die Anne

In Cauterets ontmoet Anne de gids Jean Pierre Charles die haar acht jaar eerder begeleidde tijdens haar succesvolle beklimming van de Mont Perdu. Wanneer hij van Anne’s plannen hoort om de Vignemale te beklimmen, stelt hij voor om ook de gidsen JeanPierre Sajous en Henri Cazaux mee te vragen. Vooral de eerder opgedane kennis van Henri Cazaux uit Gèdre is volgens hem van groot belang. Want hoewel het altijd onduidelijk zal blijven of Henri Cazaux samen met zijn zwager Bernard Guillembet al in oktober 1837 de top van de Vignemale bereikte, weten we wel dat ze tijdens deze verkenningstocht een gangbare route naar de top hadden ontdekt.

Anne op de Vignemale Door aanhoudend slecht weer wordt de voorgenomen beklimming steeds uitgesteld. Anne maakt van de gelegenheid gebruik om zich zo goed mogelijk voor te bereiden. Aan haar merinowollen jurken naait ze lusjes en touwtjes, zodat ze deze omhoog kan binden op momenten dat het terrein moeilijker wordt en ze haar voeten goed moet kunnen zien. Ook laat ze haar zakhorloge repareren en regelt ze een paar stijgijzers.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Hoewel de ski’s het grootste gedeelte van de dag aan de zijkant van de rugzak zaten genieten lokale klimmers duidelijk van de afdaling over de Ossoue gletsjer.

De 3298 meter hoge Vignemale gezien vanuit Vallée de Gaube aan de noordkant van de berg.

Misleiding Op de terugweg slaapt het viertal opnieuw in de Saoussats Dabats hut en op de ochtend van 8 augustus bereiken ze Gavarnie, waar Anne moe maar voldaan direct het comfort van haar bed opzoekt. Henri Cazaux, de ontdekker van de route naar de top, lijkt geen behoefte te hebben aan rust en snelt zich terug naar Gèdre waar hij de Prins van Moskou ontmoet. Cazaux vertelt de Prins dat het Anne niet is gelukt om de top van de Vignemale te bereiken en dat hij nog steeds de eerste beklimming op zijn naam kan zetten. Vergezeld door Henri Cazaux en een gevolg van nog vier mannen bereikt de Prins van Moskou samen met zijn broer Edgar Néy op 11 augustus de top van de Vignemale. Henri Cazaux klimt de hele tijd vooruit, om zo de weg te wijzen naar de top waar hij de achtergelaten fles met het briefje voor de Prins verborgen houdt. Een paar dagen later staat met grote koppen in de krant dat de Prins van Moskou als eerste de top van de Vignemale heeft bereikt. Een stukje stroomopwaarts vinden we voldoende grote stenen om al balancerend en springend met droge voeten de overkant van het snel stromende water te bereiken.

Wanneer Anne echter het bericht ontvangt dat Napoleon Joseph Ney, de Prins van Moskou, ook onderweg is om de Vignemale te beklimmen, wil ze per direct vertrekken. Hoewel het een sombere en bewolkte dag is gaat Anne te paard samen met haar drie gidsen naar de Saoussats Dabats hut. Ze bereiken de hut ver na het invallen van de duisternis en na een paar uurtjes slaap gaan ze om kwart voor drie weer verder richting de Vignemale. De eerste twee uur kunnen ze nog gebruik maken van de paarden, maar dan wordt het landschap te steil en worden de paarden teruggestuurd. Ze gaan te voet verder en bereiken om acht uur de Ossoue gletsjer, waar de stijgijzers onder worden gebonden. Tien uur na het verlaten van de Saoussats Dabats hut bereikt Anne samen met haar drie gidsen op 7 augustus 1838 de top van de Vignemale. Ondanks wolkenflarden en laaghangende mist geniet Anne van het imposante uitzicht. Op een briefje schrijft ze de datum, haar eigen naam en die van haar drie gidsen. Het briefje stopt ze in een fles en laat deze als bewijs achter op de top.

Anne laat een fles met een briefje met haar naam en datum als bewijs achter op de top 86 | HOOGTELIJN 2-2022

Rectificatie in 1968 Anne voelt zich bedrogen en eist een week later van Cazaux dat hij een certificaat ondertekent waarin staat dat Anne al op 7 augustus de top heeft bereikt. Omdat Anne dreigt de gids niet te betalen voor zijn diensten ondertekent hij het certificaat. Maar het kwaad is al geschied, het volk heeft al in de krant gelezen dat de Prins van Moskou de eerste was die de Vignemale beklom. Ondanks dat Anne de Prins confronteert met het certificaat, wuift hij haar argumenten weg en doet hij totaal geen moeite om de buitenwereld iets anders te laten geloven dan dat van zijn eigen triomf. Pas in november 1968, na de ontdekking van Anne Lister’s dagboeken, wordt het echte verhaal wereldkundig gemaakt in een zes pagina lang artikel in het Britse Alpine Journal. Het is pas sinds deze publicatie dat Anne in de annalen van de bergsport wordt vermeld als eerste (toerist) op de top van de Vignemale.

Barrage d’ Oussoue Ruim honderdtachtig jaar na het debacle op de Vignemale rij ik samen met klimpartner Yves het laatste stuk over de negen kilometer lange D128. De weg loopt van Gavarnie naar Barrage d’Oussoue, een stuwmeer op 1834 meter. ’s Morgens ontsteek ik het gaspitje onder de percolator en zodra de koffie pruttelt kruip ik uit mijn slaapzak. De ruiten zijn beslagen en wanneer ik het vocht weg veeg, zie ik dat de toppen om ons heen verdwenen zijn in een grijze wolkenmassa. Toch willen we vandaag al direct de Vignemale op gaan, want de weersvoorspellingen voor de komende dagen zijn in de afgelopen vierentwintig uur heel wat slechter geworden. Even verderop zie ik ook andere klimmers

bezig om zich klaar te maken voor vertrek. Gezichten worden met dikke witte zonnebrand ingesmeerd, ski’s worden voorzien van stijgvellen en rugzakken worden geprepareerd voor vertrek. Even slaat de onzekerheid toe en vraag ik me af of we de condities op de berg niet verkeerd hebben ingeschat. Was het een goed besluit om al in mei naar de Vignemale te komen en daarbij de ski’s thuis te laten? Tijdens een kort gesprek met de lokale klimmers wordt het duidelijk dat het ze vooral te doen is om tenminste nog één keer dit seizoen op de ski’s te staan. Maar, zo geven ze ronduit toe, de ski’s zullen het grootste gedeelte van de dag aan de zijkant van de rugzak zitten.

Oude sneeuwlawine Overtuigd van onze voorgenomen aanpak besluiten we zelfs de sneeuwschoenen in de camper te laten. Het eerste stuk lopen we door een vlakke langgerekte vallei tot het pad bij de Oussoue rivier komt. De betonnen pijlers van de brug staan aan weerszijden van de rivier, maar de balken en planken waaruit de brug verder bestaat liggen aan de overkant opgestapeld. Het seizoen is hier duidelijk nog niet begonnen. Een stukje stroomopwaarts vinden we voldoende grote stenen om al balancerend en springend met droge voeten de overkant van de snel stromende beek te bereiken. Na de oversteek begint het pad te stijgen en beginnen we aan de 1.400 hoogtemeters die ons nog resten tot de top. Na een half uur lopen verdwijnt het pad plotseling onder een groot lawinespoor. Sneeuwbrokken ter grootte van een koelkast balanceren als paddenstoelen op een slanke zuil van sneeuw, een teken dat de sneeuwlawine een behoorlijke tijd geleden naar beneden is gekomen. De flank waar we onder door moeten heeft nog weinig sneeuw en zonder problemen bereiken we de overkant, waar het pad weer verder de kale helling op kronkelt.

Op de Vignemale Rond de vierentwintighonderdmeter bereiken we de sneeuwgrens en krijgen we zicht op de steile rotsachtige toppen van de Petit Vignemale (3032 meter) en Pointe Chausenque (3138 meter), de top die Vincent de Chausenque in 1822 beklom en waarna hij de Grand Vignemale als onbeklimbaar bestempelde. Toch is de route die we volgen verre van ingewikkeld, en met

stijgijzers aan lopen we ook de steilere stukken van de besneeuwde Ossoue-gletsjer eenvoudig omhoog. We besluiten helemaal door te gaan tot Col de Cerbillona (3195 meter) en klimmen dan via de top van de Clot de la Hount (3298 meter) naar de 3298 meter hoge top van de Vignemale. Een verweerde cilindervormige betonnen paal markeert het hoogste punt van de Franse Pyreneeën. Ondanks dat het best koud is blijven we een hele tijd op de top. Ik probeer me Anne voor te stellen zoals ze hier trots moet hebben gezeten. Warm aangekleed in verschillende lagen wollen jurken, eenvoudige stijgijzers onder haar schoenen gebonden en met een pen ter hand om de namen van zichzelf en haar metgezellen op papier te zetten. Mijn fantasie vormt een krachtig beeld van een moedige vrouw die op geheel eigen wijze het leven omarmde. Of Anne Lister werkelijk de eerste was op de top zullen we nooit weten. Maar het doet er voor mij ook niet echt toe, het verhaal van Gentleman Jack is te mooi om niet te geloven.

Beklimming van de Vignemale Reis

Met de auto is het vanaf Utrecht 1355 kilometer naar Gavarnie.

Seizoen

De Vignemale kan bij goede omstandigheden het hele jaar door worden beklommen. Wanneer er veel sneeuw ligt moeten ski’s of sneeuwschoenen worden gebruikt. Om lawinegevaar te vermijden moet de berg van ongeveer november tot mei vanuit het noorden, vanaf Pont d’Espagne, worden benaderd.

Accommodatie

Informatie

Veel kun je online vinden over de normaalroute van de Vignemale. Kaart: Vignemale 1:25.000 / IGN 1647 OT / ISBN: 978-2-7585-3882-0

Inspiratie

Bekijk de foto’s van Martin Fickweiler op Instagram: @martinfickweiler, ‘Stories of my life’. Martin Fickweiler wordt in de serie Iconen van Europa gesponsord door Edelweiss, Rab en Tonke Campers.

Diverse overnachtingsmogelijkheden in Gavarnie. Bivakkeren kan buiten het hoogseizoen op de parkeerplaats bij Barrage d’Ossoue op 1835 meter.

Vanaf Clot de la Hount (3289m) volgen we de graat naar de top van de Vignemale.

HOOGTELIJN 2-2022 |

Onder redactie van Frank Husslage en Ico Kloppenburg

gespot

Volg @hoogtelijn op Twitter voor het laatste nieuws van de redactie. Tips zijn welkom op hoogtelijn@nkbv.nl.

Sneeuwsport in de bergen Na de succesvolle Duits- en Engelstalige uitgaven van het Alpenbuch, heeft Marmota zich gestort op de sneeuwsport in de bergen. In de bekende informatieve en goed verzorgde stijl is nu alles te lezen en te zien over (toer)skiën, snowboarden en langlaufen. Daarnaast komen er onderwerpen als milieu, topsport, alpiene veiligheid en de skicultuur aan bod. Met 245 pagina’s en ruim 1000 informatieve grafieken is dit een mooi kijken leesboek over wat je in de sneeuw kan ondernemen. [Peter Daalder] Das Skibuch, Marmota Maps (2021) marmotamaps.com ISBN 978-3-946719-34-2, € 35

WINEK

DIT BO

een Hoogtelijn verloot ibuch. Sk s Da n exemplaar va t boek, he op n ke ma Wil je kans mei 2022 stuur dan voor 10 telijn@ een mail naar hoog Skibuch g tin nkbv.nl o.v.v. Verlo ek bo t he is en wie weet . jou or vo

Superlatieven Jimmy Chin klimt en skiet op topniveau. Regelmatig is hij onderweg met klimmers als Conrad Anker of topskiërs en -snowboarders als Kit DesLauriers en Travis Rice. Over alle zeven continenten, vaak naar nog onbekende uithoeken of de meest extreme routes. Zo opende hij in 2006 een nieuwe ski-route vanaf de Mount Everest, maar klom hij ook op de Hand van Fatima in een bloedhete Malinese woestijn. Daarnaast is Chin als fotograaf en cineast erg goed in zijn vak. Dit alles resulteerde al in de nodige (cover)foto’s in prestigieuze bladen als National Geographic Magazine en de New York Times en in zijn prijswinnende film Free Solo, waarin Alex Honnold El Capitan in Yosemite soleert en afgelopen jaar nog in de film The Rescue. Onder de titel There and Back, Photographs from the edge, heeft Chin een fotoboek uitgebracht waarin hij verslag doet van zijn tochten van 1999 tot 2017. Weinig tekst en veel foto’s. Sommige hoofdstukken beslaan maar één foto, het langste is ruim twintig adembenemende foto’s lang. En dat is te kort. De foto’s zijn stuk voor

There and Back, Photographs from the edge, Jimmy Chin Ten Speed Press (2021), crownpublishing.com ISBN 9781984859501 $ 50

stuk perfect gefotografeerd, of het nu tijdens een beklimming op Antarctica gaat, of een tandenpoetsende Alex Honnold in een hotelkamer. Maar ze vragen vooral om méér, veel meer. En de begeleidende teksten ook. Ze zijn summier, ze geven de benodigde informatie, maar je wilt vooral méér. Vrijwel ieder hoofdstuk biedt voldoende stof om een heel lang hoofdstuk of zelfs een eigen boek over vol te schrijven zonder dat dit saai zou zijn. There and Back is al een topper op zichzelf, maar ik hoop van harte dat het een soort preview zal blijken van de boeken en films die nog volgen. [Frank Husslage]

Via Alpina is jarig en trakteert Alweer twintig jaar geleden werd de Via Alpina voltooid, een wandelroute die in 162 etappes de hele Alpenkam doorkruist, van Slovenië naar Monaco. Om dat te vieren was er het aanbod aan enthousiaste hikers om een deel van de trail te lopen en daar via de sociale media verslag van te doen. En dat gesponsord met een bedrag van € 1500. Helaas kan er niet meer worden ingeschreven. Hoogtelijn volgt welke avonturiers de uitdaging aannemen en of er iemand bij is die de hele tocht gaat lopen. bit.ly/3rdIxrS of scan de QR-code.

Tekst en beeld over de Balkan Journalist Irene van der Linde en fotograaf Nicole Segers reisden de afgelopen jaren door de Balkan in het voetspoor van de Britse schrijfster Rebecca West. Met haar boek Black Lamb and Grey Falcon als leidraad onderzochten de twee de betekenis van de nieuwe grenzen op de Balkan. Het boek werd in 2021

88 | HOOGTELIJN 2-2022

bekroond met de Nederlandse Fotoboekenprijs in de categorie foto/tekstboek. Van der Linde en Segers tekenen afwisselend in woord en beeld hun ervaringen op in voormalig Joegoslavië en Albanië. Het levert een stevig boek van bijna 700 pagina’s met 216 foto’s op. [Peter Daalder]

Bloed en honing. Ontmoetingen op de grenzen van de Balkan, Irene van der Linde (tekst) en Nicole Segers (beeld) Boom uitgevers (2020). bua.nl ISBN 9789024432127 € 47,50

Panorama vanaf de top van Everest Heb je even? In wat ondertussen aan het uitgroeien lijkt te zijn tot een complete Wanderlustserie, kwam eind 2021 Wanderlust Alps uit. Het boek staat vol met wandelingen in de Franse, Zwitserse, Oostenrijkse, Italiaanse en Sloveense Alpen. Vreemd genoeg ontbreekt Duitsland. Er worden 28 tochten uitgebreid voor het voetlicht gebracht, van dagwandelingen tot tochten van een maand. Daarbovenop zijn er nog 21 kort beschreven bonustochten, varianten van bijna elke beschreven wandeling. Kortom: ‘Heb je even?’ Na de ongeveer tien pagina’s waarin de tocht kort beschreven wordt, volgt een pagina met gebiedsinformatie. Daarin staat onder andere informatie over de uitrusting, zwaarte en moeilijkheidsgraad, overnachtingsmogelijkheden en een ingetekende landkaart. Een simpel hoogtegrafiekje had veel extra informatie kunnen geven, maar dat ontbreekt. De opgegeven looptijden zijn aan de relaxte kant, maar liever dat dan andersom. Ondanks dat Wanderlust Alps een mooi en stevig koffietafelboek is, is het vooral een toonkamer om ideeën op te doen. Je kunt je een zinvolle indruk vormen van de tocht, maar voor detailinformatie moet je echt op zoek naar meer specifieke informatie in druk of op het web. Een toevoeging van relevante URL’s was in mijn ogen logisch geweest. [Frank Husslage] Wanderlust Alps, Alex Roddie Gestalten Verlag (2021), gestalten.com ISBN 978-3-96704-021-0 € 39,89

Wil je weten hoe het uitzicht is vanaf de top van de Matterhorn, de Mont Blanc of van de Everest? Via mountainpanoramas.com of via de QR-code vind je prachtige interactieve panorama’s vanaf heel veel hoge bergen. Kijk rond en hop van de ene berg naar de andere. De prachtige topfoto van Tim Mosedale vanaf de Mount Everest is de laatste aanwinst van deze spectaculaire website.

Klimaatdilemma voor pro’s Gemankeerde pleitbezorgers, dat zijn klimmers als het om het klimaat gaat. Vooral de toppers, die betaald worden om zo vaak mogelijk naar de meest afgelegen gebieden te reizen, waarbij ze ook nog eens heel veel materiaal verslijten. Graham Zimmerman is alpinist van beroep en snapt dat heel goed. En toch. Toch wil hij laten zien dat ook hij een verantwoordelijkheid heeft. Hij pakt zijn rol als ‘Imperfect advocate’ en wil overheden aansporen én mensen inspireren. Bekijk de documentaire, gemaakt door Protect Our Winters en zie o.a. hoe Graham met een groep middelbare scholieren in gesprek gaat. bit.ly/32Ggism of scan de QR-code.

Buitensportparadijs

Lepini, Circeo and Zannone island, Tommaso Funaro, Versnate Sud (2021), versantesud.it ISBN 9788855470438 € 29

Een biodivers openluchtmuseum, zo typeert Funaro (Priverno, 1987) het gebied in de regio Lazio in Midden-Italië. Het Lepini-massief, het Circeo Nationaal Park en het nu onbewoonde eiland Zannone - gelegen tussen Rome en Napels - zijn rijk aan wilde flora en fauna, onderwatergrotten, natuurlijke waterbronnen, ruïnes van kastelen, torens, kloosters en kluizenaarshutten. De gids beschrijft 67 wandelingen tussen de 1,5 tot zo’n 20 km, voor zowel de toerist als de doorgewinterde bergwandelaar. Je kunt er toppen beklimmen, met de Monte Semprevisa (1536 meter) als hoogtepunt. Maar je kunt er ook mountainbiken, klimmen, paardrijden en naar hartenlust speleoloogje spelen. In een oogopslag is te zien wat je te wachten staat, qua hoogtemeters, afstand, moeilijkheidsgraad, beste periode en meer. Je kunt slapen in spartaanse hutten, maar ook kamperen. Je sjouwt je wel een ongeluk, want het boekje van ruim vierhonderd pagina’s bevat meer beeld dan tekst. Maar dat vergroot uiteraard de voorpret. [Manon Stravens]

HOOGTELIJN 2-2022 |

vooruitblik

Hoogtelijn 3-2022 verschijnt 3 juni

MUZIEK IN DE DOLOMIETEN

Colofon Hoogtelijn is het officiële tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.

Redactie

IN NOORWEGEN is aLLES ANDERS

Peter Daalder (hoofdredacteur) Rinske Brand, Mirte van Dijk, Lineke Eerdmans, Frank Husslage, Rien Jans, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Florian van Olden, Manon Stravens, Eva van Wijck.

Vaste medewerkers

Suzan van der Burg, Jody Hagenbeek, Dim van den Heuvel, Christine Tamminga, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (illustraties).

Redactieadres

NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, hoogtelijn.nl

Advertentie-exploitatie

MET PUBERS OP STAP

Patrick Baars Postbus 225, 3440 AE Woerden 0348-484066/06-18653645 patrick.baars@nkbv.nl

Productie en vormgeving

Studio ManagementMedia, Hilversum Anita Baljet

Druk

Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 40.000 ISSN: 1387-862X

Los abonnement

Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor € 32,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl

Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging

Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U

BASISKAMP KANDERSTEG 90 | HOOGTELIJN 2-2022

HEERLIJK WEER DE BERGEN IN

LEDENACTIE Als NKBV-lid weet jij al hoe geweldig het is om te wandelen in de bergen. Maak nu je vrienden lid en ontdek straks samen het berglandschap. Jij en je wandelmaatje krijgen een paar Bridgedale wandelsokken cadeau t.w.v. € 18,-. Meer info: nkbv.nl/ledenactie of scan de QR code

KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL

Neutrino De Neutrino biedt de alpinist die op zoek is naar een lichtgewicht slaapzak met een kleine pakmaat die geschikt is voor kampen op grote hoogte uitzonderlijk veel warmte bij een laag eigen gewicht. Deze slaapzak werd ontwikkeld voor een bivak in de hoge bergen, een grote huttentocht of voor meerdere nachten in een basiskamp. Hij is lekker licht in je rugzak en belast het milieu ook niet zwaar: in de banen zit topkwaliteit ganzendons met een grote vulkracht van 800 Cuin en zowel de nylon voering als de Pertex ® Quantum buitentijk zijn nu gemaakt van 100% gerecycled materiaal. WWW.RAB.EQUIPMENT

Hoogtelijn 2 / 2022

Articles inside

Gespot

Iconen van Europa: Vignemale

Interview: Soraya Schultz

Klimmen bij de buren Beez en Dave

In vogelvlucht

Op de Hoogte

Pareltjes van de Balkan

Het water van Gastein

Voorwoord Joachim Driessen

NKBV voor jou