GRAM december 2021

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108 december #05 JUNI 2021 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 112 #10 PERIKELEN BIJPLAATSEN OP NAAR EENVAN NAT/ VOEDSELVERMALER RONDOM DE HULPMIDDEL AFVALAFVAL BIJ ONDERGRONDSE DROOG SYSTEEM VOOR POTENTIEEL STOFFENHEFFING AFVALCONTAINERS FIJN HUISHOUDELIJK BIJ BETER SCHEIDEN AFVAL KEUKENAFVAL

OPLOSSING GROFINSTROOMHUISHOUDELIJK HOOGLERAAR IRA VOOR NIEUWE LUIERS STEEDS RESTAFVAL,VOOR WEL OF NIET HELSLOOT OVER CAMPAGNE DICHTERBIJ NASCHEIDEN? VEILIGHEID IN DE VROUWEN EN JONGEREN AFVALBRANCHE

Betrouwbare strooimachines van Nederlandse topkwaliteit.

Nido gladheidsbestrijding.

Voor eenvoudig tot geavanceerd automatisch strooien.

Machines, software en aftersales rechtstreeks van de producent.

Sneeuwploeg: Nido SNK 21 EPZ Strooier: Nido Syntos 08-24 PESN Lees meer op www.aebi-schmidt.nl

Aebi Schmidt Nederland BV · Handelsweg 8 · NL-7451 PJ Holten

www.aebi-schmidt.nl

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, ACV Groep (hoofdredacteur) Addie Weenk, Rijkswaterstaat Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Nijkerk Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Annemieke Braamburg, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD Peter de Boer, gemeente Amsterdam EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack Coverbeeld: Jan de Groen/ ANP ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw.

België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

INHOUD 09

24

Er ligt nog een forse uitdaging voor sterk stedelijke gebieden als het gaat om afvalscheiding. Een nat/droog systeem kan het veel eenvoudiger maken voor zowel de inwoner als de gemeente, zonder in te leveren op goede afvalscheidingsresultaten.

Inzamelaar ACV maakt het met diverse initiatieven steeds makkelijker voor inwoners om afval gescheiden in te leveren. De kern van alle pilots: een persoonlijke benadering.

EEN NAT/DROOG SYSTEEM VOOR FIJN HHA IN STERK STEDELIJK GEBIED

PERSOONLIJKE BENADERING ZORGT VOOR BETERE AFVALSCHEIDING

15

KRINGLOOP DRAAIT DOOR, ONDANKS CORONA Een recordhoeveelheid ingezamelde kilo’s, steeds veranderende omstandigheden en stijgende klantbestedingen: corona deed een beroep op het aanpassingsvermogen van alle kringloopbedrijven. Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland deed onderzoek naar de jaarlijkse prestaties van de branche.

19

HOE DOEN ZIJ DAT? DEZE KEER: BEDRIJFSVOERING IN TIJDEN VAN CORONA Paul Marinissen, directeur Zeeuwse Reinigingsdienst (ZRD) en Walter Brouwer, directeur Avri delen hoe corona hun bedrijfsvoering beïnvloedde.

05 BEZEM 06 KEUKENAFVAL AFVOEREN MET EEN VERMALER IN DE GOOTSTEEN 11 INSTROOMCAMPAGNE VOOR SECTOR GEO VAN START 13 TERUGBLIK OP TWEEDE GEMEENTELIJK GRONDSTOFFEN-WEBINAR 16 HOOGLERAAR IRA HELSLOOT TIJDENS NVRDTALK OVER VEILIGHEID 21 NVRD NIEUWS 23 DE LEDEN CENTRAAL: 27 BRANCHENIEUWS 29 CLOSEUP

De redactie van

GRAM wenst u fijne feestdagen en een gezond 2022 GRAM #10 december 2021 | 3

dE slimme afvaloplossing

Geen zwerfafval en minder kosten. Dat is de missie van Mr. Fill, een slimme afvaloplossing voor elke smart city. Dit doet Mr. Fill met een slimme zelfpersende afvalbak op zonneenergie, een slimme ondergrondse pers én een slimme sensor. Al onze producten communiceren met de Smart City Manager, een platform voor elke smart city.

Ultra Fill

De Ultra Fill is een zelfpersende afvalbak op zonne-energie en is te verkrijgen in twee modellen: de 120L en 240L. De Ultra Fill is een oer-Hollands product dat het zwerfafval in binnensteden van over de gehele wereld terugdringt. Beide types kunnen 1:5 meer afval verwerken dan een standaard container.

• Het op afstand op slot zetten via ons platform ‘Smart City Manager’ • 75% kostenbesparing op de inzamelingskosten • Meer capaciteit • Minder Co2 uitstoot

Heavy Harry

Heavy Harry is een persmodule ontwikkeld voor ondergrondse afvalcontainers. Heavy Harry kan niet alleen in een nieuwe ondergrondse afvalcontainer geplaatst worden, de persmodule is ook naadloos toepasbaar in alle bestaande ondergrondse afvalcontainers. Een container kan door plaatsing van de Heavy Harry viermaal zoveel restafval volume herbergen en tot acht keer meer plastic kwijt dan een conventionele container.

• Minder ledigingskosten door verdichting 1:4 • Goed voor de CO-2 reductie • Geen bijplaatsingen Met dit product is Mr. Fill uniek in de markt omdat het bestaande ondergrondse afvalcontainers kan upgraden, wat minder kost dan een nieuwe afvalcontainer.

Sensor Fill

De Sensor Fill is ontwikkeld voor onze klanten die hun bestaande afvalbakken slim willen maken. De sensor checkt de vullingsgraad elke 10 minuten en is te gebruiken in vele verschillende type bakken, zoals afvalbakken, kledingbakken, dixies, glasbakken, papierbakken etc.

Al onze slimme afvaloplossingen zijn te koppelen aan het platform ‘Smart City Manager’.

De Smart City Manager weet precies wat er in je stad gebeurt. Via de Smart City Manager app heb je altijd toegang tot alle informatie met betrekking tot de Mr. Fill afvalbakken: • Vulgraad afvalbak • Batterij voltage meting • Capaciteit zonne-energie • Locatie van de afvalbak • Op afstand vergrendelen van de afvalbak • Slimme route

Nieuwsgierig? info@mr-fill.com I mr-fill.com

LONTJES Gaan we er dit jaar uit met een knal? Er is een grote groep die niets liever wil. Hoe harder hoe beter. Hoe kleurrijker, hoe mooier. Ik misgun niemand zijn jaarlijkse traditie, zijn of haar moment van pyromaantje spelen. Maar tradities zijn nooit voor de eeuwigheid. Al zijn er redelijk wat mensen die er wel angstvallig aan vasthouden. Zo was het altijd, zo moet het altijd zijn.

De wereld verandert snel. Probeer dat nog maar eens bij te houden. Een vuurwerkverbod is dan wellicht iets te veel olie op het vuur. Al geeft dat ook een leuk effect. Als Bezem vind ik het prima, zo’n verbod, want het is ongehoord wat er normaliter

na Oudjaar geveegd moet worden. Vooral die rode strepen die met nat weer nauwelijks weg zijn te krijgen. Potten en boxen op plaatsen waarvan je je afvraagt: waarom daar!? Ik snap wel dat je af en toe, zeker na een jaar van wel/niet thuiswerken, wel/niet afstand houden, wel/niet mondkapje op, wel/niet QR-code, wel/niet, wel/niet…, naar ontlading zoekt. De ‘lont van acceptatie’ brandt bij een grote groep langzaam op. Als Bezem zie en hoor ik de laatste tijd te veel mensen met echt te korte lontjes. Dus een vuurwerkverbod? Prima. Scheelt ook bizar veel CO₂-uitstoot. Als vitale sector staan we in het rijtje met beroepen waar ook de zorg toe behoort. Een sector waar we dik een jaar terug met zijn allen voor klapten. Een gevatte tweet die iemand in deze context recent plaatste: “Een vuurwerkverbod, uitstekend. Klappen met één hand gaat erg lastig”. Bovendien, hoe minder knallen, hoe minder explosies, hoe beter we ook kunnen luisteren naar elkaar. Korte lontjes zijn voor een bezem, chauffeur, afvalcoach en KCC-medewerker niet fijn om dagelijks mee geconfronteerd te worden. Na weer een jaar waarin die lontjes inderdaad dermate kort zijn dat ze te vaak ontbrandden, is het maar goed dat er een landelijk vuurwerkverbod komt. Ik wens iedereen een mooi 2022.

GRAM #10 december 2021 | 5

KEUKENAFVAL AFVOEREN MET EEN VERMALER IN DE GOOTSTEEN MOETEN WE DAAR WEL AAN BEGINNEN? Keukenafval maakt een groot deel uit van het huishoudelijk afval en wordt vooral in stedelijke gebieden matig teruggewonnen uit de afvalketen. Hierdoor worden kansen op hoogwaardige verwerking gemist. Doorbraken die scheiding bevorderen zijn daarom nodig. In deze zoektocht naar effectieve middelen om meer keukenafval te scheiden, is de voedselrestenvermaler een reële optie. Dit elektrisch aangedreven apparaat wordt onder de gootsteen geplaatst, versnippert voedselafval in kleine stukjes en voert het daarna af.

H

TEKST: PETER DE BOER

oewel in Nederland het gebruik van de ‘grinder’ nog niet wijdverbreid is, is dat elders wel het geval.

In Scandinavië, Noord-Amerika en het Verenigd Koninkrijk wordt de voedselrestenvermaler gezien als gemak en daarom zijn vele huishoudens uitgerust met dit roterend mechanisme. Keukenafval verdwijnt in een paar tellen van het keukenblok. Net als de magnetron, de snelkoker en nu de kokend-waterkraan, wordt het ervaren als een stukje comfort. Het gemak waarmee keukenafval kan worden ontdaan en het voorkomen van een vieze en geurige afvalbak is echt een wezenlijk onderdeel van het potentiële succes van de voedselrestenvermaler.

NEGATIEF IMAGO VANWEGE MILIEU-IMPACT Aan dit malende apparaatje kleeft ook een negatief imago. Wereldwijd worden ze vooral aangesloten op het riool. Dit is niet toegestaan in Nederland. Het afvalwater zou zomaar eens kunnen zorgen voor verstoppingen in het riool en de verwerking van het afvalwater met het toegevoegde keukenafval levert bij een rioolwaterzuiveringsinstallatie meer schadelijke emissies op. Een verbod is daarom geregeld via het Activiteitenbesluit Milieubeheer en het Besluit lozing afvalwater huishoudens.

Nu zijn er wel systemen in gebruik waarbij het vermalen keukenafval in combinatie met ons toiletinhoud apart wordt afgevangen en nadien wordt vergist (zoals in Sneek, zie GRAM, mei 2020). Het keukenafval wordt samen met de fecaliën uit het toilet biogas en komt dan niet terecht in het riool en de zuiveringsinstallatie. Deze route waarbij de toiletinhoud wordt vergist wordt ook wel de ‘nieuwe sanitatie’ genoemd. De slibfractie die niet kan worden vergist tot biogas moet echter alsnog worden verbrand.

6 | GRAM #10 december 2021

Een voedselrestenvermaler geïnstalleerd in een mobiele keuken - ingebouwd in een stalen rolcontainer. Foto gemeente Amsterdam.

Comfort en het gemakkelijk maken van afval scheiden is de sleutel van succes bij de voedselrestenvermaler. Foto: Studio Apenzaken Ook deze variant is omstreden. Een dergelijke verwerking van keukenafval is niet hoogwaardig. Rijkswaterstaat meldde in hetzelfde artikel in 2020 dat de constructie niet illegaal is, maar zeker niet voldoet aan het landelijke beleid zoals vastgelegd in het LAP3. De minimumstandaard is dat keukenafval verwerkt wordt tot compost, al dan niet met een voorvergistingsstap die biogas oplevert.

Als het keukenafval wordt verwerkt via de nieuwe sanitatie wordt feitelijk al het organisch materiaal verbrand. Dit sluit niet aan bij landelijk beleid.

Dan rijst nog de vraag of dit geshredderde keukenafval wel hoogwaardig verwerkt kan worden. Met Environmental Technology doet de WUR onderzoek naar de waardes van organisch afval en toepassing ervan in verwerkingsprocessen. Zij geven aan dat de verwerking van schoon voedselafval kansrijk is, omdat het garant staat voor een mooie balans van koolstof en nutriënten. Deze balans biedt weer kansen om hoogwaardig biobrandstoffen, proteïnen en eetbare biomassa terug te winnen of insectenkweek mogelijk te maken. Deze balans tussen koolstof en nutriënten wordt verstoord als schoon keukenafval wordt vermengd met toiletinhoud.

VEEL KANSEN VOOR HOOGWAARDIGE VERWERKING Er moet bij toepassing dus gekeken worden of het vermalen keukenafval toch op een hoogwaardige manier kan worden verwerkt.

En dit perspectief is er als we kijken naar volledig ‘off-the-grid’ systemen. Oftewel systemen waarbij het vermalen keukenafval (1) apart kan worden afgevoerd, (2) niet wordt vermengd met de fecaliën uit het toilet en (3) hoogwaardig kan worden verwerkt.

Afzonderlijk afvoeren is mogelijk en verschillende steden hebben hier concrete plannen voor. De gemeente Rotterdam spreekt in haar Hoogbouwvisie uit een systeem te willen introduceren van afvalgrinders in keukens waarmee het mogelijk is om door een aparte standleiding het keukenafval effectief te verzamelen. En de gemeente Amsterdam kondigde vorig jaar aan 350 huishoudens te willen aansluiten op vermalers, maar dan wel met een aparte opvang. Een eigenstandig buizenstelsel tussen de gootstenen van de appartementen zal worden aangesloten op een centrale opvangvoorziening. In deze centrale opvang wordt het vermaalde keukenafval eerst ontwaterd waarna het in standaard rolcontainers kan worden opgeslagen. Als men de opvang niet inpandig wil regelen dan kan er ook gekozen worden voor een opslag buiten het gebouw, welke door een tankwagen met zuiglans kan worden ingezameld.

De opslag kan zowel boven als onder de grond worden gegraven.

Appartementcomplexen kunnen worden voorzien van centrale opvanglocaties, voorzien van een ontwateringsunit en één of meerdere rolcontainers. Keukenafval kan apart worden opgevangen en ingezameld.

Foto: The Green Machine.

GRAM #10 december 2021 | 7

In een proefopstelling bij AMS Institute, in samenwerking met WUR, wordt keukenafval vermalen, ontwaterd en opgevangen. De samenstelling van het vermalen keukenafval wordt daarna uitvoerig geanalyseerd. De analyse biedt inzicht in de aanwezige stoffen en daarmee het verwerkingspotentieel. Alhoewel het onderzoek nog niet is afgerond zijn de eerste resultaten hoopvol. Er is enthousiasme dat het systeem garant staat voor het verzamelen van een grote hoeveelheid keukenafval dat direct wordt voorbewerkt (door centrifugering en de toevoeging van bacteriën). Er blijft een onvervuilde stof over met een goede concentratie van koolstof en nutriënten.

WE ZIJN ER BIJNA De mogelijkheden voor een goed functionerend off-the-grid systeem zijn dus hoopvol. Het vergt nog wel een aanpassing van de ‘traditionele’ voedselrestenvermaler. De huidige beproefde systemen zijn gemaakt met het oog op gemak en het voorkomen van verstoppingen – en niet met het oog op duurzaamheid. De vermalers zijn daarom zo ingesteld dat zo veel en zo soepel mogelijk etensresten door onze afvoeren kunnen worden gespoeld. Dat betekent dat keukenafval tot erg kleine deeltjes wordt vermalen – waardoor het potentieel waardevolle organische stofgehalte zou kunnen verliezen. Ook zou het waterverbruik, ten behoeve van het spoelen van keukenafval door de vermaler, minder kunnen. Er zijn dus kleine aanpassingen nodig om de milieu-impact te minimaliseren. Zodra

de eerste off-the-grid vermalers zijn geïnstalleerd zal men moeten monitoren welke kracht en snelheid van het malen het meest ideaal is, evenals het aantal benodigde rotaties en de juiste hoeveelheden water. Alleen met die ervaringen kan het systeem steeds verder worden geperfectioneerd.

De verwachting is dat het scheidingsrespons bij huishoudens met een voedselrestenvermaler fors hoger ligt dan bij gft/gfe-verzamelcontainers. Nadelig is dat de organische fractie onveranderd kwetsbaar blijft voor verrotting. Hoogfrequent inzamelen (en verwerken) of het verkoeld opslaan is een voorwaarde om hoogwaardige verwerking te garanderen. En dan is er ook nog de uitdaging van de financiering en het eigenaarschap van deze systemen. De kosten voor een vermaler inclusief afvoer zullen enkele honderden euro’s betreffen, een centrale voorziening voor voorbewerking (ontwatering) en opvang kost duizenden euro’s. Wie betalen deze rekeningen? En het buizenstelsel zit nagelvast aan de gebouwen – wie is er verantwoordelijk voor onderhoud en aansprakelijkheid?

De G4 vormt inmiddels een werkgroepje waarbij ervaringen worden gedeeld en samen wordt opgetrokken om de voedselvermaler (al dan niet verplicht) onderdeel te maken van ieder hoogbouw- en vernieuwbouwproject. Gemeenten die hierin ook een uitdaging zien worden uitgenodigd aan te schuiven en deel te nemen.

Schuifdaken, uw oplossing voor strooizout Blommaert Aluminium Constructions is reeds meer dan 35 jaar een

Volledig op uw maat gemaakt

vooraanstaande speler in aluminium overkappingen. De ervaring en

Flexibel en degelijk

de expertise die we op het vlak van aluminium constructies hebben

Hoge return on investment

opgebouwd zorgt ervoor dat wij oplossingen op maat kunnen aanbie-

Tijds- en kosten besparend

den aan verschillende sectoren zoals: zoutopslag, logistiek (op- en

Onderhoudsvriendelijk

overslag), biomassa, recyclage en waste management.

100% opening mogelijk

Stokerijstraat 35 2110 Wijnegem, België

8 | GRAM #10 december 1_2_li_GRAM_190x130.indd 1

Ophemertstraat 42, 3089 JE Rotterdam

2021

T. +32 (0)3 353 26 89 I. info@blommaertalu.be

www.blommaertalu.COM

19-03-18 13:32

OP NAAR EEN NAT/DROOG SYSTEEM VOOR FIJN HUISHOUDELIJK AFVAL IN STERK STEDELIJK GEBIED? Er ligt nog een forse uitdaging voor sterk stedelijke gebieden als het gaat om afvalscheiding.

Wellicht wordt het tijd voor een ‘system redesign’. Met een nat/droog systeem kunnen we het wellicht veel eenvoudiger maken voor zowel de inwoners als de gemeente. En daarbij tevens goede afvalscheidingsresultaten behalen. Een pleidooi en oproep om een dergelijk systeem verder uit te werken en te beproeven.

I

TEKST & BEELD: ADDIE WEENK, RIJKSWATERSTAAT

n sterk stedelijk gebied lukt het nog niet zo best met de gescheiden inzameling van fijn huishoudelijk afval. Bewoners hebben vaak weinig ruimte voor het apart houden van meerdere afvalstromen in huis en geen eigen containers. Ze zijn aangewezen op collectieve voorzieningen, waarvoor ze een stukje moeten lopen, fietsen of zelfs

de auto moeten pakken. Als ze de voorzieningen voor gescheiden afval überhaupt al weten te vinden. Ook gemeenten worstelen met de inzameling in stedelijk gebied. Het is moeilijk voldoende collectieve voorzieningen te plaatsen, de communicatie moet eigenlijk in meerdere talen en er is een hoog verhuistempo van bewoners. Dit alles maakt dat veel van de

te recyclen afvalstromen in het restafval belanden. Andere problemen zijn de lage kwaliteit van de gescheiden stromen en de bijplaatsingen bij verzamelcontainers.

DIFTAR NO-GO In minder stedelijke gebieden is een goede afvalscheiding prima te bereiken met diftar. In de grote steden is dat systeem

Nat-Droog opstelling in Spaarndam.

GRAM #10 december 2021 | 9

een stuk lastiger te implementeren en te beheren, door bovengenoemde zaken maar ook door toerisme en de gemiddeld lagere betrokkenheid van bewoners.

De pmd-inzameling is in sterk stedelijk gebied al vaak ingewisseld voor nascheiding van pmd vanwege de lage respons en kwaliteit. Nascheiders geven aan dat ze nog veel meer te recyclen afvalstromen uit het huishoudelijk restafval kunnen scheiden, als die stroom maar droog is en geen groente-, fruit- en etensresten (gfe) meer bevat. Hier ligt wellicht een interessante oplossingsrichting. Als we het gfe kost wat kost uit het restafval weten te houden, wordt het restafval een grondstoffenmix: een verzameling scheidbare grondstoffen met nog een klein beetje echt restafval. De nascheidbaarheid van de grondstoffenmix wordt dan feitelijk de tweede goede reden om het stedelijk gfe te scheiden, naast dat we die natuurlijk willen benutten om er biogas en compost (meststof) van te maken.

GFE ALS SLEUTELSTROOM De uitdaging ligt dus bij het scheiden van het gfe. Als dat lukt, zouden we een twee-

stromensysteem kunnen hanteren in sterk stedelijk gebied: gfe en fijn restafval (de grondstoffenmix). Eenvoudig te motiveren, makkelijk uit te leggen en goed te beheren. Je maakt inwoners blij met een sterke versimpeling maar vraagt daarbij wel van ze dat ze gfe gaan scheiden.

HOE NAAR 100%?

Om al het gfe gescheiden ingezameld te krijgen zijn extra maatregelen nodig. Sowieso moeten er voldoende gfe-bakken komen natuurlijk: iedere inwoner moet een ontdoeningsgelegenheid hebben.

Vanuit het landelijke project Afvalscheiding Hoogbouw weten we al best veel over hoe we bewoners kunnen motiveren tot en helpen bij gewenst gfe-scheidingsgedrag. Ook de voedselrestenvermaler (met terugwinning van het gfe) kan een deel van de oplossing zijn. Verder zouden we de (wettelijke) verplichting voor de inwoners sterker kunnen vastleggen, communiceren en handhaven. Daarnaast zouden slimme sensoren kunnen helpen om bijvoorbeeld gfe (vocht) te detecteren in door de inwoner aangeboden restafval, waardoor er feedback of zelfs weigering kan plaatsvinden.

ANDERE VOORDELEN Het geschetste nat/droog systeem sluit aan op hoe afvalscheiding ooit is begonnen: met het gft. Groot verschil met destijds is natuurlijk dat de nascheidingstechnologie nog niet/nauwelijks ontwikkeld was.

Gemeentelijke investeringen beperken zich tot voorzieningen voor gfe-inzameling, iets dat sowieso verplicht gaat worden vanuit de regelgeving. Het systeem is verder mooi door te trekken naar stedelijk bedrijfsafval en ook het relatief droge afval uit de openbare ruimte, een stroom die nu nog veelal direct naar de verbranding gaat. Bestaande voorzieningen voor bijvoorbeeld glas, papier en textiel kunnen intact blijven of omgekat worden tot gfe- en droge grondstoffenmix containers.

Verder lijkt het nat/droog systeem een uitkomst te bieden om de producentenverantwoordelijkheid sterker tot haar recht te laten komen: “Producent, hier heeft u de grondstoffenmix, neem uw verantwoordelijkheid”. Met wellicht een einde aan de afkeur-ellende. Ten slotte biedt een droge fractie meer en betere mogelijkheden voor reuk- en lekvrije opslag en transport, zowel binnenshuis als buitenshuis, omdat de ‘derrie’ er niet meer in zit.

UITDAGINGEN Zoals gezegd is de grote uitdaging om het gfe verregaand en goed te laten scheiden.

Om zeker te zijn van een schone grondstof voor vergisting/compostering, zal er daarnaast een goede opschoning nodig zijn voorafgaande aan verwerking. Dat vergt investeringen. Dat geldt wellicht ook voor de nascheidingscapaciteit. Daarnaast is de communicatie naar inwoners een uitdaging, want hoewel het systeem simpeler is, wil je de bestaande goede scheiders niet frustreren. Daar hoort een verhaal bij. Toverwoorden zijn daarbij wellicht groter gemak en meer grondstoffen door voortschrijdende technologie.

Nat-Droog opstelling in Amsterdam-Zuid.

10 | GRAM #10 december 2021

PROOF OF THE PUDDING Graag gaan we verder met u in discussie over het nat-droog systeem, bijvoorbeeld via kanalen als Linked-In en Twitter.

Uw reactie is ook welkom per mail naar addie.weenk@rws.nl. Uiteraard hopen we dat dat gaat leiden tot een aangescherpt en kansrijk concept dat we daadwerkelijk kunnen beproeven. We zien uit naar alle reacties en suggesties!

INSTROOMCAMPAGNE VAN START:

'MAAK WERK VAN EEN SCHONERE WERELD' Om meer diversiteit te krijgen in het personeelsbestand, werken de bedrijven in de sector GEO, waaronder de afval en reiniging, hard aan de werving van meer vrouwen en jongeren.

Zij proberen het aandeel vrouwen binnen de sector in de komende vijf jaren te laten groeien van 15 naar 25%, en het aandeel jongere werknemers van 8 naar 15%.

TEKST: KARIN GIBCUS O&O FONDS GEO BEELD: RADANCY & SET VEXY Om de instroom van vrouwen en jongeren te stimuleren heeft de ontwikkelgroep een multimediale campagne ontwikkeld. Via social media en buitenreclame worden zij verwezen naar de website 'Maak werk van een schonere wereld'. Werkgevers kunnen zich op dit platform presenteren en geïnteresseerden vinden zo gemakkelijker de weg om te solliciteren. Later in november van dit jaar volgt er een uitgebreide mediacampagne. Bezoek de website: https://www.maakwerkvaneenschonerewereld.nl/ ERVARINGEN DELEN Op de website delen tien jonge en vrouwelijke werknemers uit de sector hun ervaringen. Ze vertellen over de voordelen die het werken in de sector hen biedt. Zij zijn vooral blij met de opleidingsmogelijkheden, de flexibele werktijden en de mogelijkheden om door te groeien binnen de organisatie. Zij vertellen ook welke vooroordelen onterecht aan de sector kleven. Door twee korte vragen te beantwoorden (wat voor werk wil je doen en waar wil je werken?) ontdekken de bezoekers van de website eenvoudig welke functies en organisaties goed bij hun wensen passen.

Meer weten? Voor meer informatie over deze campagne kunt u contact opnemen met Marinika Knoef mknoef@oof.nl

Beelden die gebruikt zijn voor de instroomcampagne.

GRAM #10 december 2021 | 11

Uw leverancier stopt?

Wij gaan gewoon door!

AL JAREN LEVERANCIER VAN ONDERGRONDSE CONTAINERS GFE BEHUIZINGEN EN TOEGANGSCONTROLE KLIKO GROEP Standaardruiter 36 3905 PZ Veenendaal

T : +31(0)318 559393 info@kliko.nl www.kliko.nl

BEZOEK ONZE WEBSITE

KLIKO.NL

TERUGBLIK OP TWEEDE GEMEENTELIJK GRONDSTOFFEN-WEBINAR PREFERENTIE VÓÓR PREVENTIE Het verbieden van afval leidt tot creatieve oplossingen. Als consument zijn we gewend geraakt aan gebruiksgemak, lees: weggooigemak. Om een leefbare en circulaire toekomst te creëren, moeten we producten en materialen op een andere manier gebruiken. De Rijksoverheid, gemeenten en provincies spelen een grote rol in de transitie van wegwerp naar hergebruik. Het tweede Gemeentelijk Grondstoffen webinar stond in het teken van wat gemeenten met lokale partners kunnen doen om tot meer hergebruik (Reuse) en preventie (Reduce) te komen.

TEKST: DAAN MIDDELKAMP BEELD: HAROLD VERSTEEG / ANP 1…2…3… en we zijn live! Voorzitter Emmy van Daele trapt de sessie af.

Vanuit Mission Reuse werkt Van Daele dagelijks aan concrete oplossingen om afvalpreventie te realiseren. Zo ondersteunt Mission Reuse gemeenten met circulaire inkoop, herbruikbare bekers met statiegeld op festivals, promotie van wasbare luiers en landelijke aandacht voor hergebruik. De andere sprekers herkennen zichzelf gelijk in deze visie en de voorbeelden.

Amersfoort zet onder aanvoering van wethouder Fatma Koşer Kaya mooie stappen richting een circulair Amersfoort. “Waar duurzaamheid en zuinigheid vroeger als geitenwollensokken gedrag werd gezien, heeft het nu een totaal ander én positief imago.” Zo nemen bewoners dankzij de campagne ‘VerpakKing (of Queen)’ met plezier hun eigen bakjes en zakjes mee naar de bakker of slager. De gemeente ontvangt veel positieve reacties van ondernemers en bewoners op het verpakkingsloos consumeren. De overheid speelt een grote rol in het verpakkingsdossier en duurzamere consumptie. Een verbod op niet of slecht recyclebare verpakkingen legt de verantwoordelijkheid bij producenten om met een beter product te komen. Een verbod is juist positief als hiermee niet-duurzame producten verboden worden. Dit leidt tot meer creativiteit onder producenten en consumenten.

VERBOD OP VERSPILLING In Wageningen geldt een verbod op verspilling. Met beleid wordt verspilling van grondstoffen en voedsel tegengegaan. Roos Hollenberg, beleidsmedewerker Voedsel, werkt in een gemeente waar gezond en duurzaam voedsel hoog op de agenda staat. Ondernemers en bewoners worden bij verschillende initiatieven betrokken. Er is een foodsharing community waar overgebleven eten uit restaurants en bedrijven gratis gedeeld wordt. De vriezer speelt een centrale rol bij het tegengaan van broodverspilling en vloeibaar voedsel. Brood is het meest verspilde voedselproduct en is door in te vriezen veel langer houdbaar. Ook maakt men van oud brood bierborstel, waar brouwers bier mee maken. Deze initiatieven lopen het hele jaar en krijgen extra aandacht tijdens de Verspillingsvrije Week van Samen Tegen Voedselverspilling. Een week vol activiteiten om extra aandacht te geven aan afvalpreventie.

Hollenberg geeft aan dat je als gemeente verschillende rollen hebt; van makelaar, schakelaar, aanjager en organisator tot ondersteuner. "Het is belangrijk om het goede voorbeeld te geven en iedereen mee te ne-

men in het proces”. Wageningen kent veel bewoners en studenten met verschillende (internationale) achtergronden. Iedereen moet aan tafel kunnen zitten. “Als gemeente passen we ons aan de doelgroep aan,.

Communicatie gaat soms in het Engels via sociale media en andere keer via de wijkkrant”, aldus Hollenberg.

POPPODIA Aanpassen aan de doelgroep zit in het DNA van de culturele sector, aldus Ruud Visser van poppodium Gebroeders de Nobel uit Leiden.

Culturele instellingen staan garant voor creativiteit en kunnen snel schakelen. Met behulp van ‘Green Stages’ verduurzamen poppodia nu in rap tempo. Dan loop je ook tegen praktische uitdagingen aan: in de inkoop van glazen, drank, voedsel maar ook wat betreft de logistiek van afvalinzameling. “We doen dit ook voor de toekomst van onze sector, maar vooral voor de toekomstige generaties. Onze generatie heeft het verpest en wij moeten de jonge generaties helpen om uit de shit te komen.” Afvalhelden en ambassadeurs van duurzaamheid werken hard om duurzaamheid te promoten. “De culturele sector is een creatieve sector. Voor oplossingen moet je bij ons zijn.”

CONCLUSIE “We hebben veel besproken, er zijn veel initiatieven en projecten om afvalpreventie te realiseren. Er gebeurt veel, maar er moet nog meer gebeuren om minder afval te krijgen,” concludeert van Daele. Wilt u meer weten over dit onderwerp? In 2022 worden er vanuit het VANG-HHA bijeenkomsten georganiseerd over het onderwerp afvalpreventie.

In Wageningen zet de gemeente met specifiek beleid in op het tegengaan van grondstoffen- en voedselverspilling.

GRAM #10 december 2021 | 13

[Advertorial]

STICHTING OPEN BREIDT INZAMELPUNTEN UIT MET METAALRECYCLERS

We willen in Nederland meer Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur, ook wel e-waste, inzamelen. Consumenten kunnen met hun e-waste terecht bij de gemeentelijke milieustraten. Voor bedrijven is het lastiger om hun e-waste in te leveren. Deze partijen kunnen immers niet terecht op de gemeentelijke milieustraat (of bij de retail) aangezien daar alleen consumenten mogen inleveren. Hierdoor bestaat de kans dat e-waste weglekt naar illegale, niet-gecertificeerde verwerking. Om een oplossing te bieden voor deze lacune zijn Stichting OPEN en de Metaal Recycling Federatie (MRF) onlangs een pilot gestart met nieuwe inzamelpunten bij metaalrecyclers voor bedrijven die hun e-waste willen afdanken. De landelijke uitrol start per 1 januari 2022.

Met deze nieuwe regeling kunnen metaalrecyclers een formeel inzamelpunt van Stichting OPEN worden voor e-waste dat van bedrijven, organisaties, schroothandelaren en installateurs afkomstig is.

De verwachting is dat er in Nederland rond de 100 van dergelijke inzamelpunten gaan komen. Deelnemende metaalrecyclers, die volgens hun vergunning e-waste mogen en kunnen inzamelen, ontvangen van Stichting OPEN een vergoeding voor de inzameling van e-waste en afgifte daarvan aan CENELEC-gecertificeerde verwerkers.

Dit zijn verwerkers die gecertificeerd zijn om e-waste te recyclen. De vergoeding is bedoeld als tegemoetkoming in de kosten voor handling en gescheiden opslag van e-waste. De pilot loopt momenteel in Noord-Brabant, op beperkte schaal tot aan de jaarwisseling.

MEER INZAMELING De inzameling van e-waste wordt verbeterd als e-waste wordt afgegeven en verwerkt door een gecertificeerde verwerker en niet weglekt. De stimulering hiervan is onderdeel van het Actieplan 65% van Stichting OPEN dat als doel heeft om het inzamelpercentage van 65% voor afgedankte elektrische apparaten te behalen.

Lekstromen vormen een belemmering voor het behalen van die doelstelling. Uit onderzoek van United Nations University blijkt dat op dit moment nog één op de vier afgedankte apparaten op illegale, niet-gecertificeerde wijze wordt verwerkt. Deze regeling gaat dit deels verbeteren, verwacht Stichting OPEN. Daarnaast pleit Stichting OPEN voor de snelle inwerkingtreding van de afgifteplicht. De afgifteplicht wordt opgelegd aan álle partijen die afgedankte apparaten ontvangen uit handen van consument of professionele gebruiker. Zij worden daarmee verplicht om het ontvangen e-waste af te geven aan CENELEC-gecertificeerde verwerkers, al dan niet via een producentenorganisatie.

VEILIGHEID Naast het behalen van de 65%-inzameldoelstelling speelt ook veiligheid een rol. Steeds meer elektrische apparaten bevatten lithium-ion batterijen. Het is belangrijk om deze apparaten apart in te zamelen vanwege het brandgevaar dat ontstaat bij verkeerde inzameling. Hoe sneller deze apparaten apart worden gehouden en hoe minder beschadigd deze worden, des te lager is het risico op afvalbranden.

MEER WETEN? MAIL NAAR RENE.EIJSBOUTS@STICHTING-OPEN.ORG.

KRINGLOOP DRAAIT DOOR, ONDANKS CORONA 2020 was voor de kringloopbranche, net als voor de afvalsector, een bijzonder boeiend jaar. Met mogelijk nieuwe lockdownmaatregelen in het vooruitzicht blikken we nog één keer terug op vorig jaar. Vele clichés zijn van toepassing en ze zijn allemaal waar; 2020 was turbulent, onzeker en vroeg veel van het aanpassingsvermogen van kringloopbedrijven. Gelukkig staat de kringloopbranche bekend als creatief en flexibel. Dat hoort nu eenmaal bij een sector waarin, door het werken met mensen met allerhande beperkingen, toch al geen dag voorspelbaar is.

TEKST: RONALD VAN DEN HEERIK, PROJECTCOÖRDINATOR BKN Vorig jaar werd er noodgedwongen een nóg groter beroep gedaan op het adaptatievermogen van de branche. Van alles passeerde de revue; van vrijwillige sluiting, tot een verplichte sluiting en winkelen op afspraak. Ook de inzameling van spullen kende pieken en dalen. De uitkomsten van het jaarlijkse onderzoek dat de Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN) uitvoert naar de prestaties van de branche op het gebied van mens, milieu en markt zijn daarom misschien wel interessanter dan ooit.

ADAPTIE OP DE WERKVLOER Het is geen verrassing dat de werkzaamheden bij kringloopbedrijven keer op keer moesten worden aangepast. Winkels konden minder verkopen doordat ze regelmatig dicht moesten. De branche was bang dat dit een negatief effect zou hebben op de werkgelegenheid. Die angst bleek (voor 2020) ongegrond. Met ruim 11.500 medewerkers en weinig verschuivingen in de formatie (fte’s) bleef de werkgelegenheid behouden.

Deels omdat men snel de werkzaamheden wist aan te passen en deels omdat de verwachting in een groot deel van 2020 was dat

corona niet lang meer zou duren. Als er al ingegrepen moest worden, dan stelde men dat meestal uit naar 2021.

STORTVLOED AAN SPULLEN Al die medewerkers waren ook hard nodig om de overvloed aan spullen te verwerken.

Maar liefst 150 miljoen kg werd door kringlooporganisaties ingezameld, net zoveel als in recordjaar 2019. Gezien de omstandigheden een knap resultaat. Want veel kringloopbedrijven staakten op enig moment de inzameling, gemiddeld genomen zelfs anderhalve maand lang. Veel media berichtten in het voorjaar van 2020 over de grote opruimwoede van Nederlanders. Ook de kringloopbedrijven hebben dit gemerkt en opnieuw wisten ze zich aan te passen. Door bijvoorbeeld snel extra opslagruimte te huren, konden zij een grotere voorraad opbouwen. Die bleek later hard nodig te zijn toen de winkels weer opengingen.

BEPERKT WINKELEN Volledig open, volledig dicht, toch weer open, winkelen op afspraak, portiers voor de deur, online winkelen, mondkapje op en

mondkapje af. Een greep uit de omstandigheden waar kringlooporganisaties mee te maken hebben gehad. Het was dan ook een boeiende vraag wat dat met de omzet van de kringlooporganisaties zou doen. Zou de jaaromzet grotendeels instorten of kon de omzetderving teniet worden gedaan? Hoewel kringloopwinkels niet als essentieel werden benoemd door de overheid, bleek de kringloop voor veel mensen toch behoorlijk belangrijk. De kringlooporganisaties zagen in 2020 de klantbesteding omhoogschieten.

Want hoewel er 20% minder klanten konden worden ontvangen, bleef het omzetverlies van de branche beperkt tot rond de 5%.

CIJFERS BEWIJZEN: HERGEBRUIK IS DE TOEKOMST Ook 2021 is een jaar met twee gezichten. BKN denkt dat de trends die we in 2020 zagen, zich voortzetten. Reuse, tweedehands, preowned, verschillende termen voor producthergebruik groeien aan populariteit, ondanks of misschien wel dankzij de coronacrisis.

Daarmee staat de volgende grote uitdaging voor de deur; concurrentie van een groeiend aantal retailbedrijven die zich ook op de tweedehands markt storten. IKEA, Zalando, H&M, Zeeman en een aantal andere grote ketens en internetplatforms als Vinted hebben inmiddels een tweedehands assortiment.

Gelukkig is het aanpassings- en innovatievermogen van de kringloopbedrijven groot.

Dat blijkt bijvoorbeeld ook uit het feit dat kringloopbedrijven vaak mede-ontwikkelaar zijn van circulaire ambachtscentra. Samen met de gemeenten gaan kringloopbedrijven de uitdaging aan om in de toekomst een volledig circulaire economie te realiseren. Met oog voor de mensen die er werken en zonder winstoogmerk dragen ze bij aan de grote maatschappelijke uitdagingen die Nederland post-corona te wachten staat.

GRAM #10 december 2021 | 15

HOOGLERAAR IRA HELSLOOT TIJDENS NVRDTALK OVER VEILIGHEID

‘PAK GEEN NIET-BESTAANDE PROBLEMEN AAN’ Veiligheidsperikelen bij de afvalzameling? Vooral niet in een spagaat schieten, stelt hoogleraar Ira Helsloot. De slogan ‘We werken veilig of we werken niet’ kan weg, want dat past niet bij het echte risico denken. "Het beste bij veiligheid is af en toe ook onveiligheid te accepteren."

H

TEKST: COEN TEEUW, VICO KOK, INGE VAN LEEUWEN EN BRAM VAN ROON

et ‘teenslipperincident’ in Maastricht geldt nog altijd als een spraakmakende veiligheidscasus.

In 2006 besteedde de gemeente het ophalen van oudpapier uit aan een privaat bedrijf. Hierbij werd be-

Foto Flip Franssen, ANP

16 | GRAM #10 december 2021

dongen dat het daar vrijwilligers voor zou inzetten (veelal leden van verenigingen, die daar een vergoeding voor kregen), wat de gemeente een besparing van jaarlijks 100 duizend euro opleverde. De vrijwilligers liepen met de kraakperswagen mee, om het oudpapier in de achterlader te de-

poneren. In juni 2013 gaat het mis. Twee studentes op teenslippers proberen in de achterlader de papierberg plat te trappen, als de pers vast dreigt te lopen, en eindigen met botbreuken in het ziekenhuis. De gemeente besluit per direct met vrijwilligers te stoppen en laat de inza-

meling door de eigen reinigingsdienst overnemen. Tijd om het incident eerst goed te gaan onderzoeken, neemt de gemeente niet. De verenigingen zetten de gemeenteraad onder druk en uiteindelijk draait de gemeente haar besluit weer terug, maar neemt de kosten op zich om alle vrijwilligers te trainen en van veiligheidskleding te voorzien. Met de kosten voor het gemeentepersoneel (70 duizend euro) komt het totale kostenplaatje op 130 duizend euro. Anno 2021 lijkt er weinig veranderd. In juni maakte ROVA bekend na zestig jaar in Steenwijk te stoppen met de huis-aan-huisinzameling van oudpapier met achterladers door vrijwilligers.

De overweging hierbij is dat men vrijwilligers niet langer wil blootstellen aan de risico’s die met deze inzamelwijze gepaard gaan. Inwoners protesteren, want ze vinden dat scholen en verenigingen de dupe worden en inkomsten gaan missen.

Met de twee voorbeelden wil hoogleraar Besturen van veiligheid Ira Helsloot van de Nijmeegse Radboud Universiteit laten zien hoe ondoordacht organisaties kunnen reageren als het om veiligheid gaat. “Hier moet direct iets gebeuren, zegt men dan. We kunnen het niet maken om niets te doen. Maar is dat wel zo? In Maastricht hadden de studenten gewoon de veiligheidsinstructies genegeerd. Voor de gemeente werd het een dure grap.”

‘Als elke losse stoeptegel een crisis wordt…’ luidt de prikkelende titel van Helsloots NVRDtalk medio november. ‘Exotische’ risico’s, zoals hij ze noemt – hoe klein ook en hoe zelden ze ook voorkomen – halen juist de pers, “maar de context wordt er niet bij verteld, bijvoorbeeld dat het om een uniek incident gaat. Ook volksvertegenwoordigers slaan alarm. Bestuurders hebben geen keus, want ze vinden dat ze daadkrachtig over moeten komen. Dus worden nieuwe regels opgetuigd om herhalingen te voorkomen, want het bestaande beleid heeft gefaald”, vat Helsloot de ‘crisiscirkel’ samen.

OVERREACTIE Helsloot ziet dat bestuurders disproportioneel met risico’s en incidenten om kunnen gaan, terwijl ze in hun onderbuik voelen dat er iets niet klopt. Ook vrezen bestuurders, vaak onterecht, dat ze wettelijk aansprakelijk zijn voor wat er is gebeurd. “Dus

reageren ze snel en zonder na te denken.

Je ziet dan een overreactie: het probleem wordt veel breder getrokken dan het in feite is. Veiligheid op de eerste plaats, redeneert men. Terwijl er geen enkele indicatie is dat er structureel veiligheidsrisico’s zijn. Maar de betrokkenheid van vrijwilligers bij onze samenleving – een groot goed – wordt de nek omgedraaid. Ook wordt gedacht dat de samenleving eist, dat de overheid actie onderneemt. De doorsnee Nederlander zou geen risico’s accepteren. Mijn onderzoek spreekt dat tegen. Het is een feit dat burgers pech accepteren. Ze denken daar nuchter over en weten dat een ongeluk in een klein hoekje zit. Risico’s zijn onvermijdelijk.”

In de arbocatalogus van de afvalbranche staat de slogan ‘We werken veilig of we werken niet’ centraal’. Deze kreet is op menige bedrijfswebsite terug te vinden. “Het klinkt ontzettend goed, maar eigenlijk moeten we hier snel vanaf”, zegt Helsloot. “De slogan past niet bij het echte risicodenken. Hij suggereert namelijk dat je ook aan moet geven wanneer het dan voldoende veilig is.

In de praktijk geldt juist dat geen enkel risico tot nul is te reduceren. Er kan altijd iets gebeuren. Dit soort kreten roept op dat bij elk miniem incident iedereen kan zeggen: zie je wel dat jullie niet veilig werken, dus jullie moeten er wat aan doen.” Terwijl de afvalsector volgens Helsloot laat zien, dat de veilige manier van werken die de branche erop nahoudt, werknemers aantoonbaar beschermt. “Zo’n slogan kan juist tot onwerkbare veiligheidsprocedures leiden en daardoor een ongewenst effect sorteren.

Bedrijven investeren dan in het wegnemen van weinig relevante risico’s, terwijl ze dat geld beter in echt arbobeleid kunnen steken om de gezondheid van werknemers te verbeteren.”

DRUK Bij het zeventigtal deelnemers aan de NVRDtalk, vooral afvalprofessionals bij gemeenten en publieke afvalbedrijven, roept Helsloots betoog herkenning op. Probeer echter maar eens een bestuurder, die onder grote politieke druk staat, zover te krijgen om niets te doen. Hoe krijg je zoiets voor elkaar, luidt de prangende vraag? Een bevredigend antwoord is er volgens Helsloot niet.

“Het is moeilijk om uit zo’n stramien van direct moeten ingrijpen te komen, vooral niet op het moment suprême. Ook als ingrijpen

Foto Crisislab.nl eigenlijk helemaal niet nodig is. Er zijn wel een paar dingen die je kunt doen. Een ervan is vooraf transparant te zijn over hoe je tot veiligheidsregels gekomen bent en door aan te geven er alles aan te zullen doen dat werken voldoende veilig is. Stel duidelijk dat je accepteert dat er zo nu en dan risico’s zijn, maar dat je incidenten goed zult analyseren. Zo schets je op voorhand een ander perspectief en ben je minder kwetsbaar. Al kan het dan toch voorkomen dat je weer in zo’n cirkel terechtkomt. Zorg in elk geval dat de context duidelijk is, als het om een exotisch risico gaat. Laat dat door experts beargumenteren. Ik voorzie dat bestuurders daar zeker mee geholpen zijn. Ook al zal het geen honderd procent zekerheid bieden dat bestuurders niet in de crisiscirkel stappen, zo wijst de praktijk uit. Er zijn echter ook praktijkvoorbeelden genoeg waarin ambtenaren op die manier juist het verschil hebben kunnen maken.”

Gezien de hoeveelheid veiligheidsincidenten staat de afvalinzamelbranche er kwantitatief gezien niet best op, merkt een vragensteller op. De afgelopen twintig jaar zijn er zelfs dodelijke ongevallen geweest. Op veiligheidsvlak is het dan ook nodig er continu een schepje bovenop te doen. Helsloot is het daar zonder meer mee eens. “Grote risico’s moet je onverminderd aanpakken.

Aan de andere kant moet je kleine risico’s accepteren. Regels zijn alleen functioneel als ze de echte risico’s ondervangen. Concentreer je daarop en pak geen niet-bestaande problemen aan.”

GRAM #10 december 2021 | 17

In slechts 4 seconden • Recycle mini-containers nu in 4 seconden met de WCR Pers!

• Alle grondstoffen van elkaar gescheiden met een druk op de knop • De WCR Pers helpt mee aan een circulaire economie en helpt u kosten te besparen.

?

Voor meer info: www.innotechkramer.com info@innotechkramer.com

HOE DOEN ZIJ DAT? DEZE KEER:

BEDRIJFSVOERING IN TIJDEN VAN CORONA TEKST: HETTY DEKKERS per week, dat moeten de gemeenten uiteindelijk betalen natuurlijk. In het begin stonden de files tot ver buiten de hekken, soms zelfs tot in de binnenstad van Goes.

Nu is het wat rustiger gelukkig. Ik hoop en verwacht niet dat we dat nog een keer gaan meemaken. Iedereen is nu wel klaar met klussen en opruimen, mag ik hopen.

“AF EN TOE BINNENLOPEN OP KANTOOR IS NATUURLIJK OOK FIJN, HET IS NU EEN MOOIE Paul Marinissen, directeur Zeeuwse Reinigingsdienst (ZRD).

Contact: pmarinissen@zrd.nl.

MIX VAN THUISWERKEN EN OP KANTOOR AANWEZIG ZIJN.”

WAT WAREN VOOR JULLIE DE BELANGRIJKSTE GEVOLGEN VAN CORONA? Wij moesten in het begin voor al onze gemeenten continuïteitsplannen maken, dat was veel werk. Gemeenten wilden precies weten wat we af zouden gaan schalen in onze dienstverlening, en in welke volgorde, als het nodig mocht zijn. Dus bijvoorbeeld eerst de inzameling van oud papier stopzetten, dan de milieustraten sluiten enzovoort.

In de praktijk is dat allemaal niet nodig geweest, gelukkig, maar de gemeenten wilden van ons wel zo’n plan.

Het inzetten van verkeersregelaars bij de milieustraten was ook een klus, en een dure. Dat kostte ons zo’n 10.000 euro

Omdat ik ook zitting heb in het Zeeuwse crisisbeheersteam besefte ik al vroeg dat corona iets ernstigs was, dat niet zomaar over zou waaien. Ik heb al heel snel schermen aan laten brengen in onze vrachtauto’s en op de bureaus. Omdat ik er zo snel bij was, kon dat toen nog tegen een redelijke prijs.

WELKE AANPASSINGEN DIE JULLIE GEDAAN HEBBEN, ZIJN BLIJVEND? Het thuiswerken, dat houden we erin.

Onze kantoormedewerkers, zoals boekhouders en dames van het klantencontactcentrum, werken nu meerdere dagen per week thuis en daar zijn ze heel blij mee. Voorheen was dat ondenkbaar,

nu hebben we dankzij corona ontdekt dat dat prima werkt. Zelf doe ik ook veel meer met vergaderen via Teams, dat scheelt enorm veel reistijd. Af en toe binnenlopen op kantoor is natuurlijk ook fijn, het is nu een mooie mix van thuiswerken en op kantoor aanwezig zijn.

HEEFT CORONA NOG MEER POSITIEFS GEBRACHT? Het belangrijkste vind ik dat onze sector als cruciaal is benoemd. Men erkent en beseft nu dat we een essentieel onderdeel van de samenleving zijn. Bij onze buren, in Vlaanderen, zijn de milieustraten een tijdje gesloten geweest, dat had enorme gevolgen. Het afval lag daar op straat, in de sloten en weilanden. Ik ben heel blij dat bij ons de milieustraten niet verplicht gesloten werden, daar heb ik ook hard op aangedrongen. Als je afval niet mag ophalen of innemen, dan wordt het een puinbak.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN OF REINIGINGSDIENSTEN? Zorg dat je goed in contact blijft met je medewerkers, en beloon ze af en toe. Wij voerden al heel snel een digitale coronaupdate in, die alle medewerkers konden raadplegen via hun smartphone. Na elke persconferentie willen je mensen weten wat dat voor hen betekent, zorg dat ze meteen geïnformeerd zijn. Wij stuurden ze meteen de nieuwste maatregelen, met duidelijke uitleg.

We bedankten al onze medewerkers ook regelmatig met een attentie, zoals een bosje tulpen, een chocoladepakket. Dat stuurden we op naar hun thuisadres, zodat ze weten dat je aan ze denkt, en dat ze goed bij de les blijven. Zorg dat je iedereen goed op de hoogte houdt.

GRAM #10 december 2021 | 19

Een ander positief effect is dat we als sector nu veel meer waardering krijgen.

We zijn erkend als een vitale beroepsgroep, gelukkig. Als het afval niet opgeruimd wordt, krijg je Napolitaanse toestanden, dat wil niemand hebben.

TIPS VOOR ANDERE GEMEENTEN OF REINIGINGSDIENSTEN? Ik ben destijds best wel streng geweest, maar dat was ook nodig. Ik wilde bijvoorbeeld geen grote groepen mensen meer over de vloer, zoals excursies. Ik moest wel, om de mensen op de wagens te beschermen.

Walter Brouwer, directeur Avri.

Contact: wbrouwer@avri.nl

WAT WAREN VOOR JULLIE DE BELANGRIJKSTE GEVOLGEN VAN CORONA? Wij waren er heel vroeg bij. Begin maart, nog vóór de eerste persconferentie, heb ik mijn beleidsteam al bij elkaar geroepen voor een draaiboek. Wat te doen bij uitval van personeel, wat schalen we als eerste af. Ik was net op vakantie geweest naar Oostenrijk en begreep door de situatie daar dat corona iets heel groots ging worden.

Een van onze eerste maatregelen was dat we al ons kantoorpersoneel naar huis hebben gestuurd. Ik wilde niet het risico lopen dat zij onze chauffeurs en beladers zouden aansteken, die mensen konden we niet missen. We hebben toch een paar uitbraken gehad, de eerste paar keer heb ik een commercieel bureau ingeschakeld om onze mensen hier op het bedrijf te laten testen. De GGD kon het toen nog niet aan.

De spannendste week was in december.

Toen waren er toch flink wat chauffeurs uitgevallen door corona en toen kwam er ook nog eens sneeuwval bij. We hadden al meer afval in te zamelen dan normaal en dan moet je ook nog eens ploegen samenstellen voor de gladheidbestrijding. Toen hebben we één ronde gft-inzameling overgeslagen.

20 | GRAM #10 december 2021

Maar uiteindelijk is het toch allemaal gelukt. Daar ben ik wel heel erg trots op, iedereen heeft zeer hard gewerkt.

WELKE AANPASSINGEN DIE JULLIE GEDAAN HEBBEN, ZIJN BLIJVEND? Het kantoorpersoneel heeft geleerd hoe digitaal te werken, daar blijft wel wat van hangen. Ze hoeven niet meer altijd op kantoor te zijn. Zelf ben ik voorstander van persoonlijk contact, maar even een vergaderingetje via Teams is soms toch ook wel eens handig.

Wat we ook hebben geleerd, is dat onze milieustraten erg toe zijn aan modernisering en vervanging. We moesten heel veel verkeersregelaars inzetten om de lange rijen in goede banen te leiden. Met betere indelingen en routes op de milieustraten zelf, stroomt het verkeer ook makkelijker door.

HEEFT CORONA NOG MEER POSITIEFS GEBRACHT? Je merkte dat corona sterk verbroederde. Collega’s van de buitendienst boden spontaan aan om bijplaatsingen op te ruimen, of die ene vergeten container te legen die was blijven staan. Dat gevoel van verbroedering is gebleven, iedereen helpt elkaar nu wat makkelijker. De sfeer is nu meer van ‘dat lossen we samen op’.

“EEN ANDER POSITIEF EFFECT IS DAT WE ALS SECTOR NU VEEL MEER WAARDERING KRIJGEN. WE ZIJN ERKEND ALS EEN VITALE BEROEPSGROEP, GELUKKIG.”

Wat je nu wel merkt, is dat iedereen 'coronamoe' begint te worden. Ons personeel heeft nog een feestje tegoed, als we dat weer moeten afgelasten, dan is dat wel zuur. Maar je moet toch alert blijven.

COLUMN

NIEUWS

Foto: Bart van Dieken

EERSTE YOUNG NVRD DENKTANK GROOT SUCCES

Trots

Op donderdagmiddag 21 oktober vond de eerste

“En waar werk jij?” Ik ben op het pensioenfeestje van mijn oude geschiedenisdocent. Het is alweer 28 jaar geleden dat ik eindexamen deed. “Ik werk in het afval”, zeg ik. “Oh, dus je bent vuilnisvrouw”, antwoordt de ander ietwat verbaasd. Ik dacht, eens kijken wat de reactie is als ik dat gewoon beaam. En die is tot mijn verrassing erg positief. “Afval inzamelen, dat is heel belangrijk werk! Wat goed dat jij dat doet!”

Ik ben blij verrast. Na een jaar in deze functie ben ik zonder meer erg trots op onze sector, en zeker op alle vakmensen die elke dag ons land schoonhouden. Bij het inrichten van milieustraten. Bij het gescheiden inzamelen en financieren daarvan. Bij de psychologie van inwoners, de samenwerking met kringloop en repair cafe’s. Bij het beheer van openbare ruimte. Bij ketensamenwerking. En bij het vakmanschap dat erbij komt kijken.

De afgelopen twaalf maanden heb ik me een slag in de rondte geleerd. Hulde aan mijn collega’s en jullie, leden, voor het geduld en het zichtbare plezier om het me nog eens uit te leggen. Veel energie kreeg en krijg ik van de verschillende gesprekken en bezoeken aan leden.

En de bevlogenheid van mijn collega’s op het bureau kent werkelijk geen grenzen. De onderwerpen van de NVRD hebben mijn hart gegrepen. En dat, zo leerde ik onlangs weer, is een belangrijke basis. Een trainer wilde dat we nadachten over wat ons dreef. Want je persoonlijke drijfveer moest op orde zijn, om stuurman of -vrouw te zijn in lastige situaties. En lastige situaties, was dat niet precies waartoe directeuren en leiders op aard waren? Zo gericht en voorbereid begon ik wellicht niet aan deze baan een jaar geleden. En toch is mijn persoonlijke drijfveer behoorlijk op orde - samen deze wereld een beetje mooier en schoner maken.

En daar samen ook trots op zijn. En dus liet ik mijn gesprekspartner in de waan vuilnisvrouw te zijn. Een beroep om trots op te zijn nietwaar?

Young NVRD Denktank plaats. Gemeente Den Haag wil het afval scheiden bij hoogbouw stimuleren (restafval, GFT, PMD) en was daarvoor op zoek naar nieuwe mogelijkheden. Twaalf Young NVRD’ers hebben gezamenlijk hun denkkracht ingezet en zijn met het vraagstuk aan de slag gegaan. Door middel van een braindump sessie werden ideeën gegenereerd en aan het eind van de middag drie ideeën gepitcht. Verrassend was dat in alle drie de pitches het belang van een goed partnerschap met de projectontwikkelaars terug kwam. De Young NVRD’ers zijn van mening dat een gezond partnerschap van belang is om tot een goed gescheiden afvalinzameling te komen. Gemeente Den Haag: “We staan er versteld van dat er in relatief korte tijd zoveel goede en inspirerende ideeën gekomen zijn. De Young NVRD denktank heeft ons geholpen vanuit een ander perspectief naar ons vraagstuk te kijken. Wij raden de Young NVRD denktank dan ook zeker aan bij andere NVRD leden!”

Heeft u binnen uw gemeente of organisatie ook een (urgent) vraagstuk liggen waar u wel een middag de Young NVRD denktank bij kan gebruiken? Stuur ons dan een e-mail op young@nvrd.nl. Wij gaan graag met u in gesprek.

NIEUWE MEDEWERKER STELT ZICH VOOR “Mijn naam is Gerjan den Hertog en sinds vorige maand ben ik aan de slag gegaan als junior adviseur. Ik heb een studie-achtergrond in ‘International Business’ en ‘Sustainability Science and Policy’. Twee werelden die soms mijlen ver uit elkaar lijken te staan. Na de studies heb ik als ondernemer geleerd duurzame ambities en praktische realiteit met elkaar te combineren zonder daarbij de idealen uit het oog te verliezen. Ondanks dat ik nieuw ben in de afvalbranche ben ik dat zeker niet in de circulaire economie en ik zie er dan ook naar uit om daar samen met jullie het verschil in te maken!”

GEZOCHT: ERVARINGEN EN ONDERZOEKEN OVER GROFVUIL EN MEUBILAIR De NVRD is op zoek naar gemeenten en afvalbedrijven die ervaringen hebben met het verwerken van de meubelfractie van het grof huisvuil, die dit hebben onderzocht of die sorteeranalyses van het grof huisvuil hebben verricht. Deze kennis kunnen we goed gebruiken in een recent gestart onderzoek naar de mogelijkheden om het hergebruik en de recycling van de fractie ‘groot zitmeubilair’ (banken, sofa’s & fauteuils) te verbeteren. Dus heeft u een sorteeranalyse uitgevoerd van het grof huisvuil (niet ouder dan 5 jaar), onderzoek laten doen naar de verwerking van (groot zit)meubilair of ervaringen opgedaan met de verwerking van (groot zit)meubilair? Dan maken we graag

Wendy de Wild directeur NVRD

gebruik van uw kennis en ervaringen. Graag een mailtje naar Goorhuis@NVRD.nl

GRAM #10 december 2021 | 21

Waste Vision for SMART communities

Schonere afvalstromen

Nieuwe inzichten dankzij data

Alleen inzamelen als het nodig is

www.wastevision.com

DE LEDEN CENTRAAL “ JE LAAT IETS MOOIS ACHTER, DAT VIND IK BELANGRIJK ” TEKST: HETTY DEKKERS In deze rubriek krijgen NVRD-leden een stem in GRAM. De NVRD is er immers voor en door de leden. Deze keer aan het woord: Paul de Groot, beleidsmedewerker afval & groen, gemeente Borne.

WAT HOUDT JE FUNCTIE IN? Mijn functie is best wisselend. Ik maak beleid, maar ik sta ook met bewoners te praten die klachten hebben over een boom, die schadelijk zou zijn voor hun zonnepanelen. Vorig jaar hebben wij diftar ingevoerd, dat proces heb ik van A tot Z begeleid. Dat betekent veel vergaderen, beleidsplannen schrijven, praten met de wethouder.

Maar ik ga ook over bewonersparticipatie, zwerfafval, kapvergunningen, noem het maar op.

WAT BETEKENT DE NVRD VOOR JOU? Ik zit pas op deze functie sinds 2018, daarvoor was ik beleidsmedewerker groen. Afval kwam er dus bij en ik heb heel veel aan de NVRD gehad. Ik ben in het begin vooral veel naar kennis- en themabijeenkomsten gegaan, daar stak ik veel van op. Al is de ene bijeenkomst natuurlijk interessanter dan de andere. Verder lees ik GRAM goed, vaak digitaal, hou ik de nieuwsbrieven bij en haal ik informatie van de website.

Als het gaat om afval, dan vind ik het vooral leuk om een proces van begin tot eind mee te maken. De voorbereidingen, het politieke proces, de plaatsing van de containers. Mooi als je zo’n proces als invoering van diftar helemaal mag begeleiden, tot en met de invoering.

WAAR STOOR JE JE AAN? Het bekende nimby-verschijnsel, ‘not in my backyard’. Men wil geen ondergrondse container voor de deur, geen boom of juist wel.

Als gemeente sta je voor het algemeen belang, veel bewoners zien dat niet en denken alleen aan het ik-belang. Krijgen ze hun zin niet, dan klimmen ze meteen in de pen voor een klacht, een brief aan de krant of de wethouder. Dat nimby-effect kost veel energie, vind ik.

WELKE TIP WIL JE DE LEZERS VAN GRAM MEEGEVEN? Zorg voor maatwerk, in de ene wijk ligt het toch net weer iets anders dan in de andere wijk. En maak gebruik van lokale kennis. Wij hebben een afvalcoach, die werkt voor Twente Milieu, en die kent iedereen in het dorp. Deze man regelt van alles met de bewoners en voorziet ons van belangrijke informatie.

VOLDOET HET LIDMAATSCHAP AAN JE VERWACHTINGEN? Moeilijke vraag, ik vind van wel. Ik vind het heel goed dat de NVRD al die kennis bundelt.

WAT ZIJN VOLGENS JOU DE BELANGRIJKSTE ONTWIKKELINGEN BINNEN DE AFVALBRANCHE? De hele discussie over de kwaliteit van de afvalstromen boeit mij wel. Ik ben benieuwd hoe het op langere termijn zal gaan met de vervuiling van bijvoorbeeld pmd. Hier in Twente gaat het daar vaak over. Wat betreft groen, daar ben ik benieuwd naar de invasieve exoten, zoals de eikenprocessierups, springbalsemien, rivierkreeften. Hier in Twente is het allemaal nog wel te doen, maar hoe gaat zich dat in de toekomst ontwikkelen? Ik las ergens dat er begin vorige eeuw ook al eens een plaag was van eikenprocessierupsen, die is toen vanzelf over gegaan.

WAT VIND JE HET LEUKSTE/MOOISTE AAN JE WERK? Vanuit de groensector vind ik het vooral fijn als ik mee kan helpen de leefomgeving een beetje mooier te maken. Door meer groen te planten, een park te herinrichten samen met bewoners. Je laat iets moois achter, dat vind ik belangrijk.

Paul de Groot, gemeente Borne.

GRAM #10 december 2021 | 23

PERSOONLIJKE BENADERING ZORGT VOOR BETERE AFVALSCHEIDING Om restafval terug te dringen, is er in Ede, Veenendaal en Renkum een aantal jaar geleden een gedifferentieerd tarief ingevoerd (diftar). Oftewel: hoe meer restafval je weggooit, des te meer je betaalt. ACV is verantwoordelijk voor de inzameling van het huishoudelijk afval in deze gemeenten. Om deze nieuwe aanpak te laten slagen zijn er in deze gemeenten meerdere pilots gestart. Henk van Beek is als adviseur beleid en projecten bij ACV betrokken bij deze pilots. “Dankzij de positieve benadering van onze Schone Buurt Coaches hebben we boa’s eigenlijk nooit nodig.”

“I

TEKST: EVELINE VAN HAMBURG, TAPPAN COMMUNICATIE

n Ede zijn we in 2018 begonnen met het neerzetten van afgesloten GFE-zuilen bij hoogbouwcomplexen,” vertelt Van Beek. “Bewoners uit de hoogbouw moeten deze zuilen zelf aanvragen. Dit kan alleen als ze voldoende handtekeningen verzamelen van complexgenoten die de zuil ook willen gebruiken. Vervolgens kijken we of de aanvraag aan een aantal voorwaarden voldoet. Bijvoorbeeld hoeveel huishoudens in het complex zich willen aansluiten. Als dit voldoende is, dan plaatsen we de zuil.” In Ede staan nu 210 zuilen, in Veenendaal zo’n 200 en Renkum heeft er inmiddels 21. In die laatste gemeente wordt dit aantal jaarlijks uitgebreid.

DREMPEL Het aanvragen van de zuil is dus een behoorlijke drempel. Maar juist die drempel zorgt ervoor dat gebruikers verantwoordelijk met die zuil omgaan, weet Van Beek. “Het voordeel van deze methode is dat we van elke zuil een contactpersoon hebben. En dat alleen inwoners die hebben ingestemd om mee te doen toegang hebben tot de zuil. Zij krijgen een geregistreerde pas om de zuil te openen. We zien dat gebruikers goed met de zuil omgaan en dat er weinig vervuiling zoals plastic in belandt. De afspraak is namelijk dat als bewoners er te veel vervuiling in gooien, we de zuil weghalen.”

CONTAINER ZONDER DEKSEL In de zuil staat een container van 240 liter zonder deksel van de firma Kliko WTS uit Veenendaal. De chauffeur van de vuilnisauto ziet bij inzameling dus direct of er vervuiling in de container zit.

Als dit zo is, dan maakt hij hier een melding van en gaat de inhoud met het restafval mee. De contactpersoon van de zuil krijgt dan een e-mail. Hier staat in dat er vervuiling is aangetroffen, en of de contactpersoon het juiste gebruik van de container nog eens onder de aandacht wil brengen bij de andere bewoners. Van

24 | GRAM #10 december 2021

Beek: “Het is maar enkele keren voorgekomen, en door de snelle communicatie ook zo weer opgelost. Door deze manier van werken hebben we nog nooit een GFE-zuil hoeven weghalen.”

BUURTCOACHES Deze persoonlijke, directe aanpak komt ook terug in de werkwijze van de Schone Buurt Coach. Dit zijn medewerkers van ACV die veel op straat te vinden zijn. “Ze gaan achter meldingen aan, verzorgen hand- en spandiensten om de buurt schoon te houden en zijn de eerste contactpersoon van ACV voor bewoners. Omdat ze zo zichtbaar zijn, is het heel laagdrempelig om ze aan te spreken,” legt Van Beek uit. “Buurtcoaches krijgen ook een melding als een container is vervuild. Doordat ze zien welk adres gestort heeft, kunnen ze heel gericht reageren. Door bijvoorbeeld even aan te bellen en nogmaals uit te leggen hoe het werkt. Hierdoor hebben we de boa’s eigenlijk nooit nodig. Een positieve benadering zorgt voor positief gedrag.”

RESTAFVAL- EN PAPIERCONTAINERS OMWISSELEN Sinds de invoering van diftar haalt ACV in de drie gemeenten gemiddeld 120 kilo restafval per persoon per jaar op. Dat komt al in de buurt van de doelstelling van 100 kilo per persoon. Door de daling van het aantal kilo’s restafval bleef er in Veenendaal flink wat ruimte over in de ondergrondse restafvalcontainers. Van Beek: “In eerste instantie hebben we een aantal containers met een afdekplaat afgesloten. Later hebben we deze kans gebruikt om extra capaciteit voor oud papier en karton te realiseren. Inmiddels hebben we zo’n 50 ondergrondse containers omgewisseld.” Het plaatsen van papiercontainers was een goede zet: ze werden direct goed gebruikt, merkten ze bij ACV. “We hadden een paar centrumlocaties die al snel de hoeveelheid aangeboden oud papier niet meer aankonden,” vertelt Van Beek. “Toen moesten we de containers wel vier keer per week legen. We hebben toen

een aantal extra containers in de omgeving vervangen voor papiercontainers, zodat de capaciteit van de papiercontainers beter werd verdeeld. Ook in Ede voeren we nu dezelfde strategie uit. Daar hebben we onlangs een stuk of drie restafvalcontainers omgewisseld door containers voor oud papier. Als de politiek het wil, gaan we het ook in Ede verder uitrollen.”

In een gemeente waar het weggooien van restafval wordt ontmoedigd, is de kans groot dat mensen andere soorten containers gebruiken voor hun huisvuil. Daar speelt ACV slim op in. “De zuilen voor papier zien er echt anders uit en hebben een sleuf waar je geen zak met restafval doorheen krijgt. Hierdoor kunnen inwoners ze ook niet per abuis aanzien voor de oude restafvalcontainer en zo voor vervuiling zorgen,” legt Van Beek uit. “Het grootste issue bij de papiercontainers is dat mensen hun karton niet goed klein maken en daardoor verstoppingen veroorzaken. Dit pakken we aan door middel van communicatie op de gemeentelijke kanalen en de ACV-app.”

PMD-PERSCONTAINERS VOOR HOOGBOUWCOMPLEXEN Niet elke pilot is zo’n groot succes. In een andere pilot in Ede werden er perscontainers voor PMD-afval bij twee grote hoogbouwcomplexen geplaatst. Uit de evaluatie bleek dat de meeste bewoners de perscontainers fijn vonden in gebruik. Ook scheelde het een hoop losse PMD-zakken op straat op de dag van inzameling.

Toch is ACV gestopt met de pilot en hebben ze de perscontainers

weggehaald, vertelt Van Beek. “Ons grootste issue was dat het legen van de container erg onpraktisch was en te veel maatwerk kostte. De containers stonden namelijk in de gezamenlijke hal van de complexen. Hier moest de chauffeur dan naar binnen en

HENK VAN BEEK, ACV: ″De succesfactor van een perscontainer verschilt echt per complex, locatie en manier van inzamelen. Ik zou het andere gemeenten dus ook aanraden om het gewoon uit te proberen in een pilot.″ de container omwisselen. Ook stank en lekvocht gaven problemen.” De succesfactor van een perscontainer verschilt echt per complex, locatie en manier van inzamelen, weet Van Beek. “Ik zou het andere gemeenten dus ook aanraden om het gewoon uit te proberen in een pilot. Pas dan kun je zeggen of het werkt of niet. Bij ons bleek het achteraf niet praktisch genoeg.”

De pilot waarbij afgesloten afgesloten GFE-zuilen zijn geplaatst bij hoogbouwcomplexen in Ede, Veenendaal en Renkum is een groot succes.

GRAM #10 december 2021 | 25

BRANCHE NIEUWS NIEUWE GFE-CONTAINER ROTTERDAM BELOOND MET PRIJS De speciaal voor Rotterdam ontworpen gfe-container is bekroond met de erkenning van Goed Industrieel Ontwerp. Naast deze erkenning won de container tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven ook nog de Special Award voor functionaliteit. Volgens de jury reikt het belang van dit product verder dan de grenzen van de gemeente. "Overal speelt het probleem hoe de openbare ruimte in te richten voor publieke taken zoals het gescheiden verzamelen en ophalen van afval. Ontwerpbureau Spark design & innovation heeft een inclusieve oplossing gevonden door de container iets voorover te laten hellen, waardoor deze ook voor mensen in een rolstoel te gebruiken is."

Na een uitgebreide marktverkenning bleek er geen container te zijn die voldeed aan de eisen van de gemeente, zoals een voor iedereen bereikbare inwerpopening en een vormgeving die past bij de ‘Rotterdamse Stijl’, waarin ook andere containers en straatmeubilair is ontworpen. In de zoektocht naar de beste oplossing was de inwerphoogte een kritisch punt. De uiteindelijke oplossing was een licht verdiepte 140 liter minicontainer die iets naar voren staat. Of je nu in een rolstoel zit, klein bent of juist heel lang; iedereen kan er heel makkelijk iets ingooien. Ook de bediening van de klep en de grootte van de inwerpopening waren punten

GFT KETEN BLIJKT NU AL VOOR 67% CIRCULAIR In de benchmark Huishoudelijk Afval van de NVRD wordt sinds 2020 een aantal circulaire indicatoren bepaald waarbij ook de rendementsgegevens van verwerkers betrokken zijn. Op deze wijze wordt niet alleen inzicht verkregen wat er wordt gescheiden, maar ook wat er daadwerkelijk wordt hergebruikt. Hieruit blijkt dat bijna 1/3 van al het groente-, fruit- en tuinafval dat in Nederland vrijkomt wordt hergebruikt als compost.

Wanneer ook biobrandstoffen en vocht in deze calculatie meegenomen worden, blijkt dat de GFT-keten voor 67% gesloten is. De overige 33% belandt in de verbrandingsoven. Natuurlijk wordt er hard gewerkt om de kwaliteit van het inzamelde GFT nog beter te krijgen zodat verbranding wordt voorkomen. Daartoe hebben NVRD en RWS vanuit het programma VANG-HHA de handreiking 'Regie op kwaliteit' opgesteld, te vinden op https://www.vanghha.nl/kwaliteit/handboeken/regie-kwaliteit-gft/

van aandacht. Spark hield bij het ontwerp niet alleen rekening met het gebruiksgemak voor de Rotterdammer, maar ook voor de inzamelaar, monteur en schoonmaker.

In testopstellingen werden steeds onderdelen uitgeprobeerd, aangepast en geoptimaliseerd. Zo blijft de klep bijvoorbeeld openstaan en is deze met de hand weer dicht te doen, maar als iemand hem open laat staan, gaat hij na een paar seconden automatisch dicht.

Voorbijgangers kunnen er zo geen blikjes of ander afval ingooien.

Ook de inwerpopening is klein gehouden waardoor er geen grote vuilniszakken inpassen. Er kan ook geen vuil tussen de behuizing en de minicontainer terechtkomen, waardoor het schoon blijft voor iedereen. De uiteindelijke gfe-container is gebruiksvriendelijk én past ook nog eens goed in het straatbeeld van Rotterdam.

foto: Jan van der Ploeg

SIDCOM LEVERT 150 ONDERGRONDSE PERSCONTAINERS AAN MIDWASTE Midwaste heeft in opdracht van Dar in Nijmegen, gemeente Tilburg (BAT), gemeente Breda (Afvalservice) en Meerlanden in Rijsenhout een aanbesteding uitgeschreven voor ondergrondse perscontainers. De opdracht is gegund aan Sidcon uit Nijmegen. Sidcon zal aan deze opdrachtgevers de komende vier jaar de ondergrondse perscontainers voor restafval, PMD en oud papier en karton leveren. Reinier Siderius, directeur van Sidcon is verheugd. “In 2017 hebben wij eenzelfde gunning gekregen, destijds ging het alleen over perscontainers voor restafval en PMD. Voor deze aanbesteding zijn ook perscontainers voor oud papier en karton gevraagd. Sinds 2020 leveren wij ook een perscontainer voor oud papier en karton. Het is mooi om te zien dat opdrachtgevers de meerwaarde van deze nieuwe pers zien en het zo enthousiast oppikken.”

GRAM #10 december 2021 | 27

BRANCHE NIEUWS BAT TILBURG, CURE EN AFVALSTOFFENDIENST DEN BOSCH VERENIGEN KRACHTEN IN ONTWIKKELING EN GROEI VAN MEDEWERKERS Op 23 september zijn 15 dames en heren van Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch, BAT Tilburg en CURE een leerwerktraject gestart met de MBO-2 AMBOR Beroepsopleiding Allround Medewerker Afvalbeheer. SPA Groep benaderde de drie Brabantse afvalbedrijven voor dit traject en legde hen de mogelijkheden voor een samenwerking voor. Daarna heeft het management intern gepeild of er animo was voor een onderwijstraject van één jaar, waarin alle aspecten van het werken in de sector Afval Beheer en Openbare Ruimte aan bod komen. Er is nu een eerste klas gestart met vijf pioniers vanuit elke organisatie, bestaande uit medewerkers van de inzameling en van de milieustraten.

Guus Waltmans, teammanager Uitvoering BAT Tilburg, bevestigt het tempo waarin de wereld verandert. “We gaan steeds meer digitaliseren en data gestuurd werken, de techniek verandert en we werken toe naar een circulaire economie. Al deze ontwikkelingen vragen iets van ons personeel. Enerzijds is het dus noodzakelijk dat de collega's bijgeschoold worden zodat ze geschikt blijven voor hun werk, anderzijds zien we ook steeds vaker dat een medewerker zelf een bepaald verlangen heeft om zich te blijven ontwikkelen. Ook de huidige pensioenleeftijd vraagt soms om tijdige aanpassingen als fysiek werk niet meer mogelijk is.

Naast theoretische vakken (o.a. Nederlandse taal en rekenen), wordt ook vooral de link gelegd naar de dagelijkse praktijk. Ook het kunnen toepassen van het geleerde met duidelijke communicatie en het professionele gebruik van voertuigen en machines zijn onderdelen van het lesprogramma. De lessen rouleren over drie bedrijven om iedereen ook een ‘kijkje in elkaars keuken’ te geven.

VERANDERINGEN ALS AANJAGER VOOR ONTWIKKELING Huub van Oorschot, directeur Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch): “Aanleiding om dit traject gezamenlijk te starten komt voort uit de wens van medewerkers om zich te ontwikkelen en de behoefte van de drie organisaties om daarin samen te werken.

Het gezamenlijk optrekken in dit traject heeft als voordeel dat er ook direct gestart kon worden met een flinke groep. Kijkend naar de toekomst zouden we willen dat we nog meer medewerkers een opleiding kunnen aanbieden en de samenwerking hierin nog verder kunnen versterken.”

Mark van den Corput, operationeel manager Cure Afvalbeheer, vult aan: “Ook in de afvalbranche zijn veranderingen aan de orde van de dag. Vooral op digitaal gebied gaan de ontwikkelingen razendsnel. Om deze veranderingen op een soepele manier vorm te geven, moet je in de gehele lijn een lerende organisatie willen zijn. Dit betekent ook de mogelijkheid bieden een opleiding te volgen waarbij specifieke ruimte is voor persoonlijk groei. Medewerkers stimuleren en zorgen voor de juiste leeromgeving prikkelt hen in hun zoektocht naar talenten. Dat wij hier als drie Brabantse afvalbedrijven vorm aan geven, heeft alleen maar voordelen: leren van elkaar, leren in de klas en bij elkaar in de keuken kijken.

Bovendien heeft deze manier van scholing minder impact op de planning tijdens de opleidingsdagen. Een groot voordeel in deze tijd en huidige krapte op de arbeidsmarkt.”

28 | GRAM #10 december 2021

Met het MBO-traject dat SPA Groep aanbiedt, kunnen we werken aan een toekomstbestendige organisatie. De medewerkers die deelnemen aan deze opleiding krijgen een gevarieerd programma voorgeschoteld en krijgen daardoor een bredere kijk op hun werk.

De samenwerking met CURE en Afvalstoffendienst ’s-Hertogenbosch is hierbij een mooie aanvulling. Het uitwisselen van ervaringen en het bij elkaar in de keuken kijken is heel waardevol.

Het animo om deel te nemen aan deze opleiding was heel groot.

Dat bleek wel uit het groot aantal vrijwillige aanmeldingen. De komende jaren willen we dan ook vaker een groep medewerkers laten starten met dit leerwerktraject.”

Voor meer informatie omtrent MBO AMBOR opleidingen kunt u contact opnemen met Hans Nijboer, telefoon 0172-200000 / 06-10889987.

aangeboden door

CYBER ADVISEURS

CLOSE-UP

STUREN OP MAATSCHAPPELIJKE WAARDEN LEEFOMGEVING De kijk op de openbare ruimte is aan het veranderen, merkt Cyber Adviseurs. Zowel gemeenten als hun verbonden partijen krijgen steeds meer oog voor waarden die belangrijk zijn zoals veiligheid, leefbaarheid en sociale cohesie in een wijk. “Als het gras netjes vijf centimeter lang is en de container geleegd, ben je er nog niet”, weet Cyber Adviseurs.

Het adviesbureau Cyber Adviseurs wordt geleid door de eigenaren Frans Bouwman, Sjaak van der Vlies en Marcel Aarnink. “Wij zijn een bureau dat gemeenten, afval- en reinigingsbedrijven en woningcorporaties adviseert over beleid, organisatieontwikkeling en bedrijfsvoering op het gebied van beheer en gebruik van openbare ruimte”, vat Aarnink samen. “We stellen visies en beleid op, vergelijken budgetten, maken contracten, rekenen de effecten van scenario’s door en begeleiden de doorontwikkeling van binnen- en buitendiensten. Daarnaast adviseren we gemeenten bij beleidsveranderingen zoals de invoering van omgekeerd inzamelen, diftar of nascheiding. We werken eigenlijk over de volle breedte, van beleidsvraagstukken tot en met doorrekeningen van de maatregelen die je neemt.”

Om het beheer van de openbare ruimte zo optimaal mogelijk uit te voeren, moet je je beheer en onderhoud op een acceptabel niveau uitvoeren. Vervolgens wil je weten waar de bewoner behoefte aan heeft. “Een park kan er keurig netjes bij liggen, maar als niemand er gebruik van maakt, is er toch iets mis”, neemt Van der Vlies als voorbeeld. “Wellicht kun je met een iets andere inrichting of extra activiteiten het park aantrekkelijker en daarmee leefbaarder maken. Dat soort zaken onderzoeken wij en we doen voorstellen aan de hand van ons waardenmodel.”

In dat waardenmodel worden belangrijke verbindingen gelegd.

Van der Vlies: “Je vraagt de inwoners bijvoorbeeld aan de hand van een foto of men in die straat zou willen wonen. En zo nee,

waarom niet. Oogt het niet veilig, niet schoon, niet prettig? Of wat missen ze, wat zou er beter kunnen om die straat prettig leefbaar te maken. Met die gegevens gaan we aan de slag.

We adviseren gemeenten en reinigingsdiensten over de mogelijke maatregelen en bepalen wat de effecten zijn, en rekenen de kosten door. Daarbij bekijken we of er misschien budgetten van bijvoorbeeld economie, welzijn en groen & reiniging gezamenlijk ingezet kunnen worden om de maatschappelijke doelen te bereiken.

“Waarden als gezondheid, duurzaamheid, veiligheid, sociale cohesie en leefbaarheid zijn afhankelijk van heel veel factoren.

In deze tijd is ook aandacht nodig voor hittestress, wateropvang, circulariteit en duurzaamheid. Vooral in grote steden is meer groen en water nodig om de temperatuur draaglijk te houden. Koelteplekken, meer biodiversiteit, het zijn allemaal aandachtspunten van deze tijd. Cyber Adviseurs overlegt niet alleen met bewoners, gemeenten en reinigingsdiensten, maar ook met bijvoorbeeld landschapsontwerpers en stedenbouwers. Volgens Aarnink en Van der Vlies is het waardenmodel dynamisch en voortdurend in ontwikkeling. “We zijn er al veel verder mee dan een paar jaar geleden. We werken nu met waardemeetlatten, waarmee we meningen kunnen peilen en waarden objectiveren. Met ons waardenmodel kunnen we bijvoorbeeld beleving leidend maken. Zodat je tevreden bewoners hebt, die hun leefomgeving als prettig ervaren.”

Voor meer informatie: www.cyber-adviseurs.nl

Voorbeeld van straten die een andere waarde laten zien als het gaat om beleving en sociale cohesie, ze zijn allebei schoon!

GRAM #10 december 2021 | 29

BRANCHE AGENDA

NIEUWS ONF-VERGISTING IN AFVALCIJFERS

Bij nascheiding van huishoudelijk restafval wordt in een eerste stap vaak het bioafval afgescheiden; de zogeheten organische natte fractie (ONF). In Nederland mag deze niet meer tot compost verwerkt worden omdat het in contact is geweest met restafval. Veelal wordt het ONF vergist, waarbij het digestaat wordt verbrand, al dan niet na ontwatering. Deze behandeling wordt vanuit het LAP gezien als nuttige toepassing (verbranding in een AVI met energieterugwinning), niet als recycling, omdat de voor de bodem waardevolle stoffen niet worden teruggewonnen en toegepast (als meststof). In afvalscheidingscijfers hoort de ONF dan ook thuis aan de restafvalkant en niet aan de kant van de gescheiden afvalstromen t.b.v. recycling. Overigens zijn gemeenten sinds 1 juli 2020 ook wettelijk verplicht tot het inzamelen van GFT (bioafval), volgens het Besluit gescheiden inzameling huishoudelijke afvalstoffen. Bronscheiding van GFT, gevolgd door compostering met eventuele voorvergisting, is vooralsnog de gewenste verwerking volgens het LAP. In de loop van volgend jaar komen er mogelijkheden om brongescheiden GFT te vergisten en het digestaat direct te verwerken tot meststof. Dan zal namelijk de Europese Meststoffenverordening geïmplementeerd zijn in onze nationale Meststoffenwet. Houd daartoe de berichtgeving hierover vanuit het ministerie van LNV in de gaten.

7 - 13 maart 2022 Week van de Afvalhelden

9 maart 2022 Vakdag

24 maart 2022 Hart van Holland Gemeentelijk Grondstoffencongres 2022

14 april 2022 Hart van Holland Nijkerk Gladheidbestrijdingscongres 2022

18-19 mei 2022 Zeeland NVRD Jaarcongres

LICHTGEVENDE AFVALBAK STIMULEERT EN BELOONT INWERPEN VAN AFVAL In 2020 verscheen een adviesrapport over de aanpak van zwerfafval in de openbare ruimte. Eén van de aanbevelingen was dat het kansrijk is om de zichtbaarheid van afvalbakken in het donker te vergroten.

Daardoor worden afvalbakken beter vindbaar op minder verlichte locaties.

ANDC, VConsyst en gedragspsychologen ontwikkelden een nieuw concept: de lichtgevende afvalbak Lumipole. Inmiddels zijn de eerste prototypes uitvoerig getest. Doordat de afvalbak zelfvoorzienend licht geeft vanaf de schemering triggert dit het gewenste gedrag in het onderbewustzijn van voorbijgangers om afval ín de prullenbak te gooien in plaats van op de grond. Bovendien geeft de Lumipole positieve feedback in de vorm van groen licht wanneer iemand er afval in gooit. Want positieve feedback stimuleert afval weggooien en helpt daarmee actief zwerfafval te verminderen, zo blijkt uit onderzoek. Met alle positieve gevolgen voor een prettiger en veiligere omgeving voor mens en dier.

30 | GRAM #10 december 2021

Je hart ben jij Wij zijn er voor je hart.

Kijk wat we samen kunnen doen op hartstichting.nl

RECYBEM

DE AFSPRAKEN VOOR INZAMELING VAN BANDEN BIJ GEMEENTEN Om te zorgen voor een gestructureerde inzameling en milieuverantwoorde verwerking van gebruikte autobanden is sinds 1 april 2004 het Besluit beheer autobanden (Besluit) van kracht. RecyBEM is de uitvoeringsorganisatie van dit Besluit.

We zamelen RecyBEM-banden in volgens het principe ‘éénmaal oud voor éénmaal nieuw’ en zorgen ervoor dat de afgedankte autobanden uit de vervangingsmarkt zo hoogwaardig mogelijk worden verwerkt. Dankzij het RecyBEM-systeem wordt voorkomen dat oude autobanden rondslingeren in het milieu. Ook zorgen we ervoor dat er minder primaire grondstoffen onttrokken hoeven te worden aan de natuur en dat de uitstoot van CO2 wordt vermeden.

RecyBEM-banden 4X

NIET-RecyBEM-banden Banden van alternatief of bedrijfsmatig gebruik, zoals boerenbanden, banden van kartbanen, bouw en infrastructuur, banden van sloopauto’s en alle andere banden, zoals banden met velg, motorbanden, truckbanden etc.

Als gevolg van het Besluit zamelt RecyBEM bij gemeenten de van particuliere inwoners ingenomen afgedankte autobanden gratis in, mits de autobanden vallen onder het Besluit en wordt voldaan aan de voorwaarden. Het gaat dan alleen om autobanden uit de vervangingsmarkt (RecyBEM-banden) die door particuliere inwoners van de gemeente in kleine aantallen (max 4 per jaar per inwoner) naar de milieustraat worden gebracht en door gemeenten ingezamelde partijen in de natuur onbeheerd achtergelaten autobanden.

Twee bandencontainers De gemeente dient autobanden die onder de RecyBEM-regeling worden ingezameld gescheiden op te slaan en in te laten zamelen van niet-RecyBEM-banden. Maar wat zijn RecyBEM-banden?

4X

RecyBEM-banden

RecyBEM-banden zijn autobanden die vallen onder het Besluit beheer autobanden. Een producent of importeur heeft hiervoor de wettelijke afvalbeheersbijdrage voldaan en daarmee kunnen deze autobanden gratis worden ingezameld onder de RecyBEM-regeling. Het gaat dan alleen om gebruikte banden van personenwagens en lichte bedrijfswagens (tot 3500 kg) uit de vervangingsmarkt en banden van caravans en aanhangwagens, steeds volgens het principe ‘éénmaal oud voor éénmaal nieuw’.

Meer informatie leest u in de informatiefolder voor gemeenten en op onze website: www.recybem.nl/gemeenten. Heeft u vragen? Wij helpen u graag!

Wij zijn telefonisch bereikbaar op nummer 070 444 06 32. U kunt ook een e-mail sturen naar bem@recybem.nl.

RecyBEM B.V., Loire 150, 2491 AK Den Haag, Postbus 418, 2260 AK Leidschendam.

Telefoon (070) 444 06 32 | e-mail bem@recybem.nl | website www.recybem.nl

Oude banden, nieuw leven.

Over de gehele Benelux voert van der Steen Reiniging & Transport B.V. de volgende werkzaamheden uit aan alle soorten en merken ondergrondse containers.

• Complete reiniging van een ondergrondse container inclusief betonput.

• Preventief onderhoud aan ondergrondse containers.

• Correctief onderhoud aan ondergrondse containers.

• Het uitvoeren van TÜV keuringen aan ondergrondse containers.

Daarnaast zijn we sterk in: • Reinigen van straat meubilair.

• Verhuren van kraanwagen met chauffeur voor de ondersteuning bij de inzameling, zowel ad-hoc als voor langere periode. We zijn ingericht voor alle fracties en beschikken over alle soorten opname systemen.

• Adviseren, begeleiden bij nieuw te plaatsen of vervangen containers.

Rotschotseweg 2A, 5271 WX Sint Michielsgestel www.reiniging-transport.nl info@reiniging-transport.nl 073-8505230