Diplomat November 2018

FO C U S O N FR A N C

NOVEMBER 2018

E

Khatia Buniatishvili’s

Two Homelands and Her Role in Diplomacy

Centuries-Old Friendship Echoing Down to This Day Vakhtang Makharoblishvili Deputy Foreign Minister of Georgia

H.E. PASCAL MEUNIER:

Antoine Bardon: “French Companies’ Interest in Georgia Gains Significant Increase Daily”

9

772449

300003

8 GEL

ISSN 2449-3007

France Remains Committed to Strengthening Her Cooperation with Georgia on Many Fronts The Leuville Estate and Its Significance to the Georgian Story

Contents cover story 10

8

საფრანგეთი განაგრძობს საქართველოსთან თანამშრომლობის გაძლიერებას მრავალი მიმართულებით

France Remains Committed to Strengthening Her Cooperation with Georgia on Many Fronts

features 8

საუკუნოვანი მეგობრობის თანამედროვე ანარეკლი

20

გაელე ასაიაგი - AFD-ს მიზანი საქართველოში ყოველდღიური საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესებაა

Centuries-Old Friendship Echoing Down to This Day

Assayag Gaëlle - The afd’s Interest is in Improving The Everyday Living Conditions of Georgians

24

ანტუან ბარდონი - ფრანგული კომპანიების ინტერესი საქართველოსადმი დღითიდღე იზრდება

Antoine Bardon: “French Companies’ Interest in Georgia Gains Significant Increase Daily”

28

10

საქართველოს მდგრადი განვითარების გამოწვევები და Suez Groupe-ის ინოვაციური გადაწყვეტა

Suez Groupe Elaborates Innovative Solutions for Handling Water and Wastewater in Georgia

32

24

წარმატების სურნელი „ლუტეცია ჯგუფის“ პრეზიდენტისგან

The Smell of Success Pushes One for More Success

35

ხატია ბუნიათიშვილის „ორი სამშობლო“ და მისი როლი დიპლომატიაში

Khatia Buniatishvili’s Two Homelands and Her Role in Diplomacy

42

32

ლევილი - მნიშვნელოვანი კერა ფრანგულ-ქართული ურთიერთობების და მისი ახალი სიცოცხლე

The Leuville Estate and Its Significance to the Georgian Story

50

რა არის ჰენრი მაჭავარიანის მარადიული ხელოვნების საიდუმლო?

What Is the Secret to Matchavariani’s Timeless Art?

56

თემურ ბაბლუანის ფრანგული ცხოვრება და შემოქმედება

Temur Babluani on His Life in France and His New Creations

42

Observer Media Group

შიო მღვიმელის ქ. #15 საქართველო, თბილისი 0179

Observer / Diplomat / Parliament

გენერალური დირექტორი ნინო შარაშიძე Managing Director Nino Sharashidze nino.sharashidze@observer.com.ge

35

გამოწერა და რეკლამის განთავსება Subscription & Advertising sales@observer.com.ge

15 Shio Mghvimeli Str. Tbilisi 0179, Georgia

რედაქტორთა კოლეგია Editorial Commitette editor@observer.com.ge

info@observer.com.ge TEL: +995 558 519 519

2018 წლის არჩევნები – ბოლო შანსი საქართველოს პრეზიდენტის პირდაპირი წესით ასარჩევად

2018 Elections in Georgia – The Last Chance to Elect President through Popular Vote მარი ელიაძე, რუსეთის და აღმოსავლეთ ევროპისმცოდნეობის მაგისტრი, ოქსფორდის უნივერსიტეტი, 2012

018 წლის 28 ოქტომბერს საქართველოს მოქალაქეები საარჩევნო უბნებზე ხმის მიცემისთვის გამოცხადნენ. ჩატარებული არჩევნები ისტორიულია, რადგან 2017 წლის საკონსტიტუციო ცვლილებების მიხედვით, საქართველოს მოქალაქეებს უკანასკნელად აქვთ შესაძლებლობა პრეზიდენტის პირდაპირი წესით ასარჩევად. გამარჯვებული კანდიდატი შეზღუდული პოლიტიკური ძალაუფლების პირობებში 6 წლის ვადით მართავს ქვეყანას, ხოლო 2024 წლიდან პრეზიდენტს უკვე საარჩევნო კოლეგია აირჩევს, ხმათა უმრავლესობით (3/5-ით).

2

4 DIPLOMAT

MARIE ELIADZE, MSc in Russian and East European Studies, University of Oxford, 2012

n 28 October, 2018 the citizens of Georgia headed to the polling station to cast their votes for the preferred Presidential candidate. This year’s elections have historical implications: voters are granted a final opportunity to elect President through popular vote, according to the constitutional changes of 2017. The winner will serve for 6 years, yet with a limited political supremacy, whereas his/her successor will be elected by Electoral College, through threefifths of their vote by 2024.

O

აღნიშნულ ფაქტს, სამწუხაროდ, არავითარი გავლენა არ მოუხდენია ამომრჩევლის აქტიურობაზე: სულ რეგისტრირებული 3,518,877 ამომრჩევლიდან არჩევნებში მონაწილეობა მხოლოდ 1,637,956-მა მიიღო, რაც ჯამში 46.7%-ს შეადგენს. საინტერესოა, რომ სტატისტიკა დიდად არ შეცვლილა წინა საპრეზიდენტო არჩევნებთან შედარებით (2013 წელს საარჩევნო აქტიურობა 46.9% იყო). თუმცა, განსხვავებით 2013 წლის არჩევნებისგან, წელს რადიკალურად განსხვავებული შედეგი დაფიქსირდა: ვერც ერთმა კანდიდატმა ვერ გადალახა 50%იანი ზედა ზღვარი. ცენტრალური საარჩევნო კომისიის წინასწარი შედეგების მიხედვით, მმართველი პარტიის მიერ მხარდაჭერილმა დამოუკიდებელმა კანდიდატმა, სალომე ზურაბიშვილმა, მხოლოდ მცირე განსხვავებით მოიპოვა უპირატესობა მთავარ მეტოქე გრიგოლ ვაშაძეზე, ერთიანი ნაციონალური მოძრაობიდან, რომელიც თავის მხრივ, გაერთიანებული ოპოზიციის წევრია (სალომე ზურაბიშვილი: 38.64% და გრიგოლ ვაშაძე: 37.74%). შედეგად, ორივე კანდიდატი მორე ტურში დაუპირისპირდება ერთმანეთს, საპრეზიდენტო არჩევნებში მოქმედი აბსოლუტური უმრავლესობის მაჟორიტარული სისტემის თანახმად. კანდიდატები: წარსულში და მას შემდეგ მეორე ტურში გასულ კანდიდატებს დიპლომატიური კარიერა აქვთ. ქალბატონი სალომე ზურაბიშვილი საფრანგეთში დაბადებული დიპლომატია, რომელიც ამჟამად ფლობს დამოუკიდებელი დეპუტატის მანდატს საქართველოს პარლამენტში. 2004-2005 წლებში იგი საქართველოს საგარეო მინისტრი იყო. მას შემდეგ, რაც ქართულმა ოცნებამ მიიღო გადაწყვეტილება, რომ არ დაესახელებინა პარტიული კანდიდატი, მმართველმა პარტიამ ქალბატონ ზურაბიშვილს გამოუცხადა მხარდაჭერა, არჩევნებამდე მცირე ხნით ადრე, 9 სექტემბერს. გამარჯვების შანსის გასაზრდელად ერთიანმა ნაციონალურმა მოძრაობამ 2018 წლის 15 ივლისიდან დაიწყო ოპოზიციურ პარტიათა კოალიციის ჩამოყალიბება, ხოლო ბატონი გრიგოლ ვაშაძე საპრეზიდენტო კანდიდატად წარადგინა. ბატონ ვაშაძეს 35 წლიანი პროფესიული გამოცდილება აქვს; იგი საგარეო საქმეთა სამინისტროს 2008-2012 წლების განმავლობაში ხელმძღვანელობდა და ამჟამად 9 ოპოზიციური პარტიისგან შექმნილი ოპოზიციური გაერთიანებიდან,

Regrettably, this has not made a significant effect on voters’ turnout, with only 46.74% (1,637,956 out of 3,518,877 registered voters) making use of their exclusive right. Interestingly, the vote turnout has not changed significantly since previous Presidential Elections of 2013 (46.9%). However, unlike 2013, this year’s elections have generated radically different results: none of the candidates has passed an upper threshold of 50%. According to the preliminary results of the Central Election Commission, the independent candidate Mrs. Salome Zurabishvili, supported by the ruling party, has gained victory with a slight margin over her main rival Mr. Grigol Vashadze from United National Movement, which is the member of the United Opposition (38.64% for Mrs. Zurabishvili and 37.74% for Mr. Vashadze). Therefore, the two candidates will face a runoff, with respect to the Two Round System (TRS) that is used for single office elections in Georgia.

CANDIDATES: BEFORE AND AFTER Both candidates securing the most votes have a record in diplomatic career. Mrs. Salome Zurabishvili, a French-born career diplomat and a nonpartisan member of the Georgian Parliament, served as a Foreign Minister from 2004 to 2005.

Abstaining to nominate the own candidate, the ruling Georgian Dream (GD) party, announced to back Mrs. Zurabishvili shortly before the elections, on 9 September.

Determined to increase the chances of victory, the UNM started to build a coalition of opposition parties back in 15 July 2018, nominating Mr. Grigol Vashadze as a presidential candidate. Mr. Vashadze, with 35 years of professional record, was heading the Foreign Office in 2008-2012. He is a member of the United National Movement, the one of the 9 opposition parties, who form a coalition.

Notably, with the proposed constitutional amendments, Presidential power turns symbolic: the President remains the head

DIPLOMAT 5

ერთ-ერთი პარტიის - ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის წევრია. აღსანიშნავია, რომ შემოთავაზებული საკონსტიტუციო ცვლილებების მიხედვით, საპრეზიდენტო ძალაუფლება სიმბოლური ხდება: პრეზიდენტი რჩება ქვეყნის მეთაურის პოსტზე, იგი ასევე არის ქვეყნის უმაღლესი მთავარსარდალი და წარმოადგენს ქვეყანას საგარეო დონეზე, მაგრამ მას არ გააჩნია რაიმე გავლენა მთავრობის მუშაობაზე. ამ სიმბოლური დატვირთვის ფონზეც კი, არჩევნებს პრინციპული მნიშვენლობა ჰქონდა. ქართული ოცნება გამარჯვებით კიდევ უფრო გაამყარებდა თავის პოლიტიკურ ლეგიტიმაციას, ხოლო ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა მოიპოვებდა შედარებით უპირატესობას თავის მეტოქეზე, და ამგვარად, დაიბრუნებდა იმ ამომრჩეველთა ნდობას, რომლებმაც ის 2012 წელს ხელისუფლებიდან გაუშვეს. საინტერესოა, რომ რამდენიმე პოლიტიკოსმა უარი განაცხადა არჩევნებში მონაწილეობაზე. მათ შორის იყო ქალბატონი ნინო ბურჯანაძე, საქართველოს პარლამენტის ყოფილი თამჯდომარე, რომელმაც თავისი გადაწყვეტილება ახსნა წინასწარი მოლოდინით, რის მიხედვითაც „არჩევნები უკვე გაყალბებული“ იყო. რაც შეეხება საპრეზიდენტო ძალაუფლებას, ქალბატონმა ბურჯანაძემ განაცხადა, რომ პრეზიდენტი ვერ მოიტანდა სისტემურ ცვლილებებს.“ წინასაარჩევნო კამპანია გამოირჩეოდა აგრესიული რიტორიკით, მოწინავე კანდიდატების მხრიდან. ქალბატონმა ზურაბიშვილმა ფეხი აუწყო გავრცელებულ ტენდენციას, სადაც ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა „9 წლიანი სისხლიანი“ რეჟიმისთვის იკიცხება და, ამ კონტექსტში, ბატონი ვაშაძე მაშინდელი მმართველობის ხელშეწყობაში დაადანაშაულა. თავის მხრივ, გაერთიანებულმა ოპოზიციამ აქცენტი თავისი მეტოქის 6 წლიან მანკიერ მმართებლობაზე გააკეთა; გამორჩეული იყო ქალბატონი ზურაბიშვილის განცხადება, სადაც მან „საქართველო რუსეთთან ომის დაწყებაში“ დაადანაშაულა. სწორედ ამიტომ, ბევრმა კანდიდატმა თავის ამომრჩეველს ქალბატონი ზურაბიშვილის წინააღმდეგ ხმის მიცემისკენ მოუწოდა, ხოლო გაერთიანებულმა ოპოზიციამ არჩევნები გააიგივა „რეფერენდუმთან,“ საქართველოს მომავალზე. მიზეზები და შედეგი რეალურად, პროცესი მალე გადაიზარდა „ხმის წინააღმდეგ მიცემაში“ ნაცვლად იმისა, რომ ხმა კანდიდატთა სასარგებლოდ ყოფილიყო გამოყენებული. თუმცა, ეს მხოლოდ ნაწილობრივ ხსნის ქართული ოცნების მიერ მხარდაჭერილი კანდიდატის წარუმატებლობას, მოეპოვებინა მოქმედი ხმების 50%-ზე მეტი. ცალკე საკითხია ის, რომ მმართველი პარტია ნაკლებად ამჟღავნებდა მზაობას შეცდომების გაცნობიერებისთვის, ან თავისი წინასაარჩევნო კამპანიის წარმართვისათვის, იმის მიხედვით, თუ რა გააკეთა, ან რა უნდა გაეკეთებინა ამომრჩევლის საკეთილდღეოდ. ამის საპირისპიროდ, მან მთელი ყურადღება დაუთმო ოპოზიციის კანდიდატს და იმას, თუ რა გააკეთა მან თანამდებობრივი უფლებამოსილების ფარგლებში. ნიშანდობლივია, რომ მმართველი პარტიის თავმჯდომარემ რიტორიკა შეცვალა არჩევნების შემდეგ. თავის სატელევიზიო მიმართვაში მან განაცხადა, რომ თავის თავზე იღებს პასუხისმგებლობას, რათა გამოასწოროს მმართველობის შეცდომები მომდევნო ერთი წლის მანძილზე, ხოლო იმისათვის, რათა ქვეყნის განვითარება შეუქცევადი გახადოს, იგი ყველა საჭირო რესურსს გამოიყენებს. ის, თუ რამდენად მართვადი იქნება ეს რესურსები, ალბათ დრო გვიჩვენებს. მანამდე, მედიის და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები შეშფოთებას გამოხატავენ საარჩევნო კამპანიის დაფინანსების მიმართ. აღსანიშნავია, რომ ერთობლივი მოხსენე-

6 DIPLOMAT

of state, the commander-in-chief and representative in foreign relations, but no longer exercises the power over the function of government. Even with this symbolic mandate, elections were seen as a matter of principle importance. For GD, the victory would mean the credible mandate for its political legitimacy, while the UNM would have a comparative advantage to regain support of the voters who discharged them back in 2012.

Interestingly, the number of politicians declined to run for the elections. Mrs. Nino Burjanadze, a former Speaker of the Parliament was one of such, who explained her position with a prior expectation, that the “elections are already fraudulent.”

Reflecting on the limited authority, Mrs. Burjanadze declared that “the president would be unable to bring any systemic change.”

The pre-election campaign was marked by harsh rhetoric from leading candidates. Mrs. Zurabishvili has kept up the pace with a narrative to reprimand the UNM for “9 years of bloody rule,” accusing Mr. Vashadze, of contributing to the woes during his term in office. The candidate of the United Opposition has also reflected on the wrongdoings of a rival party during the 6 years of its rule, also making a reference to the statements of Mrs. Zurabishvili who “blamed Georgia for starting a war with Russia.” For this reason, many candidates have called on citizens to vote against Mrs. Zurabishvili, whereas, the United Opposition has dubbed the election as a “referendum” over Georgia’s future.

CAUSES BEHIND THE RESULTS Indeed, the process has turned into “vote against,” rather than “vote for” on the day of elections. This partly explains the failure of GD supported candidate to garner more than 50% of the effective votes. The other part of the story was the reluctance of the ruling party to be susceptible of the mistakes, and to tailor the pre-election campaign on what was supposed to be done, or what has been done, rather than what the opposition candidate has done during his term in office. Indeed, the Chairman of the ruling party has changed rhetoric in his television appeal after elections, noting that he takes responsibility to correct all shortcomings of the governance in a year and to use all resources

ბა, რომელიც შეადგინა ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისმა, ეუთოს საპარლამენტო ასამბლეამ, ნატოს საპარლამენტო ასამბლეამ, ევროპარლამენტმა და ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეამ, დიდ ყურადღებას უთმობს სწორედ დაფინანსების და წინასაარჩევნო გარემოს საკითხებს. „არჩევნები კონკურენტულ გარემოში ჩატარდა და მაღალპროფესიულ დონეზე იყო ადმინისტრირებული. კანდიდატებს მიეცათ შესაძლებლობა თავისუფლად წარემართათ საარჩევნო კამპანია, ამომრჩევლებმა კი საკუთარი არჩევანის გაკეთება შეძლეს მიუხედავად იმისა, რომ არაერთხელ შეინიშნა ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენებისა და წინასაარჩევნო კამპანიაში სახელისუფლებო პარტიის წარმომადგენელი მაღალჩინოსანი საჯარო მოხელეების მონაწილეობის შემთხვევები. შემოწირულობებს შორის არსებული საგრძნობი სხვაობა და ხარჯვის მეტისმეტად დიდი მაჩვენებლები ხელს უწყობდა არათანაბარი საასპარეზო მოედნის ჩამოყალიბებას"– ეუთოს სადამკვირვებლო მისიის აღნიშნული ციტატა ყველაზე დასამახსოვრებელი იყო საერთაშორისო მედია გამოხმაურებაში 28 ოქტომბრის შემდეგ. ცხადია, ყოველი საარჩევნო სისტემა გარკვეული მასტშაბით მოიცავს ადმინისტრაციულ სირთულეს და დანახარჯებს. ხოლო ისეთი ქვეყნისთვის, როგორიც საქართველოა, ეს ძირითადად მძიმე ფინანსურ ტვირთს ნიშნავს, რისი ტარებაც საქართველოს მოქალაქეებს არჩევნების დასრულებისთანავე უწევთ. ასე და ამგვარად, საქართველოს მოქალაქეები შეიძლება კიდევ ერთ ეკონომიკურ კრიზისში აღმოჩნდნენ. მოსაზრებას იზიარებს ბატონი ადრეი ჰუნკო, ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის დელეგაციის ხელმძღვანელი, რომელმაც ხაზი გაუსვა ‘გასაოცრად დიდი რაოდენობის ფულს,’ რომელიც საარჩევნო კამპანიის დროს დაიხარჯა - „და ეს მოხდა ქვეყანაში, სადაც სიღარიბის მაჩვეენებლი ძალზე დიდია.“ ეუთოს დასკვნებს ასევე დაეყრდნო ევროკავშირის საგარეო საქმეთა სამსახური, რომელმაც აღნიშნა, რომ „ევროკავშირი მხარს უჭერს დემოკრატიულ, სტაბილურ და წარმატებულ საქართველოს, მათ შორის მის ძლიერ სამოქალაქო საზოგადოებას.“ ევროკავშირმა ასევე გააჟღერა მოწოდება იმ მაღალი დემოკრატიული სტანდარტების მიმართ, რომელთა დაცვა მნიშვნელოვანია მთლიანად საარჩევნო პროცესის განმავლობაში, მათ შორის მეორე ტურზეც, რაც განცხადების მიხედვით, „საკვანძო მნიშვნელობის“ მატარებელია. ამგვარად, მეორე ტური არანაკლებ დაძაბული იქნება, დაფიქსირებულ შედეგებში მცირე სხვაობის გამო. ოპოზიციის რამდენიმე კანდიდატმა, მათ შორის ბატონმა დავით ბაქრაძემ, ევროპული საქართველოდან, ისევე როგორც რესპუბლიკური პარტიის წევრებმა, თავისი მხარდაჭერა აღუთქვეს ბატონ გრიგოლ ვაშაძეს, რაც ცხადია ზრდის მისი გამარჯვების შანსს. არანაკლებ მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ბატონმა ვაშაძემ გამარჯვება მოიპოვა საქართველოს დიდ ქალაქებსა და საარჩევნო ოლქებში. ამასობაში, მმართველი პარტია ახალ ექსპერტიზას და ტაქტიკას უხმობს, მათ შორის ადამიანურ რესურსებს ძველი გუნდიდან, რაც დაეხმარება ქალბატონ ზურაბიშვილს მოიპოვოს ელექტორატის მხარდაჭერა. კვლავაც ბევრია დამოკიდებული საარჩევნო კამპანიასა და მედია გაშუქებაზე, რათა აღიკვეთოს ნეგატიური პროცესი და ურთირეთთავდასხმები. იმ შემთხვევაში, თუ კანდიდატები ძალას არ დაიშურებენ თავ-თავიანთი პროგრამის საუკეთესო მხარეების წარმოსაჩენად, ან პატიოსნად დაარწმუნებენ ამომრჩეველს თავიანთი ხედვის უპირატესობაში, იზრდება შანსი, რომ საქართველოს მოქალაქეები თავს არ აარიდებენ ხმის მიცემის პროცესს მეორე ტურში.

to make the country’s development irreversible.

It remains to be seen how the resources prove manageable.

Meanwhile, media and civil society express concerns over the campaign finance. Notably, a significant part of the joint statement by OSCE ODIHR (Office for Democratic Institutions and Human Rights), OSCE Parliamentary Assembly, the NATO Palriamterary Assembly, European Parliament and PACE (the Parliamentary Assembly of the Council of Europe), has paid a particular attention to the campaign finance and pre-election environment.

“The election was competitive and professionally administered. Candidates were able to campaign freely and voters had a genuine choice, although there were instances of misuse of administrative resources, and senior state officials from the ruling party were involved in the campaign. Substantial imbalance in donations and excessively high spending limits further contributed to an unlevel playing field,” – a quote of the OSCE observer mission was most memorable, that could have been found in international media shortly after October 28th.

In fact, every election system contains administrative complexities or expenses at a certain degree. And for a country like Georgia it is often translated into financial burden to citizens, who might end up in a new type of economic crisis as soon as the elections are over. The pathos is shared by Mr. Andrej Hunko, Head of PACE delegation, who has made a reference to the ‘astonishing amount of money’ that has been spent in the electoral campaign – “and this in a country with a high level of poverty.”

The findings of OSCE/ODIHR were incorporated into the statement of the European External Actions Service, adding that “European Union stands by a democratic, stable and prosperous Georgia, including with a vibrant civil society.” The EU has also called on to ensure high democratic standards throughout the entire electoral process, including the second round, which ‘remains key.’

So the second round will be no less dramatic, because of the slight difference between the results. Some of the opposition candidates, like Mr. Davit Bakradze from European Georgia and the members of the Republican Party have expressed support for Mr. Grigol Vashadze, increasing his chances of victory, respectively. This is especially plausible, if we consider that Mr. Vashadze has secured victory in most of the large cities and constituencies. Meanwhile, the ruling party is reaching out to new expertise and tactics, including the human capital from the past, that would encourage Mrs. Zurabishvili regain voters’ support.

Much is depended on the campaigns and media coverage to avoid negative attacks on each other. If candidates excel in demonstrating the benefits of their programmes, or being honest about the visions for Presidency, the citizens of Georgia are less likely to be alienated from the voting process in the second round.

DIPLOMAT 7

საუკუნოვანი მეგობრობის თანამედროვე ანარეკლი

Centuries-Old Friendship Echoing Down to This Day

OP-ED ვახტანგ მახარობლიშვილი საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე

OP-ED VAKHTANG MAKHAROBLISHVILI GEORGIAN DEPUTY FOREIGN MINISTER

აფრანგეთთან ჩვენი მეგობრობა საუკუნეებს ითვლის. წელს, დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარების 100 წლისთავი ვიზეიმეთ. საფრანგეთი იყო ერთ-ერთი პირველთაგანი, რომელმაც დე-იურე აღიარა საქართველოს პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის დამოუკიდებლობა და სადაც, ძნელბედობის ჟამს, იმდროინდელი მთავრობის წევრებმა პოლიტიკური თავშესაფარი პოვეს. ურთულეს მომენტში აღმოჩენილი ეს მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა მორიგი დადასტურებაა, რომ საფრანგეთი მაშინაც და დღესაც წარმოადგენდა საქართველოს დემოკრატიული ღირებულებების, თავისუფლების და ევროპული მომავლის ერთგულ მხარდამჭერს. სწორედ ამ მხარდაჭერამ ჩაუყარა საძირკველი მეგობრობას და განაპირობა ქართველი ხალხის განსაკუთრებული სიყვარული საფრანგეთისა და ფრანგული კულტურის მიმართ. ბოლო 25 წლის განმავლობაშიც, საქართველოსა და საფრანგეთის ურთიერთობებში მიღწეული შთამბეჭდავი შედეგი იმ მტკიცე ისტორიული კავშირის და საერთო ღირებულებებისადმი ერთგულების თვალსაჩინო გამოხატულებაა, რაც საფუძვლად უდევს ჩვენს მჭიდრო პარტნიორობას. საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენიდან დღემდე, საფრა-

he history of our friendship with France goes back many centuries. 2018 marks the centenary of establishment of diplomatic relations between Georgia and France. France was among the first to recognize the independence of the First Democratic Republic of Georgia, and to offer shelter to members of the then government fleeing persecution in Georgia. The support shown during those tough times is yet another proof that France used to and still continues to be a fervent champion of Georgia’s democratic values, freedom and European future. This support laid the foundation for friendship between the two nations and infused the Georgian people with zeal for France and French culture.

The impressive results that have been achieved over the past 25 years in the relationship between Georgia and France are a clear demonstration of how the firm historical ties and commitment to common values brace up our close partnership.

Since the restoration of Georgia’s independence to date,

ს

8 DIPLOMAT

T

ნგეთი განუხრელად უჭერს მხარს ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობას, სუვერენიტეტსა და ტერიტორიულ მთლიანობას. საფრანგეთი, ასევე, ჩვენი ერთგული მოკავშირეა ოკუპირებული ტერიტორიების არაღიარების პოლიტიკის საკითხში. ეს მხარდაჭერა გამოიხატება, როგორც ორმხრივი ურთიერთობის, ისე მრავალმხრივ ფორმატში. საფრანგეთი მრავალი მიმართულებით გვიზიარებს თავის ღირებულ გამოცდილებას და, ამდენად, მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვს საქართველოს განვითარების პროცესში. დღესდღეობით, ჩვენ ინტენსიურად ვთანამშრომლობთ ეკონომიკის, თავდაცვის, განათლების, კულტურის, სოფლის მეურნეობის და სხვა სფეროებში. ასევე ვითარდება ჩვენს ქვეყნებს შორის ეგრეთ წოდებული დეცენტრალიზებული ურთიერთობებიც ქვეყნის მრავალ რეგიონსა თუ ქალაქს შორის, რასაც მოაქვს კონკრეტული შედეგი, ხშირი ხალხთა შორისი კონტაქტი, რაც განსაკუთრებულ დინამიზმს სძენს ჩვენს ურთიერთობებს. ყოველწლიურად, საქართველოსა და საფრანგეთში გამართული მრავალი კულტურული ღონისძიება ნათლად წარმოაჩენს ორი ქვეყნის ისტორიასა და უძველეს კულტურას. საგულისხმოა, რომ სწორედ დიპლომატიური და მეგობრული ურთიერთობების აღდგენის ოცდამეხუთე წლისთავზე, ბორდოს „ღვინის ცივილიზაციის მსოფლიო ცენტრმა“ უმასპინძლა გამოფენას „საქართველო - მეღვინეობის აკვანი“, რომელსაც რამდენიმე ათეული ათასი დამთვალიერებელი ესტუმრა. აღნიშნულ გამოფენაში, საქართველო საპატიო სტუმრის სტატუსით წარდგა, რაც მნიშვნელოვანი გახლდათ არა მხოლოდ ჩვენი ღვინის მსოფლიოში წარმოჩენის, არამედ - მთლიანად ქვეყნის წარმატებისთვის. განსაკუთრებით ფასეულია საფრანგეთის, როგორც ევროკავშირის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და მოწინავე ქვეყნის, მხარდაჭერა საქართველოს ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში ინტეგრაციის კუთხით. აღსანიშნავია, ვიზალიბერალიზაციის საკითხებში, საფრანგეთის დიდი მხარდაჭერა საქართველოს ასოცირების ხელშეკრულების იმპლემენტაციის გზაზე, რეფორმების გატარების კუთხით გაწეული თანადგომა და თანამშრომლობა, როგორც პოლიტიკურ სფეროში, ისე ორივე მხარისთვის საინტერესო სექტორების მიმართულებით. ასევე აღსანიშნავია საქართველოსა და საფრანგეთის წარმატებული გამოცდილება საერთაშორისო ოპერაციებში ერთობლივი მონაწილეობის კუთხით. დღესაც, ქართველ და ფრანგ სამხედროებს მალის რესპუბლიკაში და სამხრეთ აფრიკაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეაქვთ საერთაშორისო უსაფრთხოების გაძლიერების საქმეში. დღეს ჩვენი ამ კუთხით არსებული თანამშრომლობა არის უპრეცედენტოდ მჭიდრო და ეს გახლავთ, ერთი მხრივ, საფრანგეთის მხარდაჭერის და, მეორე მხრივ, საქართველოს მიერ გაწეული დიდი ძალისხმევის შედეგი. ორ პარტნიორ ქვეყანას შორის ურთიერთობების უაღრესად დადებითმა დინამიკამ მოამზადა ნიადაგი ამ კავშირის თვისობრივად უფრო მაღალ ეტაპზე გადაყვანისთვის და ახალი, მუდმივმოქმედი დიალოგის ფორმატის შექმნისთვის, რომელსაც, სიმბოლურად, საფრანგეთისთვის თავგანწირული ადამიანის, ქართველი გმირის, დიმიტრი ამილახვარის სახელი ეწოდა. „დიმიტრი ამილახვარის დიალოგი“ თავს უყრის თანამშრომლობის ყველა მიმართულებას და ორიენტირებულია ახალი შესაძლებლობების გამოძებნაზე. დარწმუნებული ვარ, რომ ეს დიალოგი იქნება კიდევ უფრო მეტი დადებითი იმპულსის მომტანი ჩვენი ქვეყნების ორმხრივ ურთიერთობებში და იმედს გამოვთქვამ, რომ ხანგრძლივი, მჭიდრო და ნაყოფიერი ურთიერთთანამშრომლობა ორ ქვეყანას შორის კიდევ უფრო გაღრმავდება და ხელს შეუწყობს, როგორც საქართველოს განვითარებასა და წინსვლას, ასევე, რეგიონში სტაბილურობის განმტკიცებას.

France has been unequivocal in its support of the independence, sovereignty and territorial integrity of our country. France is our staunch ally in the non-recognition policy of the occupied territories. And this support is vocal both in bilateral and multilateral formats of co-operation.

Sharing with us its valuable experience in an increasing number of areas, France makes an essential contribution to the further development of Georgia. Our co-operation is intense in economics, defence, education, culture, agriculture and other areas. Our countries pursue the policy of so-called decentralized relations between many regions and cities that brings about specific results and enhanced people-to-people contacts giving dynamism to our relationship in general.

A great number of cultural events annually held in Georgia and France serve to bring into spotlight the history and ancient culture of the two countries. It is particularly noteworthy that on the occasion of the 25th anniversary since the restoration of friendly and diplomatic relations between Georgia and France, the Bordeaux Center for Wine and Civilizations hosted the exhibition “Georgia- Cradle of Wine”, which attracted tens of thousands of visitors. Georgia participated as an honorary guest in this exhibition that was very important in terms of both popularizing Georgian wine and increasing perception of Georgia in general.

We place particularly high value on the support of France as one of the founding and leading members of the European Union for Georgia’s European and Euro-Atlantic integration path.

France’s significant support to Georgia’s visa liberalization and the implementation of the Association Agreement, as well as its co-operation with Georgia in the political sector and other areas of mutual interest do indeed deserve special mention.

The successful joint participation of Georgia and France in the international operations is also worth noting here. Standing shoulder to shoulder in Mali and South Africa, Georgian and French soldiers make their substantial contribution towards strengthening international security. Our co-operation in this regard is unprecedentedly close today, and this owes a great deal to the support of France, on the one hand, and to Georgia’s tremendous efforts, on the other.

The increasing dynamics of relationship between the two partner countries have laid the groundwork for bringing these ties to a qualitatively higher level and for shaping the format of permanent dialogue symbolically named after Dimitri Amilakhvari - the Georgian hero dedicated to France. Inclusive of all areas of co-operation, the Dimitri Amilakhvari Dialogue is oriented towards finding new solutions. I am confident that this dialogue will inject a new impetus into the bilateral relationship, and the close, fruitful and long-term co-operation between the two countries will deepen even further and will not only serve as a stimulus of Georgia’s progress and development but will also contribute towards strengthening the stability in the region, in general.

DIPLOMAT 9

10 DIPLOMAT

საფრანგეთი განაგრძობს საქართველოსთან თანამშრომლობის გაძლიერებას მრავალი მიმართულებით

France Remains Committed to Strengthening Her Cooperation with Georgia on Many Fronts ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE

აფრანგეთის ელჩმა საქართველოში, პასკალ მენიემ „დიპლომატისთვის“ მიცემულ ინტერვიუში ისაუბრა ფრანგულ-ქართული პარტნიორობის ძლიერი მიმართულებების შესახებ. მან, ასევე, ისაუბრა საფრანგეთის მთავრობის მხარდაჭერაზე, რომელიც მიზნად ისახავს საქართველოსთან ვაჭრობისა და ინვესტიციების ხელშეწყობას ახლა და მომავალშიც. ელჩმა ხაზი გაუსვა იმ ძალისხმევას, რომელიც მიმდინარეობს ორ ქვეყანას შორის არსებული ურთიერთობის განმტკიცებისა და მეტი კავშირის დამყარების საქმეში.

ს

რა არის საქართველოსთან ორმხრივი თანამშრომლობის მთავარი მიმართულებები და რას ფიქრობთ, სად მივაღწიეთ ყველაზე მეტ პროგრესს და სად ხედავთ გაუმჯობესების საჭიროებას? საფრანგეთს საქართველოსთან ყოვლისმომცველი ურთიერთობა აქვს, რომლის უფრო მეტად გაღრმავებასაც ვაპირებთ. 26 მაისს, ჩვენი საგარეო საქმეთა მინისტრის თბილისში ვიზიტის დროს, გადაწყდა დიალოგის ახალი პლატფორმის ჩამოყალიბება, რომელსაც „დიმიტრი ამილახვარის დიალოგის“ სახელწოდება მიენიჭა; მამაცი ქართველი ოფიცერი, რომელიც საფრანგეთის უცხოურ ლეგიონს შეუერთდა და გარდაიცვალა საფრანგეთისთვის ბრძოლაში, მეორე მსოფლიო ომის დროს, 1942 წელს, ელ-ალამაინში, ეგვიპტეში. ამ ფორმატის პირველი შეხვედრა 14 ნოემბერს, პარიზში გაიმართება. მთავარი იდეაა, რომ ჩვენი თანამშრომლობა ოთხ სტრატეგიულ მიმართულებაზე დაყრდნობით ავაგოთ: • პოლიტიკური ურთიერთობები. ეს მოიცავს ორ მთავრობას შორის მაღალი დონის შეხვედრებს. მაგალითად, გასული წლის ივლისში, ჩვენი პრეზიდენტების

he Ambassador of France to Georgia, his Excellency Pascal Meunier talked to us at Diplomat Magazine about the strong points of the French-Georgian partnership. He also talked to us about the French government’s endeavour to promote trade and investment in Georgia for now and the future. The Ambassador explained the efforts currently being made to strengthen the existing links between both countries and to even establish more links.

T

What are the main pillars of the bilateral partnership with Georgia and where do you think we have made the most progress and where do you see the need for improvements?

France has a comprehensive relationship with Georgia which we intend to further develop. During the visit of our Foreign Minister in Tbilisi on the 26th of May, it has been decided to establish a new platform of dialogue which we named Amilakhvari Dialogue, from the name of this valorous Georgian officer who joined the French Légion Etrangère and died for France during WWII at Al Alamein in Egypt in 1942. The first meeting of this format will take place in Paris on the 14th of November.

The idea is to design our cooperation along four strategic pillars.

• POLITICAL RELATIONS: this encompasses high-level meetings between the two governments.

For instance, the meeting held in Brussels between our two Presidents last July. The Georgian President made

DIPLOMAT 11

©Embassy of France in Georgia

შეხვედრა ბრიუსელში. 2016 წელს, საქართველოს პრეზიდენტი საფრანგეთს ოფიციალური ვიზიტით ეწვია და ამ წლის 11 ნოემბრის, პარიზის ცერემონიასაც დაესწრება. ის ასევე ეხება ჩვენი პარლამენტის წევრებს შორის ურთიერთობას. ოქტომბერში, საფრანგეთის სენატორთა ორი ვიზიტი შედგა საქართველოში, საპრეზიდენტო არჩევნების სადამკვირვებლო მისიასთან ერთად. ეს ასევე ეხება თანამშრომლობას think-tank-ებს შორის.

• თავდაცვა და უსაფრთხოება. ეს ჩვენი თანამშრომლობის ტრადიციული, ძლიერი კომპონენტია. o თავდაცვის კუთხით, საფრანგეთი და საქართველო გრძელვადიან ურთიერთობებს აყალიბებენ ოპერაციულ, საგანმანათლებლო და ტრენინგის სფეროში. ჩვენი სამხედრო ძალა აქტიურადაა განთავსებული მთელი მსოფლიოს გარშემო; ის აქტიურად მუშაობს ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკის მხარდამხარ, როგორც ეს ადრე, ავღანეთში ხდებოდა. წლების განმავლობაში, საქართველომ გამოავლინა თავდადება გლობალური უსაფრთხოების საქმეში, ეს მძიმე ტვირთი საფრანგეთთან ერთად გადაინაწილა. ქართული სამხედრო ელიტისთვის საფრანგეთში განათლების მიცემა ჩვენი პარტნიორობის ძირითადი ქვაკუთხედია.

2016 წლიდან, ორი ქართველი კადეტი ესწრება სამწლიან კურსს სენ-სირის სამხედრო აკადემიაში და ისინი თითქმის ერთი საუკუნის წინ, დიმიტრი ამილახვარის მიერ დაგეგმილ გზას მიჰყვებიან. საერთო ცოდნის განმტკიცება წარმატების მთავარი ფაქტორია და, სამომავლოდ, ერთად მუშაობის შესაძლებლობას უზრუნველყოფს. რაც შეეხება ტრენინგს, ჩვენი ჯარები მუდმივად მუშაობდნენ გვერდიგვერდ, რომ საჩხერის სამთო მომზადების ცენტრი შეექმნათ. ის გახდა რეგიონალური ცენტრი, რომელიც საოცრად იზიდავს საე12 DIPLOMAT

an official visit to France in 2016 and will attend on the 11th of November the Paris ceremonies. It concerns also cooperation between members of our Parliaments.

We had in October two visits of French senators in addition to the observation mission of the presidential elections in Georgia. It concerns also cooperation between think-tanks.

• DEFENSE AND SECURITY. It is a traditional strong pillar of our cooperation o In defense, France and Georgia develop a lasting relationship mainly in operational, education and training domains. Both our Armies have forces actively deployed across the world; they are actively working shoulder to shoulder in Central African Republic as they did previously in Afghanistan. For years, Georgia has demonstrated its commitment to global security, taking its part of the burden in deployments alongside with France. The education of the Georgian military elite in France is a keystone of our partnership. Since 2016, two Georgian cadets are attending a 3 years course in the Saint-Cyr Military Academy following the path laid out by Dimitri Amilakhvari almost a century ago.

Building mutual knowledge is a key factor of success to assure our ability to operate together in the future.

With regards to Training, our Armies have continuously worked side by side to generate the Satchkere Mountain Training Center. It has become a regional center of excellence attracting a wide international audience

რთაშორისო მსმენელთა ფართო აუდიტორიას. ორმხრივი ძალისხმევის შედეგად, საჩხერე ამზადებს, სამომავლოდ, ერთობლივ ტრენინგს საქართველოს შეიარაღებული ძალისთვის. o უსაფრთხოების კუთხით, ჩვენი თანამშრომლობა ორგანიზებული დანაშაულისა და ნარკოტრაფიკის წინააღმდეგ სამაგალითოა. ჩვენს შინაგან საქმეთა სამინისტროებს შორის სანდო ურთიერთობა არსებობს. ძალიან მნიშვნელოვანია, მოვაგვაროთ უკანონო ემიგრაციასთან დაკავშირებული პრობლემები.

• ვაჭრობა და ეკონომიკა. ამ სფეროში ბევრი რამეა გასაუმჯობესებელი. სტაბილური ზრდის შემთხვევაშიც კი, ჩვენი ექსპორტი ასოთხმოც მილიონ ევროს აღწევს და ჩვენი საბაზრო წილი, დაახლოებით, გერმანელების მეოთხედს და იტალიელების ნახევარს შეადგენს.

• კულტურა და განათლება. ჩემს ქვეყანას სურს, დაეხმაროს საქართველოს მთავრობას, განვითარების გზაზე, ოთხ ძირითად კომპონენტში. უმთავრესი პრიორიტეტია განათლება, რომელსაც სოციალური პროგრესი მოაქვს. იმ შემთხვევაში, თუ დაბალი შემოსავლის მქონე ოჯახებს კვლავ არ სჯერათ, რომ განათლების მეშვეობით, მათ შვილებს საშუალება ექნებათ, მათზე უკეთესი სამსახური მიიღონ, მაშინ, ეს სერიოზულ სოციალურ პრობლემებს გულისხმობს გრძელვადიან პერსპექტივაში. სწორედ ესაა მიზეზი იმისა, რომ ჩვენი კულტურული თანამშრომლობის უპირველესი პრიორიტეტი განათლებაა, პროფესიულ მომზადებაში კონკრეტული თანამშრომლობის გაღრმავებისა და ფრანგულ-ქართული უნივერსიტეტის შექმნის გზით. როგორი იყო თქვენი შთაბეჭდილება, როდესაც საქართველოში ჩამოხვედით? რა გეგმები გქონდათ თქვენი სამუშაო ვადის დასაწყისში და რამდენად შეძელით მათი განხორციელება?

2016 წლის მარტში, როდესაც საქართველოში ჩამოვედი, თავიდანვე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა ქართულმა სტუმართმოყვარეობამ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანი გარემოებაა, რაც ამ ქვეყნის ბუნებრივ სილამაზესა და მდიდარ, კულტურულ მემკვიდრეობას ემატება, სწორედ ამით აიხსნება ტურიზმის სწრაფი და ნაყოფიერი განვითარება.

of trainees. Through bilateral efforts, Satchkere is preparing for the future effective collective training of Georgian Armed Forces. o In security, our cooperation against organized crime and drug trafficking is exemplar. A trustful relationship exists between our two ministries of interior. It is very important to solve the problems related to illegal immigration • TRADE AND ECONOMY. In this field, there is a lot of room for improvement. Even if they steadily grow, our exports reach only €180M and our market share is roughly the fourth of the Germans and half of the Italians.

• CULTURE AND EDUCATION: My country wants to accompany Georgia in its development path along the four major points decided by the government. Priority No1 is education, which brings social progress.

If people belonging to lower-income families still do not believe that through education their children will be able to get better jobs than themselves, then it means serious social problems in the long run. That’s the reason that education is also priority number one of our cultural cooperation through the development of concrete cooperation in vocational training and the creation of a Franco-Georgian University.

What were your impressions when you arrived in Georgia? What were your plans at the beginning of your term?

Have you had a chance to implement or realize most of them?

When I arrived in Georgia in March 2016, I have been immediately impressed by Georgians’ sense of hospitality. This is a very important asset which, added to the natural beauty and the rich cultural heritage of this country, can explain the quick

©Embassy of France in Georgia

DIPLOMAT 13

ასევე შევამჩნიე, რომ ბევრი რამ გვაქვს საერთო, რაზე დაფუძნებითაც, ჩვენ შორის საინტერესო თანამშრომლობა შეიძლება, შედგეს. სწორედ ამიტომ გადავწყვიტე, ფრანგულ-ქართული უნივერსიტეტის იდეა წამომეწყო, რომელიც ორიენტირებულია სოფლის მეურნეობაზე (მათ შორის, მეღვინეობაზე), ტურიზმზე, კომპიუტერულ მეცნიერებებზე და ასევე - პროფესიულ ტრენინგებზე. ეს იყო ჩვენი უმსხვილესი პროექტი განათლების სფეროში და უნდა ვაღიარო, ძალიან ვამაყობ, რომ მთავრობათაშორის ხელშეკრულებას ხელი 2018 წლის მაისში მოეწერა. ამის მიღწევა მოხდა რეალური, გავბედავ და ვიტყვი, სამაგალითო, გუნდური მუშაობის შედეგად ფრანგულ უნივერსიტეტსა და საელჩოს თანამშრომლებს შორის, საქართველოს მთავრობასა და ორივე ქვეყნის უნივერსიტეტებს შორის. მინდა, მადლობა გადავუხადო მათ და მოვუწოდო, განაგრძონ იგივე გზა, რათა მოხდეს ამ უნივერსიტეტის გახსნა 2019 წლის სექტემბერში. კიდევ ერთი მიზანი იყო, ჩემი ეკონომიკური მრჩევლის დახმარებით, ხელი შეგვეწყო ეკონომიკური ურთიერთობებისთვის და ორგანიზება გაგვეწია ყოველწლიური ღონისძიებისთვის, სადაც ჩართული იქნებოდა MEDEF საფრანგეთის დამსაქმებელთა ასოციაცია, განგვევითარებინა თანამშრომლობა საფრანგეთის სავაჭრო პალატასთან და გვქონოდა საფრანგეთსა და საქართველოს კერძო სექტორებს შორის პროაქტიური მიდგომა. ასევე დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებ ქალაქებსა და რეგიონებს შორის დეცენტრალიზებულ თანამშრომლობას. ჩვენ აქტიურად ვიყავით ამ სფეროში ჩართულნი, კონკრეტული პროექტებით, ჯანდაცვისა და პროფესიული გადამზადების სექტორებში. თქვენი სამუშაო ვადის განმავლობაში, ვნახეთ ბევრი მაღალი დონის ვიზიტი ორივე მხრიდან. როგორ შეაფასებდით ამ სხვადასხვა ვიზიტის მნიშვნელობას, და შეიძლება თუ არა, კიდევ უფრო მეტს ველოდოთ უახლოეს პერიოდში? სხვადასხვა, პოლიტიკური ვიზიტი მნიშვნელოვანია ჩვენი სტრატეგიული განვითარების კონკრეტული შედეგების მისაღწევად. ის ჩვენს ქმედებებს უფრო მეტ ხილვადობას ანიჭებს, ბევრი ადამიანის, ინსტიტუტისა თუ სექტორის ყურადღებას იპყრობს და, პოტენციალის შესახებ, ცნობიერებას ამაღლებს. ის თანამშრომლობის განვითარების სტიმულს იძლევა, ზრდის აუცილებლობის ხარისხს მიმდინარე საკითხების გადასაჭრელად. ისინი ძალიან ხშირია: სოფლის მეურნეობა, იუსტიცია, ჯანდაცვა, უსაფრთხოება და საგარეო საქმეები, ამ მიმართულებებში, ორივე ქვეყნის მინისტრები რეგულარულ შეხვედრებს უჭერენ მხარს. პრეზიდენტი მარგველაშვილი საფრანგეთს 2016 წელს, ოფიციალური ვიზიტით ეწვია, 2014 წელს, საქართველოში, პრეზიდენტ ოლანდის ვიზიტის სანაცვლოდ. პრემიერ-მინისტრი გიორგი კვირიკაშვილი საფრანგეთს 2016 და 2017 წლებში ეწვია. მოსალოდნელია, საქართველოს ამჟამინდელი პრემიერ-მინისტრი საფრანგეთს უახლოეს მომავალში ეწვიოს და ასევე, შესაძლოა, პრეზიდენტი მაკრონი ჩამობრძანდეს, მომავალ წელს, საქართველოში. საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარე, ასევე შესაძლოა, ოფიციალური ვიზიტით, საფრანგეთს მიმდინარე წლის ბოლომდე ეწვიოს. როგორ ახდენს საფრანგეთის საელჩო ჩვენს ქვეყნებს შორის ვაჭრობისა და ინვესტირების მხარდაჭერას? საქართველო არის მცირედ განვითარებადი ეკონომიკის მქონე, მისი მოსახლეობა, დაახლოებით, 3,5 მილიონ ადამიანს შეადგენს და მთლიანი ეროვნული შემოსავალი (GNI) ერთ სულ მოსახლეზე 3 864 ა. შ. შ. დოლარია. თხუთმეტ წელზე მეტია, საფრანგეთი მტკიცედ უჭერს მხარს საქართველოს მიერ განხორციელებულ მნიშვნელო-

14 DIPLOMAT

and fruitful development of tourism. I also noticed we had a lot in common on which we can build up interesting cooperation.

That’s the reason why I decide to launch the idea to create a Franco-Georgian University, focused on agriculture (including wine), tourism and computer sciences, and addressing vocational training as well . It became our flagship project in the field of education and I must confess that I was very proud that an intergovernmental agreement could be signed in this field in May 2018. This has been achieved through a real, I would even dare to say exemplary, team work between my colleagues in the embassy and the French institute, the Georgian government and the universities of both countries. I would like to thank them and to encourage them to continue the same way in order to achieve a wonderful launching of this university in September 2019.

Another target was, with the help of my economic advisor, to boost our economic relation by organizing every year an event involving MEDEF the French Employers’Association , developing synergies with the French Chamber of Commerce and having a pro-active approach toward the French and Georgian private sectors.

I also attach great importance to decentralized cooperation between cities and regions. We have been very active in this sphere with concrete projects in the health and vocational training sectors.

During your tenure we have seen many high level visits from both sides. How do you assess the importance of these visits and can we expect some more in short period of time?

Political visits are a key factor to achieve concrete results in the implementation of our development strategy. It gives more visibility to our actions, attracts the attention of many people, institutions or sectors and raises awareness of the potentialities.

It also gives an impetus to the development of cooperation, by increasing the degree of urgency in solving pending issues.

We have a very dense exchange of visits. Agriculture, Justice, education, defense and security and foreign affairs are domains very well supported by regular meetings between ministers of both countries. President Margvelashvili made an official visit to France in 2016 in return of President Hollande’s visit to Georgia in 2014. Prime Minister Kvirikashvili went to France in 2016 and 2017.

We can expect a visit of the Georgian Prime Minister to France in the coming months as well as a visit of President Macron to Georgia next year.

The Speaker of the Georgian Parliament is also expected to pay an official visit to France before the end of this year.

How is the French Embassy promoting trade and investment between our countries?

Georgia is a small developing economy with a population of about 3.5 million people and a gross national income (GNI) per capita of US$ 3,864. Over the past fifteen years, France has strongly supported Georgia in the significant economic re-

ვან ეკონომიკურ რეფორმებს. სოციალურმა და მმართველობითმა რეფორმებმა წვლილი შეიტანა სახელმწიფო როლის განვითარების ფორმირებაში კერძო სექტორთან მიმართებაში, კორუფციის შემცირება, ბიზნესისთვის უფრო სასურველი გარემოს შექმნა. „Doing Business“-ის 2019 წლის მონაცემებით, საქართველო მე-6 ადგილზეა ბიზნესის კეთების სიმარტივით. სტრუქტურული რეფორმების მიერ ფისკალური და მონეტარული პოლიტიკის მხარდაჭერა აძლიერებს მიწოდების დინამიკას და ასევე, ხელს უწყობს ეკონომიკურ ზრდას, განსაკუთრებით - დიდ ქალაქებში. საქართველოს მთლიანი შიდა პროდუქტი, 2017 წელს 5%-ით გაიზარდა, რაც გამოწვეულია საგარეო და საშინაო მოთხოვნით და ასევე, ინვესტიციით. მიუხედავად იმისა, რომ 2018 წელს, მთლიანი შიდა პროდუქტის ზრდის მაჩვენებელი მოსალოდნელია, ძლიერი დარჩება, ცოტაოდენმა პირქარმა შესაძლოა, გამოწვევები გააჩინოს სამომავლოდ. მიმდინარე ანგარიშის დეფიციტი (მთლიანი შიდა პროდუქტი – 8.6% 2017 წელს, და 2018 წელს მოსალოდნელი მთლიანი შიდა პროდუქტი, დაახლოებით, 9.6%) და საგარეო ვალი (მთლიანი შიდა პროდუქტის 114% 2017 წელს და 2018 წელს მოსალოდნელი მთლიანი შიდა პროდუქტის 106%) შედარებით მაღალია და მაკროეკონომიკური სტაბილურობისთვის გამოწვევას წარმოადგენს. საქართველოსა და საფრანგეთს შორის ორმხრივი ურთიერთობები ძალიან აქტიურია და ძლიერი აქცენტია გაკეთებული ინფრასტრუქტურულ განვითარებაზე, რამდენიმე სექტორი რომ დავასახელოთ, მაგალითად: ეკოლოგია; საჰაერო, სარკინიგზო და ურბანული ტრანსპორტი. ეს მიზნად ისახავს ეკონომიკური მოწყვლადობის აღმოფხვრას, მდგრადი ეკონომიკური ზრდის ამაღლებას კერძო სექტორის,

forms that Georgia has undertaken. The social and governance reforms have resulted in the progress in reforming the role of the state vis-à-vis the private sector, reducing corruption, and developing a more favorable environment for business. The latest result in Doing Business 2019, Georgia being ranked 6th country, praise the efforts of Georgia in this matter. Sound fiscal and monetary policies supported by structural reforms strengthening supply-side dynamics also contributed to fostering economic growth, particularly in larger cities.

Georgia’s GDP increased by 5.0% in 2017, driven by external and domestic demand as well as investments. While GDP growth is expected to remain strong in 2018, some headwinds can be challenging in the future. Current account deficit (8.6% of GDP in 2017 and around 9,6% of GDP expected in 2018) and external debt (114% of GDP in 2017 and 106% of GDP expected in 2018) are relatively high and represent a challenge to macroeconomic stability.

Bilateral relation between Georgia and France is very active and with strong emphasis on infrastructure development: environment; air, rail and urban transport, to name a few sectors.

This aims at addressing economic vulnerabilities and generating higher sustainable economic growth through strengthening private sector, public governance and education systems.

According to EU statistics, in 2017, France exported 180M€

©Embassy of France in Georgia

DIPLOMAT 15

საჯარო მმართველობისა და განათლების სისტემის გაძლიერებით. ევროკავშირის სტატისტიკის მიხედვით, 2017 წელს, საფრანგეთმა 180 მილიონი ევროს ექსპორტი და 37,5 მილიონი ევროს იმპორტი განახორციელა, რაც იმას ნიშნავს, რომ მიუხედავად ჩვენი მჭიდრო პოლიტიკური ურთიერთობებისა, როდესაც საქმე ეკონომიკას შეეხება, გვაქვს პროგრესისთვის სივრცე. ეკონომიკური ურთიერთობა იზრდება, როგორც ეს დიაგრამაზეა ნაჩვენები. ჩვენ გვაქვს ორმხრივი ვაჭრობა, რომელიც გასული წლის შემდეგ 38%-ით გაიზარდა. იმპორტის მხარესაც გვაქვს ზრდა, რაც, ძირითადად, ფარმაცევტული საშუალებებით შემოიფარგლება. რა დაგვეხმარება პროგრესის მიღწევაში? პოლიტიკის კონტექსტში, საქართველოს ხელისუფლება აღიარებს საჯარო ფინანსების რეფორმებს, როგორც ეკონომიკური პოლიტიკის გარდამკვეთ ელემენტს, და განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს საჯარო ფინანსების მმართველობას. ვინმემ შეიძლება, იკითხოს: რატომ და როგორაა ეს დაკავშირებული უცხოური კაპიტალის მოზიდვასთან? საჯარო ფინანსების სწორი მართვა (SOEs) და კაპიტალის განაწილების (ტენდერები) გამჭვირვალობა საინვესტიციო გადაწყვეტილების ძირითადი ფაქტორებია. არასდროს არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ საქართველო, კაპიტალისთვის, მეტოქეობას უწევს საფრანგეთს, იტალიასა და ჰონგ-კონგს. ქვეყნის შედარებითი უპირატესობა ძირითადი პრიორიტეტი უნდა იყოს, როდესაც კაპიტალის განაწილება ხდება. მეორე საკითხი, რასაც ხაზს გავუსვამდი, როგორც გადამწყვეტს, არის სასამართლო სისტემა. ინვესტიცია დაცული უნდა იყოს. ვიღებთ მოთხოვნებს საფრანგეთის კაპიტალიდან ეკონომიკურ სამართლიანობაში მიღწეულ პროგრესზე. საფრანგეთის საარბიტრაჟო სასა-

and imported 35,7M€, meaning that we despite our tight political relation, when it comes to economics, we have room for progress.

The economic relationship is growing as showed in the scheme. We have a bilateral trade that has grown by 38 % since last year. On the import side we also have growth, but it is mostly limited to pharmaceuticals.

What can help to progress?

Within the policy context, the Georgian authorities recognize public finance reforms as a crosscutting element of economic policy, and a special emphasis is therefore put on the governance of public finances. One can question: why and how it is linked to attracting foreign capital? Accurate management in public finances (SOEs) and transparency in capital allocation (tenders) are key factors of investments decision. We should never forget that Georgia is competing for capital attractively with France, Italy and Hong-Kong. The comparative advantage of the country should be always on the top of the priorities when allocating capital.

The second point I would like to emphasize as decisive is the Judiciary system. Investments like to be protected. We do receive requests from French capital on the progress made in the economic justice. Close collaboration with French Arbitration court is a step forward. Lots of actions can still be conducted ©Embassy of France in Georgia

16 DIPLOMAT

მართლოსთან მჭიდრო თანამშრომლობა ერთი წინ გადადგმული ნაბიჯია. ამ სფეროში ბევრი ქმედება შეიძლება, განხორციელდეს, მათ შორის - შესყიდვა და შეთქმულების შემცირება კერძო ინტერესებს შორის. როგორც საფრანგეთის ელჩი, პირადად ვარ ჩართული ყველა ეკონომიკურ და სავაჭრო პროექტში. მინდა, გიამბოთ ორი წარმატებული ამბის შესახებ. ჩვენ შევძელით, „საქართველოს ავიახაზებისა“ და ხელისუფლების ნებით, დაიწყო პირდაპირი ფრენა პარიზიდან თბილისამდე. ამან ჩვენი ურთიერთობა შეცვალა. პირდაპირმა რეისმა პარიზსა და თბილისს შორის მანძილი შეამცირა. მას შემდეგ, ტურისტების რაოდენობა საფრანგეთიდან 35%-ით გაიზარდა და უფრო მეტი ბიზნესმენია დაინტერესებული, რომ საქართველოში ინვესტირება მოახდინოს. ფრანგულმა კომპანია „ATLANTIC“-მა ინვესტიცია ჩადო ქუთაისის რეგიონში, ელექტროგამათბობლების წარმოებაში, მოხდება მუშახელის ტრენინგი და დასაქმება. საფრანგეთის განვითარების სააგენტომ (AFD), 2016 წლის ბოლოს, რეგიონალური ოფისი გახსნა და ძალიან აქტიურია სოციალურ და ენერგოეფექტიანობის სფეროში. ჩემი მთავარი ეკონომიკური გზავნილი საქართველოსთვის, ბოლო რამდენიმე თვის განმავლობაში განვითარებული მოვლენების გათვალისწინებით, არის, რომ რეფორმების ტემპი და პოლიტიკური ნება ამ რეფორმების განხორციელებისთვის უნდა დარჩეს ძლიერი. ეს, ასევე, დაეხმარება ქვეყნის დემოკრატიული ინსტიტუტების მომწიფებას და ეკონომიკურ განვითარებაში ნდობის შექმნას. როგორც დიდი ხნის მეგობარი და პარტნიორი, საფრანგეთი ამ პროცესში საქართველოს დახმარებას განაგრძობს. როგორია ორ ქვეყანას შორის არსებული კულტურული, საგანმანათლებლო და ტურისტული კავშირის ამჟამინდელი მდგომარეობა? არსებობს რამე განსაკუთრებული ინიციატივა ამ კავშირის განსამტკიცებლად? საფრანგეთის საელჩო საქართველოში და საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი საქართველოს კულტურული ცხოვრების ინტერნაციონალიზაციისა და საზღვარგარეთ, საქართველოს კულტურის პოპულარიზაციის მთავარი პარტნიორები არიან. ისინი განსაკუთრებით არიან ჩართულნი მთავარ ქართულ კულტურულ ღონისძიებაში, როგორიცაა თბილისის საერთაშორისო კინოფესტივალი, რომელმაც ქართულ კინოს, მსოფლიოს გარშემო, მნიშვნელოვნად გაუთქვა სახელი. 2016 წელს, ქართველი რეჟისორი, თინათინ ყაჯრიშვილი საფრანგეთის ეროვნული კინოცენტრის, „Les cinémas du monde“ პროგრამის მონაწილედ შეირჩა, რომელიც მსოფლიოში ცნობილი, კანის ფესტივალის დროს ჩატარდა. საქართველოს დეცენტრალიზაციის ტენდენციიდან გამომდინარე, საფრანგეთიც, ასევე, აქტიურ მონაწილეობას იღებს საქართველოს რეგიონების კულტურულ ცხოვრებაში, კერძოდ კი, ბათუმის შავი ზღვის სანაპიროზე ანიმაციური ფილმების ფესტივალისა და ბათუმის მუსიკის ფესტივალის მხარდაჭერით. რადგან, კულტურული გაცვლა ორმხრივი უნდა იყოს, საფრანგეთმა შესთავაზა ქართველ ხელოვანებს ხელოვანთა საცხოვრებელი საფრანგეთში და ფრანგ არტისტებს - საქართველოში, რათა განვითარდეს ადგილობრივ ხელოვნებასთან კავშირი და მხარი დაუჭირონ მათ პროექტებს. საქართველოს ევროპული მისწრაფებისა და საქართველოს მთავრობის მოთხოვნების შესაბამისად, განათლების სისტემის ინტერნაციონალიზაციის მიზნით, საფრანგეთი მნიშვნელოვან როლს ასრულებს უცხო ენების სწავლების ხელშეწყობისა და მოსწავლეებისა და მასწავლებლების მობილობის ხელშეწყობის საკითხში. ბუნებრივია, საფრანგეთმა დიდი დახმარება გაუწია საქართველოს ფრანგული ენის

in this area, including procurement and reduction of collusion between private interests.

As French Ambassador, I am personally involved in every economic and trade project. I would like to illustrate two success stories. We managed to open, with the will of the authorities and Georgian Aiways, a direct flight from Paris to Tbilisi. It has changed our relation. Is has reduced the distances between Paris and Tbilisi. Since then, the number of tourists from France raised by more than 35% and more business is interested to invest in the country. A French company ATLANTIC invested in producing electrical heaters in Kutaisi region, while training and employing Georgian manpower.

AFD, the French Development Agency, opened a regional office end of 2016 and is very active in social sphere and energy efficiency.

My main economic message for Georgia, seeing the developments of the past few months, is that the pace of the reforms and the political will to implement those reforms should remain strong; it will also help for the maturing of the country democratic institutions and for creating confidence in the economic development. As a long-standing friend and partner, France remains committed to assisting Georgia in this process.

What’s the current state of cultural, educational, and tourism ties between the two countries? Are there any special initiatives to strengthen these links?

The French Embassy in Georgia, together with the French Institute of Georgia, has been key partners of the internalization of the cultural life in Georgia and promoting Georgian culture abroad. They have notably been involved in major Georgian cultural events such as the Tbilisi International Film Festival, which has now become an important promoter of Georgian cinema worldwide. In 2016, the Georgian director Tinatin Kajrishvili has notably been selected as part of the program “Les cinémas du monde” of the French National Center for Cinema, which takes place during the world famous Festival de Cannes in France.

Following the decentralization trend of Georgia, France has also been committed to taking an active part in the cultural life in the regions of Georgia, notably in Batumi on the Black Sea coast by supporting the Animated Film Festival and the Music Festival of Batumi. As cultural exchanges should be a two-way street, France has also offered artists residency for Georgians to come in France and French artists to settle temporarily in Georgia, in order to develop connections with the local art scene and support them in their projects.

In accordance with the Georgian European aspirations and the demands of the Georgian government to internationalize their education system, France has been playing an important role in providing support to the teaching of foreign languages and promoting mobility of students and teachers. Naturally, France has delivered a large assistance for the teaching of the French language in the country by supporting the training of teachers of French. Since 2013, the public-private ‘Molière

DIPLOMAT 17

©Embassy of France in Georgia

სწავლების კუთხით, მხარი დაუჭირა ფრანგული ენის მასწავლებლების ტრენინგს. 2013 წლიდან მოყოლებული, მოლიერის ფონდმა („Molière Funds“), ფრანგული ენის პოპულარიზაციისთვის, ჩვიდმეტ სკოლასა და ათას ოცდათხუთმეტ მოსწავლეს დაუჭირა მხარი თბილისსა და რეგიონებში, კერძოდ, საქართველოს მასშტაბით, ოცდაექვსი მასწავლებლისთვის, პირდაპირ, ხელფასის გადახდით. პარალელურად, 377 მოსწავლე სწავლობს თბილისში კავკასიის ფრანგულ სკოლაში, რომელიც ფრანგული საშუალო სკოლის დიპლომს იძლევა. საფრანგეთსა და საქართველოს უმაღლესი განათლების თანამშრომლობის მხრივ დიდი ისტორია აქვს: 22 ორმხრივი თანამშრომლობა ფრანგულ და ქართულ უნივერსიტეტებს შორის, მათ შორის, 15 შეთანხმება ევროპული ფონდის, Erasmus+-ის მიერაა მხარდაჭერილი. ეს მჭიდრო თანამშრომლობა ასევე იკვეთება კვლევის სფეროში, პროექტების 70%-ში ქართველი მკვლევარები არიან ჩართულნი ევროპული პროგრამის Horizon 2020 ფარგლებში. მათ ფრანგი კოლეგები ხელმძღვანელობენ. დღეს 5 ქართული უნივერსიტეტი ფრანკოფონიის უნივერსიტეტთა სააგენტოს AUF-ის (Agence universitaire de la Francophonie) წევრია და სამი მათგანი უკვე გასცემს ორმაგ ხარისხს ჯანდაცვის მენეჯმენტის, მედიცინისა და

18 DIPLOMAT

Funds’ for the promotion of French language has supported 17 schools and 1 035 students beneficiaries in Tbilisi and in the regions, notably by contributing directly to the salary of 26 teachers across Georgia. In parallel, 377 students are currently studying at French School of Caucasus in Tbilisi, which delivers French high school degrees.

France and Georgia have also a long history of cooperation in higher education and accounts now 22 bilateral cooperations between French and Georgian universities, with among them 15 agreements supported by the European funds Erasmus +. This close cooperation is also translated in the field of research, as 70% of the projects involving Georgian researchers within the European program Horizon 2020 are actually lead by French counterparts. Today, five Georgian universities are member of the AUF (Agence universitaire de la Francophonie) and three of them already deliver double-degrees in the fields of public health management, medicine and computer science. At university level, we have more than 37 co-op agreements and we doubled the number of students going to France through Erasmus +. Presently, we have 750 Georgian students learning in France. I think it’s a promising development. In addition, the French Embassy is engaging in connecting French and Georgian universities under the label of ‘French-Georgian University’ to foster the sharing of best-practices and know-hows, focusing on the fields of the wine industry, food technology, and computer sciences. Already six French and two Georgian universities are involved in the process. The French expertise in these specific fields will help Georgia offering high-quality training for the future workforce of key sectors of its economy.

In the field of tourism, a great potential of cooperation exists: in vocational training, in the field of hospitalities, but also in mountain resources development. The recent opening of direct flights to Paris, by Georgian Airways, which I hope will be next year strengthened by two new direct flights operated by Air France will certainly contribute to the expansion of the number of visitors from France and other parts of the world.

Do you have any particular spot you like in Georgia? And what similarities do you see between French and Georgian people while you’ve been living here in Georgia these past two years?

It would be easier to name what I don’t like (mainly the way Georgians are driving, which is the cause of many accidents, and I do hope that this behavior will change) than what I like.

I would first mention the culture: rich heritage, religious and public monuments; songs and dances; plastic arts; music; photography; cinema. We do a lot to promote young talents among the Georgian artists. I can mention Michel Sogny and Elisso Bolkvadze actions which have been rewarded by high French and Georgian honorific distinctions. We have been very happy to play a significant role in the success of the exhibition organized last month by Nestan Nijiradze and hope to be able to organize next year an exhibition of the works of Henri Matchavariani.

კომპიუტერული მეცნიერებების სფეროში. საუნივერსიტეტო დონეზე, ჩვენ გვაქვს 37-ზე მეტი შეთანხმება და გავაორმაგეთ საფრანგეთში წასული სტუდენტების რაოდენობა Erasmus+-ის მეშვეობით. ამჟამად, 750 ქართველი სტუდენტი სწავლობს საფრანგეთში. ვფიქრობ, ეს პერსპექტიული განვითარებაა. გარდა ამისა, საფრანგეთის საელჩო ჩართულია ფრანგული და ქართული უნივერსიტეტების დაკავშირებაში, ხელს უწყობს, რომ მოხდეს საუკეთესო პრაქტიკის და ნოუ-ჰაუს გაზიარება, აქცენტი გაკეთებულია მეღვინეობის ინდუსტრიაზე, საკვების ტექნოლოგიაზე და კომპიუტერულ მეცნიერებებზე. ამ პროცესში უკვე ექვსი ფრანგული და ორი ქართული უნივერსიტეტია ჩართული. ამ კონკრეტულ სფეროებში ფრანგული გამოცდილება დაეხმარება საქართველოს, შესთავაზოს მაღალი ხარისხის ტრენინგი მომავალ სამუშაო ძალას ეკონომიკის მთავარ სექტორებში. ტურიზმის სფეროში თანამშრომლობის დიდი პოტენციალი არსებობს: პროფესიული მომზადება, მასპინძლობის სფეროში, ასევე, მთის რესურსების განვითარებაში. ბოლო პერიოდში, „საქართველოს ავიახაზების“ მიერ პარიზში პირდაპირი ავიარეისის დანიშვნა, რომელსაც ვიმედოვნებ, მომავალ წელს „Air France“–ის მიერ ორი ახალი პირდაპირი ფრენის დამატება მოჰყვება, საქართველოში საფრანგეთიდან და მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან ვიზიტორების გაზრდას შეუწყობს ხელს. დასასრულს მინდა გკითხოთ, გაქვთ თუ არა საყვარელი ადგილი საქართველოში და, ამ ორ წელიწადში, რაც საქართველოში ცხოვრობთ, რა მსგავსება შეამჩნიეთ ფრანგ და ქართველ ხალხს შორის ? უფრო მარტივი იქნება, დავასახელო ის, რაც არ მომწონს (ძირითადად, ქართველების მანქანის მართვის სტილი, რაც ბევრ ავარიას იწვევს. იმედია, ეს შეიცვლება), ვიდრე ის, რაც მომწონს. პირველ რიგში, მინდა, აღვნიშნო კულტურა: მდიდარი მემკვიდრეობა, რელიგიური და საზოგადოებრივი მონუმენტები; სიმღერა და ცეკვა; პლასტიკური ხელოვნება; ფოტოგრაფია; კინო. ჩვენ ბევრს ვაკეთებთ იმისთვის, რომ ხელი შევუწყოთ ახალგაზრდა, ნიჭიერ ქართველ ხელოვანებს. შემიძლია, აღვნიშნო მიშელ სონისა და ელისო ბოლქვაძის ქმედებანი, რომელი პიროვნებებიც ქართული და ფრანგული ღირსების ორდენით დაჯილდოვდნენ. მოხარულნი ვართ, რომ მნიშვნელოვანი როლი შევასრულეთ, გასულ თვეს, ნესტან ნიჟარაძის გამოფენის წარმატებით ორგანიზებაში და ვიმედოვნებთ, შევძლებთ, მომავალ წელს ჰენრი მაჭავარიანის ნამუშევრების გამოფენის ორგანიზებას. შემდეგ მოდის ბუნება, და იმედი მაქვს, რომ საქართველო წარმატებას მიაღწევს მდგრადი ტურიზმის განვითარებაში და განაპირობებს ლამაზი და სუფთა ქვეყნის შენარჩუნებას. ჩვენ ისტორიული უბნების რეაბილიტაციასა და ეკოლოგიურად სუფთა, ურბანული ტრანსპორტის განვითარებას ვუწყობთ ხელს, მხარს ვუჭერთ თბილისის მერიის პოლიტიკას. ასევე, მთის რესურსის განვითარებას ვუჭერთ მხარს. დავამატებდი ქართულ კულინარიას, და მოხარული ვარ, რომ მიშლენის ვარსკვლავის მფლობელი რესტორანი „ლე შიბერტა“ (Le Chiberta) 16 ნოემბერს, პარიზში, ქართული ღვინის დეგუსტაციის საღამოს მართავს, ასევე იქნება გასტრონომიული კერძები ქართველ შეფმზარეულ, თეკუნა გაჩეჩილაძესთან და მიშლენის ვარსკვლავის მფლობელ ფრანგ შეფმზარეულ, სტეფან ლარუელთან ერთად. საფრანგეთი ამაყობს, გასულ წელს, ქალაქ ბორდოს ღვინის მუზეუმში გამართული გამოფენით: „საქართველო - მეღვინეობის აკვანი“. მისი წარმატების გამო, ორგანიზატორები ასეთ გამოფენას მომავალ წელს, იაპონიაში გამართავენ.

Then comes the nature and I really hope that Georgia will succeed in developing a sustainable tourism and keep its country beautiful and clean. We are following and supporting Tbilisi City policy in the field of rehabilitation of historical districts and development of clean urban transport. We are also supporting development of mountain resources.

I will add Georgian gastronomy and I am very happy that Michelin star restaurant Chiberta is organizing in Paris on the 16th of November a Georgian wine tasting event as well as a gastronomic dinner with Georgian Chef Tekuna Gachechiladze and French Michelin star Chef Stéphane Laruelle.

France is proud to have hosted last year in Bordeaux City of Wines Museum an outstanding exhibition dedicated to “Georgia cradle of wine”, whose success led the organizers to hold such an exhibition in Japan next year.

DIPLOMAT 19

გაელე ასაიაგი - AFD-ს მიზანი საქართველოში ყოველდღიური საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესებაა

Assayag Gaëlle - The AFD’s Interest is in Improving The Everyday Living Conditions of Georgians ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE

წლის წინ, თბილისში საფრანგეთის განვითარების სააგენტოს სამხრეთ კავკასიის რეგიონალური ოფისი გაიხსნა, რომელსაც გაელე ასაიაგი ხელმძღვანელობს. „დიპლომატთან“ ინტერვიუში ასაიაგი საუბრობს სააგენტოს აქტიურ თანამშრომლობაზე საქართველოს მთავრობასთან. მან ასევე ისაუბრა

2

20 DIPLOMAT

he French Development Bank’s presence in Georgia has left many questions hanging and demanding answers. In this interview, The Diplomat sat down with Assayag Gaëlle, the Head of the AFD’s office in Tbilisi where she answered several questions about the French De-

T

სააგენტოს ინტერესების სფეროზე და განმარტა, თუ რა სარგებელს მიიღებენ საქართველოს მოქალაქეები მათი აქტიური მონაწილეობით. საფრანგეთის განვითარების სააგენტოს, AFD-ეს, რეგიონალური ოფისი თბილისში 2 წლის წინ გაიხსნა. როგორ მიიღეთ ეს გადაწყვეტილება?

AFD-მ მართლაც გახსნა სამხრეთ კავკასიის ოფისი 2016 წლის დეკემბერში, თბილისში, რომელიც ოფიციალურად გაიხსნა 2017 წლის მარტში.

AFD არის საფრანგეთის განვითარების ბანკი. ჩვენ, 100%-ით, საფრანგეთის სახელმწიფოს მივეკუთვნებით და ამიტომაც მივიღეთ ავტორიზაცია სამხრეთ კავკასიაში საფრანგეთის მთავრობის ჩართულობაზე. 2011 წელს, AFD-მ ხელი მოაწერა ურთიერთგაგების მემორანდუმს საქართველოსთან, რომელიც განსაზღვრავს ინტერვენციის პრიორიტეტულ სექტორებს: ურბანული განვითარება (ტრანსპორტი, წყალი, მყარი ნარჩენების მართვა, სოციალური საცხოვრებელი), სოფლის და რეგიონალური განვითარება, სოფლის მეურნეობა, ინფრასტრუქტურა, მდგრადი ტურიზმი, ენერგეტიკა და ენერგოეფექტიანობა. მას შემდეგ, ეს მანდატი ასევე ვრცელდება სოციალური დაცვის, ჯანდაცვის მართვისა და განათლების სფეროებში. საქართველოს მთავრობამ, 2014 წლის მაისში, ხელი მოაწერა შეთანხმებას, რომლის შედეგად, 2016 წლის დეკემბერში, AFD-მ გახსნა რეგიონალური ოფისი თბილისში, რომელიც, ასევე, ფარავს სომხეთს და აზერბაიჯანს. რა არის თქვენი მთავარი ინტერესის სფერო რეგიონში?

AFD არის ინკლუზიური საჯარო ფინანსური ინსტიტუტი და საფრანგეთის განვითარების პოლიტიკის ძირითადი აქტორი. ის ქმნის ვალდებულებებს პროექტებზე, რომლებიც აუმჯობესებს ადამიანების ყოველდღიურ ცხოვრებას, განვითარებად ქვეყნებში საფრანგეთის

velopment Bank’s active combination with the Georgian government. Gaëlle identified the Bank’s interest areas and she explained how much their active participation would benefit ordinary Georgians.

The French Development Agency, AFD, opened a regional office in Tbilisi in 2017, how did you arrive at this decision?

The AFD indeed opened its South Caucasus office in December 2016 and it was officially inaugurated in March 2017.

AFD is a public French Development Bank. We belong 100% to the French State and thus we received the authorization to intervene in the South Caucasus from the French government.

The AFD in 2011 signed a Memorandum of Understanding with Georgia that defined the priority sectors of intervention: urban development (transport, water, solid waste management, social housing), rural and regional development, agriculture, infrastructure, sustainable tourism, energy, and energy efficiency. Since then, this mandate has also been extended to social protection, health governance, and education.

An intergovernmental establishment agreement was signed with Georgia in May 2014, and just as I said, in December 2016, the AFD opened its regional office in Tbilisi, covering Armenia and Azerbaijan also.

What is the main scope of your interest in the region?

The AFD is an inclusive public financial institution and the main actors in France’s development policy. It makes commit-

DIPLOMAT 21

საზღვრისმიღმა ტერიტორიებზე. მისი 85 სააგენტოს მეშვეობით, AFD მუშაობს 109 ქვეყანაში. 2017 წელს, სააგენტოს დაფინანსებულმა პროექტებმა 10,4 მილიარდი ევრო შეადგინა. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, საქართველოში AFD-ის მანდატი ძალიან ფართოა. ეს შეიძლება, შეჯამდეს AFD-ის გლობალურ სტრატეგიაში განსაზღვრულ ექვს მიმართულებად: დემოგრაფიული და სოციალური, პოლიტიკური და სამოქალაქო, ენერგეტიკა, ადგილობრივი და ეკოლოგია, ციფრული და ტექნოლოგიური, ეკონომიკური და ფინანსური. საერთო ჯამში, მიგვაჩნია, რომ უნდა დავაფინანსოთ პროექტები, რომლებიც მიზნად ისახავს რეგიონში მცხოვრები ადამიანების ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებას, ხოლო უკიდურესად მნიშვნელოვან როლს ვანიჭებთ პროექტებს გარემოზე ზემოქმედების და სოციალური ინტეგრაციის შესახებ. ჩვენს საქმიანობასთან დაკავშირებით, AFD-ს შეუძლია, უზრუნველყოს ფინანსური დახმარება გრძელვადიანი და შეღავათიანი სუვერენული ან არასუვერენული დაფინანსებით. AFD-ს შეუძლია, გრანტების სახით თანხების მობილიზება, როგორც დამატებითი დაფინანსება სესხით, რომ განახორციელოს დაფინანსებული პროექტების ტექნიკური ნაწილის მხარდაჭერა. გვითხარით იმ პროექტების შესახებ, რომლებიც განახორციელეთ საქართველოში ოფისის გახსნის შემდეგ.

AFD-ს ამჟამინდელი ვალდებულებები საქართველოში, დაახლოებით, 125 მილიონია. AFD, სესხისა და გრანტების მეშვეობით, ძირითადად, მთავრობას უწევს ტექნიკურ მხარდაჭერას სოციალური სტრუქტურის, ენერგეტიკისა და სოფლის მეურნეობის სფეროში რამდენიმე სტრუქტურული რეფორმის განხორციელებაში. ზოგიერთი ჩვენი პროექტი მოიცავს: n საპენსიო რეფორმის განხორციელების მხარდაჭერა - AFD მხარს უჭერს საქართველოში პენსიის 22 DIPLOMAT

ments to projects that genuinely improve the everyday lives of people, in developing and emerging countries and in the French overseas territories. Through its network of 85 agencies, the AFD operates in 109 countries. In 2017, it earmarked EUR 10.4bn to finance these projects.

As indicated above, the mandate of the AFD in Georgia is very wide. It can be summed up to 6 guiding transitions defined in AFD’s global strategy: demographic and social, Political and civic, Energy, Local and ecologic, Digital and technological, economic and financial. Overall, we consider financing projects that aim to improve the living conditions of people in the region, while always placing extreme importance on the positive environmental impact and social cohesion of the projects we finance.

Concerning our means of action, the AFD can provide financial assistance through long-term and concessional sovereign, as well as non-sovereign financing. The AFD can also mobilize grants as additional financing to support some technical parts of the projects financed through its loans.

What are some of the projects that you have implemented since you launched your office in Georgia?

The AFD’s current commitments in Georgia is about 125M€.

AFD is mainly supporting the Government in the implementation of several structural reforms through policy-based loans and grants for technical assistance in the field of social protection, energy and agriculture. Some of our projects so far includes: n Support for the implementation of the pension reform – The AFD is assisting Georgia in the imple-

რეფორმის განხორციელებას, რომელიც მიღებულია 2018 წლის ივლისში. ტექნიკური დახმარების პროგრამა კოორდინირებულია საფრანგეთის საერთაშორისო ტექნიკური თანამშრომლობის სააგენტოს, Expertise France-ის მიერ. ის მიზნად ისახავს, ხელი შეუწყოს ახალი, პენსიის ქართული სააგენტოს შექმნასა და ფუნქციონირებას. ფაქტობრივად, ხუთშაბათს (8 ნოემბერს) დავიწყეთ ტექნიკური დახმარების პროგრამა, რომელსაც ესწრებოდნენ საქართველოს ფინანსთა მინისტრი - ივანე მაჭავარიანი, საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრი - დავით სერგეენკო, საფრანგეთის ელჩი - პასკალ მენიე, საფრანგეთის ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის ყოფილი მინისტრი - მარისოლ ტურეინი, და ოკუპირებული ტერიტორიებიდან იძულებით გადაადგილებული პირები. ჩვენი მუშაობა მჭიდროდ არის ინტეგრირებული მსოფლიო ბანკის, აზიის განვითარების ბანკისა და USAID-ის პროგრამებში ჩართულ სხვა პარტნიორებთან. n სოციალური დაცვა და ჯანმრთელობა - ჩვენ ხელი მოვაწერეთ შეთანხმებას პარასკევს (9 ნოემბერი) საქართველოს მთავრობასთან. ეს არის 3-წლიანი პროგრამის პირველი ეტაპის დაწყება, რომელიც მიზნად ისახავს რეფორმების განხორციელებასა და ქმედებას, რათა უზრუნველყოფილი იქნას უკეთესი სოციალური დაცვა და ჯანდაცვის სისტემა, მოსახლეობის ყველაზე დაუცველი ჯგუფებისთვის ცხოვრების პირობების გაუმჯობესების მიზნით. n ენერგეტიკა - AFD გერმანელ პარტნიორ KfW-სთან ერთად აფინანსებს 4-წლიან პროგრამას, ენერგეტიკის სექტორის მხარდასაჭერად. კერძოდ, ჩვენი თანამშრომლობა შედგება საქართველოს მთავრობის ელექტროენერგეტიკული ბაზრისთვის საჭირო მხარდაჭერისა და ენერგოეფექტიანობის ხელშეწყობისგან. n სოფლის მეურნეობა - ევროკავშირის დელეგირებული გრანტის მეშვეობით, AFD-მ სოფლის მეურნეობის სექტორში 4-წლიანი ტექნიკური დახმარება გასწია. ეს ტექნიკური დახმარება, რომელიც 2018 წლის ოქტომბერში დაიწყო, მიზნად ისახავს მცირე, ნახევრად კომერციული ფერმერებისა და კოოპერატივების ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესებას საკრედიტო ობიექტებზე. განსხვავებით იმ პერიოდისგან, როდესაც პირველად ეწვიეთ საქართველოს, როგორი შთაბეჭდილება გაქვთ ქვეყანაზე? ძალიან მიხარია, რომ ჩვენ გვაქვს ყველაზე ნაყოფიერი თანამშრომლობა საქართველოს ხელისუფლებასთან, განპირობებული, როგორც პროფესიონალური, ისე პირადი და პოზიტიური ურთიერთობებით ყველა კოლეგასთან. ის ადამიანები, რომლებთანაც მე მიმუშავია, ყოველთვის წარმოადგენდნენ საკუთარ თავს არა მარტო, როგორც ყველაზე მისაღებ პროფესიონალებად, არამედ - ყველაზე სტუმართმოყვარე პირებად. ასევე, საქართველო გამოხატავს ძალიან დიდ ინტერესს, რომ მისი სტანდარტები შეესაბამებოდეს საუკეთესო ევროპულ პრაქტიკას ყველა სფეროში, რაც მნიშვნელოვანია თანამშრომლობისთვის. რაც შეეხება ჩემს პირად მოსაზრებას, უნდა აღვნიშნო, რომ საქართველო ძალიან კარგი ქვეყანაა იმისთვის, რომ იცხოვრო და აღმოაჩინო, არა მხოლოდ კარგი ღვინის, შესანიშნავი სამზარეულოს, ლამაზი ლანდშაფტისა და შესანიშნავი ისტორიული და კულტურული მემკვიდრეობის, არამედ ძალიან სტუმართმოყვარე და ენთუზიაზმით სავსე ქართველი ხალხის გამო.

mentation of the Pension Reform that was adopted in July 2018. The technical assistance program is coordinated by French international technical cooperation agency, Expertise France. It aims to assist in the establishment and operationalization of the brand new Georgian Pension Agency. As a matter of fact, we just held on Thursday this week (the 8th of November), the launch of this Technical Assistance, in the presence of the Ministers of Finance, H.E Mr Matchavariani, labour, health and social affairs H.E Mr Sergeenko, the French Ambassador, H.E Mr Pascal Meunier and the former French Minister of social affairs and health, Ms Marisol Touraine, and displaced persons from the occupied territories. Our work is in close combination with the other development partners involved with the World Bank, Asian Development Bank and USAID. n Social Protection and Health - We signed this agreement on Friday (9 November) with the Government of Georgia. This is to kick start the first tranche of a 3-year program which aims to support the implementation of reforms and actions to provide better social protection and health system, to improving the overall living conditions for the most vulnerable groups of the population. n Energy – The AFD is financing a 4-year program alongside our German partners of the KfW, to support the Energy Sector. Concretely, our combination will consists of supporting the implementation of needed by the Government of Georgia for the electricity market and for the promotion of Energy Efficiency. n Agriculture – The AFD has implemented a 4-year Technical Assistance in the sector of agriculture through an EU-delegated grant. This Technical Assistance, which started in October 2018, aims to improve the access of small semi-commercial scale farmers and cooperatives to credit facilities.

In contrast to the time you first arrived in Georgia, what has been your impressions about the country since then?

I am very glad that we have a most fruitful cooperation with the Georgian authorities, allowed by both professional, personal and very positive interaction with all counterparts. The persons I got to work with here have always presented themselves not only as very estimable professionals but also as most welcoming persons. Also, Georgia shows a very big eagerness to harmonize its standards with best European practices in all areas, which creates an important field for cooperation.

On a more personal point of view, I have to say that Georgia is also a very nice country to live in and to discover. This is not only because of the good wine, the excellent cuisine, the nice landscapes and the remarkable historical and culture heritage, but also due to the very welcoming and enthusiastic Georgian people.

DIPLOMAT 23

24 DIPLOMAT

ანტუან ბარდონი - ფრანგული კომპანიების ინტერესი საქართველოსადმი დღითიდღე იზრდება

Antoine Bardon: “French Companies’ Interest in Georgia Gains Significant Increase Daily” ნინო ცაბოლოვი NINO TSABOLOVI

ირველად საქართველოში 1993 წელს ჩამოვედი პირადი ვიზიტით. ჩემი აქ დაბრუნება კასტელ ჯგუფს უკავშირდება. მათ 1996 წელს, პირველი ფრანგული ინვესტიცია განახორციელეს თბილისში. გაიხსნა ლუდის მწარმოებელი კომპანია, რომელსაც მე ჩავუდექი სათავეში. ეს იყო ერთ-ერთი პირველი წარმატებული პროექტი, რომელიც საქართველოს დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ განხორციელდა. 10 წლის განმავლობაში ვიყავი კასტელ ჯორჯიას გენერალური დირექტორი, ხოლო მას მერე რაც კასტელ ჯორჯია სხვა კომპანიაზე გასხვისდა, ჩემი საკუთარი საქმე წამოვიწყე - ასე იხსენებს საქართველოში პირველ „ფრანგულ ნაბიჯებს“ სავაჭრო და სამრეწველო პალატა საფრანგეთი-საქართველოს პრეზიდენტი, ანტუან ბარდონი. წარმატების ფრანგული ისტორიიდან 22 წლის შემდეგ, ის ამბობს, რომ დღეს უკვე ფრანგული კომპანიების ინტერესი საქართველოსადმი დღითიდღე იზრდება. როგორ უნდა გაძლიერდეს საქართველოსა და საფრაგეთს შორის ბიზნესურთიერთობები და რომელ ფრანგულ კომპანიებს აქვთ პოტენციალი, გაზარდონ საქართველოში ინვესტიციები, ამ და სხვა საკითხებზე „დიპლომატს“ანტუან ბარდონი ესაუბრა:

or the first time in 1993, I arrived in Georgia on a personal visit. My return here is connected with the Castel group. In 1996, the first French investment was embarked upon in Tbilisi by this group, which I headed. This was one of the first successful projects that were implemented after the independence of Georgia. For 10 years, I was Director General of Castel Georgia, and after Castel Georgia changed ownership I started my own business,” – these words are a kind reminder of the first “French Steps” in Georgia, according to Antoine Bardon, the President of the Chamber of Commerce and Industry France-Georgia. 22 years after this historic French success, he says that the interest of French companies increases significantly daily. The Diplomat sat to discuss with Antoine Bardon about ways to strengthen the business relations between France and Georgia, and what French companies hold potentials to increase investments in Georgia.

რა მიმართულებით გაგრძელდა თქვენი საქმიანობა. დავაარსე საკონსულტაციო კომპანია, რომელიც უცხოელ ინვესტორებს ადგილობრივ ბაზარზე ინვესტიციების განხორციელებაში ეხმარებოდა. ეს იყო ჩემი პირადი საქმიანობა. როგორ შეადარებთ დღევანდელ საქართველოს იმ ქვეყანას, რომელიც პირველად 1993 წელს ნახეთ? დიდი განსხვავებაა - სამოქალაქო ომისა და შიდა ტერიტორიული კონფლიქტების შემდეგ, ქვეყანაში მძიმე სოციალური და ეკონომიკური პრობლემები არსებობდა. არ იყო დაცული მოსახლეობის უსაფრთხოება. ქვეყანა ბევრი გამოწვევების წინაშე იდგა. ყველაფერი

What directions did your activities focus on subsequently?

I established a consulting company that helped foreign investors with investments in the local market. It was my personal activity.

In what way can you compare today’s Georgia, with what was first seen in 1993?

There is a big difference - after the civil war and internal territorial conflicts, there were severe social and economic prob-

პ

F

DIPLOMAT 25

ძალიან ცუდად გამოიყურებოდა. რაც შეეხება დღევანდელ ვითარებას, თუ გავიხსენებთ იმჟამინდელ საქართველოს, დღეს აბსოლუტურად სხვა მოდელის ქვეყანასთან გვაქვს საქმე. ბევრი რამ შეიცვალა უკეთესობისკენ და საქართველო პროგრესის გზას დაადგა. რაც შეეხება თქვენს მიერ განვლილ გზას, შეგიძლიათ, მოგვიყვეთ, როგორ მოხვედით აქამდე? როგორც უკვე მოგახსენეთ, კასტელ ჯორჯიადან წამოსვლის შემდეგ საკუთარი საკონსულტაციო კომპანია გავხსენი. ამ პერიოდში, საქართველოში შემოვიდა ერთ-ერთი უმსხვილესი ფრანგული ბანკი „Société Générale“ , რომლის დირექტორთან ერთად, 2008 წელს, ფრანგ ბიზნესმენთა კლუბი დავაარსეთ. კლუბის წევრების რაოდენობა ეტაპობრიბად გაიზარდა და 2011 წელს, გადავწყვიტეთ საფრანგეთ-საქართველოს სავაჭრო და სამრეწველო პალატა დაგვეარსებინა. ჩვენი პალატა საზღვარგარეთ მდებარე 112 ფრანგული სავაჭრო და სამრეწველო პალატების ქსელშია გაერთიანებული, რომელიც მსოფლიოში ყველაზე დიდ კერძო ფრანგულ ქსელს წარმოადგენს, 32 000-ზე მეტი გაწევრიანებული კომპანიით. რა იყო ის მთავარი გამოწვევები, რომლის გამკლავებაც მოგიხდათ? პირველი დიდი გამოწვევა იყო რა თქმა უნდა, ფრანგული ინვესტიციების განხორციელება. არასტაბილური ეკონომიკური და პოლიტიკური გარემოს ფონზე, რთული იყო ბიზნესის წარმოება საქართველოში. თქვენი აზრით, როგორ უნდა გაძლიერდეს საქართველოსა და საფრაგეთს შორის ბიზნესურთიერთობები?

26 DIPLOMAT

lems in the country. The security of the population was not protected. The country faced many challenges and everything looked really bad.

As for today’s situation in Georgia, we are dealing with an absolutely different model of a country today. Many things have changed for the better and Georgia has gone through the path of progress.

How did you come up with the idea to found the French Chamber of Commerce in Georgia?

As I have already told you, after my departure from Castel Georgia, I opened my own consulting company. During this period, I have founded the French Businessmen Club together with the director of one of the largest French banks in Georgia, “Société Générale,” in 2008. The number of club members gradually increased and in 2011 we decided to set up the Chamber of Commerce and Industry France-Georgia.

Our Chamber is a member of a network of 112 French Chambers of Commerce and Industry located abroad, the largest private network in the world, with more than 32,000 member companies.

What were the main challenges you had to deal with?

The first big challenge was to make French investments on the background of an unstable economic and political environment; it was difficult to conduct business in Georgia.

საქართველოში არსებული პოზიტიური ბიზნესკლიმატიდან გამომდინარე, ფრანგული კომპანიების ინტერესი საქართველოსადმი დღითიდღე იზრდება. საჭიროა სამთავრობო დონეზე ორმხრივი სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთოების განვითარება და მხარდაჭერა. განისაზღვროს კონკრეტული პრიორიტეტული სექტორები და მოხდეს მათზე ფოკუსირება. რომელ ფრანგულ კომპანიებს აქვთ პოტენციალი, გაზარდონ საქართველოში ინვესტიციები და პირიქით, ქართულ კომპანიებზეც რომ გვესაუბროთ ამ მიმართულებით? პოტენციალი დიდია. საქართველოში ოპერირებენ ისეთი მსხვილი ფრანგული კომპანიები, როგორიცაა: ატლანტიკ ჯორჯია; „კარფური“ „ლაკტალის ჯორჯია“, „ორანჟი“, ასევე, სასტუმროების ქსელი „Accor Hotels Group“-ი, რომელთაც მილიონობით ინვესტიცია განახორციელეს საქართველოში და დიდი წვლილი შეიტანეს საქართველოს ეკონომიკურ განვითარებაში. მათ აქვთ სტრატეგია განვითარების და გაფართოების კუთხით, რაც შესაბამისად ინვესტიციებთან არის დაკავშირებული. რაც შეეხება საქართველოს, აქ არის პოტენციალი სოფლის მეურნეობის, ტურიზმის ინდუსტრიის განვითარების კუთხით, საქართველოს ასევე გააჩნია განახლებადი ენერგიის მნიშვნელოვანი პოტენციალი, რომ არაფერი ვთქვათ, ტრანსპორტისა და ინფრასტრუქტურის განვითარების სფეროზე. რაც შეეხება თქვენს მოლოდინებს, მთავარი რა არის თქვენთვის განვითარების გზაზე? პოლიტიკური და ფინანსური სტაბილურობა მნიშვნელოვანია კომპანიიების და ინვესტორების ნდობის მოპოვებისთვის. ქვეყნის მდგრადი განვითარება ქვეყნის ეკონომიკური წინსვლის გარანტიაა. როგორია თქვენი სამომავლო, ხანგრძლივი პერიოდის გეგმები? უკეთესის მოლოდინში ვარ .... თუ თქვენ გადახედავთ გასულ წლებს, საქართველომ ძალიან დიდი პროგრესი განიცადა დემოკრატიის, ეკონომიკის განვითარების მიმართულებით, სამოქალაქო ორგანიზაციების ჩამოყალიბების კუთხით და ასე შემდეგ. არ მგონია, რომ თქვენ, ახალგაზრდა ადამიანები საბჭოთა პერიოდში, ან შევარდნაძის პერიოდში დაბრუნდებით.

In your opinion, how do you think the trade relations between Georgia and France can be strengthened?

Given the positive business climate in Georgia today, the interest of French companies is increasing daily. It is necessary to develop and support bilateral trade-economic relations at governmental level, where specific priority sectors can be defined and focus upon.

Are French companies able to increase investments in Georgia and vice versa for Georgian companies in this direction?

The potential is great. The largest French companies operating in Georgia are: Atlantic Georgia; Carrefour, Lactalis Georgia, Orange, as well as the hotel network Accor Hotels Group, which invested millions in Georgia and contributed to Georgia’s economic development. They have a strategy for development and expansion, which is in line with investments.

As for Georgia, there is potential for development of the agriculture and tourism industry. Georgia also has significant potential for renewable energy, not to mention the transport and infrastructure development sphere.

What about your expectations, what is your main development path?

Political and financial stability is important for companies and investors to gain confidence. Likewise, the sustainable development of the country is a guarantee of economic growth for the country.

What are your long-term plans?

I am looking forward to a better future. If you look back over the past years, Georgia has made great progress in the development of democracy, economic development, civil society organizations, etc.

I do not have the perception that Georgia’s young people would take the country back to the Soviet times, neither do I perceive that they would take the country back to Shevardnadze’s era.

DIPLOMAT 27

საქართველოს მდგრადი განვითარების გამოწვევები და Suez Groupe-ის ინოვაციური გადაწყვეტა

Suez Groupe Elaborates Innovative Solutions for Handling Water and Wastewater in Georgia OP-ED ალან კარბონელი SUEZ GEORGIA-ს დირექტორი

OP-ED ALAIN CARBONEL BRANCH DIRECTOR AT SUEZ GEORGIA

ოლო ათწლეულის განმავლობაში, საქართველოს ეკონომიკა საგრძნობლად იზრდებოდა ეკონომიკურ მენეჯმენტსა და მმართველობაში ძირეული რეფორმების წყალობით, რომლებმაც ქვეყანას „ვარსკვლავი რეფორმატორის“ რეპუტაცია მოუტანეს და მიანიჭეს ისეთი ქვეყნის სტატუსი, სადაც ბიზნესის კეთება ადვილია (2018 წლის მსოფლიო რეიტინგში მე-6 ადგილი). ამ მართლაც მნიშვნელოვანმა პროგრესმა ბევრი ახალი

ver the past decade the economy of Georgia has been growing robustly thanks to deep reforms in economic management and governance which have given to the country a reputation of “star reformer” and status of a country where Doing Business is easy (6th position in the world ranking in 2018). This truly remarkable progress has brought with it a lot of new opportunities and possibilities, but

ბ

28 DIPLOMAT

O

შესაძლებლობა მოიტანა - საქართველოში მომუშავე კომპანიები და უამრავი ტურისტი, რომელიც ქვეყანას სტუმრობს; მაგრამ ასევე - გამოწვევებიც, რაც მოსახლეობის მზარდი მოთხოვნიდან გამომდინარეობს. ტურიზმი იყო და არის საქართველოს ეკონომიკის მთვარი მამოძრავებელი. საქართველოს მიმზიდველობის შესანარჩუნებლად და გასაუმჯობესებლად, გარემოპირობების გაუმჯობესება აუცილებელია. გარემოსდაცვით გამოწვევებთან გასამკლავებლად, საქართველო, მსოფლიო მასშტაბით, ბევრ ორგანიზაციასა და კომპანიასთან თანამშრომლობდა. Suez Groupe, თავისი შვილობილი კომპანია Suez Consulting-ის მეშვეობით, 2014 წლიდან აქტიურად მუშაობს საქართველოში და 2015 წელს, ადგილობრივი ფილიალი გახსნა.

Suez Groupe უკვე 160 წელია, მსოფლიო ლიდერია წყლისა და ჩამდინარე წყლის მართვაში. ის 100-ზე მეტ ქვეყანაში და ხუთ კონტინენტზე ოპერირებს; SUEZ ინოვაციის მისაღწევად ყველა სურვილს უყრის თავს, რათა მსოფლიოში რესურსის ეფექტიანი და მდგრადი მართვა მოხდეს. ჩვენი კომპანია მხარს უჭერს თავის მომხმარებლებს, ისინი იცვლებიან სწორხაზოვანი მოდელიდან წრიული მოდელისკენ, რომელიც მოიხმარს რესურსს, გადაამუშავებს და აღადგენს მას სამომავლო გამოყენებისთვის. ამჟამად, საქართველოში ჩვენი ყოფნა მოიცავს საკონსულტაციო მომსახურებას, დიზაინსა და ტექნიკურ ზედამხედველობას, რომელიც უკავშირდება წყლისა და ჩამდინარე წყლის პროექტებს, რომლებიც სხვადასხვა ფინანსური ინსტიტუტის მიერაა დაფინანსებული შემდეგ ქალაქებში: თელავი, წყალტუბო, ფოთი, ზუგდიდი, მარნეული, ბოლნისი და თბილისი. როგორც Suez Groupe, ჩვენ გვსურს, საქართველოს განვითარებაში განსაკუთრებული წვლილი შევიტანოთ ინოვაციური გადაწყვეტილებებით, დავეხმაროთ ქვეყანას, გაუმკლავდეს მნიშვნელოვან გამოწვევებს, როგორიცაა სანიაღვრე წყლის, ნარჩენების, წყლისა და ჩამდინარე წყლის მართვა. წყალი და ჩამდინარე წყალი საქართველოს მთავრობის ერთ-ერთი პრიორიტეტია, რადგან ადამიანის ჯანმრთელობასა და გარემოზე ზემოქმედების ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორია, ამჟამად, ამ სექტორში ბევრი სამუშაო მიმდინარეობს. წყლისა და ჩამდინარე წყლის სექტორში ფართო გამოცდილებით, Suez-ს შეუძლია, ამ აქტივობებს, მომავალში, მაღალი დამატებითი ღირებულება შესძინოს. ვიმედოვნებთ, რომ საქართველოს დავეხმარებით ამ ორ სფეროში საუკეთესო მიზნის მიღწევაში, ჩვენი გამოცდილების გაზიარებით, წყლისა და ჩამდინარე წყლის ქსელის შენარჩუნებაში, მცენარეების მოვლითა და ნარჩენების გადამმუშავებელი ხელსაწყოებით. Suez Groupe-ის მიზანია, დაეხმაროს საქართველოს, საკუთარ მოსახლეობას მიაწოდოს სასმელი წყალი, დაეხმაროს ჩამდინარე წყლისა და ნარჩენების მართვაში. დაბინძურებული მიწებისა და ტბების რეაბილიტაცია Suez Groupe-ის ძლიერი კომპეტენციაა, რაც ქვეყნისთვის დიდი ინტერესის საგანია. საქართველოს გარემოსდაცვით პოლიტიკასა და რესურსის მართვაზე ყურადღების ზრდის შედეგად, ეს სფეროები ახლა უფრო და უფრო მნიშვნელოვანი ხდება, და Suez-ს ამ პრიორიტეტების მხარდასაჭერად შეიძლება, დავეყრდნოთ. ბუნებრივი რესურსის დაცვით, Suez Groupe, მომავალში, გარემოსა და რესურსის ხარისხის გარანტიას შეუწყობს ხელს. ქალაქები და საწარმოები შეშფოთებულნი არიან, რომ მათი გარემოსდაცვითი საქმიანობების გავლენა შემცირდა.

Suez Groupe ეხმარება მათ, რომ გააუმჯობესონ ჩამდინარე წყლის ხარისხი, გადააქციონ ნალექი ენერგიად, შეამცირონ CO2-ის ემისია, არ დააბინძურონ ნიადაგი და ხელი შეუწყონ ბიომრავალფეროვნებას. დღეს, საქართველოს ეკონომიკური რეფორმების გააქტიურებამ გამოიწვია შთამბეჭდავი ეკონომიკური ზრდა, ბიზნესგარემოს გაუმჯობესება და ვაჭრობის ლიბერალიზაცია. გარემოსადმი მთავრობის

also challenges that result from a growing demand from the population, the companies working in Georgia, and the numerous tourists visiting it.

Tourism has been and still is the main motor of the Georgian economy. To maintain and improve the attractivity of Georgia, improving the environmental conditions is an imperious necessity.

To meet these environmental challenges Georgia has been cooperating with many organizations and companies worldwide.

Suez Groupe, through its subsidiary Suez Consulting, has also been active in Georgia since 2014, and opened a local branch in 2015.

Suez Groupe has been a world leader in water and waste management services for 160 years. It operates in more than 100 countries, 5 continents, on which SUEZ harnesses all its desire for innovation to achieve an efficient and sustainable management of resources throughout the world. Our company supports its customers as they change from a linear model, which over consumes resources, to a circular model, aiming to recycle and recover them for future use.

Currently our presence in Georgia encompasses mainly providing advisory services, designs and technical supervision related to water and wastewater projects financed by different financing institutions, in the cities of Telavi, Tskhaltubo, Poti, Zugdidi, Marneuli, Bolnisi and Tbilisi.

As Suez Groupe, we are willing to contribute a lot more to the exceptional development of Georgia through our innovative solutions by helping the country to handle significant challenges like stormwater management, waste management, and water and wastewater management.

Water and wastewater includes one of the priorities of Georgian government, as these are one of major factors impacting human health and environment, and currently there are a lot of

DIPLOMAT 29

ყურადღების ზრდა და ბუნებრივი რესურსის მართვა, საქართველოს პერსპექტიული მომავლის ინდიკატორია. ჩვენ, Suez Groupe-ს, პატივი გვხვდა წილად, საქართველოს, ამ ლამაზ ქვეყანას, მდგრადი განვითარების გზაზე, ხელი შევუწყოთ და ყველაფერი გავაკეთოთ ქართველი ხალხის კეთილდღეობისთვის.

30 DIPLOMAT

works ongoing in these sectors. With its extensive experience in both water and wastewater sectors, Suez could bring higher added value to these activities in future; we are hoping to assist Georgia to achieve its superior goals in these two fields by sharing our experience and best practices on operation and maintenance of water and wastewater networks and treatment plants, and of waste treatment facilities. The aim of Suez Groupe is to help Georgia serving its population through continuous drinking water supply, wastewater, and waste management services. Rehabilitation of polluted lands and lakes is also a strong competence of Suez Groupe which could be of great interest for the country.

With Georgia’s increasing attention to environmental policies and resource management, now these fields are becoming more and more important, and Suez can also be relied on to support these priorities. By protecting natural resources, Suez Groupe helps guaranteeing the quality of our environment and our resources in the future. Cities and industries are becoming increasingly concerned about reducing their activities’ environmental impact. Suez Groupe is helping them to improve the quality of their discharge, recover their sludge into energy, reduce their CO2 emissions, decontaminate soils and promote biodiversity.

Today Georgia’s pursuit of economic reforms has led to impressive economic growth, improvement of business environment, and liberalization of trade. Increasing attention from government to environment and management of natural resources is an indicator of Georgia’s promising future. We, as Suez Groupe, would be honored to assist Georgia in this path leading this beautiful country to sustainable development, and do our best to contribute to welfare of Georgian people.

36 DIPLOMAT

DIPLOMAT 31

წარმატების სურნელი „ლუტეცია ჯგუფის“ პრეზიდენტისგან

The Smell of Success Pushes One for More Success ნინო ცაბოლოვი NINO TSABOLOVI

რანგული სუნამოს წარმატების სურნელის გავრცელებას საქართველოში ჯერ კიდევ 90-იანი წლებიდან შეუწყო ხელი. ბიზნესის დაწყებას, პირველ ეტაპზე, მეგობრების საერთო იდეას უკავშირებს, შემდეგ იყო საქმისადმი დიდი ინტერესი, წარმატების მიღწევის ჟინი და შრომისმოყვარეობა. „ლუტეცია ჯგუფის“ პრეზიდენტის, ვახტანგ ფხაკაძის წარმატების ისტორია საფრანგეთს უკავშირდება. როგორც თავად „დიპლომატთან“ ინტერვიუში ამბობს, სწორედ ამ ქვეყანამ შეასრულა გადამწყვეტი როლი მისი საქმიანობის განვითარებაში:

ფ

ჩემი ბიზნესი, სწორედ, საფრანგეთიდან დაიწყო. ერთ-ერთი პირველები ვიყავით, ვინც საფრანგეთს დავუკავშირდით - ვფიქრობდით,

32 DIPLOMAT

he groundbreaking reach and the successful acceptance of French Fragrances began in Georgia in the 90s. For Pkhakadze, his business kicked off with the patronage of friends and after realizing how much the products interested people, he passionately launched into a full-fledged business and he has since achieved tremendous success as reward for his hard work. Vakhtang Pkhakadze talks about his relations with France in this interview with Diplomat magazine. He talked about the History of Succession of the President of the “Lutecia Group” even as he commended France for playing a decisive development role in his business.

T

“My business started in France. We were one of the first set

რა გაგვეკეთებინა, თუ არა - პარფიუმერიის მიმართულებით გვეცადა ბედი სწორედ იმიტომ, რომ პოსტსაბჭოთა სივრცეში, ფრანგული სუნამო იყო ყველაზე ძვირფასი. რაც შეეხება იმას, თუ რამ შეუწყო ხელი საფრანგეთთან ჩემი ურთიერთობის განვითარებას, მე და ჩემმა მეგობრებმა მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ 90-იან წლებში, ამ სფეროში გაგვეღრმავებინა ურთიერთობები. 1995 წელს ჩავედით საფრანგეთში, დავიწყეთ ოფისიდან ოფისში სიარული, ვუმტკიცებდით, რომ ჩვენ ვიყავით საუკეთესონი. უკვე 1996-1997 წელს, პირველი ბრენდი, რომელიც საქართველოში შემოვიყვანეთ, „ივ როშე“ იყო, მანამდე, მათთან ერთად, რუსეთში დავიწყე ეს ბიზნესი და საქართველოშიც შევთავაზე მაღაზიის გახსნა - ჩემთვის ეს ზეიმი იყო. თქვენ აღნიშნეთ, რომ თქვენი უპირატესობის დამტკიცებას ცდილობდით. რამდენად რთული იყო ეს და რა იყო ეს უპირატესობა, რამაც ითამაშა გადამწყვეტი როლი? მეტ-ნაკლებად ერუდირებული, ინტელიგენტები ვიყავით. პედაგოგები გახლდით - მე მათემატიკოსი, ჩემი მეგობარი - ფიზიკოსი. ლოგიკა კარგად გვქონდა განვითარებული. წლები დაგვჭირდა იმისთვის, რომ გვეჩვენებინა, რა შეგვეძლო - ავდექით და პირველი მაღაზია გავაკეთეთ - ვიღაცამ დაგვიჯერა, ვიღაცამ - არა. მაგრამ ძალიან დიდი როლი ითამაშეს ჩემმა ფრანგმა მეგობრებმა. ერთი იყო „სალვადორ დალის“ წარმომადგენელი, მეორე - „კლარენსის“. მოგვცეს დისტრიბუცია რუსეთზე და საქართველოზე. ამას უკვე სხვა ბრენდები მოჰყვა და როცა პორტფოლიო შეგვექმნა, უკვე მარტივი ასახსნელი იყო, რას ვაკეთებდით. როდესაც უკვე, „ნინა რიჩის“ აღება გვსურდა სადისტრიბუციოდ, ძალიან დიდი წინააღმდეგობა გამიწია ჩემმა მეგობარმა, რომელიც მიმტკიცებდა, რომ არ გვინდოდა ეს ბრენდი, რადგან უკვე ძველია და არავის აინტერესებდა, თუმცა, დავიყოლიე. დავიწყეთ მუშაობა და დღეს, ორასორმოცდაათ ბრენდთან ერთად, ერთ-ერთი საუკეთესო ბრენდის დისტრიბუტორები ვართ. როგორი იყო განვითარების დინამიკა მაშინ და ახლა რამდენად მზარდია?

1997 წლიდან 2007 წლამდე, ძალიან ნელი დინამიკა გვქონდა, რადგან 2004 წლამდე, მძიმე ვითარება იყო. მერე, რაღაც იმპულსი მიეცა ქვეყანას - 2001 წელს გავხსენით პირველი დიდი ფორმატის მაღაზია. ეს იყო ცოტა სარისკო ნაბიჯი. საერთოდ, ბიზნესის უპირატესობა იმაშია, რომ, თუ შრომა არ გეზარება და საქმე გიყვარს, თან, ამავე დროს, სხვებსაც ასწრებ საქმის კეთებას, წარმატება გარანტირებულია.

of Georgians to set foot to France. We contemplated different ventures but the most exciting one for us was perfumery because the French fragrance was at that time, the most valuable fragrance in the Post Soviet space. My relations with France is crested upon a deliberate attempt by my friends and I, because we decided to deepen our relationships with the country in this direction during the 90s. In 1995, we arrived in France and we started to go from one office to another (door to door), proving that we were the best. Around 1996-1997, the first brand that we brought to Georgia was Yves Rocher, and even before I started this business in Russia, I offered to open the store in Georgia - it was a celebration for me.”

You said that you were always trying to prove that you had an advantage over the difficulties. What was that advantage that played the most decisive role for your success?

We were more or less educated intellectuals. We were teachers - I was a mathematician, my friend a Physicist. We were well equipped with the logic. It took years for us to show what we could do - and when we built the first store someone decided to trust us, somebody decided not to. My French friends played a big role. One was a representative of “Salvador Dali”, the second a representative of “Clarins”. They gave us the right of distribution for Russia and Georgia. This was followed by other brands and when we created a portfolio, it was easy to explain what we were doing. When we wanted to get “Nina Ricci” for distribution, my friend tried to prevent me from proving what we could do as he felt that we did not want this brand because it was old and nobody was interested in it, but I did anyway. We started to work on it and today we are distributors of one of the best brands, together with 250 other brands.

How was the dynamics of development then and how much is it increasing now?

From 1997 to 2007, we had very slow dynamics, and before 2004, it was a difficult situation. Then, some impetus was given to the country - in 2001, we opened the first big store. It was a risky step. Generally, the advantage of business is that if you are a hard working person, and if you love your job at the same time, you will do faster than the others and with that, you will have guaranteed success.

Did this success give the impetus to deepen these business relationships and even carry on a new brand?

Of course. This is the smell of success and when you smell the scent, it is very difficult to keep calm. It is a great pleasure for me when I see the customer satisfied - when the user visits and asks about a particular brand – “Oh, do you have this brand?

We were trying to get it from different countries,” these reactions spring up pleasant emotions within me always.

Do you think that the business relations between France and Georgia need to be further developed? What is needed to get the two countries more closer?

Today, a very good relationship with Europe simplifies the acquisition of products. I have had business in other countries and compared to 2004, we currently have the best legislation for business management in Georgia. Between 2014 and 2016, the agreements were reached to simplify the delivery of goods from Europe. If you import goods that are produced in Europe, all those many barriers are no longer existing, you do not have excess taxes and it is generally easier to do business once you

DIPLOMAT 33

ამ წარმატებამ გიბიძგათ თუ არა იმისკენ, რომ უფრო გააღრმაოთ ეს ბიზნესურთიერთობები და თუნდაც, ახალი ბრენდი შემოიყვანოთ? რა თქმა უნდა! ამას ჰქვია წარმატების სურნელი და როცა ამ სურნელს იგრძნობ, ძალიან რთულია, მშვიდად იყო. ჩემთვის ყველაზე დიდი სიამოვნებაა, როდესაც მომხმარებელს ვხედავ კმაყოფილს როდესაც მომხმარებელი შემოდის და გეუბნება - „ეს ბრენდი თქვენ უკვე გაქვთ?! ჩვენ კიდევ საიდანღაც შემოგვქონდა“, მაშინ ვხვდები, რომ თუნდაც ამ ერთი რეაქციით მივიღე სასიამოვნო ემოცია. როგორ ფიქრობთ, საჭიროებს თუ არა ბიზნესურთიერთობები კიდევ უფრო განვითარებას და რა არის საჭირო ორი ქვეყნის უფრო დაახლოებისთვის? დღეს, ევროპასთან არსებული ძალიან კარგი ურთიერთობები ამარტივებს პროდუქციის შეძენას. მე სხვა ქვეყნებშიც მქონდა ბიზნესი და თუ შევადარებთ 2004 წლიდან, დღეს, საქართველოში, ყველაზე კარგი კანონმდებლობაა ბიზნესის სამართავად. უკვე 2014, 2015, 2016 წლებში, მიღწეულია ისეთი შეთანხმებები, რომ გამარტივებულია ევროპიდან საქონლის მიღება. თუ ევროპაში წარმოებული საქონელი შემოგაქვს, ბევრი წინააღმდეგობა ქრება, ზედმეტი გადასახადები არ გაქვს და ვისაც შრომა უნდა, ბიზნესის წარმოება მარტივია. საქართველოს ხელისუფლებაც და ის ქვეყნები, რომლებთანაც ჩვენ გვაქვს ურთიერთობა, ეკონომიკური განვითარებისკენ არიან მომართულნი. რაც შეეხება შედარებით ახალ და განსხვავებულ მიმართულებას, ჩაის ბიზნესს? „პალე დე ტე“ არის ჩაის ფრანგული ბრენდი, რომელიც 1987 წელს, პარიზში დაარსდა. დღეს, ეს ბრენდი უკვე 200-ზე მეტი სახეობის ჩაის და სხვადასხვა თემატურ აქსესუარს აერთიანებს. „ივ როშეს“ ვიცე-პრეზიდენტის იდეა იყო, რომ ჩაის შემოტანა დაგვეწყო. იქიდან გამომდინარე, რომ არა მარტო ღვინის, არამედ ჩაის ქვეყანა ვართ, ამ შემოთავაზებას დავთანხმდი. ახლა უკვე, ვეძებთ კარგ ჩაის, რომელიც მსოფლიოში, ოთხმოცივე მაღაზიაში, ქართული ბრენდის სახელით იქნება წარმოდგენილი. რაც შეეხება სიახლეებს, როგორც თქვენთვის ცნობილია, მომხმარებელს 5 სახის „დეტოქს“ ჩაის ვთავაზობთ - ბრაზილია, იაპონია, სამხრეთ აფრიკა, ინდოეთი და სკანდინავია აერთიანებს ჩაის მომზადების უნიკალურ მეთოდებს. რამდენად რთული იყო, ამ კუთხით, სამუშაოს წარმოება იქიდან გამომდინარე, რომ მაინც განსხვავებული მიმართულებაა? მომხმარებელს ვთავაზობთ არა პარფიუმერიას, არამედ - ემოციას. რა იქნება ამ ემოციის ქვეშ შეფუთული, სულ ერთია. მთავარია მომსახურება, გახსნილობა, ღიმილი. ჩაიც ხომ სურნელთან არის დაკავშირებული. თქვენ, წლების განმავლობაში, ცხოვრობდით საფრანგეთში და დღემდე, საქმიანი ურთიერთობები გაკავშირებთ. თქვენი აღქმით, როგორი ქვეყანაა ის? საფრანგეთი არის ქვეყანა, რომლისგანაც ძალიან ბევრი რამ ვისწავლე. ამ ქვეყანაში ცხოვრება ჩემთვის იყო კიდევ ერთი დამატებითი განათლება ბიზნესთან მიმართებაში. ძალიან ბევრი კარგი, ცუდიც ვისწავლე, და მადლობა იმიტომ, რომ გავიგე, ცუდიც არსებობს. ურთიერთობაში უკვე ვგრძნობ, როდის მოდის ცუდი და სწორედ ეს მასწავლა მათთან ცხოვრებამ. დიდი გამოცდილება მივიღე. როდესაც 1994 წელს, ჩემმა მეგობარმა გადაწყვიტა საფრანგეთში წასვლა, წინააღმდეგობა გავუწიე და ვუთხარი, შენ წადი-მეთქი, და დღეს მადლობელი ვარ მისი. იმ პერიოდში, რუსეთში დიდი ფულის შოვნა შეიძლებოდა, თუმცა, ჩვენ ეს არ გვაინტერესებდა და განვითარებაზე ვიზრუნეთ. 10-ჯერ მაინც გავიზარდეთ, მომხმარებლის გონებაში, ჩვენი კომპანია დარჩა, როგორც სიახლეების მომტანი და საიდან ეს, თუ არა უცხოელებთან სიახლოვით.

34 DIPLOMAT

are determined and ready to work hard. The Georgian government and the countries we have active relationships with must continue to be eager for economic development.

What about the relatively new and different directions of tea business?

Palais des Thés is a French tea brand founded in 1987 in Paris. Today, this brand produces more than 200 kinds of teas and various tea related accessories. It was the idea of Yves Roche’s Vice President to bring tea to Georgia because we enjoy tea as much as we enjoy wine in this country so, I agreed to this offer. Now, we are looking for a good tea that will be presented in all our 80 stores around the world under a Georgian brand. We will be offering 5 types of “detox” tea while factoring in the unique tea preparation methods in Brazil, Japan, South Africa, India and in Scandinavia.

Was it hard to do a job in this regard because of the different direction from what you have been used to?

We do not offer customers perfume but emotions. Whatever we sell does not matter as long as we embody these emotions.

The main thing is the service, openness, and smile. If you look at it critically, tea is also related to scent.

You have lived in France for years and you still have ongoing business relationships. What kind of country is France from your perception?

France is a country from which I learned a lot. Life in this country was another additional education for me in the area of business. I have learned a lot of good and bad, and I am thankful that I learned that bad also exists. I can decipher bad relationships now from the start because I have learnt from them. I have had great experience. When my friend decided to go to France in 1994, I resisted him and told him to go without me but I am grateful today because he took me along then.

At that time, we could earn a lot of money in Russia, but we did not care about it instead, we focused on our development.

We have grown at least ten times over in our minds, with our company only reflecting our growth and development. The only source for this growth is our close relations with foreigners.

ხატია ბუნიათიშვილის „ორი სამშობლო“ და მისი როლი დიპლომატიაში

Khatia Buniatishvili’s Two Homelands and Her Role in Diplomacy გიორგი თედიაშვილი GIORGI TEDIASHVILI

ართველი პიანისტი, ხატია ბუნიათიშვილი კლასიკური მუსიკის ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული, თანამედროვე ვარსკვლავია. მან კარიერა საქართველოში დაიწყო, ვენაში განაგრძო და, საბოლოოდ, საფრანგეთში დამკვიდრდა. დღეს, ხატიას კონცერტები წარმატებით იმართება მსოფლიოს წამყვან სცენებზე. უამრავი მნიშვნელოვანი ჯილდოს მფლობელი, უცხოეთში, საქართველოს, ერთგვარი, საიმიჯო სახე და ელჩია. ხატია ახლახან დაბრუნდა აზიური ტურნედან. მის ფარგლებში გამართულ კონცერტებზე, კარიერაზე და სამომავლო გეგმებზე, პიანისტი „დიპლომატს“ ესაუბრა.

ქ

eorgian pianist Khatia Buniatishvili is one of the most brilliant performers of classical music. She began her career in Georgia, continued her life in Vienna and finally settled in France. Today, Khatia’s concerts are held successfully on leading stages of the world. Khatia is a winner of many important prizes, and she is an image ambassador of Georgia beyond her shores. Khatia just concluded her Asian tour. The renowned pianist talked to DIPLOMAT about her concerts, her career and future plans.

G

DIPLOMAT 35

როგორ დაუკავშირდა თქვენი ცხოვრება საფრანგეთს? ვენაში ვცხოვრობდი და ვსწავლობდი, როცა გადავწყვიტე, რომ გადავსულიყავი საფრანგეთში ახალი ცხოვრების დასაწყებად, ეს არ იყო დაკავშირებული კონკრეტულ გეგმასთან, არამედ ავირჩიე პარიზი ახალ ეტაპად ჩემს ცხოვრებაში. თუმცა, იქამდე, საფრანგეთი უკვე არსებობდა ჩემს გონებაში, რადგან ფრანგული ენის შესწავლა დავიწყე ადრეულ ასაკში და, როგორც მოგეხსენებათ, ენის სწავლასთან ერთად, კავშირი გარკვეულ ქვეყანასთან და კულტურასთან უკვე იწყება გონებაში და იქიდან მოყოლებული ვფიქრობდი, რომ ამ ქვეყანაში რამდენიმე წელს მაინც გავატარებდი. არჩევანი გამოწვეული იყო ამ ქვეყნის და მისი კულტურის სიყვარულით, რომელიც საფრანგეთს ჩემი მხრიდან ეკუთვნოდა იმ ფასეულობებისთვის, რომელიც ამ ქვეყნის კულტურაში არსებობს, ადამიანების უფლებებთან დაკავშირებით მთელი ისტორიული ნაწილი, რომელიც ბავშვობიდან კარგად მქონდა შესწავლილი და დამოკიდებულება მქონდა პატივისცემის და სიყვარულის, მისი ფასეულობებისადმი და კულტურული მემკვიდრეობისადმი. მთელი ქართული საზოგადოება ამაყი იყო თქვენი ხილვით ბასტილიის აღების დღისადმი მიძღვნილ ღონისძიებაზე, თუმცა, შარშან, უარი განაცხადეთ ამ კონცერტში მონაწილეობაზე. არ გაგიჭირდათ მაშინ, ამ გადაწყვეტილების მიღება და როგორი განცდა დაგეუფლათ წელს, როცა მეორედ მიიღეთ იგივე შემოთავაზება? უარის თქმა არ გამიჭირდა, რადგან არის გარკვეული პრინციპები ჩემთვის, რომელიც შეუცვლელია. რა თქმა უნდა, გული დამწყდა იმიტომ, რომ საოცრად ბედნიერი ვიყავი, როდესაც შემომთავაზეს ამ კონცერტში მონაწილეობის მიღება, თუმცა, იქვე, ვიყავი ძალიან უკმაყოფილო, როდესაც მითხრეს, ვინ იდირიჟორებდა (რედ.: გუ-

36 DIPLOMAT

How did you find yourself in France?

I lived and studied in Vienna before I decided to move to a new life in France. It was not related to a specific plan, but I chose Paris as a new stage in my life. Before that, however, France had already been in my mind because I started learning French at an early age and, as you know, when learning a new language, a relationship with the country and its culture starts in our minds. The choice was caused by the love of this country and its culture, for the values that exist in the culture of the country, the historical part of the childhood that I have studied well from childhood and the attitude of respect and love, which transcends time with its values and culture still relevant.

The whole Georgian society was proud of you at the event dedicated to the Day of Bastille this summer, but you refused to participate in this concert last year, was it a difficult decision to make and what kind of feeling did you have when you received the same offer this year?

Last year, I did not hesitate to refuse, because there are certain principles for me that are irreplaceable. Of course, it was heartbreaking because I was very happy when I was offered to take part in this concert. However, I was very dissatisfied when I learnt about the conductor (meaning Russian conductor Valery Gergiev, who in Tskhinvali was directing Russian troops and he worked for the Assad regime in Syria). It would have been a symbolic day for me and not for France alone, because I consider myself a citizen of Georgia, then a French and then a citizen of the world. I also consider that these are symbolic concerts that look at the history that could be bloody but eventually came to the stage when we respect human rights. Everything should be symbolic during this kind of concerts and a conductor that has some kind of propaganda towards aggressive politics, was unacceptable for me as human and as a Georgian. Therefore, I refused without hesitation. As for this year, I was glad that I was offered a second time. I was very proud of myself and it is also pleasant, because there you look into the eyes of a lot of people and such festive moments are especially memorable.

This warmth and love I feel from France, I do not take it for granted, this is a great gift for me and I try to give it back as much as I am grateful for this country. I also have love for this country and I am grateful for the love I feel.

Georgia occupies a great place in your life and career, as a Georgian musician, you are the face of Georgia in Europe, and when you get invitations to all the important events of Georgia, you never refuse. You recently performed at the Frankfurst Book Fair, where Georgia was a Guest of Honor what importance does all of this hold for you?

I do not refuse when I can and when I think this is very important for the country. The Frankfurt Book Fair had a huge importance for the country, because it is a cultural destination and is geopolitical. Georgia was the center of attention of the world for all those people, as far as literature is concerned, and it was an amazing opportunity for Georgia to distinguish itself as

ლისხმობს რუს დირიჟორს, ვალერი გერგიევს, რომელმაც ცხინვალში იდირიჟორა რუსეთის ჯარისთვის და ასევე, სირიაში - ასადისთვის), იმიტომ, რომ ჩემთვის ეს არის სიმბოლური დღე საფრანგეთში და არა მარტო საფრანგეთში, იმიტომ, რომ ვთვლი თავს, უპირველეს ყოვლისა, საქართველოს მოქალაქედ, შემდეგ - საფრანგეთის და შემდეგ - მსოფლიოს მოქალაქედ, და მიმაჩნია, რომ ეს არის მით უმეტეს სიმბოლური კონცერტები, რომლებიც გვახედებს ისტორიაში, რომელიც შესაძლებელია, იყო სისხლიანი, მაგრამ, საბოლოო ჯამში, მივიდა იმ ეტაპამდე, როდესაც ადამიანების უფლებებს პატივს ვცემთ. ყველაფერი უნდა იყოს სიმბოლური და ჩემთვის დირიჟორი, რომელიც აგრესიული პოლიტიკის გარკვეულ პროპაგანდას ეწევა, იყო მიუღებელი, როგორც ადამიანისთვის და როგორც ქართველისთვის. და, აქედან გამომდინარე, თავისთავად, დაუფიქრებლად ვუთხარი უარი. რაც შეეხება წლევანდელ წელს, გამიხარდა, რომ მეორედ შემომთავაზეს მონაწილეობის მიღება. ჩემთვის დიდი სიამაყე იყო იქ მონაწილეობა და, ასევე, სასიამოვნოა იმიტომ, რომ უამრავ ადამიანს უყურებ თვალებში, პირისპირ და ასეთი საზეიმო მომენტები განსაკუთრებულად დასამახსოვრებელია. ამ სითბოს და სიყვარულს, რომელსაც ვგრძნობ საფრანგეთისგან, არ ვუყურებ, რომ თითქოს, ეს ასეც უნდა იყოს. ეს ჩემთვის არის ძალიან დიდი საჩუქარი და ვცდილობ, მეც მაქსიმალურად უკან დავუბრუნო, რადგან მადლიერი ვარ ამ ქვეყნის, მეც მაქვს სიყვარული ამ ქვეყნისადმი, და მადლიერი ვარ ამ სიყვარულის, რომელსაც ვგრძნობ. თქვენს ცხოვრებაში და კარიერაში, საქართველო დიდ ადგილს იკავებს, მუდმივად პოზიციონირებთ, როგორც ქართველი მუსიკოსი, საქართველოს სახე ხართ ევროპაში, შესაბამისად, მიწვეული ხართ საქართველოს ყველა მნიშვნელოვან საიმიჯო ღონისძიებაზე, რაზეც უარს არასოდეს ამბობთ, ცოტა ხნის წინ, ფრანკფურტის წიგნის გამოფენაზეც დაუკარით. რა მნიშვნელობის არის ეს ყველაფერი თქვენთვის? უარს არ ვამბობ მაშინ, როდესაც შემიძლია და როდესაც მიმაჩნია, რომ ეს არის უმნიშვნელოვანესი ქვეყნისთვის. ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობა ქვეყნისთვის არის უმნიშვნელოვანესი მოვლენა, რადგან ის არის კულტურული დანიშნულების და ასევე - გეოპოლიტიკურიც. საქართველო იყო ყურადღების ცენტრში მსოფლიოს ყველა იმ ადამიანისთვის, ვინც ლიტერატურით არის დაინტერესებული, და ეს იყო საოცარი შესაძლებლობა საქართველოსთვის, წარმოეჩინა თავი ლიტერატურის გზით. ბუნებრივია, ეს გზას ხსნიდა ქართველი ავტორებისთვის, მაგრამ, ამავდროულად, წარმოაჩინა სრულიად საქართველო ისტორიულად, რაც კი ნაბიჯები გადადგმულა კულტურის და ცივილიზაციის მიმართულებით. ასეთი ნაბიჯები შესაძლებელია, ბევრად უფრო სასარგებლო იყოს, ვიდრე გარკვეული, დიპლომატიური სვლები. ამიტომ, რა თქმა უნდა, დაუფიქრებლად დავუკარი გახსნაზე და ძალიან ბედნიერი ვიყავი, რომ ასე ლამაზად და სწორად ჩატარდა გახსნა. ჩემი აზრით, ძალიან სწორი აქცენტი იყო დასმული კულტურულად. თქვენი გადმოსახედიდან, როგორც მსოფლიოში აღიარებული პიანისტისთვის, რომელსაც, სიმბოლურად, ორი სამშობლო გააჩნია, საქართველო და საფრანგეთი, როგორია ამ ორი ქვეყნის კულტურული ურთიერთობა? და რა მსგავსებებს ხედავთ ამ ორ ქვეყანას შორის? ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც საქართველოში ვცხოვრობდი, ვგრძობდი, რომ საქართველოში იყო განსაკუთრებული ინტერესი საფრანგეთის და მისი კულტურისადმი. ჩემი აზრით, ქართველებში დევს საფრანგეთისადმი სიყვარული. საფრანგეთის მხრიდან, რა თქმა უნდა, ნაკლებია ცნობადობა საქართველოსთან დაკავშირებით, თუმცა, ჩემი აზრით, ინტერესი და ცნობადობა დღითიდღე მატულობს.

a literary giant. Naturally, this was the stage for authors, but at the same time, it demonstrated Georgia’s historical perspective and the steps taken in the direction of civilization and culture.

Such events can be much more useful than some diplomatic moves, so of course I thought I was unhindered at the opening and I was so happy that it was such a beautiful opening ceremony. In my opinion, very correct accents were made culturally.

As a world-renowned pianist who symbolically has two homelands, Georgia and France, what cultural interactions do you see between these two countries? And what similarities do you see between them?

Even while living in Georgia, I felt that there was particular interest in France and its culture. In my opinion, the love for France dwells among Georgians. France is certainly less aware of Georgia but in my opinion the interest and awareness is growing every day. As for the similarities between these countries, I would say Georgians are dreamy people, we have a fantasy, and we go far away. France is so great, has a big culture of debate and thinking. In fact, thinkers created the whole enlightenment culture on which French cultural and social development lies. In this regard, I think that these two nations are well blended and can understand each other well. Naturally, this is a very individual perspective, but I feel so much fierceness about

DIPLOMAT 37

მსგავსება ამ ქვეყნებს შორის, გარკვეულწილად, არის. ქართველები მეოცნებე ხალხი ვართ, გვიყვარს ფანტაზია, გონებით შორს წასვლა. საფრანგეთიც არის ასე, ძალიან დიდი კულტურა აქვს, აზროვნების. რეალურად, მთელი განმანათლებელი კულტურა, რომელზეც დამყარებულია საფრანგეთის კულტურული თუ სოციალური განვითარება, არის მოაზროვნეების მიერ შექმნილი. ამ მხრივ, ვთვლი, რომ ეს ორი ერი კარგად ერწყმის და შეუძლიათ, ერთმანეთს კარგად გაუგონ. ბუნებრივია, ეს ძალიან ინდივიდუალური ხედვაა, თუმცა, მე ასე ვგრძნობ. საფრანგეთში ძალიან ორგანულად ვგრძნობ თავს. სულ მეუბნებიან, რომ ალბათ, საფრანგეთში რთულია, დაფუძნდე, თავი იგრძნო ამ კულტურისა და საზოგადოების ორგანულ ნაწილად; მაგრამ არასოდეს ამის პრობლემა არ მქონია. პირველ რიგში, პატივი უნდა სცე ენას, და როდესაც ჩამოდიხარ და ენას ფლობ და, ამავდროულად, იგრძნობა ნამდვილი ავთენტური სიყვარული ქვეყნისადმი და იმ ფასეულობებისადმი, რომლებიც მყარად არის გამჯდარი ფრანგულ თავისუფალ ხასიათში, ამ შემთხვევაში, მგონი, ორგანულად გიღებენ და თავისიანად მიგიჩნევენ, და არ აქვთ დამოკიდებულება, როგორც უცხოსადმი, რაც ამ ქვეყნის სილამაზეს და თავისებურებას უსვამს ხაზს, იმიტომ, რომ არ არიან ჩაკეტილები, თუკი გრძნობენ უცხოს მხრიდან გარკვეულ სიყვარულს, ცოდნას და პატივისცემას მათი კულტურის. როგორ უყურებთ მუსიკას და ხელოვნებას, როგორც დიპლომატიის საშუალებას? გარკვეულწილად, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანია, მაგრამ მაინც ვიტყოდი, რომ ეს შეიძლება, გამოყენებული იყოს, როგორც დადებითი, ისე უარყოფითი ინტერესებისთვის, ამიტომ ვფიქრობ, დიდი მნიშვნელობა აქვს თითოეულ ადამიანს, მათ შორის, ხელოვანებს, იმიტომ, რომ ხშირად, ხელოვანებს განიხილავენ როგორც ცალკე ადამიანებს, რომლებიც თითქოს, გარკვეულ სივრცეში ვცხოვრობთ და ჩვენ რაღაცები არ გვეხება, მაგრამ ეს, ჩემი აზრით, არასწორია, რადგან ნებისმიერი ხელოვანი არის მოქალაქე და ნებისმიერი პასუხისმგებლობა მასაც აკისრია. თუ არის ადამიანური და მოქალაქეობრივი ღირსება დაცული და ხელოვანს აქვს გარკვეული პასუხისმგებლობის შეგრძნება სიტუაციასთან და სხვა ადამიანებთან მიმართებაში, ამ შემთხვევაში, ხელოვნება შეიძლება, იყოს არა გარკვეული ინტერესების გამტარი, არამედ წარმართული სწორად გარკვეული ცვლილებების მოსახდენად, ხშირ შემთხვევაში, ხელოვნება შეიძლება, იყოს გამამართლებელი ასევე ბევრი არასწორი და აგრესიული ნაბიჯის, ამიტომ, ძალიან რთულად გასავლელი გზაა, ძალიან ვფრთხილობ და ვცდილობ, ფაქიზად და ღირსების დაკარგვის გარეშე გავიარო ეს გზა. თქვენ ორჯერ გაქვთ მიღებული „ექო კლასიკის“ ჯილდო. როგორ აფასებთ ამ მიღწევას? ეს არის გერმანიაში ძალიან მნიშვნელოვანი ჯილდო და მუსიკოსისთვის ორჯერ მისი მიღება ბედნიერებაა. როცა გაჟღერდება, რომ თუნდაც ქართველი და ფრანგი ამას იღებს, ეს გარკვეულ ინტერესს ქმნის ამ ქვეყნისადმი, ამ მხრივ, ხშირად მეუბნებიან, რომ ვარ, გარკვეულწილად, ელჩი ქვეყნისთვის, ამას უცხოელები ხშირად ამბობენ, ვინაიდან, როცა არის ინტერესი კონკრეტული ინდივიდისადმი, ადამიანებს აინტერესებთ, საიდან ვარ, რა კულტურაა, რა ბექგრაუნდია, და ეს იწვევს ინტერესს ქვეყნისადმი. რამდენადმე, ესეც ქმნის იმ სიტუაციას, რომ ადამიანებს სურთ ამ ქვეყანაში ჩამოსვლა, კულტურის გაცნობა, სიახლეების ძიება, მუდმივად, სიახლის აღმოჩენაში არიან და საქართველოს აქვს, ჩემი აზრით, იმის საშუალება, რომ ის ინტერესის წრეში მოექცეს. ამიტომ, ნებისმიერი ასეთი წარმატება მიმაჩნია, როგორც პირადი წინსვლა, ისე წინსვლა ჩემი ქვეყნის კულტურული ნაწილისთვის.

38 DIPLOMAT

France myself. I am always asked frequently if it is hard to find myself in France but I feel like an organic part of this culture and society with no problems in this regard. First, you should respect the language, and when you come, you should speak the language and feel the true authentic love for the country and the values that are firmly in the French character. If you do this, you will become deeply ingrained in the culture and the people would consider you as their own without attaching the attitudes shown to foreigners. This is the beauty and peculiarity of this country, because the people here are open to strangers who feel a certain love, knowledge and respect for their culture.

How do you see music and art as tools for diplomacy?

Of course, they are both important, but I still say that it can be used for both positive and negative interests, so I think it is of great importance to every person, including artists. Often the artists consider themselves as separate people living in a certain space and they do not have things common with the rest of the people, but I think this is wrong, because that for any liability they bear, a citizen or artist is responsible. If the dignity of humans and civil protection are the issues, the artists have a certain sense of responsibility for the situation in relation to other people and in this case, art cannot be produced in certain interests, because it will lead to some changes. In many cases, the art may also be found guilty when they take wrong steps in support of aggressive agendas. I am very careful and I try to continue on this path without losing my dignity.

You have twice received the Echo Classic Award, how do you value this achievement?

This is a very important prize in Germany and it is a pleasure to have been awarded twice. I would like to say that when an artist gets an award, it raises some interest in her country. I often say that I am a certain ambassador to the country, foreigners often say the same, because when there is an interest in a particular individual, people are interested in what culture she comes from. This eventually raises interest in the country.

Eventually, this would create a situation where people would

როგორ ხედავთ თანამედროვე კლასიკოსის კარიერას? საინტერესოა თქვენი შეფასება, ადამიანისგან, რომელიც მოღვაწეობს წამყვან სცენებზე და წამყვან ორკესტრებთან, გამოდის „კარნეგი ჰოლში“ და შანზ-ელიზეზე, ჰყავს უდიდესი აუდიტორია, მაინც, პარალელურად, საინტერესოდ ავითარებს კარიერას. ამის დასტურია „ქოლდფლეისთან“ ალბომის ჩაწერა 2016 წელს. ასეთი ხმამაღალი ნაბიჯები ჩემს ცხოვრებაში, შეიძლება ითქვას, დაუგეგმავად ხდებოდა, იმიტომ, რომ, რაღაცნაირად, დაკავშირება ხდება ხოლმე სხვების მხრიდან. ეს ჩემთვის არის დიდი სიურპრიზი, მაგრამ ინტერესით ვეკიდები, თუ საინტერესოა, რადგან არ მაქვს დოგმა. ხელოვნება ეს ის სივრცეა, სადაც, წესით, საზღვრები არ უნდა არსებობდეს. ადამიანებს გვაქვს ფანტაზია და ერთადერთი საშუალება, სადაც ბოლომდე ამის რეალიზების შესაძლებლობა გვაქვს საზღვრების გარეშე, ეს ხელოვნებაა. ამიტომ, ჩემს თავს არასდროს ვზღუდავ ასეთი შესაძლებლობების დროს. ამიტომ, ასეთი ნაბიჯები ჩემს ცხოვრებაში იყო და იქნება აუცილებლად, ვინაიდან მიყვარს შემოქმედება და სიახლეები, არა იმიტომ, რომ ეს კარიერული წინსვლის გარანტია, უბრალოდ,შემოქმედებითი პროცესი მსიამოვნებს, თვითონ ეს არის საინტერესო და არა მიზანი. რთულია დღევანდელ სიტუაციაში გქონდეს ქალს კარიერა, მოგზაურობდე, იყო დამოუკიდებელი. და კარიერასაც გააჩნია, არის გარკვეული კარიერა, როდესაც გაქვს ზურგი დირიჟორების ან სისტემის მხრიდან, ჩემს შემთხვევაში, კარიერა შეიქმნა ყოველგვარი დოგმატური ჩარჩოების გარეშე. გადავწყვიტე, რომ შემექმნა დამოუკიდებელი, ინდივიდუალური და სრულიად ჩემზე დამოკიდებული კარიერა, რომ მე გადამეწყვიტა ყველაფერი და არა სხვებს. ეს რთული გზა იყო, მაგრამ ეს იყო სწორი არჩევანი, ვთვლი და იყო მყარი, ეს არის დამოკიდებული ჩემზე და ჩემს შემოქმედებაზე, და არავინ მეუბნება, რა უნდა გავაკეთო. რა თქმა უნდა, გარშემო ბევრია მტერი, რომელიც თვლის, რომ კონკრეტული პერსონის დამარცხება უფრო ადვილია, ვიდრე ჯგუფის ან სისტემის, მაგრამ მთავარი მაინც არის ხალხის სიყვარული და ის, რომ ხალხი გრძნობს, რა არის ავთენტური. რასაც ვაკეთებ, ბოლომდე ვიხარჯები და მაქვს ნამდვილი და არა - ყალბად შექმნილი ურთიერთობა მსმენელთან. ეს აძლევს ამ ყველაფერს სიმყარეს და ბედნიერი ვარ, რომ ეს მოვახერხე. ყველა სეგმენტისთვის საყვარელი მუსიკოსი ხართ, რაც კლასიკური მუსიკის შემსრულებლის შემთხვევაში, ძალიან დიდი იშვიათობაა. როგორ შეძელით და რამ განაპირობა ეს? ალბათ, ეს იმის დამსახურებაა, რომ მსმენელი გრძნობს, რომ ჩემს თავს ბოლომდე წარმოვაჩენ და ეს არის რისკის ფაქტორი, რეალურად, დღევანდელ, კლასიკური მუსიკის სისტემას რაც აკლია არის პრომოუტერების მიერ შექმნილი და დანახული, გარკვეულწილად, ნეიტრალური სურათი. მათ რაღაც ინტერესი აქვთ და რისკზე არ მიდიან, ზედმეტის შემთხვევაში შეიძლება, ჯეკპოტი მოიგონ, მაგრამ სხვა შემთხვევაში, დაკარგონ ბევრი. ასეთი გათვლები აქვთ ადამიანებს, სამწუხაროდ, ყველაფერში, და როდესაც ამ დროს მოდის ადამიანი, რომელიც საერთოდ არ ფიქრობს ციფრებზე და რეაქციაზე, და გულით აკეთებს თავის გასაკეთებელს, ეს ნებისმიერი ასაკის ადამიანში, ალბათ, იწვევს ენთუზიაზმის შეგრძნებას და სიყვარულს, ვინაიდან, მათ აქვთ იმის შეგრძნება, რომ ეს ნამდვილია და არაა გათვლილი პროექტი. ცხოვრებაში ალბათ გვაკლია ნამდვილი, და ამას უფრო ვეჭიდებით და ის, რაღაცნაირად, გვივსებს გულს. მე, ყოველ შემთხვევაში, ასეთი დამოკიდებულება მქონდა ისეთი ადამიანების მიმართ, რომელთაც ვაფასებ, მაგალითად, რეჟისორი იქნება თუ კოლეგა ან ნებისმიერ რამეს, რაც ნიჭიერებასთან და გულწრფელობასთან არის დაკავშირებული. ეს იმდენად მავსებს ბედნიერებით რომ ვერ წარმომიდგენია, განვიცადო ეჭვი ან შური ნიჭიერებისადმი. ვთვლი, რომ

want to come to this country to be acquainted with her culture, to search for news, and to constantly discover new people. I think that Georgia has the opportunity to be a country of interest, so any success I achieve is not going to move me forward alone but my country’s cultural part too.

How do you view a modern classics career today? It is interesting to draw your assessment, from the person who has had performances on leading stages, with leading orchestras, performances at Carnegie Hall and Champs Elysees, with great audiences while simultaneously developing a very interesting career, by recording an album with Coldplay in 2016.

These huge steps happened by of their own accord in my life, as they were somehow connected to the offers from other places. This is a big surprise for me, and I express interest always because I do not exhibit dogma, neither do I box my art.

This is the space where there should be no boundaries. People have a fantasy and the only thing that can make them realize it is art, so I never bury myself during such opportunities. That’s why such steps were in my life and would definitely be because I love creations and news, not because it’s a guarantee of career advancement, but because it is just a creative process that makes me happy. It is interesting but it is not my major goal.

In today’s situation it is difficult for a woman to have a career,

DIPLOMAT 39

ნამდვილ ნიჭიერებას მოაქვს ბედნიერება, რადგან ეს არის გაცემის შესაძლებლობა, როდესაც გაქვს უნარი, რომ გასცე მაქსიმალურად და ამას რომ იღებ ადამიანისგან, გინდა, თქვა მადლობა, რომ რაღაცით შეივსე და ჩვენ გვჭირდება ასეთი შევსება და ადამიანები ალბათ გრძნობენ გაცემის ამ გულწრფელ პროცესს და არა - იმას, რომ ეს დაგეგმილია, შესაძლებლობა არის შეხების და გრძნობენ, რომ ჩემთან საუბარი მუსიკალურ ენაზე, ასევე, ადამიანური კონტაქტი, ნამდვილია. მე ეს მჭირდება ხალხისგან და ალბათ, ისინიც ამას იღებ ჩემგან. ცოტა ხნის წინ დაასრულეთ აზიური ტური. როგორ შეაფასებდით მას და რას გვეტყვით სამომავლო გეგმებზე? კარგად ჩაიარა ძალიან. ასე მოვიხსენიებთ ხოლმე ერთიანობაში, როგორც აზიური, მაგრამ ყველა ქვეყანაში, პუბლიკას თავისი ძალიან ინდივიდუალური დამოკიდებულება აქვს და მეც მათდამი განსაკუთრებული დამოკიდებულება მაქვს, ყველა ქვეყანაში ჩემთვის ძალიან საინტერესო შეხვედრა შედგა და სიამოვნებით დავბრუნდები უკან. უკვე ვგეგმავ შემდეგ ტურნეს. მომავალი გეგმები დაკავშირებულია კონცერტებთან, ასევე - ახალ ალბომთან, რომელიც ახალი შეფუთვით იქნება, რომელშიც ჩავდებ სულს და გულს და იქნება სიახლე, მაგრამ წინასწარ არ მიყვარს საუბარი, რადგან ეს არ არის დაგეგმილი სიახლე. ყველაფერი, რაც იქნება, იქნება ჩადებული თავად ალბომში და - მის გარშემო კონცეფციაში, რომელსაც რამდენიმე თვეში სიამოვნებით წარგიდგენთ.

40 DIPLOMAT

to travel and to be independent. And it is also different, when you have backups or conductors from the system, in my case I set up a career without any dogmatic frames. I decided to build career that is independent, individual and completely dependant on me, so that I would make decisions and not the others on behalf of me. It is a difficult way, but it was the right choice, and it was solid, it depends on me and no one tells me what to do.

Of course, there are a lot of enemies around who believe that defeating a particular person is easier than a group or a system.

The main point remains the love of people that makes them feel what is authentic, what I do, and I have a real connection with my listeners. This gives me the required strength and I am happy that I managed to set my career out in this way.

Are you a favorite musician for all audiences, which is a rare in the case of classical music, how do you do it and what is the reason for this?

I would say that it is a merit for a listener to feel that way about me. When I am performing, I fully express my self before the public and allow them judge my performance from a personal perspective. That is the height of expression and the strength of any artist, though I am fully aware of the fact that it is a risk factor. The promoters who are working to create neutral pictures have made the reality of today’s classical music system banal. They have some interests and cannot take risks, because in case of risk they may win a jackpot or lose too much. Such calculations are unfortunate for most people in all respects. I am a person who does not think about the figures and reactions, it is probably the feeling of enthusiasm and love that is real and not the urge to just do more, this fills our heart with something. I have always had such an attitude towards people who I appreciate, for example, the film director or any colleague or anything that is related to talent and sincerity so much. It fills me with happiness and I cannot imagine any envy or jealousness toward talent. I think that true talent brings happiness and this is the main issue.

When you have the ability to deliver as much as possible you want to say thank you to that person for filling you, and you probably feel this genuine process of delivery and not the way that it is planned. There is an opportunity of touching and they feel that contact with me talking in the music language or at human level is real, I need it from people, and perhaps they get the same from me.

You recently completed the Asian Tour, how would you assess it and what would you say about your plans?

Well, in every country, the public has a very personal attitude and I have a special attitude towards them. I had a very interesting meeting in every country that I toured and I will always be happy to return there in another tour. The upcoming plans are related to concerts and new albums that will be packaged with my soul and heart poured into it. I do not like to speak in advance because it is not a planned News. Everything will be put in the album and around the concept and I will announce it in a few months with great pleasure.

DIPLOMAT 41

ლევილი - მნიშვნელოვანი კერა ფრანგულქართული ურთიერთობების და მისი ახალი სიცოცხლე

The Leuville Estate and Its Significance to the Georgian Story

ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE არიზიდან 37 კილომეტრში მდებარე 45 000 კვადრატული მეტრი ფართობის ისტორიული მამული - ლევილი, სულ მალე, ქართველი და უცხოელი ტურისტებისთვის ერთ-ერთ მიმზიდველ, კულტურულ ცენტრად გადაიქცევა, მიწა, რომელიც საქართველოს პირველი რესპუბლიკის მთავრობის წევრებმა 1922 წელს შეიძინეს. საბჭოთა ოკუპაციის განმავლობაში, ლევილში, ანექსირებული საქართველოს პოლიტიკური ემიგრაცია დაფუძნდა.

89 წლის შემდეგ კი, ლევილის მამული საქართველოს დაუბრუნდა და დღეს იქ მრავალმილიონიანი პროექტის განხორციელება აქტიურ ფაზაში შედის. აღნიშნულ საკითხთან დაკავშირებით, საფრანგეთში საქართველოს დესპანს, გოჩა ჯავახიშვილს ვესაუბრეთ. როდიდან დაიწყეთ ლევილის საკითხებზე მუშაობა?

2009 წლიდან ჩავერთე ამ მისიაში. ამჟამად, ლევილის მმართველი საბჭოს წევრი გახლავართ. ლევილის პროექტმა, განხორციელების

პ

42 DIPLOMAT

he 45 000 sq. meter area of land, 37 km from Paris holds a lot of history for Georgians – The land which was purchased by the members of the government of the First Republic of Georgia in 1922 will soon become one of the most attractive cultural centers for Georgian and foreign tourists. During the Soviet occupation, Georgia was annexed and her political emigration settled in Leuville. The Leuville Estate was returned to Georgia after 89 years and today there is a multimillionaire project ongoing, with its implementation in the active phase.

We talked to the Georgian Envoy to France – Gocha Javakhishvili and gave us interesting information about the project.

When did you start working with the Leuville Estate?

I have been involved with the Leuville Estate since 2009.

T

ეტაპამდე, უამრავი სირთულე გადალახა. 90-იან წლებში, ხელისუფლებას აინტერესებდა, რა გზით შეიძლებოდა, ეს მამული საქართველოს დაბრუნებოდა; სხვადასხვა გარემოების გათვალისწინებით, ეს საკმაოდ რთულ პროცესად მოეჩვენათ. მოგეხსენებათ, იმ დროს, ქვეყანას არ გააჩნდა საკმარისი ფინანსური რესურსი და ძალა; რის გამოც, ეს პროცესი, იმ პერიოდისთვის, შეჩერდა და მოლაპარაკებები ვარდების რევოლუციის შემდეგ განახლდა. ლევილის მამულის გადმოცემის პროცესი საკმაოდ დიდხანს გაგრძელდა. რა იყო მთავარი ხელის შემშლელი ფაქტორები? პირველი რესპუბლიკის მინისტრებმა ეს ქონება 1922 წელს შეიძინეს და 1926 წელს დაარეგისტრირეს, როგორც კერძო საკუთრება, რათა დაცული ყოფილიყო საფრანგეთის კანონმდებლობით, რომ საბჭოთა კავშირს არ განეცხადებინა პრეტენზია სამართალმემკვიდრეობის თაობაზე იმ ქონებაზე და ყველა აქტივზე, რაც საქართველოს გააჩნდა. იმ დროისთვის, ბუნებრივია, ეგ ძალიან გონივრული ნაბიჯი გახლდათ, თუმცა, ამან გარკვეული სამართლებრივი პრობლემები შეგვიქმნა, მოგვიხდა ამ ხელმომწერი ოჯახების შთამომავლებთან შეთანხმების მიღწევა, რომ მათ ეს ქონება გადაეცათ საქართველოსთვის, მათივე წინაპრების „მორალური ანდერძის“ მიხედვით, სადაც ეწერა, რომ ეს ქონება ეკუთვნოდა საქართველოს, ქართველ ხალხს და როგორც კი ეს ქვეყანა დამოუკიდებელი გახდებოდა და დიპლომატიური ურთიერთობები ექნებოდა საფრანგეთთან, აღნიშნული ქონება უნდა დაბრუნებოდა მის კანონიერ მფლობელს - ქართველ ერს. ოჯახების მემკვიდრეები ამას, რა თქმა უნდა, აღიარებდნენ, მაგრამ ისინი შიშობდნენ, რომ ეს ქონება ვინმე მდიდარ ადამიანს არ ჩავარდნოდა ხელში და არ წაშლილიყო იმ ისტორიის კვალი, რაც დაკავშირებული იყო პირველ რესპუბლიკასთან. შეთანხმება შედგა, პირობა კი უცვლელი დარჩა, საქართველოს უნდა აეღო ვალდებულება მემორიალური ცენტრის შექმნისა. გადმოცემის პროცესი 2016 წელს დასრულდა, თუმცა, მამულში სამუშაოები ჯერ არ დაწყებულა. რა არის ამის მიზეზი? საწყის ეტაპზე, ლევილის ადგილობრივი მერიის მხრიდან გარკვეული დაბრკოლება შეგვექმნა. იმ შემთხვევაში, თუ საქართველო ვერ მოახერხებდა მამულის მოვლას, თავად გააკეთებდნენ მედიათეკას. შესაბამისად, ადგილობრივ გენერალურ საკადასტრო გეგმაში აკრძალული იყო რამე ტიპის მშენებლობის განხორციელება. საქართველოს მთავრობამ პოზიტიური ნაბიჯები გადადგა ამ მიმართულებით. საკადასტრო გენერალურ გეგმაში ცვლილებები სულ მალე შევა, რათა შევძლოთ, ერთი მხრივ, რეაბილიტაცია ძველი შენობებისა და, მეორე მხრივ, ახალი ნაგებობების აშენება. გარდა ამისა, არის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საკითხი, საქართველომ ამ ქონებასთან ერთად მიიღო ვალდებულება იმ ხუთ მოსახლეზე, რომლებიც მანამდე, ლევილის მამულის მმართველ ქართულ კერას ჰყავდა შეფარებული სოციალური სტატუსით. ანუ, ეს ის ხალხია, ვისაც არსად წასასვლელი არ აქვს. ერთი მათგანი არის ძველი რესპუბლიკის ერთ-ერთი წარმომადგენლის ქვრივი, დანარჩენები, თავის დროზე, საბჭოთა კავშირის დროს ჩასული და შეკედლებული ადამიანები არიან, რომლებიც დღემდე შემორჩნენ იქ. შესაბამისად, საქართველომ აიღო ვალდებულება, რომ მათ 2035 წლამდე დააკმაყოფილებდა იმავე ფართობის საცხოვრებელი პირობებით, რა ფართობშიც ახლა ცხოვრობენ, ფაქტობრივად, მათ, ნებაყოფლობით, ის კონკორდატი, ანუ ის ხელშეკრულება, რის საფუძველზეც ცხოვრობდნენ, გააუქმეს და ახლა არიან საქართველოს მთავრობის იმედად, რომ საქართველოს მთავრობამ მათ მოუწყოს საცხოვრებელი პირობები და ვინაიდან, შენობა საკმაოდ სავალალო მდგომარეობაშია, არ არის ელექტროგაყვანილობა და ბევრი რამ არ არის მოთხოვნილ სტანდარტთან შესაბამისობაში, იმიტომ, რომ არ მოხდეს რამე ინციდენტი ან ხანძარი, რომ თავიდან ავირიდოთ რიგი გართულებები, გადავწყვიტეთ, პირველ ეტაპზე, უფრო პრიორიტეტულით დავიწყოთ: დამხმარე გვერდითი შენობების რეაბილიტაციით, რომ ამ ყველა ოჯახს მოვუწყოთ საკუთარი საცხოვრებელი და ისინი

Currently I am a member of the Board of Governors of the Leuville Estate. The Leuville project witnessed various difficulties before the implementation stage. In the 90s, the government was interested in how this land could be returned to Georgia, and considering the different circumstances, it was a very difficult process. As you know, the country did not have enough financial resources and power, so the process was suspended for that period but the negotiations were renewed after the Rose Revolution.

The process of returning Leuville’s Estate has been in motion for a long time, what were the main obstacles?

The ministers of the First Republic acquired this property in 1922 and registered it in 1926 as a private property in order to protect it from the Soviet Union, which would have laid claims to all the property and assets that Georgia possessed. Naturally, it was a very reasonable move at that time, but it brought some legal problems forward. We had to agree with the descendants of these signatory families to return this property according to the “moral will” of their ancestors which claimed that the property belonged to the Georgian people, and would be returned to the Georgian nation after the country’s independence and after establishing diplomatic relations with France. The heirs of the families would recognize this, but the fears surrounded the possibility of having the property end up with a wealthy man who would erase the history associated with the First Republic. The agreement was signed and the condition has since remained unchanged, that Georgia will take responsibility to build a memorial center after the history of this land.

The process of returning the Estate was completed in 2016, but work has not started since, what is the reason for this?

The Leuville local municipality caused some hindrances in the initial stages. The local municipality on her own was looking to build a media library dedicated to the First Republic if the Georgian government has no interest in the land. Consequently, the local cadastral plan forbade any type of construction but the Georgian government has taken positive steps in this direction.

The cadastral and the general plans will soon be introduced and it will cover the rehabilitation of old buildings on the one hand, and the construction of new buildings.

One issue that is more important is the Georgian government’s commitment to the occupants of this property i.e. the five people that had previously been sheltered by governing the Georgian hub with social status. These are the people who have no other place to live. One of them is the widow of one of the old residents of the republic. The rest of them arrived in the Soviet times, and they have since remained there. Accordingly, Georgia has made a commitment to provide them with the living condition within the same space they currently occupy up till 2035. In fact, these people have voluntarily cancelled the previous agreement and now, they are hoping that the Georgian government will settle them up, the buildings are currently in a poor state, with major electricity problems and non-compliance with other safety standards. In order to prevent complications we decided to start prioritizing the rehabilitation of supporting

DIPLOMAT 43

იქ შევასახლოთ. ამით გამოთავისუფლდება ძირითადი შენობა - შატო, და მერე უკვე, პროექტის ფარგლებში რომ დაიწყება რეაბილიტაცია, აღარ გვექნება შეფერხება. უკვე, მერიაში შეაქვთ ნებართვა ამ შენობაზე და, სავარაუდოდ, წლის ბოლომდე მთლიანად გლობალურ პროექტზე გამოვაცხადებთ ტენდერს, რომ შევარჩიოთ ის არქიტექტურული ბიურო და სამშენებლო კომპანია, რომელიც მთლიანად მიხედავს იმ სამთავრობო განკარგულებებს, რომელთა მიხედვითაც განსაზღვრულია ის სურვილები, თუ რა უნდა გაკეთდეს ლევილის მამულში. როგორია ხედვა ლევილის მამულთან დაკავშირებით, როგორ მოხდება მისი გამოყენება? პროექტი ორი მიმართულებით განხორციელდება. უპირველეს ყოვლისა, ისტორიული მემკვიდრეობის წარმოჩენა იქნება პრიორიტეტი. ამ ნაწილში იქნება საქართველოს ისტორია, რომელიც მოწმობს, რომ ჩვენ ევროპული, დემოკრატიული, პროგრესული რესპუბლიკა გვქონდა ჯერ კიდევ 100 წლის წინ. და რომელიც იმ სტანდარტს აკმაყოფილებდა, რაც დღესაც კი შესაბამისია ევროკავშირის მოთხოვნების. ეს გვინდა, რომ წინა პლანზე წამოიწიოს; რომ ხშირ შემთხვევაში, როცა ევროპაში საქართველოზე საუბრობენ, ზოგს ჰგონია, რომ საქართველო მსოფლიო რუკაზე გაჩნდა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ და გვინდა, რომ ამ ისტორიული მემკვიდრეობით ვისარგებლოთ და წინა პლანზე წამოვწიოთ ის პროგრესული რეფორმები, ადამიანის უფლებები, ქალთა უფლებები, აგრარული რეფორმები პრივატიზაციის კუთხით, რომლებიც საქართველოში ტარდებოდა ჯერ კიდევ 100 წლის წინ და იმავე ნაწილში იქნება საქართველოს სხვა ისეთი მხარეები წარმოჩენილი, რომლებითაც უკეთესად გავეცნობით არა მხოლოდ ისტორიით, არამედ - აწმყოთიც. იქნება ექსპოზიცია, რომ საქართველო ღვინისა და ვაზის ქვეყანაა, რომ საქართველო პირველი ევროპელების სამშობლოა, ვგულისხმობ დმანისის აღმოჩენას. მნიშვნელოვანია, ზოგადად, უცხოელი ვინც მოვა, იმავდროულად გაეცნოს, როგორც ისტორიას, ასევე, წარმოდგენა შეექმნას თანამედროვე და მომავალზე ორიენტირებულ საქართველოზე. აღსანიშნავია, რომ მუზეუმი არ იქნება ვიტრინაში დადებული ძველი დოკუმენტების საცავი. გვსურს აუდიოვიზუალური ეფექტების გამოყენება. მუზეუმი უნდა იყოს ინტერაქტიული, რათა ახალგაზრდებისთვის ორმაგად საინტერესო გახდეს. რაც შეეხება მეორე მიმართულებას? იგეგმება ქართული აკადემიის დაარსება. მაგალითად, საფრანგეთს აქვს ვილა მედიჩის მოდელი რომში, სადაც სხვადასხვა, სახელმწიფო სტიპენდიით აგზავნიან ახალგაზრდა მკვლევარებს, მწერლებს, მსახიობებს, მუსიკოსებს, ისინი იქ ცხოვრობენ გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, მუშაობენ და ქმნიან ნაწარმოებებს. დაახლოებით მსგავსის გაკეთებას ვაპირებთ, ზუსტად იმავე მოდელს ვერ გავიმეორებთ, მაგრამ იმავე სულისკვეთებით ვფიქრობთ, რომ საქართველომაც დააწესოს სტიპენდიები. ვფიქრობთ, რომ ეს იქნება პოლიტიკური ემიგრაციის გამოჩენილი პიროვნებების სახელობითი სტიპენდიები, მათ შორის, პირველი რესპუბლიკის, ნოე ჟორდანიას, ექვთიმე თაყაიშვილის, გრიგოლ ფერაძის, რომელიც, ასევე, საფრანგეთის პოლიტიკური ემიგრაციის წევრი იყო, ქაქუცა ჩოლოყაშვილის და ასე შემდეგ. ეს მომავლის საქმეა და სპეციალური კომისია იმსჯელებს ამაზე. საფრანგეთთან უკვე არის სამეცნიერო თანამშრომლობა და მომავალში, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო მეტად გვექნება სტუდენტებისა და პროფესორების გაცვლითი პროგრამები და გარდა იმისა, რომ ისინი აქ იცხოვრებენ და იმუშავებენ, შეგვიძლია, ისინი დავაკავშიროთ იმ შესაბამის კვლევით ცენტრებთან, ინსტიტუტებთან, კერძო, დამოუკიდებელ ექსპერტებთან, რომლებიც უშუალოდ მათი კვლევისთვის იქნებიან საინტერესონი და შეძლებენ მათთან ინდივიდუალურ, საკონსულტაციო რეჟიმში მუშაობას. ეს ადგილი უნდა გახდეს არა მარტო ფრანგულ-ქართული ურთიერთობების ერთ-ერთი მძლავრი ცენტრი, არამედ უნდა გახდეს, ასევე, ქართველოლოგიის განვითარების ცენტრი; ქართველებისთვის ეს იქნება, ერთგვარი, ევროპული სახლი, სადაც თავს მოიყრიან სხვადასხვა ქვეყანაში მცხოვრები ქართული დიასპორის წარმომადგენლები.

44 DIPLOMAT

buildings to help these families settle there, while leaving the main building vacant. We will commence rehabilitation, with no delay. We have already applied for the permit in the City Hall and in no distant future; we hope to be able to announce a global tender on the entire project, for the architectural bureau and the construction company that will implement the government’s requirements according to the plan for Leuville.

What is the scope of the Leuville Estate, how will it be used?

The project will be implemented in two directions. First of all, the historical heritage will be pictorial. Here, we will present the history of the Georgian State especially to prove that we had a European democratic progressive republic 100 years ago. We will show that this republic met set standards and was in line with EU requirements. We want to show this in the background because in many cases when speaking about Georgia in Europe, some think that Georgia appeared on the world map only after the collapse of the Soviet Union. We believe that through the display of this historical heritage, we will raise its awareness to the forefront with progressive reforms carried in tha areas of human rights, women’s rights, and Agrarian Reforms in Privatization 100 years ago. There will also be an exposition about Georgia as the country of wine and vine, and about the Georgia’s position as the homeland of the first Europeans according to Dmanisi archeological discovery. It is important for visitors to get acquainted with the history as well as with contemporary and future-oriented Georgia. It is noteworthy that the museum will not be a repository of old documents piled in shelves around windows. We want to use audio-visual effects to make the museum interactive and interesting for young people.

What about the second direction?

The establishment of a Georgian Academy is a pivotal part of our plans. For example, France has a model of Villa Medici in Rome where they send young scholars, writers, actors, and musicians to work for some time and create brilliant works. We are going employ this model not as an exact copy of course, but with the same vision and spirit. We believe that Georgia should also establish scholarships particularly scholarships related to outstanding political figures to make people genuinely interested in the country. The scholarships may be detailed around the following: First Republic, Noe Jordania, E. Takaishvili, Grigol Peradze, Kakutsa Cholokashvili, etc., it is a matter of the future and special attention to discussions surrounding it.

There is already a scientific cooperation with France and in the future, it is likely to even include more exchange programs for students and academics. Other than the fact that they will live and work, we can connect them to respective research centers, institutions, private independent experts who are directly involved or interested in their research field. This will allow them gain adequate grounds with their work under specific attention from an individual or institution.

This place should not only become one of the strongest French-Georgian relations hub but should be the Development Center for Kartvelian Studies. For Georgians it will be a kind of European house with representatives of Georgian Diaspora living in different countries brought together. We also believe

ასევე ვფიქრობთ, რომ მოვიზიდოთ უცხოელი სპეციალისტები, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან ქართველოლოგიური კვლევებით და ვუმასპინძლოთ შესაბამისი ინსტიტუტების საზაფხულო სკოლებს. ტრენინგები, კონფერენციები და სხვა მსგავსი აქტივობები ჩვეული გახდება აკადემიის სივრცისთვის. ცნობილია, რომ მუშაობთ ლევილის მამულის კომერციალიზაციის საკითხზეც. რა გეგმებია ამ მიმართულებით? დაგეგმილია, აგრეთვე, ორასორმოცდაათ კაცზე გათვლილი საკონცერტო დარბაზის გახსნა, რათა კიდევ უფრო საინტერესო ადგილად ვაქციოთ და თან კომერციალიზაციის შესაძლებლობაც გვქონდეს. აქ ორგანიზებას გავუწევთ ფოლკლორის ეროვნული ფესტივალის გამართვას, სადაც შესაძლოა, უცხოური ფოლკლორის ჯგუფებიც იყვნენ წარმოდგენილნი. ასევე ვფიქრობთ, რომ წინანდლის საერთაშორისო ფესტივალის ერთი ნაწილი სწორედ აქ ჩატარდეს. ცნობილი ქართველი მუსიკოსები, რომლებიც უცხოეთში მოღვაწეობენ, აუცილებლად ჩაერთვებიან ჩვენს კულტურულ ღონისძიებებში. ამით შევძლებთ უცხოელთა მოზიდვას, მედიის დაინტერესებასა და ლევილის მამულის ცნობადობის გაზრდას. ლევილის მამულში აშენდება პატარა სასტუმროც, ჩამოსულ სტუმრებს, იმ ოჯახებს, რომლებმაც თავიანთი ბავშვობა აქ გაატარეს და ლევილთან ემოციური ბმა აქვთ, შეეძლებათ, ჩამობრძანდნენ და გარკვეული დროის განმავლობაში დარჩნენ მამულში, რაც საქართველოს მთავრობის მხრიდან ძალიან კარგი ჟესტია, რომ მათ არ ჰქონოდეთ გარიყულობის განცდა. ამასთანავე, მამულში გაშენდება პატარა, საჩვენებელი ვენახი და გვსურს ქართული რესტორნის გაკეთებაც, რაც ქართველი თუ უცხოელი ტურისტებისთვის ორმაგად მიმზიდველი იქნება. იქვე იქნება ქართული სუვენირების მაღაზიაც. ეს ყველაფერი იძლევა იმის საშუალებას, რომ პროექტის განხორციელებაში კერძო სექტორიც ჩაერთოს და მხოლოდ სახელმწიფოს არ დააწვეს ტვირთად, მით უფრო, რომ მისი განხორციელება ისედაც საკმაოდ დიდ ხარჯთანაა დაკავშირებული, მთავრობას ამისთვის. დაახლოებით. 6 მილიონი ევრო აქვს გამოყოფილი. ახლა რა ეტაპზეა მოსამზადებელი სამუშაოები? ბიუროკრატიული პროცედურების თითქმის ბოლოში გავდივართ. საქართველომ დაიქირავა ერთი კომპანია, რომელიც გვეხმარება, რომ ფრანგულ კანონმდებლობასთან შესაბამისობაში ვიყოთ, საჭირო გახდა

that there is a need to attract foreign specialists who are interested in Kartvelology to host summer schools of appropriate institutions. Trainings, conferences and other similar activities will become usual for this academy.

The commercialization of Leuville Estate is another area of interest, what are the plans in this direction?

We plan to open a concert hall for 250 people in order to make it a more interesting place and for us to have a chance at commercialization. We are looking to organize a national folklore festival where foreign folk groups will be allowed to present. We also think that one part of Tsinandali International Festival will be held here. Famous Georgian musicians who work abroad will definitely be involved in our cultural events. This will enable us to attract foreigners, media interest and raise awareness for the Leuville Estate.

A small hotel will be built for the guests and those families who have spent their childhood here will not be denied their emotional attachment to the Leuville Estate. They will also be able to come and stay in the Estate for a while, and this is a good gesture from the Georgian government because we do not want them to have a sense of exclusion.

In addition, we will have a small sample vineyard in the Estate and we want to make a Georgian restaurant, which will be attractive to Georgians and foreign tourists. There will also be a Georgian souvenir shop. All this will allow the private sector to engage in the implementation of the project with the state not being overburdened. The implementation of the project requires a lot of funds and the government has already shown commitment by allocating some 6 million euros.

What stage is the preparatory work?

We are almost at the end of bureaucratic procedures. Georgia has hired one company that is helping us to with compliance requirements with the French legislation. Technical support is

DIPLOMAT 45

ტექნიკური მხარდაჭერაც, რადგან ამ შენობას არ გააჩნდა ტექნიკური პასპორტი, ანუ არასოდეს გაზომილა, რა სიგანის არის კედლები, რა სიმაღლისაა ჭერი, ზუსტად რა კვადრატული მეტრის ფართობზე არის საუბარი. ჩვენ ეს ყველაფერი გავაკეთეთ, დამატებითი დიაგნოსტიკაც ჩატარებულია. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია პარკის საკითხი. ულამაზესი პარკი გვაქვს ლევილის მამულში თავისი ხეხილით, ლამაზი ჭადრების ხეივნით, სადაც ფიტოსანიტარული ექსპერტიზაც გახდა საჭირო, რომ ვიცოდეთ, რამდენი ხე დგას პარკში, როგორია მათი ჯანმრთელობის მდგომარეობა, იმისათვის, რომ მერე, მომავალში, მშენებლობისთვის ხის მოჭრა რომ დაგვჭირდეს, ყველაფერი კანონთან შესაბამისად იყოს. ანუ, გეომეტრიული და ფიტოსანიტარული ექსპერტიზა უკვე დასრულებულია, ჩაბარებულიც გვაქვს უკვე, რომელიც მერე, უკვე დიდი პროექტის საფუძველი უნდა გახდეს. ახლა ვუკვეთავთ გეოტექნიკურ ინსპექციას, რომელიც შეისწავლის ნიადაგის მდგრადობას, სად შეიძლება მშენებლობა, რა სიღრმის საძირკველი უნდა გაკეთდეს, და ასე შემდეგ. ქართული დიასპორისთვის რა დატვირთვა ექნება მამულს? ლევილის მამული უკვე არის დიასპორისთვის საყვარელი ადგილი. ყველა მნიშვნელოვან ღონისძიებას ვმართავთ ლევილის მამულში, აქამდეც, ნოე ჟორდანიას ინსტიტუტი და ქართული სათვისტომო აქ ატარებდა ხოლმე ღონისძიებებს, მაგრამ ახლა უკვე, საქართველო მასპინძლობს სხვადასხვა ღონისძიებას და ჩვენ ვეპატიჟებით დიასპორულ ორგანიზაციებს, მაგალითად, ეროვნული დღის აღნიშვნაზე, 1924 წლის ეროვნული აჯანყების ეროვნულ წლისთავზე, რომელიც, სხვათაშორის, ემიგრაციაში ყოველ წელს აღინიშნება, ასევე არის ღონისძიებები, რომლისთვისაც, რა თქმა უნდა, ლევილის მამულის კარი კვლავაც ღიაა დიასპორული ორგანიზაციებისთვის. მომავალში, როგორც გითხარით, სპეციალური სივრცე გამოიყოფა პირველი რესპუბლიკის ისტორიის ამსახველი, სადაც იქნება წარმოჩენილი, ზოგადად, ქართული ემიგრაციის მემორიალური სივრცე. ასევე იქნება ქართული დიასპორის, ანუ სათვისტომოს, ისტორია, თუ ვინ იყო სათვისტომოს თავმჯდომარე იმ პერიოდში, რა გაკეთდა დიასპორაში, განსაკუთრებული რა მოვლენები იყო, რომ ერთგვარად ესეც ჩვენი, საქართველოს ისტორიაა, ფაქტობრივად, 80 წლის განმავლობაში, როცა ეს შატო არსებობდა, საქართველოს ვიდრე გადაეცემოდა. საბჭოთა კავშირის მთელი ამ ოკუპაციის პერიოდში, ლევილში იყო, შეიძლება ითქვას, დამოუკიდებელი, თავისუფალი საქართველო. გვინდა, რომ ეს ხაზი შენარჩუნდეს აქ. ქართული დიასპორა ბუნებრივად არის დაკავშირებული ლევილთან, რადგან, გარდა იმისა, რომ არის ქართული მამული - შატო, მომავალში გვინდა, რომ ბავშვებმა ქართული აქ ისწავლონ, რადგანაც ბავშვებს, რომლებიც პარიზში იბადებიან, შესაძლოა, შემდეგ გაუჭირდეთ ენის შენარჩუნება. ამ კუთხით, საელჩო კიდევ ბევრ საკითხზე მუშაობს, გვინდა, რომ საატესტატო გამოცდების ნუსხაში შევაყვანინოთ ქართული ენა, რომ ამით ინტერესი გავაჩინოთ დიასპორის წარმომადგენლებში, რომ შვილებს ასწავლონ ქართული ენა და ვფიქრობთ, მომავალში, ლევილის ცენტრს, ამ მხრივაც, მეტი დატვირთვა ექნება. ამ დატვირთვას, ასე თუ ისე, საკვირაო სკოლები იღებენ. მაგრამ მომავალში გვინდა, რომ საკვირაო სკოლების მასწავლებლებისთვის თბილისიდან ჩამოვიყვანოთ სპეციალისტები და სხვადასხვა ტრენინგი მოეწყოს. მთელი რიგი აქტივობები იქნება დაგეგმილი. გარდა ამისა, ლევილში არის ქართველ მამულიშვილთა სასაფლაო, ძველი დიასპორის წარმომადგენელთა წინაპრები არიან იქ დაკრძალულნი, და ყველა ღონისძიებას ჩვენ ვიწყებთ ჯერ სასაფლაოთი, სადაც პანაშვიდს იხდის ქართველი მღვდელმსახური და შემდეგ გრძელდება ღონისძიება მამულში. ქართული დიასპორისთვის ლევილი ძალიან მნიშვნელოვანია, და ეს ასე იქნება ყოველთვის. იმედია, რომ ეს ცენტრი, რომელიც შეიქმნება ამ მამულში, კიდევ უფრო შეუწყობს ხელს ქართველების ერთსულოვნებას, და ლევილი ქართული ერთობის ნამდვილ სიმბოლოდ გადაიქცევა.

46 DIPLOMAT

also necessary because this building did not have a technical passport; there were no proper plans or building designs before now. We have done all this and additional diagnostics has also been completed. We have a beautiful park in the Leuville Estate with its gorgeous trees but a phyto-sanitary examination is needed to know how many trees are in the park, what is their health condition, in order to have a tree cut permission for construction purposes in the future and to keep everything within the ambits of the law. Having ensured that all plans, schematics, and phyto-sanitary concerns has already been completed, we can then proceed to lay a great project on the foundation laid with these concerns out of the way. We are currently going through a geo-technical inspection, which will study soil sustainability, areas fit for construction, what the depth of the foundation should be and so on.

What does this hold for Georgian Diaspora?

The Leuville Estate is already a favorite place for diasporans. We are conducting all our important events there, and so far, Noe Zhordania Institute and Georgian Diaspora has taken actions here. Georgia has been hosting the National Day Celebration and the National Anniversary of the National Revolt of 1924, which is celebrated every year in immigration. There are also measures for which the Leuville Estate’s door is still open to diaspora organizations. In the future, I have told you that the special space is allocated to the first republic where will showcase the memorial treasury of Georgian emigration in general. We will also cover the history of the Georgian Diaspora and include details such as who was the Chairman of the Diaspora, what was the special event in the diaspora at that time. All of these gives us an 80 years Georgian history from when this Chateau existed before it was returned to Georgia.

During the Soviet Occupation it can be said that Free and Independent Georgia existed first here in Leuville, and we want this line to stay here.

The Georgian diaspora is naturally associated with Leuville, because apart from the presence of this Estate and the Chateau, we want to see Georgian future generations here because children who are born in Paris may find it difficult to keep the language. To this end, the embassy is still working on many issues to allow us introduce Georgian Language in the school exams to bring more motivation to those in the diaspora to teach their children Georgian language. I think that for the future this will be another significance of the Leuville. Currently, Sunday schools of Georgian language do a lot in this area but in the future, we want to be able to bring in specialists from Tbilisi to hold trainings for our teachers, alongside a number of activities.

There is a cemetery within the Leuville, where the ancestors of the old diaspora are buried. All such national events start at the cemetery where the funeral is officiated by a Georgian priest and then the event continues in the Chateau. The Leuville Estate is very important for Georgian Diaspora, and it will always be. We hope that the center that will be created in this land will further support the unity of Georgians, and Leuville will become a real symbol of Georgian unity.

FOREIGN POLICY

DIPLOMAT 47

Leuville Estate: The Chateau, Garden and Cemetery in Pictures

48 DIPLOMAT

Ani Zurashvili © ანი ზურაშვილი

DIPLOMAT 49

რა არის ჰენრი მაჭავარიანის მარადიული ხელოვნების საიდუმლო?

What Is the Secret to Matchavariani’s Timeless Art? ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE

ელოვნების სამყარო განსაკუთრებულად ლამაზია, რადგან ჩვენს ყურადღებას იმ არსებით დეტალებზე ამახვილებს, რომლებსაც ჩვენ ირგვლივ ვერც კი ვამჩნევთ. მსოფლიოში მოღვაწე მხატვართა სიძლიერე საკმაოდ განსხვავებულია ერთმანეთისგან და ამის მიზეზი ისაა, რომ მათ სხვადასხვა გავლენის და გატაცების წყარო აქვთ. ჩვენ გავესაუბრეთ ჰენრი მაჭავარიანს, წარმოშობით ქართველ მხატვარს, რომელმაც სახელი გაითქვა პარიზში და მთელ მსოფლიოში. მისმა დაუჯერებელმა ისტორიამ შესამჩნევი გამჭრიახობა შესძინა მის მხატვრულ შემოქმედებას და იმ ფაქტორებს, რომლებმაც შექმნა მხატვრის პერსპექტივა.

ხ

50 DIPLOMAT

he world of art is exceptionally beautiful as it points our attention to essential details we miss around us.

The strength of artistes’ world over are quite different from one another and the reason for this is tied to their varying influences and fuel for their passion. We caught up with Henri Matchavariani, a Georgian artist by descent who has made quite a name for himself in Paris and around the world.

His incredible story did share appreciable insights into his artistic journey and the factors that shapes an artiste’s perspective.

T

თქვენ პარიზში დაიბადეთ, მაგრამ წარმოშობით ქართველი ხართ. გთხოვთ, გვიამბეთ თქვენ შესახებ. ჩემი ამბავი ბუნებრივად მარტივი და ლამაზია. 1924 წელს, მას შემდეგ, რაც ქართველები აჯანყდნენ ბოლშევიკური რეპრესიების წინააღმდეგ, მათი ქვეყნის დაპყრობის და ახლადშექმნილი რესპუბლიკის დამხობის მცდელობის გამო, რომელიც სულ რაღაც სამი წლით ადრე, 1921 წელს შეიქმნა, მამაჩემმა, რომელიც აჯანყების გამო პატიმრობაში იმყოფებოდა, წარმატებით დააღწია თავი და გაიქცა ათ თანამონაწილესთან ერთად. ისინი საშინელი რეპრესიისგან თავის დასაღწევად, თურქეთში გაიქცნენ; იქ, საფრანგეთის კონსულმა – საფრანგეთმა, რომელმაც საქართველოს ახალგაზრდა რესპუბლიკის შექმნისას აღიარა მისი დამოუკიდებლობა და სუვერენიტეტი – მათ საფრანგეთში უსაფრთხოდ გადასვლის საშუალება მისცა, აღმოჩნდა, რომ საფრანგეთი მათთვის პოლიტიკური თავშესაფრის ადგილად იქცა. ისინი საფრანგეთში უკეთესი დღეების იმედად იყვნენ. პარიზში ის დედაჩემს შეხვდა, რომელიც ქალაქ კიშინევიდან (იმ დროს, ქალაქი რუმინეთში) იყო, მაგრამ იმხანად, პარიზში ცხოვრობდა. მათ მოეწონათ ერთმანეთი, შეუყვარდათ და დაქორწინდნენ. ამის შემდეგ დავიბადე მე, 1939 წელს. ამ ქართული და რუმინული წარმოშობის ნაყოფიერი შტოდან, და მათი კულტურით გამდიდრებულმა, მოგვიანებით გავიგე ეს ლამაზი იტალიური გამოთქმა და შევიგრძენი მისი ნამდვილი სილამაზე და ღრმა ჭეშმარიტება: „ხე იქ იზრდება, სადაც მისი ფესვებია.“ თუ ამ შემთხვევაში ხე მე ვარ, რომელიც ჩემმა მშობლებმა საფრანგეთის ამ ლამაზ მიწაზე დარგეს, ჩემი ფესვები ღრმად გაიდგა აქ და განაყოფიერდა იქ, ძალიან შორს, თითოეული მათგანის სამშობლოში. ამ ხის ლამაზი ნაყოფი ჩემი ხელოვნებაა, ნახატები და გემოვნებაა სამყაროს სხვადასხვა რაღაცების მიმართ. ნაყოფი, აქ, საფრანგეთში გაცოცხლდა და გამოხატვის ფორმა შეიძინა. სწორედ ამიტომაა ის ყველაზე ლამაზი. რამ გადაგაწყვეტინათ, გამხდარიყავით ილუსტრატორი ან მხატვარი? ჩემთვის ბევრჯერ უკითხავთ, რა ასაკში დავიწყე ხატვა. ამ შეკითხვას, ყოველთვის, იუმორით ვპასუხობდი - მე ფანქრით ხელში დავიბადე. მხატვრობა, ხატვისგან მიღებული სიამოვნება სრულიად მარტომ აღმოვაჩინე, ჩემი ახალგაზრდობის ძალიან ადრეულ ეტაპზე. მას შემდეგ მოყოლებული, ფაქტია, რომ არასდროს შემიწყვეტია ხატვა, დღემდე არ მქონია შუალედი. წარსულიდან დღემდე, ჩემი გატაცება ხატვის მიმართ იგივე დარჩა. მიიღეთ რამე სახის განათლება ხელოვნების მიმართულებით, თუ თვითნასწავლი ხართ? მამაჩემი ექიმი იყო, თუმცა, არ ჰქონდა შესაძლებლობა, ემუშავა ამ მშვენიერი პროფესიით თავის სამშობლოში, რადგან ის გადასახლებაში იმყოფებოდა, ამიტომ, ძალიან ბედნიერი იქნებოდა, რომ მედიკოსის პროფესია ამერჩია. მე კი სხვა იდეები მქონდა, მინდოდა, მეხატა და გამოვსულიყავი ხელოვანი, ეს ჯერ კიდევ მაშინ, როცა არ ვიცოდი, წინ რა მელოდა. ჩავაბარე L'Ecole des arts Appliqués Dupetit-Thouars-ში, პარიზში, სადაც მივიღე ცოდნა არაჩვეულებრივი მასწავლებლებისგან, მათგან ნასწავლი ტექნიკა ამდიდრებს ჩემს შემოქმედებას. დანარჩენი კი მოვიდა იმ არტისტული აღმოჩენებიდან, რომლებიც მოგვიანებით გავაკეთე. თქვენი რომელი პროექტი იყო ყველაზე მნიშვნელოვანი, პერსონალური სტილის ჩამოყალიბებაში? თითქმის 22 წლის ვიყავი, როდესაც სამხედრო სამსახურიდან

You were born in Paris, but you are of Georgian descent, please tell us your story.

My story is naturally simple and beautiful. In 1924, after the uprising of Georgians against the Bolshevik oppression, for the invasion of their country and attempt to bring down the young Georgian republic born just three years earlier in 1921, my Father who had been imprisoned for rebellion escaped successfully alongside 10 of his companions of misfortune. They passed into Turkey to flee the terrible repression. There, the French Consul - France, which at the time of the creation of the Young Georgian Republic had recognized its independence and sovereignty - gave them a safe passage into France, which then turned out to be a place of political asylum for them in the meantime. They started to hope for better days in France.

It was there, in Paris, that he met my mother, who had come from Kishinev, which was the city of Romania at that time to live in Paris.

They liked each other, loved each other, and got married. I was born after in 1939.

From the fertile bubbling of these Georgian and Romanian origins, and enriched by their cultures, I later understood this beautiful Italian saying and personalized it for its real beauty and its deep truth.

“The tree grows where its roots have been planted!”

If, I was the tree my parents planted with them in this beautiful land of France, my roots plunged deeply here and went to

DIPLOMAT 51

დავბრუნდი. მაშინ აღმოვაჩინე პანტომიმა ფილმში „სამოთხის ბავშვები“, რამაც ჩემზე წარუშლელი შთაბეჭდილება დატოვა. სიჩუმის და მოძრაობის ხელოვნებამ აღმაფრთოვანა, შემდგომში აღმოვაჩინე მარსელ მარსო, დავესწარი მის ყველა წარმოდგენას. დიდ კანადელ, პანტომიმის მსახიობთან, კლოდ სენტ-დენისთან შეხვედრის წყალობით აღმოვაჩინე, რომ ბატონი ეტიენ დეკრო, პანტომიმის დიდოსტატი, ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო. მეორე დღეს იგი ვიპოვე სარდაფში მოწყობილ სტუდიაში, ბულონში, სადაც ახალგაზრდებს მოეყარათ თავი მთელი მსოფლიოდან, პანტომიმის შესასწავლად. ის იყო მარსელ მარსოს მასწავლებელი, ასევე ჟან-ლუი ბაროლტის და სხვა ბევრი მსახიობის. ის ჩემი მასწავლებელიც უნდა გამხდარიყო, რადგან თავის კლასში მიმიღო, მე იქ სამ წელიწადზე მეტხანს დავრჩი და ვესწრებოდი კვირაში ოთხ გაკვეთილს. დანამდვილებით ვიცოდი, დიახ, ვიცოდი, რომ პანტომიმის მსახიობი ვერ გამოვიდოდი, მაგრამ მინდოდა, რომ ეს მოძრაობის ხელოვნება, დისციპლინა, რომელიც ფორმას აძლევდა სხეულს სივრცეში, გამომეყენებინა შთაგონების წყაროდ ჩემს მხატვრობაში. რაც, რა თქმა უნდა ასეც მოხდა. ჩემი ცხოვრების ამ მშვენიერი ეპიზოდის მსგავსად, აღმოვაჩინე იაპონური ხელოვნება არაჩვეულებრივი ფილმების, ხელოვნების ნიმუშების, ჰოკუსაის უხვი შემოქმედების ნიმუშების წყალობით. იაპონური ლიტერატურა, თეატრი, სამურაები, ეპიკური ბრძოლები, ტრადიციები და ასე შემდეგ. ეს ყოველივე ერთმანეთს დავუკავშირე და დავიწყე წარმოდგენა იმისა, თუ როგორია ეს იაპონია და მის მიერ აღწერილი მარადისობა. ამ ორი უდიდესი, ფუძემდებელი ხელოვანის გავლენა, ჩემი შემოქმედების ნაწილი გახდა და განაპირობა ჩემი ინტერესის ფოკუსი სივრცის, სიჩუმის, კალიგრაფიის, ფორმის მისტიკურობის და სხეულის მოცულობის შესახებ.

52 DIPLOMAT

feed there, very far, in the country of each of them. Then, the fruits, the beautiful fruits of this tree are my art, my drawings, and my tastes for the things of the world. It is right here, in France that they came alive and gained expressions that left them as the most beautiful.

What made you want to become an illustrator or an artist?

I have been asked many times - at what age, did I start drawing?

To that, I always replied with an amiable joke, “I was born with a pencil in my hand!”

The drawing, the pleasure of the drawing, I discovered it alone, absolutely alone. At a very young period in my life. From there, and in fact, I have never stopped drawing; there has been no breaks even until today.

From yesterday to today, my passion has remained the same.

Did you undergo any art studies or were you self-taught all through?

My Father had been a doctor but he was unable to practice this beautiful profession in his country, because of the exile situation, and as it was impossible for him to practice it in France either, my father would have loved that I practice medicine. This is not because he had not been able to practice it, but rather for me to have a good, beautiful and noble profession. However, I had other ideas in mind, I wanted to draw and become an artist even when I did not know what really laid in wait for me.

I enrolled at the L’Ecole des arts Appliqués Dupetit-Thouars, in Paris, where I found in the teaching of the magnificent teachers all the techniques that have enriched me forever. The rest came from all the artistic discoveries that I made thereafter.

Which of your projects has been most important for the development of your personal style?

I was barely older than 22, when I returned from my military service, then, I discovered the mime in the beautiful film “The Children of Paradise” which came to me as a shock, that I never recovered from. This Art of gesture and silence fascinated me, I went on to discover Marcel Marceau, attended all his shows and, thanks to the meeting that I made with the great Canadian Mime -Claude Saint-Denis- it-appeared that Mr Etienne Decroux, the great Master of Mime, was still alive. The next day, I ran to find him in his studio installed in a cellar somewhere in Boulogne, where young people handpicked from around the world, were taught the supreme art of Mime and Pantomime.

He had been the teacher of Marcel Marceau, Jean-Louis Barrault and so many other actors. He was going to become mine because he accepted me in his class. I stayed there for more than three years, attending four classes a week. I knew “yes” I knew I would never be a Mime, but I wanted this art of gesture, this discipline that shaped the bodies in space, would serve me for my art and that I will use in my drawings.

Which, of course, happened.

Similar to this great moment in my life, I discovered “Japonism” through incredible films, works of art, the abundant work

ამ ორი ხელოვანის გავლენა ჩემზე არასოდეს შეწყვეტილა. რომელია თქვენი საყვარელი ილუსტრაცია, რომელზეც გიმუშავიათ, და რატომ? შეგიძლიათ, გვითხრათ, როგორ განსხვავდება თქვენი კომერციული ნამუშევრები პერსონალური ნამუშევრებისგან? გავხდი არტ-დირექტორი 1969 წელს და მას შემდეგ მივიღე რამდენიმე ჯილდო სარეკლამო ნამუშევრებისთვის: Lion d'Argent კანში 1974 წელს, Clio d'Or ნიუ-იორკში 1977 წელს. გავაკეთე სარეკლამო კამპანია „ლანკომისთვის“, „სიტროენისთვის“, BNP ბანკისთვის, ბურჟუას პარფიუმისთვის და ასე შემდეგ. მიუხედავად ამისა, მქონდა სხვა იდეები, რომლებიც უკავშირდებოდა მხატვრობას.

1984 წელს გადავწყვიტე, გავმხდარიყავი ილუსტრატორი, დავიქირავე საუკეთესო ილუსტრატორის აგენტი პარიზში და მასთან ერთად გავხდი ძალიან მოთხოვნადი, მოკლე, პირდაპირი, ძლიერი და ჰაეროვანი სტილის წყალობით, რომელიც შევძინე ნამუშევრებს. ამ არსებითის ხელოვნებამ დიდი სარგებელი მომიტანა მყისიერად, რადგან სწორედ ეს მიმართულება დამკვიდრდა ჰიპერრეალიზმის ტალღის შემდეგ, რომელიც დომინირებდა პარიზის და მთელი საფრანგეთის საგამოფენო სივრცეებში.

1984 წელს დამაჯილდოვეს Silver Marker-ის ჯილდოთი საუკეთესო ილუსტრატორისთვის, ასევე, შევდიოდი საფრანგეთის საუკეთესო ილუსტრატორთა ათეულში, ასევე, ზედიზედ ორი წლის განმავლობაში, ვიყავი დასახელებული საფრანგეთის ას საუკეთესო ხელოვანს შორის, პარიზის მოდის შოუს (PARIS-MODE) მიერ. დაკვეთილი სარეკლამო ნამუშევარი, გარკვეული თვალსაზრისით, არის ხელოვნება აყვანილი უფრო მაღალ ხარისხში, გამოტანილი ქუჩაში, პლაკატებად გაკრული ქალაქის კედლებზე. ხელოვანი წარმოაჩენს თავის გამბედაობას, ხედვას და სტილს, რომელსაც არგებს სამუშაო მასალის მომხიბვლელობას. სარეკლამო ხელოვნება გაყიდვების ხელოვნებაზე გაცილებით მაღლა დგას. მეორე მხრივ, პერსონალური ნამუშევრები არ ითვალისწინებს ესთეტიკას და მყისიერად აღქმად კონტექსტს. ეს ყოველივე არჩევანის დიდ თავისუფლებას მაძლევს, წარმოდგენის, თემის, მონახაზის და გრაფიკული ენის თვალსაზრისით. მხატვრობა ჩემთვის ნიშნავს სრულ თავისუფლებას, რომლის წარმოდგენაც შემიძლია და მაქვს შესაძლებლობა, მივცე ისეთი ფორმა, როგორიც მსურს. თავშეკავება თუ გადაჭარბება: ეს მე ვარ, თავიდან ბოლომდე. გარდა შრომისმოყვარეობისა და ნიჭისა, რა თვისებებს უმადლით თქვენს წარმატებას და ხანგრძლივ მოღვაწეობას ინდუსტრიაში? პირველ რიგში, ვფიქრობ, მნიშვნელოვანია, გავითვალისწინოთ, რომ პოსტერის ილუსტრაცია, გარდა იმისა, რომ არის ხელოვნება აყვანილი უფრო მაღალ ხარისხში, გამოტანილი ქუჩაში, უნდა იყოს მომხიბლავი და იქონიოს მყისიერი ზეგავლენა, ადვილი აღქმადობის გზით, აუდიტორიაზე, მკითხველზე, რომელიც ფურცლავს რეკლამით სავსე ჟურნალს. იმისთვის რომ გამოირჩეოდე სხვებისგან, უნდა იყო ძლიერი და ამასთანავე - დახვეწილი. გზავნილი უნდა იყოს გასაგები, ადეკვატური, მაცდუნებელი და დამატყვევებელი, აუდიტორიის თითოეული წევრისთვის. სწორედ ამან განაპირობა ჩემი წარმატებული მოღვაწეობა. ყოველთვის ვცდილობდი, დამეწმინდა ჩემი ხელწერა, წარმომეჩინა ტექსტის არსებითი შინაარსი, თუმცა, ეს პროცესი წინააღმდეგობრივია. ამიტომ, ჩემმა სტილმა მოახერხა ადაპტირება საერთაშორისო თემატიკასთან და მოიხვეჭა დიდი წარმატება: „საფრანგეთის ავია-

of Hokusai, literature, theater, samurai, epic battles, traditions, etc. I culminated all of this and started to “dream” in my own way, about this imaginary Japan and its description to infinity.

The contribution of these two great fundamental artistic currents then became part of my creative process and guided all my research on space, silence, calligraphy, the mystery of forms, and size of bodies.

The creative power of these two artistic currents has never been denied.

What is your favorite illustration that you have worked on and why? Can you also tell us how your commercial work differs from your personal work?

I became an Artistic Director in 1969 and received multiple awards for the creation of commercials: Lion d’Argent in Cannes in 1974, a Clio d’Or in New York in 1977.

I did many advertising campaigns for Lancôme, Citroën, BNP bank, Bourjois perfumes, etc., despite that, I had other ideas in mind - draw, draw.

In 1984, I chose to become an illustrator, I got the best advertising agent for illustrators in Paris and with him, I quickly became very sought after for the concise, direct, powerful and airy style that I brought to all subjects.

This Art of the essential served me immediately because they registered immediately after the wave of hyperrealism which

DIPLOMAT 53

ხაზები“ (Air France), „სონი“ (Sony), „Melsa“ მაღაზიათა ქსელი იაპონიაში, საფრანგეთის „Ready-to-Wear“, საფრანგეთის „Lingerie“, „BMW“, „Montedison“, „კამპარი“ (Campari) იტალიაში, ტურინის საერთაშორისო მოტორშოუ (the Turin International Motor Show), Fashion Vogue Newspapers, „Fashion“, „Elle“, „Marie-Claire“, „Joyce“, და ასე შემდეგ. ჩემი ხანგრძლივი მოღვაწეობა უკავშირდება ჩემს აღქმას, როგორც ორიგინალური სტილის მქონე ხელოვანის. თქვენ გიმუშავიათ გამორჩეულ კლიენტებთან და გქონდათ დიდი წარმატება ინდუსტრიაში. რას აკეთებთ იმისთვის. რომ შეინარჩუნოთ ეს მდგომარეობა და რა გამოგარჩევთ ილუსტრატორთა ახალგაზრდა თაობისგან, რომლებიც ახლა იმკვიდრებენ თავს? როგორც მწერალმა და პოეტმა, ჟან კოქტომ თქვა: „მოდის პრინციპი მდგომარეობს მოდის ფარგლებს გარეთ გასვლაში.“ ჭეშმარიტად, მოდის ტენდენციები ერთმანეთს ანაცვლებს. ჩემმა შემოქმედებამ გასტანა, სანამ ამის საჭიროება იყო. რაც დრო გავიდა, გემოვნება, ტექნიკა, გამოსახულება, მოლოდინი, ყველაფერი საოცრად შეიცვალა. ცხადია, ჩვენ ვერ ვაჩვენებთ იმას, რასაც გუშინ წარმოვადგენდით. ნიჭიერი ახალგაზრდა ილუსტრატორების ახალი თაობა წარმოიშვა, ისინი განვითარებულები და ცნობილები არიან, მათთვის დამახასია-

54 DIPLOMAT

raged then on the walls of Paris and France.

In 1984 I was awarded the Silver Marker for best Illustrator, I was ranked among the TOP 10 of French illustration, and I was recognized for two years in a row among the 100 greatest French creators by the great fashion show PARIS-MODE. The advertising work of command is, in a way, Art brought to the greatest number, descended in the street, placarded on the walls of the cities; the artist serves his expression, his brevity, his style, and sell it by the seduction of his theme.

Advertising art is above all “the art of selling” On the other hand, personal work does not care about aesthetic or immediately decipherable contingencies. It allows me the greatest freedom in the representations, the themes, their treatise, and the graphic language thematic.

Drawing for me is the total freedom I have to imagine, and to create shapes as I hear. I am my only teacher and I go where I want.

Restraint or excess; I am ME, totally.

In addition to hard work and talent, what other traits have contributed to your success and longevity in the industry?

First of all, I think it is having to understand that the illustration of a poster or of any other publicity - while being Art brought to the greatest number, descended in the street, has to be seductive to have an immediate impact on its readability by the passers-by, the reader flipping through a magazine stuffed with various advertisements. To distinguish oneself from others, one must be strong but subtle at the same time. The “message must be clear, legible, seductive and captivating,” on all audiences.

To have understood this is what made me last in the trade, because I was always purifying my line, going to the essential, giving to “see” what the text suggests. Howbeit in counterpoint.

That’s why my style has been able to adapt to international topics and garner a lot of success: Air France, Sony, Melsa Department Stores in Japan, French Federation of Ready-to-Wear, Federation of French Lingerie, BMW, Montedison, Campari in Italy, the Turin International Motor Show, Fashion Vogue Newspapers, Fashion, Elle, Marie-Claire, Joyce, etc.

My longevity is tied to my understanding imposed on me by the original style of my drawings.

You have worked with exceptional clients and have had great success in the industry. What are you doing to stay current, and what distinguishes you from young illustrators just coming onto the scene?

As the writer and poet, Jean COCTEAU said: “The principle of Fashion is to get out of fashion” Indeed, a fashion that comes chases the other who had also chased another. My art lasted, what it had to last and, as time passed, the tastes, the techniques, the look, the expectations, everything changed incredibly. Clearly, we can no longer show today what was shown yesterday.

Other generations of talented young illustrators have formed, developed, and spread out, bringing with them mutations, ap-

souffle, un trait.

Dessiner comme respirer. Un moi la plus spontanée, la à n ço fa ma st c'e in ss de Le ale plus immédiate, la plus brut primer. de ce que je peux et veux ex us les crayons, tous les to , rs pie pa les us to aie ss J'e ut pastels, j'essaie tout sur to est toujours possible. parce que , justement, tout ait qui vient est la Certitude ou accident, le tr i tracés jusqu'ici. somme de tous ceux que j'a e un seul et unique Mille traits se suivant comm tte de ce trait,. Comme une trace ne ment en élaguant dans vers quoi je tends inconsciem , me semble superflu. le temps ce qui, désormais e une économie , Juste quelques traits, comm ité au signe comme une stricte nécess e un frémissement de Juste quelques traits comm s feuilles blanches. pastel dans le silence de me s rien que cela.

Juste quelques traits et plu Henri Matchavariani

preciations and various expectations. The younger generation is “naturally” pushing back the one I represented. I observe this lucidly. Today is no longer yesterday. There are many new talents. Life goes on.

- What is the most valuable lesson you have learned throughout your career?

That would be to never stop creating, never stop working, being curious about what comes, what is, what was. With this, I am in a constant and renewed search purifying, resuming, seeking, following in this way, the teaching of the great HOKUSAI, the Crazy Old Man of Drawing.

This is what made me write and define my profession of artistic faith with these words: “Drawing like breathing. A breath, a line. Drawing is my most spontaneous, the most immediate, the most brutal way that I can and want to express. I try all the papers, all the pencils, all the pastels, I try everything on everything because, precisely, everything is always possible. Certainty or by accident, the trait that comes is the sum of all that I have traced so far.

A thousand features following each other like a single trait.

As a clear trace of this towards which I end unconsciously pruning in time what, from now on, seems superfluous to me. Just a few traits, such as an economy, as a strict necessity at the sign. Just a few strokes like a pastel quiver in the silence of my leaves white. Just a few traits and nothing more than that. “

თებელია მუტაცია, ფასეულობები და სხვადასხვა მოლოდინი. ახალი თაობა ბუნებრივად ანაცვლებს თაობას, რომელსაც მე წარმოვადგენ, ამას გაგებით ვეკიდები. დღევანდელი დღე გუშინდელისგან განსხვავებულია. ახლა უამრავი ნიჭიერი ახალგაზრდაა ასპარეზზე. ცხოვრება გრძელდება. რა არის ყველაზე ფასეული გაკვეთილი, რომელიც თქვენი კარიერის განმავლობაში მიიღეთ? ის, რომ არასოდეს არ უნდა შეწყვიტო შემოქმედება, მუშაობა, უნდა იყო დაინტერესებული სიახლეებით, რა არის, რა იყო. ამის გათვალისწინებით, მუდმივ და გაახლებად ძებნაში ვარ დახვეწილობის, განახლების, ძიების, ამ გზაზე კი მივყვები დიდი ჰოკუსაის სწავლებას, ის იყო შეშლილი მხატვარი. აი, ეს არის, რამაც გადამაწყვეტინა, დამეწერა და განმესაზღვრა ჩემი პროფესია და არტისტული რწმენა შემდეგი სიტყვებით: „მხატვრობა, როგორც სუნთქვა. სუნთქვა, ხაზი. ხატვა არის ყველაზე სპონტანური, მყისიერი, ბრუტალური გზა იმისთვის, რომ მინდოდეს და შემეძლოს ჩემი სათქმელის გადმოცემა. მე ვცდი ყველა ქაღალდს, ყველა ფანქარს, ყველა პასტელს, მოვსინჯავ ყველაფერს ყველაფერზე, რადგან, ზუსტადაც რომ, ყველაფერი ყოველთვის შესაძლებელია. მიზეზით, თუ შემთხვევის წყალობით, შედეგი რომელიც სახეზეა, გამომდინარეობს იმ ყველაფრიდან, რამაც ჩემზე კვალი დატოვა. ათასი თვისება მოსდევს ერთმანეთს, როგორც ერთი მახასიათებელი. როგორც ნათელი კვალი, რომელიც ბოლომდე, ქვეცნობიერად გავიარე იმ დროს, ამჟამად, ზედმეტი მეჩვენება. რამდენიმე თვისება, როგორიცაა ეკონომია, მკაცრად აუცილებელი ნიშანია. მხოლოდ რამდენიმე ხაზი, როგორც პასტელის თრთოლა სიჩუმეში, ჩემს ფოთლებს ათეთრებს. მხოლოდ რამდენიმე თვისება და მეტი არაფერი“.

DIPLOMAT 55

თემურ ბაბლუანის ფრანგული ცხოვრება და შემოქმედება

Temur Babluani on His Life in France and His New Creations თამარ ჩიხლაძე TAMAR CHIKHLADZE

ეჟისორ თემურ ბაბლუანის ფილმებმა არაერთ პრიზთან და ჯილდოსთან ერთად სხვა აზროვნებაც მოუტანა საზოგადოებას. მისი და მისი ოჯახის ცხოვრების უმეტესი წლები საფრანგეთთან, კერძოდ, პარიზთანაა დაკავშირებული. ამიტომ, ინტერვიუს სწორედ ამ შეკითხვით დავიწყებთ:

რ

- რატომ პარიზი? მოგვიყევით საფრანგეთზე.

- როგორ გითხრათ... გახსოვთ ილია ჭავჭავაძის ნათქვამი ფრანგებზე? „საოცარი იგი ერი“... ჩვენთვის, ჩემი თაობის საქართველოსთვის ეს იყო აღქმული, როგორც საოცნებო ქვეყანა, თავისი ისტორიით, აზროვნებით. ძალიან მიყვარდა ფრანგული ლიტერატურა, ისტორია... თუ რამე იყო ნათარგმნი, ყველაფერი წაკითხული მქონდა, ყველა ფილმი ნანახი მქონდა. ნაპოლეონის დიდი გულშემატკივარი ვიყავი ახალგაზრდობაში და ახლაც არ ვარ გულგრილი (რედ.: იცინის). საერთოდ, ყველა ჰუმანური იდეის სამშობლოდ, ასე თუ ისე, მაინც, საფრანგეთი ითვლება. ადამიანური, თბილი, რაღაც ჯანმრთელი გარემოს, საოცარი მონაცემის ხალხი და ქვეყანაა. ძალიან დახვეწილი და მაღალი კულტურა აქვთ. ეს, თავისთავად, ძალიან მოქმედებს ადამიანზე.

- რა განსხვავებას, მსგავსებას ხედავთ ფრანგულსა და ქართულ 56 DIPLOMAT

ilm director Temur Babulani, has through his movies, introduced a new mentality to the society, with several awards and prizes trailing his creative works. Most of his family years have been associated with France, namely Paris. In this interview, we sat to discuss with the brilliant Film Director as he shared insights into what forms the core of his art. Interestingly, we started the interview on a personal note by asking:

F

Why Paris? Tell us about France.

Well, what do I have to say? Do you remember what Ilia Chavchavadze said about French people? He described it as “The Amazing Nation.” I must say for us, for my generation of Georgians, France was perceived as a dream country with its history and thought inclinations. I loved French literature and history. I had read all the books of French Literature that have been translated, all the movies I had seen. I was a big fan of Napoleon and even now, I am not indifferent (laughs). Generally, France is considered to be the homeland of all humane ideas, either way or so. Human, warm, healthy environment, amazing

კინოხელოვნებაში?

- ამ სფეროს ადამიანები იმდენად ინდივიდუალურები არიან (თვითონ საფრანგეთშიც ძალიან განსხვავდებიან ერთმანეთისგან), რთულია, ისაუბრო ძირეულ განსხვავებასა თუ მსგავსებაზე. რაღაც აქვთ საერთო, მისტიკასთან რომ მიდის ახლოს, თუმცა, განსხვავება, რა თქმა უნდა, დიდია. მაგალითად, რაც საფრანგეთში ხდება, იმას საქართველოში იგებენ ცოტა გვიან, მაგრამ კარგი ისაა, რომ კარგად იგებენ.

- თქვენს შემოქმედებაზე იქონია გავლენა ფრანგულმა კულტურამ?

- არა მარტო ჩემზე, მთელ მსოფლიოზე იქონია გავლენა, პირველ რიგში, დახვეწილობის თვალსაზრისით, რა თქმა უნდა.

- ემიგრაცია... როგორია სამშობლოს გარეთ ცხოვრება?

- მე რაღაც პერიოდი, შვიდი-რვა წელი, არც ჩავსულვარ საფრანგეთში. სხვა შემთხვევაში სულ მივდიოდი და მოვდიოდი. აქ სტუდია გვქონდა და ახლაც გვაქვს, ასე რომ, საქართველოშიც მიწევდა ყოფნა, ვმუშაობდი ორივე ქვეყანაში. ქვეყნის და ქალაქის მონატრება ყოველთვის მქონდა და ეს არ არის იოლი, აქვს თავისი სიმძიმე, რა თქმა უნდა, სიმძიმესაც გააჩნია... თუმცა, ვაკეთებდი იმას, რაც ძალიან მიყვარდა და ამიტომ არ მიგრძნია თავი მძიმედ ამ მხრივ...

- თქვენ ყოველთვის ამბობდით, რომ ქართველები და ევროპელები ერთი ცივილიზაციაა. როგორია ამ ცივილიზაციის დღევანდელი თბილისი თქვენთვის?

- ჩვენ ევროპული ცივილიზაციიდან მოვდივართ, მისი ნაწილი ვართ. ეს არის ქრისტიანული ცივილიზაცია მთელი თავისი ცნებებით, ცხოვრების წესით, ცხოვრებისა და ურთიერთობების აღქმით და ხარისხით. ეს შემდეგ, რა თქმა უნდა, ტრანსფორმირებულია სხვადასხვა ხალხში და კულტურაში, მაგრამ ძირი მაინც ერთია. თავისთავად, ძალიან ბევრი საერთო გვაქვს. რაც შეეხება დღევანდელ თბილისს, ზოგჯერ მეჩვენება, რომ ადრე უფრო ვიყავით იმ ცივილიზაციის ნაწილი, ვიდრე დღეს ვართ. ადრე უფრო იყო ადამიანურ ფასეულობებთან მჭიდრო კავშირი. სწორედ, მთავარ ფასეულობებთან დამოკიდებულების კულტურა გვაქვს საერთო, ევროპულ ცივილიზაციასთან. დამოკიდებულება იცვლება, მაგრამ იქ მაინც შემორჩენილია რაღაც მხრივ.

- რატომ აირჩიეთ კინორეჟისურა?

- თითქოს, თავისთავად მოხდა ასე. ყოველთვის მაინტერესებდა. გამომდინარე იქიდან, რომ ჩემს ახალგაზრდობაში გართობის მხოლოდ ორი საინტერესო სფერო იყო: სპორტი და კინო, მე კინო ავირჩიე. სკოლაში არ ვატარებდი იმდენ დროს, რამდენსაც - კინოთეატრებში. ყოველ ორშაბათსა და ხუთშაბათს, თბილისში ეკრანზე გამოდიოდა ახალი ფილმები, მივდიოდით და ვუყურებდით, ვუყურებდით რამდენიმეჯერ. თენგიზ აბულაძესთან მოხვედრამდე, ვსწავლობდი იურიდიულ ფაკულტეტზე, მაგრამ მივატოვე, არ მომეწონა. შემდეგ, სამხატვრო აკადემიაში ვიყავი, ისიც მივატოვე, და ბოლოს გადავწყვიტე რეჟისორობა.

- „უძინართა მზე“ - ამბობენ, ამ ფილმმა მაყურებლისა და საზოგადოების აზროვნება შეცვალა. რა შეცვალა მან თქვენთვის? მოგვიყევით ფილმზე.

- არ ვიცი, რამდენად შეცვალა აზროვნება, მაგრამ ვფიქრობ, მაყურებლისთვის იყო მისაღები მამა-შვილის ის ურთიერთობა, ოჯახის ის სითბო, რაც ფილმშია გადმოცემული. ვფიქრობ, ადამიანებისთვის ამას დიდი მნიშვნელობა აქვს. მაყურებელი სიმართლეს აფასებს უმეტესად, - რეალობას. მით უმეტეს, როცა ეს რეალობა მამაშვილურ ურთიერთობაზე, სიყვარულზე და ერთგულებაზეა. ვთვლი, რომ ამ კუთხით უფრო იმუშავა ამ ფილმმა.

- თქვენ ბრძანდებით ქართულ-ფრანგული ფილმის, „შეყვარებული კულინარის 1001 რეცეპტი“ პროდიუსერი. როგორი იყო ზემოაღნიშნული ფილმის გუნდთან მუშაობა?

- სხვათა შორის, ეს იყო პირველი ქართული ფილმი, რომელიც იყო ნომინირებული ოსკარზე. დიახ, ეს იყო ქართულ-ფრანგული პროექტი.

people and country. They have a very sophisticated and high culture. This, in itself, influences people.

What are the differences you see in French and Georgian cinema?

People operating in this area are peculiar and they have individualistic leanings (even in France too, the players are different from each other), therefore, it is difficult to talk about the fundamental differences or similarities. There is something in common when they work on mystique, but the difference is, of course, great. For example, whatever happens in France, is learned a little late in Georgia, but the good thing is that they understand it well eventually.

Have your creative works been influenced by French culture?

Yes. In fact, they influence the whole world, first, in terms of sophistication, certainly.

As regards emigration, what is life outside of our homeland?

I had a period of seven to eight years that I did not spend in France. In other cases, I was going back and forth between France and Georgia. We had a studio here and now, so I was working in Georgia and in France together. I always missed my country and the city, believe me, it is not easy, it has its severity, of course, has a grievance. However, I did what I loved and that is why I did not feel bad in this regard.

You always say that Georgians and Europeans are one civilization. What is the current state of Tbilisi in your definition of civilization?

We come from European civilization; we are a part of it.

This is a Christian civilization with all its concepts, lifestyle, perception, quality of life and relationships. This is, of course, transformed into different people and culture, but the root is the same. In fact, we have too much in common. As for today’s Tbilisi, it seems to me that we are in very many ways a part of this civilization before than we are today. Previously there was a close connection with human values. That is the culture of dependence on the main values we have in common with European civilization. Dependence is changing, but there is still something left behind.

Why did you choose filmmaking?

I would say I did not choose, it happened all by itself. I have always been interested in it. There were only two interesting areas of entertainment in my youth: sport and cinema, I chose the cinema. I did not spend so much time in school as I did at

DIPLOMAT 57

მთავარ როლში იყო პიერ რიშარი, ჩვენს ძალიან კარგ, სამსახიობო გუნდთან ერთად. რა თქმა უნდა, ყველა ფილმს ახლავს გართულებები, მაგრამ მუშაობა იყო ინტენსიური და, საბოლოოდ, კარგად დასრულდა ფილმის გადაღების პროცესი. ძალიან საინტერესო იყო თავად პიერ რიშარი. ჩვენ მაშინ პირველად გვქონდა შეხება უცხოელ, კერძოდ, ფრანგ კინემატოგრაფებთან და ამიტომ, დიდი გამოცდილება მივიღე. ძალიან ბევრი რამე ვისწავლეთ მათგან და, როგორც ისინი აღნიშნავენ, მათაც საინტერესო გამოცდილება შეიძინეს ჩვენგან.

- თქვენს წიგნზე მინდა, გკითხოთ, რომელიც ბესტსელერია „მზე, მთვარე და პურის ყანა“...

- ყოველთვის ვწერდი, ბავშვობიდან, მაგრამ არ ვაქვეყნებდი. ყველა ჩემი ფილმის სცენარისტი მე თვითონ ვარ, ამიტომ, ეს არ იყო ჩემთვის პირველი ნაწარმოები, ასე ვთქვათ. თუმცა, პირველად გადავწყვიტე ამ წიგნზე, რომ გამომეცა. სხვათა შორის, პარიზში დავიწყე მასზე მუშაობა. რამდენიმე წელი ვწერდი. იქ ისეთი გარემოა, გეძლევა საშუალება ადამიანს, უფრო მეტი იფიქრო, შემოქმედებითი თვალსაზრისით, კინოზე იქნება ეს, წიგნზე, თუ სხვა.

- რაც შეეხება ოჯახს... იქონია თუ არა გავლენა თქვენმა შემოქმედებამ თქვენი შვილების არჩევანზე?

- ჩემი ცხოვრების ატმოსფერომ ალბათ იქონია გავლენა. არ ვიცი... ბავშვი ოჯახისგან ქვეცნობიერად იღებს ინფორმაციას, ატმოსფეროს, შეგრძნებებს, მით უმეტეს, როცა ოჯახში სულ ეს თემა ტრიალებდა. ალბათ იქონია, კი.

- როგორ აფასებთ მათ შემოქმედებას, როგორც ხელოვანი, და არა, როგორც - მამა?

- ორივე შემთხვევაში, როგორც მამა და როგორც ხელოვანი, ვუსურვებ წარმატებას.

- და ბოლოს... ხომ არ მუშაობთ ახალ პროექტზე? რა სამომავლო გეგმები გაქვთ ამ მხრივ?

- ახლა ვაკეთებთ ფრანგული კინოსკოლის ფილიალს საქართველოში. ამისთვის გამოყოფილია შენობა. უკვე ავაშენეთ ათასი კვადრატული მეტრის შენობა და მეორეც მალე დასრულდება. სადღაც ორი წლის შემდეგ, საქართველოში გაიხსნება იგივე ფრანგული კინოსკოლა, სადაც იქნება ფრანგული პროგრამით სწავლება და ყველაფერი იქნება ზუსტად ისე, როგორც არის პარიზში. ამ პროექტს სათავეში უდგანან გელა ექვთიმიშვილი და მისი მეგობრები, და მეც ვეხმარები, ასე ვთქვათ.

58 DIPLOMAT

the cinemas. Every Monday and Thursday, new movies were shown on the screen in Tbilisi, we watched them a few times.

Before enrolling in Tengiz Abuladze’s class, I studied at the Faculty of Law, but I did not like it. Then, at the Academy of Arts, I left it, and finally I decided to direct movies.

“The Sun of the Sleepless” - they say, this film has changed the mindset of the audience and the public. What has it changed for you? Tell us about the movie.

I do not know how much it has changed, but I think the viewers believe that it captured the father-son relationship, the warmth of the family, which is presented in the film. I think it is important for people. The viewers appreciate the truth, the reality. Especially when this reality is about relations between fathers and sons, love and loyalty. I believe that this film has had more impacts in this regard.

You are the producer of the Georgian-French film, “A Chef in Love”. How was the work situation with the team assembled for the above-mentioned film?

By the way, this was the first Georgian film to be nominated for an Oscar. Yes, it was a Georgian-French project. Pierre Richard was in the lead role, along with our very good, acting team. Of course, all the films are complicated, but the work was intense and in the end, the final film was completed. Pierre Richard himself was very interesting. For the first time we had a touch with foreigners, with French cinematographers, and so I had a great experience. We have learned a lot from them and, as they say, they have acquired interesting experience from us too.

I want to ask you about your book, which was published in 2018 and is already a bestseller - “The Sun, The Moon and the Wheat Field.”

I have always been writing from childhood, but I have never published. I am Screenwriter for all my movies, so this was not the first work for me. However, for the first time I decided to write this book. I started to work on it in Paris and after writing for a few years, I decided to publish it. There I was in a situation where I had the opportunity to think more about the creative point of view; I had to think about the book or the other side.

What about the family, did your creativity influence your children’s choice?

Children unconsciously receive information, from their environment, from feelings around them, and I cannot tell if my life had influenced any of my children’s choices especially when this topic did swing up in the whole family. Maybe, it had an influence.

How do you appreciate their creativity as an artist, and not as a father?

I do so in both cases, as a father and as an artist. I wish them success always.

And finally, are you working on a new project? What plans do you have in this regard?

We are currently looking to establish a French movie school in Georgia. The building has been allocated for that and we have already constructed a thousand square meter building, with the second to be completed soon. In about two years, the same French film school as we have in Paris will open in Georgia, where the French program will be taught and everything will be exactly the same as in Paris. This project is headed by Gela Ekvtimishvili and his friends, and I am confident in what they can get started here in Georgia.

DIPLOMAT 59

FRENCH COURSES The French Institute of Georgia offers individual or group French courses, French for professionals or preparatory courses for international examinations.

The French Institute of Georgia stands out with its quality education: various benefits for students (free textbooks, a oneyear subscription to the multimedia library, and discounts for the services proposed by our partners); Preparation in four communication linguistic skills using modern technologies; The 98% of these students pass the international DELF and DALF exams.

CULTURE

ფრანგული ენის კურსები ფრანგული ინსტიტუტი გთავაზობთ ინდივიდუალურ ან ჯგუფურ, ფრანგული ენის კურსებს, ფრანგულს პროფესიონალებისთვის, ან საერთაშორისო გამოცდებისთვის მოსამზადებელ კურსებს. საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი ხარისხიანი განათლებით გამოირჩევა: სტუდენტებისთვის სხვადასხვა შეღავათი (უფასო სახელმძღვანელოები, მედიათეკის ერთწლიანი გამოყენება და ჩვენი პარტნიორების მიერ შემოთავაზებული ფასდაკლებები); თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით ოთხ საკომუნიკაციო, ლინგვისტურ უნარ-ჩვევაში მომზადება; ამ სტუდენტების 98% საერთაშორისო DELF და DALF გამოცდებს აბარებს. კულტურა კულტურის სფეროში, საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი უპირატესობას ანიჭებს აუდიოვიზუალურ მიმართულებას და მხარს უჭერს პრესტიჟულ ქართულ პროექტებს, როგორიცაა თბილისის ფოტო ფესტივალი, დოკუმენტური კინოს ფესტივალი „CINEDOC“ ან საერთაშორისო კინოფესტივალი „PROMETHEE“. ის, ასევე, ქართველი არტისტებისთვის სხვადასხვა ტრენინგ-პროგრამას უწევს კოორდინირებას. მედიათეკა მულტიმედიური ბიბლიოთეკა ათასობით წიგნს, გაზეთსა და სხვა მასალას გთავაზობთ ფრანგულ და ქართულ ენებზე, ყველა ასაკისთვის და საფეხურისთვის (რომლის 20% აუდიოვიზუალური მასალაა). ციფრული ბიბლიოთეკა „Culturethèque“ ხელმისაწვდომს ხდის 60 DIPLOMAT

In the field of culture, the French Institute of Georgia gives priority to the audio-visual direction and supports prestigious Georgian events such as the Tbilisi Photo Festival, the Cinema Documentary Festival “CINEDOC” or the International Film Festival “PROMETHÉE”. It also co-ordinates various training programs for Georgian artists.

MEDIATHEQUE The multimedia library offers thousands of books, newspapers and other materials in French and Georgian, to all ages and levels (20% of which are audio-visual materials).

Its digital library “Culturethèque” allows access to thousands of digital documents (books, cartoons, French textbooks, audiovisual documents, newspapers and magazines) in a single click.

ათასობით ციფრულ დოკუმენტს (წიგნები, მულტფილმები, გაზეთები და ჟურნალები) ერთი დაწკაპუნებით. ფრანგული ენის პოპულარიზაცია საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი განსაკუთრებულ ყურადღებას უთმობს ქართულ სკოლებში და უნივერსიტეტებში ფრანგული ენის ინსტრუქტაჟს, და ორგანიზებას უწევს: - საქართველოში ფრანგული ენის მასწავლებელთა საკვალიფიკაციო ტრენინგს (მასწავლებლების პროფესიული განვითარების ფარგლებში); - პედაგოგიურ „ვორქშოპებს“ საფრანგეთში; - ფრანგული ენის სწავლების პროგრამას საქართველოს საჯარო სკოლების დაწყებით კლასებში, დაფინანსებული ფონდ „Molière“-ის მიერ. ფონდი ხელს უწყობს ფრანგული ენის შესწავლას და განვითარებას ქართულ სკოლებში. სწავლა საფრანგეთში ფრანგული ენის ინსტიტუტი საქართველოში სხვადასხვა სასტიპენდიო პროგრამას ახორციელებს: სამაგისტრო და სადოქტორო სტიპენდიები. დახმარებას უწევს მათ, ვისაც ფრანგული ენის კურსების საფრანგეთში გავლა სურს. საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი ასევე უფასოდ ეხმარება სტუდენტებს, აირჩიონ საფრანგეთის უნივერსიტეტში პროგრამა, ჩაეწერონ მასზე და მოემზადონ ჩარიცხვის პირველი წლისთვის საფრანგეთში.

PROMOTION OF THE FRENCH LANGUAGE The French Institute of Georgia pays particular attention to the French language instruction at Georgian schools and universities through organising: - Qualification training for teachers of the French language in Georgia (within the framework of the professional development of teachers); - Pedagogical workshops in France; - The program of the teaching of the French language in the primary classes of Georgian public schools financed by the “Molière” - fund of support for the learning and development of the French language at Georgian schools.

STUDIES IN FRANCE The French Institute of Georgia manages various scholarship programs: Masters scholarships, PhD scholarships. It offers the service of assistance for those willing to do French language courses in France.

The French Institute of Georgia also provides free support to students to choose their program at French university, to subscribe for the program and to prepare the first-year enrollment application in France.

DIPLOMAT 61

პარტნიორობა უნივერსიტეტებთან საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი უზრუნველყოფს უმაღლესი განათლებისა და კვლევის სფეროში თანამშრომლობას. ის აკავშირებს საჯარო და კერძო უნივერსიტეტებს, ფრანგულ და ქართულ სამეცნიერო ცენტრებსა და ინსტიტუტებს, რათა შექმნას ახალი პარტნიორობა, ორმხრივ ან ევროპულ ჩარჩოში (ERASMUS+, Horizon 2020). ამჟამად, 30-ზე მეტი შეთანხმება აერთიანებს საფრანგეთისა და საქართველოს უნივერსიტეტებს. ფრანგულ-ქართული უნივერსიტეტი ერთ-ერთი მთვარი პროექტია საქართველოს ფრანგულ უმაღლეს განათლებასთან თანამშრომლობის. მისი მიზანია, საქართველოს ეკონომიკის საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად, სტრატეგიული განვითარების სექტორში, კვალიფიციური სამუშაო ძალის არსებობა. ის მოიცავს სოფლის მეურნეობის, ტურიზმისა და კომპიუტერული მეცნიერების (მაგისტრატურა, ბაკალავრიატი და პროფესიული ბაკალავრიატი) დარგში ორმაგ ხარისხს (ფრანგული და ქართული). ქართველი პარტნიორები არიან საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული ფაკულტეტი და ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. ფრანგი პარტნიორები არიან: the Université de Rennes I, Université de Lyon II, Université de Montpellier, Université Paris VIII, Supagro Montpellier და INSA Rennes. პროექტი მიზნად ისახავს კერძო და საჯარო სექტორის პოტენციური პარტნიორობის ინიციატივას: საქართველოს სასტუმროთა ასოციაცია, საქართველოს ტურიზმის ეროვნული ადმინისტრაცია, საქართველოს ფერმერთა ასოციაცია, „სანტე“ („ლაქტალის ჯგუფი“). პირველი ხელშეწყობა 2019 წლის სექტემბრიდან დაიწყება.

საერთაშორისო გამოცდები საქართველოს ფრანგული ინსტიტუტი ერთადერთი აკრედიტირებული საგამოცდო ცენტრია საქართველოში, სადაც ფრანგული ენის საერთაშორისო გამოცდების შემდეგი სესიების ორგანიზება ხდება: DELF, DALF, TCF, TEF, TEFAQ.

62 DIPLOMAT

UNIVERSITY PARTNERSHIPS The French Institute of Georgia ensures the implementation of cooperation regarding higher education and research.

It connects public and private universities, French and Georgian research centers and institutes, in order to establish new partnerships, bilateral or European frameworks (ERASMUS +, Horizon 2020). More than thirty agreements now unite the universities of France and Georgia.

The Franco-Georgian University is one of the major projects of the French higher-education cooperation with Georgia.

Its aim is to address the needs of the Georgian economy for skilled workforce in strategic development sectors. It consists in implementation of double-degrees (French and Georgians) in the field of agriculture, tourism and computer sciences (Master, Bachelor and Vocational Bachelors). The Georgian partners are the Agrarian faculty of the Technical University of Georgia and the Tbilisi State University. The French partners are the Université de Rennes I, Université de Lyon II, Université de Montpellier, Université Paris VIII, Supagro Montpellier and INSA Rennes. The project intends to initiate potential partnerships with private and public sector: hotels association of Georgia, Georgian national tourism administration, Georgia’s farmers association, Sante (Lactalis group). The First promotion is due to start in September 2019.

INTERNATIONAL EXAMS The French Institute of Georgia is the only accredited exam center in Georgia to organize the following sessions of the international examinations of the French language: DELF, DALF, TCF, TEF, TEFAQ.

17 Ioane Shavteli Street Tel.: +995 591 540 753

DIPLOMAT 63

64 DIPLOMAT