Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 14 by perfectdiver

nurkowanie

nr 14 2(14)/2021

MARZEC/KWIECIEŃ

cena 25,00 zł w tym 8% VAT

freediving

pasja

wiedza

WYSPY MEDES PODWODNY REZERWAT MALEDIWY

AUTOMATY ODDECHOWE SERIA V

[JAKOŚĆ | NIEZAWODNOŚĆ | W YTRZYMAŁOŚĆ ] [EN250: 2014 CE1463]

Zdjęcie: Michal Sevecek

s ł ow o w s t ę p n e

WOJCIECH ZGOŁA

Redaktor Naczelny

ie jest lekko w dzisiejszych czasach nurkować tam, gdzie by się chciało. Takie miejsca jak np. Filipiny czy Australia są zamknięte dla turystów.

Są na szczęście również miejsca, do których możemy dolecieć i zanurkować. Należą do nich np. Meksyk, Malediwy czy Afryka – głównie Egipt. Ci z nas, którzy nurkują w wodach zimnych, mają więcej możliwości nurkowania lokalnie. Jeziora praktycznie bez lodu. Wiosenna krzątanina już się zaczęła. Prognozy pogodowe zapowiadają wyższe temperatury, zatem również temperatura wody zacznie rosnąć. A co można przeczytać w najnowszym wydaniu naszego 2-miesięcznika? Sprawdźcie osobiście  Podpowiem, że mamy ciekawy, covid-owy tekst o Morzu Czerwonym pióra Sylwii Kosmalskiej-Juriewicz. Mamy niesamowite spotkania z różnymi przedstawicielami świata zwierząt morskich, zamieszkujących Ocean Indyjski i Archipelag Malediwów, w tym oczywiście z największą rybą świata. Opowiada o tym Bartosz Pszczółkowski. Podziwiamy ratowników Lotniczego Pogotowia Ratowniczego. Przeczytajcie o nich w debiucie publicystycznym Huberta okraszonym świetnymi zdjęciami Jacka Krawczyka. W październiku 2021 szykuje się Międzynarodowa Konferencja „Diving Talks” w Portugalii. Specjalnie dla Was rozmawiam o tym z organizatorem imprezy Arlindo Serrao. Jest jeszcze dużo czasu, by zaplanować swój wyjazd i ponurkować w Portugalii przy okazji tego spotkania. W środku Magazynu dużo więcej. Zapraszam!

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

spis treści

20 10 48

PODRÓŻE 10

ARCHEOLOGIA

Wyspy Medes. Podwodny rezerwat

Marsa Alam

Malediwy

Po co? Dla kogo? Jak?

WIEDZA

NASZE ROZMOWY 42 38

Diving Talks

Kursy archeologii podwodnej.

Opiekuńcze anioły. Lotnicze Pogotowie Ratunkowe

PLANETA ZIEMIA 52

Rybożerne kaczki

Bałtyckie delfiny

Wydawca PERFECT DIVER WOJCIECH ZGOŁA

Siatki drenażowe

ul. Folwarczna 37, 62-081 Przeźmierowo redakcja@perfectdiver.com

ISSN 2545-3319

redaktor naczelny

Wojciech Zgoła

archeologia podwodna

Mateusz Popek

felietonistka

Irena Kosowska

publicysta, fotograf marketing i reklama tłumacze języka angielskiego

Bartosz Pszczółkowski Hubert Reiss Agnieszka Gumiela-Pająkowska Arleta Kaźmierczak Reddo Translations Sp. z o.o.

opieka prawna projekt graficzny i skład

Adwokat Joanna Wajsnis Brygida Jackowiak-Rydzak

magazyn złożono krojami pisma

Montserrat (Julieta Ulanovsky) Open Sans (Ascender Fonts)

Spectral (Production Type) druk

PORADY I CIEKAWOSTKI 62

Wieland Drukarnia Cyfrowa, Poznań, www.wieland.com.pl

dystrybucja

centra nurkowe, sklep internetowy

preorder@perfectdiver.com

Automat oddechowy

fotografia na okładce

Michal Černý model

Murena miejsce

Illes Medes

www.perfectdiver.com

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz zastrzega sobie prawo do skracania, redagowania, tytułowania nadesłanych tekstów oraz doboru materiałów ilustrujących. Przedruk artykułów lub ich części, kopiowanie tylko za zgodą Redakcji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za formę i treść reklam.

Podoba Ci się ten numer magazynu, wpłać dowolną kwotę! Wpłata jest dobrowolna. PayPal.Me/perfectdiver PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

r e da kc ja

WOJCIECH ZGOŁA

MATEUSZ POPEK

Często powtarza, że podróżuje nurkując i to

„Moja pasja, praca i życie znajdują się pod wodą”.

Tak się nazywam i pochodzę z Poznania. Z wodą

jest jego motto. W 1985 roku zdobył patent

Nurkuje od 2009 roku. Od 2008 roku chodzi po

związany jestem praktycznie od urodzenia a z nur-

żeglarza jachtowego, a dopiero w 2006 zaczął

jaskiniach. Z wykształcenia archeolog podwodny.

kowaniem, odkąd nauczyłem się chodzić. Pasję do

nurkować. W kolejnych latach doskonalił swoje

Uczestniczył w licznych projektach w Polsce i za

podwodnego świata zaszczepił mi dziadek, ***in-

umiejętności uzyskując stopień Dive Mastera.

granicą. Od 2011 zajmuje się nurkowaniem zawo-

struktor CMAS zabierając mnie w każdej wolnej

Zrealizował blisko 650 nurkowań w różnych wa-

dowym. W 2013 uzyskał uprawnienia nurka II kla-

chwili nad jeziora. Pierwsze uprawnienia zdobyłem

runkach klimatycznych. Od 2007 roku fotogra-

sy. Ma doświadczenie w pracach podwodnych za-

w 1996 roku. Rok później pojechałem do Chorwa-

fuje pod wodą, a od 2008 również filmuje. Jako

równo na morzu jak i śródlądziu. Od 2013 nurkuje

cji i dosłownie zwariowałem na widok błękitnej

niezależny dziennikarz opublikował kilkadziesiąt

w jaskiniach, zwłaszcza w górskich, a od 2014 jest

wody, ośmiornic i kolorowych rybek;) Kupiłem

artykułów, głównie w czasopismach poświę-

instruktorem nurkowania CMAS M1. W czerwcu

swój pierwszy aparat pod wodę – Olympus 5060

conych nurkowaniu, ale nie tylko. Współautor

2020 obronił doktorat z archeologii podwodnej.

i zacząłem przygodę z podwodną fotografią. Swoje

BARTOSZ PSZCZÓŁKOWSKI

wystaw fotograficznych w kraju i za granicą.

doświadczenie nurkowe nabywałem na Wyspach

Jest pasjonatem i propagatorem nurkowania.

Kanaryjskich, Sardynii, Norwegii, Malediwach

Od 2008 roku prowadzi swoją autorską stronę

i w polskich jeziorach. Obecnie jestem instrukto-

www.dive-adventure.eu. Na bazie szerokich do-

rem Padi oraz ESA, szkolę w Europie zapaleńców

świadczeń, w sierpniu 2018 stworzył nowy Maga-

nurkowych i przekazuję swoją pasję innym.

zyn Perfect Diver.

Wszystkich miłośników podwodnego świata i fotografii zapraszam na Beediver (FB) – do zobaczenia.

IRENA KOSOWSKA

HUBERT REISS

Regionalny Manager Divers Alert Network Polska,

Z zawodu informatyk, ale z krwi i kości handlo-

Instruktor nurkowania i pierwszej pomocy, nurek

wiec, który żadnej pracy się nie boi. Nurkowanie

techniczny i jaskiniowy. Zakochana we wszystkich

zawsze było moim wielkim marzeniem. Na po-

zalanych, ciemnych, zimnych, ciasnych miejscach

czątku miało być wyzwaniem, krótkim epizodem,

oraz niezmiennie od początku drogi nurko-

a okazało się pasją do końca świata i jeden dzień

wej – w Bałtyku. Realizując misje DAN, prowadzi

dłużej. Pod wodą odreagowuję i odpoczywam.

cykl prelekcji „Nurkuj bezpiecznie” oraz Diving

Jako Divemaster, nurek sidemount Razor, a ostat-

Safety Laboratory, czyli terenowe badania nurków

nio również fotograf, realizuję moje marzenia

do celów naukowych.

podziwiając i uwieczniając piękno podwodnego świata. „Pasja rodzi profesjonalizm, profesjonalizm daje jakość, a jakość to luksus w życiu. W dzisiejszych czasach szczególnie...”

s ta ł a w s p ó ł p r ac a

WOJCIECH A. FILIP

ANNA SOŁODUCHA

SYLWIA KOSMALSKA-JURIEWICZ

Ma na swoim koncie ponad 8000 nurkowań. Nur-

Absolwentka Geografii na Uniwersytecie Wrocław-

Podróżniczka i fotograf dzikiej przyrody. Ab-

kuje od ponad 30 lat, a w tym od ponad 20 lat jako

skim, niepoprawna optymistka… na stałe z uśmie-

solwentka dziennikarstwa i miłośniczka dobrej

nurek techniczny. Jest profesjonalistą z ogromną

chem na ustach! Do Activtour trafiła chyba z prze-

literatury. Żyje w zgodzie z naturą, propaguje

wiedzą teoretyczną i praktyczną. Jest instruktorem

znaczenia… i została tu na stałe. Z zamiłowaniem

zdrowy styl życia... jest yoginką i wegetarianką.

wielu federacji: GUE Instructor Mentor, CMAS**,

codziennie spełnia ludzkie marzenia przygotowu-

Angażuje się w ekologiczne projekty, szczególnie

IANTD nTMX, IDCS PADI, EFR, TMX Gas Blender.

jąc wyprawy nurkowe na całym świecie, a sama

bliskie jej sercu są rekiny i ich ochrona, o których

Uczestniczył w wielu projektach i konferencjach

nurkuje już… ponad połowę życia. Każdego roku

pisze w licznych artykułach oraz na blogu www.

nurkowych jako lider, eksplorator, pomysłodawca

eksploruje inny „kawałek oceanu” przypinając

divingandtravel.pl Swoją przygodę z nurkowa-

czy wykładowca. Były to między innymi Britannic

kolejną pinezkę na swojej nurkowej mapie świa-

niem zaczęła piętnaście lat temu przez zupełny

Expedition 2016, Morpheus Cave Scientific Project

ta! W zimie zamienia płetwy na ukochane narty

przypadek. Dzisiaj jest Divemasterem, odwie-

on Croatia Caves, GROM Expedition in Narvik, Tuna

i ucieka w Alpy. Przepis na życie? „Tylko martwy

dziła ponad 60 państw i nurkowała na 5 konty-

Mine Deep Dive, Glavas Cave in Croatia, NOA-MA-

pień płynie z prądem – czółno odkrywców, płynie

nentach. Na wspólną podróż zaprasza z biurem

RINE. Zawodowo jest Dyrektorem Technicznym

w górę rzeki!”

podróży www.dive-away.pl, którego jest współ-

w TecLine w Scubatech, a także Dyrektorem Szko-

anna@activtour.pl

założycielem.

lenia w TecLine Academy.

activtour.pl; travel.activtour.pl; 2bieguny.com

KAROLINA SZTABA

JAKUB DEGEE

MICHAL ČERNÝ

Karolina Sztaba, a zawodowo Karola Takes Pho-

Polski fotograf, zdobywca nagród i wyróżnień

„Mokre zdjęcia“ fotografował odkąd pamięta. Po

tos, jest fotografem z wykształcenia i pasji. Obec-

w światowych konkursach fotografii podwod-

kilku latach doświadczenia jako nurek zapragnął

nie pracuje w Trawangan Dive Centre na malut-

nej nurkował już na całym świecie – z rekinami

zachowywać wspomnienia z podwodnych zanu-

kiej wyspie w Indonezji – Gili Trawangan, gdzie

i wielorybami w Południowej Afryce, z orkami za

rzeń. Kupił swój pierwszy aparat kompaktowy

zamieszkała cztery lata temu. Fotografuje nad

północnym kołem podbiegunowym, na Galapa-

z podwodną obudową. Z czasem jednak zaczęło

i pod wodą. Oprócz tego tworzy projekty fotogra-

gos z setkami rekinów młotów i z humbakami na

dominować pragnienie posiadania najlepszego

ficzne przeciw zaśmiecaniu oceanów oraz zanie-

wyspach Tonga. Bierze udział w specjalistycznych

zdjęcia, co nie było do końca możliwe w przypad-

czyszczaniu naszej planety plastikiem („Trapped”,

warsztatach fotograficznych. Nurkuje od 27 lat,

ku zastosowanego kompaktu. Dlatego przeszedł

„Trashion”). Współpracuje z organizacjami NBO

zaczął w wieku lat 12 – jak tylko było to formalnie

na lustrzankę Olympus PEN E-PL 5, która pozwala

zajmującymi się ochroną środowiska i bierze ak-

możliwe. Jako pierwszy na świecie użył aparatu

na użycie nawet kilku różnych obiektywów. Wy-

tywny udział w akcjach proekologicznych (ochro-

Hasselblad X1d-50c do podwodnej fotografii su-

korzystuje kombinację połączeń podwodnych

na koralowca, sadzenie koralowca, sprzątanie

per macro. Niedawno, na odległym archipelagu

błysków i świateł. Koncentruje się na fotografii

świata, ochrona zagrożonych gatunków). Jest

Chincorro na granicy Meksyku i Belize, zrobił to

dzikiej przyrody, a nie na aranżacji. Fotografuje

również oficjalnym fotografem Ocean Mimic

ponownie, podejmując udaną próbę sfotografo-

zarówno w słodkich wodach „domowych“, jak

– marką tworzącą stroje kąpielowe i surfingowe

wania oka krokodyla obiektywem makro z dodat-

i w morzach i oceanach świata.

ze śmieci zebranych na plażach Bali. Współpraco-

kową soczewką powiększającą, co jest najwięk-

Zdobywał już liczne nagrody na czeskich i za-

wała z wieloma markami sprzętu nurkowego, dla

szym na świecie zdjęciem oka krokodyla żyjącego

granicznych konkursach fotograficznych. Więcej

których tworzyła kampanie reklamowe. W roku

na wolności (pod względem ilości pixeli, wielkości

zdjęć można znaleźć na jego stronie internetowej,

2019 została ambasadorem polskiej firmy Tecline.

wydruku, jakości).

gdzie można je również kupić nie tylko jako fo-

Od dwóch lat jest nurkiem technicznym.

tografie, ale także jako zdjęcia wydrukowane na płótnie czy na innym nośniku. www.mokrefotky.cz www.facebook.com/MichalCernyPhotography www.instagram.com/michalcerny_photography/

s ta ł a w s p ó ł p r ac a

WOJCIECH JAROSZ

AGNIESZKA KALSKA

LAURA KAZIMIERSKA

Absolwent dwóch poznańskich uczelni – Akademii

„Nie wyobrażam sobie życia bez wody, gdzie w wol-

Obecnie pracuje jako PADI Course Director w Tra-

Wychowania Fizycznego (specjalność trenerska –

nym ciele doświadczam wolności ducha”.

wangan Dive Centre na indonezyjskiej wysepce

piłka ręczna) oraz Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Wydziału Biologii (specjalność biologia doświadczalna). Z tą pierwszą uczelnią związał swoje życie zawodowe próbując wpływać na kierunek rozwoju przyszłych fachowców od ruchu z jednej strony, a z drugiej planując i realizując badania, popychając mozolnie w słusznym (oby) kierunku wózek zwany nauką. W chwilach wolnych czas spędza aktywnie – jego główne pasje to żeglarstwo (sternik morski), narciarstwo (instruktor nar-

● założycielka pierwszej w Polsce szkoły freedivingu i pływania – FREEBODY, ● instruktorka freedivingu Apnea Academy International i PADI Master Freediver, ● rekordzistka świata we freedivingu (DYN 253 m), ● rekordzistka i mistrzyni Polski, członkini kadry narodowej we freedivingu 2013–2019, ● finalistka Mistrzostw Świata we freedivingu 2013, 2015, 2016 oraz 2018,

Gili Trawangan. Założycielka portalu Divemastergilis. www.divemastergilis.com @divemastergilis Od ponad 7 lat mieszka i odkrywa podwodny świat Indonezji. Jest nie tylko zapalonym nurkiem technicznym, ale także twarzą platformy Planet Heroes oraz ambasadorem marki Ocean Mimic. Aktywnie przyczynia się do promowania ochrony koralowców i naturalnego środowiska ryb i zwierząt morskich, biorąc udział w projektach nauko-

ciarstwa zjazdowego), jazda motocyklem, nurko-

● multimedalistka Mistrzostw Polski oraz człon-

wych, kampaniach przeciw zaśmiecaniu oceanów

wanie rekreacyjne i wiele innych form aktywności,

kini kadry narodowej w pływaniu w latach

i współpracując z organizacjami pozarządowymi

a także fotografia, głównie przyrodnicza.

1998–2003,

na terenie Indonezji.

● pasjonatka freedivingu i pływania.

AGATA TUROWICZ-CYBULA

ADRIAN JURIEWICZ

Od dziecka marzyłam, żeby zostać biologiem

Podróżnik, fotograf i filmowiec świata podwod-

morskim i udało mi się spełnić te marzenia. Skoń-

nego, pasjonat kuchni azjatyckiej, instruktor

czyłam studia na kierunku oceanografia, gdzie od

nurkowania PADI. Odwiedził ponad 70 państw

niedawna rozpoczęłam studia doktoranckie. Moja

i nurkował na 5 kontynentach (dwa pozostałe są

przygoda z nurkowaniem zaczęła się, kiedy mia-

w planach przyszłorocznych wypraw). Od kilku lat

łam 12 lat. Kocham obserwować podwodne życie

jest również instruktorem-trenerem lotów bezza-

z bliska i staram się pokazać innym nurkom jak

łogowymi statkami powietrznymi. Współtworzy

fascynujące są podwodne, bałtyckie stworzenia.

biuro podróży dla nurków www.dive-away.pl. Wyprawy dokumentuje zdjęciami i opisami podróży na blogu www.divingandtravel.pl

@laura_kazi

2021

wydań

CENA PRENUMERATY:

180 PLN wraz z dostawą

Zamów już dzisiaj:

preorder@perfectdiver.com

REKLAMA

PRENUMERATA

podróże

Wyspy Medes PODWODNY REZERWAT Tekst i zdjęcia MICHAL ČERNÝ

Kiedyś, w jednej z książek, przeczytałem artykuł o rezerwacie Illes Medes. Rezerwat był wymieniony jako jedno z najpiękniejszych miejsc do nurkowania na świecie.

podróże

ewne zdanie wypowiedziane tam przez autora utkwiło mi w pamięci: „Zawsze zastanawiałem się, gdzie podziały się wszystkie ryby z Morza Śródziemnego, teraz wiem.”

Po moich ponad trzynastu wizytach w tym śródziemno-

morskim raju dla nurków, mogę oświadczyć z przekonaniem, że to zdanie jest w 100% prawdziwe. Tylu różnych ryb nie znajdzie się w innym miejscu w Morzu Śródziemnym. HISTORIA Wyspy Medes znajdują się w środku wybrzeża Costa Brava, około 100 km na północ od Barcelony, w pobliżu L'Estartit. Archipelag składa się z siedmiu głównych wysp: Medellot, Meda Grand, Meda Petita, les Ferrenelles, Tasco Gros, Tasco Petit i Carall Bernat. W czasach średniowiecza, wyspy były zamieszkane. Wykorzystywane i najeżdżane przez piratów. Do dziś można tu znaleźć okrągłe wieże strażnicze, które służyły miejscowym jako „głos” zapowiadający zbliżający się atak. Do 1983 roku L'Estartit było tylko małą wioską, gdzie głównym źródłem utrzymania było rybołówstwo czerpiące z wód wokół wysp. Jednak właśnie w tym roku kataloński parlament zatwierdził ten obszar jako chroniony zakazem wszelkiego rodzaju połowów. W 1990 roku ochrona ta została jeszcze bardziej zwiększona, kiedy cały obszar 511 hektarów został uznany za rezerwat okrętów podwodnych. Dzięki temu L'Estartit całkowicie się zmieniło, a miejscowi zaczęli przechodzić z wędkarstwa na turystykę. Zaczęły powstawać tu hotele, restauracje i oczywiście bazy nurkowe i inne ośrodki nastawione nie tylko na sporty wodne. Dziś L'Estartit jest popularnym miejscem turystycznym głównie dla nurków z całej Europy.

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

ORGANIZACJA I CENTRA NURKOWE W związku z tym, że jest to podwodny rezerwat przyrody,

ciężarówkami. Butle bierzesz z samochodu stojącego tuż obok łodzi i po prostu zabierasz je na pokład.

nurkowania są tu regulowane i można nurkować praktycznie

Sprzęt w bazie jest przechowywany przez każdego nurka w pu-

tylko poprzez lokalne centra nurkowe. Kolejnym ogranicze-

dełku i zamykany. Kombinezony neoprenowe są wieszane w po-

niem jest to, że nurkowie z kwalifikacjami OWD lub P1 mogą

mieszczeniach, w których są automatycznie myte słodką wodą

wchodzić do wody tylko w towarzystwie instruktora lub dive-

i suszone ciepłym powietrzem. Bardzo wygodne rozwiązanie.

mastera, ma to głównie na celu zapobieganie uszkodzeniom

Jeśli chodzi o same nurkowania, to są one wyjątkowe, ponie-

koralowców (słabą pływalność niedoświadczonych nurków).

waż nie jest się przywiązanym do grupy, z którą przyjechałeś

Maksymalna dozwolona głębokość nurkowania to 40 metrów,

i masz do wyboru kilka możliwości, kiedy i gdzie chcesz nurko-

a czas nurkowania nie może przekraczać 60 minut.

wać. Nurkowania rezerwujesz przez komputer i każdego dnia

Istnieje tu kilka centrów nurkowych. Ja jednak od lat korzy-

możesz wybierać spośród czterech różnych nurkowań w ciągu

stamy z usług ośrodka La Sirena, który należy do największych

dnia i de facto z trzech statków. Jest aż 12 nurkowań każdego

i najlepszych tutaj. Posiada trzy duże łodzie nurkowe (każda dla

dnia. Wybierasz swoją porę dnia i lokalizację, która Cię inte-

20–30 nurków) i wszystkie są wyposażone w windy. Tak, dobrze

resuje. Podróż łodzią z portu do spotu zajmuje zwykle około

przeczytałeś, każdy statek ma na rufie windę ze stali nierdzew-

20 minut. Po każdym nurkowaniu wracamy do portu. Możesz

nej dla dwóch nurków, co szczególnie docenisz, jeśli na morzu

więc zrobić tylko jedno nurkowanie dziennie, co jest idealne,

jest trochę fal. Wystarczy, że podpłyniesz do windy, która znaj-

jeśli chcesz połączyć rodzinne wakacje z nurkowaniem.

dzie się około metra pod powierzchnią, staniesz na niej i wy-

Uwaga! Nurkowania należy rezerwować z wyprzedzeniem.

godnie wsiądziesz na pokład, a następnie masz ich kilka kroków

Ze względu na duże zainteresowanie nurkowaniem, nie ma

do swojego miejsca. Tutaj również zadbano o Twój sprzęt. Baza

możiwości przyjechać i zanurkować. Brak wolnych miejsc. Oso-

znajduje się około 300 metrów od miejsca do cumowania łodzi,

biście rezerwuję nurkowania dla grupy z rocznym wyprzedze-

jednak nie trzeba nosić swojego sprzętu, bo zabiorą go małymi

niem. Podstawowa cena nurkowania wraz z balastem i butlą

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

to około 42 EUR. Dzięki wieloletniej współpracy i rabatom ilościowym otrzymaliśmy cenę około 26 EUR za nurkowanie, co jest już bardzo przyzwoitą ceną. NURKOWANIE f Miłośnicy ryb i podwodnego życia będą się tu dobrze bawić. f Jest też coś dla grotołazów, ponieważ wyspy są bogate w tunele i jaskinie. f Na miłośników zatopionego żelaza czekają dwa wraki. Ale po kolei. Najpierw spójrzmy na podwodne życie. Główną atrakcją, a właściwie pewnym symbolem wysp Illes Medes są strzępiele (groupery), a konkretnie zgrupowane strzępiele, co jest rzadkie. Występuje w bardzo dużych ilościach, praktycznie na każdym nurkowaniu można spotkać kilka osobników dorastających do 1,5 metra. W dodatku są przyzwyczajone do nurków, więc nie jest problemem dosłownie podpłynięcie na wyciągnięcie ręki, przy czym oczywiście nie należy ich dotykać. Z pewnością najwięcej spotkacie ich w spotach, w których znajdują się tunele i jaskinie, jak La Vaca czy Dofi, które moim zdaniem należą do najpiękniejszych. Jeśli chcesz zobaczyć duże ryby, takie jak tuńczyki, barakudy, płaszczki, koniecznie udaj się do miejsc otwartych na pełne morze, takich jak Tasco Gros, Tasco Petit lub Carall Bernat, gdzie zwykle przebywają w większych ławicach.

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

Mureny, które również występują tutaj w dużych ilościach, będą wyglądać na ciebie z dziur w ścianach i zza kamieni na dnie morza. W szczelinach można znaleźć węgorze morskie, dorsza śródziemnomorskiego, homary czy różne małe krewetki. Oczywiście natkniesz się tu na wiele innych gatunków większych i mniejszych ryb typowych, jak i rzadko występujących w Morzu Śródziemnym. Warto wspomnieć o gorgoniach, które występują tu na wielu ścianach tworzą piękny, ciągły wzrost. Są zarówno fioletowe, jak i żółte. Istnieje również kilka gatunków ślimaków nagoskrzelnych, które lubią przebywać głównie w miej-

scach o silnych prądach, takich jak cieśnina między Carall Ber-

się również jaskinia, która prowadzi z głębokości 18 metrów

nat i Tasco Gros.

do kieszeni powietrznej. Może ona pomieścić kilku nurków,

Tunele i jaskinie znajdują się głównie w lokalizacjach Dofi

a dzięki porowatej skale powietrze nadaje się do oddychania.

i La Vaca. Nie potrzebny jest certyfikat nurka jaskiniowego aby

Najpiękniejsze tunele, moim zdaniem, można znaleźć w La

wejść do tych tuneli i jaskiń, ponieważ wszystkie są wystarcza-

Vaca. W rzeczywistości istnieją dwa równoległe tunele, jeden

jąco duże i zawsze możesz zobaczyć drugą stronę przez tunel.

wąski dla jednego nurka tuż obok drugiego, szerokiego tune-

Ale światło na pewno się tutaj przyda. W Dofi jest kilka tuneli,

lu, przez który metro znów będzie przejeżdżało bez żadnych

z których największy ma około 80 metrów długości i ma średni-

problemów. Ponadto wejścia do tych tuneli są regularnie pil-

cę większą niż tunel metra w Pradze. W tej lokalizacji znajduje

nowane przez kilka grouperów.

REKLAMA

Wraki znajdują się w niewielkiej odległości od portu, przy wybrzeżu. Pierwszy z nich nazywa się Reggio. Był to prom o długości 132 m, który został sztucznie zatopiony w 1992 r., jako atrakcja dla nurków. Niestety nie wybrano najlepszego miejsca, by go zatopić. Z powodu sztormów i silnych prądów wrak stopniowo rozerwał się na trzy części, pomiędzy którymi dziś odległość wynosi kilkadziesiąt metrów. Przy mniejszej widoczności, którą tu zwykle spotykamy, jeszcze trudniej jest poruszać się między poszczególnymi fragmentami. Mimo to istnieje kilka dobrze zachowanych, a one zapewniają ciekawe widoki, jak na przykład wciąż stojący maszt. Drugi wrak to El Marmoler. Statek przewożący ładunek marmuru, który wciąż można zobaczyć w ładowni. Zatonął po uderzeniu w wybrzeże w 1971 roku. Jednak odległość do tego wraku od portu L'Estartit wynosi ponad 8 kilometrów, a widoczność na wraku jest zwykle słaba. Nurkowałem tutaj, kiedy widoczność tuż obok wraku spadła z przepięknej przejrzystości morza do około 2 m. Bazy nurkowe nie przyjeżdżają tu zbyt często.

Technically … the best. Hollis gear stands up to any condition. So, how deep will you go?

www.nurkowanie-ecn.pl

podróże

DODATKI Jeśli nie chcesz tylko nurkować, znajdziesz tutaj wiele innych opcji sportowych i rozrywkowych. Oczywiście jest duża piaszczysta plaża, można wypożyczyć rowery wodne, kajaki morskie, skutery wodne, kite, a nawet nowy flybording. Jeśli wybierasz się tu np. z rodziną, która nie nurkuje, to nawet oni nie muszą być pozbawieni doświadczeń z podwodnego życia. Wystarczy, że kupisz bilet na jedną z łodzi ze szklaną podłogą i będziesz mógł obserwować jak tętni życie w rezerwacie. Tuż nad miastem góruje wzgórze Rocca Maura o wysokości 226 metrów, na którą wspinaczka zajmuje około 45 minut. Rozciąga się z niej wspaniały widok na całe miasto i wyspy. Jeśli lubisz zabytki, Barcelona znajduje się zaledwie 100 km od hotelu, a autobusy turystyczne odjeżdżają prawie codziennie, aby zwiedzać najciekawsze miejsca Barcelony, takie jak niedokończony kościół Sagrada de Familia lub Park Güell Antoniego Gaudiego, La Rambla i śpiewające fontanny. Na północ od L'Estartit leży miasto Empuriabrava, zwane hiszpańską Wenecją. Tutaj możesz wynająć łódź i przepłynąć kanały między domami.

REKLAMA

TRANSPORT I ZAKWATEROWANIE Jeśli wybierasz się tutaj indywidualnie, możesz oczywiście polecieć do Barcelony, a stamtąd pociągiem i autobusem do L'Estartit. Latają tu tani przewoźnicy, bilety nie obejmują jednak transportu większej ilości bagażu, którego my, jako nurkowie, potrzebujemy. Inną opcją jest podróż własnym samochodem. To jednak ponad 1600 kilometrów z Pragi, a dzięki opłatom na autostradach, zwłaszcza we Francji, nie wychodzi za korzystnie finansowo. My od lat korzystamy z transportu autobusowego. W autobusie spędza się około 20 godzin, ale przy butelce dobrego napoju czas ucieka dość szybko ;) Możesz zatrzymać się w jednym z hoteli lub wybrać hoteli apartamentowe, w których jest do dyspozycji w pełni wyposażona kuchnia. Jeśli więc nie chcesz codziennie wydawać na jedzenie w restauracjach, masz możliwość gotowania dla siebie, ceny w sklepach są porównywalne z cenami w Czechach.

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

Marsa Alam Tekst SYLWIA KOSMALSKA-JURIEWICZ Zdjęcia ADRIAN JURIEWICZ

Zawsze cieszyła mnie myśl o nowym dniu, o świeżej próbie, o jeszcze jednym początku, może z odrobiną magii czekającej gdzieś za porankiem. J.B. Priesley

podróże

Kair

Kilka dni wcześniej, zanim jeszcze jakiekolwiek znaki na Ziemi i Niebie wskazywały na to, że nasza podróż do Egiptu się odbędzie, miałam sen. Śniłam o delfinach, które pływały w szmaragdowej zatoce tuż przy plaży, na której zbierałam kolorowe ptasie pióra.

Hurghada

MARSA ALAM

ilka dni wcześniej, zanim jeszcze jakiekolwiek znaki

wypełnionej po brzegi numerami lotów, dzisiaj widnieje tylko

na Ziemi i Niebie wskazywały na to, że nasza podróż

jeden rejs o godzinie 22:30, to właśnie nim lecę do Marsa Alam

do Egiptu się odbędzie, miałam sen. Śniłam o delfi-

położonego w południowej części Egiptu.

nach, które pływały w szmaragdowej zatoce tuż przy plaży,

Obudziły mnie ciepłe promienie wschodzącego słońca, któ-

na której zbierałam kolorowe ptasie pióra. Jeszcze wtedy nie

re wdzierały się z całą swoją intensywnością do przestronne-

wiedziałam, że ten sen jest jak obietnica. Przepowiednia, która

go hotelowego pokoju. Wyszłam na taras, aby nacieszyć oczy

wkrótce miała się spełnić... W jednej z dwóch otwartych ka-

bezkresem bezchmurnego, lazurowego nieba. Hotel otaczają

wiarni, na międzynarodowym lotnisku Chopina w Warszawie,

ciągnące się kilometrami ogrody, bujnie obsadzone palmami,

zamówiłam kawę latte z mlekiem sojowym, na wynos. Dzień

krzewami i kwiatami. Wąskie alejki przecinają białe, drewniane

wcześniej zrobiłam test na Covid-19, którego wydruk wraz

pergole, które aż uginają się pod naporem kolorowych bugen-

z paszportem schowałam do plecaka, aby okazać go podczas

willi. Biorę głęboki wdech i upajam się zapachem powietrza na-

odprawy. Prawie wszystkie sklepy, restauracje i kioski zostały

syconego pustynią, morzem i kwiatami. Po długich, pochmur-

zamknięte. Po licznie podróżujących turystach, gwarze i kolej-

nych i deszczowych tygodniach w Polsce prawie zapomniałam

kach na lotnisku, które pamiętam jeszcze sprzed roku, dzisiaj

jaki piękny i kolorowy jest świat. Idę na plażę, która jest bardzo

nie ma już śladu. Wszędzie panuje półmrok i przenikliwa cisza...

szeroka i niezwykle urokliwa. Morze Czerwone mieni się akwa-

Trochę przeraża mnie ten widok. Na tablicy odlotów zawsze

maryną, gdzieniegdzie odpoczywają na leżakach turyści. Kładę

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

się na piasku i zanurzam stopy w morzu, czuję orzeźwiającą

mencie łączy się z przepięknymi ogrodami koralowymi. Pełna

bryzę na swoim ciele. Teraz już wiem że naprawdę przybyłam.

życia rafa koralowa bardzo łagodnie opada do 50 m. Podczas

Następnego dnia o świcie wsiadamy do busa i udajemy

pierwszego zanurzenia spotykamy dwa duże żółwie, które nie-

się do centrum nurkowego oddalonego około 15 kilometrów

spiesznie delektują się źdźbłami trawy morskiej. Po kilku minu-

od naszego hotelu. Prowadzi tam szeroka, asfaltowa droga.

tach zaczynają powoli się wynurzać, aby zaczerpnąć powietrza.

Jedziemy około 20 min przez ten czas nie widzieliśmy żadnego

Na ich skorupach promienie słońca tworzą kolorowe pryzmaty,

innego auta na drodze. Po prawej stronie, aż po horyzont cią-

które przybierają na sile wraz ze zmieniającą się głębokością.

gnie się pustynia. Niedostępny i piaszczysty teren, a po drugiej

Zawisamy w toni na kilka minut, obserwując to wyjątkowe

stronie, widać linię brzegową Morza Czerwonego, które po-

widowisko, które odbywa się tuż pod powierzchnią wody. Ktoś,

łyskuje w porannych promieniach słońca. Nurkowania u wy-

kto teraz stoi na plaży i wpatruje się w morze, nawet nie zdaje

brzeży Marsa Alam zazwyczaj odbywają się z brzegu. Centrum

sobie sprawy z tego, że tuż przy brzegu, na małej głębokości,

nurkowe, z którego korzystamy podczas naszego pobytu

dwa olbrzymie żółwie morskie jedzą śniadanie. Nurkowanie już

w Egipcie, usytuowane jest w idealnym miejscu. Do wszyst-

samo w sobie jest czymś doskonałym w swojej prostocie. Do-

kich spotów nurkowych jedziemy maksymalnie dwadzieścia

dając do niego podwodną faunę i florę, absolutną ciszę przery-

minut. Podczas tygodniowych wakacji, aż pięć dni poświęca-

waną oddechem i powolnymi ruchami rąk i nóg oraz magiczne

my na nurkowanie. Marsa Assalaya jest malowniczą zatoką ze

chwile samotności, otrzymamy uzależniającą mieszankę, którą

szmaragdową wodą położoną około 8 km od Marsa Alam. To

trudno opisać słowami. Dla spotkań z podwodnym światem je-

pierwsze miejsce, w którym nurkujemy. Jest idealną lokalizacją

steśmy w stanie poświęcić wiele, nawet 10-dniową kwarantan-

dla osób zaawansowanych, jak i tych, które dopiero zaczynają

nę po powrocie do kraju. Dzieje się tak dlatego, że nic innego

swoją przygodę z nurkowaniem. Piaszczyste dno porośnięte

na świecie nie jest w stanie dać nam takiego poczucia wolno-

trawą morską bardzo powoli opada w dół, aż w pewnym mo-

ści, szczęścia i spełnienia, jaką daje nam możliwość obcowania

podróże

z mieszkańcami mórz i oceanów. Niczym innym nie możemy wypełnić pustki jaka powstaje w momencie, kiedy coś, co kochamy, zostaje nam odebrane nawet na chwilę. Marsa Samadai z zewnątrz jest zupełnie niepozorną lokalizacją nurkową, znajdującą się tuż przy asfaltowej drodze 7 km od Marasa Alam. To otwarty pustynny teren z szeroką, piaszczystą zatoką, z każdej strony narażoną na wiatr. Podobnie jak poprzedni spot nurkowy, miejsce również jest odpowiednie do nurkowania dla osób zaawansowanych jak i tych, które dopiero ukończyły podstawowy kurs nurkowania OWD.

Nurkując tu, odnosimy wrażenie jakby bujna rafa koralowa otaczała nas z każdej strony, a ogromne bloki skalne porośnięte koralowcami, tworzą naturalne schronienie dla stworzeń morskich takich zwierząt, jak: żabnice, ryby krokodyle, żółwie, płaszczki czy mureny.

Piaszczyste dno bardzo powoli opada w dół do 30 m. Nurkując tu, odnosimy wrażenie jakby bujna rafa koralowa otaczała nas z każdej strony, a ogromne bloki skalne porośnięte kora-

rego dotarliśmy jest Gebel Rossa, gdzie nurkowaliśmy dwa dni.

lowcami, tworzą naturalne schronienie dla stworzeń morskich

Malownicza, wąska zatoka z obu stron osłonięta piaszczystymi

takich zwierząt, jak: żabnice, ryby krokodyle, żółwie, płaszczki

klifami, chroniącymi nas przed wiatrem (który w styczniu jest

czy mureny. Najdalej wysuniętym punktem nurkowym, do któ-

czymś naturalnym w tym rejonie świata).

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

Dzień jest słoneczny, a temperatura powietrza przekracza

rakudy i inne ryby. W piasku tuż pod nawisem skalnym bardzo

25°C. Na piaszczystym brzegu, w równym rzędzie stoją wko-

szybko zagrzebuje się drętwa (płaszczka), a tuż nad nią przepły-

pane w piasek parasole przeciwsłoneczne, które lata świetno-

wa żółw morski. Zapomniałam już, jak piękna i bogata w życie,

ści mają już dawno za sobą. Wtapiają się idealnie w krajobraz

jest rafa koralowa Morza Czerwonego.

i tworzą wakacyjny klimat. Powoli ubieram się w suchy ska-

Po nurkowaniu odpoczywamy pod niewielkim, drewnia-

fander, ale zakładam go tylko na bieliznę termiczną. Tem-

nym zadaszeniem, które jest tak usytuowane, że chroni przed

peratura wody waha się pomiędzy 22, a 23°C, w zależności

prażącym słońcem jak i wiatrem. W oddali na tle piaskowych

od miejsca i głębokości. Dzięki suchemu skafandrowi czuję

gór, jakby majaki, ukazują się trzy postaci. Zmierzają bardzo

komfort pod wodą. Pozostałe osoby, które nam towarzyszą

powoli w naszą stronę. To trzy kobiety Beduinki: matka, córka

nurkują w 5 mm piankach. Od tak dawna nurkuje w suchym

i wnuczka. Ubrane w kolorowe szaty, które pięknie kontrastują

skafandrze, że odnoszę wrażenie, iż stał się moją drugą skó-

z lazurowym niebem i piaskiem pustyni. Każda z nich niesie

rą. Brodząc w wodzie niespiesznie wchodzimy w głąb Morza

małe zawiniątko w dłoni. Zatrzymują się tuż przy linii brzego-

Czerwonego, zakładamy płetwy, a po chwili zanurzamy się

wej, pomiędzy dwiema zacumowanymi łodziami. Siadają po tu-

na głębokość 18 m. Prawie od razu napotykamy się na ścianę

recku na piasku, a z małych tobołków wyciągają kolorowe i róż-

porośniętą bujną rafą koralową, w toni zaś obserwujemy ba-

norodne bransoletki. Równomiernie układają je na materiale

podróże

rozłożonym na plaży. Delikatnym ruchem dłoni zachęcają nas, abyśmy podeszli bliżej i obejrzeli te wszystkie paciorki, którymi wypełniły materiałową powierzchnię. Bardziej od bransoletek interesują mnie same kobiety pustyni. Dwie z nich matka i córka mają zasłonięte twarze. Kupuję bransoletki od dziewczynki, która uśmiecha się do mnie życzliwie. Najstarsza kobieta opiera się plecami o jedną z drewnianych łodzi. Wyjmuje małe, podręczne wrzeciono i przędzę. Na drewniany kołowrotek, który łagodnie wprawia w ruch dłonią zaczyna nawijać pojedyncze pasma wełny, którą formuje palcami. Podziwiam jej talent i łatwość z jaką to robi. Nie wiem skąd, ale po chwili młoda kobieta przynosi chrust i zaczyna rozpalać ognisko na piasku. Wkrótce potem stawia na nim lekko zużyty, srebrny czajnik, do którego wcześniej wsypała drobno zmieloną kawę z imbirem i zalała ją zimną wodą. Obok paleniska ustawiła cztery czarki, które wyglądaj jak „wyrośnięte” naparstki. Kolejno wsypuje do nich

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

po łyżeczce cukru, a następnie wlewa zaparzoną kawę. Powietrze wypełnia nieziemski aromat świeżo zaparzonej kawy, którą zostaję poczęstowana. Nie wiem jak długo siedziałam na piasku w towarzystwie kobiet pustyni, delektując się każdym łykiem ciemnego nektaru. W końcu wstałam, oddałam pustą czarkę i podziękowałam z głębi serca – najlepiej jak tylko potrafiłam, za chwilę prawdziwej, niczym nie zakłóconej przyjemności i normalności... Każde miejsce na ziemi ma przynajmniej kilka wyjątkowych lokalizacji, które w jakiś sposób je określa i wyróżnia. Według mnie takim wyjątkowym miejscem, które cechuje nurkowiska u wybrzeży Marsa Alam, jest rafa Samadai zwana również Delphin Hous. Płyniemy około 1,5 godziny dużą łodzią nurkową zanim docieramy na miejsce. Słońce powoli wspina się po niebie, a wiatr rozbija fale o burtę. Dziewiczą rafę Samadai w kształcie półksiężyca zamieszkuje około 60 delfinów długodziobych. Od niepamiętnych czasów te stadne zwierzęta przychodzą tu na świat, polują, płodzą młode, odpoczywają i przede wszystkim czują się bezpiecznie. Wydawać by się mogło, że na przestrzeni lat zdążyły przywyknąć do obecności człowieka. To jedno z nielicznych miejsc na świecie, gdzie możemy pływać i nurkować z delfinami w ich

REKLAMA

naturalnym środowisku. Już dwukrotnie podczas naszych wcześniejszych pobytów w Marsa Alam odwiedzaliśmy tę lokalizację ale za każdym razem delfinów nie było w domu. Tym razem dzieje się inaczej… Istnieje takie przedziwne uczucie, jakby świat na chwilę się zatrzymał, kiedy na horyzoncie pojawiają się połyskujące w słońcu szare grzbiety delfinów. Wszystko inne przestaje mieć znaczenie, staje się blade i permanentne. Duże stado płynie w zwartej grupie co jakiś czas wynurzając się na powierzchnię, aby zaczerpnąć powietrza. Dzięki zdolności do magazynowania tlenu w mięśniach, mogą dłużej przebywać pod wodą. Delfiny mają duży mózg, są niezwykle inteligentnymi zwierzętami, które według naukowców swoim intelektem dorównują szympansom. Szybko się uczą, co wykorzystał w okrutny sposób człowiek. Delfiny odławiane są

Don’t settle for less.

i umieszczane w delfinariach, które niczym nie różnią się od więzień. Podczas

Elite design. Top performance.

gdy na wolności dożywają nawet do 50 lat, w niewoli żyją maksymalnie średnio

With Atomic Aquatics, the only

2 lata. W zamknięciu bardzo chorują, mierzą się z depresją, której najczęstszą przyczyną jest utrata wolności i tęsknota za stadem – rodziną. Na przestrzeni

limits are your own.

tysięcy lat powstały liczne legendy związane z delfinami. Australijscy aborygeni uważali, że są magicznymi stworzeniami, które przybyły z gwiazd, aby nauczyć człowieka jak czerpać radość z życia...

www.nurkowa nie-ecn.pl

podróże

Malediwy Tekst i zdjęcia BARTOSZ PSZCZÓŁKOWSKI

Kraj jak z żurnala, bo jeżeli Raj istnieje na ziemi, to bardzo możliwe, że jest właśnie tam, na Oceanie Indyjskim.

Jeden z siedmiu rekinów wielorybich

podróże

Po lewej stronie laguna, po prawej na krawędzi rafy załamują się fale tworząc białawą linię

toczone błękitem różnych odcieni wód atole zbudo-

INDIE

wane są z mniejszych i większych wysepek rozciąga-

Bombaj

jących się na przestrzeni 800 km.

Wewnątrz atoli znajdują się laguny, a płytka, przejrzysta

woda ma temperaturę 27–30 stopni.

cych, na znaczne głębokości, stoków. To zbocza zapadniętego wulkanu, na którym przyrasta rafa koralowa, stąd przeważającą figurą geometryczną jest koło, pierścień utworzony z resztek

MALEDIWY

Na zewnątrz atolu odcienie błękitu zmieniają swoją barwę na coraz intensywniejszy granat, za sprawą szybko opadają-

SRI LANKA Male

szkieletów koralowych. Pierścienie atoli są niedomknięte tworząc kanały w któ-

nocześnie tworząc niezwykle piękne widoki zwłaszcza z per-

rych prądy podwodne są bardzo silne. To właśnie tu można

spektywy lotu ptaka. To Sprawia, że Malediwy to unikalny kraj

spotkać skupiska rekinów, orleni, tuńczyków czy ostroboków

na skalę naszej planety.

i jackfishów. Trzeba jednak pamiętać by być przygotowanym na te warunki i umiejętnie pływać w prądach.

Na lądzie wśród drzew palmowych mieszka kilka gatunków jaszczurek, wielkie nietoperze i czaple… Kiedy jednak

Warto zaplanować podróż na Malediwy w miarę szybko

zanurzymy się, już kilka metrów pod powierzchnię wody, bu-

ponieważ istnieje zagrożenie dla tego miejsca, że zostanie po-

uuuuuuuum! Masa ryb, dużych i małych, może przyprawić

chłonięte przez ocean na przestrzeni najbliższych 20 lat.

o zawrót głowy.

Wyspy te zbudowane ze szczątków rafy koralowej w naj-

Dzięki temu, że miałem okazję być na Malediwach kilkakrot-

wyższym punkcie mają maksymalnie 2 metry wysokości. To

nie spotkałem i mogłem obserwować różnorodność dużych

daje realne zagrożenie zalania czy podtopienia wyspy jed-

zwierząt, ale o tym napiszę w dalszej części artykułu :)

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże

Jeden z resortów na Malediwach

Malediwy można odwiedzić na dwa sposoby.

pyszczki, a sporych rozmiarów ogończe powodowały przyspie-

Resort, to hotel na jednej z licznych wysp atolu. Miejsce to-

szenie bicia naszych serc, przepływając blisko, bardzo blisko

talnego relaksu nad samym brzegiem oceanu gdzie wystarczy wyjść ze swojego bungalowu i już jest się na plaży. Po wcześniejszym umówieniu można popłynąć na nurkowanie z resor-

Znacie to powiedzenie, że apetyt rośnie w miarę jedzenia, prawda?

towym operatorem i to w zasadzie najlepsza atrakcja. Na wy-

To na Malediwach idealnie się te słowa wpasują w rzeczy-

spie dostępna jest siłownia, strefa spa, masaże, a cały obszar

wistość, zwłaszcza podróży łodzią safari. Po nurkowaniu wy-

lądu można spacerem przebyć w szerz i wzdłuż w ciągu paru

borny obiad w towarzystwie uczestników wyjazdu. Było gło-

godzin. Jest to może i przyjemna forma urlopowa, jednak tro-

śno, bo każdy opowiadał i przeżywał wrażenia z nurkowania,

chę dla mnie nudna i pochłaniająca spore fundusze.

a szczególnie wielkie płaszczki. Chwile relaksu na pokładzie

Łódź safari to genialne rozwiązanie dla ludzi szukających jednocześnie wypoczynku oraz aktywności ale też przygody.

nas. Fantastyczne nurkowanie, a to dopiero rozgrzewka.

łodzi Carina po posiłku nie trwały długo ponieważ zmęczenie wzięło górę. Spałem jak dziecko, a kilka godzin snu było mi po-

Dzięki wyprawie zorganizowanej przez Pazola Travel

trzebne ponieważ następnego dnia pierwsze nurkowanie było

& Adventure miałem okazję uczestniczyć w takim właśnie safari

wcześnie rano. Uwielbiam te nurkowania o wschodzie słońca,

po atolach Malediwów. Odwiedziliśmy cztery atole położone

gdyż życie na rafie koralowej tak jak uczestnicy nurkowania,

w okolicy stolicy o nazwie Male i muszę przyznać, że to była

budzi się ze snu, panuje tam wyjątkowa atmosfera.

niesamowita wyprawa. Skupialiśmy się na obserwacji i szu-

No to hop do wody. Ogromne ławice kolorowych ryb, ty-

kaniu dużego zwierza i już w dniu przylotu zanurkowaliśmy

siące fruwających, jak aniołki, dookoła nurków zielonych ro-

niedaleko przetwórni rybnej w miejscu zwanym „AKWARIUM”.

gatnic, żabnica przyklejona do gąbki, kompletnie niewidoczna

Po pierwszych minutach już wiedzieliśmy skąd wzięła się

i rekiny, białopłetwe żarłacze i szare rafowe, orlenie, ogończe.

ta nazwa. Olbrzymia ilość ryb dookoła nas powodowała niesa-

Nawet ciekawska ośmiornica wychyliła się ze swojej jamki, by

mowite wrażenia, wielkie mureny witały nas otwierając swoje

nas przywitać w swoim podwodnym świecie.

Gorgonia i inne zwierzęta budujące rafę, 30 metrów głębokości

Ukwiał dywanowy z amfiprionami

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

Rekiny Szare rafowe podczas porannej higieny na stacji czyszczącej

Nurkujemy do głębokości trzydziestu metrów, aby podziwiać ten podwodny ogród. Tu powietrze zużywa się szybciej,

ści, wbijamy latarki w piasek światłem do góry. To trik, który powoduje że snop światła latarki wabi duże ilości planktonu.

bo i ciśnienie większe niż w płytszych partiach rafy. Jednak

Pożywienie dla mant oraz innych ryb. Po kilku minutach

to właśnie na płyciznach możemy obserwować eksplozję tro-

zaczyna się robić zamieszanie, manty już fruwają nad naszymi

pikalnego życia podwodnego. W tych przypowierzchniowych

głowami, a w okolicy pływa spora ogończa i szary rekin rafowy.

strefach raf koralowych można się zrelaksować, bo to już

Przypływają kolejne manty i z wielką gracją szybują w toni

ostatnia część nurkowania, jednak trzeba pamiętać o „safety

wodnej, by zebrać jak najwięcej pożywienia, przy tym serwu-

stopie” czyli przystanku bezpieczeństwa, o sprawdzeniu kom-

jąc nam wyjątkowy pokaz poruszania się w wodzie. Można by

putera, o puszczeniu bojki, by nasza „Dhoni” – łódź nurko-

to obserwować godzinami klęcząc i tylko, co jakiś czas przypo-

wa – mogła nas zlokalizować. Kończymy nurkowanie z dala

minając sobie o oddychaniu. Niezapomniane przeżycie!!!

od krawędzi rafy, odpływamy z płycizn w toni paręnaście me-

Po tym nurkowaniu czas na posiłek i już nie mogę docze-

trów, aby zapewnić bezpieczeństwo łodzi nurkowej, która nas

kać się atrakcji kolejnego dnia. Położyłem się późno, gdyż

zabierze na Carinę nasz pływający dom.

przy łodzi jeszcze przez kilka godzin można było obserwować

Po porannym nurkowaniu czeka już na nas pyszne śnia-

z pokładu manty łowiące plankton przy samej powierzchni.

danko, poranna kawusia i chwila nawigacji do kolejnego cza-

Kilkoro uczestników wyprawy safari na Carinie nie nurkowało,

rodziejskiego miejsca nurkowego.

jednak było żywo zainteresowane naszymi relacjami z obser-

Wielka atrakcja przed nami, nurkowanie nocne z manta-

wacji podwodnych zwierząt. Gdy manta pojawiła się tuż przy

mi. Całkowity odjazd, który polecam zdecydowanie każdemu.

powierzchni wody blisko łodzi, jeden towarzysz podróży odwa-

Zanurzamy się przy łodzi i opadamy na 10 metrów głęboko-

żył się wejść do wody i popatrzeć na manty snorklując w ich

podróże

Rekin pielęgniarz

Alimatha Jetty wita nas różnorodnością dużych rybek

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże Carina w całej okazaości

Schodzimy na ląd, który kołysze się pod nogami

towarzystwie. Jeżeli nie nurkujesz i sądzisz, że będziesz się nudził(a) na łodzi safari na Malediwach, to jesteś w dużym błędzie. Desanty na piaszczyste bezludne wysepki to codzienność dla nienurkujących. Można się poopalać na białym piasku, pływać z maską i fajką i obserwować rekiny, żółwie i wiele innych ciekawych morskich stworzeń Trzeba tylko lubić wodę i słońce, prawda? Kolejny dzień nurkowy to Mufushi Rock, znane miejsce nurkowe, by podziwiać manty w porze dziennej. Jest to formacja skalna, dość niezwykła cześć rafy zwana „cleaning station”, stacja czyszcząca, gdzie manty przypływają jak do spa pozbyć się pasożytów i na ogólny program pielęgnacyjny :) Można zaobserwować niewielkie, podłużne, niebieskawe rybki krążące w pobliżu mant. To wargatki, rybki czyściciele dbające o higienę na rafie

Grill na bezludnej wyspie był wyśmienity

koralowej, a z ich usług korzystają praktycznie wszystkie drapieżniki, ale i ryby takie jak Oriental Sweet Lips czy Napoleon. Tu mieliśmy okazję ujrzeć i podziwiać manty w świetle dziennym, a te stworzenia kompletnie nie zwracały na nas uwagi. Dostaliśmy jednak kilka wskazówek jeszcze przed wejściem do wody, podczas briefingu, czyli omówienia przednurkowego. Istotne, by nie wpływać na teren stacji czyszczącej i nie pływać za mantami ponieważ możemy je wystraszyć i spłoszyć. W wyznaczonym przez naszego przewodnika miejscu przystanęliśmy i zaczęliśmy obserwację. Okazało się, że manty są zainteresowane bąblami, które wypuszczamy z automatów oddechowych. Zaczęły się bawić tymi bąbelkami i przez to latać dosłownie tuż nad naszymi głowami. Trudno to opisać słowami, gdy człowiek, pod wodą jest jak w kinie, a na dodatek ma

Manta z Mufushi Rock

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

podróże Rekin wielorybi podczas wciągania posiłku

najlepsze miejsca. Wrażenia godne polecenia każdemu, kto

ny wielorybie, zwabione obfitością planktonu kłębiącego się

ma w sobie choć troszkę delikatności i podziwu dla przyrody.

w świetle łodzi. Wyobraźcie sobie siedem rekinów wielorybich

Bo to ostatnie miejsca, gdzie człowiek jeszcze nie zakłóca eko-

przepychających się w kolejce do miejscówki z największą ilo-

systemu tak, jak to się dzieje na lądzie.

ścią planktonu.

Po nurkowaniu ekscytacja na pokładzie u nas, ale i u za-

Przeżycia niezapomniane i tak mocne, że chcąc się tym

łogi, która oznajmia, że dziś jemy obiad na bezludnej wyspie,

podzielić z bliskimi zadzwoniłem do domu, by im pokazać

łaaaaaaa.

przez kamerkę w telefonie. Duże emocje. Najmniejszy z reki-

Wszyscy przejęci zaczęli szukać najlepszych wyjściowych

nów miał pięć metrów długości, a pływanie wśród nich było

ubrań :), by wypaść jak najlepiej podczas grilla na piaszczy-

równie niezwykłe jak i wymagające, ze względu na ryzyko

stej wyspie.

kontaktu dotykowego.

Było rewelacyjnie, ale i dziwnie zejść na stały ląd na dłużej

Zwierzęta te mają specjalną powłokę na ciele, której dotknię-

i niejednemu wydawało się, że wyspa jest jakaś rozkołysana.

cie przez człowieka powoduje rany. Pamiętajmy, że to my jeste-

Błędnik potrzebował chwilkę, by przestawić się na warunki lą-

śmy gośćmi w tym magicznym podwodnym świecie i samym

dowe. Jedzenie wyborne, grillowane krewetki, szaszłyki z wa-

nurkowaniem czy pływaniem zakłócamy jego spokój i równo-

rzyw, owoców i kurczaka, wielki ostrobok upieczony na ogniu.

wagę. Starajmy się zatem, aby nasze wizyty odznaczały się jak

Po prostu palce lizać.

najmniejszym wpływem na to środowisko. Szanujmy je, aby na-

Uczestnicy wyprawy mieli okazję poznać się lepiej i wymie-

sze dzieci miały jeszcze co podziwiać i aby mogły doświadczyć

nić doświadczenia podróżnicze i nurkowe w atmosferze szu-

podobnych przeżyć i emocji co my, gdyż to buduje świadomość

miącego oceanu i szelestu palmowych liści.

i wrażliwość na środowisko i naturę, która je zamieszkuje.

Wydarzenia następnych dni i nurkowań zwalały nas z nóg.

Apogeum całego wyjazdu przeżyłem podczas nurkowania

Każdy cieszył się, że tu dotarł i mógł uczestniczyć w tej wy-

„sunset dive”, o zmierzchu, w miejscu o nazwie Alimatha Jetty.

prawie. Podczas jednego wieczoru przypłynęły do nas reki-

Pomost przy resorcie, gdzie gromadzą się codziennie rekiny

REKLAMA

Ekskluzywne wyprawy dla wymagających!

Whalesharki pchające się do planktonu

nurs sharks czyli rekiny pielęgniarze o wielkości do trzech i pół metra. Kiedy słońce zachodzi rekiny uaktywniają się i zaczynają krążyć wokoło nurków kompletnie nie zwracając na nich uwagi. Szukają pożywienia, ale spokojnie, w ich menu nie ma ludzi, jednak dla nas przebywanie wśród takich dużych drapieżników wiąże się z dużymi emocjami :) Okazało się, że oprócz rekinów pielęgniarzy pływają jeszcze duże rekiny szare rafowe, ogończe, orlenie i duże stada ostroboków i Karanksów (Bluefin

Masz ochotę poznawać świat? Chcesz uniknąć masowych wycieczek? Interesują Cię kierunki, które kuszą czymś więcej niż tylko ciepłym klimatem i nie są jeszcze zadeptane przez turystów?

i Giant Trevally). Po prostu odjazd totalny, i całe to przedstawienie na głębokości dziesięciu metrów. Po nurkowaniu podczas kolacji było naprawdę głośno, aż kipiało od emocji i wrażeń jakich każdy doświadczył. Już nikt nie chciał wracać do Polski tylko zostać tu i jeszcze, i jeszcze, jeszcze choć raz to przeżyć :) Do tej pory mówiłem Wam o dużych zwierzakach z Malediwów, ale było też nurkowanie, które zrobiło na mnie wrażenie ze względu na unikalne spotkanie z dziwaczną rybą, której zobaczenie było moim marzeniem od zawsze. Harlequin ghost pipefish czyli duch rurecznik, ale to już inna opowieść :) Safari udało się dlatego, że załoga była wspaniała i bardzo pomocna. Ułatwiła nam ten tydzień w tropikach, a przewodnicy nurkowi dawali z siebie wszystko, by zapewnić nam wrażenia, o których będziemy rozmawiać jeszcze dłuuuugo :) Muszę w tym miejscu podziękować organizatorowi wyprawy Piotrowi Pazoli z Pazola Travel & Adventure z Warszawy za świetną organizację i dopięcie całego wyjazdu na ostatni guzik. W czasach pandemii nie jest to łatwe zadanie. Wieloletnie doświadczenie Piotra w podróżowaniu i organizacji wypraw nurkowych pozwoliło nam przeżyć niezapomniane emocje i chwile, do których wracam każdego dnia. I już nie mogę doczekać się kolejnej, kwietniowej wyprawy na Malediwy.

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą:

www.pazola.com

PAZOLA Sp. z o.o. ul. Stawki 3A 00-193 Warszawa

biuro@pazola.com +48 786 815 806 +48 797 581 292

n a s z e r o z m ow y

Diving Talks

Tróia, widok z lotu ptaka

Moja rozmowa z Arlindo Serrao, organizatorem Międzynarodowego Kongresu Nurkowego

Wojciech Zgoła: Arlindo, nurkowaliśmy razem 2 lata temu.

de Mira i Pena do nurkowania zimą. Jednak Portugalia oferuje

Od tego czasu staramy się zachęcać polskich (i zagranicz-

znacznie więcej. Do rekreacyjnego nurkowania w Portugalii

nych) nurków do odwiedzenia Portugalii, która ma wiele

kontynentalnej wybrałbym Sesimbrę – rezerwat morski ma

do pokazania, także pod wodą. Czy jesteś w stanie wskazać

dziesiątki różnych miejsc nurkowych i wrakowych. Berlengas,

swoje ulubione miejsce nurkowe w Portugalii? Tylko jedno?!

gdzie znajdziesz najbardziej przejrzyste wody w Europie kon-

Arlindo Serrao: Portugalia (kontynent) oraz archipelagi Azo-

tynentalnej i wiele miejsc do nurkowania pełnych życia. Jeśli

rów i Madery to idealne miejsca dla nurków rekreacyjnych

wolisz nurkować z dużymi gatunkami pelagicznymi, polecam

i technicznych. Moim ulubionym miejscem nurkowym byłby

Maderę lub Azory, bazę kempingową, na przykład na wyspie

region Serra d’Aire, ponieważ uwielbiam jaskinie, a tam mamy

Santa Maria. Stamtąd zanurkujesz w miejscach, gdzie spotkasz

Almondę i Alviela do nurkowania w jaskiniach latem oraz Olho

rekiny wielorybie, płaszczki i inne gatunki.

nasze rozmowy

Dlaczego w ogóle nurkujesz i kiedy zacząłeś obserwować, co się dzieje pod wodą? Moją motywacją była przede wszystkim chęć oddychania pod wodą i przebywanie tam, bawiąc się i obserwując nie tylko życie, ale także fascynujący podwodny krajobraz. Jak rozwinęła się Twoja pasja i czy znalazłeś wystarczająco dużo czasu na nurkowanie, pracując zawodowo? Zakochałem się w nurkowaniu wrakowym, a zwłaszcza w niesamowitym uczuciu, jakie daje nurkowanie wewnątrz wraku, odwiedzanie wewnętrznych przedziałów, takich jak np. maszynownia itp. Dlatego, ze względu na zwiększone możliwości nurkowania, zdecydowałem się zostać nurkiem technicznym.

Centrum imprez, Aqualuz Tróia

Wszystkie moje kolejne decyzje polegały na tym, aby uczyć się więcej i stawać się coraz bardziej kompetentnym nurkiem technicznym. W jakim momencie chciałeś zostać nurkiem jaskiniowym? Dla mnie była to naturalna decyzja po odkryciu nurkowania we wrakach. Nurkowanie przez zatopione przedziały, zamknięte przestrzenie jest fascynujące. Więc to był krok, aby rozpocząć nurkowanie w jaskiniach. To niesamowite, poczucie ciągłego odkrywania, galerie, ściany i oczywiście całe planowanie i realizacja nurkowania, nadają nurkowaniu zupełnie inne znaczenie. Czy wpadłeś na pomysł, aby przesiąść się na rebreather, a następnie rozpocząć eksplorację jaskiń? A może zacząłeś nurkować w jaskiniach, a wtedy naturalną drogą był kurs nurkowania na rebreatherze i Twój pierwszy własny rebreather? Najpierw ukończyłem kursy nurka technicznego na trimiks

Hotel Aqualuz

i jaskiniowego, a potem wkroczyłem na drogę do nurkowania na rebreatherze. Teraz jestem certyfikowanym nurkiem TDI CCR Mixed Gas and Full Cave. Skąd pomysł na dużą konferencję nurkową w Portugalii? Po wzięciu udziału w konferencjach takich jak Eurotek i obejrzeniu prezentacji czołowych światowych nurków od razu pomyślałem, że powinniśmy mieć taką imprezę w Portugalii. Wydarzenie takie jak Diving Talks to okazja do zobaczenia najlepszych z najlepszych nurków na całym świecie, a także spotkania się z nimi, porozmawiania z nimi twarzą w twarz. To jest wyjątkowe. Czy łatwo było wprowadzić ten pomysł w życie? Tak, było. Rozmawiałem z przyjaciółmi, nurkami i innymi osobami zaangażowanymi w działania związane z oceanami, z zadowoleniem przyjęli pomysł i rozpoczęliśmy pracę nad projektem. Następnie przedstawiliśmy projekt Portugalskiej Izbie Turystyki, która poparła tę koncepcję, oraz gminie Grandola, Hotel Aqualuz

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

n a s z e r o z m ow y

która ma jurysdykcję nad półwyspem Tróia, a ich entuzjazm

swoimi doświadczeniami ze społecznością nurkową, nawiązy-

skłonił nas do dalszego rozwoju.

wanie z nimi kontaktów i promowanie żywej debaty na inne ważne tematy związane z nurkowaniem, takie jak zdrowie

Jak zareagowało środowisko? Czy wcześniej w kraju orga-

i nurkowanie oraz postęp technologiczny

nizowano tak duże konferencje nurkowe? Zaskakująco dobrze. Jak już wspomniałem wsparcie od Rady

Jakie jest zainteresowanie w Portugalii i na świecie?

Turystyki i Gminy Grandola było znaczące. Reakcja społecz-

Opinie, które otrzymaliśmy, są doskonałym wskaźnikiem. Je-

ności nurkowej też była fantastyczna. Nurkowie, których za-

steśmy pewni, że będziemy mieć tylu uczestników, ilu się da,

prosiliśmy, jako głównych mówców, zgodzili się do nas dołą-

i mówię to z powodu ewentualnych ograniczeń związanych

czyć. Mamy wsparcie konkretnych marek, które decydują się

z pandemią COVID, które mogą zmusić nas do zmniejszenia

na sponsorowanie imprezy, a to gwarantuje, że Diving Talks

liczby uczestników. Spodziewamy się większej liczby uczestni-

będzie fantastycznym wydarzeniem nurkowym, ważnym wy-

ków z zagranicy niż z kraju.

darzeniem nurkowym w Europie w 2021 roku. Powiedz kilka słów o samej konferencji. Kto wymyślił nazwę Diving Talks? Pracowaliśmy nad projektem i ktoś po-

Co zrobić, żeby się na niej znaleźć i ile to kosztuje? Diving Talks – Portugalia 2021 odbędą się

wiedział, że „mówienie o nurkowaniu to druga najlepsza rzecz dla nurków”.

w Portugalii, od 8 do 10 października.

Nazwa przyszła naturalnie: Diving

Podczas kongresu odbędą się 22 pre-

Talks! I podpis też: porozmawiaj-

zentacje

wybitnych

prelegentów

my o nurkowaniu. Chcemy, aby ten

z Belgii, Kanady, Anglii, Finlandii, Pol-

Kongres był punktem wyjścia dla

ski (Krzysztof Starnawski), Portugalii,

przyszłego ciągłego wydarzenia Talks.

Hiszpanii, Szwajcarii, Stanów Zjedno-

Naszą ideą jest, aby Kongres odbywał

czonych i Walii. Spodziewamy się gościć

się co roku lub co dwa lata i od jednego fizycznego wydarzenia do drugiego, aby połączyć edycje, promując wirtualne Talks.

ponad 250+ uczestników z całego świata podczas trzech fantastycznych dni na Półwyspie Tróia – gigantycznej wydmie tworzącej się przez tysiące lat, z Oceanem Atlantyckim na za-

Jaki jest cel tej konferencji, co chcesz dzięki niej osiągnąć?

chód i ujściem rzeki Sado na wschód. Tróia Resort to idealne

Celem jest zaoferowanie atrakcyjnego wydarzenia o jak naj-

miejsce do rozmowy o nurkowaniu i doskonała okazja do zapla-

większym dotarciu, poprowadzenie nurków do dzielenia się

nowania rodzinnej weekendowej eskapady, bez konieczności opuszczania rodziny lub partnera. Przygotowujemy konkretne doświadczenia dla tych, którzy przyjdą i nie będą uczestniczyć w rozmowach. Jeśli przybywasz z daleka, polecam przybyć tydzień przed lub wyjechać tydzień później i spędzić tydzień nurkując w Portugalii. Boisz się, że pandemia pokrzyżuje twoje plany? Jestem optymistą i wierzę, że uda nam się to zrobić zgodnie z planem. Zastosujemy wszystkie zalecenia BHP tak, aby Kongres był bezpiecznym wydarzeniem. Jednak jestem też realistą, dlatego zawarliśmy specjalny zapis „Polityka COVID”, w którym stwierdzamy, że w przypadku konieczności przesunięcia wydarzenia uczestnicy i sponsorzy zachowują swoje prawa do opóźnionej edycji. Jeśli nie mogą uczestniczyć w wydarzeniu, Organizacja zwróci wszelkie zapłacone koszty, potrącając jedynie ewentualne opłaty lub prowizje za kanały płatności. Uważamy, że jest to bardzo ważne, ponieważ zmniejsza ryzyko finansowe (prawie) do zera. Ale jest też ostrzeżenie. Jeśli chcesz przyjechać, nie zwlekaj z podjęciem decyzji, ponieważ

Centrum imprez, Aqualuz Tróia

REKLAMA

DIVE STRONG. DIVE ZEAGLE. Every mission. In every condition. Zeagle has your back.

jak wspomniałem wcześniej, możemy zmniejszyć liczbę uczestników ze względu na przepisy dystansujące społeczeństwo. Dziękuję za ciekawą rozmowę i możliwość objęcia Diving Talks patronatem medialnym przez magazyn Perfect Diver. Dziękuję Wojciech. Nie mogę się doczekać spotkania z Tobą na rozmowach nurkowych.

www.nurkowanie-ecn.pl

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

wiedza

Opiekuńcze anioły LOTNICZE POGOTOWIE RATUNKOWE

Tekst HUBERT REISS

Zdjęcia JACEK KRAWCZYK

Można pokusić się o rozgraniczanie grup nurków na świadomych zagrożeń i tych, którzy nie zwracają uwagi na zabezpieczenie miejsca nurkowego.

wiedza

le… każdy postępuje według własnego (oby) zdrowego i logicznego myślenia oraz wyszkolenia. Dlatego w tym artykule postawy moralnej nie tykam i nie oceniam :)

Chcę zupełnie z innej strony opowiedzieć o Opiekuńczych

Aniołach, pasjonatach angażujących się bez reszty w to, co robią w „robocie“. Pewnie nie jeden i nie jedna z Was widziała przelatujące gdzieś ponad głowami Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Warto wspomnieć, że na LPR składają się zespoły Śmigłowcowej Służby Ratownictwa Medycznego – HEMS (z ang. Helicopter Emergency Medical Service) oraz Samolotowy Zespół Transportowy – EMS (z ang. Emergency Medical Service). W Polsce jest to 21 stałych baz lotniczych, rozlokowanych na całym jej terenie oraz jedna sezonowa w Koszalinie uruchamiana w okresie letnim. Całodobowy dyżur pełnią bazy w Gdańsku, Krakowie,

Warszawie i Wrocławiu. Reszta placówek dyżuruje w godzinach 7:00–20:00. No dobrze, są to ludzie gotowi nieść pomoc w każdej chwili. Ale czy każdy z nas może wezwać śmigłowiec w sytuacji awaryjnej?

BAZY LOTNICZE W POLSCE

Gdańsk

Koszalin (baza sezonowa)

Suwałki

Szczecin

Olsztyn Białystok Bydgoszcz

Gorzów

Poznań

Płock

Warszawa Sokołów

Zielona Góra Ostrów

Łódź Lublin

Wrocław Kielce Opole

Katowice Sanok

Kraków

LEGENDA

w gotowości

lot HEMS

transport międzyszpitalny

zawieszenie dyżuru

po dyżurze

Źródło opracowanie własne na podstawie www.lpr.com.pl

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

wiedza

KTO zatem jest uprawniony i WZYWA LPR?

ratownicze, które dotarły na miejsce zdarzenia) decyduje o ko-

Nie jest to Jan Kowalski przejeżdżający akurat rowerem

nieczności wsparcia przez HEMS. Jednak to nie wszystko. Trze-

obok jeziora, ani nawet wybitny instruktor tej czy innej Fede-

ba jeszcze zabezpieczyć miejsce lądowania. Zajmuje się tym

racji, będący na miejscu. Uprawnionymi osobami do wezwania

Straż Pożarna lub członek załogi śmigłowca.

zespołu HEMS (śmigłowca) są: ` dyspozytor medyczny, o którym mowa w art. 26 Ustawy

Załoga Śmigłowcowej Służby Ratownictwa Medycznego HEMS to pilot, ratownik medyczny/pielęgniarz oraz lekarz.

o Państwowym Ratownictwie Medycznym, ` dyspozytor Centrum Operacyjnego LPR, ` dyspozytorzy innych podmiotów ratowniczych (Państwowa lub Ochotnicza Straż Pożarna, Górskie Ochotnicze

Śmigłowiec może zabrać na pokład jednego pacjenta na noszach.

Pogotowie Ratunkowe, Tatrzańskie Ochotnicze Pogoto-

Maksymalna masa startowa to prawie 3 tony. W tym waga

wie Ratunkowe, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratun-

śmigłowca z wyposażeniem to 1,4 tony. Reszta to waga paliwa

kowe, Polskie Ratownictwo Okrętowe, Mazurska Służba

(700 litrów ważące 560 kg), załogi oraz pacjenta.

Ratownicza) poprzez dyspozytora medycznego, o którym mowa w pkt. 1 lub bezpośrednio na podstawie podpisanych porozumień. Rolą świadków niebezpiecznej sytuacji, jeśli taka jest ko-

Jak to wygląda technicznie?

Zasięg lotu to 630 km. Pewnie każdy widział film „Helikopter w ogniu“ albo sławnego klasyka „Blue Thunder“. Naturalnie rodzi się pytanie o podniebną flotę. Czym latają nasze Anioły?

nieczność, jest udzielenie pomocy oraz wezwanie odpowied-

Flotę stanowią wielozadaniowe śmigłowce niemiecko/fran-

nich służb pod numerem alarmowym 112. Uwaga, nie filmu-

cuskiej firmy Eurocopter model EC135 P2+ i P3, które zastąpiły

jemy i nie robimy zdjęć – działamy. Liczy się każda sekunda.

wysłużony model Mi2. Są zwinne i lekkie, ponieważ wykonane

Dopiero, gdy zadzieje się to, o czym wspomniałem powyżej,

w 54% z tworzyw kompozytowych wirniki oraz łopaty śmigła,

dyspozytor medyczny po analizie zgłoszenia (lub inne służby

pozwalają zapewnić bezpieczny i stabilny lot. Na wyposażeniu

wiedza

każdej jednostki są również: satelitarny układ nawigacyjny GPS, wyświetlacz map ruchomych, laserowy radar służący do wykrywania przeszkód terenowych, głowica obserwacyjna (z boku kadłuba), zawierająca stabilizowane żyroskopowo kamery do obserwacji w zakresie światła widzialnego oraz podczerwieni, reflektor-szperacz, megafon, systemy łączności i przesyłania danych z możliwością kodowania transmisji, wciągarka. Park maszynowy to również dwa samoloty włoskiej marki Piaggio P.180 Avanti. W hangarach „małej floty” do celów szkoleniowych są również dwa śmigłowce Robinson R-44 Raven II oraz trzy samoloty Tecnam P2008JC MkII. A jak w praktyce wygląda zawiadomienie o wypadku? Śmigłowiec HEMS jest gotów do startu w czasie 3–6 minut od zgłoszenia! W ciągu kilkunastu minut jest w stanie dolecieć do miejsca wypadku oddalonego o około 60 km. Pamiętajmy, że każda minuta jest cenna dla potencjalnego pacjenta. W przypadku nurków jest to szczególnie ważne. Czas dotarcia do Kliniki Medycyny Hiperbarycznej i Ratownictwa Morskiego – Krajowego Ośrodka Medycyny Hiperbarycznej w Gdyni, w przypadku podejrzenia wystąpienia DCS (choroba dekompresyjna) czy DCI (choroby ciśnieniowej – czyli choroby dekompresyjnej oraz urazu ciśnieniowego płuc) jest kluczowy. Oczywiście na wszystko są procedury. Po wylądowaniu śmigłowca w miejscu zdarzenia i zgodzie pilota na opuszczenie maszyny, ratownik wysiada i sprawdza czy przyziemienie nastąpiło w bezpiecznym miejscu. Jeśli tak, daje znak pilotowi poprzez podniesienie kciuka. Następnie lekarz melduje „Wychodzę”

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

wiedza

i czeka na decyzję pilota. Ten, jeżeli wyraża na to zgodę, wydaje komendę „Można” i lekarz opuszcza śmigłowiec, zabierając ze sobą plecak oraz inny niezbędny sprzęt medyczny i odchodzi

niedostępne z ziemi. Taka współpraca jest nieoceniona w rejonach górskich; ` na tylnych drzwiach znajduje się mała niebieska apteczka, będąca wyposażeniem maszyny… Niektórych ten fakt

na miejsce zdarzenia. Każdego ranka o godzinie 7:00 odbywa się odprawa za-

może dziwić – mała apteczka w śmigłowcu HEMS, gdzie

łóg we wszystkich bazach. Pilot w celu

znajduje się mnóstwo sprzętu medycz-

sprawdzenia przygotowania załogi HEMS

nego? Natomiast jej obecność stanowi

do dyżuru przeprowadza odprawę według check listy. Ciekawostki o procedurach transportu pacjentów oraz wyposażeniu, które jest na pokładzie: ` każdy pacjent podczas lotu poza nadzorem Opiekuna Medycznego musi być monitorowany w zakresie elektrokardiografii, pulsoksymetrii i ciśnienia tętniczego krwi. Pozostałe parametry są monitorowane w zależności od potrzeb i stanu pacjenta;

Od początku istnienia LPR przetransportowało 116 tysięcy pacjentów! Każdy Ratownik (śmigłowiec), bo tak są nazywane w bazach, to mini szpital z apteką na niebie.

wykonanie przepisów lotniczych dotyczących wyposażenia awaryjnego statku powietrznego; ` w kabinie pilota jest umieszczona gaśnica halonowa (bezpieczniejsza od standardowej proszkowej) przeznaczona do użycia na małej przestrzeni, zmniejsza możliwość uszkodzenia awioniki; ` śmigłowce

` do specjalnej belki z boku śmigłowca

również

ogromnym

z covid19 przy sporym obciążeniu karetek Pogotowia Ratunkowego. Każdy wyjazd nurkowy powinien być sta-

podczepiana jest lina, na której ratownik GOPR – Gór-

rannie i świadomie zaplanowany, a miejsce (baza nurkowa) wy-

skie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe może dokonać

posażone minimum w zestaw tlenowy. Choć piloci HEMS potra-

desantu do poszkodowanych bezpośrednio z pokładu

fią wylądować dosłownie wszędzie, to wyznaczone lądowisko

śmigłowca – umożliwia to podebranie poszkodowanego

dla śmigłowca jest priorytetem, żeby ułatwić akcję ratunkową.

i przetransportowanie w bezpieczne miejsce. Dzięki temu zapewnione jest szybsze dotarcie pomocy w miejsca

są

wsparciem w transporcie pacjentów

Myślcie, planujcie i nurkujcie świadomie, tak aby uniknąć niebezpieczeństwa ;)

Rehasport - medycyna ruchu

UMÓW WIZYTĘ ONLINE Specjalizacja lub nazwisko Miasto

Szukaj

Znajdź uraz Wybierz część ciała, w której odczuwasz dolegliwości bólowe.

www.rehasport.pl

a r c h e o l og i a

Kursy archeologii podwodnej PO CO? DLA KOGO? JAK? Tekst MATEUSZ POPEK

Zdjęcie Marcin Trzciński

o podwodnych zabytkach archeologicznych i jak się wobec nich

Co zrobić gdy znajdziemy staro wyglądający przedmiot pod wodą? Jak go zabezpieczyć? Wyjmować czy nie wyjmować? Komu to zgłosić? Co jest legalne, a co nie?

P 48

zachować. Pamiętajmy jednak że to też jest nasze dziedzictwo pomimo, że spoczywa na dnie akwenów i powinno być dla nas równie ważne, jak zamki czy obrazy w muzeach!!! Na szczęście niektóre federacje i ośrodki naukowe oferują kursy i szkolenia dla nurków uświadamiające, jak zachować się i co zrobić w przypadku napotkania podwodnego obiektu archeologicznego. W Europie kursy archeologii podwodnej dla

rzed takimi i wieloma innymi dylematami stają czasami

nurków oferują federacje CMAS i PADI. Ponadto niektóre euro-

nurkowie podczas swoich podwodnych przygód. O ile

pejskie ośrodki badawcze oferują również szkolenia firmowane

wrażliwość na środowisko i ekologię jest w nas wpajana

przez Nautical Archaeology Society. Jednak to nie jedyny spo-

od kursu podstawowego, gdzie instruktorzy tłumaczą, że nie

sób żeby zapoznać się z zagadnieniami archeologii podwodnej

można dotykać roślin i zwierząt, o tyle świadomość istnienia

dla nurków. Wybrane uczelnie i ośrodki badawcze oferują także

zagrożeń podwodnego dziedzictwa kulturowego jest zupełnie

tzw. „field school” w trakcie których podczas regularnych badań

pomijana. Na żadnym etapie kursu podstawowego, czy w dal-

archeologicznych uczestnicy zapoznają się z metodami pracy

szych stopniach rozwoju, płetwonurkowie nie dowiadują się nic

archeologów podwodnych.

archeologia

Zdjęcie Marcin Trzciński

Wybierając kurs archeologii podwodnej należy zwrócić

ponownie znaleźć. Kolejnym podjętym tematem powinny

przede wszystkim uwagę na kadrę prowadzącą szkolenie oraz

być rodzaje podwodnych stanowisk archeologicznych i ich

jego program. Instruktorami powinny być osoby z wykształce-

identyfikacja tak, aby kursanci mogli poprawnie rozpoznać

niem archeologicznym, posiadający odpowiednie uprawnienia

napotkane przez nich obiekty.

z udokumentowanym doświadczeniem i praktyką w zakresie

Następnie czas na sesję terenową. W tym przypadku pro-

archeologii podwodnej. Na doświadczenie i kompetencje na-

gram kursu powinien skupić się na technikach rozpoznania

ukowców, bo to oni powinni prowadzić tego typu kursy, składa-

i zabezpieczenia podwodnych obiektów archeologicznych. Kur-

ją się lata pracy naukowej, terenowej oraz ilość wyszkolonych

sant powinien nauczyć się jak rozpoznać teren wokół napotka-

osób. Kompetencje naukowe mierzone są ilością i jakością

nego przez niego obiektu tak, by zorientować się czy nie ma in-

publikacji naukowych. Obecnie takie teksty można przejrzeć

nych podobnych przedmiotów. Następnie instruktor powinien

na takich portalach, jak Academia.edu czy ResearchGate, gdzie

pokazać jak zabezpieczyć i bezpiecznie oznaczyć taki teren, by

naukowcy na swoich profilach udostępniają wyniki prowadzo-

po zgłoszeniu do odpowiednich organów łatwo można było

nych przez nich badań.

wrócić w to miejsce.

Następnym aspektem, podczas wyboru tego typu kursu, jest jego program. Należy pamiętać, że kurs ten nie ma zrobić z nas archeologa podwodnego (od tego są studia), ale przygotować do potencjalnego kontaktu z zabytkami podczas nurkowań rekreacyjnych. Dlatego też każde szkolenie powinno rozpoczynać się od znaczenia podwodnego dziedzictwa archeologicznego dla współczesnych ludzi. Następnie kolejnym niezwykle istotnym aspektem jest sytuacja prawna w danym kraju. Należy pamiętać, że regulacje dotyczące zabytków znajdujących się pod wodą, różnią się, w zależności od tego, gdzie się znajdujemy. Dopiero po takim wstępie można przejść do bardziej praktycznych tematów. Jedną z podstawowych umiejętności nabytych na szkoleniu powinno być zabezpieczenie znalezionego zabytku i jego lokalizacja. Tak, aby po zgłoszeniu do odpowiednich organów łatwo było go

Zdjęcie Mateusz Popek

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

a r c h e o l og i a Zdjęcie Mateusz Popek

Zdjęcie Marcin Trzciński

z profesjonalnymi archeologami podwodnymi. W przypadku

W Polsce jednym z ośrodków oferujących szkolenia zarówno w formie kursów jak i „field school” jest Centrum Archeologii Podwodnej Uniwersytetu M.Kopernika w Toruniu. Jest to jednostka, która prowadzi badania oraz szkoli studentów archeologii podwodnej od blisko 40 lat.

kursów firmowanych przez Nautical Archaeology Society jest to pięciostopniowy system szkolenia rozpoczynający się od „Introduction”, który ma na celu uświadomienie czym jest podwodne dziedzictwo kulturowe po „Part 4” gdzie kursanci tworzą własny projekt naukowy. W Polsce jednym z ośrodków oferujących takie szkolenia zarówno w formie kursów jak i „field school” jest Centrum Archeologii Podwodnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jest to jednostka, która prowadzi badania oraz

Programy kursów różnią się w zależności od organizacji.

szkoli studentów archeologii podwodnej od blisko 40 lat. Ka-

Federacja PADI oferuje jednopoziomowy kurs, skupiający się

dra tej organizacji to naukowcy z wieloletnim doświadczeniem

na najważniejszych aspektach związanych z podwodnym dzie-

udokumentowanym zarówno pracą w terenie jak i wieloma pu-

dzictwem kulturowym. W przypadku federacji CMAS istnieją

blikacjami naukowymi, których treści są w przystępnej formie

już dwa poziomy kursu. Pierwszy z nich skupia się na progra-

prezentowane podczas takich kursów. Ośrodek ten prowadzi

mie zaprezentowanym powyżej, natomiast na drugim pozio-

kursy w dwustopniowym systemie CMAS, przeznaczone głów-

mie kursanci nabywają umiejętności pozwalające im na pracę

nie dla nurków rekreacyjnych. Podczas pierwszego stopnia

REKLAMA

NEED A DIVE BUDDY?

OCEANIC IS BUILT FOR ADVENTURE. ARE YOU?

Zdjęcie Marcin Trzciński

szkolenia kursanci zapoznawani są z zagadnieniami opisywanymi powyżej. Natomiast podczas drugiego stopnia prezentowane są dodatkowo rozszerzone techniki dokumentacyjne oraz metody prospekcji terenowej. Drugi etap szkolenia jest wystarczający, by w przyszłości kursant mógł uczestniczyć w badaniach prowadzonych przez profesjonalnych archeologów podwodnych. Druga forma szkolenia jakim jest „field school”, skierowana jest głównie do polskich i europejskich studentów archeologii. W trakcie takiej formy szkolenia studenci uczestniczą w badaniach podwodnych jednocześnie nabywając umiejętności wykorzystywane podczas tych aktywności. Do tej pory w ramach takiej działalności Centrum Archeologii Podwodnej UMK gościło studentów i naukowców z wielu europejskich ośrodków. Podsumowując, pamiętajmy jak ważne dla naszej historii i tożsamości jest podwodne dziedzictwo kulturowe. Podczas swoich podwodnych przygód możemy się na nie natknąć i wtedy należałoby wiedzieć jak się zachować. W tym pomogą nam kursy archeologii podwodnej dla nurków. Jednak pamiętajmy, że tak jak przy wyborze dobrego instruktora nurkowania tak i w tym przypadku musimy zwrócić uwagę na profesjonalizm i doświadczenie kadry.

www.nurkowanie-ecn.pl

p l a n e ta z i e m i a

Rybożerne kaczki Tekst i zdjęcia WOJCIECH JAROSZ

Nurogęsi zimą

Nurogęsi (Mergus merganser) z zoologicznego i taksonomicz-

Nurogęsi uprawiają nurkowanie z rurką… tyle, że bez rurki. Ich ptasi snorkeling w tym jest podobny do ludzkiej odmiany tej aktywności, że z powierzchni wypatrywane jest to, co może być powodem do dania nura.

nego punktu widzenia to tracze (plemię) należące do podrodziny kaczek, w rodzinie kaczkowatych. Te zaliczane są do rzędu blaszkodziobych, do którego należą poza kaczkami również gęsi, łabędzie i wiele innych, nieco mniej znanych grup ptaków związanych głównie z wodą. W szacie godowej samce różnią się wyraźnie od samic – czarna, połyskująca zieleniami głowa, biała szyja i boki, czarny wierzch. Po okresie lęgowym samce zrzucają swoje smokingi i stają się podobne do szarych samic z brązowymi głowami. Co ciekawe, u samic charakterystyczny czub z piór na głowie jest bardziej widoczny niż u samców –

urogęsi wypatrują pod powierzchnią oczywiście poży-

najwyraźniej dbałość o oryginalne stylizacje są domeną płci

wienia zanurzając głowę i gdy zauważą coś, co może

żeńskiej nie tylko u przedstawicielek gatunku Homo sapiens.

im zasmakować wykonują zgrabny scyzoryk i pusz-

Wśród kaczek wyróżniają się nurogęsi rozmiarami, bo rozpię-

czają się w pogoń. Pogoń nie zawsze bywa udana, bo głów-

tość skrzydeł może osiągać niecały metr, ale na pierwszy rzut

nym celem tych ptaków są ryby, a te, jak wiadomo, potrafią się

oka od kuzynostwa odróżnia je dziób. Jest on przystosowany

w wodzie całkiem żwawo przemieszczać. Nurogęsi nie są bez

do chwytania ryb, a to przecież czynność raczej rzadko przez

szans w tych podwodnych zmaganiach, bo swoje kompetencje

przedstawicieli większości gatunków kaczek realizowana. Dzio-

w podpowierzchniowej lokomocji zdobywają od niemal pierw-

by tych traczy przypominają więc bardziej te kormoranów niż

szych chwil życia, a i ewolucja wyposażyła je w odpowiednie

krzyżówek, czy też np. cyranek, czernic i świstunów, które

przystosowania. Przyjrzyjmy się bliżej tym ciekawym ptakom!

preferują na co dzień dietę jarską. Dziób nurogęsi to sprawne

planeta ziemia

Damskie stylizacje fryzur zimowych

narzędzie do chwytania ryb, bo wyposażony jest w ząbkowane

jawiły się nawet w ogólnopolskich mediach. W związku z tym,

brzegi i haczykowaty wyrostek na końcu. Z reguły chwytają ryby

że nie był to pojedynczy epizod, dobrzy ludzie organizują akcje

o długości nie przekraczającej 10 cm, ale i z ćwierćmetrową

informacyjne w stolicy, w rejonie ulicy Myśliwieckiej i Czernia-

potrafią sobie poradzić. W celu zdobycia posiłku zanurzają się

kowskiej rozwieszają ulotki, a na pierwszej z wymienionych

zazwyczaj do 3–4 metrów głębokości, choć jak podają fachowe

ulic namalowano nawet specjalne pasy w miejscu, gdzie ptasie

źródła, nurogęsi mogą nurkować i na 30 m. Raczej nie przeby-

ścieżki krzyżują się z ludzkimi.

wają pod wodą dłużej niż 20–30 sekund, choć znów, potrafią

Nim wyklują się młode, od wczesnego przedwiośnia sami-

dłużej, gdy jest potrzeba lub konieczność. Sposób namierzania

ce zerkają coraz łaskawszym okiem w kierunku samców, a te

ryb polegający na wypatrywaniu ich z powierzchni poprzez za-

przybrane o tej porze roku w piękne piórka godowe sposobią

nurzenie samej głowy pozwala tym ptakom bytować w miej-

się do obcowania ze swą wybranką. Do kluczowego aktu do-

scach, gdzie woda jest wystarczająco przejrzysta.

chodzi zazwyczaj w marcu – randka ma miejsce na wodzie,

Związane są nurogęsi najczęściej ze środowiskiem śródle-

a gdy amory się zakończą, samica zaczyna poszukiwać miejsca

śnych zbiorników wodnych i zalesionymi brzegami wód płyną-

do gniazdowania. Jeżeli dostępna jest zeszłoroczna miejsców-

cych. Tam mogą znaleźć miejsce do gniazdowania i coś do je-

ka, chętnie jest wykorzystywana przez ptasią mamę. Zaraz

dzenia. Dziuplaste drzewa w pobliżu rybnych akwenów to jest

po wykluciu młode wiedzione instynktem podążania za rodzi-

to, co nurogęsi lubią najbardziej. W ostatnich latach jednak

cielką, nie zważając na znaczną niekiedy wysokość, wyskakują

zdarzają się osobniki adaptujące się do życia w środowisku

z gniazda (a latać wtedy oczywiście jeszcze nie potrafią). Pu-

antropogenicznym. Można dzisiaj spotkać te ptaki nad Brdą

chatym kulkom, bo tak wyglądają wtedy pisklęta, grawitacja

w Bydgoszczy, a nawet w Warszawie. Kilka lat temu zdjęcia

nie straszna – co najwyżej, odbiją się od ściółki raz czy dwa.

samicy prowadzącej swoje dopiero co wyklute młode przez

W zwyczaju gniazdowania w dziuplach i wyskakiwaniu młodych

ruchliwą ulicę w drodze z Parku Łazienkowskiego do Wisły po-

przypominają swoich kuzynów – gągoły (kolejny gatunek wśród

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

p l a n e ta z i e m i a

Czujna ptasia mama

jących na terenach zurbanizowanych u nurogęsi zachowania

Związane są nurogęsi najczęściej ze środowiskiem śródleśnych zbiorników wodnych i zalesionymi brzegami wód płynących. Tam mogą znaleźć miejsce do gniazdowania i coś do jedzenia.

pirackie! Wykorzystują one wtedy swoje dzioby do nękania innych ptaków i zabierania im tego, co miały właśnie zamiar skonsumować. Wróćmy jednak do „normalności” i młodych. Podczas pływania i nurkowania przydatna bywa pewna odporność na nasiąkanie wodą. Tę zapewnia wydzielina gruczołu kuprowego, która u dojrzałych ptaków doskonale spełnia swą rolę i pieczołowicie rozprowadzana jest po wszystkich piórach (ptakom dziennie schodzi na tej czynności łącznie nawet parę godzin!). Pisklęta jednak nie wytwarzają tej oleistej substan-

blaszkodziobych z wrodzonymi zdolnościami kaskaderskimi).

cji w odpowiedniej ilości w związku z czym chętnie korzystają

Gdy młode unikną po drodze do wody czyhających na nie

z możliwości zaimpregnowania się poprzez kontakt z piórami

niebezpieczeństw (choćby ze strony drapieżników) okazują

matki. To jeden z powodów, dla których samica pozwala pisklę-

się urodzonymi pływakami. Co prawda nie nurkują od razu

tom wozić się na jej plecach i chować pod skrzydłami. Obraz

po ryby tak samo skutecznie jak rodzice, ale podejmują próby

ptasiej mamy z kilkoma młodymi na grzbiecie to obserwacja

niemal po pierwszym wodowaniu. Odżywiają się na początku

zawsze wywołująca rozczulenie, nawet u tych, dla których taki

raczej owadami zbieranymi z powierzchni wody, ale dość szyb-

widok to nie pierwszyzna. Warto dodać, że pani nurogęsiowa

ko uczą się, co jest ich najwłaściwszym pokarmem. Zdarza się,

radzi sobie z takim „balastem” całkiem nieźle i jak jest potrzeba

i to nie tylko młodym, że nurogęsi zjedzą coś innego. Często ma

to i szybciej popłynąć potrafi, a nawet ponurkować (bez strat

to miejsce w miastach, gdzie próbują korzystać z podrzucane-

wśród pasażerów, rzecz jasna).

go przez ludzi chleba (co absolutnie nie jest dla nich zdrowe).

Gdzie spotkać możemy nurogęsi? Występują one na całej

Zaobserwowano również w wielogatunkowych stadach bytu-

półkuli północnej naszej planety, w okresie lęgów trzymając

REKLAMA

Samiec w szacie godowej

Piłkowany dziób

się zazwyczaj pasa tajgi i przylegających do niego obszarów położonych bardziej na południe. Wiele populacji opuszcza najchłodniejsze rejony na zimę, bo na zamarzniętych akwenach polować się nie da. W Polsce ptaki te gniazdują liczniej na pojezierzach, wzdłuż Wisły i nad dolną Odrą. Najłatwiej spotkać ptaki zimujące, kiedy tworzą duże stada. Największe koncentracje spotyka się na Zalewie Szczecińskim i na jeziorze Dąbie, ale również na Zatoce Gdańskiej, w Ujściu Wisły i na dolnej Odrze. Można jednak liczyć na obserwacje nurogęsi, szczególnie zimą, nad wieloma większymi rzekami Europy. Na koniec uwaga lingwistyczna: nie bądźcie zdziwieni, drodzy Czytelnicy, gdy z ust ornitologa lub w fachowym piśmiennictwie spotkacie się z formą męską – ten nurogęś. W języku potocznym zdecydowanie częściej wykorzystywana jest forma żeńska, której i ja w tym tekście używałem. Wypatrujcie nurogęsi podczas pobytu nad wodą lub w wodzie!

p l a n e ta z i e m i a

Bałtyckie delfiny Tekst AGATA TUROWICZ-CYBULA Zdjęcia MICK BAINES & MAREN REICHELT

planeta ziemia

Morświn (Phocoena phocoena) to gatunek ssaka morskiego

Ponad powierzchnię wody wynurza się tylko na chwilę, niezbędną do zaczerpnięcia powietrza. Jedynie kiedy żeruje mamy okazję zobaczyć go wyskakującego ponad taflę wody.

należącego do rzędu waleni i podrzędu zębowców. Ubarwienie mają ciemnoszare na grzbiecie, które w części brzusznej stopniowo przybiera jaśniejsze odcienie. W przeciwieństwie do delfinów ich pysk jest obły, a nie wystający, a płetwa grzbietowa niska i trójkątna (u delfinów jest wysoka i sierpowatego kształtu). Są to najmniejsze walenie na świecie. Dorosłe osobniki osiągają maksymalną długość 180 cm i masę ok 60-70 kg, będąc tym samym, prawie o połowę mniejsze od delfinów. Młode, zaraz po urodzeniu, ma około 80 cm długości. Przez

orświny to jedne z najbardziej zagadkowych zwie-

całe swoje życie samica wydaje na świat maksymalnie 4 ciela-

rząt Morza Bałtyckiego. Spotkanie ich nie jest łatwe,

ki, dlatego charakterystyczna dla tego gatunku jest opieka nad

musimy uzbroić się w cierpliwość i w pogodny dzień

potomstwem. Zaraz po urodzeniu matka pomaga młodemu

konsekwentnie wpatrywać się w spokojną powierzchnię wody,

dostać się na powierzchnię wody aby mogło wziąć swój pierw-

szukając trójkątnej, ciemnoszarej płetwy grzbietowej.

szy oddech. Samica rodzi zawsze tylko jedno młode, które

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

p l a n e ta z i e m i a

karmi od 6 do 8 miesięcy. Kiedy podrośnie, często zdarza się, że jeszcze przez jakiś czas młode pływa razem z matką dopóki nie będzie całkowicie samodzielne. Na wolności morświny dożywają do 17 lat. W przeciwieństwie do swoich delfinich kuzynów, morświny to płochliwe i zamknięte w sobie zwierzęta. Unikają kontaktu z człowiekiem i uciekają na dźwięk silnika łodzi motorowych. Zazwyczaj pływają samotnie, tylko czasem można dostrzec małą grupę rozpoczynającą polowanie lub samicę ze swoim młodym. Przy każdym wynurzeniu morświna słychać charakterystyczne „pufnięcie”, odpowiadające nagłemu wyrzuceniu zużytego powietrza przez znajdujący się na szczycie głowy otwór nosowy. Występują najczęściej w morzach w strefie przybrzeżnej, lubią płytkie wody, zdarza się że zasiedlają rzeki i kanały. W Europie zamieszkują wody Morza Północnego, Czarnego, a także Bałtyku.

REKLAMA

Morświna ciężko spotkać w naszym morzu również dlatego, że jego liczebność drastycznie spadła w ciągu ostatnich lat. Nie tak dawno w bałtyckich wodach pływało kilkadziesiąt tysięcy przedstawicieli tego gatunku. Niestety było ich na tyle dużo, że często wpadały w sieci rybackie, niszcząc je oraz niejednokrotnie cały połów rybaka. Zaczęto traktować je jak szkodniki i tępić. Dodatkowo od XIV wieku morświny, podobnie jak foki, regularnie poławiano dla ich mięsa i tłuszczu. Na początku dwudziestego wieku można było otrzymać nawet specjalną premię finansową za zabicie morświna. Aktualnie populację bałtyckich morświnów szacuję się na około 500 sztuk, dlatego Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) w 2008 roku nada-

IT’S A COLD WORLD OUT THERE.

ła jej status krytycznie zagrożonych wyginięciem. Dzisiaj jednym z głównych zagrożeń dla morświnów są sieci rybackie. Produkowane są one z dużo bardziej wytrzymałych materiałów niż kiedyś i jednocześnie mniej widocznych w wodzie, co sprawia, że niejednokrotnie stanowią śmiertelną pułapkę dla tych zwierząt. Morświny, podobnie jak delfiny posługują się echolokacją, dlatego kolejne

BUT BARE KEEPS YOU WARM ON EVERY DIVE.

zagrożenie stanowi dla nich narastający hałas podwodny. Detonacje militarne czy geologiczne, różnego rodzaju prace podwodne czy nawet dźwięki silników łodzi motorowych sprawiają, że zwierzęta te są ogłuszane i płoszone przez co tracą orientacje w terenie. Często mają problemy z komunikacją, lokalizowaniem pożywienia, a także nie potrafią prawidłowo rozpoznawać podwodnych przeszkód. Wszyscy możemy tym małym ssakom pomóc przede wszystkim mając świadomość zagrożeń jakie na nie czyhają. Ważne też żebyśmy wiedzieli jak się zachować kiedy znajdziemy ranne, potrzebujące zwierzę na brzegu. Przede wszystkim powinniśmy zawiadomić odpowiednie służby, takie jak np. straż miejska, Błękitny Patrol WWF czy Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego imienia Profesora Krzysztofa Skóry. Możemy też postarać się ograniczyć a najlepiej unikać sportów wodnych, które są dla nich tak niebezpieczne. Miejmy nadzieję, że dzięki takim małym-dużym gestom uda nam się ocalić te wspaniałe zwierzęta i będziemy mieli okazje podziwiać je w trakcie naszych nurkowań.

WWW.NURKOWANIE-ECN.PL

p l a n e ta z i e m i a

Siatki drenażowe Ś

wietnie jeśli segregujemy śmieci, jeśli wyrzucamy je tylko tam, gdzie ich miejsce. Bardzo dobrze dzieje się, gdy opakowania wykorzystujemy powtórnie, a jeszcze lepiej gdy

używanie ich minimalizujemy. Ograniczanie używania plastiku i dbanie o to, by trafiał do recyklingu, a nie do lasu, rzeki, czy oceanu bardzo konkretnie przyczynia się do tworzenia mechanizmów ratujących życie – Naturę! Miasto Kwinana, jak czytamy na stronach interestingengineering.com w Australii wprowadziło w życie bardzo proste i ciekawe rozwiązanie. Używają siatek drenażowych, aby zatrzymać odpady, które z zanieczyszczają drogi wodne. Prostym i opłacalnym rozwiązaniem okazuje się pomoc w utrzymaniu miejskich źródeł wody w czystości. Zanieczyszczenia w naszych ciekach wodnych są nie tylko niebezpieczne i niehigieniczne dla ludzi, ale także wpływają na dziką przyrodę. Tym bardziej pomysł jest ekscytujący, a podjęcie inicjatywy powinno nakłonić wszystkie gminy, powiaty i miasta do dokładnie takich samych działań.

Myślenie zdrowo-rozsądkowe to podstawa, by żyć w zgodzie z Naturą i samym sobą.

Australijskie miasto Kwinana zaprojektowało proste i opłacalne rozwiązanie do usuwania odpadów z systemów kanalizacyjnych. Na wylocie rur drenarskich umieszczono trwałe i mocne siatki. Zatrzymują odpady i zanieczyszczenia przed

REKLAMA

wydostawaniem się ich do kanałów ściekowych. W ten sposób zapobiegają zanieczyszczaniu miejskich rezerw wodnych przez śmieci transportowane przez wody deszczowe. Jest to prosty system filtrowania i pięknie działa. A jakie są rezultaty w Kwinana? Miasto poinformowało, że w ciągu zaledwie sześciu miesięcy zebrało 370 kilogramów śmieci tylko z dwóch lokalizacji, w których zainstalowane są sieci. Dalej zebrany gruz jest oddzielany, a wszystkie materiały nadające się do recyklingu są kierowane do centrum recyklingu, które przetwarza odpady biodegradowalne i zamienia je w nawóz. Miasto zwróciło również uwagę, że siatki zostały zamontowane na wylotach betonowych rur drenarskich o średnicy 750 mm i 450 mm. W ciągu sześciu miesięcy były czyszczone w sumie trzy razy i w żadnym momencie nie znaleziono żadnego zwierzęcia uwięzionego w środku. Jak się dowiadujemy od Burmistrz miasta Carol Adams, inicjatywa kosztowała tylko około 20 000 dolarów: „Po obejrzeniu sieci w akcji, w innych obszarach samorządowych, miasto uznało, że sieć jest najbardziej opłacalną i najbezpieczniejszą opcją w porównaniu z innymi metodami, które mogą być nawet czterokrotnie droższe niż koszt jednostkowy i są konstrukcjami szczelnymi i zanurzonymi”. Można mówić o ekologii, o zero waste, o plastiku w oceanach, o sprzątaniu świata. Można też działać i osobiście wspierać Naturę. Miejmy nadzieję, że przykład ten będzie inspirujący dla innych samorządów i włodarzy miast, by podjąć podobne działania. Źródło https://interestingengineering.com Zdjęcia https://www.kwinana.wa.gov.au Redakcja Perfect Diver

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

p o r a d y i c i e k aw o s t k i ACADEMY

Automat oddechowy Tekst WOJCIECH A. FILIP

Zdjęcie Tomasz Płociński

laumet wymyślił reduktor pozwalający w kontrolowany sposób korzystać

W 1867 Juliusz Verne obejrzał na paryskiej wystawie pierwszy skafander nurkowy, w który później ubrał bohaterów swojej książki „20000 Mil podwodnej żeglugi”.

W 62

z gazu przez skuteczne zmniejszanie jego ciśnienia, a trochę później, bo w roku 1943 na nurkowej scenie pojawiają się 2, znane nam osoby: J.Y. Cousteau oraz E. Gagnan. Cousteau oraz Gagnan modyfikują to co zrobili Rouquayrol i Denayrouz i na półki sklepów nurkowych trafił automat? Otóż nie, wcześniej bo w 1865 roku na masową skalę ruszyła produkcja aparatu oddechowego, tego, który później zmodyfikowali Cousteau i Gagnan. Ich firma La Spirotechnique zaczęła sprzedawać całkowicie

książce pojawiają się nazwiska dwóch osób: Rouquayrol

komercyjnie automat nazywany najpierw CG45 przemianowany trochę

oraz Denayrouz. Pierwszy z tych panów w 1860 roku opa-

później na…

tentował aparat pozwalający na wydostanie się z zalanych

Aqua Lung (uff… wreszcie jakieś znane nam słowo!) Aqualung był pier-

chodników kopalń, a kilka lat później wraz ze wspomnianym kolegą

wotnie własnością amerykańskiej firmy U.S.Divers, która później zmieniła

opatentowali klasyczny skafander nurkowy wyposażony w system do od-

nazwę na Aqualung America.

dychania. Trochę wcześniej 1838 roku inny Francuz nazwiskiem Guil-

Czyli jesteśmy w domu 

porady i ciekawostki

ACADEMY

Czy wiadomo kto wymyślił pierwszy automat oddechowy?

Dla zaawansowanych:

Nie. Wiadomo za to, że Twój automat to w różnym stopniu zmodyfi-

Jak całkowicie wyeliminować możliwość zalodzenia auto-

kowana wersja konstrukcji Cousteau i Gagan’a. Czy to oznacza,

matu?

że wszystkie automaty są takie same, a różni je tylko wygląd

Jak wymienić automaty pod wodą?

zewnętrzny?

Czy zwiększone opory oddechowe są korzystne w czasie

Niemalże tak.

dekompresji na tlenie?

Jaki automat kupić?

Czy mój automat jest najlepszy? Jeżeli kupiłeś go w ostatnim czasie to są na to bardzo duże

Co zrobić jeżeli automat wpadł do wody (bez butli)? O tym

szanse.

będzie w DRUGIEJ części artykułu.

Ważne dla każdego nurka bez względu na poziom zaawansowania.

Czy warto używać pokręteł na 2 stopniu, a jeżeli tak, to jak

W 2014 roku została przygotowana, a później wprowadzona

to robić?

nowa norma dotycząca wymagań stawianych automatom nurkowym. W porównaniu z poprzednią EN250, stawia ona więk-

Zapraszam do lektury materiału poświęconego automatom

sze wymogi związane z łatwiejszym oddychaniem (mniejsza

oddechowym. Znajdziecie w nim wiedzę pozwalającą na peł-

praca oddechowa) również kiedy z automatu korzysta 2 nur-

niejsze wykorzystanie Waszych automatów, sposoby ich przy-

ków. Spowodowała ona, że wielu producentów musiało mocno

gotowania do różnych typów nurkowań, konserwacji, a także

zweryfikować swoje wyroby. Z rynku zniknęły niektóre modela

odpowiedzi na pytania, które mogą Was zaskoczyć.

automatów zarówno mniej, jak i najbardziej znanych produ-

Aby materiały były interesujące zarówno dla początkujących

centów. W ich miejsce pojawiły się nowe, spełniające mocno

jak i zaawansowanych nurków, pojawi się wyraźniejszy podział

rygorystyczne wymagania normy, a więc poprawiające komfort

artykułów w dziale Akademia Tecline. Sami sprawdźcie, która

naszego oddychania pod wodą.

wersja bardziej Wam odpowiada.

Co to jest „norma”? Co ona oznacza dla nas nurków? Co o niej

Oczywiście zachęcam do lektury całego tekstu, a w sprawach

powinien wiedzieć nurek chcący kupić swój pierwszy automat?

budzących wątpliwości, zapraszam do dyskusji na kanałach

Norma EN250/2014, to (z nurkowego punktu widzenia) zbiór

Perfect Diver w mediach społecznościowych.

wymogów stawianych producentom automatów przez Unię

Zdjęcie Michal Sevecek

Zdjęcie Tomasz Płociński

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

ACADEMY

Europejską, pozwalający na precyzyjne określenie tego, jak każdy automat powinien się zachowywać w różnych warunkach

NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ PRZY ZAKUPIE AUTOMATU?

np. w bardzo zimnej wodzie, w czasie używania go przez dwie zestresowane osoby, w czasie silnego nagrzania automatu, czy… w czasie jego normalnej pracy.

` upewnij się, że wybrana firma ma w twoim kraju łatwo dostępne punkty serwisowe ` sprawdź czy wybrany model I stopnia układa węże

Kupujemy automat z EN250/2014 Ostatnia norma znacznie uprościła zakupy. Wymogi jakie zostały postawione producentom automatów w celu podniesienia bezpieczeństwa wyeliminowały z rynku sprzęt kiepskiej jakości. Oznacza to, że będąc początkującym nurkiem możemy kupować automat niemal w ciemno.

bardzo blisko ciała (nie tworzy pętli) ` (poproś sprzedawcę o zaprezentowanie układu węży na złożonym sprzęcie) ` ubierz swoje rękawice nurkowe i sprawdź czy trzymając automat w ustach jesteś w stanie swobodnie kręcić wszystkimi pokrętłami ` jeżeli zawsze nurkujesz w tym samym zespole,

Technicznie, każdy nowy automat spełnia te same wymagania

sprawdź jakich automatów używają twoi koledzy

w zakresie komfortu oddechowego, pracy w bardzo zimnej,

– nie kupuj automatu firmy, której nikt inny nie

albo ciepłej wodzie. Pozostaje więc wybór mocno osobistych

używa (przyda się to w czasie wspólnych wyjazdów

preferencji: sposób ułożenia węży, kształt czy kolor automatu.

na które zabiera się części zapasowe)

Każdy automat spełniający wymogi EN250/2014 ma stałe oznaczenie na I i II stopniu:

Zdjęcia Bartek Trzciński

Nie jesteś pewien jaki I i II stopień wybrać? Może nie masz doświadczenia z poprawną konfiguracją węży? Poproś o pomoc autoryzowanego doradcę sprzętowego, albo znajomego, doświadczonego nurka. Zanim poprosisz o pomoc przeczytaj raz jeszcze informację o nowej normie EN250/2014 – upewnij się, że Twój doradca stara się być obiektywny. Pamiętaj, że to Ty będziesz używał swoich automatów i Tobie mają odpowiadać.

porady i ciekawostki

ACADEMY

Co to znaczy, że automat jest przeznaczony na ciepłe wody? Woda w większości miejsc nurkowych na świecie ma temperaturę znacznie wyższą niż w Europie środkowej i północnej, a co za tym idzie nurkowie używają tam automatów o lżejszych

DOŚWIADCZENIE

konstrukcjach, nie przygotowywanych na wodę bardzo zimną (poniżej +10 stopni Celsjusza).

Przeprowadźcie krótkie, ale bardzo pouczające do-

W skali świata, takich automatów sprzedaje się najwięcej.

świadczenie:

W Europie spełniają one wymogi wspomnianej wcześniej nor-

` usiądźcie prosto na krześle i opuście brodę do klat-

my z zaznaczeniem, że przeznaczone są do nurkowań w wodzie o temperaturze powyżej 10 stopni Celsjusza. Automaty takie świetnie nadają się do podróżowania, są lżejsze

ki piersiowej ` zatkajcie palcami nos i zacznijcie głęboko oddychać przez usta

od pozostałych i zazwyczaj atrakcyjniejsze cenowo od automa-

` teraz podnieście głowę i patrzcie na sufit nad sobą

tów na wody zimne.

` zatkajcie nos i oddychajcie głęboko przez usta

Jeżeli mieszkasz w rejonie gdzie woda ma temperaturę poni-

Otwarte drogi oddechowe (uniesiona wysoko głowa)

żej 10 stopni, lubisz nurkowania podlodowe, to upewnij się,

stwarzają dużo mniejsze opory oddechowe.

że wybierzesz dla siebie automat bez oznaczenia „+10 stopni

Taka pozycja może się wam kojarzyć z udzielaniem

Celsjusza”

pierwszej pomocy – tam też zależy nam na maksy-

Automaty przeznaczone do nurkowań w wodzie zimnej

malnym otwarciu dróg oddechowych.

działają równie dobrze w wodach tropikalnych.

Zdjęcie Bartek Trzciński

Oddychanie pod wodą Zasady oddychania pod wodą sprowadzają się do jednej, bar-

Doskonale wyregulowany automat oddechowy będzie nam

dzo ważnej zasady: im łatwiej nam oddychać, tym bezpieczniej-

pomagał w oddychaniu ale…

sze będzie nasze nurkowanie:

będzie robił to najlepiej tylko wtedy, kiedy będziemy mieli gło-

` zużyjemy mniej gazu,

wę odchyloną w tył, co spowoduje, że nasze drogi oddechowe

` będziemy mieć mniejszą narkozę,

będą stwarzały najmniejszy opór w czasie oddychania.

` lepiej będziemy kontrolować pływalność.

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

ACADEMY

Pozycja głowy pod wodą, a komfort oddychania

Zmieniliśmy położenie naszych automatów: w pojedynczej

Co to znaczy, że głowa powinna być odchylona do tyłu, czyli

butli automat razem z butlą opuszczony jak najniżej, w twinie

tak, jak w czasie patrzenia na sufit w naszym doświadczeniu?

I stopnie ustawione w „V” tak, aby mieściła się pomiędzy nimi

Oznacza to, że powinniśmy tak ustawić nasz sprzęt za głową

głowa – separator odchylony do tyłu, pamiętamy o odchylonej

(głównie będzie tu chodziło o położenie I stopnia automatu),

głowie w czasie całego nurkowania.

aby maksymalnie odchylona głowa nie była w żadnym miejscu

Tym samym poprawiliśmy 2 istotne sprawy:

blokowana. Nauczmy się pływać w takiej pozycji, a oprócz dużo

1. Spada zużycie gazu

większego komfortu oddychania, będziemy znacznie lepiej

Na początek to jakieś 5–10%, ale po kilkunastu nurkowa-

kontrolować pływalność.

niach okazać się może, że możemy osiągnąć ponad 30%

Co się stanie jeżeli będziemy nurkować z nisko opuszczoną

poprawę, czyli spadek zużycia gazu! Dlaczego tak się stanie?

głową? Będzie nam trudniej oddychać.

Tak tak, pozycja głowy wpłynęła na mniejszą produkcję CO2,

Taka sytuacja spowoduje, że nasza przepona (duży mięsień za pomocą którego robimy wdech i częściowo wydech) będzie zmuszana do większego niż normalnie wysiłku. Kiedy się mę-

pływalności.

czymy produkujemy więcej niż normalnie CO2 (dwutlenek wę-

Powód jest ten sam: mniej CO2, płynniejszy oddech, zamiast

gla), a to powoduje, że w niekontrolowany sposób zaczynamy

szybkich niekontrolowanych wdechów i wydechów, a przez

szybciej oddychać.

to niekontrolowanych skoków na powierzchnię.

Zdjęcie Mariusz Czajka

a to spowolniło tempo naszego oddychania. 2. Zdecydowanie lepiej wychodzą nam ćwiczenia z kontroli

porady i ciekawostki

ACADEMY

Mamy lekką azotówkę, wystarczy trochę wysiłku, a przeTo, że oddychamy zależy w dużej mierze od poziomu dwutlenku węgla w naszym organizmie. Im więcej

rodzi się w widziane wszędzie drapieżne, zagrażające nam podwodne potwory – lepiej nie próbować.

CO2, tym szybciej (ale zwykle nie głębiej) oddychamy.

2. Zwiększona ilość CO2 wpływa nie tylko na nasz oddech,

Mała ilość tlenu nie powoduje uczucia „chcę wziąć

ale także na sposób postrzegania otoczenia. Specyficzna

wdech” robi to CO2. Coraz szybszy płytki oddech

narkoza związana z wysokim poziomem CO2 w organizmie

powoduje, że przy opuszczonej głowie męczymy się

nurka powoduje zapętlenie się na ostatnio wykonywanym

jeszcze bardziej, a to powoduje jeszcze większy wzrost

zadaniu. Nurek nie reaguje na to co dzieje się wokół, ale

CO2 i jeszcze szybszy oddech.

szczątkowo pamięta, że np. miał płynąć za swoim partne-

Pamiętacie szkolenie „Rescue Diver”?

rem. Więc płynie, stale zwiększając poziom CO2.

` zatrzymaj się

Coraz szybszy, bardzo płytki oddech powoduje, że po jakimś

` oddychaj głęboko ` myśl

czasie nurek pozbawiony pomocy opada na dno… 3. Używacie na co dzień nitroksu? Na pewno, bo zalety Nx

Te 3 punkty mogą nam pomóc w pozbyciu się części

są znane każdemu nurkowi. Wiecie więc, że podwyższone

CO2, a to spowoduje, że spadnie nam tempo odde-

ciśnienie parcjalne tlenu powoduje, że zaczyna się on „ma-

chu. Jeżeli zauważamy, że rośnie nam tempo oddy-

gazynować” w naszym organizmie. Jeżeli jest go za dużo

chania to:

(wypełnia się zegar tlenowy), to zaczyna być niedobrze, bo

` głowa do tyłu

grozi nam najbardziej niebezpieczna sytuacja w nurkowaniu

` robimy długie, głębokie wydechy

– toksyczność tlenowa, nazywana przez nurków O’Toxem,

` przytrzymujemy się czegoś lub kogoś

albo po prostu Toxem. Ta sytuacja niemal zawsze kończy się dla nurka tragicznie. Zgadnijcie co, po nagromadzeniu tlenu w organizmie, może wywołać atak toksyczności tlenowej? CO2!

Czy można to jeszcze poprawić?

Ten gaz jest dla nas wyjątkowo nieprzyjazny, dlatego każdy sposób pozwalający nam na unikanie wysiłku jest wyjątko-

Ograniczamy narkozę przez właściwe używanie automatu

wo istotny dla każdego nurka.

oddechowego Ponad 100 lat temu 2 lekarzy anestezjologów: Overton i Meyer stwierdziło, że dwutlenek węgla jest 20 razy bardziej narko-

RETENCJA

tyczny od azotu. Niektórzy nurkowie pomijają badania tych naukowców i wolą myśleć, że narkoza = azot.

Podwyższony, niespadający poziom CO2 w organi-

Tymczasem zatrucie CO2 powoduje szereg zaburzeń w funk-

zmie nazywany jest przez nurków „retencją CO2”.

cjonowaniu naszego organizmu. Wiemy już, że podwyższony poziom CO2 skutkuje przyspieszonym oddechem mogącym przerodzić się w podwodną zadyszkę, a ta może prowadzić do bardzo poważnych następstw ze śmiercią włącznie.

Podsumujmy to czego dowiedzieliśmy się do tej pory.

Wiemy też, że wystarczy prosty zabieg: stale otwarte drogi od-

Sposób oddychania pod wodą ma bezpośredni wpływ na nasze

dechowe, aby nie produkować niepotrzebnej ilości CO2. Jeżeli

bezpieczeństwo.

moglibyśmy dodatkowo tak ustawić nasz automat oddechowy,

Każdy oddech produkuje niebezpieczny dla nurka dwutlenek

aby podawał gaz jak najlżej to…

węgla.

Poziom CO2 spadłby jeszcze bardziej, szybkość naszego odde-

Jeżeli będziemy nurkować z opuszczoną głową, albo zbyt szyb-

chu ustabilizowałaby się co dałoby nam większą kontrolę nad

ko oddychać to poziom CO2 będzie rósł, a wtedy:

pływalnością i zmniejszyło zużycie gazu.

` zwiększymy zużycie gazu ` spadnie kontrola pływalności

Co jednak z narkozą?

` pojawią się kłopoty z narkozą gazów obojętnych

1. CO2 intensyfikuje znaną nam dobrze narkozę azotową.

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

ACADEMY

Rozwiązanie?

dy ustawimy dźwignię na „+” (plus) przez jej przyciągnięcie

Zawsze nurkujemy z wysoko podniesioną głową co bardzo po-

w kierunku ust. Efekt wspomagania wyłączymy ustawiając

może w kontroli oddechu.

dźwignię w położeniu „–” (minus) odsuwając dźwignię w kie-

Oprócz pozycji głowy, na oddech nurka znaczący wpływ może

runku na zewnątrz „od ust”.

mieć jego automat.

W czasie nurkowania, czyli kiedy jesteśmy pod wodą, staramy się ustawić dźwignię wspomagania w położeniu „+” (plus) czyli przyciągniętą do ust. Kilka bardzo ważnych uwag. O ile pokrętło oporów oddechowych (śrubę) możemy w zasadzie pozostawić w położeniu najmniejszych oporów, to dźwignię wspomagania należy potraktować trochę jak pedał gazu w samochodzie – nauczymy się korzystać z niej tak, aby dała nam jak najwięcej frajdy czyli… jak najmniej CO2 

Zdjęcie Karolina Sztaba

Do czego służą pokrętła na II stopniu automatu?

Zdjęcie Bartek Trzciński

1. Śruba – czyli to najbardziej zewnętrzne pokrętło służy do regulacji oporów oddechowych.

Jak ustawić dźwignię wspomagania („Venturi”)

Im bardziej ją wkręcimy (patrząc z boku wkręcanie to ruch

1. W czasie przygotowywania automatu do nurkowania, przed

zgodny z ruchem wskazówek zegara) tym trudniej będzie

założeniem na butlę, sprawdzamy czy dźwignia jest w po-

się nam oddychać (więc wzrośnie poziom CO2). Śruba regulacji oporów oddechowych wykręcona do końca (ruchem odwrotnym do ruchy wskazówek zegara) spowoduje, że automat będzie nam podawał gaz z najmniejszymi oporami (najniższy poziom CO2) W czasie nurkowania zawsze staramy się pływać z wykręconą śrubą regulującą opory oddechowe! 2. Dźwignia wspomagania oddechu nazywana często „efek-

w położeniu „–” (minus). 3. W czasie wchodzenia/skoku do wody dźwignia w położeniu „–” (minus). 4. W czasie rozmów na powierzchni przed zanurzeniem dźwignia w położeniu „–” (minus). 5. Po zanurzeniu dźwignia w położeniu „+” (plus)

tem Venturiego”.

6. W czasie wynurzania dźwignia w położenie „+” (plus)

Istotne będą dla nas 2 położenia tej dźwigni: „+” (plus) oraz

7. Po wynurzeniu, ale przed wyjęciem automatu z ust dźwignia

„–” (minus). Największy efekt wspomagania uzyskamy kie-

łożeniu „–” (minus). 2. W czasie testowania automatu na powierzchni dźwignia

w położeniu „–” (minus)

porady i ciekawostki

ACADEMY

Sytuacje wyjątkowe:

Doświadczeni nurkowie wiele razy w ciągu każdego nurkowa-

` w czasie zanurzania głową w dół dźwignia w położeniu

nia zmieniają położenie i nastawy swoich automatów dosto-

„–” (minus) ` w czasie ćwiczeń pod wodą wymagających wyjęcia automatu z ust dźwignia w położeniu „–” (minus) ` w czasie pływania na skuterze przesuwamy dźwignię w kie-

sowując je do wykonywanych czynności. Zawsze starają się o to, by automat był pod kontrolą i podawał gaz z możliwie najmniejszymi oporami. Ćwiczcie, aby stać się jak najlepszymi nurkami!

runku minus tak daleko, aby automat sam nie podawał nam gazu pomiędzy wdechami. Rodzaje pokręteł i dźwigni. Czasem, kiedy nasza pozycja w czasie nurkowania jest mniej

W niektórych automatach nie występują pokrętła

typowa np. wykonując pomiary, albo stabilizując linkę koło-

i dźwignie, a tylko jedno z nich.

wrotka może się okazać, że warto delikatnie wkręcić pokrętło

Bywa, że dźwignia wspomagania jest umiejscowiona

do regulacji oporów oddechowych, aby dostosować pracę au-

na szczycie II stopnia tuż przed ustnikiem.

tomatu do tego co robimy.

Są też automaty, w których nie znajdziecie żadnych manipulatorów.

Ważne

Oglądnijcie dokładnie swój sprzęt i sprawdźcie do cze-

Jeżeli w czasie nurkowania wkręciliśmy pokrętło regulacji opo-

go służą jego elementy.

rów oddechowych i nie wykręciliśmy go aż do końca nurkowania, to należy to zrobić zawsze przed włożeniem automatu do torby w której go przechowujemy. Wkręcona i pozostawiona na długo śruba regulacji oporów oddechowych powoduje

Dla zaawansowanych

szybsze zużycie elementów automatu.

W tej części naszych artykułów będę dzielił się bardzo konkretnymi sposobami na poprawę jakości nurkowań nawiązujących do tytułów poszczególnych artykułów. Każdy z opisanych spo-

Jeżeli ustawimy opory oddechowe na „plus” oraz

sobów proszę abyście traktowali jako propozycję do sprawdze-

dźwignię wspomagania na „plus” i nie trzymając auto-

nia, a nie jednoznaczne rozwiązanie.

matu w ustach naciśniemy przycisk przedmuchujący

Zamiast szczegółowych opisów, będę przedstawiał wersje skró-

(by-pass), to automat wzbudzi się i zacznie intensyw-

cone – powinny być wystarczające. Gdyby tak nie było – dajcie

nie podawać gaz. W takiej sytuacji należy przestawić

znać na kanałach Perfect Diver!

dźwignię wspomagania na „minus”. Nie należy uderzać automatem w dłoń czy powierzchnię wody.

Przyjąłem, że tę część artykułu będą czytały osoby zaawansowane, czyli te, które dobrze radzą sobie pod wodą z techniką nurkowania. Do swoich nurkowań używają kilku gazów dekompresyjnych, a średnie

Poproście swojego instruktora o pomoc, albo wraz z partnerem

czasy nurkowań oscylują pomiędzy 2–4 godzinami.

przeprowadźcie szereg testów na powierzchni ucząc się blokowania swobodnego wypływu gazu z automatu. Przygotujcie dodatkową butlę i próbujcie wzbudzić automat naciskając przycisk przedmuchujący przy

1. Nasze automaty sklarowane przy butlach bocznych samo-

dźwigni wspomagania oraz pokrętle oporów ustawionych

czynnie wyrównują ciśnienie do ciśnienia otoczenia. Żeby

na „puls”. Po wzbudzeniu automatu przesuwamy dźwignię

tak się działo, potrzebują zasilania z butli – inaczej rozsz-

wspomagania „od ust” czyli w pozycję „minus” i automat prze-

czelniają się i powoli napełniają wodą. W czasie nurkowania

staje podawać gaz.

z 1 lub 2 butlami bocznymi możemy łatwo temu zapobiegać

Wielu początkujących nurków obawiając się tego, że automat

przez wyrównywanie ciśnienia w czasie zanurzania* – robi-

sam może się wzbudzić, nurkuje z ustawieniami „minus”. Przy-

my zmodyfikowanego v-drilla.

pomina to jazdę samochodem z zaciągniętym hamulcem pomocniczym, jednak wiemy, że dla nas ma dużo poważniejsze konsekwencje – wzrost CO2.

` Przy nurkowaniach multistage zalewanie I stopni jest rzeczą normalną** – jest to wkalkulowane w nurkowa-

PERFECTDIVER nr 2(14)/2021

ACADEMY

nie*** (nie sposób robić mod-v w 4–6 butlach zawieszo-

` Nurkowania płytsze w bardzo zimnej wodzie warto re-

nych na kilku smyczach). W takim wypadku mod-v robi-

alizować stosując triox 30/30, skutecznie chroni przed

my przed rozpoczęciem procedury zmiany gazu, na butli

zalodzeniem.

z gazem, na który będziemy się przepinać. ` Wymiana automatu pomiędzy butlami nie stanowi żad-

3. Długa dekompresja tlenowa potrafi skutecznie ograniczyć

nego problemu dla jego działania. Należy zrobić to w sta-

sam proces dekompresji przez wazokonstrykcję i będącego

bilnej pozycji wymieniając cały automat (I i II stopień).

jej konsekwencją wzrost ciśnienia krwi. Wazodylatacja zwią-

Na czas wymiany warto zabezpieczyć automaty (np. przez

zana z „gasbreake” może okazać się niewystarczająca, więc

wpięcie doubleenderem) przed ich utratą. Rozkręcanie

paradoksalnie do tej części dzisiejszego materiału w której

automatów skończyć się może utratą ich części.

opisuję sposoby na zmniejszenie poziomu CO2, w przypadku długich dekompresji tlenowych przydaje się lekki wysiłek

* nie zalejemy automatu w czasie nurkowania na stabilnej głę-

np. zwiększenie oporów oddechowych.

bokości pomimo wskazania „zero” na manometrze, jeżeli tylko wcześniej zrobiliśmy mod-v na tej głębokości.

Mam nadzieję, że do ukazania się kolejnego numeru Perfect

** zalanie I stopnia nie spowoduje jego zalodzenia

Diver każdy z Was nie tylko sprawdzi i przekonfiguruje swoje

*** stąd serwis automatów stosowanych w takich nurkowa-

automaty aby nurkować z „wysoką głową”, ale także wykona

niach odbywa się znacznie częściej jeżeli nurkowania były re-

serię nurkowań korzystając z pełnego potencjału swojego au-

alizowane w słonej wodzie

tomatu oddechowego. W następnym numerze będzie jeszcze ciekawiej, już teraz za-

2. Zalodzenie automatu nie występuje przy nurkowaniach

praszam na 2 cześć artykułu o automatach oddechowych!

głębokich. Jeżeli w składzie gazów He>40% to zalodzenie automatu jest niemożliwe

WAF

Jak zwykle zapraszam na mini seminaria z techniki nurkowania na każdym poziomie zaawansowania. Przygotowaliśmy dla Was prezentacje połączone z ćwiczeniami praktycznymi, w czasie których nauczycie się posługiwania każdą z regulacji w Waszym automacie tak, aby zminimalizować wpływ CO2 na organizm, a przez to zwiększyć bezpieczeństwo Waszych nurkowań. Seminaria odbywają się w Akademii Tecline. Zdjęcie Mariusz Czajka

https://teclinediving.eu/pl/akademia-tecline/#/

Magazyn nurkowy Perfect Diver nr 14

Articles inside

Bałtyckie delfiny

Siatki drenażowe

Rybożerne kaczki

NASZE ROZMOWY

PORADY I CIEKAWOSTKI

Kursy archeologii podwodnej. Po co? Dla kogo? Jak?

Marsa Alam

Wyspy Medes. Podwodny rezerwat