1 minute read
Literatuur van die Maya
Mayatale gebruik geglottaliseerde konsonante (ejektiewe sluitklanke), wat gewoonlik geskryf word met ‘n apostroof na die simbool, bv /p’/, /t’/ en /k’/. By ‘n ejektief word lug uit die mond eerder as die longe vir artikulering gebruik. Die klinkers is d /i/, /e/, /a/, /o/, /u/ en sommige tale het ook /ə/.
Die Popol Vuh(Boek van die Mense) is ‘n teks oor die mitologie en geskiedenis van die Kʼicheʼ. Dit sluit die skeppingsmite van die Maya in, die avonture van die tweeling Hunahpú and Xbalanqué, ‘n kroniek van die Kʼicheʼ -mense en die dinastieë van hulle koningshuis. Dis eers mondeling oorgedra en rondom 1550 op skrif gestel deur Francisco Ximénez.
Advertisement
Die eerste deel beskryf hoe Tepeu, god van die lug en Gucamatz, god van die see, die aarde, diere en mens geskep het. In die tweede deel word die storie van die voorvermelde tweeling vertel: hulle daal af na die onderwêreld, en kom daar uit om die son en die maan te word. Die derde deel handel oor die skepping van die eerste vier mense en hulle vroue, en hoe hulle vuur by die god Tohil verkry het.
Die laaste deel vertel die geskiedenis van die vroeë konings en van mitiese figure soos Geveerde Slang, ‘n sjaman wat ‘n dierevorm kon aaneem, en in die hemel sowel as die omderwereld kon reis.
Die boeke van Chilam Balam [tʃilam ɓahlam] is handgeskrewe manuskripte wat uit die 17de en 18de eeue dateer. Hulle bewaar belangrike tradisionele kennis en handel oor geskiedenis, profesie, religie, ritueel, letterkunde, die kalender, astronomie en medisyne. Dit is in die Yucatec-taal met die Latynse alfabet geskryf
Chilam (priester) Balam (‘n familienaam wat ‘jaguar’ beteken), is ‘n legendariese outeur. Beide taal en konteks bewys dat dele daarvan tydens die Spaanse verowering van die Yucatecstate geksryf is (1527–1546).
