Tekst: Rien van Genderen Foto: Petja Buitendijk
Films, digitale inleidingen en online cursussen
Ook Vrienden gaan online In een tijd waarin bijeenkomsten en evenementen veelal niet kunnen doorgaan, zoekt ook de Vriendenvereniging naar (online) alternatieven. Met succes.
‘H
eel veel dank. Was onderhoudend en informatief ’, schreef Margreet Wols op de Facebookpagina van de Vrienden. Ze was een van de honderd Vrienden die deelnamen aan de cursus Muziekverdieping toen die begin dit jaar noodgedwongen online werd gehouden. Een onlinecursus is anders dan met een spreker in een zaal, maar in de kern verandert er volgens Margreet niet veel. Geïnspireerd door de creatieve wijze waarop het orkest antwoorden vond op de moeilijke omstandigheden sinds voorjaar 2020, ging ook de Vriendenvereniging op zoek naar alternatieven voor de gebruikelijke activiteiten. De laatste twee bijeenkomsten van de muziekcursus moesten worden afgelast; wat te doen? De cursusleider van die bijeenkomsten, Leo Samama, werd gevraagd om zijn verhalen op film te zetten, ook al sloten ze aan op concerten die niet meer konden worden uitgevoerd. Het was zowel voor de Vrienden als voor Leo een nieuwe stap, maar de deelnemers konden het alternatief erg waarderen. Kort na de zomer had het orkest zijn programmering uitgebracht en zoals gebruikelijk zou de cursus daarop worden afgestemd. Helaas, door de nieuwe RIVM-maatregelen sneuvelde
eind oktober het concertprogramma en ook de plannen voor de cursus gingen overboord. In overleg met de beoogde cursusleiders werden alternatieven bedacht. Leo Samama ging een driedelige filmserie maken over Alphons Diepenbrock, de componist wiens honderdste sterfdag dit jaar wordt herdacht. Michel Khalifa zou in de eerste maanden van het nieuwe jaar een tweedelige onlineserie leiden over de geschiedenis van het symfonieorkest.
Energie
‘Natuurlijk ben ik veel liever in Rotterdam,’ zegt Michel Khalifa, kort na de eerste aflevering van de onlinecursus. ‘In een zaal heb ik persoonlijk contact met het publiek. Maar de onlineversie is een acceptabel alternatief, zeker omdat de deelnemers vragen kunnen stellen. Dat de onlinecursus liefst honderd Vrienden trok, was voor mij een verrassing.’ Voor Michel, musicoloog en docent, betekent de online-aanpak een grote
‘ In een zaal heb ik persoonlijk contact met het publiek. Maar de online versie is een acceptabel alternatief’ 30
verandering. ‘Er is een heel andere dynamiek. Voor een zaal improviseer ik graag. Ik sluit aan op de sfeer en de energie die ik uit het publiek voel komen. Zo laat ik wel eens een stilte vallen om wat gezegd is extra in te laten werken. Dat kan digitaal niet. Er is bijna geen ruimte voor non-verbale expressie. Ik moet vooraf nog beter nadenken. Ik stel een script op, als voor een film, met daarin stappen die ik moet uitvoeren en met de timing erbij.’ En dan is er natuurlijk nog de techniek. Vriendenvoorzitter Ken Gould trad tijdens de onlinecursus op als host – technisch regisseur zeg maar – en had daar zijn handen vol aan. Achter de schermen moest meerdere malen ondersteuning worden geboden wanneer deelnemers problemen met de techniek hadden. Deelnemer Margreet Wols: ‘Er gaat gemakkelijk iets mis, maar gelukkig kon dat meestal snel worden opgelost.’
Voortborduren
De andere cursusleider, Leo Samama, kon met zijn films over Diepenbrock voortborduren op een praktijk die feitelijk al geschapen was. Sinds de eerste filmpjes van het voorjaar heeft Leo – docent, musicoloog, componist (‘mijn eigenlijke vak’) – veel bijgeleerd. Op het gebied van montage bijvoor-
