Gezocht: moeders in de wetenschap De combinatie van een gezin en een academische carrière als vrouw
Tegelijkertijd valt het mij op dat bij veel vrouwelijke studenten en promovendi het idee bestaat dat een wetenschappelijke carrière en een gezin niet te combineren zijn. Dat snap ik ook wel. Toen ik zwanger was van mijn eerste kind condoleerde een hoogleraar mij zo ongeveer met het verlies van mijn carrière, door op het nieuws van mijn zwangerschap te reageren met de woorden: “Wat jammer, vrouwen die kinderen krijgen, zijn verloren voor de wetenschap.” Naast ontzetting dat hij dit gewoon hardop zei, verwoordde hij wel een gevoel dat mij sindsdien steeds vaker bekroop: ik kon als vrouw maar beter niet praten over mijn moederschap, want dan werd je totaal niet meer serieus genomen.
Janet Veldstra “Ik ben Janet Veldstra, sinds 2017 ben ik universitair docent ‘Mobiliteit en Gedrag’ bij de faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen en ik ben de moeder van Cato (8) en Willem (7).” Zo stel ik me altijd voor als ik college geef. Mijn mannelijke collega snapt dit niet en zegt dan: ‘”Dat interesseert studenten toch niets, jouw privéleven.” Maar ik vertel het niet om mijn privéleven te delen of schattige foto’s van mijn kinderen te kunnen laten zien. Ik deel het omdat ik wil laten zien dat het gewoon kan, een wetenschappelijke carrière en een gezin, als vrouw. Dit doe ik omdat ik, ondanks de grote aantallen vrouwelijke studenten in mijn collegezaal, maar weinig vrouwelijke hoogleraren zie. Sterker nog, hoe hoger je op de wetenschappelijk ladder komt, hoe minder vrouwen je ziet.
Daarnaast wordt de toenemende werkdruk onder academici ook gevoeld door studenten en promovendi, en dragen mails verzonden op vreemde nachtelijke uren en in het weekend ook niet echt bij aan het beeld van een mooie baan als academicus. Sterker nog, het lijkt soms alsof werken in de wetenschap meer een levensstijl is dan een baan. Als je het zo bekijkt, lijkt het wetenschappelijke werk niet echt een begerenswaardige positie. Dat is jammer, want volgens mij kan het juist een heel mooie positie zijn.
Alle gelijkheidsidealen ten spijt, worden vrouwen in de wetenschap nog steeds vaak anders behandeld dan mannen.
Alle gelijkheidsidealen ten spijt, worden vrouwen in de wetenschap nog steeds vaak anders behandeld dan mannen. Zo vonden dr. Ruth van Veelen en prof. Belle Derks (2018) middels een enquêtestudie, voor het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren, onder zo’n 4000 academici dat vrouwelijke wetenschappers niet alleen gemiddeld minder verdienen dan mannen in dezelfde functie, maar ook dat de voorwaarden waaronder academici werken minder gunstig lijken te zijn voor vrouwen dan voor mannen. Zo vonden van Veelen en Derks dat vrouwen minder vaak een vaste aanstelling krijgen, meer tijd aan onderwijs besteden en minder toegang hebben tot hulpbronnen zoals onderzoeksmiddelen, reisbudget, assistentie of een eigen kantoor. De verschillen waren weliswaar klein, maar systematisch in het nadeel van vrouwen. De auteurs wijzen erop dat deze kleine verschillen op den duur tot grote ongelijkheid kunnen leiden.
Als wetenschapper besteed je vaak veel tijd aan je werk omdat je er een passie voor hebt. Het voelt als iets dat belangrijk is en daarom besteed je er veel tijd aan. Maar dat hoeft niet. Je bent niet per se een betere wetenschapper als je 80 uur per week werkt. Op haar blog ‘Dynamic Ecology’ bekende universitair hoofddocent Meghan Duffy, bioloog en ecoloog aan de Michigan State University, dat ze maar 40 uur per week werkt. De blog ging viral in de academische gemeenschap en werd zelf opgepikt door het wetenschappelijke toptijdschrift Nature (Woolston, 2017). Sindsdien is het haar missie om uit te dragen hoe je succesvol kan zijn als wetenschapper binnen een 40-urige werkweek. In haar blog maakt ze korte metten met het “zombie-idee”, 28
