Vroege twisten over
Gelderse waterwegen
Manuscriptkaart Land van Maas en Waal, 1544; collectie Gelders Archief
Ook in de middeleeuwen was het beheer van water- en afwateringswegen in het Gelders rivierengebied een serieuze zaak. Dijkgraven, waterschappen en lokale partijen maakten zich druk om de veiligheid van bewoners én om elkaar. Tekst: Hans van den Bos
Ook het gebied tussen Maas en Waal ontstaat in de loop van vele eeuwen een uitgebreid stelsel van bandijken, binnendijken, weteringen en sluizen. Het nauwe keurslijf van de twee rivieren zorgt regelmatig voor hoge waterstanden, en bewoners beseffen dat samenwerking en goede afspraken over het
keren en lozen van water noodzakelijk zijn. Het waterbeheer is lange tijd in lokale handen. Vanaf circa 1250 gaan er echter steeds meer taken naar waterschappen. Deze staan dan onder leiding van een dijkgraaf, geassisteerd door heemraden.
18
Mooi Gelderland – Zomer 2021 – Geldersch Landschap & Kasteelen
Reyner van Wijhe In 1545 wordt kasteelheer van Hernen, Reyner van Wijhe, benoemd tot burggraaf, richter én dijkgraaf in het ambt Rijk van Nijmegen. Namens zijn landsheer keizer Karel V heeft hij het recht om morgengeld, een vorm van belasting, te innen. Hij beschikt over diverse middelen om zijn gezag als dijkgraaf te hand haven. Zo kan hij boetes geven in gevallen van nalatig onderhoud aan dijken en weteringen. Het tegenspreken van de dijkgraaf en zijn medebestuurders tijdens een schouw geldt als een zwaarder vergrijp. De zwaarste straf is echter voor onverlaten die een dijk doorsteken of een sluis vernielen en zo het waterbeheer saboteren. Wat regelmatig gebeurt.
