Travelpro - November 2022

MICHIEL VEENSTRA

Extra comfort met de nieuwe Premium Comfort Class

Op verschillende intercontinentale vluchten van KLM kan jouw klant al kiezen voor extra comfort in een aparte Premium Comfort Class cabine, gescheiden van Economy Class en World Business Class. Hier geniet je klant van meer ruimte, een groter beeldscherm voor entertainment en een uitgebreid aanbod aan heerlijke maaltijden.

Beschikbaar op diverse KLM vluchten.

SCHOPPEN EN SCHELDEN

Of ik het niveau van het ANVR-Congres met als thema ‘anders denken, anders doen’ ook minder vond dan andere jaren? Iemand, die er zelf niet bij was, vertelde dat hij van congresgangers had gehoord dat het minder was. Volgens mij bood het congres precies wat je zoekt op een congres: inspirerende sprekers, frustraties die hardop werden uitgesproken en discussies die werden aangegaan.

Mag je klagen over een mindere spreker of als je zelf tijdens het congres een keer in een Schiphol-achtige rij moet staan en uit een zilveren bak moet scheppen als je zelf all-inclusive reisjes verkoopt? Ja dat mag. Anders denken, anders doen als het gaat om all-inclusive dat ga je misschien wel doen na het verhaal van de chocolademan op Jamaica dat je in deze editie kan lezen.

Voor Arjan Kers was het zijn eerste congres als ANVR-voorzitter. Hij maakte goed duidelijk wat voor zware tijd de ANVR achter de rug heeft, ook om de geledingen bij elkaar te houden. Kers riep op om samen achter de ANVR te gaan staan. Wat dat betreft, er waren in Duitsland best wat partijen niet aanwezig. Hun evenementen waren al eerder op dezelfde data gepland en zij konden niet één iemand missen.

ANVR-bestuurslid Diederik Banken vertelde dat er wordt gekeken om alle reisbedrijven de mogelijkheid te bieden om ANVR-lid te worden. Je zou dan kunnen denken dat het ANVRschip zich op ruwe zee bevindt en van koers moet veranderen, maar aan de andere kant zou het ook een volgende stap kunnen zijn in de opbouw naar een symfonieorkest dat een moderne versie van de Vijfde Symfonie van Beethoven wil spelen. Spreker Richard de Hoop legde dat in zijn presentatie ‘van klassiek naar jamming’ mooi uit. De congresgangers wisten na afloop precies welk instrument ze zijn. Door veel meer leden te werven, haal je ook meer instrumenten binnen, ook partijen die anders denken. En er is al van alles in huis onder de ANVR-leden. Trommels, maar ook trommels die door de verpakking waarin ze zitten niet zo hard kunnen/mogen trommelen tot harpen. Overigens waren niet alle instrumenten aanwezig.

Dirk-Jan Nieuwenhuis van Buitenlandse Zaken, die zichzelf vergeleek met een olifant, maakte tot twee keer toe duidelijk dat hij was uitgescholden door Steven van der Heijden (Corendon). Ik probeerde mij voor te stellen hoe dat er precies aan toe is gegaan. En zeg nou zelf, Steven had er alle redenen toe om even goed uit z’n plaat te gaan. Achteraf blijkt dat de ECDC en World Health Organisation hebben gezegd dat het wijzigen van de reisadviezen helemaal niet heeft geholpen om de coronapandemie te stoppen.

Mooi dat er dit congres meerdere sprekers op het podium stonden die behoorlijk wat kritiek hadden en te verduren kregen. Dirk-Jan kreeg een applaus van de zaal. Niet voor de reisadviezen, maar hij durfde wél op het schavot te gaan staan in tegenstelling tot Schiphol. Ook Frangken Tuhumena (333travel) durfde het podium op te stappen. In tegenstelling tot veel andere touroperators die de afgelopen jaren kritiek hadden op de ANVR, was hij er wel. Frank Radstake voelde goed aan dat de congresgangers van binnen kookten bij zijn verhaal over de richtlijn pakketreizen en maakte voor de zoveelste keer nog maar eens duidelijk dat hij die richtlijn niet had bedacht.

Het ANVR-team kreeg van (bijna?) de hele zaak applaus voor de werkzaamheden in de afgelopen twee jaar. En kritiek op het congres? Bij de ANVR kunnen ze inmiddels wel tegen een stootje. Ze zullen er niet, zoals (marketingclub) Manchester United na de kritiek van stervoetballer Ronaldo, je lidmaatschap opheffen. Ze zullen eerder net als ADO Den Haagtrainer Dirk Kuijt zeggen: “Wij houden van kritiek, want dat heb je nodig om verder mee te komen”. Of zoals Louis van Gaal over het selecteren van nieuwe (jonge) spelers voor Oranje: “Ik vind dat er geschopt moet worden tegen de hiërarchie. Het meest geschikt daarvoor zijn de jonge spelers, die nog onbevangen hun plaats innemen in de kleedkamer. Die heb je altijd nodig” en “als je geselecteerd wil worden, dan moet je leveren”.

Arjen Lutgendorff

Arjen Lutgendorff Hoofdredacteur arjen@travelpro.nl

80. BLOEMENMAN op Sint Eustatius 64. WALTER COLIJN

Kantooradres:

Verantwoording: Travelpro is een uitgave van uitgeverij T&S Productions B.V.

Dit magazine is als volgt verspreid: Oplage: 7.218 Digitaal via issuu.com Nieuwsbrief: 7.400+ abonnees Social media: 12.500+ volgers

Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland

Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel. +31(0)251-25 79 24 Fax +31(0)251-31 04 05

Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 12 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn.

Prijswijzigingen voorbehouden.

Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij ons wordt opgezegd. Dit kan uitsluitend per mail: info@travelpro.nl

Kijk voor actuele tarieven op travelpro.nl/abonneren.

Vragen? redactie@travelpro.nl

Auteursrechten: Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerde database, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij electronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Travelpro.

IS HET VERDIENMODEL EINDIG?

ARJEN LUTGENDORFF

De huidige gemiddelde commissie die we van leveranciers ontvangen zijn, voor het werk dat we doen, niet voldoende. Uiteindelijk gaat het mij erom dat we in de sector allemaal een boterham willen verdienen en reizigers een mooie reis willen aanbieden. Daarbij hoort een gezond verdienmodel”, zegt Visch.

Uurtarief

Volgens Visch doen retailers en ZRA’s veel meer werk dan voor corona. “We kunnen niet meer afhankelijk zijn van de commissie en aan de andere kant de beperkte bemiddelingskosten/fee die we een klant doorberekenen. Ik ben dan ook aan het onderzoeken of we bijvoorbeeld een uurtarief kunnen invoeren en 2/3 van de 100 reacties op mijn LinkedIn-poll laat weten open te staan voor een uurtarief. Ik vind de hoogte van het bedrag nog niet heel spannend. We hebben 1 november het jaar afgesloten en op basis van een boekjaar zou ik aardig kunnen inschatten aan welk bedrag ik moet gaan denken. Ik heb besloten dat we het de komende weken/maanden zelf gaan testen zonder het door te berekenen aan de consument en dan volgend jaar echt gaan testen met geselecteerde klantgroepen.”

Ratjetoe

Visch is ervan overtuigd dat het invoeren van een uurtarief kan, maar niet voor alle reizen. “Voor makkelijke pakketten is het achteraf doorbereken lastig. Ik neig ernaar om hiervoor een starttarief te hanteren. Bij een uitgebreider reisvoorstel kan je beter inschatten hoe lang je er mee bezig bent en dat calculeer je door in de offerte. Het kan ook zijn dat we het bij groepsreizen al voor aanvang van een offerte doorvoeren. Ik ben op zoek naar een makkelijk model en wil het ook overzichtelijk houden voor mijn klanten, zodat het geen ratjetoe wordt van allemaal bijkomende kosten. Mensen zijn wel bereid te betalen.”

Bewust

Met touroperators/leveranciers heeft Visch nog niet

gesproken over zijn hersenspinsels over het verdienmodel van de reisagent. “Ik focus mij nu eerst op mijn klanten. Dat doe ik, omdat de klant door de coronacrisis heel goed weet dat wij als reisagenten waardevol werk verrichten en dat daar ook voor betaald dient te worden. Dit is het moment dat de klant onze toegevoegde waarde ziet. Wat betreft mijn ideeën over de verdiensten bij leveranciers is het een kwestie van onderhandelen en overleggen en dat doen DTA en Business Travel Partners met de partijen waar we gezamenlijke contracten mee hebben en doen wij zelf met partijen waar wij rechtstreeks contracten mee hebben. Ik zie mijn ideeën als een verschuiving van provisie op product naar tevens een fee voor dienstverlening, een combinatie van vooral eerlijke beloning naar werk dus.”

‘‘

Huiverig

Op de vraag of leveranciers ook reageren op zijn onderzoek en ideeën over het verdienmodel van de reisagent laat Visch weten: “Nee, die hebben niet gereageerd. Ik heb het idee dat de leveranciers een beetje huiverig zijn. De afgelopen twee jaar hebben wij als reisagenten heel veel werk voor hen gedaan. Wij hebben de boeking tot stand laten komen en toen corona kwam, al het annulerings-, voucher- en omboekingswerk voor niks gedaan. Ik denk dat ze wel doorhebben dat reisagenten dat niet voor niets willen blijven doen. Of er al leveranciers zijn die zelf met een idee komen om extra werk te belonen? Dat zou mooi zijn, maar dat is

Frank Visch (directeur/eigenaar Travel Store) filosofeert de laatste tijd volop over het ondernemerschap in de reiswereld en de verdiensten die daarbij komen kijken. Is het verdienmodel eindig? Travelpro sprak erover met verschillende reisprofessionals.

DOOR:

Ik heb het idee dat de leveranciers een beetje huiverig zijn

momenteel nog niet gaande. Ik hoop dat ze zich bewust zijn van het extra werk dat reisagenten doen. Ik begrijp ook dat leveranciers onder druk staan en hoop dat we gezamenlijk tot een beter verdienmodel komen. Ik ga er echter niet op wachten en neem zelf initiatief.”

Duidelijkheid

Staat het duidelijk vermeld in de commissieafspraken welke taken daarvoor wel en niet gedaan moeten worden? Visch: “Dat verschilt per leverancier. Bij een aantal staat dat er heel duidelijk in, maar bij andere weer niet. Als je als reisbureau (namens de klant) een wijziging doorgeeft aan de leverancier, worden daar veelal (administratie)kosten voor berekend. Het zou niet meer dan logisch zijn dat andersom ook te doen. Dus dat wij een factuur sturen voor een wijziging of annulering vanuit de leverancier. De huidige commissie is simpelweg niet voldoende voor al het werk dat wij doen.”

Hoop gezeur

“Probleem is dat we niet kunnen concurreren met internet en booking.com, wat ik zelf niet kan boeken om verzekeringstechnische redenen”, aldus Sonja Schillings (Travel Counsellors). “Veel reizen zijn ook nu nog (met name groepsreizen) door de leverancier geannuleerd, een hoop gezeur met klanten en dan moet je ook nog eens je commissie terugbetalen. Ook dat moet gewoonweg niet kunnen.” Ron Geesink (TUI at Home): “Ik boek ongeveer 400 reizen per jaar met een omzet € 1,3 miljoen. De provisie is ongeveer 10%. Als ik voor 400 reizen € 50 tot € 100 administratiekosten vraag, is mijn provisie € 100.000 lager dan nu.”

Niet missen “Het verdienmodel is voor mij zeer afhankelijk van wat mijn mensen willen doen. We hebben het nog niet helemaal uitgekristalliseerd. We gaan het de komende maanden wel bespreken”, aldus Takis Panagopoulos (oprichter en medeaandeelhouder Face2Face Travel Alliance B.V.). “Er zijn collega’s die een uurtarief hebben, maar we kunnen op dit moment de commissie niet missen. Op een verre reis is de huidige commissie van 7% à 8% gemiddeld welkom op de handling fee van € 75 per uur. Als je bij wijze van spreken de huidige commissie die je ontvangt op een reis van € 15.000 tot € 20.000 moet vertalen in uurloon, dan komt het nooit uit. Aan de andere kant, bij een reisje naar Zuid-Europa dat je snel boekt, kan je er ook geen uurloontarief uithalen. Dat moet additioneel zijn als je het toegevoegde waarde wil geven. Daarom zijn we er nog niet helemaal uit. De commissies gaan al jaren naar beneden. Begin van de eeuw begonnen we met 16% en nu staan we op 7%. Als het gefaseerd gaat, dan zal er de mogelijkheid zijn. Maar wij moeten de mogelijkheid hebben om het zelf in te packagen, dus niet alleen uurtarief, maar in het pakket dat we onze eigen toegevoegde waarde geven. We moeten

voldoen aan heel veel randvoorwaarden, er komt heel veel regelgeving op ons af. We moeten het product verzekeren, heel veel additionele kosten, dus de marge op het product moet gezond blijven wil je de klant ook de zekerheden die hij wil kunnen teruggeven op het moment dat het nodig is.”

Focus

“Mijn verdienmodel is om te streven naar een gemiddelde marge van 20% op iedere boeking. Dan ben ik uit de kosten en ik houd een goed salaris eraan over. Dat bereik ik door een mix: ik neem de commissie van de touroperator en verhoog die voor mezelf tot het gewenste niveau. De reis verkoop ik onder mijn eigen naam”, aldus Kees Bikker (Travel Counsellors). “Ik noem zo min mogelijk - en zo laat mogelijk in het boekingsproces - de naam van de leverancier weten. Naar de klant toe concentreer ik me op het product, zoals rondreis of naam van de accommodatie. Daardoor zullen ze niet zo snel geneigd zijn om naar de website

van de touroperator te gaan. Sowieso focus ik mij gedurende het hele traject zo veel mogelijk op het product en zo min mogelijk op de prijs. Als je die minder belangrijk maakt, gaat de klant de prijs ook wat minder belangrijk vinden.”

Creatiever worden “Ik zie het verdienmodel op korte termijn niet veranderen, maar het is goed dat er mensen zijn die erover nadenken”, aldus Leo van der Hoeven (directeur/eigenaar Reisburo Apollo/voorzitter ITAC). “Ik zit al 23 jaar in de reisbranche en er wordt al 23 jaar over het verdienmodel gesproken en nagedacht. Ik heb het initiatief van Frank Visch gezien en voor € 75 per uur wil ik wel offertes uitbrengen, maar het is te hoog gegrepen denk ik. Commissie inleveren en uurtarief berekenen? Dat gaat ‘m ook niet worden. Bij ons komt het gros van de mensen voor een pakketreis. Als ik dan binnen een kwartier klaar ben, gaat het voor mij niet werken”, aldus Van der Hoeven. Op de vraag of hij ook veel werk voor niks doet, antwoordt Van der Hoeven: “Ja, maar je weet niet beter. Dat is wel waar. Of we als retailers niet meer moeten

verdienen? Ik denk dat je creatiever moet gaan worden. Ik ga met mijn eigen familie, 23 mensen, volgend jaar op vakantie. Uiteindelijk, ondanks dat ik er 2,5 uur vandaan woon, heb ik het geboekt bij TUI Duitsland. Daar krijg ik een hele goede commissie over alles. In Nederland, en daar gaat de discussie ook over, gaat bijna alles eraf. Ik begrijp wel dat de vliegbelasting er af gaat, maar vroeger werd dat geld geïncasseerd bij de kant en nu moeten wij het blijkbaar ophoesten. Het is niet duidelijk waarom en hoe hoog die bedragen zijn. Wij merken verschillen bij bijvoorbeeld brandstoftoeslag; bij de een is het honderden euro’s waardoor je 1,5% commissie overhoudt en bij de ander is het € 50. Dat moet inzichtelijk worden, wat is werkelijk wel en niet commissionabele. In Duitsland krijg je over alles wat je boekt commissie en dat is heel duidelijk. Het commissionabele gedeelte is nog lager dan het contract dat je hebt. Daar kan je niet meer voor werken.” Op de vraag of hij dan niet meer zelf gaat pakketteren, laat Van der Hoeven weten: “Nee, wij blijven het

zoeken in de pakketreizen. Daar liggen ook kansen en mogelijkheden. Op mijn reisbureaus is 80% van de omzet nog pakketreizenomzet.”

Kostprijs plus handling fee

“Ik heb bij een grote business travel-organisatie de transitie meegemaakt van commission based naar transaction based. De discussie gaat mij aan het hart, want ik zie dat de retail met dezelfde problemen worstelt als business travel in die tijd met het grote verschil dat business travel erg gecentraliseerd is met zo’n drie grote spelers”, aldus Vincent Hekkert (EURAM). Over de reden dat de zakenreisorganisaties er twaalf jaar geleden voor kozen om van commission based naar transaction based te gaan, zegt Hekkert: “Airlines gaven steeds minder commissies en dat is

precies wat je nu in de vakantiereiswereld ziet gebeuren. Wij konden toen niet overleven van zo’n lage commissie. Als touroperators hun commissies verlagen lijkt me dat er gesprekken met de retail moeten zijn over andere verdienmodellen. Eigenlijk kan je het transaction based toepassen op iedereen die een vakantiereis verkoopt. Of je nu een grote touroperator bent of retailer die pakketten verkoopt. Iedereen zou zo kunnen werken dat je de kostprijs van een product doorberekent, of het nu zon, zee, strand is of op maat naar bijvoorbeeld Amerika. En daarbovenop de prijs van de handeling(en) die worden verricht. Ik verwacht niet dat iedereen dat zal doen of toelaten. Het is ook niet gemakkelijk, want de touroperator werkt naar de consument met een gepubliceerde prijs. De vakantiereiswereld is echter zo ontzettend versplinterd. Om de hele branche, net als

toen in de zakenreiswereld, naar een ander model te brengen lijkt me erg uitdagend. De enige korte-termijnoplossing is dat de retail-producent wordt en zelf kan beslissen over de eindprijs en de relatie met ‘zijn’ klant. Maar dat betekent dat men zelf organisator wordt.

Hoe dan?

Op de vraag hoe we het voor ons moeten zien, antwoordt Hekkert: “Stel je hebt een reisbureau en je verkoopt een pakket van een touroperator. Aan je klant laat je zien dat je 9% commissie krijgt én dat je die 9% terugbetaalt aan de klant, maar dat je wel de 2,5 uur werk à € 75 per uur doorberekent. Dat zou fantastisch zijn, maar welke touroperator zou dat toestaan? Bij die zakenreisorganisatie gaven wij de KLM-commissie gewoon weg en dat vond KLM destijds niet leuk. Als een touroperator dat ziet gebeuren, wat gaan ze dan doen met de pakketprijzen en welke kostprijs geven ze door aan de retailer? En wat gebeurt er met de override over de totale omzet die retailers ontvangen? Maar als je je commissies teruggeeft aan je klanten als retail, maakt je dat wel totaal onafhankelijk van je leveranciers. Of je nu 7% of 14% krijgt, je betaalt alles terug. Je gaat puur tegen kostprijs plus transactie verkopen. Dat maakt je als reisagent ongelooflijk sterk lijkt me. EURAM levert netto aan bij partners, altijd al gedaan overigens. Of ze er marge of een fee opzetten, dat maakt ons niet uit. Ons systeem is zo gebouwd dat je zelf je marge kan bepalen over de nettoprijzen van EURAM. Maar misschien moeten wij wel snel een feature inbouwen dat je ook je transaction fee kan laten zien. Wellicht is dé oplossing dat de financiële transacties verlopen via block chain. Iedereen verdient als het product effectief wordt geleverd. Dat verandert ook de positie van garantiefondsen. Maar goed, ik denk dat de vakantiereiswereld daar nog niet klaar voor is!”

Geke Travel Store

“Al jaren vind ik de commissies die wij ontvangen veel te laag. Zeker gezien in de tijd van ‘nu’ waarbij veel wordt gevraagd van de klant en veel wordt verwacht van de leveranciers. ‘De reisagent lost de problemen (gratis) wel op’. Tijdwijzigingen, vluchten die geschrapt worden, overboekingen. Ik denk dat de reisagent hier wel klaar mee is om de werkzaamheden die hier aan vast zitten gratis en voor niets uit te voeren”, aldus Geke Hekman (Personal Travel Agent Travel Store). “Al jaren roep ik dat luchtvaartmaatschappijen maar iets doen en wij hun sores mogen opruimen. In een recalcitrante bui heb ik wel eens een factuur naar een luchtvaartmaatschappij gestuurd met een x-bedrag voor mijn gemaakte uren. Natuurlijk geen respons op gehad. Ik had verder geen zin om alleen tegen een grote vogel op te boksen en heb het naast mij neergelegd. Boos word ik wanneer een klant wordt gecompenseerd bij vertraging van een aantal uren en een reisagent bij een wijziging € 0,00 krijgt. Geen commissie bij de airlines, wel de ellende en vervolg-ellende. Want bij alleen een vlucht boeken blijft het niet. Hopelijk gaat de discussie die nu langzaamaan opbloeit voor de werkenden in reiswereld iets opleveren en kunnen wij straks ook een fatsoenlijke boterham verdienen. Want velen onder ons liggen aan de leeuwen honger.”

Reisburo Astra “Met de vraagstellingen ja en nee krijg je een richting van denken. Er zal altijd per reis een aanpassing mogelijk zijn. De ene keer beter dan de andere, maar gemiddeld is dit verdienmodel voor iedereen en ook de klant een acceptabel model”, aldus een van de medewerkers van Reisbureau Astra. Fred van Australia Africa Travel Advice: “De reisagent van nu is meer een adviseur, want de klant weet best wel wat er te koop is online. Mijn gedachte is; adviseer de klant voor een vast tarief voor een pakketreis en hanteer een uurtarief voor individuele reizen naar andere bestemmingen buiten bijvoorbeeld Europa voor het advies, boeken en creditcard-kosten.”

‘‘

Praat de klant naar de goed betalende leveranciers

Nieuwe discussie

“Alle vragen zijn te zwart/wit en kunnen door ons niet zonder een extra opmerkingen worden ingevuld, antwoordden zijn dan ook niet correct. Bij alle vragen dient er gedacht te worden aan een combinatie van verdienmodellen in samenwerking tussen reisagenten en leveranciers”, aldus Terry van den Berg (The Travel Club). “Een nieuwe discussie moet er ontstaan over het inhoudelijke en praktische werk er door wie, wat en wanneer wordt verricht. Meer werk door touroperator verlaagd de inkomsten van de reisagent en vice versa. Zeker met het oog op een structureel tekort aan personeel in de branche. Dit is vaak sterk afhankelijk van het type en complexiteit van het product en de organisatie van de leverancier.” Dinda Fernhout (TUI at Home): “Juist de extra service die je biedt aan de klant maakt het onderscheid tussen online boeken en bij een reisagent. Ik doen dat met plezier voor mijn klant en denk niet alleen in euro's.” Chris Weijers (Face2Face Travel: “Ik zou graag netto prijzen icm een uur prijs hanteren. Nu betalen sommige klanten relatief weinig en andere juist veel voor mijn werk.”

Gedifferentieerde en betere marges “Er zouden betere commissiebeloningen op pakketreizen moeten komen waarbij de reisagent toegevoegde waarde kan leveren”, aldus Egbert Jonker (Travelbert). “Marges bijvoorbeeld tussen de 12-15%. De touroperators zijn prima op de hoogte welke reizen dat zijn. Er zijn echter touroperators die verwachten dat de

ENQUÊTE

Ik overweeg voor reizen die ik zelf samenstel een uurtarief in rekening te brengen

Ja 52,6% Nee 47,4%

Ik vind dat leveranciers commissie moeten betalen o.b.v. de hoeveelheid werk i.p.v. omzet

Ja 38,5% Nee 61,5%

Ik doe veel te veel werk voor te weinig verdiensten, reisagenten krijgen geen reële beloning

Ja 64,1% Nee 35,9%

Ja 39,5,8% Nee 60,5% Overal stijgen de prijzen, leveranciers moeten reisagenten beter belonen

Ik erger mij aan leveranciers die extra werk over de schutting gooien en er niet voor betalen

Ja 74,4% Nee 25,6%

Ik wil voor wijzigingen die achteraf op een pakketreis komen kosten in rekening brengen bij de leverancier

Ja 89,7% Nee 10,3%

Ik overweeg voor het verkopen van een pakketreis een uurtarief in rekening te brengen

Ja 87,2% Nee 12,8% Ja: 21,1% Nee: 78,9%

Als we het klassieke verdienmodel willen veranderen, dan is dit hét moment

Ja: 59% Nee: 41%

reisagent die producten wel tegen 5 of 8% kunnen verkopen en daarbij de wijzigingen en problemen voor hun rekening nemen. Met gedifferentieerde en betere marges op typische reisagent producten is er ook meer ruimte om die nazorguren op te vangen en voorkom je een (te groot) prijsverschil tussen directe verkoop van de touroperator en de reisagent.”

Alternatieven

“Ik doe veel maatwerk en zorg zelf voor fatsoenlijke marge. Met uurtje factuurtje ga ik nooit aan dat soort bedragen komen. Dan moet je veel uren schrijven bij hoge reissommen”, aldus Teun van Wel (The Travel Club). Erica (Reisbureau Acire): “Ik calculeer mijn werkzaamheden in bij een offerte. Als ze de offerte accepteren is dat mooi en anders niet. Krijg dan spontaan extra fooien omdat ze blij zijn met mijn werk.” Iemand van TSB laat weten: “Ik hoop van harte dat het gaat veranderen. Maar die veranderingen gaan vanuit de retailer komen en niet vanuit de leverancier. Het gezeik en gedoe dat we moeten fixen ondanks we een pakketreis van de leverancier hebben afgenomen is ongekend. Geen hulp en assistentie ondanks dat dat wel verplicht is. Zelf samen stellen is de oplossing, dan wordt alles risicodragende omzet en gaat de bankgarantie bij SGR omhoog. Maar door eigen contracten en voordelige annuleringsvoorwaarden is de vraag of we nog wel bij SGR moeten blijven er zijn inmiddels ook alternatieven om je aan de Europese wetgeving te voldoen en de klant te verzekeren van gelden retour in geval van insolventie.”

‘‘

Redelijk verdienen

Er komen al wat meer Europese reisorganisaties op de Nederlandse markt, omdat er te weinig aanbod (reisorganisaties met redelijke gedrag/ commissies) voor de retail is. De TUI’s en Corendon’s van deze wereld zullen zeker toekomstig nog minder afhankelijk van de niet eigen retail worden (of verdwijnen). Andersom moeten de retailers zeker ook beslissingen nemen en voor partners met redelijk verdienmodel kiezen. En het lijkt mij, dat de retail al lang bezig is om nieuwe partners te zoeken. Er zijn andere bedrijven waarmee reisagenten toekomstig redelijk kunnen verdienen. Het klassieke verdienmodel komt weer terug!”, zo laat Björn Merlet (Commercial Manager DACH & NL) weten aan Travelpro.

Marges steeds kleiner “Er zijn leveranciers die veel te weinig commissie betalen, dus die wil ik mijden, maar voor een pakketreis die zo

geboekt is, is de commissie meestal goed”, aldus Carla Meeuwisse (MeeuwisseTravel). “Voor een eigen samengestelde reis zou ik wel een uurtarief willen rekenen. Ook voor extra wijzigingen of annuleringen.” Sanne van den Berg (VakantieXperts Diana van den Berg): “Marges voor reisbureaus worden steeds kleiner, omdat er minder reisbureaus zijn en er steeds meer sprake is van direct selling. Dus ik vermoed dat deze opvattingen weinig draagvlak zullen hebben bij touroperators.”

Goed ondernemen “Ik vind dat het een kwestie van goed ondernemen is. Je heb slecht betalende leveranciers en goed betalende, dus gebruik je verkoop skills en praat de klant naar de goed betalende”, aldus Randy Kuik (Randy’s ReisCreaties). “Verder kun je natuurlijk altijd proberen marge te rekenen. En zelf samenstellen is zelf je marge bepalen toch? Conclusie: goed en slim ondernemen in het voordeel van de klant en de bemiddelaar. Win - win.” Femke de Groot-van Dijk (JBC-Agencies): “Ik ben geen reisagent, maar een DMC. Wij geven alleen nettoprijzen af. Zo kan ieder naar gelang de reissom en hoeveelheid (te verwachte) werk de verdiensten zelf bepalen.”

De gemiddelde commissie is te weinig

“IK KIJK LIEVER NAAR WALVISSEN IN MIJN BIKINI DAN MET MIJN MUTS OP”

Vakantie was voordat zij doorbrak als zangeres geen vanzelfsprekendheid, want alles wat Samantha Steenwijk verdiende stopte ze in haar zangcarrière. En met succes. Na haar doorbraak in The Voice kan Nederland niet meer om deze goedlachse nachtegaal heen.

SHARON EVERS

Ben je in die tijd helemaal niet op vakantie geweest?

Samantha: “Heel af en toe, zoals een weekje naar Spanje of Turkije. Na The Voice heb ik twee jaar lang keihard doorgewerkt, omdat ik vond dat ik nu de vruchten ervan moest plukken. Maar daarna gingen we wel op vakantie, naar Mexico. Toen ik veertien jaar oud was, ben ik ook al in Playa del Carmen geweest. Dat vond ik fantastisch. We zijn teruggegaan naar diezelfde plek. In de tussentijd – precies twintig jaar - is het enorm veranderd, maar nog steeds erg mooi. Ik vind Mexico geweldig.”

Wat heb je er allemaal gedaan?

“Ik heb er gesnorkeld, zo leuk om te doen. Maar ik schrok ervan dat de natuur er zoveel op achteruit is gegaan. Tussen mijn eerste bezoek en nu zat twintig jaar, in die tijd is er zoveel kapotgegaan. Op mijn veertiende was ik dagenlang aan het snorkelen en kwam de mooiste en grootste vissen tegen, dat heb ik de laatste keer ook gedaan en ik kwam slechts één vis tegen. Dat was ook nog een kleintje. Zonde toch?”

Staat er sinds Mexico elk jaar een andere mooie bestemming op het programma?

“Dat was wel de bedoeling. We zouden naar Aruba gaan, maar dat ging vanwege corona niet door. Na twee jaar niet te kunnen reizen en te zingen, ben ik nu gelukkig wel weer lekker aan het werk en wilde ik eigenlijk niet op vakantie, omdat ik geen zin had in geannuleerde reizen en maatregelen op bestemmingen. Maar nu alles weer normaal is, hebben we toch een vakantie geboekt en gaan we binnenkort naar Dubai. Maar we gaan niet altijd buiten Europa op vakantie, vorig jaar zijn we naar Spanje geweest. Veilig dichtbij, voor het geval de grenzen weer dicht zouden gaan. Maar het liefste gaan we ver weg op vakantie, naar landen die heel anders zijn dan Nederland. Ik vind het geweldig om andere culturen te leren kennen.”

‘‘

Heerlijk, volgens mij houd je van Dubai of je haat het. Ben je er weleens eerder geweest? “Mensen om mij heen zeggen dat ik het er erg leuk ga vinden. Ik houd namelijk wel show en poespas en dat moet daar genoeg te zien zijn. Ik heb er heel veel zin in.”

Ga je er ook snorkelen? Of denk je: ik heb nu zo hard gewerkt, laat mij maar liggen op een strandbedje, drankje in mijn hand en simpelweg genieten? “Misschien is het een combinatie van iets doen en

DOOR:

Je vindt mij niet de hele dag liggend op een strandbedje

Samantha met haar vrouw Daisy

relaxen. Zo’n een of twee dagen op het strand, maar daarna wil ik wel op avontuur en dingen zien en doen. Lekker een stukje wandelen en in een lokaal restaurantje wat eten, maar ik ben ook gek op excursies. Lekker varen en kijken naar dolfijnen of op een quad door de woestijn, dat vind ik allemaal geweldig om te doen. En als het even kan, huren we ook een auto om zelf op pad te gaan. Je vindt mij niet de hele dag liggend op een strandbedje, ik zou me kapot vervelen.”

Je bent dus als kind in Mexico geweest, gingen jullie als vaak op vakantie?

“Van de videobanden weet ik dat ik als klein kind in Joegoslavië ben geweest. Dat was een van onze eerste gezinsvakanties. Daar zijn we een paar jaar geweest, maar ook in het zuiden van Spanje. Tot mijn ouders besloten om een vaste campingplaats in Nederland te nemen, waardoor we vaak in het weekend en in de vakanties daar waren. Dat waren trouwens ook geweldige tijden, ik heb het er echt naar mijn zin gehad. Vanaf mijn veertiende gingen we weer naar het buitenland, naar Mexico dus, maar ook naar Gran Canaria en Mallorca. Mijn ouders zochten altijd naar bestemmingen en accommodaties die mijn zus en ik leuk vonden. Als wij het maar naar ons zin hadden, dan hadden zij dat ook.”

Wat weet je nog van je eerste vakantie zonder ouders? “Oei, dat is een lastige vraag, dat weet ik niet meer. Ik ben nooit met vrienden naar bijvoorbeeld Lloret of Kreta geweest. Op mijn zestiende begon ik met zingen, waardoor ik op jonge leeftijd al vrij volwassen in het leven stond.”

Dus geen zon, zuipen, ziekenhuis voor jou? “Haha, nee dat heb ik nooit gedaan.”

Heb je nog bestemmingen op je bucketlist staan? “Ik wil heel graag carnaval meemaken in Brazilië, dat wil ik al zolang ik me kan heugen. Dat lijkt me fantastisch. Al die praalwagen, muziek en veren. En ik wil heel graag een keer met zo’n expeditie-schip meegaan om van die enorme walvissen in het wild te spotten. Ik volg ook allerlei accounts op Instagram waar dit soort reizen voorbijkomen en geniet daar elke dag van. Dit wil ik heel graag eens meemaken. Ik weet dat het kan in het noorden van Noorwegen, maar van Rolf Sanchez (zanger, red.) heb ik gehoord dat het ook op de Dominicaanse Republiek kan, bij het eiland Samaná. Hij vertelde dat er tussen januari en maart heel veel walvissen worden gespot. We hebben afgesproken om dit een keer samen te gaan doen. En heel eerlijk, ik ga liever naar de Dominicaanse Republiek dan naar Noorwegen. Ik kijk liever naar walvissen in mijn bikini dan met mijn muts op…”

En hoe gaan jullie die reis boeken? Zelf of via een reisprofessional?

“De ene keer boeken we onze vakanties zelf, zoals die naar Dubai. We hebben daar een vriend wonen en daardoor ging het heel makkelijk. Maar onze reizen naar Aruba en Mexico hebben we wel via een reisagent geboekt.”

REISGALA

Wil je Samantha live horen zingen? Dat kan onder meer tijdens het Reisgala, dat op zaterdag 28 januari 2023 plaatsvindt in Hart van Holland in Nijkerk. Meer info: reisgala.nl

Rolf Sanchez met Samantha

CADEAUS, GLÜHWEIN EN GEZELLIGHEID

Duitsland is dé populairste bestemming voor Nederlanders en omgekeerd is Nederland de favoriete bestemming voor Duitsers. En waarom ook niet?

DOOR: THEO DE REUS

Dat Nederlanders massaal de weg naar Duitsland weten te vinden, is niet onlogisch, want het land heeft veel te bieden op toeristisch gebied. De komende maand staat in het teken van de talloze kerstmarkten. Een positief imago, een concurrerend aanbod en grote klanttevredenheid. Dat zijn de kernwaarden waarmee Duitsland als bestemming een stevige positie heeft veroverd. Duitsland heeft een uitstekend imago als vakantieland.

Dat blijkt ook uit de Anholt Ipsos Nation Brands Index, kortweg aangeduid als NBI. In dit onderzoek worden 60 landen met elkaar vergeleken, waarbij de marktwaarde van landen wordt bepaald aan de hand van de zes categorieën export, bestuur, cultuur, mensen, toerisme en immigratie/ investeringen.

Duitsland staat dit jaar voor de zesde keer op rij en voor de achtste keer sinds 2008, op nummer één in deze ranglijst. Daarmee heeft Duitsland een nieuw record in handen: geen ander land slaagde erin om

zes keer op rij de toppositie te bemachtigen. Op plaats twee en drie volgen dit jaar Japan en Canada.

Petra Hedorfer, de bestuursvoorzitter van de Deutsche Zentrale für Tourismus (DZT), het nationale verkeersbureau van Duitsland, is dik tevreden met de notering. “De actuele uitdagingen zetten de concurrentie tussen bestemmingen op scherp. Een sterk, betrouwbaar imago is nu des te belangrijker.” In plaats van op haar lauweren te rusten, gaat Hedorfer aan de slag met een marketingstrategie om Vakantieland Duitsland steviger op de kaart te zetten. Hierbij is er extra aandacht voor Duitsland als duurzame bestemming.

KERSTMARKTEN

Er is geen internationaal onderzoek nodig om vast te stellen dat kerstmarkten in Duitsland nog steeds immens populair zijn. Het nationale verkeersbureau van Duitsland, de DZT, is zelfs een online campagne begonnen waarbij de focus op kerstmarkten ligt.

Hier speelt het verkeersbureau in op de grote populariteit van deze markten, die vooral bij buitenlandse bezoekers erg in trek zijn.

VAN A TOT W

In de campagne, met de titel Seasons Greetings from Germany, staan kerstmarkten in grote en kleinere steden centraal. Compleet met de tradities die bij de kerstmaand horen. Op de speciale website (germany.travel/de/christmas) wordt een overzicht gegeven van A (Aken) tot W (Wismar).

AKEN

Geurige glühwein hoort net zo bij kerstmis als peperkoek of dennenbomen. Dit jaar presenteert de kerstmarkt in Aken de eerste klimaat neutrale glühweinkraam; hier wordt hoogwaardige glühwein van de wijnboer geserveerd. De kerstmarkt is te vinden in de oude stad, tussen het stadhuis en de kathedraal die op de werelderfgoedlijst van Unesco staat.

BERLIJN

Keuzestress in Berlijn. Wie besluit in de aanloop naar kerst Berlijn te bezoeken, heeft keuze te over. De hoofdstad biedt meer dan 50 kerstmarkten, soms historisch, maar altijd gezellig en vaak multicultureel. Er is de traditionele kerstmarkt in Spandau, de koninklijke in Charlottenburg, de stedelijke in het rode stadhuis en nog veel meer. Sinds 2019 is er een Gay Christmas Market in Berlijn, waar acteurs uit de Berlijnse scene zich presenteren met de spelshow Face of Christmas Avenue.

BREMEN

De adventstijd laat Bremen schitteren. Direct op het historische marktplein voor het 600 jaar oude stadhuis, dat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat, en ook in de winkelgalerijen staan romantisch versierde kraampjes.

Er is een verlichte wandelroute die van de kerstmarkt naar de levensader van Bremen leidt: de rivier de Weser. Hier wordt op de Weserpromenade de populaire middeleeuws-maritieme kerstmarkt gehouden, met een zee van licht.

DRESDEN

De Striezelmarkt van Dresden trekt al sinds 1434 bezoekers naar de Altmarkt. Vanuit het historische reuzenrad is er een mooi uitzicht op de markt. Op de markt is lokaal houtsnijwerk uit het Erzgebirge te vinden.

DÜSSELDORF

Düsseldorf staat bekend als modestad, met het grote aanbod internationale modemerken op de beroemde winkelstraat Königsallee. Daarnaast is Düsseldorf misschien wel de populairste kerstmarktbestemming van Nederlanders. De stad telt diverse markten, met als bekendste de Altstadmarkt in het oude centrum, de handwerkersmarkt en de Kö-Bogen markt bij het bekende winkelcentrum.

Volgens de lokale VVV zijn er zelfs kerstmarktfans, die al jaren naar Düsseldorf komen om cadeaus te kopen voor familie en vrienden. Voor een glas glühwein hoef je hier nooit ver te zoeken.

HAMBURG

Hanzestad Hamburg wordt in de weken voor kerstmis versierd en omgetoverd tot een sprookjesachtig wonderland. Op talrijke kerstmarkten zijn er regionale lekkernijen, traditionele kunstnijverheid en kerstmuziek. Ook culturele instellingen doen mee. Zo houdt het Museum van de Arbeid een ecologische kerstmarkt waar handgemaakte kerstversiering te koop is en waar bezoekers inspiratie kunnen opdoen voor een biologisch feestmenu.

LÜBECK

Sfeervol, historisch, kerstachtig. In Lübeck wordt de kerstmarkt voor het eerst genoemd in een

document uit 1648. Het decor voor de kerstmarkt bestaat uit het middeleeuwse stadscentrum, dat op de lijst van UNESCO staat genoteerd als

WERELDERFGOED

Er is een winterdorp ingericht met traditionele ambachten uit de regio en culinaire specialiteiten. Tussen de glinsterende lichtjes, de geur van dennenbomen en glühwein staat een reuzenrad. Op gezette tijden vindt er een kerstorgelconcert plaats in een van de vijf gotische bakstenen kerken.

MÜNCHEN

Echte Beierse gebruiken en oude ambachten zijn te vinden op de kerstmarkt van München. Deze vindt plaats in het romantische decor van het neogotische stadhuis op de Marienplatz. De traditionele markt dateert uit de 14-de eeuw. Een andere bijzonderheid in München is de kerststalmarkt. Hier is alles te vinden wat in een echte kerststal thuishoort, van lantaarns tot de drie Koningen.

POTSDAM

De kerstmarkt in het historische Weverskwartier van Potsdam nodigt bezoekers uit van 25 tot en met 27 november en van 2 tot en met 4 december. Op het Weversplein, dat Frederik II liet aanleggen als toevluchtsoord voor protestantse wevers uit Bohemen, presenteren ambachtslieden, handelaren, kunstenaars en herbergiers hun Boheemse tradities, inclusief kerstmuziek.

QUEDLINBURG

In het stadje Quedlinburg, genoteerd op de werelderfgoedlijst van UNESCO, wordt de mooiste tijd van het jaar uitgebreid gevierd met activiteiten voor jong en oud. De hele stad, in het noorden van de Harz, wordt omgetoverd tot een levensechte adventskalender, waarbij deuren en poorten naar romantische hofjes en huizen worden geopend die anders gesloten zijn.

STRALSUND EN WISMAR

Je moet er een stukje voor rijden, maar in Stralsund en Wismar in Mecklenburg-Vorpommern, in het noordoosten van Duitsland, weten ze hoe ze een kerst moeten vieren.

De twee steden zijn door UNESCO aangewezen als werelderfgoed.

In de straten en op de pleinen van Hanzestad Stralsund bieden regionale restauranthouders en handelaren hun kerstartikelen aan.

Ook Hanzestad Wismar zorgt voor volop kerstsfeer tussen de historische herenhuizen.

EUROPA-PARK

Met 3.000 besneeuwde dennenbomen uit de regio, 10.000 glinsterende kerstballen en winters versierde gevels wordt Europa-Park ook dit jaar in december weer omgetoverd tot een magisch winterwonderland.

Ook in het winterseizoen belooft het grootste themapark van Duitsland een showprogramma van

München

topklasse en diverse adembenemende attracties. In de 15 Europese themaruimtes ruikt het naar koekjes en glühwein en klinkt winterse muziek.

Meteen na binnenkomst in Duitslands grootste themapark kunnen bezoekers de winters versierde kerstboom in de Deutsche Allee bewonderen. De dennenboom wordt al vele jaren geschonken door de gemeente Sélestat in de Elzas.

Ook op de Luxemburger Platz is een 15 meter hoge versierde dennenboom te vinden. Vanuit het imposante reuzenrad Bellevue in het Portugese themagebied, hoog boven de zee van lichtjes, kunnen bezoekers hun blik laten dwalen over het parklandschap. In het Oostenrijkse themagebied is de romantische boottocht Josefinas kaiserliche Zauberreise een belevenis voor jong en oud.

ROMANTISCHE KERSTMARKT

Ook Europa-Park beschikt over een uitgebreide kerstmarkt. Het park belooft dat culinaire wensen hier worden vervuld. De kerstmarkt is te vinden rond de Europafontein in het entreegebied en in het historische kasteelpark Balthasar. Hier kunnen bezoekers ontspannen wandelen en winterlekkernijen uit de regio en de rest van Europa

uitproberen. Er zijn volop oude ambachten te zien, zoals goudsmeden en boekbinden. Als het donker wordt, zorgen fakkels en open haarden voor sfeer en warmte.

Ga zonnebaden, skiën of beleef een avontuur –vlieg non-stop en voordelig vanaf Düsseldorf naar meer dan 100 bestemmingen. *

ANVR-Congres in Bremen en Bremerhaven

‘Uitgescholden, saamhorigheid, B2B-probleem, bestaansrecht’

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Het ANVR-Congres in Bremen en Bremerhaven had als thema ‘Anders denken, anders doen’. Was het anders? Ja, als je kijkt naar het vervoer en een bestemming dichtbij. Zijn de bezoekers aangezet tot ‘anders denken, anders doen’?

Door enkele sprekers zeker. De opzet? Sprekers, excursie, diner was ‘ouderwets’, maar werd ook als fijn ervaren. De paneldiscussie was vernieuwend en leidde tot discussie. Opvallende quotes na 48 uur in Bremen.

Bedelen

De reissector heeft door een héél diep dal moeten gaan en heeft moeten bedelen om financiële steun bij Economische Zaken. We hebben met lede ogen moeten aanzien hoe onze business verkruimelde en bijna ten onder ging.”

Arjan Kers (TUI/ANVR)

Uitgescholden

“Ik ben regelmatig uitgescholden door Steven van der Heijden (Corendon, red.), ben voor de rechter gesleept en Frank belde mij van tevoren om ons op de hoogte te brengen dat hij iets onaardigs had gezegd via de media.”

Dirk Jan Nieuwenhuis (Ministerie van Buitenlandse Zaken)

De loef afsteken

“Er is echt een reden dat ik in het ANVR-bestuur gegaan ben. Ik vind dat we elkaar vooral op het gebied van duurzaamheid soms de loef proberen af te steken en dat is nergens voor nodig. Plus de discussie ‘klanten willen het niet’, daarmee ontken je je eigen verantwoordelijkheid als aanbieder.”

Mattijs ten Brink (Sunweb/ANVR)

Meer retailers

“Ik vond het ANVR-Congres erg inspirerend, maar jammer dat er niet meer retailers bij waren. Ik denk dat het goed is als wij vaker en met meer retailers op dit soort congressen aanwezig zijn.”

Takis Panagopoulos (Face2Face Travel)

Crisissen gestopt?

“De overheid worstelt, moeten ze bij iedere crisis de economie overeind houden. Dit jaar was er veel steun en voor volgend jaar is er nog meer steun, maar op 1 januari 2024 stopt alles. Maar zijn de crisissen dan ook gestopt?”

Martin Visser (Financiële Telegraaf)

Niet nooit meer met het vliegtuig

“De reacties om met de trein naar het ANVR-Congres te gaan waren hartstikke goed. Dit was voor het eerst dat we dit zo deden en ik wil ook niet zeggen dat we nooit meer met het vliegtuig gaan, dat is onzin.”

Frank Oostdam (ANVR)

Kritische gesprekken

“De ANVR heeft zich tijdens de crisis opnieuw moeten uitvinden. De gesprekken met Den Haag en met de achterban gingen opeens over het voortbestaan en bestaansrecht van de reissector. Het zijn heftige tijden om alle geledingen bij elkaar te houden. We hebben kritische gesprekken gehad met elkaar over het functioneren van de vereniging en over het invullen van de rollen en verantwoordelijkheden. Het is goed dat we elkaar scherp houden.”

Arjan Kers (TUI/ANVR)

Planningshorzion

“De meeste Nederlanders weten nog niet wanneer zij hun zomervakantie in 2023 zullen boeken. Bijna 1 op de 10 denkt dit in januari 2023 te gaan doen. De planningshorzion wordt steeds korter.”

Henk Delfos (GfK)

Travel is back

“Business is better in real-life. Business travel is back. Travel is back, maar de wereld is veranderd.”

Anna Kofoed (Amadeus

Geen steken onder water

“Voor mij was het makkelijker om met Frank te bellen dan met 180 van jullie. Frank heeft goed gezegd wat de sector bezighield, wat we beter konden doen. Voor ons als overheid is de ANVR een prettige, transparante partner die geen steken onder water geeft. Dat hebben we ontzettend op prijs gesteld.”

Dirk-Jan Nieuwenhuis (Ministerie van Buitenlandse Zaken)

Contacten

“Ik ga naar het ANVR-Congres om de contacten, te onderhouden, te netwerken, korte lijnen te houden, zodat je er terecht kan wanneer je vragen hebt.”

Mariëlle Henzen (TravelTeam Oss)

Olietanker?

“We werken eraan dat elk reisbedrijf in Nederland lid kan worden van de ANVR. Zo kunnen we nog meer ‘lawaai’ maken in Den Haag. Krijg je dan de draaicirkel van een olietanker? Het duurt wel even, voordat het een olietanker is.”

Diederik Banken (BCD Travel/ANVR)

Veel te weinig over gesproken

“Wij praten steeds mee in de framing. De positieve impact van toerisme wordt veel te weinig over gesproken. Die positieve impact is er. Dat is gebleken tijdens corona en daar moeten we op focussen.”

Frank Oostdam (ANVR)

Niet zelf het initiatief

“Je ziet dat mensen duurzaamheid belangrijk vinden, maar ze willen niet zelf het initiatief nemen. Het is ook bijna niet te onderzoeken of de consument ook iets doet aan de duurzaamheid van de reis.”

Henk Delfos (GfK)

Saamhorigheid

“De uitdagingen voor onze sector zijn helaas nog niet voorbij. Niet alleen op de bestemmingen, maar ook dichterbij schuilt er onzekerheid. De operationele uitdaging op Schiphol, de krimpagenda van het kabinet, stikstof en andere uitstoot. Onze sector zal de komende jaren de kennis en kracht moeten bundelen om ons met energie en creativiteit aan te passen en te investeren. Als individuele reisonderneming is dit een bijna onmogelijke taak. Daarom is het belangrijk om te beseffen dat we samen achter de ANVR moeten gaan staan. De ANVR zal een leidende rol moeten spelen, maar zonder een saamhorige achterban gaat dit echt niet lukken. Draag je steentje bij, niet alleen qua contributie, maar ook qua kennis, inzet en expertise.”

Arjan Kers (TUI/ANVR)

Donald Duck

“Op het moment dat de Donald Duck het over toerismetroubles gaat hebben, dan moet je aan de bak.”

Jos Vranken (NBTC)

“Blij en trots op Bremen en Bremerhaven”

“Ik ben heel blij dat we het congres in Duitsland mochten organiseren en ben blij en trots op Bremen en Bremerhaven. Duitsland zit nog niet op hetzelfde niveau als 2019, maar we komen er aan. Nederland is de meest belangrijke buitenlandse markt voor Duitsland en andersom. Dat was voor de pandemie zo, dat was tijdens de pandemie zo en dat zal ook in 2023 weer zo zijn”

Michaela Klare (Duits Verkeersbureau)

Faillissementsgolf

“Consumentenvertrouwen daalt al maanden. De energiecrisis geeft een enorme klap aan consumenten. Bij ondernemers begint het vertrouwen pas recent echt te dalen. Je ziet nu ook de faillissementscijfers

Wat zouden de congresgangers hebben gewenst bij het beeld van de Bremer stadsmuzikanten?

Nico Arnts (Feenstra Rijn Lijn), Paul van Laarhoven (de Jong Intra Vakanties) en Maurice Eltink (Feenstra Rijn Lijn).

Mariëlle Henzen (TravelTeam Oss), Noël ten Thije (TravelXperts Den Ham) en Mejasa Cerimovic (Reisburo Cerimovic).

toenemen. Ik ga geen faillissementsgolf voorspellen, maar veel ondernemers zien dat het geen haalbare zaak meer is. We hebben gezien hoe creatief ondernemers zijn, dus ik ben ervan overtuigd dat ondernemers veerkrachtig zijn. Wees vooral niet te somber.”

Martin Visser (Financiële Telegraaf)

Vakgenoten ontmoeten

“Ik vind het belangrijk om te weten wat er speelt in de reisbranche, vakgenoten te ontmoeten en ook zichtbaar te zijn als ConsolidAir. Op de vraag of hij nog inspirerende sprekers heeft gehoord, liet hij de zaterdagavond nog weten: “Om eerlijk te zijn niet. Veel van hetzelfde, met alle respect. Ik had iets meer meningen en sprekers verwacht van buiten de industrie die met ideeën komen over hun industrieën en hun complexiteiten en hoe we dat kunnen doorvertalen naar de reisindustrie.”

Erik

van Markus (ConsolidAir)

Waardevol

“Decennia lang was het doel meer bezoekers, nu gaat het om ‘waardevol’ bezoek.”

Jos Vranken (NBTC)

Negatieve impact minimaliseren

“In onze beleving heeft elke reiziger invloed op de bestemming. Positieve impact optimaliseren. Iedereen is in staat de negatieve impact te minimaliseren. Je moet intern beginnen, bij jezelf, alle medewerkers actief erbij betrekken.”

Gert Nieuwboer (SNP)

Meer vliegen

“Gert (Nieuwboer van SNP, red.), leuk dat je zegt dat jullie minder gaan vliegen, maar wij gaan juist meer vliegen en hebben daar heel veel vertrouwen in.

Nederlanders houden van reizen en Gert, leuk dat je wandelvakanties aanbiedt, maar Nederlanders blijven verre reizen maken.”

Frangken Tuhumena (333travel)

Hoe dom kan je zijn?

“Je wil niet weten hoe vaak mij is gezegd: ‘Hoe dom kan je zijn om dit af te spreken?!’ Maar het is ons opgelegd vanuit de wetgeving…”

Frank Radstake (ANVR)

Kinderen en kleinkinderen

“Waarom moeten we in actie komen? Omdat niets doen geen optie is. We moeten weer aantrekkelijke werkgevers worden. Dat onze kinderen en kleinkinderen het aan ons zullen vragen. Hoe moeten we dat doen?

Door eerlijk te communiceren.”

Gert Nieuwboer (SNP)

Duurzaam reizen essentieel

“We zien een grote verschuiving in bewustzijn; wereldwijd vindt 83% van de reizigers duurzaam reizen essentieel. Duurzaamheid is een kernelement van de bedrijfsstrategie.”

Anna Kofoed (Amadeus)

Toekomstmuziek

“Toekomstmuziek kan je niet spelen, maar moet je zelf bedenken.”

Richard de Hoop (een van de sprekers)

Vliegtuig vol militairen

“Desondanks zijn er partijen die reizen aanbieden, antropologische reis naar Syrië. Ik kan je vertellen dat het geen vakantiebestemming is, tenzij het vliegtuig vol militairen zit.”

Dirk Jan Nieuwenhuis (Ministerie

van Buitenlandse Zaken)

Danny Ruitenberg (Vuelandia), Kees Verbaas (ITAC), Raymond Vryenhoek (Parkos), Leo van der Hoeven (ITAC) en Mikel van Nimwegen (Vueandia).

Anders denken, anders doen… Scheuren in een Mercedes.

B2B-probleem

“De Europese Commissie (EC) wil een verregaande beperking van de mogelijkheid een aanbetaling te vragen. Wij hebben ingebracht dat de reiswereld niet zo werkt, maar de EC zegt dat dat dan een B2Bprobleem is. De manier waarop de EC het wil, is dat wat ons betreft een no go. Dan worden reisbedrijven een soort financieringsbedrijven, leningverstrekkers aan de consument.”

Frank Radstake (ANVR)

Dieptepunt

“Het kort geding vond ik een van de dieptepunten, dat vond ik echt een fout signaal. Dat is uitgesproken en we praten er niet meer over.”

Frank Oostdam (ANVR)

Klimaatfonds

“Wij gaan proberen de CO2-voetafdruk te verlagen, focus op minder vliegtuigkilometers. Minder long haul en meer Europa. Binnen een straal van 900 kilometers geen vluchtopties meer. Als onze sector iets heeft bewezen, dan is het adaptievermogen. Waarom geen klimaatfonds om de investeringen te financieren?”

Gert Nieuwboer (SNP)

Toerisme geen sector

“Ik zou willen stellen dat toerisme geen sector is, want toerisme overstijgt sectorale, geografische en beleidsmatige/bestuurlijke grenzen. Een toerist die is wars van grenzen.”

Jos Vranken (NBTC)

Gemist

“We hebben jaren als ANVR geroepen dat we geen minister of staatssecretaris hoeven, maar tijdens de crisisjaren hebben we iemand gemist die namens ons onze standpunten liet weten.”

Frank Oostdam (ANVR)

Olifant

“Ik heb niet alleen het postuur van een olifant, maar ook de huid van een olifant. Alles wat naar mij wordt gegooid vang ik rustig op en ik probeer rustig te blijven.”

Dirk-Jan Nieuwenhuis

Pissig

(BuZa)

“Het had nog beter kunnen zijn als Schiphol z’n zaakjes beter voor elkaar had. Ik was pissig over het persbericht van Schiphol waarin ze schreven dat de herfstvakantie goed was gelopen. Daar werd niet bij verteld dat er minder stoelen waren.”

Frank

Oostdam (ANVR)

Kwaliteitstoerisme

“Kwaliteitstoerisme, iedereen roept het maar niemand weet wat het is. Een gast die past. Wat ons betreft niet de toerist met de dikste portemonnee. Denk na over welke bestemmingen je in opereert. Wat kunnen ze aan, fysiek en mentaal. Hoe staan ze in de wedstrijd. Ga bedenken wat kwaliteitstoerisme zou kunnen zijn. Respectvol naar gastbeleving. Gasten die misschien wat natuurlijker opgaan in gastbeleving. Waren wij in de Ratskeller een gast die past? Ik durf het te betwijfelen.”

Jos Vranken (NBTC)

Michaela Klare was apetrots op weer een ANVR-Congres in Duitsland.

Van voor naar achter: Karin Meier, Frederiek Oude Elberink en Lisa Zandvliet.

Arjan Kers (TUI/ANVR), Dirk-Jan Nieuwenhuis (BuZa) en Frank Oostdam (ANVR).

Michiel Veenstra

IN DE VOETSPOREN VAN WALT DISNEY MET MICHIEL VEENSTRA

DOOR: DYLAN CINJEE

2023 wordt een bijzonder jaar voor de Walt Disney Company. Het bedrijf van de legendarische Walt Disney bestaat dan 100 jaar. En nu is er de mogelijkheid om in zijn voetsporen te treden samen met radio-dj en groot Disney-liefhebber Michiel Veenstra.

Michiel werkt inmiddels 25 jaar bij de landelijk radio, waarvan het grootste gedeelte van zijn carrière bij 3FM. Inmiddels verzorgt hij alweer vier jaar de ochtendshow en is hij tevens programmadirecteur bij KINK, een relatief nieuwe zender. Zijn liefde voor Disney steekt hij niet onder stoelen of banken, want hij maakt wekelijks samen met Jorn Jokker en Ralf Verhoef een podcast over alles wat met Disney te maken heeft, D-tales. Ralf Verhoef heeft op zijn beurt, samen met Rick Dekkers (Bucketlist Travel, red.) en Willem Balkenende de reisorganisatie Florivida opgericht, gespecialiseerd in reizen naar onder meer de Disney Parken. Volgend jaar april komt daar een bijzonder reis bij, want Florivida organiseert in samenwerking met D-tales een reis naar de plek waar het voor Walt Disney allemaal begon; Los Angeles. Maar ook naar Anaheim waar het originele Disneyland op 17 juli 1955 haar poorten opende. En wie neem je dan mee als reisleider? Michiel natuurlijk, die alles over deze locaties kan vertellen. Maar waar komt zijn liefde voor Disney vandaan, wat maakt 2023 zo bijzonder en hoe gaat de reis er precies uitzien? We vragen het hem persoonlijk.

Hoe is jouw liefde voor Disney ontstaan?

Michiel: “Ik kreeg op mijn zesde een abonnement op de Donald Duck en daar raakte ik vrijwel meteen aan verslingerd. De echte focus op Disney ontstond rond de eeuwwisseling toen ik samen met Ralf, met wie ik D-tales maak, een internetbedrijf begon. De contactpersoon bij een van onze eerste klanten was een groot Disney-liefhebber, maar dan ook op zakelijk niveau. Hij spaarde bijvoorbeeld alle jaarverslagen van de Walt Disney Company. Door hem ben ik mij veel meer gaan verdiepen in het hele bedrijf en ben ik de laatste 25 jaar heel erg gefascineerd geraakt door de persoon Walt Disney. De manier waarop hij verhalen wilde vertellen, van de tekenfilms tot uiteindelijk

echte werelden waar je in rond kan lopen. Maar ook een fascinatie voor de Disney Parken, hoe over elk detail wordt nagedacht en prachtig wordt uitgevoerd. Telkens ontdek je weer nieuwe dingen als je door de parken loopt.”

Wat maakt Disney voor jou bijzonder?

“Vooral het meenemen naar een andere wereld. De knowhow die Walt en zijn mensen hadden als filmmakers en dat vertalen naar een fysieke omgeving. Er wordt niet zomaar een achtbaan neergezet met een toegangspoort, maar er wordt een heel verhaal omheen gebouwd. Het hele themagebied is dienstbaar aan de attractie en andersom. Elk detail klopt aan het bedachte verhaal en dat maakt het voor mij heel bijzonder.”

Los Angeles, maar ook Anaheim is een bijzonder plek voor Disney, wanneer heb jij die plek voor het eerst bezocht?

“Ik ben voor het eerst in Disneyland Anaheim geweest in 2004. Ik werkte toen bij Radio Veronica bij de ochtendshow van Adam Curry. Adam heeft een licentie om in Amerika mensen in het huwelijk te laten treden. Vanuit het radiostation was een actie bedacht, waarbij luisteraars naar Las Vegas konden vliegen om zich te laten trouwen door Adam. We hebben daar een hele week uitgezonden en voor mij was het de eerste keer dat ik rond de westkust van Amerika was. Ik had nog een hele dag te besteden en het is ongeveer vijf uur rijden van Las Vegas naar Los Angeles, dus ik dacht: dit is mijn kans. Na de laatste uitzending, die Amerikaanse tijd rond middernacht was afgerond, ben ik direct naar het hotel gegaan, vier uurtjes geslapen om vervolgens met een huurauto door de woestijn richting Anaheim te rijden. Ik heb de hele dag in mijn eentje door Disneyland gelopen en ‘s avonds weer teruggereden naar Las Vegas. Sindsdien ben ik smoorverliefd geworden op dat park.”

Dat moet een bijzondere ervaring zijn geweest? “Je merkt aan alles dat dit park door Walt zelf is bedacht en het is ook het enige park waar hij zelf heeft rondgelopen. Hij overleed namelijk vijf jaar voordat het tweede Disney Park openging in Orlando. Overal zie je zijn hand en ideeën terugkomen, maar het is ook zo dat alle andere parken hieruit zijn ontstaan met soms verbeterde versies van sommige attracties. Het is een van de kleinere parken, maar je vindt nergens zoveel grote en beroemde attracties op de vierkante centimeter dan in Disneyland Anaheim.”

De reis heeft als thema ‘in de voetsporen van Walt’. Wat kunnen deelnemers verwachten?

“In de parken zelf ga ik een rondleiding geven en wijs ik alle plekken aan waar nog steeds de hand van Walt te zien is. Bijvoorbeeld zijn appartement wat hij had boven de brandweerkazerne in Main Street, USA. We gaan naar restaurants in het park waar hij graag kwam en waar medewerkers precies weten op welke stoel hij graag zat. We kunnen dus zelf ervaren wat Walt toen heeft meegemaakt. Aan de overkant van Disneyland ligt Disney California Adventure, in dat park heeft hij niet zelf rondgelopen, maar hier is wel een themagebied te vinden dat lijkt op het Los Angeles, zoals Walt het zag toen hij in 1923 voor het eerst aankwam. Hier zijn heel veel verwijzingen naar de Walt Disney Company te ontdekken. Tijdens de reis gaan we ook door Los Angeles zelf, want hij heeft daar gewoond, gewerkt en inspiratie opgedaan.”

Kan je wat meer vertellen over deze locaties? “Een hele mooie locatie die we gaan bezoeken is de plek waar hij voor het eerst inspiratie heeft opgedaan voor Disneyland. De zondag was voor Walt ‘Daddy Day’, dan nam hij vrij van alle drukte van de studio en ging hij leuke dingen doen met zijn dochters. Heel vaak kwamen ze uit bij een prachtige oude carrousel in Griffith Park. Terwijl hij vanaf een bankje toekeek hoe zijn dochters op de draaimolen zaten, bedacht hij dat er een plek moest zijn waar zowel ouders als kinderen samen een leuke dag konden beleven. En zo ontstond het idee voor Disneyland. Die draaimolen staat er nog steeds. Inmiddels hangen er ook plaquettes die aangeven dat dit dé draaimolen is waar het allemaal begon. We bezoeken ook de plek van de eerste Disney studio, de huizen van Walt en zijn broer Roy en een oude garage van de oom van Walt en Roy waar ze hun eerste tekenfilm hebben gemaakt.”

Waar kijk je zelf het meest naar uit tijdens de reis? “Het gezamenlijke enthousiasme. Bij mijn eerste bezoek aan Disneyland was ik helemaal in mijn eentje, maar toen ik naar binnenliep heb ik Ralf gebeld omdat je dit enthousiasme toch met iemand wil delen. We gaan op reis met mede Disney-liefhebbers, die ook een bijzonder plekje in hun hart bewaren voor Walt en zijn legacy. Iedereen die mee is weet waarom deze locaties

zo bijzonder zijn, dat hoef je niemand uit te leggen. Samen dat enthousiasme beleven is heel bijzonder.”

Je gaat voor het eerst fungeren als reisleider, hoe bereid je jezelf daarop voor?

“De meeste plekken hebben ik zelf al een keer bezocht en ik heb mijzelf al jarenlang ingelezen over deze locaties. Dus ik weet genoeg te vertellen tijdens de reis. Vanuit mijn werk als radio-dj en natuurlijk als maker van de podcast D-tales, weet ik volgens mij ook wel een verhaaltje te vertellen. Je kan de reis bijna zien als een heel exclusieve liveshow van D-tales waar je mij hoort praten, maar dan op deze hele bijzondere bestemming. Deelnemers van de reis krijgen een toegangsticket van vier dagen voor Disneyland en Disney California Adventure. Op twee van de vier dagen verzorg ik een tour.”

Deelnemers krijgen tijdens de reis dus ook de vrijheid om zelf de parken te ontdekken?

“Jazeker, ook de tours zijn vrijblijvend. Deelnemers die boeken krijgen de vliegreis, hotels, transfers, tickets en tours inbegrepen. Maar we gaan niemand aan zijn of haar handje meenemen. Ze mogen zelf hun tijdsbesteding invullen.”

2023 wordt een bijzonder jaar voor de Walt Disney Company, kan je daar wat meer over vertellen?

“Het bedrijf is in 1923 opgericht en dat wordt volgend jaar groots gevierd, ook in Europa. Er worden concerten gehouden met Disney-muziek en is er een rondreizende exhibitie door verschillende

landen. Uiteraard wordt het ook in Amerika en in Disneyland uitbundig gevierd met een heel feestjaar. Denk aan nieuwe shows, avondentertainment, merchandise en er komt een grote nieuwe attractie bij in Anaheim, Mickey & Minnie's Runaway Railway, die we ook kunnen ervaren tijdens de reis. Ik denk dat er geen beter jaar is om dan in Los Angeles en de Disney Parken aanwezig te zijn. Na de oprichting van de Walt Disney Company in 1923 duurde het trouwens nog vijf jaar voordat Mickey Mouse werd bedacht, dus ik denk dat we in 2028 weer een groot feest hebben.”

Wat is jouw mooiste Disney-herinnering?

“De allereerste keer in Disneyland Anaheim vond ik heel bijzonder. Ook ben ik een keer, via een vriendin die voor Disney werkt, op het hoofdkantoor geweest, maar er zijn ook heel veel andere momenten, zoals het zien opgroeien van mijn kinderen met Disney. Van het moment dat ze voor het eerst Mickey Mouse in het echt zien tot de dag waarop ze groot genoeg zijn voor Space Mountain. Er zijn zoveel herinneringen die je maakt tijdens al die reizen. Mijn mooiste herinnering is toen ik voor het eerst met mijn gezin naar Disneyland Anaheim ging en dat ik die prachtige locatie met hun mocht delen.”

Wat staat er nog op jouw Disney-bucketlist?

“Ik zou heel graag nog een keer de Aziatische parken willen bezoeken, met Tokyo Disneyland en Tokyo DisneySea bovenaan. Maar ook de parken in Hong Kong en Shanghai zou ik graag willen bezoeken.”

D-REIZEN LAAT TALENT

NIET ONBENUT

Marleen Free (Coach D-reizen) houdt zich samen met haar collega Inge bezig met de ontwikkeling en opleiding van medewerkers binnen de organisatie. En dat in de breedste zin van het woord. Travelpro spreekt met Marleen en Emmie van Dommelen (Winkelmanager D-reizen Valkenswaard, Bladel en Reusel), zij heeft het winkelmanager in opleiding-traject met succes doorlopen.

Marleen: “Het begint bij de nieuwe aanwas van studenten, onze potentiële nieuwe collega’s. Vanuit mijn functie heb ik veel contact met scholen, waar we regelmatig presentaties en stagevoorlichting geven. Daarnaast organiseren we ook stagedagen en hebben we onder meer een stageportfolio ontwikkeld met daarin opdrachten vanuit de praktijk om ervoor te zorgen dat scholen en het bedrijfsleven zo goed mogelijk op elkaar aansluiten.”

Studenten & praktijk Een medewerker die aan de slag gaat voor D-reizen wordt zeker niet aan zijn lot overlaten. Marleen lacht en zegt: “Absoluut niet, ook bij nieuwe medewerkers beginnen we bij het begin. Dat doen we onder meer via een onboarding-programma; waarmee zij een online portfolio doorlopen onder begeleiding van een collega in de winkel. Daarnaast vinden er ook twee onboardingsdagen plaats op ons hoofdkantoor in Den Bosch. Dat zorgt voor een binding tussen het hoofdkantoor en de werkvloer, maar ook andersom. Tijdens deze dagen houden we workshops waarin we onder meer dieper ingaan op situaties in de winkel, bespreken we kansen en ontwikkelingen en blikken we ook terug op mooie successen.”

Ontwikkeling staat centraal Reisadviseurs die al een langere tijd voor D-reizen

werken, kunnen zich natuurlijk ook blijven ontwikkelen. Marleen: “Binnen ons huidige ontwikkelingsaanbod zijn ontzettend veel opleidingstrajecten te vinden. Dat is ook nodig, zeker voor een bedrijf dat niet stil staat. Een voorbeeld hiervan is D-Holidays, ons touroperatorproduct dat we ruim een jaar geleden hebben gelanceerd. Vanzelfsprekend nemen we medewerkers mee in deze ontwikkelingen en dat doen we vervolgens op een hele leuke en interactieve manier.” Maar medewerkers van de retailketen kunnen ook zelf hun wensen op bijscholing kenbaar maken. Marleen laat weten dat D-reizen naast een uitgebreid aanbod in fysieke opleidingen ook een online-leerplatform heeft, De-Academy. “Hier vind je eigen content die we zelf uploaden, maar ook content van andere bedrijven. Als iemand zich bijvoorbeeld wil verdiepen in social media, dan zoeken we samen op dit platform naar de juiste content. Het ontwikkelen van krachten en talenten staat bij ons voorop. Emmie is hier een mooi voorbeeld van, zij wilde zich graag doorontwikkelen in de functie van winkelmanager.”

Doorgroeimogelijkheden Emmie liep zes jaar geleden stage voor D-reizen en is blijven plakken aan de organisatie. In die zes jaar groeide ze binnen haar functie uit van junior reisadviseur tot allround-medewerker en expert

TEKST: SHARON EVERS FOTO: DONJA SCHOLTEN

Emmie van Dommelen en Marleen Free

van de winkel waar ze werkte. “Ik vind het belangrijk om mezelf te blijven ontwikkelen en de uitdaging te blijven zoeken. Op een gegeven moment was ik klaar voor een volgende stap binnen D-reizen en samen met Marleen bekeek ik de mogelijkheden. Ik zocht naar meer verdieping in het leidinggeven en het coachen van de reisadviseurs in de winkel en wilde samen met de retailmanagers en de coaches de koers bepalen en de medewerkers daarin meenemen. Ik besloot het winkelmanager in opleiding-traject te gaan volgen.” Marleen vult aan: Dit traject bevat zes sessies en tussen elke sessie zit ongeveer zes weken, zodat iemand de theorie in de praktijk kan brengen en we bij een volgende sessie kunnen evalueren.” Emmie: “Ik vond het een leerzame periode, omdat het me handvatten en vertrouwen heeft gegeven om te starten als winkelmanager”

Combinatie

Volgens Emmie is het traject goed te combineren met haar werk in de winkel. “De opdrachten kon ik daar in de praktijk brengen, uiteraard nog zonder de eindverantwoordelijkheid in handen te hebben.” Na het succesvol afronden van het traject startte Emmie een klein jaar later als winkelmanager voor D-reizen

Valkenswaard, Bladel en Reusel. “Ik heb het hartstikke naar mijn zin in deze functie. Ik kan nu meters maken door de theorie in de praktijk te brengen. In mijn functie komt veel samen, zoals het hebben van het contact met de reisadviseurs in de winkels en met mijn collega’s op het hoofdkantoor. Het is een hele brede functie die zich niet alleen focust op de winkel waar ik de verantwoordelijkheid over heb. Ik zie de winkels groeien, maar ook mijn collega’s. Ik vind het fantastisch dat ik mijn steentje hieraan kan bijdragen. Daarnaast heb ik ook nog steeds de feeling met de klanten in de winkel. De combinatie is geweldig.”

Leren door te doen Op de vraag of Emmie zich binnenkort weer op een nieuwe opleiding stort, antwoordt ze: “Opleidingsen ontwikkelkansen pak ik met beide handen aan. Er zijn veel workshops en werksessies speciaal voor winkelmanagers waardoor ik me nog verder kan ontwikkelen in mijn functie. Daarnaast kan ik individuele coaching aanvragen en daar maak ik regelmatig gebruik van.” Marleen: “Ik vind het erg leuk om iemand van A naar B te begeleiden. Emmie geeft het al aan, je leert het door te doen en binnen ons bedrijf krijg je daar alle ruimte voor.”

Wil jij ook stappen maken binnen de reisbranche?

Dan verwelkomen wij jou graag binnen ons team. Of je nu startende bent, of al ervaring hebt... wij hebben altijd een mooie uitdaging voor jou!

Haal meer uit jouw carrière bij D-reizen!

Kijk voor alle vacatures op: werkenbijd-reizen.nl

VAN SAFARI NAAR STRAND

Afrika biedt in alle windrichtingen prachtige stranden. Steeds vaker wordt er dan ook voor gekozen de indrukwekkende safari’s of once-in-a-lifetime rondreizen te combineren met een week - of langere - verlenging aan de kust.

RAHANNA VAN STAPELE

DOOR:

MADAGASKAR

Dit ‘rode eiland’, zoals Madagaskar ook wel wordt genoemd, staat in de eerste plaats natuurlijk bekend om zijn rijkdom aan unieke dier- en plantensoorten. Een rondreis door het landschap is perfect te combineren met relaxte dagen op enkele van de mooiste stranden ter wereld. Het grote eiland ligt met 5.000 kilometer kustlijn tussen de Indische Oceaan en de Straat van Mozambique en bevat tientallen kleine eilandjes. Het toerisme er nog niet heel sterk ontwikkeld en daarmee heeft het veel van z’n authenticiteit behouden. Madagaskar is van vergelijkbare grootte als Frankrijk, dus je kunt er weken spenderen zonder je te vervelen. Door de mix van etnische bevolkingsgroepen is de cultuur zeer divers. De Franse kolonisatie heeft er tevens zijn sporen achtergelaten, wat te merken is aan onder meer de Franse keuken.

Het landschap is uiteenlopend, met aan de oostkant veel bebossing, lagunes en moerassen. Richting het zuiden wordt het alsmaar droger, met aan de westkant een kalkplateau. Als je geen liefhebber van natuur en avontuurlijke wandelingen bent, ben je hier eigenlijk niet helemaal op de juiste plek. Madagaskar is bij uitstek een natuurbestemming met ongerepte regenwouden. Regenwoudgebied Andasibe biedt met in totaal vier parken en talloze bijzondere diersoorten jungleroutes die je nergens anders zult kunnen doen, en in Masoala National Park combineer je je wandelingen met een duik in het turquoise water. Ook safari’s en tochten door vulkaangebied, langs rotsformaties en over het betoverende meer Lac Tritriva moeten op je planning staan. Te voet verken je de uitgeslepen grotten en kloven in National park Tsingy de Bemaraha of bewandel je Allée des Baobabs, misschien wel de bekendste highlight van het eiland: de weg naar het hoogste punt, omringd door de gigantische baobabbomen. Uiteraard zijn er op een eiland met bijna dertig miljoen inwoners verschillende levendige kleurrijke steden te vinden, zoals hoofdstad Antananaviro of Antsirabé, waar je een inkijkje krijgt in de koloniale geschiedenis.

MOOISTE TER WERELD

Als eiland heeft Madagaskar honderden kilometers aan kustlijn, die volgens sommigen enkele van de mooiste stranden ter wereld bevat. Een van die mooie standen is bij Morondava. Een uitgestrekt strand vaak vol locals die hier samenkomen, werken of sporten. Ile Aux Nattes, een eilandje aan de oostkant, heeft juist weer een hele andere, paradijselijke uitstraling. Hier zwem je in het lichtblauwe water tussen de zeeschildpadden en koraalriffen. Deze plek wordt niet voor niets ‘paradijs aan het einde van de wereld genoemd’. Je kan er meer dan een boekje

Matenwe Beach, Zanzibar

lezen: met prachtige begroeiing lans de hele kustlijn is het er schitterend om te kanoën, te duiken of zelfs walvissen te spotten. Van juli tot en met september trekken bultrugwalvissen vanuit Antarctica naar warmere wateren om hun jongen te krijgen en is de kans er een te zien groot.

Aan de noordwestzijde van Madagaskar liggen verschillende tropische eilandjes zoals je ze enkel op foto’s ziet en die niet allemaal zijn bewoond. Wat Nosy Komba, Nosy Naranja en Nosy Be gemeenschappelijk hebben zijn de brede, witte stranden en diepblauwe wateren. Nosy Be is groot genoeg om te hiken of het binnenland te verkennen. Verder naar het noorden ligt het bijzonder Mer d’Emeraude, een ondiepe lagune die door zijn tropische vissen en dolfijnen een perfecte snorkelspot is.

TUNESIË: BIJKOMEN IN LUXE

Op zo’n drie uur vliegen vanaf Nederland is Tunesië een perfecte winterzon- en strandbestemming. Met uitgestrekte kustlijnen aan de Middellandse Zee en een aangenaam klimaat zijn de badplaatsen geliefd bij veel Belgische en Nederlandse vakantiegangers. Met iets meer dan elf miljoen inwoners en beperkte grootte is het land minder overweldigend dan veel andere Afrikaanse landen. Ondanks dat Arabisch de voertaal is, wordt op de meeste plekken Frans en soms Engels gesproken. Tunesië is een grote speler op het gebied van welness en thalassotherapie (zeewatertherapie). De bekende Tunesische badplaatsen zijn het meest populair, onder andere vanwege de rust en privacy op veel van de stranden, vaak omdat delen in handen zijn van resorts.

Een geliefde plek is onder meer Hammamet aan de noordoostkust. Kilometerslange zandstranden bieden hier de ultieme kans tot ontspannen, maar je kan er ook snorkelen en duiken waarbij met name de privéstranden van resorts het best onderhouden zijn. In het moderne gedeelte van de stad kan je goed winkelen of aanschuiven op een van de terrasjes. Voor de meeste levendigheid en iets meer uitgaanscultuur kan worden gekozen voor Sousse, met 13-eeuwse authentieke medina (binnenstad), waar je door een wirwar van straatjes langs kleurrijke kraampjes wandelt. Omdat het land een geschiedenis kent met zowel Romeinse, Arabische en Ottomaanse invloeden kan de cultuurliefhebber zich er prima vermaken. Op schiereiland Djerba is Midoun een van de belangrijkste steden, met talloze luxe resorts en een oud centrum met een traditionele markt, folkloreshows en krokodillenboerderij.

In principe kan je van maart tot november in Tunesië prachtig weer verwachten, al zijn de zomermaanden het beste voor pure strandvakanties, vanwege de behoorlijke hoge temperaturen. Juist de maanden net buiten de zomer zijn fijn voor meer uitstapjes, bijvoorbeeld naar de Sahara.

ZANZIBAR: DE ULTIEME STRANDEN

Dit Tanzaniaanse eiland aan de Afrikaanse westkust is de ultieme bestemming voor een tropische afsluiter van een mooie rondreis door Tanzania of zelfs andere delen van Afrika. Vanaf het vasteland maak je na spectaculaire safari’s en lodge-verblijven per boot de oversteek, al kan je met zo’n zes uur vliegen vanaf Nederland Zanzibar ook direct bereiken.

Djerba in Tunesië

Als het om prachtige witte standen gaat, staat Zanzibar helemaal aan de top. Aan de oostkant slaan de golven stuk op koraalriffen en zandbanken en komt er bij eb een wereld van koraal tevoorschijn, terwijl je meer naar het noorden de perfecte en zachte stranden en rustige azuurblauwe wateren vindt. Het paradijselijke Matemwe is een van de favoriete stranden onder reizigers. Ondanks de pracht is het er rustig en afgescheiden van de drukte. Nunwgi Beach, helemaal in het noorden, biedt juist gezellige drukte en levendigheid als muziek, locals en terrasjes. Er is wel een speciaal gedeelte voor wat meer privacy. Zanzibar staat bekend om een indrukwekkende onderwaterwereld, waar erg goed kan worden gesnorkeld of gedoken. Een goede middenweg is het brede Jambiani Beach, met hier en daar een accommodatie.

Zanzibar wordt ook wel Spice Island genoemd, verwijzend naar de plantages met kruiden die het eiland groot hebben gemaakt. Het biedt naast mooie stranden dan ook genoeg cultuur en geschiedenis. Het bestaat uit verschillende losse eilanden, waarvan twee grote, Unhunja (het ‘zanzibar’) en Pema. In hoofdstad Zanzibar City loop je door het sultanspaleis, Portugese forten en tuinen, oude stadsstraatjes en badhuizen. Aan de zuidkust van Zanzibar ligt het Menai Bay Conservation Area, een zeeschildpaddenreservaat en iets verderop het Jozani Forest met onder andere zeldzame Colobus-aapjes en andere soorten.

Het mooie van Zanzibar is dat het zo goed en zonder lange reistijden te combineren is met een spectaculaire reis door Tanzania en eventueel zelfs door Kenia. Tanzania staat in de eerste plaats natuurlijk bekend om zijn rijke wildlife met de big five, en berggebieden met uiteraard de hoogste

berg van Afrika: de Kilimanjaro. Met 3,5 miljoen dieren en ‘Great Migration’ is Serengeti National Park eigenlijk niet te over te slaan. Uiteraard is dit maar een van de véle schitterende parken in dit uitgestrekte land. Ter afwisseling breng je een bezoek aan de bedrijvige en hectische stad Dar es Salaam, de belangrijkste metropool van Tanzania met 2,5 miljoen inwoners.

SEYCHELLEN: EXOTISCHE KUSTEN

Afgelegen in de Indische Oceaan, ongeveer ten hoogte van Kenia, ligt deze groep van grote en kleine eilanden, die overigens niet allemaal bewoond zijn. De Seychellen bevatten alles wat je tijdens een paradijselijke vakantie voor ogen hebt: parelwitte stranden, felblauw zeewater, palmbomen en tropische begroeiing. De Seychellen doen dan ook zeker niet onder voor strandbestemmingen als de Caribbean en de Malediven, maar hebben minder vliegtijd én tijdsverschil.

Het merendeel van het leven op de Seychellen speelt zich af op Mahé, het grootste eiland. Hier vind je hoofdstad Victoria, met een zeer multiculturele bevolking. De voertaal is er vooral creools, en een van de beste activiteiten is het bezoeken van de kleurrijke markt. Behalve de gezelligheid van Victoria, kan je prachtig hiken op Mahé, zoals door het nationale park Morne Seychellois, dat zo’n 20% van het eiland beslaat en het hoogste punt van de Seychellen bevat. De mooiste stranden zijn voorbehouden aan eiland La Digue, maar op Mahé kan door de indrukwekkende onderwaterwereld fantastisch worden gesnorkeld en gedoken. Het eiland heeft bijna 70 witte palmstranden, met de meest geliefde stranden aan de zuidkust. Royale wordt hier gezien als het mooiste strand én de beste plek om op de surfplank te staan. Op Baie Lazare en

Reuzeschildpad op Praslin, Seychellen

Petit Anse krijg je echt dat onbewoonde-eilandgevoel, terwijl het populaire en ook bijzonder mooie Beau Vallon weer bekend staat om zijn mooie resorts en heldere, schone water.

Ondanks de groene oase op álle eilanden, heeft de natuurliefhebber in het bijzonder eiland Praslin om naar uit te kijken. Praslin is terug te vinden op de UNESCO-Werelderfgoedlijst met zijn ongerepte jungle vol met flora en fauna. Afkoelen en -spoelen kan je heel erg goed op Anse Lazio, een van de mooiste stranden ter wereld. Ook deze stranden zijn zeer geliefd bij duikers. Op het eerder genoemde en op twee na grootste eiland La Digue kom je dan ten slotte bij de ultieme idyllische stranden met indrukwekkende granietformaties, zoals je die op de ansichtkaarten ziet. Dit eiland is zelfs nog relaxter dan de vorige twee en je kijkt je ogen uit bij de koraalriffen. De aangeraden manier om het binnenland en de verschillende stranden te verkennen is dan ook per fiets. Het mag duidelijk zijn dat de Seychellen dé Afrikaanse strandbestemming bij uitstek is.

ZUID-AFRIKA: SAFARI, STAD EN STRAND

Dit land, in de meest zuidelijke punt van het continent, is zo onmetelijk groot en vooral divers dat je na een rondreis van twee weken nog lang niet kan zeggen dat je alles hebt gezien. Stad, natuur, wildlife, uitgestrekte stranden et cetera. Maar dit maakt het ook de pérfecte bestemming voor een avontuurlijke rondreis met strandverlenging.

Trek de eerste week per jeep door het immense Kruger National Park of volg de bekende Tuinroute langs de zuidkust. Met toppen van 3.500 meter zijn de Drakensbergen, op de grens met Lesotho, zeer imposant. Eigenlijk niet over te slaan is de Panoramaroute, met enkele van de meest indrukwekkende panoramische uitzichten over de Blyde River Canyon. Zowel aan de westals oostkant van Zuid-Afrika liggen grote steden en het spreekt voor zich hier minstens een tot enkele dagen door te brengen. De meest voor zich sprekende daarvan is natuurlijk Kaapstad, een zeer diverse wereldstad gelegen aan de kust. Maar ook Johannesburg, grootste stad van het land met ontzettend veel geschiedenis rondom de Apartheid. Of Durban, aan de oostkust, de absolute surfstad. Hier komen warme en koude golfstromen samen en dat zorgt voor een heerlijke badplaats. Alles in Durban staat eigenlijk in het teken van plezier en watersport.

Ondanks dat een strandverlenging in Zuid-Afrika een vaak gekozen optie is, is het aan te raden om vooraf een inschatting te maken van het soort maanden en de verschillende kusten. In onze zomermaanden is het daar winter en leent het weer zich niet altijd voor stranddagen, vooral

aan de westkust. Ook kan de zee er op sommige dagen behoorlijk ruw zijn. Omgekeerd kan er rond januari vaak heerlijk worden gezwommen. Om die reden wordt er ook wel gekozen om een reis door Zuid-Afrika aan te vullen met een reis naar Zanzibar of Mauritius. Dit is echter zeker geen vereiste als je lekker op het strand wil liggen: met een uitgestrekte kustlijn van 2.850 kilometer heeft Zuid-Afrika zelf mooie plekjes voor het uitkiezen.

Voor de perfecte middag op een strandbedje kan je terecht op Clifton 4th Beach, zo tussen de locals. Het strand is onderdeel van de vier Clifton Beaches, iets ten westen van Kaapstad en heeft brede witte stranden met een prachtige rotsomgeving. De sfeer is er relaxed en charmant, en Clifton Beach wordt geroemd om zijn zonsondergangen. Het strand is winnaar van een Blauw Vlag-award, een internationale milieuonderscheiding. Vanuit Kaapstad kan je ook kiezen voor Camps Bay, zelfs nog dichterbij gelegen. Dit is hét strand om zonnen te combineren met een drankje bij een van de restaurants en barretjes. Let wel op, het kan hier soms behoorlijk hard waaien. Die horeca en drukte heb je dan weer helemaal niet op Llandudno Beach, waar je vooral een schitterende omgeving en veel surfers vindt. Er wordt hier graag gesnorkeld en van september tot januari zijn hier regelmatig walvissen te zien.

Tevens aan de westkant van Zuid-Afrika ligt Muizenberg Beach, in de warme zomermaanden

Camps Bay in Zuid-Afrika

is dit een zeer populair strand. Vanwege zijn geschikte golven wordt er veel gesurft en de kleurrijke strandhuisjes zorgen voor het perfecte stranddecor. Aan de kust zijn verschillende cafétjes. Boulders Beach is een strand dat je niet per se opzoekt voor recreatie. Het is een prachtig strand dat voornamelijk bezocht wordt om een kijkje te nemen bij de omvangrijke pinguïnkolonie de hier leeft, al kan je er wel met enige voorzichtigheid zwemmen en de dieren vanuit het water bekijken.

Zoals eerder vermeld is de watertemperatuur ten oosten van de zuidpunt vanwege de warme golfstroom iets milder en is het er soms aangenamer zwemmen. Direct aan de stad Durban ligt Umhlanga Beach, met een leuke promenade en goud zandstrand. Zelfs in de wintermaanden (onze zomermaanden) wordt hier gezwommen. Het is een geschikte plek voor families of voor een volledig dagje uit vanwege de promenade met kraampjes en restaurants. Ook Hobie Beach in Port Elizabeth (oostkant, tussen Kaapstad en Durban in) is geschikt voor kinderen met goede faciliteiten en strandwachten. Er wordt hier veel gewindsurft en gejetskied. Dichtbij Port Elizabeth ligt ook Algoa Bay, met verschillende fijne stranden, zoals Humewood Beach, King’s Beach of Blue Water Bay. Nog verder noordoostelijk, voorbij Durban, kom je in de buurt van St. Lucia, een dorpje dat eigenlijk de uitvalsbasis vormt voor veel natuurtochten.

Al zijn ze soms iets lastiger te bereiken, heb je hier verschillende stranden waar de echte natuurliefhebber zijn hart kan ophalen. Zo grenst het St. Lucia Wetlands Park aan Cape Vidal, een spierwit duinstrand waar je talloze vogelsoorten aantreft. Noordelijk van St. Lucia ligt het ongerepte Elephant Coast, waar jij soms het hele strand voor je alleen hebt en waar zeeschildpadden in januari en februari hun eieren komen leggen.

EGYPTE: DUIKERSPARADIJS

Net als Tunesië, is zonovergoten Egypte met haar Nijl en ligging aan de Middellandse- en Rode Zee een ideale bestemming voor een zonvakantie in combinatie met cultuursnuiven. Met zo’n 3.000 zonuren per jaar is mooi weer hier gegarandeerd. Egypte is een veelzijdig vakantieland, met zowel zeer luxueuze pakketten als wel goedkopere reizen in de bekende badplaatsen als Hurghada, Marsa Alam, Sharm el Sheikh en El Gouna. De meest populaire badplaatsen liggen aan de Rode Zee, waar resorts vaak een eigen privéstrand met voorzieningen hebben.

Voormalig vissersdorpje Hurghada is een van de meest moderne en gekozen badplaatsen, ook omdat het de mogelijkheid biedt tot gezellig stappen in de avond. Daarnaast zijn de tempels van Luxor en de Piramides vanuit Hurghada het makkelijkst te bereiken. El Gouna, net iets boven Hurghada, is dan weer geliefd omdat het nog net iets minder massaal aanvoelt. Door de verbrokkeling in kleine eilandjes in de helderblauwe wateren is El Gouna een waar strandparadijs. Ook hier kun je gezellig stappen en net als gebieden in Tunesië is deze badplaats geliefd bij golfers. Sharm el Sheikh ligt iets hoger, aan het zuidelijke puntje van het schiereiland Sinaï. Je zit hier verder van de bekende highlights, zoals de piramides en de Nijl, maar er is alsnog genoeg mogelijkheid om kennis te maken met de Egyptische cultuur door het Sint-Catharinaklooster en alternatieve stad Dahab. Sharm al Sheikh is dé bestemming voor vakanties in het luxere segment, met exclusieve resorts en idyllische stranden.

Duiken en snorkelen wordt ontzettend veel gedaan in de Egyptische wateren, en de riffen hier zouden dan ook behoren tot de mooiste van de wereld. Vooral Zuid-Oostelijke Marsa Alam is een zeer geliefde plaats bij snorkelaars. Je zwemt hier in de Rode Zee, waarbij je bij een iets diepere duik tussen de enorme mantaroggen, maanvissen en rifhaaien zwemt. Of tussen grote groepen spelende dolfijnen in Samadai Reef. Er zijn hier uiteraard verschillende duikscholen voor de nodige begeleiding. Ten slotte vindt ook boven water de actie plaats: zoals in veel badplaatsen zijn watersporten hier populair en dan met name kitesurfen. Vooral in El Gouna wordt dit veel gedaan.

Onvergetelijk Zuid-Afrika…

…boek je bij Yaxa Reizen

Niet voor niets wordt Zuid-Afrika de ‘Regenboognatie’ genoemd. Het is een land met een buitengewone diversiteit aan cultuur en natuur die jouw klanten continu doet verrassen wanneer ze dit prachtige land bezoeken. In elke uithoek van het land is wel een nationaal park te vinden die huis biedt aan talloze diersoorten. Hier neemt de reiziger een kijkje in de natuurlijke habitat van onder andere de welbekende 'big five'. Actief op reis, of reizen met het hele gezin? Ook daarvoor is Zuid-Afrika de perfecte bestemming!

Stap in een andere wereld met Yaxa Reizen info@yaxareizen.nl www.yaxareizen.nl 0594 740 100

ZRA NU OOK AANDEELHOUDER BIJ FACE2FACE TRAVEL

“SYLVIA KAN VOOR VERANDERING ZORGEN”

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Begin november werd bekend dat Sylvia Raijmakers mede-aandeelhouder wordt van Face2Face Travel, dat (per 1 november) direct een nieuwe naam kreeg: Face2Face Travel Alliance BV. Travelpro spreekt erover met Face2Face Traveloprichter Takis Panagopoulos en Sylvia.

Takis behoudt 60% van de aandelen en Sylvia heeft de overige 40% in bezit. In de nieuwe onderneming worden de dagelijkse taken verdeeld, zo laten beiden weten. Sylvia zal zich bezighouden met operationele zaken en ondersteuning aan de aangesloten ZRA’s en Takis concentreert op de uitbreiding van het leveranciersaanbod en de dagelijkse fiscale en administratieve zaken.

Op de opmerking dat ze een bezige bij is met allerlei initiatieven en nu deze stap binnen Face2Face Travel maakt, laat Sylvia weten: “Stilstaan is achteruitgaan.” Een uitspraak waarmee Sylvia de ambitie die zij en Takis met Face2Face Travel hebben verwoord. Takis,

die altijd graag vooruitdenkt, ziet de toekomst van de ZSO met de komst van Sylvia positief in, zo laat hij weten.

Toekomstvisie

Sylvia, die op het moment dat we elkaar spreken op het punt staat om sinds lange tijd weer eens op vakantie te gaan, vertelt dat ze eigenlijk helemaal geen plannen had om aandeelhouder te worden bij Face2Face Travel. “Ik was wel nieuwsgierig naar de plannen van Takis en ben op een gegeven moment bij hem op gesprek gegaan om te vragen hoe hij de toekomst van Face2Face Travel zag. Ik heb een dermate omzet, dat ik de toekomstvisie graag wilde bespreken, waarop Takis met het aandeelhoudersvoorstel kwam.” Daarop liet Sylvia aan Takis weten dat ze erover na ging denken, maar voordat ze in de auto stapte had ze eigenlijk al besloten dat ze het wilde doen. “Het is een superleuke kans en het past ook bij mij.”

Sparren

Sylvia gaat zich bezighouden met het onderhouden van de contacten met de ZRA’s van Face2Face Travel en onderhoudt de contacten met leveranciers en gaat op zoek naar nieuwe leveranciers. “Onze travel managers weten het al een paar maanden dat ik deze stap zou maken en ik merk nu dat ze me steeds vaker bellen. Ze vragen mij bijvoorbeeld om tips, hoe ik iets zou doen, enzovoorts. Het grote verschil is dat ik tussen onze ZRA’s in sta, dat is voor hen en voor Takis prettig. Takis zit achter de knoppen en dat doet hij heel goed, maar hij is geen ZRA. Hij benadert dingen anders dan dat ik dat doe. Takis en ik sparren ook erg vaak en samen zijn we heel sterk.”

Continuïteit

“Ik heb gekozen om deze stap te maken in de herstructurering van het bedrijf gedurende de

Takis Panagopoulos

coronaperiode”, aldus Takis. “Ik heb gemerkt dat ik zelf ook moeite heb de toekomst te bepalen. Wat gaat er gebeuren wanneer er iets met mij gebeurt. Ik wil het bedrijf de continuïteit bieden, ik wil dat er een baken is voor alle travel managers die bij ons zijn aangesloten. Sylvia is in het voorjaar 2022 langsgekomen en zij heeft mij aangehoord over de manier waarop ik dacht. Een paar dagen later belde ze dat ze interesse had om gezamenlijk het nieuwe traject in te gaan. We hebben het in september intern bekendgemaakt. We wilden het een en ander alvast in de steigers zetten. Iedereen heeft heel enthousiast gereageerd. Ze heeft in de afgelopen vijf jaar laten zien dat ze een goede ondernemer is, ze heeft een goede omzet en kiest er op dit moment voor om te continueren in een duo-functie met Angelique van Schaijk-van Zon. Op die manier heeft ze meer tijd om de operationele taken van Face2Face Travel erbij te doen.”

Verandering

Voor Takis is het een grote verandering, want sinds de oprichting van Face2Face Travel in december 2007, is het voor het eerst dat hij niet de enige aandeelhouder is. “Je hebt tijdens het ANVR-Congres gehoord dat je zo af en toe een trommeltje mee mag nemen en Sylvia is een trommel en kan voor verandering zorgen. Dat is hartstikke fijn. We gaan eerst voor stabiliteit, dat is voor ons ontzettend belangrijk. We willen de club de mogelijkheid geven om meer leveranciers te kunnen aanbieden en de vraag vanuit de klant meer dynamisch te beantwoorden. Vanaf daar kijken we verder.”

Kleinere ZSO

Op de vraag of er wel toekomst is voor de kleinere ZSO’s, antwoordt Takis hij weten: “Er is absoluut toekomst voor kleine ZSO’s. Het hoeft niet altijd gedreven te worden op omzet. Wij weten dat onze mensen goede omzetten kunnen halen met de deals en zaken die ze doen. Als de zaak gezond blijft, dan is er absoluut toekomst met 30 tot 40 man. Daarmee kan je een mooie € 10 tot € 15 miljoen omzet draaien, dat is perfect. Wij merken op dit moment dat voor volgend jaardrie generatieboekingen binnenkomen. Pakketreizen tot april worden aardig geboekt, maar voor later in het seizoen hebben we nog niet zoveel verkeer.”

Uniek

Op dit moment zijn 27 ZRA’s aangesloten bij Face2Face Travel, gezamenlijk hebben zij afgelopen jaar een groei van 25% gerealiseerd op de vertrekkende omzet van 2019. Sylvia is een van die ZRA’s en bevindt zich op dit moment in de unieke situatie dat zij als ZRA ook leidinggevende is van een ZSO. “Het is uniek dat iemand vanuit het ZRA-schap doorgroeit in deze functie. Ik denk dat het alleen maar voordelen heeft.” Op de vraag of zij denkt dat het misschien wel ZRA’s aantrekt om zich bij Face2Face

Travel aan te sluiten, antwoordt zij weten: “Tijdens het Reisprof-event heb ik heel veel enthousiaste reacties gehad. Het is een eyeopener voor mensen. We hebben ook al meerdere gesprekken gehad met geïnteresseerden, waaronder ook brancheverlaters en ex-stewardessen.”

Plannen

“Ik ben met veel enthousiasme aan deze functie begonnen”, aldus Sylvia, die een paar jaar geleden overstapte van The Travel Club naar Face2Face Travel. “The Travel Club was voor mij persoonlijk te groot. Het kleinschalige van Face2Face Travel past gewoon beter bij mij. Het was voor mij een hele bewuste keuze en ik kan mij voorstellen dat er meer ZRA’s zijn die het fijn vinden om kortere lijntjes te hebben.

Onze travel managers sparren mee. Na evenementen delen ze de gesprekken en gegevens van partijen met wie ze hebben gesproken en waar ze mogelijkheden zien. Er komt steeds meer bewustzijn over bij welke leverancier(s) we welk type reizen onderbrengen.

Onze travel managers voelen zich gehoord en hebben ook echt een stem in te brengen. Na zo’n coronaperiode is iedereen zoekende, maar we merken dat de sfeer positief is en dat er veel aanvragen liggen. Veel last minutes, grote rondreizen, ik denk dat het gros positief is over volgend jaar en daarna zien we wel weer verder.”

Sylvia Raijmakers

“IK WIL GEEN SPIJT HEBBEN VAN IETS WAT IK NIET HEB GEDAAN”

Joy Egbers, Martine Tomassen, Lisette Mulderij en Elise Klaassen; stuk voor stuk jonge, ambitieuze dames die nog niet zo lang geleden besloten om zelfstandig reisadviseur te worden. En met succes. De ondernemers bouwen zelfverzekerd en met een duidelijke visie aan hun eigen reisbedrijf.

DOOR: SHARON EVERS

e noemen zichzelf gekscherend de jonkies van TUI at Home; de jongste is 26 jaar oud, twee mogen zich ook nog net twintigers noemen en de vierde is 30 jaar oud. Maar de dames zijn zeker niet zo groen als gras. Alle vier hebben ze flink wat ervaring opgebouwd in de reisbranche. Martine werkte eerder op het hoofdkantoor van Corendon en op het TUI-reisbureau in Amersfoort, voor ze anderhalf jaar geleden besloot zich aan te sluiten bij TUI at Home. Lisette liep stage op een TUIreisbureau, waar Joy werkte. Na het behalen van haar diploma heeft zij een aantal jaar op TUI-reiskantoren

in het land gewerkt en ervaring opgedaan om later een uitstapje te maken naar een baan achter de schermen op het hoofdkantoor van TUI. Uiteindelijk miste Lisette het contact met klanten en keerde weer terug naar het reisbureau. Sinds maart van dit jaar is ze voor zichzelf begonnen. Joy werkte ruim vijf jaar op het TUI-reisbureau in onder meer Apeldoorn en twee jaar op de afdeling klantenservice op het hoofdkantoor van de reisorganisatie in Enschede. Door corona besloot ze de reisbranche te verlaten, maar zoals het vaker gaat miste Joy haar werk als reisadviseur en besloot om in mei van dit jaar haar eigen TUI at Home op te richten. Elise heeft haar sporen verdiend bij Keyzer Reizen, waar ze zo’n vijf jaar werkte voordat ze overstapte naar TUI Nijkerk. Na een uitstapje naar de meubelbranche keerde ze in juli 2021 terug als ZRA voor TUI at Home.

Buddy’s

De jonge TUI at Home’ers hebben onderling veel contact, wisselen regelmatig ervaringen uit en winnen advies in bij elkaar. Martine: “We kennen elkaar van de retail en via-via. In de gezamenlijke groepsapp wordt met elkaar gespard en leren we van elkaar - zeker nu we aan het begin staan van onze ZRA-carrière.” Joy vult aan: “We hebben allemaal behoorlijk wat ervaring, maar af en toe is het fijn als een collega bevestiging kan geven omdat zij iets hetzelfde zou aanpakken als jij. Ons onderlinge contact is ook niet altijd zakelijk, soms is een gezellig praatje met elkaar ook fijn.” De meiden geven ook aan met elkaar naar reisevenementen te gaan en er staat zelfs een korte workation op het programma. “Via Interhome mogen wij in mei een week in een vakantiehuis verblijven in Javea (Spanje). Dat is superleuk. Daarmee verwachten we natuurlijk kennis met elkaar uit te kunnen wisselen, maar ook de omgeving te ontdekken, zodat we dit met klanten kunnen delen. We zijn van plan om elk jaar een workation op een mooie bestemming te plannen”, zegt Lisette. Op de vraag of de dames elkaars afwezigheid opvangen tijdens vakanties, antwoordt Elise: “We werken met buddy’s. Lisette en Joy zijn dit voor elkaar en Martine en ik. Wanneer we op vakantie zijn, is het voor de klant mogelijk om dan contact op te nemen met de buddy van de ZRA. Hierover maken we onderling afspraken. Mocht er een noodgeval of dringende vraag zijn en iemand is niet in de gelegenheid om zijn programma’s te raadplegen, dan kan iedereen helpen uiteraard. Vaak wordt er dan een berichtje in de app gestuurd. Degene die op dat moment de tijd heeft pakt het dan op. De volgende keer is dat weer andersom.”

Vrijheid Natuurlijk vonden ze het spannend om voor zichzelf te beginnen, maar met de support vanuit hun omgeving zijn ze er allemaal voor meer dan 100% voor gegaan. Martine: “Ik geniet van de vrijheid die ik nu heb, ik kan mijn klanten nog beter helpen

Martine Tomassen

omdat ik volledig op de hoogte ben van hun wensen. Vooral het persoonlijke aspect dat ik als ZRA te bieden heb, spreekt mij en mijn klanten ontzettend aan.” Lisette zegt: “We zijn jong en waarom zouden we het nu niet doen? Ik wil later geen spijt hebben van iets wat ik niet heb geprobeerd. Als het uiteindelijk niet lukt, dan komt er wel weer iets anders op mijn pad. Het is een weloverwogen beslissing en ik ga er vanuit dat dit gaat slagen.” Joy laat weten dat er altijd wel iets is wat invloed kan hebben om het niet te doen. “Als je hiernaar gaat zoeken, vind je altijd wel een reden. Ik ben gestart toen alles weer een beetje openging en merk juist dat klanten heel erg de behoefte hebben aan persoonlijke aandacht en het fijn vinden dat ze altijd op mij kunnen terugvallen.”

zelf het fijnste vindt, maar ik doe het nu nog niet. Wellicht in de toekomst als ik meer ervaring heb als ZRA. Ik heb onlangs een groep van 70 personen op bedrijfsweekend mogen boeken, deze reis heb ik bij Oad ondergebracht. Maar ik heb ze wel uitgezwaaid met een goodiebag met daarin informatie over mijn bedrijf, je weet natuurlijk nooit wat daar uit kan komen. Ik vond dit trouwens wel echt heel leuk, misschien dat ik me hier in de toekomst verder in wil specialiseren. En dat ik de reis dan ook echt zelf durf samen te stellen. Wie weet.”

Niet klagen Wat al snel duidelijk wordt, is dat het viertal niet klaagt over hun business. Martine lacht: “Het gaat van een leien dakje. Het gaat echt heel goed. Normaal gesproken was november op het reisbureau

Te veel risico

Over klanten gesproken, de meiden merken nu al dat het klantenbestand als een olievlek steeds groter wordt. Elise: “Ik startte met mensen uit mijn directe omgeving als klant en langzaamaan komen daar familie, vrienden en bekenden van anderen weer bij. Maar ik krijg ook verzoeken van vreemden die mij via social media hebben gevonden.” Joy: “Ja, ik ook. Dat is erg leuk.” Op de vraag of de dames het moeilijk vinden om het niet persoonlijk op te vatten als familie of vrienden niet bij hen boeken, antwoordt Elise: “Dat is wel lastig, maar ik hoor ook wel eens dat mensen mij niet tot last willen zijn, omdat ze een pakketreis ook gemakkelijk zelf online kunnen boeken. Ze denken dat het mij te veel tijd kost die ik beter in ander soort reizen kan investeren. Maar dat is natuurlijk niet zo. Dat leg ik vervolgens ook uit.” Joy: “Inderdaad, meer dan dat kan je niet doen. Klanten kunnen voor alle soorten reizen bij mij terecht, maar ik stel zelf nog geen reizen samen. Dat is me nog te veel risico.” Lisette vult aan: “Klopt, ik doe dat ook nog niet. De coronaperiode heeft ook laten zien dat je als ZRA behoorlijk wat risico kan lopen als je zelf reizen samenstelt. Dat geldt overigens ook voor de klant, daarom doe ik dit nu nog niet. Voor mezelf, maar ook om het risico voor de klant minder groot te maken. Ik leg dit ook altijd uit aan mijn klanten en het is nooit een probleem om de reis vervolgens onder te brengen bij een touroperator.” Elise: “Sommige collega’s doen het wel, omdat het volgens hen niet vaak mis kan gaan. Maar andere collega’s hebben het afgezworen door de coronacrisis. Ik denk dat je vooral moet doen wat je

We zijn van plan om elk jaar een workation te plannen

‘‘

Joy Egbers

een vrij rustige maand, maar ik heb ontzettend veel en verschillende aanvragen, van autovakanties, stedentrips tot grote toffe maatwerkreizen.” Elise: “Het is wel heel wisselend, de ene week heb je tien aanvragen en de andere week ben je bang dat mensen je niet meer weten te vinden.” Lisette: “Dat herken ik, maar kort na zo’n moment stromen de aanvragen weer binnen en weet ik nauwelijks waar ik de tijd vandaan moet halen.” Elise: “Het moet natuurlijk ook net het moment zijn waarop klanten een reis willen boeken. Ik denk wel dat mensen nu langer wachten, ik verwacht dan ook een groot last minute-seizoen.”

Social media

Je hoort natuurlijk wel eens dat er wordt gezegd dat het reisbureau vergane glorie is en dat vooral ouderen

de weg er naartoe vinden, maar daar merken deze jonge dames niets van. Martine: “Ik heb allerlei soorten klanten, ook veel jongeren. Die bereik ik vooral via social media.” Elise: “Martine is voor mij een echte social media-koningin. Zij maakt zulke leuke posts.” Martine: “Haha, dankjewel. Ik merk ook dat ik er ontzettend veel mensen mee bereik.”

Lisette: “Via Facebook bereik ik voornamelijk een wat ouder publiek. Vaak worden mijn posts op Facebook gedeeld door volgers, vrienden en familie. Aan de hand daarvan krijg ik er weer nieuwe volgers bij. Via Instagram krijg ik via-via belangstellende erbij en hier werk ik met hashtags waardoor ik door heel Nederland klanten bereik.” Joy: “Dat werkt erg goed. Ik plaats onder meer filmpjes van mijn eigen vakanties op Facebook, Instagram en TikTok, maar ook reviews en vakantiefoto’s van mijn klanten. Daar wordt erg leuk op gereageerd.” Elise: “Social media werken ontzettend goed, als iemand op mijn post reageert is dat weer terug te zien op de tijdlijn van diegene. Het werkt als een soort olievlek. Ik heb wel eens geadverteerd in de plaatselijke krant en geflyerd in mijn dorp, maar daar kwam geen respons op. Misschien is dat afhankelijk van de plaats waar je je bevindt.”

‘‘

Band met TUI

Ze hebben alle vier een geschiedenis met TUI, op de vraag of het dan ook vanzelfsprekend was om zich aan te sluiten bij TUI at Home, antwoordt Elise: “Ik heb ook contact gezocht met andere ZSO’s. Maar na een gesprek met Jeroen Otto (Manager Franchise TUI at Home, red.) was het meteen duidelijk dat ik me bij deze club wilde aansluiten. Dat TUI in mijn bedrijfsnaam staat, geeft mij een bepaald gevoel van veiligheid. Het is een bekend merk.” Martine: “Dat vind ik ook. TUI is een vertrouwde naam.” Joy: “Veel mensen hebben geen idee wat een ZRA is, terwijl TUI heel bekend is. Als ik dan uitleg dat ik zelfstandige ben met TUI in mijn bedrijfsnaam, wordt daar enthousiast op gereageerd. Precies wat

Ik plaats filmpjes van mijn eigen vakanties op Facebook, Instagram en TikTok, maar ook reviews en vakantiefoto’s van klanten

Lisette Mulderij

Elise zegt, het geeft mensen een bepaald vertrouwd en veilig gevoel.” Lisette: “Nadeel van de naam TUI at Home is wel dat mensen vaak denken dat we alleen maar TUI kunnen boeken, terwijl dat niet zo is. Af en toe wijd ik hier een post aan op social media of ik benoem het nog een keertje extra bij de klant. Ik vind het ook erg leuk om de andere touroperators te leren kennen. Dat is echt een meerwaarde van het voeren van je eigen reisbureau.” Elise: “Voorafgaand aan het gesprek met Jeroen wist ik trouwens ook niet dat je als ZRA bij TUI at Home zoveel meer kan aanbieden. Ik was ook in de veronderstelling dat het vooral TUI zou zijn, maar dat is niet zo. Ik vertel dit nu ook continu aan mijn klanten.”

Eigen manier

Ondanks dat ze tot de jongere TUI at Home’ers behoren, nemen ze hun petje af voor de meer ervaren generatie zelfstandige reisadviseurs. Elise: “We leren vooral dat je niet altijd bang hoeft te zijn als je een spannende of ingewikkelde aanvraag binnenkrijgt. Zij doen het gewoon, doordat ze veel ervaring hebben. Het is ook leuk om te zien dat elke ZRA op zijn eigen manier werkt. Voor de één werkt flyeren bijvoorbeeld wel en voor mij niet.”

Focus

Om zich volledig te kunnen focussen op hun eigen reisonderneming, hebben ze er geen van allen een baan ernaast. “Joy: “Ik werk nu nog bij een makelaarskantoor, maar per 1 januari stop ik daarmee, omdat ik me 100% wil richten op TUI at Home.”

Lisette: “Ik merkte dat ik mijn aandacht niet meer wilde verdelen over twee banen en volledig wilde gaan voor mijn bedrijf. Het viel niet meer te combineren en hierom heb ik de keuze gemaakt om mijn baan op te zeggen.”

Vertrouwen

Als er wordt gevraagd naar eventuele leermomenten, antwoordt Elise: “Ik had me meer in de belastingdienst moeten verdiepen. Als ik heel eerlijk ben, heb ik geen idee hoe het werkt. Ik leg het nu neer bij de boekhouder en geef hem de verantwoordelijkheid over mijn inkomsten. Ik wil het wel gaan snappen, maar het is niet leuk. Ik ben liever met andere dingen bezig.” Joy: “Je gaat er vanuit dat diegene bij wie je het neerlegt het goed doet. Ik check het wel, maar de ins en outs ken ik ook niet. Ik wil het wel een beetje zelf gaan snappen.” Lisette: “Ik ben onlangs overgestapt op een andere accountant, eentje die in mijn woonplaats zit zodat ik er af en toe bij aan tafel kan zitten. Ik wil het namelijk leren te begrijpen; waarom iets beter is om te doen of juist niet.” Joy: “Een ander leermoment is misschien wel dat ik veel eerder ZRA had moeten worden. Tuurlijk vond ik het eng en spannend om te starten, maar nu vraag ik me echt af waarom ik heb gewacht? Het heeft goed uitgepakt.” Martine: “Ik vind dat ik op het juiste moment ben gestart,

na het opbouwen van de nodige ervaring.” Lisette: “Afgelopen maart was voor mij het moment om te starten als zelfstandige. Ik ben wel jong, maar niet piepjong meer en heb nu juist een leeftijd bereikt waarop ik alles een stuk serieuzer neem en mensen mij ook. En ik heb nu ook meer ervaring in de sector dan tien jaar geleden.” Elise: “Haha, dat klopt. Maar als ik voor ons alle vier mag spreken, dan kan ik wel zeggen dat we onze reisondernemingen serieus nemen en we met veel plezier en vertrouwen naar de toekomst kijken.” Lisette: “Een ZRA is vandaag de dag met veel onzekerheden echt een uitkomst is voor de klant. Wij zijn van alles op de hoogte, kunnen alles boeken en zijn 24/7 bereikbaar. Wij kunnen het duwtje in de rug geven die klanten nodig hebben.”

Elise Klaassen

“BACK TO BASIC MET WONDERSCHONE NATUUR”

De prachtige natuur, rijke cultuur en heerlijke accommodaties maken van Indonesië een topbestemming. Het land bestaat uit duizenden eilanden en dat maakt de keuze niet altijd even gemakkelijk. Travelpro helpt jou een eind op weg.

DOOR: DYLAN CINJEE

Er is zo veel te zien in Indonesië dat dit onmogelijk in één keer kan. Het land is op te delen in vier regio’s: de Grote Soenda-eilanden (Java, Sumatra, Sulawesi en Kalimantan), de Kleine Soendaeilanden (Bali tot Timor), de Molukken en Papua. We spreken met Jacqueline Sajet (Sajet Specials) die bijna ieder eiland heeft gezien. “Indonesië is een van mijn favoriete bestemmingen. Het is een heel bijzonder land, mede door de enorme diversiteit, het heerlijke eten en de uitermate vriendelijke inwoners. Elk eiland heeft zijn eigen kenmerken. Sumatra is puur natuur, Java heeft weer heel veel cultuur te bieden en Bali is een heerlijk eiland met prachtige stranden, mooie duikplekken en fantastische uitgaansgelegenheden. Mijn favoriete bestemming binnen Indonesië is Sumatra. Dat komt omdat Sumatra nog heel puur is. Je vindt er weinig tot geen luxe toeristische voorzieningen. Back to basic met wonderschone natuur en natuurlijk het opvanghuis voor de orang-oetans, Bukit Lawang.”

EEN UNIEKE BELEVING

Met al die mogelijkheden kan het voor klanten, die voor het eerst naar Indonesië willen, moeilijk zijn om een keuze te maken. Jacqueline: “Ik zou hen aanraden, mits ze avontuurlijk zijn ingesteld en niet overal luxe willen, te starten op Sumatra. Vanaf daar doorreizen naar Java en afsluiten op Bali of Lombok om bij te komen van alle indrukken. Heb je klanten die het land al wel vaker hebben bezocht, dan zou ik adviseren om naar één of twee van de Soendaeilanden en de Molukken te gaan. Als je écht kennis wil maken met het land, bezoek dan zeker een lokale markt. In Indonesië kan je bij veel stalletjes buiten eten, het vlees wordt goed doorbakken en is vaak heet gekruid. Proef zeker de saté kambing als je de kans krijgt, het is zalig. Maar er zijn nog veel meer activiteiten om een goede indruk te krijgen van het land. Mijn persoonlijke favoriet is om vroeg in de ochtend, rond 4.00 uur, op pad te gaan met een lokale visser en samen met hem verse vis te vangen. Een unieke beleving.”

BESTE REISTIJD

Uit die ervaring is voor Jacqueline ook de mooiste herinnering aan Indonesië ontstaan. “Niet alleen het vangen, maar ook het eten thuis bij de familie van de visser, gewoon op de grond met zalige verse vis. Een andere zeer bijzondere ervaring is dat ik ooit een ceremonie mocht bijwonen van een

crematie van visser. Ik hoop dat mede door mijn ervaringen er meer mensen naar Indonesië zullen reizen. Het is een erg gevarieerde bestemming met een enorm cultuurverschil ten opzichte van het westen, dat maakt het voor mij een unieke en mooie vakantiebestemming. Uiteraard heb ik ook nog wat tips. Zo is de de beste reistijd voor Bali oktober en november. Java kan ook iets eerder vanaf september. De maanden januari en februari zou ik niet aanraden, veel regen en een zeer hoge luchtvochtigheid. Wat niet mag ontbreken in je koffer is een hoge zonbeschermingsfactor, omdat je dicht bij de evenaar zit raad ik factor 50 of hoger aan. Daarnaast een zeer goede klamboe of muggenspray met een hoge dosering deet. En natuurlijk een vertaalboekje, omdat internet niet overal goed en sterk is.”

OVERNACHTEN

Hebben je klanten eenmaal besloten welke bestemmingen ze willen bezoeken, dan moeten ze natuurlijk ook ergens overnachten. Ook daar weet Jacqueline raad mee. “Een aanrader is overnachten op Samosir, een groot eiland gelegen in het Tobameer op Sumatra. De Juma Cottages en Tabo Cottages zijn erg leuk vanwege de lokale bouw en de prijs-kwaliteitverhouding is geweldig. Op Bali zou ik Frangipani Beach Hotel aanraden. Een kleinschalig hotel met een fantastische keuken en gelegen op een prachtige locatie aan zee. Een andere accommodatie op Bali is het Sarinande Hotel gelegen in het plaatsje Semynjak. Hier vind je een rustig strand, en het centrum is slechts op tien minuten lopen. Dit hotel is erg geschikt voor families. Gaan je klanten naar Lombok? Laat ze dan overnachten in Coconut Boutique Resort. Een

kleinschalig authentiek hotel met diverse goede voorzieningen.”

RIJSTTERRASSEN

Tijd om wat meer in te zoomen op de verschillende eilanden van Indonesië. Wie aan Indonesië denkt, denkt vaak toch eerst aan Bali. Denk je aan Bali, dan denk je aan groene rijstvelden, een infinity pool in de jungle en heerlijk eten. Bali heeft veel leuke plekjes om te verkennen. Door Bali reizen is gemakkelijk, want de afstanden zijn kort en de wegen zijn goed. We beginnen de reis in Sanur. Dit is het meest bekende en geliefde vakantieplaatsje voor Nederlanders. Langs het brede zandstrand ligt een boulevard met kleine souvenirshops, maar ook kleurrijke restaurantjes waar je het echte eilandgevoel kunt ervaren. En misschien is het wel om deze reden waarom Nederlanders hier graag komen: er ligt een fietspad langs de boulevard. We laten Sanur achter ons en rijden in noordelijke richting naar het culturele hart van Bali: Ubud. Dit is een populaire bestemming in de binnenlanden, hier vind je de prachtige en beroemde rijstterrassen. Ook de cultuurliefhebber kan zijn hart ophalen op dit eiland. Er zijn talloze tempels en religieuze taferelen te bezoeken. Er zijn daarnaast bijna dagelijks (openbare) processies en offers te zien doordat het een Hindoestaans eiland is. De Royal Temple of Tanah Lot is een populaire attractie. De tempel is gebouwd in de zee, wat zorgt voor een adembenemend schouwspel met de golven.

TOP VAN DE VULKAAN

Lombok ligt vlak naast Bali en wordt vaak het eiland met de duizend moskeeën genoemd. Het is een ruig bebost eiland en duidelijk minder

Padar

De snelste manier naar Indonesië!

Garuda Indonesia vliegt non-stop van Amsterdam naar Jakarta, met snelle aansluitingen naar het binnenlands netwerk van 30+ bestemmingen.

AMS CGK

In de komende periode zal het vliegschema van zowel internationale en binnenlandse vluchten worden uitgebreid. Door deze positieve aanpassing zullen er in de nabije toekomst meer snellere verbindingen gaan aanbieden naar o.a. Bali-Denpasar, Surabaya, Lombok en Ambon. Meer informatie kunt u vinden op onze website: www.garuda-indonesia.nl

toeristisch dan buureiland Bali. De fantastische duik- en surfspots, de rijke historie en bovenal de relaxte sfeer maken Lombok tot een bestemming die absoluut een bezoek waard is. Zo zijn de wegen op Lombok ideaal voor fietstochten. Twee leuke routes om te doen zijn: Van Mataram naar banyumulek en terug via Gunung Pengsong. En de kustroute van Mataram naar Pemenang via Sengigi. Ook andere sportievelingen kunnen zich uitleven, zo kunnen bergbeklimmers vanaf Senaru een tocht van drie dagen maken om de indrukwekkende top van de vulkaan te bereiken. Aangeraden wordt om de berg met begeleiding te beklimmen. Dit geldt voor zowel de beginnende als de ervaren hiker. Het vulkanisch landschap is ruig en ‘s nachts kan het enorm koud worden.

TROPISCH REGENWOUD

Jacqueline omschrijft het al, maar Sumatra is een absolute aanrader voor natuurliefhebbers. Het eiland staat bekend om haar vele vulkanen, kratermeren en

ongerepte regenwouden. Verder heeft het eiland veel verschillende stammen en bevolkingsgroepen. Het tropisch regenwoud van Sumatra staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Hieronder vallen drie nationale parken met een totale oppervlakte van 2,5 miljoen hectare. Bezoekers kunnen er onder leiding van een gids genieten van de veelzijdige flora en fauna. Een wandeling vergezelt door orangoetans is dan ook een van de vele mogelijkheden. Een andere belangrijke attractie is het Tobameer, het grootste kratermeer ter wereld. Hier kan een rondvaart worden ondernomen, eventueel in combinatie met een bezoek aan het eiland Samosir, dat in het midden van het Tobameer ligt.

BRUISEND HART

Het eiland Java is het bruisende hart van Indonesië. De hoofdstad van Indonesië, Jakarta, is het centrum van regerings- en zakenactiviteiten van het land gelegen op Java en telt meer dan tien miljoen inwoners. De stad herbergt veel

historisch erfgoed, zoals de Sunda Kelapa Haven, die ruim 500 jaar geleden werd gebouwd toen Islamitische en Europese ontdekkingsreizigers het land binnenkwamen. Niet ver van de haven ligt het Fatahillah Museum en het Nationaal Museum, dat het grootste aantal collecties van heel Indonesië bergt. Cultuurliefhebbers kunnen verder een bezoek brengen aan de oude stad Batavia en zich daar even terug in de tijd wanen. Het cultuur snuiven kan in deze wereldstad overigens makkelijk worden afgewisseld met een middagje shoppen. Shopliefhebbers kunnen met ruim tienduizenden vierkante meters aan shoppingmalls hun hart ophalen in Jakarta. Of verlaat de stad voor een dagtripje en maakt een tuinsafari door de Bogor Botanical Gardens.

SPECTACULAIRE ZONSONDERGANG

Maar er is meer, want Java leent zich goed voor een culturele en avontuurlijke rondreis. Vanaf de berg waarop de grote Borobudur tempel ligt kan men

een spectaculaire zonsopgang te zien. Daarnaast kunnen wandelliefhebbers zich vermaken op Mount Bromo of de Ijen vulkaan. Rondreizen op Java gaat gemakkelijk en snel per trein of binnenlandse vlucht. Naast de gebruikelijke toeristische attracties kan de toerist ook kiezen om op eilandexpeditie te gaan. Karimunjawa leent zich hier goed voor. Deze archipel van 27 eilanden boven centraal-Java bestaat uit dunbevolkte en onbewoonde eilanden. Deze eilanden worden met name bezocht voor een authentieke Indonesische ervaring. Ook kan men kiezen voor een dropping op een onbewoond eiland om een nachtje het Expeditie Robinson-gevoel te krijgen.

NATIONALE PARKEN

Niet alleen de vulkanische gebieden zijn spectaculaire natuurgebieden, het land herbergt ruim 50 nationale parken. Het Raja Ampat Islands National Marine Park is een uitstekend voorbeeld van de prachtige natuur van het land. Met een

Ubud, Bali

vlucht over het gebied, dat bestaat uit circa 1.500 eilanden, is het uitzicht adembenemend. Het Komodo National Park, dat sinds 1986 op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat, is een ander voorbeeld van prachtige flora en fauna van Indonesië. Naast de witte en rode stranden, het savannelandschap en een zeer gevarieerd dierenrijk op zowel het land als in het water, is dit gebied voornamelijk bekend door als de enige plek op aarde waar de komodovaraan in het wild leeft. Deze ‘draak’ kan wel drie meter lang worden en is daardoor het dichtstbijzijnde familielid van de dinosaurus die er nu nog leeft. Ook de meren van Indonesië zijn een toeristische trekpleister. Enkele voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld het meer in de Iljen krater op Java of Lake Toba in noord Sumatra. Echter is het meest bekende meer van het land het Jellyfish Lake op het eiland Palau Kakaban. In dit meer leven duizenden kwallen (die overigens niet steken) waartussen gezwommen kan worden. Dit gebied levert naast prachtige plaatjes ook een onvergetelijke ervaring op.

DUIKEN

De Molukken is de provincienaam voor meer dan duizend grote en kleine eilanden. Het gebied heeft een overvloed aan mooie stranden en koraalriffen.

Een populaire bestemming zijn de Kei-eilanden in het zuidoosten. Op deze tropische eilandjes komen veel zeeschildpadden voor. Duikers en snorkelaars kunnen in deze provincie genieten van de vele vissensoorten. Op het noordelijkste eiland van de Molukken, genaamd Morotai, kan er zelfs gedoken worden bij een oud schipwrak. Dit eiland was een belangrijke legerbasis in de Tweede Wereldoorlog en hier zijn nog veel wrakken van terug te vinden. De westelijke helft op het eiland Nieuw-Guinea is Papoea. Op dit eiland is het authentieke Papoea goed te beleven. Veel inheemse stammen leven nog precies zoals ze honderd(en) jaren geleden leefden. Een bezoek aan traditionele dorpjes is dan ook sterk aan te raden. Het Lorentz nationale park in de zuidelijke laaglanden is uitgeroepen tot Werelderfgoed door UNESCO. Dit is het grootste beschermde natuurgebied in Zuidoost-Azië met een zeer grote biodiversiteit. De westelijke Radja Ampat-eilanden zijn weer favoriet onder ervaren duikers.

Ulun Danu Bratan, Bali

TUI-professionals ontdekken Europa-Park

“Een verborgen parel onder de pretparken”

DOOR: DYLAN CINJEE

Vorige maand mochten 23 TUI-reisprofessionals samen met hun kind Europa-Park ontdekken. Tevens een primeur, want het was de eerste ouder-kind-studiereis per trein. We spreken Henk Groenen (Europa-Park) en enkele deelnemers van de reis.

De groep vertrok op zondag 23 oktober om 8.30 uur vanaf Utrecht en kwam vijf en een half uur later aan op station Ringsheim/EuropaPark. Henk: “Sinds kort heet het station in Ringsheim, gelegen op 2,9 kilometer van Europa-Park, Ringsheim/ Europa-Park. Hier stopt ook de ICE Frankfurt-Milaan en vanaf half december ook de TGV Inoui vanuit Parijs en Bordeaux. Na aankomst is de groep naar ons resort gebracht. De deelnemers verbleven in hotel El Andaluz, een van de zes themahotels. El Andaluz is boekbaar via TUI. Alle hotels zijn overigens voor reisagenten ook gewoon direct boekbaar. Niet alleen werd er tijdens de reis kennisgemaakt met Europa-Park, maar ook met het waterpark Rulantica. Met de gratis shuttlebus die het waterpark, plus hotel "Krønasår", verbindt met het attractiepark kon iedereen hier op eigen gelegenheid naartoe. Rulantica is iedere dag tot 22.00 uur geopend

en zeker als het donker wordt zorgt de verlichting voor een bijzondere sfeer.”

Gloednieuw

Deze zomer is er in Rulantica een gloednieuwe attractie geopend. De populaire ‘Twist 'n' Splash’ van MACK Rides is namelijk voor het eerst wereldwijd in een waterpark gepresenteerd. In totaal negen ronde boten, elk met maximaal zes passagiers, draaien in het kristalheldere water. De boten draaien om de eigen as en tegelijk op drie onderwaterplatforms. Met oversized waterpistolen gaan de passagiers rug aan rug een leuk watergevecht aan met de andere passagiers. Ook als je niet zelf in de attractie zit kan je meedoen met dit watergevecht, want rond de attractie staan ook waterkanonnen.

ook nog een rondje gemaakt door de hotels. Terwijl de reisagenten de sfeer van de verschillende themahotels proefden, werden de kinderen met een speurtocht op pad gestuurd. Ik heb begrepen dat de meeste kinderen daarna al sliepen voordat ze het hoofdkussen aanraakten. Op de laatste dag kon men de attracties en shows doen die nog op het lijstje stonden. Om 16.00 uur verzamelde de groep zich in El Andaluz en bracht de bus hen weer naar het station. Natuurlijk niet voordat de foto van de groep met de bekende TUI-vlag was gemaakt. Zelf vond ik het een zeer geslaagde reis.”

Zeer geslaagd

Na al het waterpret in Rulantica en een heerlijke overnachting in El Andaluz stond de volgende dag het attractiepark op het programma. Henk: “De kinderen waren niet te houden toen ze hoorden dat hotelgasten al een half uur vóór de reguliere bezoekers naar binnen mogen. Ieder kon op eigen gelegenheid de meer dan 100 attracties, waaronder dertien achtbanen en 24 uur show per dag beleven. De kinderen maakten al snel onderling vriendjes, dus ook de ouders trokken al gauw met elkaar op. Om 19.00 uur 's avonds nodigden we de deelnemers uit voor een buffet in hotel ‘Colosseo’. Goed om te weten is dat je als hotelgast ook een diner/buffet kan boeken in de andere hotels. Aansluitend hebben we

Amy Janssens (TUI Waalwijk) was samen met haar dochter Fenna (elf jaar) voor de allereerste keer naar Europa-Park. Amy: “Ik had er al wel heel veel over gehoord, maar nog nooit mogen beleven. De heenreis was fantastisch. Wat een gemak heb ik ervaren in de trein. Op tijd vertrokken vanuit Utrecht en maar één keer overstappen in Offenburg. De beenruimte was super. Je hebt in de trein zoveel meer ruimte dan in het vliegtuig. Ik zou zeker weer een keer met de trein gaan. Wat wel een absolute aanrader is om stoelen te reserveren. Op het stuk van Arnhem naar Offenburg waren er heel veel personen die in het midden van de trein op de grond zijn gaan zitten, omdat ze geen stoelreservering hebben gedaan.” De eerste indruk van Europa-Park was voor

“De verwachtingen zijn zeker waar gemaakt”

Henk Groenen

Amy en Fenna

Rulantica Panorama

Amy erg indrukwekkend. “Wat is het een gigantisch groot park met veel mogelijkheden. Ik had een hele hoge verwachting en die zijn zeker waar gemaakt. Er waren zoveel hoogtepunten. De inrichting, de sfeer. Bij iedere grote, heftige achtbaan, is een kleinere attractie voor de jongere kinderen of de bange mama’s. Alles was in Halloween-sferen en daardoor was het park geweldig aangekleed met allerlei enge figuren en héél veel pompoenen, volgens mij 180.000.”

Ruime kamers

Voordat Amy en haar dochter het attractiepark konden ontdekken, zijn ze eerst gaan zwemmen in Rulantica. “Bij binnenkomst kom je langs de kassa waar je een bandje krijgt. Met dit bandje kun je alle betalingen binnen Rulantica doen. Dus ook de aankopen in de winkel, de bars en restaurants. Ook je kluisje doe je open en dicht met dit bandje. Je kunt je portemonnee daardoor in het kluisje laten liggen. Fenna heeft bijna alle waterglijbanen geprobeerd en we zijn geëindigd in het golfslagbad. Wat een pret was dit. Na het zwemmen konden we ook weer heel gemakkelijk met de bus terug naar het hotel. Het hotel is een absolute aanrader. De kamers zijn heel ruim en je kunt er makkelijk met vier personen verblijven. De kamer die wij hadden, had een groot tweepersoonsbed en een stapelbed. Het park heeft al mijn verwachtingen overtroffen. Ondanks dat het park echt groot is, 95 hectare, krijg je niet dat gevoel. Het

park is opgedeeld in de landen van Europa en ieder gedeelte heeft dus zijn eigen thema. Alles loopt in elkaar over en er zijn maar heel weinig plekken waar je niets te zien of te doen hebt. Waar je rekening mee moet houden, is dat je goede wandelschoenen aan moet doen en absoluut niet bang moet zijn voor achtbanen. Het was een geweldige studiereis. Dit was er zeker een om nooit te vergeten. Het was ontzettend leuk met alle mama-collega’s om dit te mogen ervaren.”

Voor Jantine Beil (TUI Sales Coordinator) was het ook haar eerste bezoek aan Europa-Park. “Ik ben samen met mijn dochter Femke (acht jaar) gegaan. De treinreis is heel goed bevallen, het is een hele relaxte manier van reizen en in vijf en een half uur ben je met slechts één overstap in Europa-Park. Het park is overzichtelijk ingedeeld met de vijftien thema-landen, waarbij je je echt in het betreffende land waant. En de vele attracties en shows; er is ontzettend veel te doen voor diverse leeftijden en de kwaliteit ligt hoog. Daarnaast is EuropaPark innovatief vanwege gebruik van virtual reality, zelfs ín de achtbaan. Mijn top drie attracties zijn: Arthur, Eurosat CanCan Coaster en Voletarium. En natuurlijk het FoodLoop-restaurant; een must om hier een hapje te eten of een drankje te doen als je in Europa-Park bent. Daarnaast is Rulantica een waterpark waar je

“Een bezoek aan Rulantica maakt je verblijf compleet”

Jantine en Femke

gerust een dag of avond kan doorbrengen en je je geen moment verveelt. ’s Avonds is het extra leuk vanwege de verlichte buitenbaden én wildwaterbaan. Een bezoek aan waterpark Rulantica maakt je verblijf compleet. De overnachting is El Andaluz is goed bevallen. Ruime sfeervolle kamers, goede bedden en het ontbijtbuffet is zeer uitgebreid. Via het hotel kom je het Spaanse deel van Europa-Park binnen, dus je bent gelijk in het park. Een tip: gebruik de Europa-Park & Rulantica-app voor de actuele wachttijden en maak gebruik van VirtualLine om een tijdslot te reserveren voor de meest populaire attracties; dit bespaart een hoop tijd.”

zien en te doen is. Daarnaast wil je natuurlijk ook nog naar het waterpark als je er bent. In Rulantica zou ik wel een hele dag kunnen doorbrengen, minstens zo leuk als het attractiepark zelf. Dus ik zou zeker voor twee/drie dagen gaan.” Marieke zou hotel El Andaluz aanraden voor gezinnen met kinderen die pal aan het park willen overnachten. “De sfeer van het hotel zou ik als warm en familiair omschrijven. Het ontbijt is goed verzorgd en als kers op de taart kwam Ed Euromaus nog even langs bij het ontbijt. Hartstikke leuk voor de kinderen. Het park biedt vertier voor volwassenen en kinderen van alle leeftijden.”

“Een aanrader voor groot en klein”

Marieke Twickler (TUI Retail Innovation Lead) en haar zoon Ruben (acht jaar) waren samen voor het eerst naar Europa-Park, maar er worden nu al plannen gemaakt om terug te gaan met het hele gezin. “Ik kende het park nog niet, maar ik ben zeker een fan geworden. De prijs-kwaliteitverhouding vind ik goed in balans. Het park is gemoedelijk, bruisend en alles is op korte loopafstand van elkaar. Ideaal met (kleine) kinderen. Ik vind het ook zo leuk dat er echt overal waar je staat wel iets te zien is. Treintjes die langsrijden, bootjes die langsvaren, attracties die door of langs elkaar razen. Je weet gewoon niet waar je moet kijken. Het hoogtepunt was het achtbaanritje met een VR-bril op. Dat was voor mij echt een nieuwe ervaring. Omdat het resort zo groot is, raad ik aan om niet alles in één dag te doen. Gun jezelf de tijd om het park echt te ervaren, er is aan zoveel details gedacht dat er voor iedereen genoeg te

Zo omschrijft Katja Bruil (TUI Product Manager Overland) Europa-Park. “Het was mijn eerste bezoek samen met mijn dochter Nynke (18 jaar). Het was geweldig. Vanaf het hotel loop je zo het park in. Je weet gewoon niet waar je moet beginnen. De achtbanen zijn supergaaf, het park is overzichtelijk en door de app weet je precies hoe je moet lopen en hoe lang de wachttijden zijn. Er zijn verschillende brandstores en we hebben onze eigen Magnum laten maken. Qua restaurants is de keuze reuze, niemand komt hier iets te kort. In de periode dat wij er waren was het Halloween. Het hele park was versierd en overal was er entertainment in dit thema. Het hoogtepunt was de attractie Arthur, maar Voletarium, Bluefire en Rulantica wil ik toch ook nog even noemen. Zeker die laatste, want met één woord WOW. Wij waren er vanaf een uurtje of vijf in de avond. Wanneer het buiten donker wordt, is het sprookjesachtig in Rulantica. De prachtige verlichting, vuurkorven buiten, over elk detail is nagedacht. Voor alle leeftijden

Marieke en Ruben

“Je weet gewoon niet waar je moet kijken”

Katja en Nynke

zijn er verschillende dingen te doen. Zowel binnen als buiten. Wij hebben vooral de spectaculaire glijbanen uitgeprobeerd en gechilld in de lazy river.”

Denise Nauta (TUI Sliedrecht) en haar dochter BenteSophie (acht jaar) vinden het park in één woord fantastisch. “Een verborgen parel onder de pretparken. Iedereen heeft wel eens over Disneyland Paris, Movie Park en de Nederlandse pretparken gehoord. Maar Europa-Park is net zo leuk. Het is een groot, mooi en verzorgd park. Het heeft een ouder gedeelte dat zeker aan de Efteling doet denken, maar het is veel grootser opgezet. Een echt familiepark. Voor ons was het hele park bijna een hoogtepunt, maar er was één attractie die we echt twee keer wilde doen: Arthur. Wat een mooie attractie. Je gaat helemaal mee naar de wereld van Arthur en de Minimoys. Het is een achtbaan en een familieride in één. Je beleeft alles mee met zicht, beweging, geluid en zelfs geur. De ervaring in Rulantica was heel gaaf. Je waant je helemaal in een andere wereld, de wereld van Snorri. Het is allemaal zo mooi gemaakt en voor iedereen is er wat leuks. Ondanks dat sommige glijbanen echt voor de grote daredevils zijn, hebben wij ons ook prima vermaakt. We hebben kunnen genieten van leuke glijbanen, een supergave wildwaterbaan en de lazy river. Waar ze echt punten mee scoren, de armbanden die je per persoon krijgt om binnen te komen. Deze dienen ook voor het openen van de kluisjes en als betaalmiddel in het zwembad. Alles kan dus veilig in het kluisje en bij het verlaten van het zwembad kan je alles betalen per pin of creditcard.

Wij komen echt nog een keer terug met het hele gezin. Onze aanbeveling voor de klanten is: download de app van Europa-Park/Rulantica. Hier kunnen klanten met een interactieve plattegrond van het park de attracties bekijken, maar ook de lengte/leeftijdseisen en de wachttijden.”

“GE-WEL-DIG”

Voor Marieke Jansen (Retail Manager Commercial) en haar dochter Elise (negen jaar) was Europa-Park overweldigend. “Ik had al veel positieve verhalen over het park gehoord, maar zelf was ik er nog niet eerder geweest. Deze kans kon ik dus niet aan mij voorbij laten gaan. Vanuit ervaringen van collega’s had ik een hoge verwachting en deze is meer dan waargemaakt. Ik vond het echt een GE-WEL-DIG park en ga er zeker nog eens terug. Het park is zeer verzorgd, heeft echt heel veel attracties en een enorm ruime keuze aan achtbanen. De shows zijn van hoge kwaliteit, het park is innovatief en het eten is echt goed. Reizen met de trein is een hele fijne en relaxte manier om van A naar B te komen. Vertrek vanaf Arnhem was voor ons perfect. Als echte waterrat, voelde ik mij in Rulantica als een vis in het water. Wat deze studiereis mij wel heeft geleerd, is dat als de familie Mack iets doen, ze het goed doen. Met de talrijke waterattracties, is waterpret voor iedereen gegarandeerd. Of je nou een adrenaline junkie, kind of rustzoeker bent. Er is echt voor ieder wat wils. Het hoogtepunt van de reis was onze rit in de wodan, een héle snelle houten achtbaan. Jeetje wat heb ik gegild, mijn dochter vroeg tijdens de rit zelf nog ‘mama, gaat het wel goed?’’. Ga zeker niet te kort. Zowel Europa-Park als Rulantica zijn zeer de moeite waard.

“Je waant je helemaal in een andere wereld”

Denise en Bente-Sophie

Marieke en Elise

www.vakantieawards.nl Na

Sustainable Travel Award

In samenwerking met de ANVR reikt TravMagazine de Sustainable Travel Award uit voor reisbedrijven die een duurzaam beleid voeren. Via het stemformulier op www.vakantieawards.nl kunnen partijen zichzelf of andere nomineren, waarna een vakjury de winnaar bepaalt.

Innovation Award

Talent & Personality of the Year

Dit jaar wordt ook de Travel Talent Award uitgereikt voor aanstormend talent in de reiswereld. En wordt de Travel Personality of the Year bekendgemaakt. Deze persoon heeft met zijn of haar verdiensten het afgelopen jaar het ‘verschil’ gemaakt. Talent & Personality of the Year zijn te nomineren via het stemformulier.

Deze award wordt toegekend aan reisbedrijven of toeleveranciers die zich op innovatief gebied hebben onderscheiden. Dat kunnen technologiebedrijven zijn, maar bijvoorbeeld ook touroperators die nieuwe en verrassende product-markcombinaties hebben gelanceerd. Het speelveld voor deze award is dus breed.

Scan de QR-code om te stemmen of ga naar www.vakantieawards.nl

Winnaar 2020

Winnaar 2020

Winnaar 2020

TIJD KOST OOK GEWOON GELD”

Zelden neemt hij een blad voor zijn mond als het de reisbranche betreft. Zelf noemt hij het hebben van een duidelijke visie. Die heeft Walter Colijn (ZRA bij Travel Counsellors) vanzelfsprekend ook als het om zijn eigen business gaat.

Walter Colijn

DOOR: SHARON EVERS

Op de kop af zit Colijn 25 jaar in het vak, daarvan is hij tien jaar zelfstandig reisadviseur en heeft hij zich gespecialiseerd in cruises. Op de vraag of klanten ook voor ander soort reizen bij hem terecht kunnen, antwoordt Colijn: “Zeker wel, maar het natuurlijke proces laat zien dat mensen niet zo snel voor een weekje all-in aan een Spaanse Costa bij mij aankloppen. Mensen melden zich vooral voor maatwerkreizen; reizen die net even anders zijn.”

Kaf van het koren

De afgelopen twee jaren heeft Colijn zijn klantenbestand onder de loep genomen. “Ik heb een onderscheid gemaakt tussen de klanten die met mij een relationele band willen hebben en wie puur bij mij komt voor een transactie. Deze laatste categorie mensen houdt mijn offerte tegen het licht bij een ander en als het daar € 3 voordeliger is, kiest hij voor die partij. Van deze mensen neem ik graag afscheid. Ik vind het prettig als mijn klanten en ik met elkaar matchen, mijn persoonlijke aanpak moet je aanspreken en dat werkt een stuk prettiger.”

Offertekosten

Een ander initiatief dat Colijn na de pandemie heeft uitgerold, is het bewuster vragen van offertekosten bij nieuwe klanten. “Mijn tijd kost simpelweg geld. Een nieuwe klant betaalt altijd deze kosten, of het een boeking wordt of niet. Het bedrag is wel afhankelijk van het aantal uren dat ik erin stop. De ene keer kan het € 100 zijn en de andere keer minder. Maar ik kies bewust voor een substantieel bedrag waardoor ik kan afmeten hoe serieus iemand met mij is. Dat doet mensen soms wel schrikken en ik krijg dan ook wel eens te horen dat ‘men er even over moet nadenken’. Maar hierdoor houd ik serieuze klanten over en dat is wat ik wil.” Dat het zijn vruchten afwerpt, blijkt doordat Colijn zijn beste boekingsjaar ooit kan noteren. “In april en mei van dit jaar ging het helemaal los, september is mijn twee na beste boekingsmaand van dit jaar. Elke offerte werd in die maanden omgezet in een boeking. Het standaardcredo bij veel klanten is: ‘We are ready to travel’, en dat zegt alles.”

Dansen

Terug naar zijn jubileum: 25 jaar reisbranche. Dat ik aan tafel zit met een reisadviseur in hart en nieren blijkt als ik de vraag stel wat hij was geworden als hij geen reizen verkocht. “Toen ik in groep acht zat, verwachtten mensen dat ik iets met dansen zou gaan doen, omdat mijn ouders een dansschool hadden. Of iets met computers, omdat ik gek ben op gadgets. Beide sectoren zijn het niet geworden, maar dat ik iets met reizen zou gaan doen was voor mijn ouders wel duidelijk. Als gezin reisden we veel en volgens mijn ouders was ik ook geïnteresseerd in het proces erachter. Zij opperden om er iets mee te doen. Na de havo kwam ik terecht bij Schoevers voor een eenjarige opleiding

toerisme. Na het behalen van mijn diploma solliciteerde ik bij Fleur Broer (voormalig eigenaar Cruise Travel). Zij adviseerde mij om verder te studeren, waardoor ik terechtkwam op de NOTKa in Amersfoort en die opleiding met succes afrondde.”

Eigen manier Colijn startte zijn carrière als Travel Consultant bij Sky International Tours. Op de eerstvolgende Vakantiebeurs stapte hij naar de stand van Cruise Travel met de vraag of ze nog steeds mensen zochten, dit keer met de benodigde diploma’s op zak en wat meer ervaring. Hij werd aangenomen ging er aan de slag als Travel Consultant Cruises. Na een kleine vier jaar verbreedde Colijn zijn horizon door voor Special Traffic/Kuoni te gaan werken. In 2012 sloot hij zich aan bij Travel Counsellors om te starten als zelfstandig reisadviseur. “Waarom? Ik deed dingen bij mijn werkgevers op mijn eigen wijze. Ik bedacht me dat ik daar ook wel mijn eigen stijl van kon maken. Zoals dat dan gaat, houd je oren en ogen open en werd ik na een gesprek met Fred van Eijk en Milka van Dam (Travel Counsellors) enthousiast om als zelfstandig reisadviseur te gaan werken en dat doe ik nu al tien jaar. Ik zou niet anders willen, het is de beste beslissing ooit geweest.”

Overbodige minuten Colijn: “Ik hoor vaak dat startende ZRA’s alles aanpakken dat langskomt, omdat er misschien een keer een grote reisopdracht kan uitkomen. Ik vind dat je voorzichtiger met je tijd moet omgaan. Met een beetje mensenkennis kan je achterhalen of iets zinnig is of niet. Ga in gesprek met die klant, ga filteren voordat je veel te veel offertes maakt die het net niet zijn, want dan krijg je het effect van een schiettent: ‘Schiet maar raak voor een knaak’. Je bent het momentum kwijt en je motivatie neemt af. Je voor dat karretje laten spannen, dat moet je zien voor te komen. Zeker als starter. Eigenlijk geldt voor iedereen dat elke minuut die je ergens aan besteed en nergens toe leidt, kostbare en overbodige minuten zijn.”

Minder klagen

Dat de reisbranche continu in beweging is, weet iedereen die er werkzaam in is. Aanslagen, natuurrampen en pandemieën. Colijn laat weten

Of vroeger alles beter was? Haha...

‘‘

zich de afgelopen jaren vooral te hebben verbaasd over de niet-reisbranche gerelateerde media. “En dan voornamelijk over de manier waarop zij zich hebben uitgesproken over de crisis en de reis-business; het neersabelen van de sector. Dat vind ik echt vreselijk. Het zijn dezelfde journalisten die vooraan staan als ze worden uitgenodigd voor een reis.” Colijn zegt zich ook op te winden over de situatie op Schiphol. Om de mensen die er wél werken een hart onder riem te steken, plakte hij een A4-tje op zijn koffer dat zichtbaar was voor de bagagemedewerkers en het grondpersoneel. “Daar stond op dat ze kanjers zijn. Voor de beveiliging nam ik Kanjer-stroopwafels mee. Je moet geen aandacht meer geven aan de mensen die er niet zijn, maar juist blij zijn met de mensen die wel op werk verschijnen. Dat zij jou van dienst willen zijn, dat is veel belangrijker en moet meer worden gewaardeerd. Mensen moeten minder klagen over dat wat er mis is. Natuurlijk moeten er dingen veranderen op de luchthaven en moeten er conclusies worden getrokken. Maar dit is wat ik kon doen.”

Match

Colijn: “Of vroeger alles beter was? Haha. Met de jaren is het juist leuker geworden, omdat ik steeds meer een klantenbestand heb kunnen opbouwen dat bij mij past. En die klanten voelen zich ook thuis bij mij. Een mooie match dus.”

Groen

Wie Colijn eens op events is tegenkomen, zal merken dat hij een gepassioneerd reisadviseur is, maar ook dat hij ietwat lastiger loopt en hij je nooit zal begroeten met zijn rechterhand. “Ik maak er geen geheim van, door een zuurstoftekort tijdens mijn geboorte heb ik een spastische parese aan mijn rechterkant van mijn lichaam opgelopen. Deze kant is daardoor iets minder mobiel. Maar ik kan er prima mee leven, ik weet ook niet beter.” En wie Colijn weleens alleen op een van de luchthavens heeft gezien, weet dat hij een groene keycord draagt. Hij vertelt daarover: “Via-via kwam ik in contact met Kees Hoekstra, hij heeft 40 jaar voor KLM gewerkt en is nu directeur van Hidden Disabilities Sunflower in Nederland en België. Deze organisatie streeft ernaar om mensen met onzichtbare beperkingen, zichtbaar te laten zijn. Dit op een zodanig subtiele wijze door enkel het dragen van een keycord. Medewerkers op onder meer luchthavens en pretparken zijn erin getraind dat deze mensen meer hulp, tijd of assistentie nodig hebben. Ik heb er veel profijt van; in 2018 is er bij mij autisme gediagnosticeerd waardoor puzzelstukjes nu op zijn plaats vallen. Als ik in een ruimte ben met mensen die ik ken, merk je niets aan mij. Maar als ik mij alleen in een ruimte begeef waar ik niemand ken, dan sla ik dicht. Alleen reizen is en blijft spannend, ook al is het mijn vak. Hulp die geboden wordt via het dragen van een keycord biedt uitkomst. Ik raad het mijn collega reisadviseurs dan ook zeker aan om het bespreekbaar te maken met hun klanten.”

Reusachtig probleem reisbranche niet aantrekkelijk bij studenten

Reusachtig probleem: reisbranche niet aantrekkelijk

Op de stelling: De reisbranche heeft als werkplek zijn charme voor de jeugd van nu verloren, reageert het merendeel van de aanwezigen op het ANVR-Congres met niet waar. Toch worden de opleidingen met problemen geconfronteerd. Travelpro spreekt meerdere vertegenwoordigers uit het onderwijs.

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

Terwijl de zaal ontkende dat ‘de reisbranche als werkplek zijn charme voor de jeugd heeft verloren’, confronteerde Elvire Biegel (MBO College Centrum) de zaal met de harde werkelijkheid. “De reisbranche heeft absoluut zijn charme verloren bij de jeugd. Als we kijken naar de totale hospitalitybranche is het aantal studenten met 18% gedaald, maar het aantal toerismestudenten is met 50% gedaald. Het aantal recreatiestudenten is zelfs met 70% gedaald, er zijn bijna geen mbo’s meer die dat als opleiding bieden. Ook hbo’s hebben probleem. Toerismeopleidingen zitten in crisis. Grote ROC’s stoppen met het aanbieden van de opleiding. Er zijn meerdere redenen, waaronder corona. Maar daarvoor waren er al problemen. Andere branches doen het beter, zo is het aantal aanmeldingen voor de zorg gestegen. Toerisme is ook niet zo positief in het nieuws geweest. De jongere generatie denkt aan het milieu en duurzaamheid. Het probleem zit ook in loopbaanpaden, want het is velen niet helder genoeg wat voor loopbaanpad je hebt in de reisbranche. Helaas is het zo dat de aantrekkingskracht minder is. De droom om stewardess te worden die is er nog steeds, daar zijn nog wachtlijsten voor. Doet het bedrijfsleven dan iets fout? Biegel: “Ze doen het niet fout, ze doen het minder goed. Andere branches doen het beter. Maak helder wat je in je leven tegemoet gaat als je in de reisbranche gaat beginnen. Ik vind het heel erg als ik naar de staartjes kijk en dat ik nog maar één klasje toerisme heb.”

Ouders adviseren om maar niet in de reiswereld te gaan werken

‘‘

De jeugd is de toekomst

Instemmend wordt er geknikt wanneer het meer opleiden op de werkvloer ter sprake komt, want “dan pas zien studenten hoe mooi de reisbranche is”. Joyce Fonteijn (Kupers Reisinfo) die meediscussieert in het panel, laat aan de zaal weten: “We hebben een periode gehad dat er minder stagiaires waren. Wij zagen niet de juiste mentaliteit en omgang met mensen. Er zat geen pit in, slaapverwekkende stagiaires. We hebben het weer opgepakt, want de jeugd is toch de toekomst. Nu merken we dat de match beter is, maar de bezetting is krap en mensen opleiden kost veel tijd en energie en die hebben we niet.” Op de vraag of de sector vergrijst, antwoordt Fonteijn: “Ja. Het nadeel bij ons is dat we alleen maar parttimers hebben. Het nadeel van de jeugd is dat ze alleen maar parttime willen werken.”

Aantrekkelijk plaatje

“We merken dat de afgelopen vijftien jaar het aantal aanmeldingen voor de toerismeopleidingen aan het teruglopen is. Dat gaat steeds harder, het is een reusachtig probleem. Zeker de afgelopen jaren is de vermindering van het aantal aanmeldingen exponentieel gegroeid”, aldus Frank Radstake (ANVR). “Tegelijkertijd zien we dat steeds meer reisbedrijven überhaupt problemen hebben om mensen te vinden die bij

hen willen komen werken. We hebben gemerkt dat alle hospitality-sectoren in Nederland, denk aan de horeca, recreatie, evenementen en aan de reissector in de praktijk te maken hebben met problemen op de arbeidsmarkt om goede mensen te vinden. We hebben allemaal ook gemerkt dat er minder aanmeldingen zijn bij de mbo- en hbo-opleidingen, dus we hebben besloten de handen ineen te slaan en met elkaar te gaan werken aan één hospitality-opleiding en op die manier verwachten we veel meer mensen aan te kunnen trekken. Vervolgens is het aan de verschillende sectoren om ervoor te zorgen dat de mensen bij hen komen werken. Wij denken dat we dat kunnen als reissector, omdat we een hele aantrekkelijke propositie hebben. Het werken in de reissector is namelijk het leukste werk, maar we moeten eerst studenten in de opleidingen zien te krijgen. Jongeren beginnen niet meer met de opleiding en dat heeft ermee te maken dat ze de sector als te ver weg beschouwen, als niet aantrekkelijk genoeg en ook dat er onvoldoende toekomstperspectief is om er een loopbaan in op te bouwen. Wij verwachten dat als we een breed loopbaanperspectief kunnen schetsen, dat we wel een aantrekkelijk plaatje kunnen schetsen en dat het werken in de brede gastvrijheidsindustrie écht een carrière is en dat is op dit moment onvoldoende duidelijk. Salaris is nooit de belangrijkste reden geweest om in de sector te gaan werken en ik zie dat ook niet

Wesley Put - van den Beemt (BUas), Marco van Leeuwen (BUas), Martine Smallenburg (Tio University), John Flierman (MBO College Centrum), Elvire Biegel (MBO College Centrum), Mark van het Bolscher (Saxion), Anastasia Juritsjeva-Bekow (Saxion) en Marion Ariens (Tio University of Applied Sciences).

V O E L J E T H U I S , W E D O E N H E T S A M E N

zomaar veranderen. Met de huidige cao die we hebben afgesloten waarbij de minima van de schalen al met 10% stijgt en de salarissen met 6% stijgen, denk ik dat we al een enorme stap hebben gemaakt.”

Andere student

Anastasia Juritsjeva-Bekow en Mark van het Bolscher (beiden Saxion) willen vooral het gezamenlijk belang en de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de sector benadrukken om toekomstige professionals op te leiden. “Zonder sector kunnen wij niet opleiden. Wij zijn University of Supplied Science, dus het is toegepast onderwijs en dat kan niet zonder samenwerking met de sector. We beginnen het jaar altijd met gastsprekers. Dit jaar waren dat onder andere Frank Oostdam (directeur ANVR) en Eppo Steenhuisen (eigenaar Askja Reizen) en dit jaar lieten ze weten dat er een ‘andere student’ in de schoolbanken zit. Ze zeggen dat ze goede vragen kregen van eerstejaars studenten”, aldus Juritsjeva-Bekow. “Wij proberen al tijdens het onderwijs het werkveld te bedienen. Het werkveld helpt ons ook daarbij met het creëren van praktijkonderwijs. Wij hebben ook een tourism advisory board waarin werkveldvertegenwoordigers met ons meedenken over de ontwikkeling van het onderwijs en kritisch meekijken en ons steeds een spiegel voorhouden. Ze kijken of wij doen wat zij van ons verlangen. Ze zijn ook één op één gekoppeld aan een module, dus een directe lijn met het werkveld per module. Beter kan eigenlijk niet. Dat is heel fijn, net als de betrokkenhoud van het werkveld door gastcolleges. Het is mooi voor onze studenten om op deze manier kennis te maken met de breedte van de industrie, want dat is ook een uitdaging. Onze branche is heel breed. Het is steeds moeilijker om te vertellen ‘dit is het beroep waarvoor wij je opleiden’. We leiden niet meer voor een beroep op, maar studenten krijgen van ons bepaalde kennis en skills om mee te kunnen bewegen in deze veranderende wereld van toerisme en daar helpt het wel bij om verschillende mensen uit het werkveld te ontmoeten die vertellen wat ze doen en hoe ze daar zijn gekomen. Wij horen vaak van onze studenten dat ze het praktijkgedeelte hoog vinden en dat ze dat ook heel erg waarderen.”

Tijd

“De mensen die in onze advisory board zitten, krijgen daar niks voor. Ze doen het omdat ze de relevantie zien, het maatschappelijk belang voor de reissector”, aldus Van het Bolscher op de vraag of reisbedrijven er nog wel tijd voor hebben om studenten te begeleiden. “Zij voelen nu iedere dag wat het is om personeelstekort te hebben.” Juritsjeva-Bekow: “Maar eerlijk is eerlijk, het werkveld geeft ook terug dat het veel tijd kost. De ene stagiair is de andere niet. Je hebt studenten die makkelijk meedraaien, terwijl de ander veel energie kost. We werken op Saxion met accountmanagers die allemaal binnen de breedte van toerisme en leisure een netwerk hebben. Wij kunnen altijd voldoende studenten plaatsen bij voldoende bedrijven in Nederland. Dat is heel fijn.”

Dip

“Wij hebben natuurlijk wel een enorme dip in het aantal aanmeldingen gehad door corona. Vorig jaar had alles wat betreft aanmeldingen ook te maken met de beeldvorming van de sector. Op dit moment hebben wij een instroom die hoger is dan dat die voor corona was. Dat komt wellicht doordat een deel van de studenten niet wilde starten tijdens corona. We hebben onlangs een open dag gehad waarvoor 131 aanmeldingen waren en dat is in vergelijking met andere jaren ook fors meer”, aldus Van het Bolscher. “We hebben tijdens de dagen op het congres dingen gehoord, die wij al in ons onderwijs hebben verwerkt. Het allerbelangrijkste voor een opleiding is dat je doet waar de sector om vraagt”, aldus Van het Bolscher. “Er is een tekort in de sector. Onze relevantie wordt alleen maar groter op dit moment. In die lijn zijn we dan ook ontzettend blij dat we een fors hogere instroom hebben dan vorige jaren. Wij zijn er om ons werkveld te bedienen met goede mensen. Er zijn nog genoeg docenten en dat is belangrijk, maar zeker ook dat je studenten opleid op een manier waar de markt om vraagt. Ik ben blij dat we die bevestiging hebben gekregen.”

Impact ouders

Op de vraag hoe groot de impact van ouders is op de keuze van studenten, antwoordt Biegel: “Die impact is zeker groot, zeker de afgelopen twee jaar door corona. Ze adviseren om maar niet in de reiswereld te gaan werken, omdat het een heel ingewikkelde wereld is. Het zit hem ook een beetje in het feit dat het echte vakmanschap niet wordt gewaardeerd. Het échte vakmanschap en dat zit ook in het maken van het toeristische product. Je ziet de havorisering, het havoeffect is eigenlijk doodzonde.”

To do

“Je moet met elkaar gaan kijken naar wat de taken voor de toekomst zijn. Waar zit het werk, wat kan je op mbo- en hbo-niveau doen. Gewoon heel helder maken waar je toe opleid en wat het loopbaanpad is en dat is gigantisch. Ik was eerst reisleidster en zit nu in het onderwijs. Je moet wel even anders kunnen denken als jongere”, aldus Biegel. Ook John Flierman (MBO College

Niet de juiste mentaliteit, geen pit en slaapverwekkende stagiaires

‘‘

Centrum) heeft zo zijn ideeën over wat de reissector kan doen: “De reissector kan samenwerken, werkgevers kunnen samenwerken met de brancheorganisatie, maar ook met andere branches die met gelijksoortige vragen zitten. Bekijk wat je met elkaar kan doen voor het mbo. Er is ook nog heel veel te doen op het gebied van zijinstroom, hoe maken wij ons als sector interessant voor mensen die willen overstappen. Als derde, hoe je het ook wendt of keert, zijn er mensen die extra support nodig hebben. Bijvoorbeeld statushouders, mensen die binnenkomen in Nederland en de taal misschien nog niet helemaal machtig zijn, en mensen die een bepaalde afstand hebben tot werken/leren. Dan heb je eigenlijk

drie zuilen waar je als je in totaal kijkt inclusief van deeltijd naar iets meer voltijd, oplossingen kan vinden voor het personeelsprobleem. Maar de belofte die je aan jezelf doet, moet je wel waarmaken.”

Zorgen maken

“De brede hospitality en de reiswereld moet zich zorgen gaan maken over het personeelstekort”, aldus Flierman. “Het is natuurlijk een sector die van oudsher met heel veel jonge mensen werkt en als je weet dat het aantal jonge mensen wat minder wordt, dan moet je je strategie voor de langere termijn wel gaan aanpassen.”

Biegel: “Het is op dit moment de vraag wat we gaan

De Schiphol-chaos heeft toerisme niet in een positief daglicht gezet bij studenten.

doen. Gaan we allerlei elementen toevoegen aan de toeristische opleidingen of de reiswereld aantrekkelijk maken binnen de ICT-wereld. De reiswereld is een vrij conservatieve sector als het gaat om opleiden. Je hebt allerlei verschillende vormen. Je hebt BOL (beroepsopleiding) waarbij je de hele tijd in de klas zit en stage loopt, maar je hebt ook BBL waarbij je vier dagen in de sector werkt en een dag naar school gaat. In de reissector is het eigenlijk altijd de klassieke vorm van de bol-opleiding, terwijl als je wat meer andere vormen zou introduceren.” Flierman: “Het is ook een opdracht aan het onderwijs om veel meer te focussen op smart hospitality. Hoe kan je ook in opleidingen technologie combineren met de kracht van het mens zijn, dat je in zo’n sector werkt en daar technologie kan toepassen.”

Waarom zijn wij er eigenlijk?

“Het beroepsbeeld is heel diffuus op dit moment. Er is geen loopbaanperspectief. Ik denk dat de sector ook worstelt met het aangeven van de maatschappelijke relevantie. Waarom zijn wij er eigenlijk?”, aldus Flierman. “Dat kan je bijvoorbeeld in de zorg wel zeggen. De techniek heeft net een enorm convenant afgesloten om 60.000 vacatures af te sluiten en ze hoeven alleen maar tegen Nederlanders te zeggen: ‘Wij helpen Nederland door de energietransitie’. Bouwend Nederland zegt: ‘Wij bouwen de honderdduizenden woningen waar Nederland op wacht’. En de zorg zegt: ‘Wij zorgen

voor en fitaal Nederland’. Dan is de vraag als je naar de volle breedte van de hospitality kijkt: ‘Wat is jullie maatschappelijke impact?’. Dat kan je op zich wel bedenken, maar eigenlijk moeten bedrijven binnen de branche samenwerken om dat te vertellen. Dan heb je ook kans om daarmee jongeren te enthousiasmeren met een loopbaan met perspectief.”

Opkomst bijzonder laag

Een (groot) deel van de ANVR-Congresgangers wil nog weleens kritiek hebben op het hoge aantal deelnemers vanuit het onderwijs. Op de vraag of die kritiek (on) terecht is, laat Flierman weten: “De opkomst vanuit het onderwijs was bijzonder laag. Vanuit mbo zijn wij de enige school en vanuit hbo zijn er ook veel meer opleidingen. Minder dan de helft was er. Er zijn ook mbo-instellingen die inmiddels met de toeristisch recreatieve instellingen hebben gezegd de deur dicht doen. Ze gaan hun focus leggen op die markten waar relevantie zit voor de regio. De techniek, de zorg, daar moet de sector écht over nadenken, met het beroepsonderwijs samen. Wij komen al twintig jaar mee, dus zonder ons geen ANVR-Congres.”

‘‘

De bezetting is krap en opleiden kost tijd

Dezelfde problematiek

Marco van Leeuwen, Lecturer Travel Industry aan de Breda University of Applied Sciences (BUas) ziet dat het hele toeristische onderwijs in grote lijnen dezelfde problematiek voelt en ziet ook bij BUas een krimp. Tegelijkertijd ziet hij een hele rooskleurige tendens voor toerismestudenten. “De krimp is bij ons minder groot, maar BUas kan je misschien minder goed vergelijken met andere toeristische opleidingen in Nederland. De problemen rondom instroom van studenten bij het mbo zijn anders en misschien nog wel uitdagender. Daar vragen ze zich af of er volgend jaar nog wel genoeg mbo-studenten zich aanmelden voor de toeristische mbo-opleidingen. BUas heeft het voordeel dat het 60 jaar bestaat, een enorm (inter)nationaal netwerk heeft en je hier terecht kan voor Associate degree, Bacheloren Master-opleidingen in toerisme.”

Negatieve gevolgen door media

De discussie over de toekomst van de toerismeopleidingen is volgens Van Leeuwen al langere tijd gaande. Tijdens corona zag je dat studenten langer gingen doorstuderen, dat het slagingspercentage

heel hoog was en dat er twijfel was onder studenten en ouders over het starten aan een toerismeopleiding en het baanperspectief. Die twijfel werd veroorzaakt door de mediaophef rondom corona in relatie met reizen. We zouden anders gaan reizen, minder reizen, de insteek was erg negatief. Dat hebben we altijd kunnen pareren met het perspectief van werken in een internationale industrie, arbeidsmarktmonitor en het dashboard van Reiswerk. Ons verhaal is realistisch en positief geweest.”

Blijvende krimp

“We hebben in instroom van studenten een absolute dip in aantallen gehad en het aantal docenten kent een natuurlijk verloop, maar het afgelopen inschrijfjaar noteerden we een plus van 20%. Daarmee hebben we ten opzichte van 2021 geplust, maar 2021 ten opzichte van 2020 en 2019 was er een terugloop in studentaantallen. Er studeren op dit moment 1.531 studenten bij ons. Een paar jaar geleden waren dat er meer, maar dat heeft ook met de demografische krimp te maken. Er zijn voor het hbo minder studenten om uit te putten. Daarnaast stimuleert de overheid om andere vakken te gaan doen (techniek, zorg en onderwijs). Ik denk dat we de aankomende decennia blijvend te maken hebben met krimp.”

‘Anders denken, anders doen’

Het congresthema ‘Anders denken, anders doen’ sluit perfect aan bij het onderwijs op dit moment. Wij hebben

bijvoorbeeld een hele grote groep internationale studenten (30%) uit non-EU en EU-landen, bijvoorbeeld uit landen als Spanje, Griekenland en Tsjechië, et cetera. Dat zij in Breda gaan studeren is voor hen een hele grote stap. Nu is het zo dat die studenten graag in Nederland aan het werk willen, maar dat is niet altijd makkelijk omdat Nederlandse bedrijven veelal een Nederlandse bedrijfscultuur hebben. In gesprekken daarover weet ik dat bedrijven als bijvoorbeeld TUI en Red Online rekening gaan houden met internationale instroom. Ik denk dat toeristische bedrijven moeten gaan kijken naar de voertaal in het eigen bedrijf. Daar liggen zeker kansen.”

Toekomst

Of Van Leeuwen de toekomst voor toerismestudenten rooskleurig inziet? “Het ziet er misschien wel té rooskleurig uit. Studenten krijgen al tijdens hun stage een baan aangeboden. Steeds vroeger in de opleiding willen bedrijven banden aangaan met studenten. Op 31 januari en op 29 juni 2023 organiseren we in Breda weer een Industry Day event waarvoor een vijftigtal bedrijven worden uitgenodigd om een dag lang op de campus te zijn waar zij zich kunnen presenteren om top of mind te worden bij onze studenten. Wij zien dat dat soort evenementen heel succesvol zijn.”

LEEFDEN ALS KONINGEN, TERWIJL DE MENSEN BUITEN NIETS KREGEN”

Wouter Tjeertes was tijdens de Travel Managers On Tour het levende voorbeeld van wat eerlijk ondernemen en toerisme kan doen voor de local community. Samen met zijn Jamaicaanse vrouw richtte hij Pure Chocolate Jamaica op.

Travelpro vraagt Tjeertes, aangezien hij veel over de achterkant van toerisme weet, naar de gang van zaken zoals hij die heeft gezien en meekrijgt. “Ik zal mijn best doen om je te antwoorden, neem wel in gedachten mee dat ik een hele diepe duik hier op het eiland heb gemaakt qua toerisme, cultuur, armoede, et cetera, dus dit is zeker niet wat de gemiddelde toerist zal zien of ervaren.”

Profiteren

Tjeertes belandde als pastry chef jaren geleden op Curaçao bij het Renaissance Hotel en vervolgde zijn weg naar St. Lucia waar hij werkte bij het superdeluxe high-end Jade Mountain. “Bij Jade Mountain hadden ze het farm-to-table-concept. Uiteindelijk heb ik daar 3,5 jaar gewerkt, waarna ik bij Hyatt op Jamaica aan de slag ging. Vanuit onze woonkamer op Jamaica zijn we ons bedrijfje langzaam maar zeker gaan opbouwen. Het bleef maar groeien. Wat ons anders maakt? Wij fermenteren en drogen de bonen zelf waardoor de kwaliteit beter is. Wij staan ervoor dat de community’s ervan profiteren. Mijn vrouw komt uit Spanish Town, dat is armoede, golfplatenhuisjes enzovoorts en wij willen daar werk creëren.”

Jij hebt veel contact met Jamaicanen. Wat vindt men over het algemeen van toeristen die het eiland bezoeken en hoe zie jij dit zelf?

“In mijn tijd in de hotelkeukens (bijna tien jaar) blijft er een dubbel gevoel achter. Veel Jamaicanen (30% van de werkende bevolking) zijn afhankelijk van toerisme, maar verdienen amper genoeg om te kunnen eten. Toeristen worden gezien als een inkomstenbron, de hoteleigenaren (veelal vanuit het buitenland, zoals Spanje en Mexico) worden gezien als uitbuiters. Weinig geld dat er wordt verdiend op het eiland blijft op het eiland, goedkoop personeel en tax breaks zijn de drijvende redenen om hier een hotel te bouwen. Dit zal dus ook niet snel veranderen. Hoe groter het

hotel, hoe onpersoonlijker de behandeling. Mensen worden te gemakkelijk ontslagen; ik heb verbijsterende redenen meegemaakt, omdat er toch genoeg andere werklozen zijn en om het personeel onder de duim te houden. Naar buiten toe lacht iedereen, maar achter de schermen werkt het anders. Veel hotels hebben sociale ontwikkelingsprogramma's voor het personeel of de communities. Ik kan uit ervaring zeggen dat zelfs een charity initiatief uiteindelijk in de zakken van het hotel belandde en nooit daadwerkelijk werd uitbetaald. De schijn wordt hoog gehouden. Corruptie vind je in alle lagen, van de regering tot in de hotels.”

‘‘

Kunst

77

DOOR: ARJEN LUTGENDORFF

onderhouden, dat hij blij is, dat hij bij mij blijft en dat ik de beste bonen krijg die er zijn. Wij hebben onze repen naar de Academy of Chocolate in Londen gestuurd, dé chocolade academy. Toen wonnen we drie awards. Eén award was in een categorie waarvoor 1.500 inzendingen waren en wij kregen als enige een gouden award. Als je mensen goed behandeld, dan kan iedereen winnen. Nederlanders zijn zuinig, maar in de rest van de wereld betaal je al snel € 5 tot € 6 voor een handgemaakte reep chocolade. Wij verkopen geen Verkade, dit is gewoon een stukje beter. Iedereen krijgt z’n fair share en ik kan nog steeds een competitieve reep maken.”

Je bent zelf met eerlijke handel bezig. Hoe eerlijk is de toeristenhandel op Jamaica?

“Alles draait om de bottom line van de grote ketens. Dit is helaas op elk eiland in de Caribbean waar ik gewerkt heb zo, maar het is hier nog meer dominant. Er zijn kleinere hotels die proberen dingen anders te doen, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. Veel personeel werd tijdens de eerste periode van corona op straat gezet zonder hulp, terwijl de koelkasten en vriezers in de hotels vol met eten lagen te verpieteren. Achtergebleven management leefde als koningen op de resorts, terwijl de mensen buiten niets kregen. Veel personeel vond andere wijzen van inkomsten als er een ding is waar Jamaicanen goed in zijn, dan is het wel in het creëren van kleine handeltjes en zien nu dat ze voor minder stress, meer

respect en minder uren hetzelfde of meer kunnen verdienen. Hotels hebben nu de grootste moeite om goed personeel weer terug te krijgen door hun acties tijdens de crisis. De cirkel is rond. Hotels bieden nu al meer vakantiedagen aan, minder uren en wat niet meer om maar aan personeel te komen. Eerlijkheid duurt het langst.”

Je vertelde over voedsel dat wordt weggegooid door hotels. Hoe zit dat precies? “All-inclusive hotels hebben buffetten die na elke maaltijdperiode normaal gesproken worden geleegd. Ik zag per dag, per maaltijdperiode, per buffet, dat er soms twee 50 gallon vuilnisbakken vol met eten worden weggegooid. EP hotels doen dat beter, je kookt dat wat er besteld wordt, dus minder verlies. Wat mij het meeste tegenstond, is dat dit voedsel niet naar de kantine ging. Ik heb alle excuses gehoord, van voedselveiligheid tot cost control. Ik ben van mening dat je met een beetje creativiteit dit eten prima weer tot nut kan maken. Ik zag obers van de borden van de toeristen af eten wanneer ze afruimden, omdat ze honger hadden.”

‘‘

Heb je tips voor Nederlandse reisbedrijven, touroperators en reisagenten die reizen verkopen? “Vraag eens onaangekondigd ‘back of the house’ te mogen zien van een hotel. Ze zullen je waarschijnlijk nog steeds proberen het wol voor je ogen te trekken, maar dit geeft je wel een goed idee of ze daadwerkelijk om het personeel geven. Eet maar eens mee in de kantine, gebruik maar eens een personeelstoilet. Ik denk ook dat het veel beter voor het eiland zou zijn als we weer meer terug kunnen gaan naar EP en de toerist uit zouden nodigen om meer het land te verkennen. Ook dat is weer dubbel met veiligheid et cetera, maar ik denk dat bijvoorbeeld het ROK hotel in downtown Kingston een geweldige stap in de goede richting is. Minder all-inclusive, meer Jamaican-inclusive.”

Wat is je nog meer opgevallen aan de toeristische sector?

“Het eiland heeft zoveel potentie. Wist je bijvoorbeeld dat er hier lokaal ontzettend goeie kaas wordt gemaakt, of dat er ook topkwaliteit lokaal bier nee, geen Red Stripe... is? Door actief dit soort dingen te bezoeken en te kopen kunnen we een eerlijker en gelijkwaardiger bestaan creëren voor allemaal.”

Hoteleigenaren worden gezien als uitbuiters

Wouter Tjeertes

OCEAN WELLNESS AAN BOORD BIJ EXPLORA JOURNEYS

Een reeks BELEVINGEN waar onze gasten kunnen beginnen aan een persoonlijke reis van innerlijke ontdekking en VERJONGING waar energie, slaap, ontspanning en mindfulness de kalmerende en REVITALISERENDE invloed van de zee versterken.

Onze spa en fitness belevingen zijn ontworpen om de diep kalmerende invloed van de oceaan te weerspiegelen, waar de druk van het dagelijks leven naar de achtergrond verdwijnt en een zintuigelijke reis begint naar de Ocean State of Mind.

Het Explora Journeys team kijkt ernaar uit om gasten te verwelkomen vanaf zomer 2023.

EEN BLOEMENMAN OP SINT EUSTATIUS

Van mooie bloemen naar luxe hotellerie. Peter Barnhoorn leeft voor de uitdaging die het ondernemen biedt, of het nu rozenteelt in Afrika is of vanuit het niets een luxe resort opbouwen op Sint Eustatius. Wat drijft bloemenmiljonair Peter Barnhoorn?

Ubent in zekere zin een bekende Nederlander met een Quote 500-notering als zakenman. Maar in het toerisme een nog onbekende naam. Wie is Peter Barnhoorn?

“Ik ben Peter en kom totaal niet uit de reisbranche. Ik kom uit een hele andere wereld, die van ‘de bloemetjes’, en dat hebben we eigenlijk heel goed gedaan. Wij hebben mooie bedrijven opgebouwd en telen grootschalig rozen, in Kenia en Ethiopië. Ik heb daar ongelooflijk veel tijd doorgebracht de laatste decennia. Op elk moment van de dag hangen er een paar grote vliegtuigen vol bloemen en groenten voor ons in de lucht, op weg naar Europa.”

Zijn bloemen big business?

“Uiteraard, een product dat bijna overal ter wereld geliefd is. Wij richten ons op vooral supermarkten, in zo goed als heel Europa, met uitzondering van Nederland. Je vindt ons in de Aldi en Lidl in 26

lidstaten. Kenia is ook nu echt the place to be voor de bloementeelt, toen ons bedrijf begon in 1996 was dat nagenoeg nul.”

Je staat in de Quote 500 met een mooi bedrag. Wat doet dat met een mens? “Niets leuks. Verschrikkelijk. Alles wat ik doe, probeer ik zo veel mogelijk onder de radar te doen. Ik sta daar liever niet in. Ik ben er niet trots op, en zou er heel veel voor doen om eruit te komen. Het is niet leuk.”

Aan de andere kant, je bent financieel onafhankelijk. Hoe voelt dat op jouw leeftijd?

“Als ik de hele dag met geld bezig zou zijn, zou dat vast een goed gevoel geven. Maar ik ben de hele dag met mensen bezig, met ondernemingen, met ‘normaal’ bezig zijn. Je hebt het geld nodig om te groeien, te ondernemen en tegenwind op te vangen. Het is niet mijn primaire doel in het leven om geld te verdienen.

Peter Barnhoorn

DOOR: TIJN KRAMER

Daarom doen we ook genoeg aan goede doelen, aan goede salarissen, aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maar uiteraard, het is natuurlijk wel fijn het achter de hand te hebben. Laten we wel wezen.”

En opeens ben je hotelier op het allesbehalve erg toeristische Sint Eustatius. “Het begon tamelijk vrijblijvend. Ik ben in Nederland met iemand in contact gekomen en heb samen met hem een stuk grond gekocht op het eiland. Dit zouden we gaan verkavelen en dan in stukjes doorverkopen aan andere mensen die er dan een huis op konden bouwen. De opzet was simpel, met de nodige plannen tot ontwikkeling van dat stuk grond. Deze partner zou het werk ter plekke doen, ik zou financieren. Na verloop van tijd ben ik zelf gaan kijken. Er was nagenoeg niets gedaan. Het had alleen een hoop geld gekost. We hebben de ‘scheiding’ aangevraagd en ik ben me er zelf in gaan verdiepen. Om te gaan kijken waarom er zo weinig was op Sint Eustatius. Wat de moeilijkheden en uitdagingen waren, maar ook welke kansen er zijn. Wat is het voor eiland, wat kun je er? Dat soort vragen. En uiteraard ook in de buurt van Sint Maarten, Saint Barth en St Kitts. Waarom loopt toerisme daar wel? Toen kwam ik tot de slotsom. Of we doen het echt goed, of we laten het liggen en zien wel.”

En?

“Na er een paar keer te zijn geweest, was het wel duidelijk. Op Sint Eustatius was nog helemaal niets. Er kwamen ook geen toeristen, want er was geen accommodatie, met alle respect voor die paar die er wel waren. Maar ik werd wel steeds enthousiaster over het eiland. En toen ben ik aan de slag gegaan en begonnen met het Golden Rock Resort. Ik wilde

GOLDEN ROCK RESORT OP SINT EUSTATIUS

Het gloednieuwe Golden Rock Resort op Sint Eustatius is in het najaar van 2021 geopend aan de voet van de 600 meter slapende vulkaan, the Quill. Het op één na kleinste eiland van de Nederlandse Antillen staat vooral bekend als duik- en hikebestemming en is op slechts 20 minuten vliegen van Sint Maarten te bereiken. Het resort telt 32, op de omliggende natuur geïnspireerde, kamers en suites met uitzicht op zee. Hier zijn nog eens 22 villa’s aan toegevoegd, gevolgd door zeventien vrijstaande lodges.

het opeens. Ik wilde ook grote, mooie en fantastische tuinen aanleggen. Op een gegeven moment zei ik ook dat we de ‘Keukenhof van de Caribbean’ aanlegden. Vanuit de hele wereld heb ik vrachtcontainers met planten laten invliegen. Dat was een indrukwekkend moment. En uiteindelijk, in het najaar 2021, zijn we opengegaan.”

Wat is je doel met het Golden Rock Resort? “We zijn begonnen vanaf nul, zonder meteen punten op de horizon te plaatsen. Met de gedachte: laten we nu maar eens gewoon beginnen met alles mooi te maken. Laten we zorgen dat er overal irrigatie, riool, elektra, internet et cetera is. Daarnaast hebben we alle omliggende infrastructuur aangelegd. We hebben 2.500 zonnepanelen geïnstalleerd en een eigen

watervoorziening gebouwd met een systeem om van zout naar zoet water te komen.”

Het begon te leven…

“Wij werden steeds enthousiaster. De eerste gasten waren vooral duikers, want dan zit je op dit eiland echt heel goed. Duikers willen wat meer vrijheid en daarom zijn we naast hotelkamers ook lodges gaan bouwen. Voor de luxere markt kwamen daar ook villa’s bij. Nu hebben we 75 eenheden, en een prachtig groot en goed restaurant Breeze, en een hele mooie beachclub. Voor nu halen we even de voet van het gas. Eerst kijken wat er gaat gebeuren. Dus dat doen we nu, we verzetten het punt op de horizon iedere keer. Mijn onderbuikgevoel zegt ook met die 75 eenheden het einde niet is bereikt, want het zit telkens helemaal vol.”

Wat is Sint Eustatius voor eiland?

“Het is een ontzettend gaaf eiland. Je moet er naar toe om het echt te snappen. Ongerept, rustig, natuur. Waar je ook gaat: je komt loslopend vee tegen, zoals geiten en schapen. Het is ook geen party-eiland. Na 22.00 uur kun je eigenlijk nergens terecht. Er zijn uiteraard leuke barretjes en wat restaurantjes, maar laat in de avond zijn die dicht en is het gewoon rustig.”

Een dorpsgevoel?

“Het is een bijzondere gemeente van Nederland met 3.200 inwoners bestaande uit wel 40 verschillende nationaliteiten. Dat is heel bijzonder. Iedereen zwaait

naar en praat met elkaar. Want iedereen kent elkaar. Als bezoeker heb je ook snel contact met de lokale bevolking. Iedereen vraagt hoe het met je gaat. Oprecht, niet op de Amerikaanse manier. Ik vind het echt een heel leuk eiland. Je kan er goed wandelen en hiken en dus gigantisch mooie duiken maken op zo’n 100 tot 200 meter vanaf de kust. Maar je kunt ook heerlijk in de zon liggen aan het zwembad. Stranden zijn er eigenlijk niet, op een kleintje na, maar we bouwen op dit moment wel een strand na, met een beachclub, Bobbie’s Beach Club en een infinity-pool ter grootte van een voetbalveld. Laten we het zo samenvatten: er is heel veel, maar je moet het wel zoeken. Maar er is vooral rust, rust en rust.

Zijn er grote plannen voor verdere toeristische ontwikkeling?

“Het eiland is al bijna 30 jaar op zoek naar investeerders. Er is wel interesse geweest, maar het is er nooit van gekomen. Het is ook geen belastingparadijs. We hebben 0,0 subsidies of privileges gekregen. Maar dat wil niet zeggen dat er geen enthousiasme en animo is om verder te groeien.”

Welk gevoel wil je overbrengen met het Golden Rock Resort?

“Ik heb in de meest luxe hotels geslapen. En ik heb me er altijd over verbaasd, want heel vaak is het ‘hoe luxer, des te saaier’. Dat wil ik nooit. Het resort moet voelen als een maatpak; leuk, gezellig en oprecht.”

Met KLM Holidays (powered by Airtrade) stel je voor jouw klant de ideale pakketreis samen. Vlucht, hotel, huurauto, activiteiten, je regelt alles in één keer en voor een scherpe prijs. We hebben de voordelen van KLM Holidays nog verder uitgebreid. Zo kun je een boeking nu in optie zetten en kun jij jouw klant een flexibele aanbetaling aanbieden. Je ontvangt jouw commissie direct nadat je het pakket hebt verkocht. Ontdek alle voordelen van KLM Holidays door je vandaag nog te registreren op klm.nl/klmholidayspartner

Even

Eigenlijk is de beste reistijd voor Puerto Vallarta van december tot en met april. Zonnig, warm en bijna geen regen. De perfecte ingrediënten om even te ontsnappen aan de kille en natte Nederlandse herfst en winter. Daarbij waait er ook nog een heerlijk verkoelend briesje aan zee. Hier bungel je uren in je hangmat

twee palmbomen en geniet je van het goede leven.