Servicepagina

de vijand voor de poort

Door Joseph Pearce

Op 6 augustus 1682 verzamelde sultan Mehmed IV in Istanbul zijn strijdmacht voor een veldtocht tegen Wenen. Het was niet de eerste keer dat het Ottomaanse leger oprukte naar de hoofdstad van het Heilige Roomse Rijk. In 1529 had sultan Suleiman al voor de muren van de stad gestaan. Een vroeg ingevallen winter had hem gedwongen om zich terug te trekken. Waarom vielen de Turken opnieuw aan? Waarom bleef de strijd tussen christenen en moslims op de grens tussen Balkan en Oostenrijk twee en een halve eeuw duren? En waarom klinkt de nagalm van het conflict nog door tot op vandaag? In De vijand voor de poort grijpt Andrew Wheatcroft het beleg van Wenen aan om zowel ‘de angst van Europa voor de Turken’ als de angst als verschijnsel bloot te leggen: de strijd om Wenen als metafoor voor het conflict tussen West en Oost, tussen moslim en christen. De historici weten niet waarom Mehmed IV besloot Wenen in te nemen, ondanks een bestand met de Heilige Roomse keizer Leopold I. Wilde de ‘Khan der Khans, Bevelhebber der Gelovigen’ in de voetsporen treden van zijn illustere voorzaten? Murad IV had onsterfelijke roem verworven als de Veroveraar van Bagdad, en in 1453 had Mehmed II als Veroveraar van Constantinopel de ziel van het christendom doorboord. De sultan zag zichzelf in elk geval als de erfgenaam van het Romeinse Rijk. Hij was niets minder dan een Romeins keizer, vond hij. Daarom behoorde Wenen hem rechtmatig toe. Begon hij de campagne als wraak voor een verpletterende nederlaag in 1664 bij Sint-Gotthard? Of riep zijn religieuze plicht hem op om ‘het Domein van Vrede uit te breiden en het Domein van Oorlog te verkleinen’, een taak die hij uiteraard enkel en alleen tot een goed einde kon brengen door zoveel mogelijk oorlog te voeren. Toen de troepen van de sultan op 14 juli 1683 voor de poorten van Wenen verschenen, zag het er naar uit dat de stad niet lang zou standhouden. Het Turkse leger was een goed geoliede oorlogsmachine, de sappers waren meesters in het ondermijnen van muren en bastions, en bovendien was ‘het vermogen van de Turken om een offensief te beginnen aanzienlijk groter dan het vermogen van Europa om weerstand te organiseren.’ Leopold I, die intussen was gevlucht, had immers een even grote vijand in de Franse koning als in de sultan. Waarom liep het beleg voor de Turken dan toch slecht af? Ten eerste was grootvizier Kara Mustafa een onbekwaam bevelhebber, aldus Wheatcroft. De man was even ambitieus als arrogant: hij was er zeker van dat hij de vijand een ‘vernederende afstraffing’ zou geven. En omdat hij enkel was gebrand op de inname van de stad, wist hij niets van de komst van ontzettingstroepen onder de leiding van prins Eugen van Savoie. Ten tweede vochten de christenen als leeuwen. Ze hadden met Ernst Rüdiger von Starhemberg ook een capabele garnizoensgeneraal. En ten slotte bleek de oorlogvoering in het nadeel van de Turken. Hun soldaten waren weliswaar moedig en uitstekende vechters, maar zij ontbeerden de discipline van het christelijke leger. Toen de Turken zagen dat ze in de tang waren genomen, sloegen ze vrijwel onmiddellijk op de vlucht. Op 12 september luidden de bevrijdingsklokken van Wenen. In de jaren daarna deden de westerse machten hun best om met pauselijk geld de Turken verder naar het oosten te drijven. Zo kwam Boedapest, na de verovering door Suleiman in 1541 helemaal geïslamiseerd, opnieuw in westerse handen. Even verstrekkend was het ontstaan van een mythe. Prins Eugen van Savoie werd niet alleen uitgeroepen tot nationale held, hij werd ook daarna door de Habsburgse keizers gebruikt om de ‘mystiek en de populariteit’ van hun dynastie aan te zwengelen en hun ‘culturele en politieke ideologieën’ door de strot van hun talloze etnische minderheden te wurmen. De vijand voor de poort getuigt zowel van luciditeit als van een grondige kennis van belegeringsoorlogen. Daarom is het jammer dat Wheatcroft enkele gaten in het verhaal vergeet op te vullen. Zo zou het interessant zijn geweest om te weten waarom er in Wenen enerzijds alleen soldaten met een ‘onvermurwbare onverzettelijkheid’ overbleven en er anderzijds een aantal van hen voor desertie werden geëxecuteerd. En hoe komt het dat men erin slaagde om brieven de stad uit te smokkelen, en dat de inwoners zelfs brood en verse groenten met hun belegeraars ruilden? Wheatcroft maakt ten slotte zijn belofte waar dat hij de angst voor de Turken onder de loep zou nemen. In zijn relaas over het beleg ruimt hij veel plaats in voor de gruwelpropaganda die zich in het westen als een olievlek verspreidt. Maar tegelijk merkt hij fijntjes op dat ‘oorlogen tussen christenen en moslims (…) niet per definitie confrontaties (waren) waarin werd gestreden tot de dood. In de heilige oorlog in christelijke grensgebieden was het vaak minder wreed toegegaan dan in oorlogen tussen soennitische en sjiitische moslims of tussen katholieke en protestantse christenen’. Zijn slotbeschouwing is daarom belangrijk. Vandaag, aldus de auteur, dient het beleg van Wenen opnieuw ‘een polemisch doel’. Blijkbaar willen velen de Europeanen doen geloven dat er een nieuwe strijd om christelijk Europa is ontbrand. Om die bewering te staven citeert hij uitspraken van Frits Bolkestein, voormalig commissaris van de EU, en van kardinaal Joseph Ratzinger, die later paus Benedictus XVI zou worden. Oude gevoelens en opvattingen over onvoorstelbare islamitische wreedheid en onverzoenlijke haat duiken weer op, alsof de complexe geschiedenis van Europa en het Ottomaanse Rijk tijdens de laatste drie eeuwen simpelweg te reduceren is tot een enkele zwarte bladzijde uit 1683. Wheatcroft citeert Elisabeth Kostova in haar bestsellerroman The Historian (2005). Geschiedenis, aldus de Amerikaanse historica, verwordt op die manier tot mythegeschiedenis, het soort geschiedenis dat ‘eindeloos rondzwerft in de wereld en in potentie net zo gevaarlijk is als een virulente ziekte’.

Andrew Wheatcroft: De vijand voor de poort. Uit het Engels vertaald door Jan Braks. Uitgeverij: Atlas, Amsterdam/Antwerpen. Paperback. Aantal pagina's: 408p. Prijs: €34,90. ISBN: 9789045015699

de mythe van het glazen plafond

Marike Stellinga verzet zich met feiten en cijfers tegen clichés over de werkende vrouw. Kern van haar gloedvolle betoog: Nederlandse vrouwen kunnen bereiken wat ze willen. De kinderopvang is niet te duur, vaders zijn geen luie varkens en het old boys network is zo macho niet.

Maar waarom zijn er dan zo weinig topvrouwen? Omdat Nederlandse vrouwen niet naar inanna Tijdens de zoektocht naar zichzelf ontmoet Cemil een Armeens meisje, op wie hij verliefd wordt. Hij is al getrouwd en de vader van het meisje wil niet dat zijn dochter de tweede vrouw van Cemil wordt. Hij wordt door de vader uit het dorp verjaagd, en gaat in ballingschap. Het verhaal volgt Cemil, zijn vrouw en het Armeense meisje in hun zoektocht naar een plek om te leven, evenals de drie mannen die proberen hen te beschermen. Vervlochten met het verhaal van Cemil is dat over Bilal, een jongeman die weggezonden is om een janitsaar (een soldaat merkwaardige bazen Een merk is sterk emotioneel geladen, maar hoe zit het met het bedrijf er achter? Bemoeit de chief executive officer, oftewel de grote baas, zich met het merk? Wat straalt de baas zélf uit? Is hij een flamboyante spreker of stuurt hij alleen maar memo’s rond? Is hij een mensenmens of een techneut? Is hij een inspiratiebron of een verkeersleider? Kortom, uit welk hout zijn de Nederlandse de top wíllen, blijkt uit stapels onderzoeken, ze zijn tevreden met hun deeltijdbaan. Toch proberen politici van links tot rechts steeds feller meer topvrouwen af te dwingen – met quota, hoge oppassubsidies, langer vaderschapsverlof en onterechte kritiek op mannen. Maar wie wil dat vrouwen vaker carrière maken, rest na het lezen van dit boek maar één ding: de Nederlandse vrouw aanspreken op haar gebrek aan ambitie. Wie daar geen zin in heeft, moet accepteren dat Nederlandse vrouwen in vrijheid kiezen voor voor het imperium) te worden. Na de ontbinding van het korps der janitsaren door de sultan gaat Bilal werken voor een pasja. Op een avond bij het verzorgen van de jachthonden ziet hij de jonge Nurhayel, één van de bijvrouwen van de pasja. Ondanks het bod om elkaar te ontmoeten of zelfs maar naar elkaar te kijken, worden de twee verliefd. Geplaatst in een turbulente periode in de geschiedenis van Istanbul verkent deze roman de levens van soldaten en mensen, hun sociale leven, relaties en worstelingen om het hoofd boven water te houden in de hoofdstad van het Ottomaanse Rijk. leiders gesneden? Lodewijk van der Peet zocht 25 leiders van grote bedrijven op en maakte opmerkelijke, soms scherpe, meestal geestige en in ieder geval unieke portretten van hen. Lodewijk van der Peet: Merkwaardige bazen ISBN: 9789047003052 Uitgeverij Business Contact Prijs: € 17,50 www.businesscontact.nl een plaats op de laagste trede van de carrièreladder en daar domweg gelukkig zijn. ‘De mythe van het glazen plafond’ is een humoristisch en baanbrekend boek over een van de gevoeligste thema's van deze tijd.

Marike Stellinga: De mythe van het glazen plafond paperback Nederlandstalig Uitgeverij: Balans / 1e druk / 2009 Aantal pagina's: 238

ISBN-13: 9789460031939 Tuncel: “Dit boek vertelt het verhaal van verschillende culturen die samenleven in één enkel imperium in het land van Anatolië, en beziet het dagelijkse leven van de mensen en hun geliefden tegen een achtergrond van veranderingen in moeilijke tijden.”

Murat Tuncel: Inanna (in Turks en in vele andere talen)

Uitgeverij: Varlık Yayınları

de schorpioen (over leven, liefde en geweld)

Auteur Eşber Yağmurdereli heeft 14 jaar van zijn leven in Turkse gevangenissen doorgebracht, na veroordelingen vanwege wegens zijn ideeën. Als jurist en schrijver heeft deze Yağmurdereli, die in kringen van de voorvechters van de rechten van de mens grote bekendheid geniet, met zijn toneelstuk De Schorpioen een episode uit zijn detentie willen uitbeelden. Het ongeluk van de gedetineerde wordt op het einde gecompenseerd door gevoelens van hoop voor komende generaties. eleni en de panayia kerk Ömer Baytaş beschrijft het leven van Eleni. Het verhaal rond het meisje van Georgisch/orthodoxe afkomst speelt zich in Turkije af in de Panayia kerk (Mariakerk). De auteur Baytaş is in zijn jeugd sterk beïnvloed door de ‘oude cultuur’, waarmee hij de cultuur in Turkije vóór de totstandkoming van de republiek in 1923 bedoelt. Het tweede deel bevat 24 aforismen. Kracht om te leven Onur was net vier jaar geworden. Hij klom op zijn nieuwe fietsje, dat hij die avond had gekregen. Toen hij de volgende morgen wakker werd, was hij totaal verlamd. Alleen zijn ogen konden nog glimlachen. Het kostte hem zelfs moeite om een druppel water door te slikken. Zijn stem was niet meer dan een raspend geluid. De medische behandelingen begonnen in Turkije en werden in Duitsland voortgezet. Na tien jaar therapie kon Onur in een rolstoel zitten en zichzelf redden. Hij volgde onderwijs in Turkije en rondde zijn studie in Duitsland af. Eşber Yağmurdereli: De Schorpioen Uitgeverij 3C ISBN: 9789077319017 Prijs: € 12

www.uitgeverij-3c.com Ömer Baytaş: Eleni en de Panayia kerk 112 pagina’s Uitgeverij 3C ISBN: 9789077319109 Prijs: € 15

www.uitgeverij-3c.com Hij trouwde en kreeg twee zoons. Nu is prof.dr. Onur Güntürkün verbonden aan de faculteit biopsychologie van de Ruhr Universiteit in Bochum. Al 25 jaar lang bestudeert hij de hersenen, hun structuur, hun werking en het waarom van de verdeling in een rechter- en linkerdeel. Hij deed ontdekkingen en is één van de belangrijkste wetenschappers ter wereld. Voor zijn wetenschappelijk werk is hij vijf keer onderscheiden. Zijn wil om verder te leven en de wetenschap te dienen zijn een voorbeeld voor iedereen. Als je dit boek hebt gelezen, zul je nog veel meer van het leven en van jezelf houden. Kemal Yaycın: Kracht om te leven Roman, 192 pagina’s ISBN: 9789077319055 Uitgeverij 3C

Handel

TurkisH Trade promoTion oFFice De TTPO werd in 1988 opgericht met als doel het bevorderen van de bilaterale handel tussen Turkije en Nederland. Het was de eerste overzeese handelspost van het Export Promotion Center of Turkey, afgekort IGEME, en verbonden met het ministerie voor Buitenlandse Handel in Turkije. Postbus 2396, 3000 CJ, Rotterdam. Tel: 010 – 412 4212. E-mail: ttpo.igeme@planet.nl www.ttponl.gov.tr

nl evd inTernaTionaal NL EVD Internationaal is een overheidsorganisatie die ondernemers inspireert en ondersteunt bij het waar maken van hun internationale ambities. Hierbij gaat het om het aanbieden van informatie, financiering en netwerken. NL EVD Internationaal is onderdeel van Agentschap NL van het ministerie van Economische Zaken. Juliana van Stolberglaan 148, 2595 CL Den Haag. Tel: 088 – 602 83 99. www.evd.nl

neTuba Netherlands-Turkey-Business-Association Platform voor personen en bedrijven die betrokken zijn bij het zakendoen met Turkije. Het secretariaat is gevestigd bij het Nederlands Centrum voor Handelsbevordering (NCH). Juliana van Stolberglaan 148 2595 CL Den Haag. Tel: 070 – 344 1576. www.netuba.nl

Tic Turkey Stichting Trade & Investment Center (TIC) Turkey is het platform voor Nederlandse bedrijven en instanties die de Turkse markt willen betreden. TIC Turkey adviseert, informeert, begeleidt en organiseert vanuit de visie van de ondernemer. WTC Rotterdam Kamer 339 | 3e Etage. Beursplein 37. P.O. Box 30153, 3001 DD Rotterdam Tel: 010 – 205 3253. Fax: 010 – 205 3251. www.ticturkey.com

inTenT Stichting IntEnt geeft training en advies aan startende ondernemers die een eigen bedrijf willen starten in verschillende landen. Voorts heeft IntEnt een brede kennis over internationale marktkansen en voorwaarden voor starters. Javastraat 58 2585 AR, Den Haag. Tel: 070 – 305 1820. www.ondernemenoverdegrens.nl

ondernemersverenigingen

HoTiad De Nederlands-Turkse Ondernemersvereniging HOTIAD is een belangenvereniging van Turkse werkgevers met als belangrijkste doelstelling het verbeteren van het imago. Rivium Quadrant 163 Kat. 11 2909 LC Capelle aan den IJssel. Tel: 010 245 0090 / 010 - 262 1424. www.hotiad.nl

HogiaF De Turkse vereniging van ondernemers HOGIAF organiseert cursussen, opleidingen en voorlichtingsbijeenkomsten die bijdragen aan een betere toerusting van ondernemers. Verder sluit HOGIAF partnerschappen en allianties om onderdeel te worden van de overlegstructuren in Nederland. Parkstraat 83, Den Haag. Tel: 070 – 820 03 37. info@hogiaf.nl www.hogiaf.nl

culTuur

sTicHTing kulsan De stichting organiseert Turkse culturele evenementen, waaronder het befaamde Turkey Now! Festival. Piet Heinkade 5, 1019 BR, Amsterdam. Tel: 020 – 527 0700. www.kulsan.org

sTicHTing mysTiek De stichting brengt in Nederland mediterrane cultuur, in de vorm van spiritueel getinte kunst, architectuur en sport, onder de aandacht. Postbus 20642, 1001 NP Amsterdam. Tel: 020 – 694 27 04. www.stichtingmystiek.nl

podium mozaïek Internationaal cultuurpodium gevestigd in de voormalige Pniëlkerk in Amsterdam-West. Het programma biedt wereldmuziek, theater, kleinkunst, dans, lezingen en debatten. Bos en Lommerweg 191, 1055 DT Amsterdam. Tel: 020 – 580 0380. www.podiummozaiek.nl

koninklijk insTiTuuT voor de Tropen (kiT) De belangrijkste onderdelen van het Tropeninstituut zijn het museum en theater. Tevens herbergt het instituut een uitgeverij en is het een platform voor internationale en interculturele samenwerking. Mauritskade 63, 1092 AD Amsterdam. Tel: 020 56 88711. www.kit.nl

algemeen

Turkije insTiTuuT Richt zich op het vergroten van de kennis over Turkije onder een breed Nederlands publiek. De nadruk ligt op de betrekkingen tussen Nederland en Turkije en tussen de EU en Turkije; de strategische ligging en betekenis van Turkije in de regio; de Turkse economie en de verhouding tussen de Turkse migranten in Europa en hun moederland. Laan van Meerdervoort 70, 2517 AN Den Haag. Tel: 070 – 312 2090. www.turkije-instituut.nl

TanneT Het Turks Academisch Netwerk (TANNET) is een network van hoogopgeleide Turkse Nederlanders. Op basis van haar expertise probeert TANNET de Nederlandse Turken en andere allochtonen een stem en gezicht te geven en maatschappelijke ontwikkelingen een vanuit wetenschappelijke en op feiten gebaseerde visie mee te sturen. Burg. Stramanweg 108 N, 1101 AA Amsterdam. Tel: 020 – 451 1450. www.tannet.nl

inspraak orgaan Turken in nederland (ioT) Het orgaan heeft tot doel de belangen te behartigen van alle in de Turkse gemeenschap aanwezige opvattingen en stromingen, en voor de verbetering van haar maatschappelijke positie in Nederland. Maliebaan 13, 3581 CB Utrecht. Tel: 030 – 234 3625. www.iot.nl

Hightech kan eenvoudig zijn. Levensechte fi lm- en muziekbeleving, gewoon thuis.

Maak kennis met het 3·2·1® GSX DVD home entertainment-systeem van Bose.

Home cinema uit slechts twee zichtbare luidsprekers.

Genieten van het krachtige geluid van een BOSE® 3·2·1®- systeem wordt nu nog gemakkelij ker. Het 3·2·1® GSX DVD home entertainment-systeem, gebaseerd op de exclusieve TrueSpace® digitale signaal verwerking, brengt fi lms en muziek tot leven met geluid dat u lij kt te omringen. Twee krachtige GEMSTONE® luidspreker arrays en een uit het zicht te plaatsen ACOUSTIMASS®-module produceren een vol, ruimtelij k geluid waarvan u zou verwachten dat alleen een systeem met vij f luidsprekers het kan produceren.

Intelligente muziekweergave. Het systeem kan ook uw favoriete muziek opslaan (tot 200 uren cd- en MP3 muziek) en is uitgerust met het nieuwe en innovatieve uMusic®+ intelligente weergave systeem. Dit systeem ontwikkelt de vaardigheid om muziek voor u uit te zoeken, selecteert automatisch de muziek waarvan u het meest geniet en doet voorstellen voor andere nummers die u al lang niet meer hebt afgespeeld.

Eenvoudig te installeren en te gebruiken. Dankzij de HDMI-aansluiting is het makkelij k om uw HDTV aan te sluiten. Het 3·2·1® GSX-systeem kan uw dvd’s upscalen naar 1080p (full HD) voor een betere beeldkwaliteit. Het elegante media center is uitgerust met alle functies die u nodig hebt om te genieten van fi lms en muziek, inclusief een dvd/cd-speler en een am/fm- ontvanger. Met de universele afstandsbediening kunt u uw systeem en de meeste aangesloten apparatuur eenvoudig bedienen.

Overtuig uzelf. Vraag om een demonstratie bij de ge autoriseerde Bose dealer en hoor wat er gebeurt wanneer hightech en eenvoud samenkomen.

VOOR FILMS. VOOR MUZIEK. VAN BOSE.

3·2·1® GSX DVD home entertainment-systeem