WEETJE De term conductoren is afgeleid van het Latijnse ‘conducere’. Dat betekent ‘geleiden’.
prikkel
receptor herkent en vangt de prikkel op signaal
Een regelsysteem is een geheel van geordende processen dat
ervoor zorgt dat een organisme gepast reageert op waarneembare veranderende omstandigheden.
Een prikkel activeert het regelsysteem. Prikkels worden herkend en
conductor
opgevangen door receptoren.
geleidt informatie
Conductoren, zoals het zenuwstelsel en het hormonaal stelsel, zorgen
signaal
dan voor de informatieoverdracht tussen receptor en effector. De
effector
signaalstoffen van het hormonaal stelsel noemen we hormonen. De effectoren voeren dan een bepaalde reactie uit. `
Maak oefening 11, 12 en 13 op p. 55.
N
voert de reactie uit
reactie
We zetten alles nog eens op een rijtje.
IN
waarneembare verandering
actie als antwoord op de prikkel
VA
3.2 Hoe zorgt een regelsysteem voor evenwicht?
te warm
te koud
©
Afb. 8
De airco in een wagen zorgt ervoor dat de temperatuur in de wagen altijd
gelijk blijft. Bij het onderzoek naar de thermoregulatie van de huid stellen we vast dat organismen ook een regelsysteem hebben om een inwendig evenwicht te bereiken.
In een stresserende situatie, zoals bij het weglopen voor een hond, reageren bijvoorbeeld meerdere stelsels tegelijkertijd: je spierkracht neemt toe, je
hart zal sneller pompen, je ademhalingsritme neemt toe … Je kunt vluchten.
Is de hond weg, dan gaat je lichaam weer naar de normale situatie. Je wordt weer rustig.
Je merkt uit die voorbeelden dat de reactie van een organisme erop gericht is om de normale situatie te herstellen en in stand te houden. Dat proces noemen we een terugkoppeling of feedback. Omdat de normale situatie
door veranderingen in de omgeving telkens rond een evenwicht schommelt, noemen we dat een dynamisch evenwicht.
Het regelsysteem streeft hier dus naar het in stand houden van een inwendig evenwicht door terugkoppeling. We noemen dat een feedbacksysteem.
THEMA 01
hoofdstuk 3
43
