16 LOOPBAAN tekst • Han Ceelen beeld • Kees Hummel
MICHIEL VAN DEN BERGH – 1983 • 1990-1997 WNF-Ranger
SPUI 50 01 | 2019 alumni.uva.nl
VOGE WORDEN AA
• 2003-2009 Sociale geografie, UvA • 2006 Wilfried Laurier University, Canada • 2011-2016 promotieonderzoek duurzame ontwikkeling en natuurbescherming in de Sahel, Afrika Studie Centrum Leiden, in opdracht van Vogelbescherming Nederland • 2011-2016 oprichter en programmaleider ‘Committed to Birds’ voor golfbanen in opdracht van Vogelbescherming Nederland en de Nederlandse Golf Federatie • 2013 co-producer Living on the Edge: A Life in the Sahel • 2016 programmamanager Noordzee, Wereld Natuur Fonds • 2017 regisseur/producer Arjan’s Big Year • 2017-heden zoetwateradviseur Wereld Natuur Fonds
Tijdens zijn studie Sociale geografie bedacht Michiel van den Bergh hoe golfbanen toegankelijker kunnen worden voor vogels. Hij noemt zich een natuurliefhebber maar heeft een zwak voor vogels. ‘Het feit alleen al dat vogels duizenden kilometers afleggen om ergens te kunnen broeden of overwinteren: ik vond dat heel bijzonder.’ Hoewel hij meer dan vierduizend vogelsoorten heeft gespot, ziet Michiel van den Bergh zichzelf niet als een vogelaar pur sang. ‘Het is een stempel dat je krijgt opgeplakt’, zegt hij. ‘Ik noem mezelf liever een natuurliefhebber.’ Van den Bergh is tegenwoordig zoetwateradviseur bij het Wereld Natuur Fonds. Maar in vogelaarskringen is hij vooral vermaard om twee documentaires die hij maakte. Living on the Edge (2013) gaat over de relatie tussen mensen en trekvogels in Afrika. In Arjan’s Big Year (2017) volgt Van den Bergh collega-vogelaar Arjan Dwarshuis bij diens missie om in één jaar wereldwijd zoveel mogelijk vogelsoorten te spotten. Daarnaast schreef Van den Bergh, afkomstig uit Haarlem, een boekje over vogels en golfterreinen. Bij al die projecten staat de relatie tussen mens en dier centraal, en dat is ook precies wat Van den Bergh interesseert. Zijn liefde voor dieren manifesteerde zich al op zeer jonge leeftijd, zegt hij. ‘Toen ik zes was, sleepte ik mijn ouders mee naar de Veluwe om herten te gaan kijken.’ Ook was hij lid van de WNF-Rangers (de jeugdclub van het Wereld Natuur Fonds), organiseerde hij excursies en hield hij collectes in de buurt. ‘Dan belde de burgemeester
mijn ouders: of ze wisten dat hun zoon op eigen houtje geld aan het ophalen was. Gelukkig vonden ze dat niet zo erg.’ Zo komt Van den Bergh vanzelf op vogels uit. ‘Zoogdieren zijn mooi, maar het aantal soorten in Nederland is beperkt. Vogels daarentegen zijn hier heel veel. En hoe meer ik over ze leerde, hoe gaver ik ze vond. Het feit alleen al dat ze duizenden kilometers afleggen om ergens te kunnen broeden of overwinteren: ik vond dat heel bijzonder.’ Dat sommige klasgenoten dit wat nerdy vonden, maakte Van den Bergh weinig uit. ‘Veel anderen vonden het juist leuk dat ik mijn eigen ding deed.’ Op het Kennemer Lyceum in Overveen groeit ook zijn belangstelling voor de rol die de mens speelt in het leven van vogels. Vrijwel alle plekken die hij als vogelaar bezoekt zijn door mensen ingericht, beseft hij. Geïnspireerd door hoogleraar Ton Dietz, de vader van een vriendje, kiest hij na het vwo voor een studie Sociale geografie. ‘Omdat je daar kijkt naar hoe mensen hun omgeving gebruiken en hoe die omgeving het leven van de mens bepaalt.’
‘Dan belde de burgemeester mijn ouders: of ze wisten dat hun zoon op eigen houtje geld aan het ophalen was’ Tijdens zijn zes jaar aan de UvA is Van den Bergh lid van het corps, geniet hij volop van het studentenleven, en verblijft hij een semester aan een Canadese universiteit. Onderwijl zet hij zijn vogelaarsactiviteiten gewoon voort. Met de Vogelbescherming Nederland
MICHIEL VAN DEN BERGH
‘Toen ik zes was, sleepte ik mijn ouders mee naar de Veluwe om herten te kijken’ en de Nederlandse Golf Federatie maakt hij plannen om golfbanen geschikter te maken voor vogels. Ook doet hij in Papoea-Nieuw-Guinea onderzoek naar de sociaaleconomische waarde van de veren van de blauwe paradijsvogel. Met dit onderzoek solliciteert hij in 2009 bij Vogelbescherming Nederland. Twee jaar later begint hij met een promotieonderzoek aan het Afrika Studie Centrum in Leiden, waar Ton Dietz directeur is. Dat onderzoek wordt de basis voor Living on the Edge, waarbij Van den Bergh zelf betrokken is als adviseur en co-producer. De opnames in Burkina Faso, Marokko en Malta zijn één groot avontuur. Het buitenland trekt Van den Bergh nog steeds. Maar zoals zijn tweede documentaire Arjan’s Big Year laat zien, vormt vliegen voor vogelaars een duivels dilemma. ‘Je moet je steeds afvragen of het de CO₂-uitstoot wel waard is.’ In zijn huidige functie bij het WNF
hoeft hij die afweging niet zelf te maken, want daar stelt men al een maximum aan het aantal vliegreizen. Van den Bergh houdt zich bij de organisatie vooral bezig met natuuroplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, zoals klimaatadaptatie. Aanvankelijk had hij de Noordzee onder zijn hoede, thans de rivieren. Zijn interesse in de relatie tussen mens en dier komt hem ook nu weer goed van pas. ‘Mensen denken vaak dat bij het WNF alleen biologen werken. Dat is een misverstand. De natuur redt zich wel als je er niks mee doet. Het is de invloed van de mens waar wij ons op richten. Dus je moet in je organisatie minstens zoveel weten van menselijk handelen als van ecologie.’ Moedeloos van het klimaatnieuws zegt hij niet te worden. ‘Ik ben van nature optimistisch. Ik zie twee trends: de ene is dat de rapporten steeds alarmerender worden. De andere is dat we ons nu echt zorgen gaan maken en er iets aan willen doen. Dat laatste stemt me hoopvol.’ •
