Grondig 5 - 2020 by Vakblad Grondig

MF NA 10.000 UUR IN 5 JAAR

TKD THUIS SPECIAL

HET WAARSCHUWINGSGESPREK

VAKBLAD VOOR SPECIALISTEN IN GROEN, GROND EN INFRA NUMMER 5 2020

De vooruitgang ervaren.

R924 Litronic: prestaties en rendement Een nieuwe Stage V-motor (120 kW voor de R 922, 129 kW voor de R 924) met een nog lager verbruik en een hogere productiviteit Nieuw bovenwagen- en uitrustingsontwerp voor meer robuustheid en kracht De top van zijn klasse met hoge machineprestaties op het gebied van koppel, graaf- en opbreekkrachten. Dit dankzij verschillende vernieuwde ontwerpelementen

Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl

INHOUD

In dit nummer

GRONDIG 5 2020

Hoe staat het met de cao LEO? Een belangrijke vraag want ook in deze bijzondere tijden wil je de werknemers kunnen belonen, daarom gaan we daar in het hoofdverhaal op in. Verder brengen we de TKD naar je toe middels de TKD Thuis. Zo zorgen we ervoor dat je niets mist van wat je anders gezien zou hebben. Grondig 6 ontvang je op vrijdag 17 juli.

ONDERNEMEN MET MENSEN

16 5 REDACTIONEEL 6 IN ACTIE: M. van Kats Loon- en verhuurbedrijf, Lopik 9 COMMENTAAR 10 HOOFDARTIKEL: Gesprekken over cao weer van start 14 VENT & VISIE: Chris Shephard, Trimble 16 STERK WERK: Taco Agro, Meterik

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

20 20 PROFILEREN: Loonbedrijf Dekkers Maasbommel 24 INLEIDING TKD THUIS 26 Case Tetra-project moet serieus worden genomen 28 Brede presentatie machines met Stage V-motoren 30 Atlas165Wsr en 175Wsr: strak en kort 32 Aanbod elektrische machines groeit 34 VOLVO: Co-Pilot als kloppend hart 36 Een breed aanbod vernieuwingen 38 MASSEY FERGUSON: 10.000 uur in vierenhalf jaar 44 CUMELA KOMPAS GEEFT INZICHT 45 ECONOMIE 45 IN KORT BESTEK

ONDERNEMEN MET CUMELA

50 48 CUMELARIA 47 CAO & ZO 48 SLIM EN DIGITAAL: PlanProf 50 MACHTIG MOOI: Rens Innemee 52 CUMELA.NL 53 VOORZITTER 54 TOOLBOX: juist gebruik van zwaailichten 56 BEDRIJFSOVERDRACHT: aktes en overeenkomsten 58 Stand van zaken in het PFAS-dossier 60 Het belang van een waarschuwingsgesprek 62 Vragen en antwoorden over het UBO-register 64 Omgevingswet uitgesteld 66 BEDRIJVIG

GRONDIG 5 2020

Machines voor loonwerkers ! Balenpersen Werbreedte pick-up 195 cm. Zwaar gelagerde perswagen. Knoperaandrijving met tandwielen. Centrale knoper smering. Dubbele fan op de knopers. De enige pers gemaakt in West Europa! Walterscheid groothoek

Model 6000S

Spitmachines Alle lagers met oliebadsmering. Nieuw: HD oliekeerringen. Krukas deelbaar bij iedere spade. Optie: hefinrichting voor kopeg of frees. Walterscheid aftakas met nokkenkoppeling

Serie G190

Bieslook 15

gerard.zweers@argi.nl

www.argi.nl

6942 SG DIDAM

06-53236180

like ons op facebook

Efficiënt toolboxen en werkplekinspecties uitvoeren Veilig Vakwerk maakt het uitvoeren van werkplekinspecties en toolboxen veel eenvoudiger. Medewerkers ontvangen de juiste informatie op hun telefoon en kunnen direct aan de slag. Dit kan volledig digitaal, maar het is ook mogelijk om de geprinte versie te bewaren. Veilig vakwerk zorgt voor tijdsbesparing en verbetering van het veiligheidsbewustzijn bij medewerkers. Daarnaast is hiermee de gegeven veiligheidsinstructie aantoonbaar. rd Gereducee r o o v tarief la e Cum Start direct via veiligvakwerk.nl leden

In samenwerking met Cumela, bedrijven uit de sector en Stigas.

Nu in de stores beschikbaar

REDACTIONEEL

COLOFON Grondig is het vakblad, website en digitale nieuwsbrief voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra. Je kunt je via grondig.com aanmelden voor de gratis nieuwsbrief Grondig actueel.

Adres Cumela Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl

Cumela-ondernemerslijn (033) 247 49 99 / ondernemerslijn@cumela.nl

Grondig / Cumela Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig

Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Herma van den Pol Ton Herbrink (eindredacteur)

Voorplaat Cumela Communicatie

Advertentiewerving Lisette Kerkhof, grondig@cumela.nl

Art Direction, Grafische vormgeving en druk Elma Media B.V. www.elma.nl Keizelbos 1, 1721 PJ Broek op Langedijk

Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Opzegging van het abonnement schriftelijk vóór 1 november.

Kosten abonnement

TKD plug and play Het zijn saaie tijden op tv: geen Nederlands voetbal en geen echte Formule 1-races meer. Voor sommigen is de oplossing om het dan maar virtueel te doen door de racesimulator in te schakelen. Stekker in het stopcontact en vanuit huis racen alsof je op Zandvoort rijdt. Dat zou een oplossing kunnen zijn voor de TKD. Zover zijn we echter nog niet. Sterker, even de stekker in het stopcontact zou voor de geplande TKD met het sterk toegenomen aantal elektrische machines vast een uitdaging zijn geworden. Het is maar de vraag of de kabels naar het terrein dik genoeg zouden zijn geweest om al die machines op te laden. Er is nu een jaar om daar ook over na te denken, want volgend jaar zullen er ongetwijfeld nog veel meer elektrische machines draaien. Of zouden we dan een stap verder zijn met de oplossing die Staad op deze TKD al wilde presenteren, een verwisselbare batterij voor grondverzetmachines? Een batterij die past op verschillende machines en die je mee kunt nemen om daar op te laden waar liefst groene stroom beschikbaar is. Staad heeft dit systeem samen met cumelabedrijf Ploegam BV en Urban Mobility Systems ontwikkeld voor Doosan-graafmachines. Het is vergelijkbaar met wat bouwvakkers al jaren doen met elektrisch gereedschap, maar dan in het groot. Als de lader het bijhoudt en er genoeg volle accu’s op voorraad zijn, kan de grondverzetmachine doorwerken, ongeacht de zwaarte van de klus en de grootte van de machine. Het kan een prachtige oplossing zijn voor onze grotere machines. Je hoeft dan geen extra zware

pakketten op de machine te monteren om die af te stemmen op die enkele dagen continu heel zwaar werk. Het is ook de oplossing voor het laadprobleem op de locatie. En verder denkend: wat zou het mooi zijn als we gelijk met een standaard zouden gaan werken. Dat je een pakket - of bij zwaardere machines meerdere - op elk merk machine kunt gebruiken. Dan kunnen we de tankwagen voor de diesel vervangen door een accudistributie- en wisselsysteem. Wellicht is dat goedkoper en efficiënter dan zelf investeren in accupakketten, want die zullen ongetwijfeld duur zijn. Voordeel is ook dat de machine met een kleiner en goedkoper standaardpakket toe kan. Een mooi vergezicht voor de TKD van volgend jaar: elektrisch én met wisselbare en uitwisselbare accupakketten op verschillende machines. En niets virtueel, maar weer gewoon live in de zandbak zonder dat we ons zorgen hoeven te maken of de voedingskabel naar het terrein dik genoeg is. Tot die tijd veel plezier met deze TKD thuis-special en hopelijk tot ziens op de volgende live-TKD met echte plug and play-machines. Team Grondig, Gert, Marijke, Toon, Herma en Lisette

Nederland € 95,- per jaar / Buitenland € 145,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag

© Stichting Cumela Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap Cumela Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wil je het lidmaatschap van Cumela beëindigen, dan dien je voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van Cumela in Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET MENSEN - BEDRIJF IN ACTIE

‘Het gaat magnifiek’

Tekst: Toon van der Stok Foto’s: Toon van der Stok, Van Kats

Gras eraf, mest erop. Dat is het nieuwe motto van Marcel van Kats van vof Van Kats-Marrisen uit Lopik. “Ik wil altijd zo snel mogelijk achter het kuilen aan de mest bij de boeren op het land hebben. Dan weet je zeker dat de mest optimaal wordt gebruikt.”

GRONDIG 5 2020

BEDRIJF IN ACTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

Helaas lukte dat gras er af, mais er op door een gebrek aan personeel en trekkers vooral bij de eerste snede vaak niet. “De meeste jaren ben je dan nog bezig het maïsland klaar te maken en het inkuilen”, aldus Van Kats. Hij besloot daarom afgelopen winter een slurry-booster aan te schaffen. Een vaste pompunit op een aanhanger met daarop ook een schoonwatertank van tien kubieke meter en een mesttank van twee kubieke meter. De schoonwatertank gebruikt hij om de leidingen aan het eind van een perceel snel schoon te kunnen spoelen. De combinatie, die is gebouwd door Van den Broek Mechanisatie en Machinebouw uit Moordrecht, is ook leverbaar in andere uitvoeringen. Er is een tweeasser met een watertank van drie kuub en twee kuub voor de mest. De grootste uitvoering is een vierasser met naast een kleine schoonwatertank een mestcontainer voor gebruik bij bouwland met mestaanvoer. Op de unit zit een dieseltank van 1100 liter met een vulslang om ook de trekkers die bij de combinatie horen af te tanken. Van Kats draait sinds eind maart met de combinatie en is laaiend enthousiast. “Het gaat magnifiek”, zegt hij als we naast de combinatie staan. “De jongens zijn nu ontevreden als we minder dan 200 kuub per uur draaien, terwijl we voorheen blij waren als we 145 kuub haalden. We kunnen nu grote hoeveelheden water meepompen zonder dat we capaciteitsverlies hebben”, aldus de ondernemer. Die prestaties zijn te danken aan een Mercedesmotor, die is gekoppeld aan een Cornell-pomp. De afgelopen weken heeft hij hem gebruikt om percelen maisland te bevloeien. “Dan pompt hij zelfs makkelijk 300 m3 per uur weg.” Zelfs met die hoge capaciteit blijft het dieselgebruik laag. Na 400 uur staat dit op gemiddeld 26 liter per uur. Voor de bediening heeft Van den Broek een eigen scherm ontworpen, waarop de hele vloeistofstroom is te volgen. Dat scherm zit niet alleen op de pompunit, in de trekker zit precies hetzelfde. De chauffeur kan zo alle handelingen zelf doen.

Om problemen met de communicatie te voorkomen, is er een dubbel signaal. Naast het radiosignaal, is er een GPS-systeem als back-up. De chauffeur kan zo zelf de pompsnelheid bepalen, aangeven wanneer de slangen moeten worden schoongeblazen en de dosering aanpassen. De tweede man heeft ondertussen zijn handen vrij om slangen klaar te leggen en op te rollen en indien nodig bij de mestput de zaak te controleren. Heel bijzonder is de mogelijkheid om de pompwagen zelfstandig te verplaatsen. Daarvoor is een soort mover opgebouwd, in dit geval bestaande uit twee metalen kokers die op de wielen worden gedrukt. Twee zwenkmotoren uit een kraan zorgen voor de aandrijving. Een perfecte aanvulling, vindt Van Kats. “Met de afstandsbediening zet je de unit zo overal op de juiste plaats. Het is klaarzetten, slangen uitrollen en starten.”

GRONDIG 5 2020

“Wij bieden een totaalpakket aan verzekeringen. Wel zo makkelijk!” José van Dasselaar relatiebeheerder Verzekeringsspecialist in de cumelasector Als brancheorganisatie weten we bij Cumela als geen ander waar je als ondernemer mee te maken hebt, met welk materieel je werkt en welke risico’s hierbij komen kijken. Onze polisvoorwaarden zijn hierop afgestemd, wij denken met je mee en geven altijd een persoonlijk advies op maat. Onze voordelen • •

Persoonlijk contact met specialisten Gemak en uitgebreide service

• • •

Kennis van de cumelasector Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding Soepele afwikkeling bij schade

Wij weten wat we verzekeren! www.cumela.nl 033 247 49 60

COMMENTAAR DIRECTIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

Weer op stap Persoonlijk contact met onze achterban staat bij Cumela hoog in het vaandel. Als je dan in een periode terechtkomt waarin persoonlijk contact niet wenselijk is, wordt iedereen toch een beetje onrustig. Het past gewoon niet bij ons.

‘HET NIEUWE BORDJE, IN DE NIEUWE HUISSTIJL, ZIET ER PRACHTIG UIT EN DE LEDEN ZIJN ER BLIJ MEE’

Gelukkig zijn er inmiddels weer wat versoepelingen in de coronamaatregelen. Onze medewerkers konden daardoor de afgelopen weken weer op bezoek bij leden en brachten meteen een verrassing mee: het nieuwe lidmaatschapsbordje. De leden van Cumela hebben al decennialang een bordje van Cumela of één van haar voorgangers aan de gevel. De ‘oude’ bordjes waren in veel gevallen niet helemaal meer in goede staat, dus toe aan vervanging. Ik moet zeggen: onze afdeling communicatie heeft goed haar best gedaan. Het nieuwe bordje, in de nieuwe huisstijl, ziet er prachtig uit en de leden zijn er blij mee. Zelf ben ik ook bij een aantal leden langs gegaan. Echt fijn om bekende en minder bekende leden op deze manier te ontmoeten en te horen hoe het er in de sector aan toe gaat in deze bijzondere periode. Ik merkte dat het bliksembezoekje op prijs werd gesteld.

‘HET BETEKENT HELAAS WEL DAT WE NOG GEEN GROTE BIJEENKOMSTEN KUNNEN ORGANISEREN’ Gelukkig gaat het eindelijk de goede kant op! Het aantal nieuwe corona-opnames in de ziekenhuizen loopt terug, net als het aantal coronapatiënten op de ic’s en het aantal overledenen. De maatregelen van de overheid zijn inmiddels enigszins versoepeld en verdere versoepelingen liggen in het verschiet, mits het goed blijft gaan met het aantal ziektegevallen. Het advies blijft wel om zoveel mogelijk thuis te werken. Dat gaan we dus ook doen, net zoals we ons aan de overige maatregelen houden. Het betekent helaas wel dat we nog geen grote bijeenkomsten kunnen organiseren. De algemene ledenvergadering is normaal gesproken ook een gelegenheid om elkaar te ontmoeten.

Dit jaar hebben we die op 27 mei via een webinar gehouden. Ook weer een bijzondere ervaring om samen met Wim van Mourik, gescheiden door plexiglas, aan een soort RTL Boulevard-achtige balie te staan en voor de camera ons verhaal te houden over 2019, de jaarcijfers vast te stellen, nog wat actualiteiten mee te nemen en vragen te beantwoorden die via de chatfunctie werden gesteld. Positief was dat veel leden zich hiervoor hadden aangemeld. Dit duidt op betrokkenheid en verbondenheid bij onze mooie brancheorganisatie!

Directeur Cumela GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET MENSEN - HOOFDARTIKEL

Gesprekken over cao weer van start

Tekst: Herma van den Pol Illustraties: Cumela Communicatie

LOONREPARATIE EERSTE DOEL

Op 28 mei zijn de onderhandelingen over de collectieve arbeidsovereenkomst Landbouwwerktuigen Exploiterende Ondernemingen (cao LEO) weer van start gegaan. Het was de eerste keer dat deze in een online-omgeving plaatsvonden en dat was wennen. Sander van Meer van Cumela sprak vooraf de hoop uit dat het een succes zou worden en dat de gesprekken daarna verder op gang kunnen blijven. Op het moment dat dit blad bij jou op de mat belandt, is het alweer bijna een week geleden dat de eerste gesprekken over de cao LEO hebben plaatsgevonden. Donderdag 28 mei gingen werkgevers en werknemers weer met elkaar om de digitale tafel. Uniek, want dit gebeurde nog niet eerder en het was gelukkig ook nooit eerder nodig. Vlak voor dit moment ging dit nummer van Grondig naar de drukker. In dit verhaal schetsen we de positie van verschillende partijen aan de vooravond van het overleg.

GRONDIG 5 2020

Het overstappen naar digitaal overleggen is het directe gevolg van de coronacrisis, iets wat ook gevolgen heeft voor de cumelasector. Een lichtpuntje voor de sector in deze tijd is de veelzijdigheid. Toen de crisis aanbrak bleef het daardoor onverminderd druk. “We hebben geluk dat er redelijk kan worden doorgewerkt”, realiseert René van der Steen, voorzitter van vakvereniging Het Zwarte Corps (HZC) zich. “Tegelijk zie je een soort onrust ontstaan. Werknemers zeggen bijvoorbeeld dat er van hen wordt verwacht dat er wordt doorgewerkt, maar

HOOFDARTIKEL - ONDERNEMEN MET MENSEN

over arbeidsvoorwaarden - het loon - kunnen we het niet hebben”, aldus de HZC-man. Niet alleen vanuit werknemers klinkt dit geluid. Ook werkgevers stelden de laatste maanden vragen aan Cumela over de cao en het loon, omdat ze de medewerkers graag passend willen belonen. Pas de laatste weken beginnen de zorgen bij werkgevers toe te nemen als gevolg van de coronacrisis en wordt vaker een ander geluid gehoord.

mers- of werkgeversvereniging en degenen waarbij in de arbeidsovereenkomst is afgesproken dat de cao sowieso geldt.” Dat houdt voor de cumelasector in dat de werkingssfeer van de cao nog steeds behoorlijk groot is. Dat komt doordat de cumelasector vooral aan werkgeverszijde een hoge organisatiegraad heeft. Die nam van 2018 op 2019 zelfs nog eens toe.

EEN GROTE KATER Het is 30 juni dan ook alweer een jaar geleden dat de cao verlopen is en de urgentie om een nieuwe cao af te sluiten neemt toe. Dat is mede de reden dat de bonden de stap naar de digitale tafel zetten. De betrokken partijen zeggen vooraf allemaal dat ze erg gemotiveerd zijn om de gesprekken weer op gang te brengen. “We willen allemaal zo snel mogelijk de koopkracht in de sector herstellen”, zegt Van Meer. “Deze is achteruitgegaan doordat het ruim een jaar geleden is dat de lonen voor het laatst zijn bijgesteld. Ondertussen heeft er wel inflatie plaatsgevonden en zijn de kosten voor bijvoorbeeld het levensonderhoud daardoor toegenomen.” Nelly van Veen, bestuurder namens agrarisch groen van de FNV bij de onderhandelingen betrokken, maakt duidelijk dat er vooraf al het één en ander moest worden geregeld om vergaderen in een digitale omgeving mogelijk te maken. Van der Steen vult aan dat de gesprekken daardoor ook in een kleiner comité plaatsvinden. “Het helpt dat het overleg niet over veel onderwerpen gaat, maar zaken die wel belangrijk zijn.” Ook CNV is bij de onderhandelingen betrokken.

CAO EEN JAAR VERLOPEN De eerdere gesprekken die de partijen voerden, gingen over loonreparatie, oftewel het compenseren van de inflatie, zoals Van Meer eerder beschreef. “Net toen de coronacrisis zich aandiende, waren we heel dicht bij een akkoord op het

‘DE EERSTE GESPREKKEN DIE DE BONDEN GAAN VOEREN, GAAN OVER LOONREPARATIE’ loonbod gericht op reparatie”, zegt Van Meer. Het betekent dat zo lang er geen nieuwe cao is vastgesteld, de oude cao van kracht blijft en de lonen niet worden aangepast. “Anders dan toen de oude cao van kracht was geldt deze echter alleen nog voor iedereen die lid is van een werkne-

“In september waren we heel dicht bij een akkoord. Toen dit toch niet doorging, voelde dat voor mij echt als een kater”, zegt Van Meer. Vooral de meningen over de mate waarin lonen moesten worden verhoogd liepen uiteen. Zo kwam de FNV met een looneis van vijf procent. “In de praktijk weet je elkaar dan wel te vinden, maar nu kwamen we niet meer bij elkaar”, zegt Van Meer. In een poging uit de impasse te komen, stelde Cumela in september voor om de onderhandelingen tijdelijk te stoppen en te gaan onderzoeken wat de volgende stap zou worden.

‘DAT DE WERELD ER IN KORTE TIJD ZO ANDERS UIT ZOU GAAN ZIEN, HAD NIEMAND ZIEN AANKOMEN’

In deze periode, die rust hoorde te brengen, veranderde de wereld drastisch voor ondernemers in groen, grond en infra. Voor die tijd was er werk in overvloed en was de belangrijkste zorg: hoe kom ik aan voldoende personeel? Tekorten die alleen maar zouden gaan oplopen door de combinatie van vergrijzing en te weinig nieuwe instroom. In slechts enkele weken veranderde dat en kwamen er zelfs werken abrupt tot stilstand als gevolg van de ontwikkelingen rondom PFAS en stikstof. Dat de wereld er in korte tijd zo anders uit zou gaan zien, had niemand zien aankomen. “Ik baalde echt heel erg toen de gesprekken stopten, maar toen de PFAS- en stikstofcrisis een week later een feit waren, was ik er blij om”, zegt Van Meer. “Net daarvoor lag er zelfs al een voorstel op tafel om als werkgevers vrijwillig een loonsverhoging door te voeren, maar dat voorstel is vanwege de nieuwe situatie van tafel gegaan. Dat leek toen niet meer gepast.”

NIEUWE WERELD Rond de jaarwisseling wilden de gezamenlijke vakbonden het gesprek weer oppakken en boden de FNV en HZC Wim van Mourik, voorzitter van Cumela, een petitie aan. Dat had succes. Hoewel er nog wat tijd overheen ging, kwamen daarna de gesprekken weer op gang, maar toen volgde de coronacrisis. “De situatie is nu heel anders dan een jaar terug”, zegt Van Veen. “We kregen eerst te maken met stikstof en PFAS, waardoor er veel onduidelijk werd, en nu komt corona er ook bij”, GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET MENSEN - HOOFDARTIKEL

realiseert ze. Het resulteert erin dat de FNV iets milder in de onderhandelingen is komen te staan. “We willen best meedenken en snappen dat je nu niet de hoofdprijs kunt vragen, maar we willen wel dat er een fatsoenlijke loonsverhoging komt.”

‘WE MOETEN VOORKOMEN DAT DE JONGEREN MET LOSSE CONTRACTEN NU VAARWEL WORDEN GEZEGD’

Die gesprekken daarover zijn nu dus weer aan de gang. Het tweede belangrijke punt is de looptijd van de cao, maar daar lijken zowel werkgevers en werknemers het wel over eens te zijn. Dat wordt een jaar. Van der Steen legt uit dat vanuit het oogpunt van de werkgever het goed is dat wanneer er zich onverwachte negatieve ontwikkelingen voordoen er iets kan worden gedaan, maar vanuit het oogpunt van de werknemer is het juist goed dat als de economie toch onverwacht aantrekt er iets voor hen kan worden gedaan.

LIEFDE VOOR HET BEDRIJF Het loon vormt een belangrijk onderdeel van de cao, maar uiteraard wordt er over meer gepraat. Een onderwerp dat in een later stadium zal worden aangepakt, is bijvoorbeeld het dagvenster. “Wanneer je dat uitbreidt, kunnen medewerkers ruimer worden ingezet en houdt het in dat er minder uren overblijven waarover toeslagen hoeven te worden betaald”, legt Van Veen uit. “Over veel zaken zijn we het eens, maar dit is een duidelijk discussiepunt.” Iets anders wat als gevolg van ontwikkelingen in de landelijke politiek moet worden opgepakt, is het stimuleren van de afgifte van vaste contracten. “Nu hebben we in de sector de luxe positie dat het van werkgevers toch al de intentie is om

PAST DE CAO NOG BIJ DE SECTOR?

De laatste jaren zijn de cumelabedrijven flink in ontwikkeling. Vormde het agrarisch loonwerk een aantal jaren geleden nog het zwaartepunt van de werkzaamheden op de bedrijven, vandaag de dag is dat veel minder vaak het geval. De één doet er een stukje grondverzet bij, de ander verhuur, weer een ander doet cultuurtechnische werken of transporteert mest. Ook de demografie van de bedrijven loopt steeds verder uiteen. Zo zijn er zzp’ers en bedrijven met één of twee man personeel, maar zijn er ook bedrijven die honderd werknemers aan het werk hebben. Zoveel soorten, zoveel meningen en dat blijkt vooral wanneer er wordt gepraat over de cao.

GRONDIG 5 2020

FNV: “Wij willen een fatsoenlijke loonsverhoging”

zoveel mogelijk met vaste krachten te werken, omdat er vaak met dure machines wordt gewerkt”, zegt Van der Steen. Toch moet dit worden opgepakt. “Ook moeten we voorkomen dat de jongeren met losse contracten nu vaarwel worden gezegd, omdat bedrijven liever de vaste dienstverbanden het langst aanhouden”, vult hij aan. Tevens worden er gesprekken gevoerd over nieuwe functies in de sector, waaraan dan weer verantwoordelijkheden en een looncomponent worden gekoppeld. FNV, CNV en HZC maken zich sterk voor de werknemers, maar diezelfde werknemer laat ook keer op keer zien een enorme binding met het bedrijf en de machine te hebben. Die gezamenlijke loyaliteit van werkgever richting Cumela en die van de werknemer richting de werkgever geven het vertrouwen dat er straks weer een goede cao op tafel ligt. De partijen stellen dat het wel vaker moeilijk is geweest, maar dat ze er altijd nog zijn uitgekomen. “De onderhandelingen moeten ervoor zorgen dat we degene die werken in deze sector een leuk en mooi beroep en een marktconform loon kunnen bieden”, aldus Van der Steen.

Chaira Klein, juridisch adviseur arbeidsmarkt, gaat daarom de komende tijd onderzoeken wat het belang van de cao is voor de cumelasector. Dit met het doel om te kijken wat de meerwaarde van een cao is voor de cumelasector. De belangrijkste reden dat het onderzoek er komt, is het moeizame verloop van de onderhandelingen in de laatste jaren. “Is het dan verstandig en raadzaam om hiermee door te gaan. Ik kijk daarom naar de vraag of er een cao nodig is en zo ja in welke vorm”, zegt Klein. Rond het uitkomen van dit blad word je dan ook uitgenodigd mee te werken aan een enquête om meer inzicht te krijgen in deze onderwerpen. “Die resultaten zal ik in de loop van de zomer met de Cumela-leden delen. Later, als dan het onderzoek klaar is, worden de bevindingen bekendgemaakt”, zegt Klein. Ze roept de leden op om vooral mee te werken, want hoe hoger de respons, hoe beter het beeld overeenkomt met de werkelijkheid.

Op zoek naar capaciteit en comfort? Ga dan voor de nieuwe KRONE Swadro TC 1370.

Actieve hydraulische bodemontlasting Instelbare hefhoogtes voor sneller keren op de kopakker Elektrische werkdiepte instelling met geheugenfunctie

www.krone-nederland.nl

aar Informeer n ls actie! de Blue Dea

AZURIT 9 MET DELTAROW – ELK MAÏSZAADJE HAARSCHERP OP ZIJN PLAATS

Met de Azurit 9 zet LEMKEN een nieuwe maatstaf in de precisiezaai. Gun de mäïsplanten meer ruimte met LEMKEN DeltaRow. Het driehoeksverband geeft elke maïsplant maximaal toegang tot water, voedingstoffen en licht. lemken.com

■ ■ ■ ■

70 % meer ruimte per maïsplant Tot 10 % meer opbrengstpotentieel door LEMKEN DeltaRow De startmeststoffen liggen optimaal bereikbaar tussen de twee maïsrijen Centrale zaadtank van 600 l

ONDERNEMEN MET MENSEN - VENT & VISIE

‘Wij willen de hele keten rendabeler maken’

Tekst: Toon van der Stok Foto: Trimble

CHRIS SHEPHARD, VICE-PRESIDENT TRIMBLE

Rond de Conexpo, eerder dit jaar, kwam er verrassend nieuws van Trimble en Caterpillar toen ze bekend maakten hun joint venture te gaan herstructureren. Een logische ontwikkeling, zegt topman Chris Shephard. “De afgelopen jaren hadden we een gezamenlijke route om meer te digitaliseren in de grondverzetsector. Nu kiezen we echter elk een eigen koers.”

‘WE WILLEN DE PARTNER ZIJN VOOR IEDEREEN DIE AAN EEN BOUWPROJECT WERKT’

GRONDIG 5 2020

Met de nieuwe koers van VirtualSite Solutions LLC (VSS) breekt er een nieuwe fase aan in een samenwerking tussen Trimble en Caterpillar die al meer dan 25 jaar duurt. “Het is ook geen problematische situatie”, benadrukt vice-president Chris Shephard als hij een toelichting geeft op de nieuwe ontwikkeling. Door de coronacrisis gebeurt dit telefonisch, omdat Shephard door de lockdown vastzit in Amerika. “De samenwerking in VSS was erg succesvol. Deze verandering is een logische ontwikkeling nu beide bedrijven binnen de bouwsector een andere focus hebben. Trimble is gericht op de complete bouwplaats en richt zich op de productiviteit, veiligheid, kwaliteit, transparantie en duurzaamheid. Caterpillar heeft een andere focus: een digitale oplossing voor alle sectoren die het met zijn machines bedient. Daarvoor ontwikkelt het een platform voor het beheren van machinedata vanuit gecombineerde vloten met verschillende merken. Nu de twee bedrijven elk een eigen zwaartepunt hebben, is het beter om los van elkaar verder te gaan.” Caterpillar omarmde al vanaf het begin als eerste nieuwe ontwikkelingen van Trimble op het gebied van GPS-gebaseerde machinebesturing en voerde die door in machines. Ingenieurs van beide bedrijven werkten ook aan het zoeken naar mogelijkheden om het graven te automatiseren. Deze samenwerking werd in 2002 geformaliseerd, waarbij beide bedrijven gingen samenwerken in CTCT. In dit bedrijf werkten ingenieurs van Trimble en Caterpillar aan het ontwikkelen van software voor het automatiseren van het grondverzetproces. Het is de nu bekende standaard voor 2D- of 3D-machinebesturing. Vanuit deze samenwerking verwerkte Caterpillar de technieken in zijn eigen machines onder de merknamen Caterpillar Grade Control en AccuGrade, terwijl Trimble het zelf ook als opbouwpakket verkoopt aan andere machinebouwers onder de merknaam Earthworks.

Naast deze samenwerking kwam er in 2008 een nieuwe joint venture, die als VirtualSite Solutions LLC (VSS) in de markt werd gezet. Dat had een tweeledig doel: het bieden van af-fabriek geïntegreerde telematica vanuit Caterpillar en de ontwikkeling van algemeen toepasbare aftermarkettelematica-oplossingen voor verschillende merken vanuit Trimble. Het ging daarbij vooral om het machinegebruik: inzetbaarheid, brandstofverbruik, onderhoud en servicemanagement. Langzaam is dat uitgebouwd met meer functies, zoals het kunnen inlezen van tekeningen in de software van machines. Inmiddels gaat dat zo ver dat het complete beheer van een project met deze systemen mogelijk is. Nu de bouwplaatsautomatisering steeds verder gaat, beginnen de wegen en belangen van Caterpillar en Trimble steeds meer uit elkaar te lopen, legt Shephard uit. “Wij willen de partner zijn voor iedereen die aan een bouwproject werkt. Van het ontwerp tot de bouw en zelfs verder dan dat willen we workflows integreren. Daar zit ook de winst als iedereen telkens met dezelfde gegevens werkt, van de ontwerper en de technisch tekenaar tot de planner en de accountant. Door zo samen te werken, voorkom je fouten en veel onnodig werk en maak je het werk voor iedereen in de keten rendabeler.” Voor het realiseren van een platform waarin iedereen samenwerkt, heeft Trimble de afgelopen tijd diverse overnames gedaan om de juiste tools bij elkaar te brengen. “We willen daarmee een cloudomgeving creëren waarop iedereen die betrokken is bij het bouwproces kan inhaken. Iedereen moet uiteindelijk met dezelfde gegevens werken als basis voor zijn specifieke workflow. Denk aan de architect die het plan uitwerkt, de constructeur die het moet doorrekenen en daarna de aannemer die het moet bouwen. De aannemer kan het gebruiken voor zijn calculatie, maar ook voor zijn

VENT & VISIE - ONDERNEMEN MET MENSEN

‘MET DIGITALE TECHNIEKEN BRENG JE MINDER ERVAREN MEDEWERKERS NAAR EEN HOGER NIVEAU’

planning of de accordering. Ons idee is dat iedereen straks met dezelfde gegevens werkt en dat alles toegankelijk is. Dat je als opdrachtgever kunt zien dat alles is afgewerkt, maar dat tegelijkertijd ook de aannemer er zijn urenregistratie uit kan halen. Zo kan elke partij profiteren van het werken in een omgeving.” De focus op de hele verbonden bouwplaats heeft Trimble al sinds 2008. “Toen VSS werd opgericht, ging het er nog om de rentabiliteit op de bouwplaats te verbeteren, vooral door de kosten te verlagen. Dat kon onder meer door het efficiënter inzetten van machines om het brandstofverbruik te verminderen, door het beter registreren van uren en het voorkomen van verloren uren. Dat heeft ook gewerkt. Nu gaan we ons verder richten op telematica-oplossingen gekoppeld aan oplossingen voor plaatsbepaling. Het nieuwe WorksOS dat we op de Conexpo lieten zien, stelt de gebruiker in staat alle bedrijfsmiddelen - zowel machines als andere middelen - te zien en bij te houden hoe productief de bouwplaats is. Het is de basis voor toekomstige autonome technologie en bouwplaatsautomatisering.” Het gebruik van de cloud heeft de mogelijkheden voor Trimble sterk vergroot. “Doordat alles nu via de cloud gaat, kun je gegevens veel gemakkelijker bij elkaar brengen. Nu is het mogelijk alles met elkaar te delen, zodat je allemaal aan hetzelfde werkt. Daarom kunnen wij nu net zo goed met architecten werken als met de grondwerker die met een roverstok het veld inmeet. Op die manier verbeteren wij de efficiency in de hele keten. Overal voorkomen we onnodig werk, doordat iedereen met dezelfde gegevens werkt. Daar verdienen bedrijven de investering ook terug.”

WIE IS CHRIS SHEPHARD? Al sinds 1998 is Chris Shephard vice-president bij de divisie van Trimble die oplossingen ontwikkelt voor de aannemerij. In eerste instantie waren die vooral gericht op grondverzet, maar inmiddels gaat het om het hele bouwplaatsproces. In de periode dat hij voor Trimble werkt, is de omzet gegroeid van 200 miljoen naar 3,1 miljard.

‘NU IS HET MOGELIJK ALLES MET ELKAAR TE DELEN, ZODAT JE ALLEMAAL AAN HETZELFDE WERKT’

Hoewel Trimble het systeem wereldwijd wil inzetten, ligt de nadruk tot nu toe hoofdzakelijk op de Verenigde Staten en Europa. In Europa zitten de voorlopers vooral in de noordelijke staten, waartoe ook Nederland en Duitsland behoren. Shephard verklaart dat vooral uit de krapte op de arbeidsmarkt in deze landen. “In deze gebieden is het gebrek aan ervaren personeel één van de grootste uitdagingen voor bedrijven. Daar zit het voordeel van nieuwe technologie. Je maakt het makkelijker voor bouwprofessionals om gegevens goed te gebruiken, met de juiste tools. In elke schakel kun je zo ook minder ervaren medewerkers helpen sneller een hoger niveau te bereiken. Met onze techniek kunnen we dat nu doen voor partijen in de hele keten.” GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET MENSEN - STERK WERK

TACO BEDRIJVEN, METERIK Taco Bedrijven is gespecialiseerd in de teelt, oogst, verwerking en opslag van groenten en aardappelen. Jaarlijks contracteert het tussen de 3000 en 3500 hectare groente bij akkerbouwers in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk en verzorgt het voor hen ook het zaaien en oogsten. Taco staat voor Tacken Combinatie en wordt geleid door Sander, Jean Paul en Frank Tacken. Het bedrijf is opgericht in 1972 door hun vaders en een oom, die fruitteelt combineerden met loonwerk en een melkveetak. Eind jaren zeventig startte het loonwerk in de industriegroenteteelt, die toen nog werd gecoördineerd door de regionale Boeren-

GRONDIG 5 2020

bond. Toen die daarmee stopte, hebben Tackens zelf de handel opgepakt en kwam de focus nog meer te liggen op de groenteteelt. De traditionele loonwerkactiviteiten, zoals voederwinning en mestrijden, zijn stukje bij beetje afgestoten. Het familiebedrijf is opgedeeld in Taco Agro, de naam voor de industriegroente- en aardappeltak waaronder ook het loonwerk valt, en Vrankenhof, waarin de teelt en verwerking van groente voor de versmarkt is ondergebracht. Het bedrijf levert jaarrond verse prei aan snijderijen, groothandel en retail. De eigen akkerbouwtak omvat jaarlijks circa 750 hectare. In totaal werken er dertig mensen.

STERK WERK - ONDERNEMEN MET MENSEN

Dienstverlener in groente

Tekst: Egbert Jonkheer Foto’s: Egbert Jonkheer, Taco Agro

TACO AGRO, METERIK

Bij Taco Bedrijven in het Noord-Limburgse Meterik draait alles om aardappelen en groente. Van zaadje tot eindproduct houdt de familie Tacken zich bezig met de teelt en planning en is daarmee dienstverlener voor twee groepen klanten: contracttelers en groenteverwerkers. Met een flinke snelheid rijdt een chauffeur van Taco Agro door een perceel vroege wortelen. Als de stofwolken zijn opgetrokken, zie je hier en daar polletjes onkruid op het donkerbruine zand liggen. De teeltbegeleider die er achteraan loopt, knikt tevreden. Er wordt vandaag een nieuwe cameragestuurde schoffel getest. Die berekent het midden van de rijtjes en corrigeert via een sideshift continu het schoffeltuig, zodat het gewas niet wordt beschadigd. “Er kunnen zelfs nog wel bredere messen in”, is de conclusie na een paar rondjes. We staan in Noord-Limburg, midden in een gebied waar allerlei teelten naast elkaar te zien zijn, van asperges tot rabarber en van snijmaïs tot suikerbieten. . Taco Agro contracteert hier de benodigde arealen groenten en begeleidt het de teelt van het zaaien tot aan het afleveren van de oogst. “Wij zijn wat dat betreft geen typisch loonbedrijf, maar ons loonwerk zit verweven in de teelt”, zegt Sander Tacken.

‘ONS LOONWERK ZIT VERWEVEN IN DE TEELT’

Omdat de natuur zich nooit laat voorspellen, is de planning elk jaar weer uitdagend en moet er regelmatig worden bijgestuurd. Op dit moment gooit vooral het droge, schrale weer roet in het eten. “Gelukkig zijn we wel wat gewend”, glimlacht hij. “Over het algemeen komen de gewassen mooi boven. De start was goed, maar de gewassen staan nu bijna stil. Daarom stellen we het zaaien van de erwten een beetje uit, om te voorkomen dat straks alles op hetzelfde moment rijp is. We stemmen dat zo goed mogelijk af met onze telers, want die hebben hun eigen planning met het zaaiklaar leggen van hun percelen.”

DAG EN NACHT DOOR Sander Tacken runt het bedrijf samen met zijn neven Jean Paul en Frank. Onderling hebben ze de taken vrij strak verdeeld. Sander neemt de operationele zaken voor zijn rekening en draagt zorg voor de dagelijkse planning en het personeel. Jean Paul is de teeltman en doet de in- en verkoop. Hij stuurt de drie eigen teeltbegeleiders aan en onderhoudt ook rechtstreeks contacten met telers en afnemers. Frank is verantwoordelijk voor het machinepark en de aanverwante techniek. Daar

Taco Agro doet niet alleen de oogst, maar verzorgt ook de teelt en de planning om alles perfect op elkaar te laten aansluiten.

zit heel wat specialistische apparatuur bij, voor allerlei teelten, zoals prei, bonen, wortelen, spinazie, erwten en aardappelen. Het bedrijf kent de piek van het werk in de zomer, wanneer de oogst in volle gang is. “Dan zijn we in ploegendiensten dag en nacht in de weer om de oogst op het afgesproken tijdstip aan de poort van de fabriek te krijgen”, vertelt Sander. Ook in de winter is er echter genoeg werk voor het vaste personeel. Het afleveren van bewaargroenten en aardappelen loopt het hele jaar door en ook in de werkplaats is er dan volop werk. “We doen er alles aan om stilstand tijdens het oogstseizoen te voorkomen en dus lopen we alles uitvoerig na en worden onderdelen vroeg vervangen.” Een deel van de oogstmachines volgt in de oogsttijd een route door meerdere landen. Taco Agro is behalve in Noord-Limburg actief over de grens in Duitsland, in Zuid-Limburg, Wallonië en in NoordFrankrijk. Dat heeft meerdere redenen, legt Sander uit: “Hier vlak bij huis is er steeds minder grond beschikbaar voor de teelt van industriegroenten. Verder heb je daardoor meteen een stuk risicospreiding en wordt je oogstperiode langer. Als de erwtendorsers in Frankrijk klaar zijn, gaan ze naar het noorden en sluiten daar aan bij de rest van de oogstploeg om het seizoen af te maken. Waar we telen, daar zetten we het ook af. Je ziet dat de Duitsers en ook de Fransen graag producten van eigen bodem in de winkels willen hebben.”

MIDDELSTE SCHAKEL Als middelste schakel in de keten van conservenGRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET MENSEN - STERK WERK

‘WE DOEN ER ALLES AAN OM STILSTAND TIJDENS HET OOGSTSEIZOEN TE VOORKOMEN’

en diepvriesgroenten is Taco naar twee kanten toe dienstverlenend: richting fabriek en richting telers. De fabriek wil leveringszekerheid en moet ervan op aankunnen dat de productielijn gedurende de verwerkingsperiode continu kan blijven doordraaien. Taco neemt de aanvoer geheel voor zijn rekening, inclusief de contractering van het benodigde areaal bij de telers. In het vroege voorjaar zitten we daarvoor zowel bij de verwerker als bij de teler aan tafel.” De afnemer wil zijn benodigde volume tegen een marktconforme, maar scherpe prijs. De teler wil uiteraard ook een goede prijs. Schuurt dat niet? Volgens Sander valt dat mee. “Uiteindelijk is het een kwestie van vraag en aanbod. Wij bepalen de prijs niet, maar je maakt met elkaar een inschatting van de markt. Iedereen maakt vervolgens zijn eigen afwegingen. Als de teler met de tarweteelt bijna net zo veel kan verdienen, zal hij daarvoor kiezen.” Voor het groeiseizoen stellen de teeltbegeleiders van Taco samen met de klanten een bemestings- en gewasbeschermingsplan op, dat als leidraad dient voor het groeiseizoen. De teler legt het land klaar, Taco zaait en daarna verzorgt de teler het gewas tot aan de oogst, waarbij er regelmatig overleg is, bijvoorbeeld als er sprake is van probleemonkruiden of ziekten en plagen. “Samen met de teler gaan we voor een zo goed mogelijk resultaat. Dat zijn niet alleen mooie woorden, want in de financiële afwikkeling is het zo geregeld dat we allebei voordeel hebben van zoveel mogelijk tonnen per hectare.”

STROPPENPOT In de oogsttijd is het alle hens aan dek voor Taco Agro. De mensen die zich met de planning en de teelt bezighouden, zitten in dezelfde kantoorruimte, want korte communicatielijnen zijn dan

onontbeerlijk. “Onze teeltmensen volgen de afrijping van de gewassen op de voet en ik sta in contact met de fabriek om te zorgen dat onze beide planningen op elkaar aansluiten”, aldus Sander. Een hectische, maar ook een mooie periode van het jaar. Tegen natschade en hagel kunnen telers zich individueel verzekeren, tegen andere onvoorziene tegenvallers zoals de huidige droogte niet. Dat verzekeren doen ze als collectief. “Iedere akkerbouwer legt per gecontracteerde ton een bedrag in, waarmee we een gezamenlijke stroppenpot maken. Iemand bij wie we buiten zijn schuld om niet

Taco probeert veel onkruidbestrijding mechanisch te doen, omdat er steeds minder middelen beschikbaar komen.

kunnen oogsten, compenseren we van daaruit voor het verlies. Wordt er geen aanspraak op gemaakt of blijft er wat over, dan krijgen de telers hun inleg weer terug.” Behalve het veranderende klimaat is het verschralende pakket gewasbeschermingsmiddelen een uitdaging voor de toekomst. “Industriegroenten vormen een kleine gewasgroep, waarvoor steeds minder middelen beschikbaar zijn. Daar proberen we zo goed mogelijk op in te spelen. . Samen met andere partijen zoeken we daarvoor oplossingen”, zegt Sander. Het verder optimaliseren van de mechanische onkruidbestrijding is daar een voorbeeld van. “We gaan de cameragestuurde schoffel eerst op ons eigen bedrijf goed testen en wie weet gaan we daar ook wel een stukje loonwerk mee doen.”

JAARROND PREI VAN EIGEN TEELT

GRONDIG 5 2020

Op het erf van Taco, komt onmiskenbaar de geur van prei je tegemoet. Het bedrijf levert jaarrond prei van eigen teelt aan snijderijen en heeft daarvoor een vaste groep mensen in dienst. Het rooien van de prei gaat door tot in het voorjaar. Dan wordt ook de koelcel volgereden met prei, die in kisten wordt bewaard bij temperaturen net onder het vriespunt. In het voorjaar wordt dit beetje bij beetje tevoorschijn gehaald voor een dagelijks verse aanvoer, totdat de oogst van de nieuwe prei in juni op gang komt. De prei wordt op het bedrijf gesorteerd, gewassen en uitgezocht door een groep medewerkers aan de lopende band. In verband met corona hangen er nu plastic schermen tussen de werkplekken. De situatie is goed werkbaar, vindt Sander Tacken. “We zorgen dat medewerkers niet meer allemaal op hetzelfde moment binnen komen. We spreiden de aanlooptijden, zodat onderling contact zoveel mogelijk wordt beperkt.”

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

“Advies “Adviesaan aancumelacumelabedrijven bedrijvenover overrisico’s risico’s en enverzekerigen verzekerigenisis altijd altijdmaatwerk.” maatwerk.” Leer meer over ons draaikantelstuk op Ralph Ralphde deHart Hart engcon.com directeur directeurverzekeringen verzekeringen

uw specialisT in bewaringen en loodsen Kistenbewaring

bulkopslag

Hout en beton

T 073-503 25 27 info@steenbergen-bouw.nl

www.sTeenbergen-bouw.nl

Bespaar tijd en geld, werk efficiënter! Verzekeringsspecialist Verzekeringsspecialistinindedecumelasector cumelasector Als Alsbrancheorganisatie brancheorganisatieweten wetenwe webijbijCumela Cumela als alsgeen geenander anderwaar waarjejeals alsondernemer ondernemermee mee

tetemaken makenhebt, hebt,met metwelk welkmaterieel materieeljejewerkt werkt Met de juiste tools kan je veel geld besparen. enenwelke welkerisico’s risico’shierbij hierbijkomen komenkijken. kijken.Onze Onze Een draaikantelstuk is daar een perfect voorbeeld van! polisvoorwaarden polisvoorwaardenzijn zijnhierop hieropafgestemd, afgestemd, wij wijdenken denkenmet metjejemee meeenengeven gevenaltijd altijdeen een engcon Nederland Gildetrom 6, 3905 TC Veenendaal persoonlijk persoonlijk advies advies opopmaat. maat. Telefoon +31 (0)85 85 23 550

Onze Onzevoordelen voordelen • • Persoonlijk Persoonlijkcontact contactmet metspecialisten specialisten •• •• •• ••

Gemak Gemakenenuitgebreide uitgebreideservice service Kennis Kennisvan vandedecumelasector cumelasector Uitstekende Uitstekendeprijs-kwaliteitsverhouding prijs-kwaliteitsverhouding Soepele Soepeleafwikkeling afwikkelingbijbijschade schade

GRONDIG; VAKBLAD VOOR DE CUMELASECTOR Wij Wijweten weten wat watwe weverzekeren! verzekeren!

www.cumela.nl www.cumela.nl (033) (033)247 24749 4960 60

DNL is officieel Prinoth importeur voor Nederland, met gegarandeerd hoge service en áltijd een passend aanbod.

www.dnlonline.nl // Tel.: +31 (0)182 - 38 39 32

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - PROFILEREN

PROJECT: BERGEN VLIEGTUIGWRAKKEN UIT TWEEDE WERELDOORLOG

GRONDIG 5 2020

OPDRACHTGEVER:

AANNEEMSOM VOOR DEKKERS:

Gemeente Echt/Susteren olv Defensie

Geen vast tarief, werkzaamheden worden verricht op uurbasis.

AANNEMER: ECG Air-Branch uit Wijchen. Onderaannemer: Loonbedrijf Dekkers Maasbommel

LOOPTIJD: Meerdere jaren, per opgraving twee tot drie maanden

PROFILEREN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

Laag voor laag Tekst en foto’s: Toon van der Stok

DEKKERS MAASBOMMEL GRAAFT OORLOGSVLIEGTUIGEN OP

Overal in Nederland liggen ze nog, wrakken van vliegtuigen die in de Tweede Wereldoorlog zijn neergestort. Bij een deel daarvan is onbekend of er nog mogelijke slachtoffers in zitten. Om aan alle onzekerheid een eind te maken, heeft de regering besloten om ze de komende jaren allemaal op te graven. Loonbedrijf Dekkers Maasbommel is één van de bedrijven die dit mag doen. Het vergt geduld, want laagje voor laagje wordt de grond afgegraven en geïnspecteerd.

WERKZAAMHEDEN:

MAARTEN TOONEN DEKKERS:

Het laag voor laag afgraven van een terrein om de resten van neergestorte vliegtuigen te bergen. Tegelijk onderzoeken of er nog stoffelijke resten aanwezig zijn van verongelukte vliegers.

“Het opgraven is werk waarvoor je geduld moet hebben. Ook als machinist is het veel wachten, want alles moet zeer zorgvuldig gebeuren. Daar moet je mee om kunnen gaan.”

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - PROFILEREN

‘JE WERKT IN ZO’N OPGRAVING MET HEEL VEEL VERSCHILLENDE PARTIJEN SAMEN’

‘HET IS ECHT HEEL VEEL WACHTEN, WANT BIJNA NA ELKE SCHEP WORDT ER WEER GEKEKEN’

“Je moet het kunnen”, zegt Maarten Toonen Dekkers als we bij de speciale persbijeenkomst staan te kijken naar het werk in een opgraving. Normaal mag er niemand op het terrein, maar voor deze eerste opgraving uit een nieuwe reeks heeft het ministerie van Defensie een uitzondering gemaakt. Dus staan we met een flink gezelschap te kijken hoe de machinist van Dekkers Maasbommel een laagje zand afgraaft en in een zeef stort. Daarvoor is er al een aantal lagen verwijderd. Dat is de laag waarin niets wordt verwacht. Toch is het ook in die laag niet geen ‘grote bakken, gauw thuis’. Ook hier wordt de bodem in lagen van 25 centimeter afgegraven. Als die laag weg is, wordt de hele oppervlakte minutieus geïnspecteerd om te kijken of er sporen te vinden zijn van het vliegtuig of onderdelen daarvan. Dat is ook de reden dat Toonen Dekkers stelt dat je het als machinist moet kunnen. “Het is echt heel veel wachten, want bijna na elke schep wordt er weer gekeken. Daarom sturen we hier ook alleen oudere en ervaren machinisten naar toe, omdat die het geduld hebben. Die hoeven niet meer zo nodig meters te maken. Ook voor beginnende machinisten is het ideaal. Ze kunnen leren de machine te bedienen zonder dat er druk op staat, want het gaat niet om tijd of capaciteit”, aldus Toonen Dekkers. Een andere eigenschap die medewerkers op een opgraving moeten hebben, is dat ze teamspeler moeten zijn. “Je werkt in zo’n opgraving met heel veel verschillende partijen samen. Dan is het de kunst om met iedereen goed door één deur te kunnen. Loonbedrijf Dekkers Maasbommel is in Nederland één van de vier verhuurbedrijven die voor de gecertificeerde opsporingsbedrijven mogen graven op plaatsen waar mogelijk munitie ligt. Daarvoor zijn de machines uitgerust met speciale beveiligde cabines. Desondanks is het elke keer weer een offerte doen om een opdracht gegund te krijgen. “We zijn dan toch wel in concurrentie met de andere partijen, dus het is altijd slim zoeken naar de beste aanpak.” De opgraving in Echt is de eerste van een nieuw nationaal programma voor de berging van vliegtuigwrakken dat de overheid afgelopen jaar in gang heeft gezet. Doel van dit programma is het definitief uit de wereld helpen van onzekerheid rondom omgekomen vliegeniers. Ook 75 jaar na de oorlog is nog steeds van veel verongelukte of neergeschoten vliegtuigen onbekend of er in een wrak nog sporen van de bemanning te vinden zijn. Vooral voor nabestaanden en familie daarvan geeft dit veel onzekerheid. Zij willen heel

GRONDIG 5 2020

graag dat er een officieel graf komt voor hun verongelukte familieleden. Nu liggen er in Nederland nog dertig tot vijftig wrakken van vliegtuigen in de bodem waarvan de locatie bekend is en die mogelijk nog stoffelijke resten van de bemanning bevatten. Het rijk heeft afgelopen jaar geld beschikbaar gesteld om al deze wrakken op te graven en te onderzoeken. Tegelijk wordt er gekeken of er nog munitie in de grond rond het wrak ligt. Vaak betreft het namelijk bommenwerpers en is onbekend of ze hun bommen nog aan boord hadden op het moment dat ze neerstortten. Het vliegtuig dat Dekkers Maasbommel in Echt mocht opgraven, was een Short Stirling-bommenwerper. Op de terugvlucht van een missie naar Neus en Düsseldorf op 10 september 1942 raakte het vliegtuig door een beschieting zwaar beschadigd en stortte het uiteindelijk neer vlakbij de Abdij Lilbosch in het Limburgse Pey. Aan boord waren acht bemanningsleden, van wie er twee wisten te overleven dankzij een parachutesprong. Eén van de twee wist terug in Engeland te komen, de andere werd gevangen genomen. Twee andere bemanningsleden verongelukten bij de crash en werden gevonden op de plaats waar het vliegtuig neerstortte en liggen begraven op de War Cemetery in Nijmegen. De andere vier bemanningsleden zijn sinds die tijd vermist. Helaas heeft de opgraving in Echt geen duidelijkheid kunnen bieden. Hoewel tijdens de opgraving honderden onderdelen van het vliegtuig werden gevonden, inclusief de resten van vier motoren en het landingsgestel, was er geen spoor te vinden van de vermiste bemanningsleden. Uiteindelijk was dat een teleurstelling voor de initiatiefnemers van deze berging. Voor Toonen Dekkers is een dergelijke klus inmiddels een routinezaak. Gemiddeld heeft hij zelfs acht tot twaalf machines in een opgraving staan. Desondanks mag je nooit verslappen, waarschuwt hij. “Heel vaak betreft het munitie, dus dan moet je op elk moment scherp zijn.” Het opgraven van een vliegtuig behoort wel tot de meest spectaculaire klussen als het gaat om oorlogsrestanten, vindt hij. “Vaak zijn daar veel meer mensen bij betrokken en is het voor nabestaanden heel emotioneel. Daar moet je dus rekening mee houden”, zegt de ondernemer. Qua werk is het dat volgens hem juist helemaal niet. “Dit gaat echt laagje voor laagje, waarbij alle grond ook nog weer op acht centimeter wordt

PROFILEREN - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

gezeefd. Elke laag gaat apart in depot om die later weer terug te brengen, ook al is de grond vaak flink verstoord.” Bij de klus zijn ook heel veel andere instanties betrokken. Zo is de EOD (Explosieven Opruimings-

dienst Defensie) altijd aanwezig en zijn er veel mensen van Defensie. “Dat betekent ook dat er heel veel mensen om het werk lopen. Je moet dus continu opletten en er tegen kunnen dat ze allemaal meekijken. Ook dat moet je leren.”

‘HEEL VAAK BETREFT HET MUNITIE, DUS DAN MOET JE OP ELK MOMENT SCHERP ZIJN’

WERKZAAMHEDEN 1. Heel het terrein is zorgvuldig afgezet. Niemand mag zonder toestemming zelfs maar bij de werklocatie in de buurt komen.

2. De grond wordt laag voor laag afgegraven en apart in depot gezet. Door de verstoring zijn de contouren van ht vliegtuig goed te zien.

3. Een stuk van een wiel komt als eerste boven de grond. Het is voor onderzoekers zelfs belangrijk om uit te zoeken of deze links of rechts was bevestigd.

4. Alle grond wordt gezeefd en onderzocht op stukken van het vliegtuig of mogelijke stoffelijke resten van slachtoffers.

5. Onderin het gat is het bijna centimeter voor centimeter afgraven om de stukken of mogelijke stoffelijke resten niet te beschadigen.

6. Het is verbazend hoe goed sommige stukken er nog uitzien zelfs als ze al 75 jaar onder de grond hebben gelegen.

7. Het gebeurt niet vaak, maar soms wordt ook munitie gevonden die nog niet is afgegaan. Die wordt daarna elders tot ontploffing gebracht. Altijd een spectaculair moment.

8. Het monument dat de plaats markeert waar het vliegtuig is neergestort. Helaas is het niet mogelijk om ook na deze opgraving het lot van de vier vermiste vliegers te duiden.

GRONDIG 5 2020

De wereld draait wel door

ONTWIKKELINGEN DIE OP DE TKD TE ZIEN ZOUDEN ZIJN GEWEEST

Tekst: Gert Vreemann Foto: Cumela Communicatie

Dit jaar kunnen we niet genieten van de machines op de TKD, iets wat voor velen een grote teleurstelling zal zijn. De wereld draait ondertussen wel door en er komen veel interessante ontwikkelingen op ons af. Daarom gingen we op zoek naar wat fabrikanten ons aan nieuws hadden willen laten zien en visten enkele interessante krenten uit de pap.

GRONDIG 5 2020

De TKD vervangen door een papieren uitgave gaat niet. Het gevoel van machines aanraken en mensen live spreken, zoals op deze foto van de vorige uitgave, is niet te evenaren. Bijzonder jammer, want er is heel veel gaande. Stage IV is alweer gepasseerd en we zijn alweer toe aan Stage V. Leveranciers lijken minder te treuren, want zij zaten niet te wachten op grote uitgaven nu vrijwel alle bedrijven even de hand op de knip houden. Desondanks is er reden genoeg om je te oriënteren. Je zult toch bij moeten blijven om in tijden als deze sterk te staan en nog sterker als de markt weer aantrekt.

ELEKTRISCH ZET BREED DOOR Vooral in het compacte segment zet elektrisch breed door. Hier zie je een directe parallel met de trucksector. Op de afgelopen IAA in Hannover is al breed neergezet dat we puur elektrisch gaan distribueren in steden, hybride rijden voor lokale distributie en blijven dieselen voor de grote afstanden. JCB claimt als eerste een elektrische minigraver in productie te hebben genomen. Inmiddels is het aanbod flink vergroot, waarbij bijvoorbeeld de oplossingen van Kubota en Hyundai in Nederland zijn ontwikkeld. We komen al in een stadium dat je iets in dit segment moet hebben. De techniek is zover dat er een normale dag kan worden gewerkt of een halve dag bij flink doorwerken. Het wordt nog wel een issue in hoeverre we alle elektrische machines op termijn met het huidige stroomnetwerk (snel genoeg) kunnen opladen. In dit kader komt Staad met de grootste verrassing, namelijk de verwisselbare accu op Doosans. Wel blijft het een discussie over het nut als de energie hiervoor moet worden opgewekt met aggregaten of wordt betrokken van niet-groene energiecentrales. Dan brengt het niet wat je op basis van groene energie voorspiegelt.

STAGE V UITLEGGEN Deze TKD zou in het teken hebben gestaan van de brede presentatie van de jongste generatie Stage V-machines. Stage V-dieselmotoren zijn schoner dan het imago dat ze in de volksmond wellicht hebben. Ten opzichte van Stage I is de uitstoot van motoren in de klasse 56 tot 130 kW (76 tot 177 pk) met 97 procent teruggedrongen en de uitstoot van NOx met 96 procent gereduceerd. Er zijn echt enorme prestaties geleverd door de dieselmotorfabrikanten. We zien ook dat deze fabrikanten tegelijk met lagere toerentallen werken en vooral ook hydraulieksystemen en motormanagementsystemen doorontwikkelen om zo verder brandstof te besparen en efficiëntie te winnen. Verderop lichten we een tipje van de sluier op van enkele spelers die flink innoveren. Alternatieve brandstoffen als methaan en waterstof komen ondertussen ook in beeld. Ook hierin gaat de trucksector ons voor. Gasmotoren zijn bij de trucks al een item in Europa. Ze zijn schoner met eenvoudiger techniek en hebben een geclaimde la-

gere kostprijs. Het is een trend die mogelijk ook in onze sector kansen heeft. In dat verband hebben we het project met de Case Tetra-wiellader van CNH Industrial eruit gelicht.

DIGITAAL VERDER Dan zijn er natuurlijk nog de efficiëntie en de werkmethoden waarmee je de klussen uitvoert: met hoeveel machines, van welke grootte en met hoeveel voertuigbewegingen voer je het werk uit? Goede automatisering is hierin belangrijk. Dat gaat verder dan 3D-GPS-machinebesturingen. Daarom zien we ook hier al dat zaken aan elkaar worden gekoppeld. Volvo werkt zelfs al aan Maps om voertuigen te koppelen, zodat je overzicht hebt over de hele vloot. Dat lichten we er even uit. Dichterbij zijn er de nieuwe machines van de verschillende merken. In dat kader hebben we gekozen voor even à la TKD proefdraaien met de nieuwe compacte mobiele graafmachines van Atlas. En dan is er natuurlijk het belangrijke aspect relatiewerk. De TKD is er ook voor de roddels, geruchten en belangrijke ontwikkelingen. We pikten er in een interview de eigen koers van Trimble ten opzichte van Caterpillar uit.

RELATIEWERK Hoe de volgende TKD eruit gaat zien, is nu nog koffiedik kijken. Tot dat moment is het zelf op je eigen vindingrijke manier vanuit huis TKD’en met relaties en leveranciers. Hoewel de huidige verkoopdip heel menselijk en begrijpelijk is, is het zeker dat de wereld doordraait. Succes met je zoektocht om sterk te blijven staan met de nieuwste machines en technieken en veel leesplezier met onze selectie ‘TKD thuis’verhalen en -berichten. GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - STERK - TKD WERK THUIS

Methaanmotor is kansrijk

CASE TETRA-PROJECT MOET SERIEUS WORDEN GENOMEN

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Case

De geplande komst van de Case Tetra zou ongetwijfeld één van de grootste aandachttrekkers op de TKD zijn. De gedachte achter de schonere methaanmotor en de realistisch toegepaste vernieuwingen zijn kansrijk om snel toe te passen in een toekomstige generatie Case-wielladers. Hier ligt een directe parallel met de goed ontvangen Iveco Natural Power-trucks.

Wie op de Bauma is geweest, heeft hem ongetwijfeld gezien, deze Case Tetra-wiellader. De gezamenlijke Case-importeurs hadden hem graag willen laten zien op de TKD en dat is te begrijpen. Geschoeid op het futuristisch airless schoeisel van Michelin is het wel een heel bijzondere verschijning. Hij komt in eerste instantie dan ook echt over als een conceptstudie. Wie het zo bekijkt, zit er echter naast. CNH Industrial heeft dit project serieus opgestart, omdat het past in de filosofie van het concern, waarin alternatieve brandstoffen

GRONDIG 5 2020

nadrukkelijker worden gepresenteerd. Vanuit FPT (Fiat Powertrain Technologies) Industrial is er al het project Cursor X als toekomstvisie. Het gaat hier om een aandrijfconcept waarbij binnen dezelfde afmetingen en bij hetzelfde vermogen modulair kan worden overgeschakeld tussen dieselmotor, brandstofcel, gasmotor en elektromotor, waarbij voor de versies met verbrandingsmotor ook een hybride-module beschikbaar is. Op de afgelopen IAA-bedrijfswagenbeurs in Hannover toonde Iveco al heel opvallend een stand zonder

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

dieselmotor. Daar presenteerden de Italianen ook prominent hun gasmotoren. Er worden sinds 1996 Iveco-trucks en bussen met gasmotoren afgeleverd, zowel op LNG als op CNG. De op de afgelopen IAA gepresenteerde Iveco S-Way Natural Power-trucks zijn zeer goed ontvangen. Op de Agritechnica toonde New Holland een 132 kW (180 pk) methaantrekker, die na jaren van ontwikkeling productierijp is. De Tetra in het grondverzet sluit dus naadloos aan in dit totaalconcept van CNH Industrial.

HELDERE ARGUMENTEN De argumenten zijn helder. Een methaanmotor stoot minder schadelijke uitlaatgassen uit. Iveco geeft voor de S-Way NP-truck tot wel 90 procent minder stikstofdioxide (NO₂) en 99 procent minder fijnstof op ten opzichte van zijn dieseltegenhanger. Ook stoot de Iveco S-Way NP tot wel 95 procent minder koolstofdioxide (CO₂) uit wanneer hij rijdt op biomethaan. Case CE geeft voor deze wiellader op biomethaan dezelfde reductiewaarden op. Dure en complexe emissietechniek, zoals een SCR-katalysator, roetfilters en EGR-kleppen, zijn niet meer nodig. Een gasmotor is bovendien 30 tot 50 procent stiller dan een diesel. Dat is een belangrijk bijkomend voordeel, zeker voor het werken in stedelijke gebieden en in de recycling. Lat but not least: Iveco Truck & Bus geeft aan dat bij bio-LNG de kostprijsreductie kan oplopen tot 25 procent ten opzichte van dieselen. Het lastige bij de methaanmotor is de opslag van de brandstof. Die is ook onder hoge druk volumineus en je zult die tanks dus ergens kwijt moeten. In bussen en trucks is dat getackeld, maar in onze sector is dat wel een ding. De Case Tetra is uitgerust met een 169 kW (230 pk) FPT NP-methaanmotor. Feitelijk is dat de directe gasvariant van de even sterke FPT 67-N-zescilinder in de 821F-wiellader. De tanks zijn slim aan de achteren zijkanten van de wiellader ingebouwd, waarbij de vulopening vanaf de grond bereikbaar is. De CNGtanks zijn volgens Case CE groot genoeg voor een dag werken. De machine heeft een normale transmissie en kan gewoon werken. Er is en wordt al volop mee getest.

aard een ergonomische joystick en een geïntegreerde, in de armleuning gemonteerde kleurenmonitor met touchscreen. De in de armleuning gemonteerde monitor is de besturingscentrale voor vernieuwende functies. Denk hierbij aan een gezichtsscan voor het starten, een hulpscherm met doelbelasting en huidige bakbelasting bij het laden en een maps-functie met een kaart van de plek, de routing en andere voertuigen, zoals te laden vrachtwagens. Verder dient het voor zaken als realtime-weerberichten, verlichtingsparameters, telefoon, muziek, temperatuurregeling en parameters voor machine-instellingen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van spraakgestuurde functies. Daarbij is de machine op afstand in te stellen en bij te stellen. Uiteraard biedt Case CE een volledig aanbod telematica-oplossingen. Vlootmanagers kunnen direct met de machine communiceren door middel van boordaudio en tekstberichten. Naast standaard 23.5R25-banden met een regelbare en te monitoren bandenspanning is met Michelin een airless-bandenconcept bedacht, zoals de bandenfabrikant dat ook al jaren voor tuin en park levert. Een verhaal apart.

‘EEN METHAANMOTOR STOOT MINDER SCHADELIJKE UITLAATGASSEN UIT EN IS STILLER DAN EEN DIESEL’

TOEKOMSTMUZIEK Iveco Trucks toonde op vergelijkbare basis op de IAA in Hannover in 2016 al de Z-concept-truck met methaanmotor vol met vergelijkbare vernieuwingen in uitrusting en cabine. Een jaar later was veel daarvan terug te vinden in de Iveco Stralis NP-460. Daarop volgde in 2019 de zeer goed ontvangen Iveco S-way NP-trucks, uitgerust met 250 of 294 kW (340 of 400 pk) 8,7-liter-FPT Cursor 9 NP of de 338 kW (460 pk) 12,9-liter-Cursor 13 NP-aardgasmotor. Case CE geeft aan dat project Tetra vergelijkbaar serieus is en dat hiervan op termijn veel terug te verwachten is. Het kan dus zijn dat over drie à vier jaar de Tetra en veel van de nieuwe ontwikkelingen in de Case-wielladers zullen zijn terug te vinden.

NIEUW ONTWERP De ontwikkelingsafdeling heeft de wiellader opnieuw ontworpen, waarbij is gesteld dat die binnen de grenzen van het realistische haalbaar moesten blijven. De cabine heeft dankzij 360 graden beglazing zestien procent meer zicht dan een gangbare wiellader, er is een schuifdeur en een high visibility-dakpaneel. Binnenin vind je uiterGRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - TKD THUIS

BREDE PRESENTATIE MACHINES MET STAGE V-MOTOREN

Brandschoon en efficiënter Op de TKD zouden Stage V-motoren breed worden geïntroduceerd. Ten opzichte van Stage I is de roetdeeltjesuitstoot van motoren in de klasse van 56 tot 130 kW (76 tot 177 pk) met 97 procent teruggedrongen en de uitstoot van NOx met 96 procent. Tegelijk zien we dat fabrikanten ook hydraulieksystemen en motormanagementsystemen verder hebben doorontwikkeld om efficiëntie te winnen. We selecteerden hiervan vier voorbeelden.

PREMIÈRE AHLMANN AZ55F De TKD had het wereldpodium moeten zijn om deze compacte 4,4-tons Ahlmann AZ55f Stage V te introduceren. De definitieve machine met de juiste typeaanduiding wordt momenteel gebouwd. De Ahlmann AZ55f is de opvolger van de bekende AZ45. Bij het nieuwe model is de wielbasis iets vergroot en daarmee ook de kiplast. Om opzij net zoveel te kunnen als rechtuit is het zwenkgedeelte aangepast. Het tweede dat opvalt, is dat de machine nu wel echt onder de 2,50 meter doorrijhoogte blijft. Dat kan omdat de cabine en de zitplek dieper zijn geïntegreerd in het chassis. Daardoor is er ook meer (hoofd) ruimte ontstaan. Verder is de deuropening groter en is er meer glas rondom. Het zich naar achteren is betere en vanwege het verder naar voren doorlopende panoramadak ook naar boven. Ten slotte is er de nieuwe 36,4 kW (49,5 pk) Deutz TCD2.2-Stage V-krachtbron, die meer in zijn mars heeft en meer koppel onderin heeft voor de drie gescheiden oliecircuits. Verder zijn er de bekende zaken als hydrostatische aandrijving met een maximale rijsnelheid van 30 km/u, de werkhydrauliek voor de giekbewegingen en twee extra proportionele functies tot 230 bar. Ten slotte is er een aparte oliepomp voor het spelingvrije zwenksysteem. Ook bijzonder is dat de stabilisator automatisch lastafhankelijk in werking treedt bij het zwenken.

GRONDIG 5 2020

HYUNDAI A-SERIES Voor Van der Spek is het niet doorgaan van de TKD een belangrijk gemis. Bij Hyundai staat nu immers de compleet nieuwe Hyundai A-serie-Stage V-lijn in de startblokken. De nieuwe Hyundai A-seriegraafmachines hebben we in de vorige uitgave al behandeld, maar tegelijk doen ook de nieuwe HL-wielladers met Stage V-motor hun intrede. Die A-serie-wielladers zijn leverbaar van 13 tot 31 ton. Denk hierbij aan de HL940AL, de HL955AL en de HL960AL. Ze zijn direct herkenbaar aan het nieuwe grijze laadframe, dat standaard wordt vanaf de A-serie. De wielladers zijn uitgerust met Cummins-motoren. Met de nieuwe Power Smart-modus regelt de machine de verdeling tussen rijden en werken bij zware belasting. Het motortoerental wordt automatisch geregeld, waardoor het brandstofverbruik met drie tot vijf procent wordt verlaagd. Dankzij het AAVM 4-camerasysteem heeft de machinist volledig beeld rondom de machine. In combinatie met MOD (Moving Object Detection) herkent het systeem automatisch of er zich personen binnen het draaibereik bevinden en waarschuwt het direct de machinist.

HITACHI FOCUST OP ZAXIS-7-STAGE V-RUPSGRAAFMACHINES Hitachi focust sterk op de nieuwe Hitachi Zaxis-7-rupsgraafmachines. Het betreft de met Stage V-Isuzu-motoren uitgeruste modellen ZX250, ZX300, ZX350LC en ZX350LCN met bedrijfsgewichten van respectievelijk 26, 30, 35 en 35 ton, die door Hitachi flink onder handen zijn genomen.

LIEBHERR MET STAGE V-WIELLADERS

Dankzij de Stage V-motor in combinatie met het verder doorontwikkelde Trias III-hydraulieksysteem met nieuwe regeneratiefuncties claimt Hitachi brandstofbesparingen tot tien procent ten opzichte van de vorige serie. Verder heeft Hitachi het wisselen van de eigen aanbouwdelen verbeterd. Daarbij zijn de instellingen in de cabine gemakkelijker te wijzigen en te finetunen en zijn er meer aanbouwdelen af-fabriek beschikbaar. De cabine zelf is nieuw ontworpen. Hitachi claimt dat die stiller is en maar liefst twintig procent minder trillingen doorgeeft dan zijn voorganger.

Liebherr wilde je graag laten proefdraaien in de nieuwe middelzware wielladers L536, L538 en L546 met Stage V-motoren. Deze machines zijn sterker, hebben een vernieuwde cabine met een groter (9 inch) scherm en desgewenst joystickbesturing. De cabine is ruimer, heeft grotere ramen en de pedalen zijn vier centimeter verder naar voren geplaatst. Ook nieuw zijn de van de XPower-modellen afgeleide meebewegende console, een schuifraam rechts en een krachtiger airco. Een belangrijke vernieuwing is het in hoogte verstelbare 9-inch-touchscreen.

Daarnaast is er voor de machinist meer hoofd-, voeten opbergruimte. Meest in het oog springend zijn de armleuningen, die nu beide met bediening aan de stoel vastzitten, en het nieuwe 8-inch-lcd-scherm. Er is continu een ecometer zichtbaar om de machinist te laten zien hoe efficiënt hij draait. Er zijn nieuwe functies toegevoegd aan de joysticks. Zo kun je nu de ruitenwisser één keer laten zwiepen en het motortoerental naar stationair brengen en ook het radiogeluid uitzetten. De Zaxis is ook uitgerust met een camera met 270 graden zicht rondom van bovenaf, led-werkverlichting en een parallel-ruitenwisser met een groter bereik. De machines zijn nu voorzien van sensoren om de hydrauliek- en motoroliekwaliteit te bewaken.

Net als bij de XPower-modellen is desgewenst joystickbesturing met de linker joystick leverbaar. Daarbij is de uitslag van de joystick gerelateerd aan de knikhoek, zodat je altijd het juiste stuurgevoel hebt. Bak- of vorkfuncties kunnen in alle modellen worden voorgeprogrammeerd. Bij de L538 en de L546 zijn de motorvermogens verhoogd met respectievelijk 6 en 19 kW (8 en 26 pk) naar 120 kW (163 pk) voor de L538 en 128 kW (188 pk) voor de L546. Liebherr heeft ook de parallelof Z-kinematiek opnieuw ontworpen. De L538 en de L546 hebben grotere hefcilinders gekregen, waardoor de hefkracht met twintig procent toeneemt. Gelijktijdige bewegingen van heffen of zakken en op volle kracht in- en uitkantelen zijn mogelijk. Er is een nieuwe demping van de slagbegrenzing leverbaar. Ten slotte levert Liebherr voor deze middenserie dezelfde voertuigvolgsystemen als bij de zwaardere XPower-modellen. GRONDIG 5 2020

- STERK WERK

TWEE NIEUWE COMPACTE MODELLEN

Atlas strak en kort Tekst en foto's: Frits Huiden

Atlas speelt met de 165Wsr en 175Wsr in op de vraag naar compact draaiende kranen. De nieuwe cabine zit er nog niet op, maar de Stage V-motor en updates zetten het merk zeker in de grondverzetmarkt weer beter op de kaart. Een impressie.

‘HET VERSCHIL MET DE STAGE IV-VERSIES UIT 2016 IS GOED TE ZIEN ÉN VOELBAAR’

GRONDIG 5 2020

Atlas stapt nog nadrukkelijker in de compactklasse voor mobiele kranen. Naast de 160Wsr- en 180Wsr-viercilindermachines komen daar nu de 165Wsr en 175Wsr bij. Met deze nieuwe telgen in het ‘short radius’-segment maakte Atlas eind vorig jaar de stap naar de Stage V-emissienorm en voerde de fabrikant tal van andere updates door. In de grondverzetmarkt moet het in Nederland zo bekende merk nog wel de nodige vooroordelen uit de weg ruimen, weet ook importeur Hans van Driel in Tiel. Met de Atlas 165Wsr die Loonbedrijf Pleizier en Timmer uit Nijkerk voor een klus in Putten op proef kreeg, kan dit zeker lukken. Het

verschil met de Stage IV-versies uit 2016 is goed te zien én voelbaar.

GEEN WIPKIP Natuurlijk brengt zo’n halve meter kortere oversteek van de kont grote voordelen, bijvoorbeeld bij werk aan de weg, waarbij steeds vaker maar één rijbaan is afgesloten. Kort langs een muur draaien? Geen probleem. Het is nog zeker geen binnendraaier, maar in combinatie met een verstelgiek is er wel zeer compact mee te werken. Tegelijk is de 165Wsr in transport “geen wipkip geworden”, is de ervaring van machinist Robert

De kont steekt een halve meter minder ver over dan die van een vergelijkbare zescilinder-160W. Daardoor is er eenvoudiger langs een muur te werken.

Vliek, die zelf normaal draait op een zescilinder-Atlas 160W met hetzelfde vermogen. De dansonderdrukking van de giek helpt daaraan mee. Op de weg is de balans dus nog steeds goed, terwijl de onderwagen net als de wielbasis van 2,60 meter gelijk bleef. De kortere kont heeft als keerzijde dat de kraan het moet doen met een kortere 105 kW (143 pk) Deutz-viercilinder. De Stage V-motor in de 175Wsr levert 115 kW (156 pk). Volgens de Vliek en de stratenmakers om hem heen maakt de Deutz-viercilinder toch iets meer geluid en ‘blaast’ hij wat meer dan de zescilinder in zijn Atlas 160W. Dat is zowel bij 1800 toeren in transport als bij 1600 toeren in het werk. Het dagelijkse peilen voor olie en vloeistof gaat nu via een opstap links achter de cabine in plaats van rechts. Het spaart de hekwerken, maar is nu wel meer een klimpartij dan voorheen, is zijn eerste ervaring.

ALLES ONDER DE KAP Optisch is de nieuwe 165Wsr in elk geval zeker knapper dan zijn voorganger. Hij heeft geen hekwerken meer op de kap en ook de SCR-techniek en het dieselpartikelfilter is mooi in de motorkap weggewerkt. Dat stond voorheen prominent onder een afdakje op de motorkap. De luchtinlaat is van de beschutte plek direct achter de cabine naar de buitenkant van de motorkap verplaatst. De dodehoekcamera op de kont is juist verder omlaag gebracht. Dit geeft een beter en realistischer beeld. Voordeel bij de bovenwagen is dat de cabine een stukje naar voren is geplaatst. Dit komt het zicht bij het transport zeer ten goede. Je kunt werkelijk voor de arm langs kijken om het verkeer van rechts te zien. De voorwielen zijn echter niet meer zichtbaar vanaf de stoel en zitten veel verder onder de cabine. Ondanks de kortere oversteek hebben de 165Wsr en 175Wsr met een eigengewicht tussen de 16,2 en 18,5 ton zelfs een iets grotere hefcapaciteit dan de bestaande 160Wsr- en 180Wsr-modellen. Op de straatklus in Putten blijkt ook dat een flinke pallet stenen in de lepels met draai-kantelstuk nog net zo gemakkelijk en ver weg te zetten is als met een lange zes-

cilindermachine. Het graafbereik komt met de 3,10 meter verstelgiek en de 2,60 meter lepelsteel op 8,95 meter. Dat is ruim een halve meter minder dan dat van een zescilinder-160W met verstelgiek.

BETERE HYDRAULIEK In handling maakte Atlas een stap vooruit. De Linde-hydrauliek werd vervangen door het AWE 5-loadsensingsysteem van Bosch-Rexroth, dat wat accurater reageert. Daarvoor zijn er ook nog drie werkstanden in te stellen (Fine, Eco en Power). De Atlas 165Wsr heeft een maximale hydrauliekopbrengst van 240 liter per minuut en de 175Wsr komt tot 260 liter per minuut. De rest van de bediening en de cabine zijn nog steeds gelijk aan die van de andere W- en Wsr-kranen. Atlas liet op de Bauma vorig jaar al wel nieuwe cabines en een nieuwe bediening zien. Wanneer die worden geïntroduceerd, blijft onduidelijk. Deze 165Wsr heeft in elk geval nog het bekende bedieningspaneel met losse terminal voor het camerabeeld daarboven. De 165Wsr begint bij een prijs van rond de € 155.000,-. Ter vergelijking: een 160W met een zescilinder kost circa € 11.000,meer. Optioneel bouwt Hans van Driel een automatisch smeersysteem op, stalen spatborden, een derde gereedschapskist en ledverlichting op de lepelsteel. Met het toenemende gebruik van complexe hulpstukken en draaikantelstukken is de kraan natuurlijk uit te voeren met een dubbele sorteerfunctie naast de standaard hamer- en rotatiefunctie. Nieuw is dat je nu ook op de website van de importeur via een configurator je eigen kraan compleet kunt samenstellen.

De bediening en de cabine zijn nog gelijk aan die van de bestaande W- en Wsr-modellen. Atlas toonde op de Bauma in München in april vorig jaar al wel nieuwe cabines en een nieuwe bediening.

Ondanks het kortere contragewicht is de balans nog steeds in orde, zowel in het transport als in het werk. Ook een flinke pallet stenen is dus nog steeds prima te verzetten.

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - TKD THUIS

Aanbod elektrische machines groeit

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Fabrikanten

VERWISSELBARE ACCUPAKKETTEN ZORGEN VOOR DOORBRAAK

Het aanbod elektrische machines groeit, vooral in het compacte segment. JCB claimt de eerste te zijn en wilde daarmee op de TKD scoren. Het aanbod is inmiddels veel breder, onder meer van Bobcat, Kubota, Volvo en Wacker Neuson, maar er komt nog veel meer aan. Staad kondigt een belangrijke doorbraak aan met verwisselbare accupakketten op Doosans. We selecteerden enkele aandachttrekkers.

ELEKTRISCHE DOOSANS MET VERWISSELBARE ACCU’S Van Staad en Anema kun je altijd iets bijzonders verwachten. Zo hadden ze ook voor deze editie iets speciaals in petto, namelijk deze eerste Doosan DX300LC-7 Electric, die door Staad in samenwerking met Ploegam en Urban Mobility Systems wordt ontwikkeld. Uniek aan het concept is dat er met uitwisselbare accupakketten wordt gewerkt voor 24/7-inzetbaarheid, waarbij de pakketten ook uitwisselbaar worden tussen verschillende machines. Ploegam is samen met Staad en Urban Mobility Systems gestart met de ontwikkeling. Medio juli 2020 wordt deze eerste elektrische 30-tons Doosan DX 300LC-7 Electric-rupsgraafmachine geleverd. Daarna volgt de elektrische versie van de mobiele Doosan DX165W-5 en de minigraver Doosan DX19. De accupakketten moeten in tien minuten te verwisselen zijn. De machines worden ontwikkeld volgens de hoogste veiligheidsvoorschriften en gecertificeerd conform EMC R10 automotive en IP69 voor veilig werken met elektrische voertuigen. Ploegam voert gesprekken met leveranciers van groene stroom om in de nabijheid van projecten laadpunten te realiseren. Het verwisselen van accupakketten is voor Ploegam een speerpunt, omdat bij grote projecten, zoals in de dijkverzwaring, in de praktijk meestal geen oplaadpunten beschikbaar zijn. In juli zullen we ongetwijfeld de details horen. Staad wil uiteindelijk elke Doosan-machine honderd procent elektrisch kunnen laten draaien. Wie dit niet wil afwachten, moet bij Staad zijn.

GRONDIG 5 2020

ELEKTRISCHE 19C-1E-MINIGRAAFMACHINE VAN JCB Uiteraard was JCB van plan goede sier te maken met zijn nieuwe elektrische minigraver, de 19C-1E. Volgens JCB is het de allereerste volledig elektrische minigraafmachine die af-fabriek wordt geleverd. De 19C-1E heeft dezelfde constructie, canopy, graafarm, hydraulica en bedieningsorganen als zijn dieselvariant en JCB geeft vergelijkbare prestaties op. Standaard komt de machine met een vier-pack-accu met snellaadfunctie, waarmee vijf uur non-stop en bij normaal gebruik een werkdag kan worden gewerkt. De bakrotatie is maar liefst 201 graden. De open cabineconstructie biedt 270 graden zicht. Het paneel aan de rechterkant is eenvoudig te bedienen dankzij allerhande knopfuncties. Het geluid in de cabine is met 10 dB(A) afgenomen en al draaiend maakt de machine 6 dB(A) minder geluid.

TKD THUIS - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

TOBROCO G2200E X-TRA EN G2700 Uiteraard zet Tobroco Giant in op de volledig elektrische G2200E X-tra. Die heeft als belangrijkste kenmerken lang werken (acht uur) en snel laden (twee uur), een kiplast van 2054 kilo en uiteraard geen uitstoot en een laag geluidsniveau. Tobroco Giant heeft aangekondigd het elektrische programma de komende jaren te gaan uitbreiden. Zeker ook belangrijk is deze G2700 als opvolger van de bestseller V453T. Door het hogere bedrijfsgewicht zijn de kiplasten flink toegenomen, terwijl het jasje nog net zo compact is gebleven. De G2700 is beschikbaar in vier verschillende modellen, als G2700 HD, G2700 X-tra HD, G2700 HD+ en G2700 X-tra HD+. Voor alle vier modellen geldt dat ze worden aangedreven door een 37 kW (50 pk) Stage V-Kubota-driecilindermotor.

TAKEUCHI TB 220E EN 370 MET VERSTELGIEK Het prototype van de al eerder aangekondigde elektrische 1,9-tons TB 220e-minigraver zou komen. Deze is rechtstreeks afgeleid van de bekende TB 216. De TB 220e is voorzien van een 25 kW/h elektromotor in combinatie met een lithium-ionaccupakket waarmee vier tot acht uur kan worden gewerkt. Takeuchi claimt dat de machine in het werk dezelfde prestaties levert als de dieselvariant. Het volledig opladen met een externe snellader (380-480 volt) duurt zo’n vier uur. De prototypen draaien al een tijd en zijn nog steeds in ontwikkeling. Over een aantal maanden wordt beslist of de eerste elektrische minigraver van Takeuchi dit jaar nog in productie gaat.

ELEKTRISCHE RUPSDUMPER VAN MESSERSI Den Hartog Bouwmaterieel in Montfoort had graag deze nieuwe zelfladende elektrische rupsdumper TC 120-e laten zien. De TC120-e is 79 centimeter breed en heeft een laadvermogen van 1200 kilo. Met de elektrische aandrijving kan in zware omstandigheden worden gewerkt dankzij een aangepast ontwerp van de omvormer en de tractiemotoren. De TC120-e heeft elektronische joystickbesturing met automatische nulstelling in waarschuwingsmodus. Verder beschikt deze rupsdumper over een noodschakelaar en wordt de elektromotor voor het hydraulische circuit bestuurd door een afzonderlijke omvormer. Een volledige lading van de batterij is voldoende voor een normale ploegendienst. Messersi heeft ook nog de TC50-e. Deze is 67 centimeter breed en heeft een laadvermogen van 500 kilo.

Verhoeven in Maarheeze wilde je daarnaast graag laten kennismaken met de nieuwe Takeuchi serie-3-machine, de TB 370, die leverbaar is met mono- en nu ook met tweedelige verstelgiek. Het design van de 3-serie-machine heeft een flinke upgrade gekregen. In de cabine is de lay-out flink gemoderniseerd. Het is de eerste Takeuchi die is voorzien van een 8-inch-touchscreen-monitor. De machine beschikt over een 270-gradencamerabeeld. Een andere feature is de uitstaplamp: zodra je het contact uitzet, wordt de grond rondom de uitstap van de cabine gedurende dertig seconden verlicht, zodat je altijd ziet waar je uitstapt. GRONDIG 5 2020

Tekst: Gert Vreemann Foto’s: Volvo CE

Co-Pilot als kloppend

VOLVO CONSTRUCTION EQUIPMENT LEVERT AF-FABRIEK DIG ASSIST OP GROTE GRAAFMACHINES

Volvo Construction Equipment kan nu de gehele lijn grote graafmachines af-fabriek voorzien van het Dig AssistGPS-systeem, zowel mobiele als rupsgraafmachines. Naast 2D- en 3D-GPS komen er ook semi-autonome functies op ons af en komen er op termijn via Map zelfs mogelijkheden om verschillende machines te koppelen. Een overzicht van deze speerpunt van SMT. Hart van het systeem is het Co-Pilot-display. Het Dig Assist-systeem wordt hiervoor op de fabriek opgebouwd en ingeregeld tot aan de bakpen. Er is ook de mogelijkheid om af-fabriek een S-typesnelwisselaar en een Steelwrist-tiltrotator te leveren. Wanneer je hier in combinatie met Dig Assist voor kiest, worden ook de snelwisselaar en de tiltrotator op de fabriek ingeregeld. Bij Dig Assist zijn de L8-joysticks inbegrepen. Hierin kunnen aan drie knoppen functies worden toegewezen voor de bediening van het systeem. Het systeem werkt op Android en het touchscreen laat zich intuïtief bedienen. Een beetje machinist heeft dit zo onder de knie.

ZOWEL IN 2D EN 3D Het Dig Assist-systeem bestaat uit verschillende items die kunnen worden samengevoegd. Bij Dig

GRONDIG 5 2020

Assist 2D gaat het om hardware voor de basismachine zoals die af-fabriek wordt geleverd, zoals het Co-Pilot-display, GNSS-antennes, Smart ReceiverRTK, sensoren voor de basismachine, de laser-ontvanger en uiteraard de software voor het werken in 2D. Een opbergkoffer krijg je er ook bij. Bij Dig Assist 2D In-Field Design hoort een software-app in CoPilot waarmee je 3D-werktekeningen in Co-Pilot van bijvoorbeeld bouwputten en cunetten of profielen van sloten en wallen kunt maken. Voor Dig Assist Steelwrist worden de hardware en de software voor de Steelwrist-tiltrotator in Dig Assist geleverd. Hierbij is wel een Steelwrist-tiltrotator met XControl van de tweede generatie vereist, omdat hierop de benodigde kantel- en rotatiesensoren aanwezig zijn. Voor Dig Assist Tilt Bucket Preparation zit de hardware op de machine,

hart

zoals de connector aan de knikarm en een kantelsensor met montageplaat voor montage op de kantelbak of het kantelstuk. Bij Dig Assist On-Board Weighing is er een onboard-weegmogelijkheid van de last in de bak. Bij Dig Assist Topcon 3D-MC of Dig Assist Trimble Earthworks kan de Topcon 3D-MCapp of de Dig Assist Trimble Earthworks-app worden geïnstalleerd op Co-Pilot. Hierdoor kan er met gedetailleerde 3D-tekeningen worden gewerkt en kunnen werktekeningen worden geïmporteerd. Hiervoor is een gebruikerslicentie van Topcon of Trimble nodig, die via SMT kan worden verkregen. Topcon en Trimble/Sitech ondersteunen deze app.

SEMI-AUTONOOM Een vervolgstap hierop is Active Control voor semiautonoom werken voor de rupsgraafmachines EC220E, EC250E en EC300E. Semi-autonome bediening komt van pas bij het werken met repeterende bewegingen. Denk hierbij aan honderden meters taluds profileren of grote oppervlakten ontgraven of afwerken. Wanneer deze machines hiermee worden uitgerust, beschikken ze over elektrohydraulische bediening en Volvo Dig Assist. Als de machinist de gewenste graafdiepte heeft bereikt, activeert hij met één druk op de knop de semi-autonome bediening. Met de linker joystick regelt hij de werksnelheid van de graafuitrusting. Hierbij zijn de hoogte- en dieptebegrenzing eenvoudig in te stellen. De machinist kan een waarde ingeven in het systeem, maar ook de giek op de voor hem maximale hoogte houden of de bak op de maximale diepte en deze positie bevestigen in het systeem. De functie stopt automatisch als de juiste hoogte of diepte is bereikt. Dit kan van pas komen bij het werken in bijvoorbeeld tunnels of gebouwen. Veiligheidsfuncties, zoals begrenzingen, zijn hier standaard ingebouwd. Bij Swing Control wordt de bovenwagen op de juiste plek gepositioneerd en de machinist bevestigt deze positie met één druk op de knop. De bovenwagen stopt automatisch met zwenken door middel van een ‘zachte stop’. De machinist kan dit overrulen en verder zwenken. Dit is een praktische functie voor bijvoorbeeld laadwerk om altijd in dezelfde zwenkhoek te werken wanneer er vrachtauto’s zijn opgesteld. Een uitbreiding hiervan is de functie Swing Fence, oftewel zwenkbegrenzing. Hiervoor geldt hetzelfde als bij Swing Control. Wanneer de bovenwagen is gestopt met zwenken, kan de machinist dit echter niet overrulen. Dit kan een praktische veiligheidsfunctie zijn voor het werken langs wanden, de openbare weg of installaties waarbij wordt gewerkt met een vaste scheefstelling.

MEERDERE MACHINES IN MAP Volvo Construction Equipment heeft voor de dumpers de functie Map gecreëerd. In deze app kunnen

De functie Active Control voor semi-autonoom werken voor de rupsgraafmachines EC220E, EC250E en EC300 komt van pas bij het werken met repeterende bewegingen.

In de functie Map kunnen dumpers en in een later stadium ook wielladers en graafmachines elkaar digitaal ‘zien’.

dumpers via een 3G-simkaart onderling communiceren. Je kunt zelf een kaart aanmaken door de dumper de route te laten rijden of de route bijvoorbeeld met een externe Co-Pilot in een ander voertuig te rijden. Op de gemaakte kaart kunnen zaken als transportroutes, laad- en stortlocaties, verboden gebieden, enkele rijbanen, snelheidsrestricties en locaties zoals weegbrug, keet en werkplaats worden ingevoerd. Via een software-update kunnen de bestaande G-serie-knikdumpers hiermee worden uitgerust. Om aan te haken op een gemaakte kaart van het project kunnen knikdumpers inloggen met een groepscode en worden de dumpers zichtbaar die in die groep werken. Dumperchauffeurs weten waar ze zich op de locatie bevinden, maar worden ook gewaarschuwd als een dumper in de buurt rijdt van een enkele rijbaan. In combinatie met Haul Assist OBW wordt door middel van de Map-app ook de laad- en stortlocatie van elke gewogen vracht zichtbaar voor de ondernemer. In een later stadium komt dit ook beschikbaar voor wielladers en daarna ook graafmachines met Co-Pilot, zodat de dumpers, wielladers en graafmachines elkaar kunnen ‘zien’. Ook komt er een losse Co-Pilot beschikbaar om deze mee te nemen in een jeep of ander bouwvoertuig om hiermee de routes te rijden. Daarmee is het hele plaa tje van de Co-Pilot voor het grondverzet rond. GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - TKD THUIS

EEN BREED AANBOD VERNIEUWINGEN

Verrassingen alom

Elke zichzelf respecterende standhouder heeft wel iets bijzonders te melden. Op deze pagina’s hebben we er een aantal zaken uitgepikt die ons opvielen. Dat varieert van het vele nieuws bij Kubota, een verrassende zout- en steenslagbestendiger VGM en de nog niet breed ontdekte Mach 4-rupstrekker tot het feestje dat Engcon graag met de gebruikers had willen vieren.

KUBOTA KX060-5 EN KX080-4 ALPHA2

Eén van die machines waarmee je even moet proefdraaien, al was het om te ervaren hoe je tegelijk en fijngevoelig de giek, arm, bak en swing kunt bedienen. Meerman wilde op de TKD nadrukkelijk de nieuwe KX060-5 en KX080-4 Alpha2 neerzetten. Het topmodel van de Kubota-range heeft een verbeterd hydraulisch systeem en voldoet aan Stage V-norm dankzij toepassing van een roetfilter met regeneratie. Van de vernieuwde -5-serie KX060-5, U56-5 en U50-5 had Meerman groots willen inzetten op de KX060-5 met nog steeds de keuze tussen een binnendraaier of een conventionele graafmachine. Ze hebben een grotere cabine, verbeterde isolatie, beter zicht, tal van nieuwe comfortfuncties, een 7-inch-lcd-scherm en jog-dial-bediening en standaard twee extra functies met een nauwkeurige controle op de olietoevoer. Daarnaast kondigt Meerman de in eigen huis ontwikkelde elektrische KC70H-4-dumper en de elektrische Q-Lectra M19e-graafmachine aan.

DEMAREC OILQUICK OQL-SNELWISSELSYSTEEM Demarec zet in op het volledig automatisch OilQuick OQL-snelwisselsysteem voor wielladers, waarmee hydraulische uitrustingsstukken inclusief de slangen kunnen worden aan- en afgekoppeld vanuit de cabine. De machinist kan binnen enkele seconden wisselen tussen diverse uitrustingsstukken, zoals bakken, hydraulische palletvorken en rolbezems. Er zijn vier typen: de OQL310-1 voor wielladers van vijf tot tien ton, de OQL310-2 voor wielladers van tien tot twaalf ton, de OQL310-3 voor wielladers van twaalf tot 21 ton en de OQL410-1 voor wielladers van twintig tot 33 ton.

GRONDIG 5 2020

VGM ZK30-2 Helaas niet op de stand en niet op de demobaan, deze ZK 30-2 van Van Ginkel Machines. De ZK30-2 is voorzien van de nieuwe onderhoudsvrije DynAx-triangelophanging met zware BPW-assen en behandelde Sursulf-veercilinders tegen zout en steenslag. Het nieuwe onderstel heeft een extra grote pendeluitslag. Verder is er een uitgebreid scala aan opties. Daarnaast had Van Ginkel graag zijn oerdegelijke 6,5-tons bakkenwagen laten zien. Die is ook wel interessant voor veilig gekentekend vervoer.

TKD THUIS - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

BOBCAT R-SERIE SCHRANK- EN RUPSLADERS Compleet nieuw ontwikkeld, betere prestaties, duurzamer en meer comfort. Dat zijn de speerpunten van de nieuwe Bobcat R-serie schrank- en rupsladers. Bobcat claimt hiermee de meest duurzame en robuuste Bobcat R-serie Stage V-laders neer te zetten die het ooit heeft gebouwd. Inter-Techno had ze graag willen laten zien, maar je zult dus even moeten wachten. Bobcat brengt in het laatste kwartaal van 2020 eerst de S66- en S76-schrankladers en de T66- en T76-rupsladers uit. In de loop van 2021 volgen andere modellen. Het nieuwe gietstaal van de hefarmen van deze machines zorgt voor een hogere hefcapaciteit en hefhoogte. Bobcat geeft aan dat deze hefarmen twintig procent sterker zijn dan de hefarmen op de huidige machines. De nieuwe torsieophanging met vijf schakels voor de nieuwe rupsladers zorgt voor betere prestaties en comfort.

DERTIG JAAR JE EIGEN ENGCON

Bobcat heeft de cabine compleet opnieuw ontwikkeld. De machinist gaat er flink op vooruit. Denk aan onder meer keyless start, een verwarmde en luchtgeveerde stoel met stoffen bekleding en een 7-inch Bobcat Touch-display.

Dertig jaar trots op je eigen Engcon. Dat zijn ze in de fabriek en dat wil Engcon graag overdragen en had het op de TKD willen vieren met trotse gebruikers. Dit mede ter ondersteuning van de nieuwste generatie ePS-draaikantelstukken (Engcon Positioning System) voor het eigen DC2-besturingssysteem, maar dat daarnaast ook ‘open’ werkt met andere besturingssystemen van Engcon en die van andere merken. Engcon verwacht dat de industrie de komende twee tot drie jaar draaikantelstukken zal zien als een standaardonderdeel van de werktuiguitrusting en die dus in toenemende mate af-fabriek zullen worden geleverd. Desondanks wil Engcon onafhankelijk blijven leveren, ook voor eerste montage, om zo vanuit eigen vestigingen dichter bij de klant te blijven staan.

ANTONIO CARRARO MACH 4 Niet direct nieuw, maar ook nog niet echt bekend bij het brede publiek is deze Antonio Carraro Mach 4. Importeur Hissink in Oeken had hem graag weer op de demobaan gehad met een flink kilverblad. De Mach 4 is een drietons trekker. Op de rupsen geeft dat een bodemdruk van nog geen kilo per vierkante centimeter. De 72 kW (98 pk) machine is in tuin en park, landbouw, boomgaard en kassenteelt een bekende geworden, maar in de aannemerij en grond en infra nog niet helemaal ontdekt. De Mach 4 kan worden ingezet op slecht draagkrachtige gronden. Het is dan een sterke, compacte werktuigendrager, waarmee je bijvoorbeeld kunt kilveren en egaliseren. GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - MASSEY FERGUSON ONTLEED

10.000 uur in vierenhalf jaar

Tekst: Frits Huiden Foto’s: Frits Huiden, Gebr. De Jong

MASSEY FERGUSON 7618 UITGELEZEN, DOORBEREKEND EN OPNIEUW GETEST

Loonbedrijf Gebr. De Jong draaide in vierenhalf jaar ruim 10.000 uur met zijn Massey Ferguson 7618. De onderhoudshistorie, de boordcomputer en de inruilwaarde geven waardevolle inzichten in wat het bezit en het gebruik werkelijk kosten en waarom. Een vermogenstest laat nog eens zien wat de MF nu nog kan. Jan de Jong is er al over uit: “Nog 5000 uur erbij.”

‘DEZE MASSEY FERGUSON HEEFT IN TOTAAL € 118.840,AAN DIESEL VERBRUIKT. DAT IS RUIM MEER DAN DE TREKKER OOIT HEEFT GEKOST’

GRONDIG 5 2020

Een trekker die 10.000 uur draait, is een mooie mijlpaal, maar op zich niet bijzonder. Met goed onderhoud en een nette baas moet een trekker ook 15.000 uur en soms zelfs 20.000 tot 25.000 uur kunnen maken. In de meeste gevallen duurt het ruim een decennium voordat zo’n urenstand wordt bereikt. De prestatie van de Massey Ferguson 7618 Dyna 6 van loonbedrijf Gebr. De Jong in Hardinxveld-Giessendam is daarom opvallend. Deze trekker van ruim 110 kW (150 pk) zette zijn 10.000 uur

al binnen vierenhalf jaar op de klok. Doordat trekkers sinds een jaar of vijftien via hun ECU (Electronic Control Unit) en Canbus-diagnostics tot in detail zijn uit te lezen, is ook nauwkeurig te achterhalen op welke manier dit ging. Is de mijlpaal moeiteloos behaald zonder al te veel onderhoudskosten of was het een strijd en is er juist veel versleuteld? Was doorrijden dus de moeite waard? Ook geven de data inzicht in het totale dieselverbruik, het aantal keren starten en open terug-

MASSEY FERGUSON ONTLEED - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

schakelen van de bak, hoeveel er in het ideale toerenbereik is gereden en het aantal uren dat hij stationair liep en dus eigenlijk werkeloos diesel verstookte. Data waarvan je veel kunt opsteken als het om bewust bezit, onderhoud en gebruik van een trekker gaat. Om vast te stellen hoe de Massey Ferguson er nu, na exact 10.595 uur (of 38.143.228 seconden, volgens de software) bij staat, hebben we hem voor de vermogensmeter gezet. Hoeveel vermogen levert hij nog ten opzichte van zes jaar geleden? Tot slot de financiële kant. Kun je zo’n urenvreter nu beter leasen of juist kopen? Grondig hing de MF aan de laptop en dook in het statistische hart van de trekker om het uit te zoeken.

IN PLOEGENDIENST

ONDERHOUD € 2,55 PER UUR De Jong kocht de MF, die in november 2013 werd gebouwd, als demo in 2015 met 400 uur op de klok. Op het bedrijf rijden nog tien MF-trekkers, twee New Hollands en twee Deutz-Fahrs. De Jong is dus bekend met Fergusons. Niet gek dus dat één van de zonen van De Jong vertegenwoordiger is bij de plaatselijke MF-dealer Agri Techniek Slingeland, waar ook deze trekker is gekocht. Uitwendige schade was er maar één keer, toen er bij het klepelen een zijruitje sneuvelde. Het onderhoud is een samenwerking tussen de dealer en De Jong.

LEASEN OF KOPEN?

Jan de Jong van Loonbedrijf Gebr. De Jong omschrijft de chauffeurs als mannen met liefde voor trekkers. Ofwel, geen smerig schoeisel in de cabine en zo nodig op sokken rijden om de boel schoon te houden. Een hoogpolig tapijt ligt er nog net niet in de cabine, maar de plantenspuit met desinfectiemiddel aan de A-stijl en de geur-dennenboom aan de voorruit maken duidelijk dat De Jong zuinig is op zijn trekkers. En dat blijkt. Buiten een stukje loslatende bekleding bij de bijrijdersstoel en wat vuile vingers op het plafond ziet de trekker er zowel binnen als buiten netjes uit: geen deuken in de beplating, geen krassen, geen lekkages en zelfs amper zweet aan blok en achterbrug. Dat is niet eens het resultaat van één vaste chauffeur. Bij de Jong werken zo’n twintig personen en hebben diverse chauffeurs de MF bereden. In ploegendienst, want anders kom je niet aan 2200 uur per jaar. Dat is gemiddeld namelijk 42,3 uur per week. Daarbij vindt De Jong het niet erg om de trekker regelmatig om te koppelen om hem maximaal te kunnen inzetten.

Ruim 80 procent van de trekkers wordt niet in één keer van de rekening courant afgetikt, maar gaat eerst in de financial lease. Operational lease per draaiuur komt veel minder voor. Aan het eind van het contract wordt dan de restwaarde bepaald, waarbij de gebruiker het eerste recht van koop heeft. De Jong kocht de Massey Ferguson 7618 Dyna 6. De trekker was nieuw € 99.000,- waard. Na een korting van € 3100,- voor de 400 demo-uren en na inruil van een oude MF 6170 (€ 24.500,-) moest er nog € 70.500,- worden betaald.

VEEL SLEEPSLANGEN

Een vergelijkbare nieuwe MF 7718S Dyna 6 Stage V is via Mechan Lease operationeel te leasen voor €12,84 per draaiuur. In het contract zit dan onderhoud, rente, afschrijving, verzekering en VA keuring. De Jong is dus goedkoper uit door te kopen, eigen onderhoud te doen en langer door te rijden. Dat verschil zijn de risicokosten van de leasemaatschappij voor onvoorziene kosten in restwaarde verlies en reparatie. De Jong hoeft in dat geval bovendien geen eigen vermogen te onttrekken en langer dan 10.000 uur door te rijden. Financial lease van De Jongs MF 7618 komt op €10,53 per uur. Dat is voor 5 jaar, zonder onderhoud, verzekering, zonder aanbetaling en slottermijn en dus in dit geval duurder dan zelf kopen. Een trekker die je lang en veel gebruikt en het goed doet, kun je dus beter kopen dan leasen. Helaas weet je dit pas achteraf zeker. Lease zorgt vooral voor zekerheid over de kosten.

De MF heeft niet altijd in het schoonste werk gezeten. De eerste 3000 tot 4000 uur draaide de trekker vooral voor de mestpomp bij het sleepslangen. Een rustig karwei voor de body, maar de motor en aandrijving worden vol belast om de mest weg te pompen. Ook is de chauffeur afwisselend aan het sjouwen met mestslangen en quad rijden en stapt dan weer met overall de cabine in. Niet het beste klimaat om de cabine strak te houden. Daarna is de trekker, die Jan de Jong ziet als een echte ‘allrounder’, ingezet met twee 2,80 meter brede Dücker-klepelmaaiers, een Beco Maxxim 240-kipper in het grondverzet en een front- en achtermaaier met kneuzer. Ook heeft de trekker behoorlijk veel uren gedraaid voor de McHale Fusion 3-rondebalenpers.

De dagwaarde van nu is getaxeerd op € 28.500,-. In deze 10.500 uur heeft De Jong dus € 67.400,- ofwel € 6,65 per uur afgeschreven. De onderhouds en reparatiekosten waren € 2,55 per draaiuur. zonder WA- (€ 500,-) en cascoverzekering (€ 500,-) en rente. De rentekosten zijn bij 3,0 procent over een gemiddeld geïnvesteerd bedrag van € 60.000,- ongeveer € 1,- per draaiuur geweest. Normaal is de verzekering via de dealer ongeveer 1,0 procent van de aanschafprijs, wat neerkomt op € 0,47. Daarmee komt het totaalbedrag op (€ 6,65 + € 2,55 + € 0,47 + € 1) € 10,67 per draaiuur. Een volgende koper zou de trekker met beurt en rijklaar maken weer kunnen meenemen voor zo’n € 35.000,-.

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - MASSEY FERGUSON ONTLEED

De Jong heeft in de eigen werkplaats een aantal beurten gedaan tegen het eigen arbeidstarief. Het vaste interval voor het verversen van de motorolie is 500 uur en voor de transmissie en hydrauliek olie 1000 uur. De reparatiehistorie gaat niet verder terug dan 4300 uur, toen een defecte spanner werd vervangen. Echt opvallende zaken zijn er niet voorgekomen. Eén keer moest de Zuidberg-fronthef worden gedemonteerd vanwege het doorslaan van de aandrijfas. De koppeling bleek defect. De trekker was destijds ook af-fabriek te krijgen met een fronthef van Agco zelf. Duidelijk is wel dat het uitlaatsysteem met NOx- en temperatuursensor niet het sterkste punt van de trekker is. Bij 5600, 8155, 9800 en 10.524 uur was er een storing die daarmee te maken had. Bij 9500 uur werden de

‘ER IS RUIM 5000 UUR STATIONAIR GEDRAAID. DAT IS BIJNA DE HELFT VAN DE TOTALE URENSTAND EN ZO’N € 10.000,- AAN DIESEL!’ Michelin 650/65R38-achterbanden en 540/65R28voorbanden vervangen door BKT’s rondom. Jan de Jong is terugkijkend dik tevreden met de onderhoudsbehoefte van deze MF. “Het plan is om hem nog 5000 uur te houden. Hij doet het goed en is overal in te zetten”, vertelt hij. De onderhouds- en reparatiekosten doorberekend komt dit uit op € 2,55 per draaiuur. In totaal is dat tot nu toe € 26.942,-. Momenteel wordt voor een vergelijkbare (Stage V) MF 7718 Dyna 6 uit de S-serie in een servicecontract door de dealer gerekend met € 2,25 voor volledig onderhoud volgens de fabrieksvoorschriften. Dit bij een looptijd tot 10.000 uur in vijf jaar.

MEER VERBRUIKT DAN AANSCHAFPRIJS Tot de verbeelding spreekt de brandstof die de MF in zijn leven heeft verbruikt. Inzicht in deze getallen doet beseffen dat bewust en zuinig rijden en vooral de motor afzetten op rustmomenten, echt zin heeft. Volgens de onboard-verbruiksmeter heeft de MF in totaal 108.036,5 liter diesel ver-

1 40

GRONDIG 5 2020

bruikt. Daar komt nog eens 3.954 liter AdBlue bij. Die wordt pas vanaf 250 graden ingespoten en dat verbruik ligt nu op 3,66 procent. Dat is weinig. Gemiddeld is het AdBlue-verbruik van trekkers

‘DE TREKKER IS NA ALLE UREN 6,6 PK STERKER GEWORDEN! UIT HET ARCHIEF BLIJKT DAT HIJ IN 2013 NOG MAAR 157 PK GAF’

vier tot vijf procent van het dieselverbruik. Dit kan erop duiden dat de MF niet zo vaak echt op temperatuur is gekomen. Uitgaande van een gemiddelde dieselprijs van € 1,10 heeft dat in totaal aan diesel € 118.840,- gekost. Dat is ruim meer dan de trekker ooit heeft gekost. Het gemiddelde verbruik is dan 11,2 liter per uur, wat zuinig is te noemen. Het hoogste verbruik dat ooit is gehaald, ligt op 32 liter per uur. De software laat zien dat er wellicht te besparen is door vaker op het maximale koppel van 1400 toeren per minuut te rijden. Veruit de meeste draaiuren zijn tussen de 1700 en 1900 toeren gemaakt. Transport op maximale snelheid (53 km/u) wordt op 1900 toeren gemaakt. 40 km/uur rijd je op 1.500 toeren.

HELFT VAN LEVEN STATIONAIR Het meest opmerkelijk in dit hele verhaal is het aantal stationaire uren dat naar boven komt als de laptop wordt aangesloten. Dan blijkt dat de trekker 4480 uur stationair heeft gedraaid met de handrem erop (700 toeren) en nog eens 572 uur zonder handrem! Dat is bijna de helft van de totale urenstand. In die tijd heeft hij met twee liter per uur zo’n tienduizend euro aan diesel verstookt! Stationair draaien heeft nut om op te warmen of af te koelen, maar hieruit blijkt wel dat een start-stopsysteem zoals dat op veel auto’s en ook bouwmachines is te vinden ook op trek-

MASSEY FERGUSON ONTLEED - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

BIJNA ZEVEN KEER PER UUR SCHAKELEN

Power kW

De Jong kiest bewust voor de Dyna 6-powershiftbak met een topsnelheid van 50 km/u. “Vanwege de eenvoudige bediening en brede inzetbaarheid. Daar kan iedereen mee werken”, legt hij uit. Dat de bak goed wordt gebruikt, is duidelijk terug te zien aan de datastroom uit de laptop. In totaal is er in het trekkerleven 71.886 keer opgeschakeld in de versnellingen. Dat klinkt veel, maar het is gemiddeld toch maar 6,8 keer per draaiuur. Hoe vaak de powershift is bediend, wordt niet geregistreerd. Dit aantal zal vele malen hoger zijn. Opvallend: het merendeel (45.188 keer) is er geschakeld van de derde naar de vierde versnelling, terwijl er slechts 1620 keer is opgeschakeld van de eerste naar de tweede versnelling. De verklaring hierbij is dat bij de meeste werkzaamheden en bij transport alleen de hogere versnellingen worden gebruikt. De eerste en tweede versnelling lopen maar tot respectievelijk 3 en 8 km/u. De trekker is dus duidelijk

DE MASSEY FERGUSON IN GETALLEN

10595 38143228 4480 572 2200 3954 108036,5 10,2 2796 99000 28500 313 134 32 289 2,55 6,65 120,3 115,2 1374 1396

urenstand op 20 april seconden dat gelijk is aan de urenstand uur totaal stationair met handrem erop gedraaid uur stationair zonder handrem uur per jaar draaien liter adblue verbruik liter diesel verbruik liter diesel verbruikt per uur gemiddeld Uitschieter in toeren bij 7041 uur. Max toeren is 2150 tpm euro aanschafprijs in 2014 euro restwaarde op dit moment uren dat volgas (2150 tpm) is gedraaid seconden op 2500 tpm gedraaid maximale verbruik liters per uur motor uitschakelen in laatste 300 uur euro onderhoud per draaiuur euro afschrijving per jaar kW in 2020 volgens vermogenstest kW in 2013 volgens vermogenstest Nm koppel in 2020 volgens vermogenstest Nm koppel in 2013 volgens vermogenstest

meer actief in veehouderij en infra dan op het gebied van de akkerbouw. Opvallend is ook dat de trekker vaker opschakelde dan terugschakelde. Reden: na een motorstop in een hoge versnelling wordt het terugschakelen en wegrijden in een lagere versnelling na het starten niet geregistreerd.

160

3200

120

2400

1600

800

300

500

700

900 PTO rpm

1100

1300

1. Dit stuk loszittende bekleding is zo’n beetje de enige onregelmatigheid die is te vinden na ruim 10.000 uur 2. De MF 7618 (links) heeft veel uren in de bouw doorgebracht met de Beco Maxxim 240. Dat is terug te zien in de statistieken. Deels aan de vele uren stationair draaien om bijvoorbeeld de kipper te laden, maar ook de vele schakelingen van de hoogste versnellingen duiden op transportwerk.

Torque Nm

kers nuttig is. De Jong weet dat de MF tijdens het sleepslangen veel stationair draait, wachtend tot de slangen zijn verlegd of er op de kopakker is gedraaid en de pomp weer kan optoeren. Ook in de bouw draait de trekker vaak stationair, terwijl de chauffeur wacht of buiten de cabine aan het werk is. Dat is vaak gekoppeld aan afspraken met de opdrachtgever. Importeur Mechan Groep ziet vaker trekkers 35 tot 40 procent stationair draaien in hun leven. In de laatste 300 uur is deze trekker desondanks 289 keer uitgezet. Dat is gemiddeld bijna elk uur.

Bron: Mechan Groep, Achterveld

3. De trekker is veel ingezet in agrarisch werk, zoals met deze McHale Fusion 3-rondebalenpers. Ook dat is deels terug te zien in het schakelpatroon, waarbij de hogere versnellingen meer zijn gebruikt dan de lage versnellingen. 4. De Jong ziet de trekker als een echte allrounder en weet met ploegendiensten en vaak omkoppelen zijn trekkers maximaal in te zetten. Hier aan het werk met een tweebalks cultivator om stoppelland los te trekken, een klus waar de trekker zeker niet ‘lui’ van wordt. 5. Uit de boordcomputer is er een enorme stroom aan data te halen, die een waardevol inzicht geeft in het gebruik van de trekker.

6. De rode vermogenskromme en de blauwe lijn die het koppel weergeeft, liggen beide na 10.595 uur iets hoger dan in 2013, maar kennen dezelfde karakteristiek.

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - MASSEY FERGUSON ONTLEED

ONDERHOUD HISTORIE VAN DE MF 7618 DRAAI UUR 4300

REPARATIE Defecte spanner vervangen

5600 Bij klant storing aan AdBlue systeem gezocht, temp sensor in de uitlaat vervangen 7150

Front PTO gedemonteerd ivm doorslaan aandrijfas

As vervangen

7386

Vistronic vervangen

Kabel vervangen

7514

Bij klant piepen van riemen nazien

1x lager vervangen looprol

Lager gehaald bij Wim van Breda

7696

Op locatie koppelingsveer vervangen

8155

Storing verholpen adblue systeem

Filter uit pomp nagezien ivm verstopping

8520

Lekkage verholpen baknaad karter

8771

Storing gezocht aan hydrauliekventielen

Toegangsklep vervangen van sms ventielen

9368

Airco filter kapot, spoelen

9500

Nieuwe BKT banden rondom

9800

Op locatie storing gezocht naar te hoog AdBlue verbruik

Nox sensor (upstream) vervangen

9849

Lekke eindaandrijving nazien

Diverse gedemonteerd

Alle keeringen vervangen

10030

Lekkage verholpen bij motor

Slangen van koeler opnieuw geperst en gemonteerd

10050

Defecte kachel ventilator vervangen

10524

Op locatie storing gezocht

Trekker loopt in reductiemodus met storingcode E4363,10

Onderste tempsensor vervangen

10547

Waterpomp vervangen

DE MASSEY FERGUSON IN GETALLEN - SCHAKELEN

1620

VAN 1 NAAR 2

2178

VAN 2 NAAR 1

25078

VAN 2 NAAR 3

24658

VAN 3 NAAR 2

45188

VAN 3 NAAR 4

44973

VAN 4 NAAR 3

GRONDIG 5 2020

De testapparatuur is dezelfde als Mechatrac in 2013 gebruikte bij aflevering van de MF. De Sigma Dynamometer is twaalf jaar oud en is nooit opnieuw geijkt, zodat de resultaten van toen en nu goed te vergelijken zijn.

NA 10.000 UUR STERKER GEWORDEN Om te zien wat de Agco Power (Sisu) 66 AWI-4Vzescilinder met een dergelijke grote ‘boodschap’ nog kan, is de trekker bij dealer Agri Techniek Slingeland voor de vermogensmeter gezet. Handig is dat we daarvoor dezelfde apparatuur konden gebruiken als de voormalige MF-importeur Mechatrac in Zutphen in 2013 gebruikte bij aflevering. Inmiddels is de Sigma Dynamometer twaalf jaar oud en heeft die 3449 tests gedaan. Deze MF 7618 was voor de vermogensmeter ‘testcase nummer 2654’. Hij is nooit opnieuw geijkt, dus de resultaten van toen en nu zijn goed te vergelijken. Wat blijkt? De MF 7618 is sterker geworden! Uit een zoektocht in het archief van de importeur bleek dat in 2013 de trekker 115,2 kW (157 pk) aan de 1000-toerige aftakas af gaf en een koppel van 1296 Nm. Bij de test van nu blijkt het vermogen 120,3 kW (163,6 pk) en het koppel 1374 Nm. Een verschil van 4 kW (6,6 pk) en 78 Nm koppel. Volgens de fabrieksopgave zou de trekker maximaal 114 kW (155 pk) aan de aftakas moeten leveren volgens de kale ISO 9001-norm. Kanttekening is dat de motor twee software-updates heeft gehad, maar goed inrijden, vol belasten en niet ‘lui’ laten worden van de motor hebben dus hun uitwerking. De MF geeft aan de aftakas een boost boven de 29 kW (40 pk) vermogensbehoefte in het hele toerenbereik. Dat is dus al bijna altijd. De Jong is blij met de Agco Power-motoren in zijn nieuwere MF’s. “Die doen het veel beter dan de eerdere Perkins-motoren. Ze maken minder geluid en zijn onderhoudsarmer. Deze heeft bijvoorbeeld de eerste Bosch-injectoren nog.”

Exclusief TEBBE importeur voor Nederland LMC Gennep BV • Wolfdijk 18 • 5386 JC Geffen • T: 0485-511605

Ook uit te voeren met taakkaart strooien (Vamil/Mia)

www.lmcgennep.nl

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELA KOMPAS

Volgend jaar € 40.000,- meer verdienen?

CUMELA KOMPAS GEEFT INZICHT

Je bent het afgelopen jaar heel erg druk geweest, maar toch valt het resultaat tegen. Wat is er nu niet goed gegaan? Je krijgt antwoord op deze vraag door de jaarcijfers aan te leveren voor deelname aan Cumela Kompas.

‘VERLAGEN VAN MACHINE- EN PERSONEELSKOSTEN MET 2 PROCENT LEVERT € 40.000,EURO OP’

Cumela Kompas biedt ondernemers in groen, grond en infra de mogelijkheid om kosteloos inzicht te krijgen in hun bedrijfseconomische prestaties en deze te vergelijken met branchegenoten. Je blikt aan de hand van je jaarrekening terug op een afgesloten boekjaar. De Cumela Kompas-rapportage helpt je daarbij en geeft inzicht in de in het verleden behaalde resultaten. Met dit inzicht kun jij als ondernemer, waar nodig samen met een bedrijfskundig adviseur van Cumela Advies, de sterke en zwakke punten opsporen binnen jouw bedrijf. Dit kan jou de aanzet geven tot een continue verbetering van de interne en externe prestaties en helpt je als ondernemer om realistische verbeterdoelen te stellen. Door bijvoorbeeld de twee grootste kostenposten ten opzichte van de bruto marge, te weten machinekosten (gemiddeld 44 procent van de brutomarge) en personeelskosten (gemiddeld 41 procent van de brutomarge), met twee procent te reduceren, kan een gemiddeld cumelabedrijf de bruto marge al verhogen met meer dan € 40.000,-. De Cumela Kompas-rapportage wordt na oplevering op het bedrijf besproken met je eigen bedrijfsadviseur. Op basis van dit gesprek geeft de bedrijvenadviseur je waar nodig het advies om contact op te nemen met één van de bedrijfskundig adviseurs van Cumela Advies. Zij kijken niet alleen met je terug naar de in het verleden behaalde resultaten, maar kijken op basis van deze resultaten vooruit. Het staat bijvoorbeeld vast dat de machinekosten te hoog zijn, maar hoe verlaag je die dan? Op basis van jarenlange ervaring in de sector geven onze bedrijfskundig adviseurs een gedegen

DEELNEMEN? Stuur voor meer info en het verkrijgen van een voorbeeld Cumela Kompas-rapportage een e-mail naar kengetallen@ cumela.nl. Wij zien je graag als deelnemer tegemoet!

GRONDIG 5 2020

advies om bijvoorbeeld te komen tot verbetering van het rendement door een hogere benutting van je personeel en machines. Zij geven advies hoe jij als ondernemer het rendement en daarmee het resultaat kunt verbeteren.

WAAROM MEEDOEN? Als ondernemer kijk je natuurlijk al met je accountant naar de jaarcijfers, maar zoals bevestigd door meerdere deelnemers geeft de Cumela Kompas-rapportage veel meer en nieuwe informatie. Cijfers gaan meer leven, een bedrijvenadviseur of bedrijfskundig adviseur van Cumela belicht de cijfers anders dan de accountant en soms is het gewoon een bevestiging van je gevoel. Tot slot levert deelname aan Cumela Kompas waardevolle cijfers op voor Cumela als brancheorganisatie om haar leden en bijvoorbeeld accountants en banken proactief te informeren.

WAT GEBEURT ER MET JE GEGEVENS? Je stuurt de jaarrekening naar kengetallen@cumela.nl. Deze mailbox is enkel toegankelijk voor onze medewerker Cumela Kompas, de projectleider en de bedrijfskundig adviseurs van Cumela Advies. De gegevens uit de jaarrekening worden vervolgens enkel gebruikt voor invoer in de door Cumela ontwikkelde tool en de jaarrekening wordt niet elders opgeslagen dan wel intern verspreid. Ditzelfde geldt voor de Cumela Kompas-rapportage. Nadat deze is opgesteld, wordt deze opgeslagen op een beveiligde netwerklocatie waar de eerder genoemde medewerkers toegang toe hebben. Tot slot wordt alleen de Cumela Kompas-rapportage per e-mail dan wel in geprinte vorm verstrekt aan je bedrijvenadviseur of een adviseur bedrijfskundige zaken van Cumela Advies die de rapportage met je bespreekt.

WAT KOST DEELNAME? Deelname aan Cumela Kompas is kosteloos voor bedrijven waarop de cao LEO van toepassing is aangezien Cumela Kompas wordt gefinancierd door het fonds Colland Arbeidsmarkt.

ECONOMIE - ONDERNEMEN MET CUMELA

IN KORT BESTEK - ONDERNEMEN MET CUMELA

DURE MACHINES OP AGRARISCHE BEDRIJVEN De agrarische loonbedrijven investeren per fte bijna twee keer zoveel in machines dan de grondverzetbedrijven. Bij die laatste is de aanschafwaarde € 164.490,- per fte, terwijl dit bij agrarische loonbedrijven met € 308.381,- bijna het dubbele is. BOEKWAARDE EN AANSCHAFWAARDE PER FTE (EURO’S) 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 Grondverzet

Gemengd Aanschafwaarde per fte

Agrarisch

Cumelasector

Boekwaarde per fte

Vergelijkbaar is het beeld bij de boekwaarde van de machines. De boekwaarde per fte bedraagt bij de grondverzetbedrijven € 60.005,-, terwijl deze bij de agrarische loonbedrijven bijna twee maal zo hoog ligt en uitkomt op € 109.701,-. Het verschil is gemakkelijk te verklaren, stelt bedrijfseconomisch adviseur Dieuwer Heins van Cumela. “Bij de agrarische loonbedrijven is een duidelijk omvangrijker machinepark aanwezig. Daarom zijn de machinekosten in de resultatenrekening op dit type bedrijven veel hoger, terwijl de arbeidskosten in verhouding tot de omzet juist lager zijn dan bij een gemengd of grondverzetbedrijf.” Gemiddeld blijkt de verhouding boekwaarde tegenover aanschafwaarde op 38 procent te liggen. Het betekent dat wanneer de oorspronkelijke aanschafwaarde van een machine € 100.000,- bedroeg deze nu nog voor € 38.000,op de balans staat. Bij een restwaarde van vijftien procent en een afschrijvingsperiode van zes jaar betekent dit dat de gemiddelde levensduur zo’n 4,4 jaar is. In situaties van een erg nieuw machinepark ligt de verhouding boekwaarde tegenover aanschafwaarde soms ruim boven de vijftig procent.

‘BEDRIJVEN MET EEN TE OMVANGRIJK EN ONVOLDOENDE BENUT MACHINEPARK HEBBEN MEESTAL EEN DUIDELIJK HOGERE BOEKWAARDE EN AANSCHAFWAARDE’ Volgens Heins kunnen cumelabedrijven door deelname aan Cumela Kompas aan de hand van deze kengetallen beoordelen hoe de omvang en de benutting van het machinepark zijn. “Bedrijven met een te omvangrijk en onvoldoende benut machinepark hebben meestal een duidelijk hogere boekwaarde en aanschafwaarde.” Wil je weten hoe jouw kengetallen zijn, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking Cumela Kompas. Neem hiervoor contact op met je bedrijvenadviseur, bel met de Ondernemerslijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl

GRAVEN IN FASES

Ik kwam een interessante uitspraak tegen van het Gerechtshof Amsterdam waarbij het werken in fases ter sprake kwam. Wat speelde er in die zaak? Een aannemer had voorafgaand aan grondwerkzaamheden een Klic-melding gedaan en aan de hand daarvan om de drie meter zeven proefsleuven gegraven en de kabels gelokaliseerd. In de proefsleuven werd exact aangetroffen wat er op basis van de tekening mocht worden verwacht. Vervolgens is de aannemer begonnen met het heien van funderingspalen. Dit vond plaats op meer dan één meter afstand van de ingetekende loop van de kabels. Desondanks werd er toch een kabel geraakt, die meer dan één meter afboog tussen de proefsleuven. De aannemer werd voor de schade aansprakelijk gesteld, maar is het hier niet mee eens, omdat er werd gegraven in fases. In de eerste fase werden onder meer heipalen gezet en pas in de tweede fase zou het bedrijf graafwerkzaamheden verrichten. Tussen het werkgebied van de eerste fase en de tweede fase was een fysieke afstand van twee meter en daarom was de aannemer van mening dat zijn onderzoeksplicht niet zo ver reikte dat al in de eerste fase alle kabels op het gehele werk dienden te worden gelokaliseerd. Het Hof was het niet met de aannemer eens en verwees daarbij naar de WION (nu WIBON) en de Richtlijn zorgvuldig graafproces. Voor de bepaling van het gebied waarin moet worden gelokaliseerd (‘zoekgebied’) wordt daarin uitgegaan van het ‘graafprofiel’. Dit is het gebied waarin daadwerkelijk grond wordt geroerd. Netten die volgens de tekening daarbinnen of daar in een zone van 1,50 meter omheen liggen, moeten hoe dan ook worden gelokaliseerd. Daarbij hoort een behoorlijk en gedegen onderzoek naar de feitelijke ligging van de kabel en dus mag de aannemer zich niet baseren op de ‘papieren werkelijkheid’. Het opsporen van kabels en leidingen is een resultaats- en geen inspanningsverplichting en daarbij is er geen ruimte voor aannames. De uitleg van de rechter sluit aan bij de definitie van een (bouw)proces in de CROW 500 en tevens bij de doelstelling om graafschades te voorkomen. Dat laatste zou de reden moeten zijn om niet te faseren. Geralde van de Bunt, adviseur juridische & GWW-zaken

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELARIA

Cumelaria

Cumelabordjes creatief uitgedeeld Gelukkig konden we de afgelopen weken de nieuwe Cumela huisstijlpakketten met de nieuwe cumela bordjes ‘gewoon” overhandigen. Met voor de cumelamedewerker de uitdaging om dit samen met de ondernemer zo origineel mogelijk te doen. Tegelijk proberen we zoveel mogelijk ondernemers met het nieuwe bordje op de foto te krijgen. Uiteraard vol-

GRONDIG 5 2020

gens de RIVM-richtlijnen “vermijd drukten” en op gepaste afstand. De eerste shift is uitgedeeld. We hebben al hele mooie inzendingen binnen. Met als een van de meeste verrassende een dronevlucht bij P. vd Steeg te Uddel. Erg leuk om al die creatieve foto’s met een glimlach te zien; Op de Facebookpagina van Cumela zijn er nog veel meer te vinden.

CAO & Z0 - ONDERNEMEN MET CUMELA

DE WAARHEIDSPLICHT VAN DE JURIST

HOOFDROL ALTENA IN BED AND BREAKFAST Letterlijk een hoofdrol voor Guus Altena van het gelijknamig loonbedrijf te Nijeveen in het tv programma Bed & Breakfast. De overburen Marijke en Bas die een B&B runnen hadden als uitje trekker rijden bedacht. Altena zag dit wel zitten en regelde drie trekkers inclusief (veiligheid-) instructie. “in principe is het hetzelfde als een auto”… “ Rijdt als een automaat”… Het uitje bleek een groot succes. De deelnemers genoten zichtbaar “Ik kom helemaal tot bloei”… “Power, kwajongens”… “Altijd al een keer willen doen”…. “Morgen weer!.”... ” Guus Altena stond even helemaal in de spotlights en maakte van dichtbij een keer mee hoe een TV programma professioneel opgenomen wordt. En een mooi stukje reclame voor onze mooie werkpaarden.

8RX OP KRACHTPROEF BIJ WIERINGA Wat begon als een losse opmerking op de beurs in Assen op de stand van dealer Groenoord leidde tot twee dagen proefdraaien bij Wieringa Bedum met deze John Deere 8RX 370 demotrekker voor de eigen Bos kilverbak. Het GPS systeem van John Deere was een kwestie van “plug en Play” in combinatie met het kilverbord met eigen gps bol. Pekaas genoeg, maar ze waren toch verrast. Ook dwars op de ploegvoor nivelleerden de rupsen samen met de cabinevering en de stoel bewegingen heel goed. Peter Wieringa “Het was voor de chauffeurs een geweldige ervaring. Een hele comfortabele trekker, prima cabine met goede stoel en goed zicht. Ook op de weg is het goed sturen.” Of het tot een aankoop gaat leiden is voor hem nog open. Met een knipoog “We wachten de offerte af.”

Praten over het coronavirus is in deze tijd best lastig. Er lijken soms twee kampen te ontstaan: het ene kamp vindt de maatregelen maar overdreven, terwijl het andere kamp blijft waarschuwen voor de enorme risico’s van dat virus. Ik kan enorm genieten van alle argumenten die tussen die twee kampen over en weer vliegen. Als jurist geniet ik van argumenteren. Ik denk dat de meeste juristen dat doen, want anders kies je niet voor dit vak. Ik vind het echter ook de taak van een jurist. In het juridische debat gaat het juist om goede argumenten, die met feiten onderbouwd zijn. Recht moet worden gesproken op basis van feiten en van een rechter mag je verwachten dat hij hoor en wederhoor toepast. De wet kent bovendien strenge regels over bewijsvoering en gaat ervan uit dat iemand onschuldig is zolang het tegendeel niet bewezen is. In het recht geldt beslist niet het adagium ‘waar rook is, is vuur’. Het gaat uit van het principe ‘geef mij de feiten, dan geef ik je recht’ (da mihi facta, dabo tibi ius). Het is soms een dunne scheidslijn. Enerzijds heeft een jurist of advocaat de opdracht partijdig te zijn en zich maximaal in te spannen om het gelijk van zijn cliënt te krijgen. Anderzijds rust op hem ook de plicht om op partijdige wijze de positie van zijn cliënt voor het voetlicht te brengen zonder feiten te stellen waarvan hij weet dat die onjuist zijn. In een rechtszaak mag hij geen informatie onthouden die essentieel zou zijn voor de beslissing en heeft hij de plicht zijn cliënt te wijzen op de waarheidsplicht, die het achterhouden en verdoezelen van voor de beslissing relevante informatie moet voorkomen. Het juristenwerk is misschien wel het mooiste werk dat er is. Het is uitdagend om de relevante feiten in een dossier te verkrijgen en deze - ingekleurd door de kaders van de wet - zo overtuigend en helder mogelijk te presenteren, waardoor niet anders kan worden beslist dan dat dat de waarheid is. Terug naar mijn voorliefde voor goed argumenteren. Onlangs plaatste mijn zwager op onze familie-WhatsApp-groep een berichtje. Hij (zelf muzikant) wees op een column van een dirigent die op onnavolgbare wijze tekeer ging omdat zijn sector te weinig gecompenseerd werd voor de schade als gevolg van het coronavirus. Toen ik mijn zwager vroeg waarom hij het met deze dirigent eens was, haakte hij af. Het is maar goed dat hij geen jurist is geworden. Sander van Meer, teamleider Advies en Arbeidsmarkt

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - SLIM EN DIGITAAL

PLANPROF: PLANNING, FACTUREN EN WERKBON

Digitale planning vormt de basis

Tekst: Herma van den Pol Foto: PlanProf

Vandaag de dag levert PlanProf een volledig digitaal systeem voor cumelabedrijven. “Het is een systeem dat is ontwikkeld door en voor bedrijven in groen, grond en infra”, zegt Roel de Klerk van PlanProf. “Het is ontstaan vanuit de praktijk en onderscheidt zich daarmee van de andere systemen.”

SERIE: SLIM EN DIGITAAL Welk systeem past bij jouw bedrijf? Bekijk het compacte en eenvoudige overzicht op www.cumela.nl/nieuws/achtergrond/ leverancierstabel-inzicht-leveranciers-ensystemen. Daar vind je PlanProf in terug, maar ook de systemen die eerder in de serie voorbij kwamen. Voor elk bedrijf is er een digitaal systeem. Wacht niet en maak er werk van.

Het levert software op die omvangrijk is in zijn functionaliteiten en mogelijkheden, maar eenvoudig en vriendelijk in het gebruik, stelt De Klerk vast. Dat moet de software ook wel zijn om te kunnen voldoen aan de behoeften vanuit de verschillende soorten bedrijven. “Zo kun je via PlanProf op eenvoudige wijze je projectadministratie en nacalculatie doen, kun je offertes maken en is er een onderdeel ‘Producten’, waarmee materiaal en verbruiksartikelen kunnen worden gevolgd.” “Door onze dagelijkse link met de praktijk hebben wij veel kennis van de markt en de processen”, vertelt De Klerk. “Dit stelt ons in staat om software te maken die naadloos aansluit bij de wensen en behoeften van onze gebruikers. Uiteindelijk moet onze software je passen als een maatpak, maar is het geen maatwerk. Wij zijn blij dat steeds meer bedrijven dit maatpak aantrekken.”

DIGITALE PLANNING EN WERKBON Het lastige in de ontwikkeling van een goed digitaal systeem voor de cumelasector blijkt vaak het digitale planbord te zijn. Juist die digitale planning wordt gezien als het sterke punt van PlanProf. “Onze basis is de digitale planning, die speciaal voor de branche is ontwikkeld”, zegt De Klerk. “Het is een digitaal planbord, waar door middel van slepen de desbetreffende items worden ingepland. Dat kan op vier niveaus: medewerkers, materieel,

uitrusting en materialen (met voorraad). Daarnaast zie je onder de planning de actieve projecten. Kleuren maken het geheel nog overzichtelijker.” Om het allemaal nog vlotter te laten verlopen, kan het startscherm zo worden ingericht dat een planner in één oogopslag kan zien wat de actuele projecten zijn, waarop actie moet worden ondernomen en welke e-mailberichten er nog open staan. Voor bedrijven met meerdere vestigingen of verschillende bedrijfsonderdelen, zoals loonwerk en grondverzet, is er een multi-company-oplossing. Om de administratie en planning nog beter te laten verlopen, biedt PlanProf de mogelijkheid om tegen een vergoeding gebruik te maken van een digitale werkbon. Dit kan alleen in combinatie met de kantoorversie. Die werkbon wordt aangeboden via een website. Het voordeel is dat deze overal en op elk device dat is aangesloten op internet kan worden opgeroepen. “De PlanProf WebApp zorgt voor een aanzienlijke administratieve verlichting voor de medewerkers op kantoor. De medewerkers kunnen hun eigen uren controleren en indienen, zodat ook daar geen papier meer aan te pas hoeft te komen”, legt De Klerk uit. Ook kunnen er voor nieuwe medewerkers en flexmedewerkers heel gemakkelijk (tijdelijke) toegangscodes worden gemaakt.

TOEVOEGING OP AFAS PROFIT

‘ONZE SOFTWARE MOET JE PASSEN ALS EEN MAATPAK, MAAR HET IS GEEN MAATWERK’

GRONDIG 5 2020

PlanProf biedt een volledig systeem, van relatiebeheer tot factuur en van planning tot projectbeheer, maar door een samenwerking met AFAS kan het systeem via de speciale versie PlanProf(it) nog verder gaan. “Hier dient het digitale planbord van PlanProf als additionele optie op AFAS Profit. Basisgegevens worden automatisch uit AFAS Profit opgehaald, zodat er meteen kan worden gepland. Andersom dienen de orders in PlanProf als basis voor de factuur in AFAS Profit. Voor cumelabedrijven die al met AFAS werken, bieden wij zo een mooie en interessante branchespecifieke toevoeging op AFAS Profit.”

SLIM EN DIGITAAL - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

ALTERNATIEVEN VOOR EEN PERSOONLIJKE ONTMOETING

‘IN ÉÉN KEER ZIE JE WAAR WIE MET WAT IS’

Als gevolg van de coronacrisis moet er vandaag de dag veel op afstand gebeuren. “Een versnelling van de digitale opvoeding”, noemt Dirk de Heer van Damsteegt het. Toch werkt dit bedrijf alweer verscheidene jaren met PlanProf, dat eerder werd aangeboden door PlanBase. “Wij hebben heel veel pakketten gezien, maar de grafische vormgeving van de planning zoals die hier is, zijn we nergens anders tegengekomen. Je ziet in één oogopslag alles en kunt er in één keer doorheen scrollen.” Een minder complex bedrijf kan er volgens De Heer zo mee aan de slag. Bij Damsteegt, dat zowel actief is in de machineverhuur, het grondverzet als in de recycling, lag dat iets anders. “Dan is het goed dat je zelf technische kennis in huis hebt. Een voorbeeld van iets wat wij nu wel hebben, is een directe koppeling aan Exact, waardoor PlanProf ook dat systeem invult.”

‘HET LEVERT DE MEDEWERKERS VEEL RUST OP’ De Heer is vooral lovend over de service en de snelheid waarmee de mensen van PlanProf werken. “Ze verkopen echt niet te snel nee en denken mee om een oplossing te vinden. De andere kant is dat het voor hen de uitdaging is om de basis te behouden, zodat je niet verdwaalt.” In de praktijk merkt De Heer ook dat sommige zaken mooi klinken, maar eigenlijk niet nodig zijn. “Plannen doen wij vooral vanaf kantoor. Het had voor ons geen meerwaarde om mobiel te kunnen plannen.” Dat de digitale-werkbon-website alleen werkt met internet noemt De Heer ook niet als een nadeel. Hij ziet het vooral als een voordeel dat je daardoor meteen alle informatie beschikbaar hebt en dat de gegevens gemakkelijk in te vullen zijn. “Ik vind het vooral bijzonder hoe dicht je bij de werkzaamheden kunt komen”, zegt hij. Dat het de medewerkers ook veel rust oplevert nu de briefjes weg zijn, is dan mooi meegenomen. De Heer is blij met het digitale systeem. Hij geeft wel aan dat dit vereist dat je met een andere bril naar zaken gaat kijken. “Net zoals we ook steeds blijven kijken naar de digitale systemen die er zijn en degene die nieuw op de markt komen.”

Op het moment van schrijven heb ik net een vergadering afgerond met alle dertig medewerkers van Cumela, die plaatsvond in Microsoft Teams. Een wat? Teams, Skype, Zoom, webinar, online-meetings… De coronamaatregelen dwingen onze maatschappij om naar andere oplossingen te zoeken nu we elkaar vaak niet in levenden lijve kunnen ontmoeten. Waar online vergaderen een paar maanden geleden nog ‘liever niet’ was, is het nu normaal. Ik log thuis in, start mijn vergadering op en binnen een paar minuten zit ik in een online-vergadering met meer dan dertig mensen. Een handig middel om toch in contact te blijven met elkaar. Toch wel gek, die eerste keer, maar hoe vaker we dit doen - inmiddels zitten we negen weken thuis - des te normaler het wordt. Ook in het contact met jullie proberen we deze media in te zetten. De eerste online-cursussen zijn gehouden en mijn collega’s en ik hebben soms een doof oor van het vele bellen. We merken ook dat dit soms lastig is en dat sommige ondernemers het niet willen. “Onbekend, ik weet niet hoe, ik heb dat systeem niet”, klinkt het dan. Oké, we blijven mensen en het is altijd fijn om iemand écht in de ogen te kijken. Ik was dan ook erg blij toen ik 11 mei weer op pad kon, ‘de wei in!’, maar deze hele situatie biedt ons ook weer nieuwe kansen. Bedenk eens hoeveel tijd je bespaart door online een vergadering te volgen in plaats van naar Nijkerk te moeten rijden voor die paar uurtjes. Je kunt direct na de vergadering weer met je andere werk bezig. Of dat je voor een afspraak met één van onze adviseurs niet per se terug naar kantoor hoeft te komen, maar ook per Skype even samen de cijfers kunt bekijken terwijl jij de kraan hebt stilgezet. Of je haakt alleen aan bij dat deel van de vergadering of cursus dat voor jou relevant is.

‘BEDENK EENS HOEVEEL TIJD JE BESPAART DOOR ONLINE TE VERGADEREN’ Zie de kansen van digitalisering en probeer het eens uit! Een efficiënte tijdsbesteding, minder reistijd en zelf meer in de hand hebben wat je waar en wanneer doet. Alleen jammer dat je dan niet meer kunt genieten van zo’n goed verzorgde lunch of die lekkere koek bij de koffie. Daar moeten ze dan nog wel even iets op vinden! Sabine Zweverink, specialist digitalisering

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - MACHTIG MOOI

‘Probeer het!’ Hoewel hij momenteel officieel niet in de cumelasector werkt, heeft hij veel ervaring in het loonwerk. Rens Innemee uit Aartswoud weet hoe interessant het werk is, maar het is nu de opgave om anderen buiten de sector ervan te overtuigen, stelt hij. “We moeten mensen laten zien wat er in die cabine gebeurt. Dat is de enige manier om begrip en wellicht meer personeel voor de sector te krijgen.”

Tekst en foto’s: Marjolein van Woerkom

GRONDIG 5 2020

Gemaaid hebben ze twee dagen geleden. Eigenlijk zou hij morgen gaan wiersen, maar gezien de weersvoorspellingen gebeurt dat toch maar vandaag. De loonwerker komt aan het begin van de middag kuilen, dus Rens Innemee mag deze zaterdagmorgen aan de bak. De trekker heeft hij deze ochtend al gewassen en de hark is aangekoppeld. “Het zijn altijd onregelmatige werkuren, maar ik doe het graag”, zegt hij. “Ik werk al dertien jaar voor deze melkveehouder en neem ook wel eens de taken waar als hij met zijn familie op vakantie is. Dus als het werk moet gebeuren, sta ik voor hem klaar. Zie het als hobby, een bijbaantje.” Rens deed de BBL-opleiding Loonwerk op het Clusius College. Dat betekende maandag theorie op school en de rest van de week aan het werk. “Dat past beter bij me. Ik ben

een praktijkman. Op school heb ik echt wel veel geleerd en plezier gehad, maar ik neem gewoon meer op als ik in de praktijk aan het werk ben. Dat vind ik interessanter. Het liefst ben ik gewoon lekker bezig en leer ik in het werk”, aldus Rens. Hij geeft een voorbeeld. “Toen ik met GPS moest leren werken, heb ik dat meteen aangegeven: ‘Als je me nu gaat vertellen hoe het werkt, ben ik het over een uur weer kwijt, maar als je me het al werkende leert, blijft het hangen.’ Daarnaast krijg je als BBL’er een nul-urencontract. Daar zag ik meer brood in dan in stage lopen tijdens de BOL-opleiding.”

NAAM: RENS INNEMEE

SINDS: 2013

WERKZAAM BIJ: VAN ANDEL GROEP CRUQUIUS

FUNCTIE: KRAANMACHINIST

MOEILIJK ERTUSSEN Hij werkte vervolgens bij diverse bedrijven binnen en buiten de cumelasector. Zo werkte hij vijf jaar

MACHTIG MOOI - ONDERNEMEN MET CUMELA

bij een loonwerker in de buurt, van agrarisch loonwerk tot in de bouw. “Het werk vind ik enorm leuk om te doen. Het is heel gevarieerd. De ene dag werk je op de ene plek, de andere dag op een andere, met telkens weer een andere machine en met andere mensen. Die variatie bevalt me.”

‘WE MOETEN LATEN ZIEN WAT ER IN DE CABINE GEBEURT’

Toch koos hij onlangs voor een bedrijf buiten de sector. Hij werkt nu bij de Van Andel Groep in Cruquius. Daar wordt hij vooral ingezet als machinist op verschillende soorten kranen, van eentonners tot achttonners. “Ik werd toentertijd gebeld door mijn huidige werkgever met de vraag of ik daar als kraanmachinist wilde komen werken. Dat trok me. Mijn ervaring is dat je er bij loonbedrijven toch moeilijk tussen komt. Als die een vaste kraanmachinist hebben, krijg jij niet snel de kans om datzelfde werk te doen. Ik werd dan al snel op de trekker met kipper gezet of op een waterwagen, maar na twintig keer hetzelfde rondje heb ik het wel gezien. Ik doe liever werk dat ik zelf maak dan dat ik het wegrijd.”

ONBEGRIP Hoewel hij officieel niet in de loonwerksector werkt, voert hij wel allerlei werkzaamheden uit die daarbij horen. “Het is gewoon interessant om te doen. Als ik met het agrarisch loonwerk bezig ben, ben ik met producten bezig. Dat vind ik mooi. Dan zie je die wortelen en kool in de winkel liggen en dan denk ik: daar heb ik aan bijgedragen. Daarom zou ik ook willen zeggen tegen mensen die geïnteresseerd zijn in een baan in de sector: probeer het! Als je er eenmaal in werkt, ga je het beter begrijpen.” Sommige mensen snappen het namelijk gewoon niet, vervolgt hij. “Omdat ze niet zien wat wij als loonwerkers doen. Ze zien een grote machine en associëren het meteen met geluidsoverlast, ter-

wijl wij degenen zijn die zorgen voor die producten in de winkel.” Hij heeft het wel eens geopperd bij het bedrijf waar hij zijn vrachtwagenrijbewijs heeft gehaald. “Laat die burgers meerijden, laat ze ervaren wat er gebeurt in die cabine. Dan weten ze wat we aan het doen zijn in plaats van dat ze denken dat wij alleen maar in de weg rijden.” Hij heeft dat onbegrip vaak genoeg meegemaakt op smalle polderweggetjes: tegemoetkomende automobilisten die niet aan de kant willen gaan. “Dat mag, maar ik ga echt niet achteruit met mijn grote setje. Dat heb ik één keer gedaan. Ik keek in mijn spiegels en reed langzaam achteruit, totdat ik iets hoorde en er een auto met een indeukte motorkap achter me stond”, vertelt hij. “Ik denk dat dit de enige manier om mensen meer begrip te laten krijgen voor onze sector en wellicht meer personeel: neem ze mee en laat zien waar we mee bezig zijn.”

GROTE VERANTWOORDELIJKHEID Twee klasgenoten van hem hebben specifiek een andere richting gekozen, omdat ze de verantwoordelijkheid te groot vonden om met zo’n grote machine op pad te gaan. “Ze wilden liever een kantoorbaan of werken aan de band bij een akkerbouwbedrijf. Dat snap ik maar al te goed. We hebben ook een grote verantwoordelijkheid met die machines. Daarom is het ook zo gek dat als je nu je autorijbewijs verlengt, je er ineens ook je trekkerrijbewijs bij krijgt. Dat is echt een punt waar niet goed is over nagedacht”, merkt hij op. Het geeft een heel verkeerd signaal af naar de burger, want op deze manier lijkt het erop alsof je dat trekker rijden er zomaar even bij kunt doen, stelt hij. “Je moet hier wel degelijk voor hebben geleerd.” Hij vindt dan ook dat scholen meer op die praktijk mogen inspringen. “Een vriend van mij heeft het Soma College gedaan en afgesloten met een mooi papiertje, maar kranen moet hij echt nog leren. Ik zou dan ook willen zeggen: wijk eens af van de standaardopdrachten, maar doe eens iets bijzonders. In de praktijk is het vaak ook anders dan verwacht. Klic-gegevens kloppen ook niet altijd. Laat studenten daar eens ervaring mee opdoen. In de praktijk moet je het tenslotte doen.”

NIEUWE SERIE: MACHTIG MOOI Goed personeel vinden is al een tijd problematisch. Werkgevers struinen scholen af en vacatures zijn er in overvloed, maar het blijft lastig de juiste werknemer voor de juiste plek te vinden. Daarom is het wellicht ook eens goed om je als werkgever in die ander te verdiepen. Hoe laat je zien dat de sector een machtig mooie plek is om te werken? Hoe breng je dat goede gevoel over aan die potentiële werknemer? Verplaats je eens in hem of haar, waardoor die zoektocht misschien wat minder moeilijk wordt. In deze serie laten we jonge medewerkers aan het woord die vertellen hoe zij hun werk ervaren, wat er goed gaat, wat er beter kan en hoe zij manoeuvreren in de cumelasector, want dat het een machtig mooie sector is om in te werken, daar zijn we het allemaal wel over eens.

‘ALS JE ME HET AL WERKENDE LEERT, BLIJFT HET HANGEN’

HOE BEN JE DE SECTOR INGEROLD?

WAT VIND JE HET ALLERLEUKSTE?

WAAR HEB JE EEN HEKEL AAN?

Deed de BBL-opleiding Loonwerk op het Clusius College en werkte daarna bij verschillende bedrijven binnen en buiten de sector.

“De variatie. De ene dag zit je op die plek, de andere keer weer op een andere plek, met telkens een andere machine en andere mensen om je heen.”

“Spuitwerk. Ik heb expres mijn spuitlicentie niet gehaald, want ik vind de verantwoordelijkheid van dat werk te groot. Ten eerste houd ik er niet van om met die middelen te werken en ten tweede ben ik geen rekenwonder, dus ik vind dat ik er dan ook ver weg van moet blijven.

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - CUMELA.NL

DAGELIJKS NIEUWS VAN EN VOOR DE CUMELASECTOR

Het beste van Cumela.nl STAGE- EN LEERWERKPLEKKEN OOK NU NOODZAKELIJK De inschrijftermijn voor de mbo-opleidingen is gesloten en leerlingen hebben hun keuze gemaakt. Hopelijk zijn er weer veel leerlingen die een opleiding Groen, Grond & Infra gaan volgen. Veel leerlingen betekent ook dat er veel stage- of leer-werkplekken nodig zijn.

Voorlopig nog geen praktijkexamens T-rijbewijs Vanaf 18 mei 2020 neemt het CBR weer praktijkexamens af voor bijna alle categorieën rijbewijzen. Voor het T-rijbewijs worden de praktijkexamen echter nog niet hervat. Het wachten is op de uitkomst van TNO-onderzoek naar maatregelen om veilig praktijkexamen te kunnen doen. Het CBR verwacht hierover pas in de tweede helft van juni meer informatie te kunnen geven. Het niet kunnen afleggen van het T-examen brengt naar schatting 800 tot 1000 leerlingen in het voortgezet beroepsonderwijs in de problemen. Leerlingen die de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) volgen hebben het T-rijbewijs vanaf augustus 2020 immers al nodig voor het nieuwe schooljaar. Leerlingen die de beroepsopleidende leerweg (BOL) volgen, moeten tijdens hun opleiding in hun eerste jaar stage lopen en hebben dan dus ook een T-rijbewijs nodig.

Geef jij een toekomstige medewerker de kans om op jouw bedrijf het vak te leren? De komende maanden krijg je als leerbedrijf wellicht de vraag of er ruimte is voor een BOL-stage of een BBL-werkplek. In deze onzekere tijd is dit misschien een heel lastige vraag. Aan de andere kant weten we dat er de laatste jaren een tekort was aan goede medewerkers. Bedenk dat als leerlingen nu geen leerbedrijf kunnen vinden we over drie jaar misschien weer met de handen in het haar zitten, omdat we het werk niet aankunnen.

SOCIAL VAN DE WEEK • Hofmeijer Voorst test bloemen tegen eikenprocessierups. • L. Kats Agroservice zet bacterie in tegen eikenprocessierups. • Van Mourik Beekbergen en Hofmeijer maken bijzondere bloemencirkel. • Den Ouden bereidt gewassen voor op droogte. 52

GRONDIG 5 2020

ARTIKEL VAN DE WEEK • Toolbox: hoe ga je beschermd aan het werk?

• Toolbox: grondroeren voor machinisten. • J an Roelof Betten over de keerzijde van succes.

• Zonnepanelen ook interessant voor kleinverbruikers

WETSVOORSTEL KENTEKENPLICHT DOOR EERSTE KAMER De Eerste Kamer heeft op 19 mei het wetsvoorstel aangenomen waarmee de registratie- en kentekening van (land)bouwvoertuigen wordt geregeld. De invoering van kentekens voor (land)bouwvoertuigen en van een apk voor snelle trekkers alsmede de verhoging van de maximumsnelheid naar 40 km/u gaat daarmee definitief door. Wanneer de wet in werking treedt, moet nog worden bepaald. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel als een hamerstuk afgedaan en er is geen debat meer over gevoerd. Daarmee komt er een einde aan meer dan twintig jaar inspanning door Cumela om te komen tot registratie en kentekening van (land)bouwvoertuigen. Nederland is het laatste land in Europa dat nog geen kentekens voor (land)bouwvoertuigen heeft.

OOK OP CUMELA.NL • Wanneer geeft een feestdag recht op loon? • Meld je camera aan bij Camera in Beeld! • C ertificering klein drijvend materieel en koppelpontons. • Definitief kader PFAS snel nodig.

VOORZITTER - ONDERNEMEN MET CUMELA

STOF TOT NADENKEN

EFFECTIEVE INZET STIKSTOFGELD NOODZAKELIJK “Zet stikstofgeld zo in dat je het grootst mogelijke effect hebt.” Die oproep doet Janneke Wijnia, directeur van Cumela. “Er is een groot bedrag uitgetrokken voor natuurherstel. Dat geld kan ook worden ingezet voor grondaankopen voor nieuwe natuur, maar dat lost de problemen niet op”, zegt Wijnia. Ze reageert daarmee op de stikstofbrief die vrijdag 24 april naar buiten kwam. Daaruit blijkt dat er in 2021 200 miljoen euro beschikbaar komt voor het natuurpakket. Het jaar erop gaat dit omhoog naar 250 miljoen euro en in de jaren daarna tot en met 2030 komt er elk jaar 300 miljoen euro beschikbaar. “Door het uitvoeren van achterstallig onderhoud en het in topconditie brengen van de natuurgebieden zorgen we ervoor dat we zo snel mogelijk weer voldoen aan de eisen uit Brussel.”

BRANCHEORGANISATIES VRAGEN OM DEEL- EN OMSCHOLINGS-NOW “Zorg dat bedrijven in de techniek, bouw, infra, industrie en ontwerpbranche vanaf 1 september een beroep kunnen doen op een aangepaste ‘deel- en omscholings-NOW’.” Die oproep doen onder meer Cumela, de Vereniging van Waterbouwers, Bouwend Nederland en Techniek Nederland in een brief aan minister Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De brancheorganisaties verwachten de echte klap van de crisis pas na de zomervakantie. Wim van Mourik, voorzitter van Cumela: “Er moeten nu werken in de pijplijn komen voor na de coronacrisis en die zien we amper. Daar maken we ons echt zorgen over. Dan hebben we het over het derde en vierde kwartaal van dit jaar, maar ook over volgend jaar.”

Corona. Ik deed er eerst wel lacherig over. Ik had geen idee waar iedereen het over had en dacht dat dit griepje wel in China zou blijven. Veel mensen met mij dachten er ook zo over, maar we hadden het allemaal verkeerd. Het virus was al snel in Europa en kort daarna in Nederland. In het begin van de negentiende eeuw had een dergelijk virus zich nooit zo snel kunnen verplaatsen. Reizen was toen immers nog een hele onderneming en alleen maar weggelegd voor een select groepje mensen. Dankzij de weelde waarin wij nu leven, is het voor de mensheid betaalbaar geworden om het vliegtuig te pakken en massaal de wereld rond te trekken. Deze weelde moeten we nu duur betalen. Natuurlijk weet ik dat we deze vooruitgang niet tegenhouden en ook zelf maak ik wel eens een reisje. Het is de tijd waarin we leven. Tijdens de daaropvolgende persconferenties van onze minister-president zat Nederland aan de buis gekluisterd. Geen samenkomsten meer, geen contactsporten, blijf thuis… Na één week met beperkingen zat ik op de gazonmaaier om het gazon te maaien rondom ons huis. Ik heb in deze periode van het jaar last van hooikoorts en de berkenpollen stoven weelderig in de rondte. Het duurde dan ook niet lang voordat ik zwaar verkouden was. Ik moet dan even resetten onder de douche, hooikoortspillen erin en het systeem start opnieuw op. Helaas kan het coronavirus niet zoals hooikoorts worden aangepakt. Ik denk dat Nederland hierdoor gaat veranderen. Zo vergaderen we nu massaal online en merken we dat dit ons tijd oplevert. Echt om de tafel heeft mijn voorkeur, maar het is een mooie toevoeging. Ook denken we na over keuzes die we maken of hebben gemaakt. Wil ik nog door met mijn bestuursfunctie of ga ik door met de hobby die ik beoefen? We gaan een nieuwe tijd tegemoet, vol met economische en sociale uitdagingen. Als we de solidariteit kunnen behouden en met z’n allen de schouders eronder zetten, moeten we er zeker een succes van kunnen maken. Nieuwe tijden brengen nieuwe inzichten, stof tot nadenken! Herbert van Regteren, voorzitter jongerenbestuur

ELK NUMMER LATEN WE VIA DEZE COLUMN EEN VOORZITTER VAN CUMELA AAN HET WOORD GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - TOOLBOX VOOR MEER INFO OVER VEILIG WERKEN, KIJK OP WWW.AGROARBO.NL.

Tekst: Corina van Zoest-Meester, adviseur arbo

TIPS EN VUISTREGELS VOOR DE TOOLBOXMEETING

Juist gebruik van zwaailichten

Zwaailichten gebruik je om te waarschuwen. Als ze onnodig worden gebruikt, gaat de signaleringswaarde ervan verloren. Het gebruik van zwaailichten is beschreven in de Regeling optische en geluidsignalen 2009. De politie geeft je een boete van € 95,- als je het zwaailicht onjuist gebruikt.

ALLE TOOLBOXEN ZIJN OOK DIGITAAL TE GEBRUIKEN VIA DE VEILIG VAKWERK-DIENST. GA VOOR MEER INFORMATIE NAAR WWW.VEILIGVAKWERK.NL

GRONDIG 5 2020

TOOLBOX - ONDERNEMEN MET CUMELA

HET GELE ZWAAILICHT

HET GROENE ZWAAILICHT

DOEL: AANDACHT VESTIGEN OP HET VOERTUIG

DOEL: AANWIJZEN VAN HET COMMANDOVOERTUIG

Aan:

Door: politie, brandweer en ambulance

• Als het voertuig onder de speciale voertuigen valt én het voertuig mogelijk niet tijdig wordt opgemerkt door andere weggebruikers. Als het voertuig een breedteontheffing heeft.

• • Als je het werkvlak oprijdt of verlaat bij werkzaamheden langs de

Een rood zwaailicht is een niet-erkende kleur en wordt in Nederland niet gebruikt.

snelweg (CROW 96a).

Uit:

• Als je met het voertuig veilig staat. • Als je goed kunt worden opgemerkt. • Als je over de weg rijdt en het voertuig smaller is dan 2,60 meter Let op: als je langs de snelweg in de berm of het werkvak werkt, mag het zwaailicht niet aan, ook al is het donker (CROW 96a).

Door: speciale voertuigen

HET GEBRUIK VAN ZWAAILICHTEN IS BESCHREVEN IN DE REGELING OPTISCHE EN GELUIDSIGNALEN 2009. DIE KUN JE VINDEN VIA: WETTEN.OVERHEID.NL/BWBR0025357/2020-01-18.

• Voertuigen die werken op of aan de weg, bijvoorbeeld stoomwalsen, hoogwerkers, voertuigen voor het maaien van bermen, gladheid bestrijding of sneeuwruimen. Vuilniswagens vallen hier niet onder.

ADVERTENTIE

• Land- en bosbouwtrekkers en motorrijtuigen met beperkte snelheid

Eisen aan het zwaailicht:

Klepel



ATTENTIE!

KVERNELAND 010146/020146 (153031) Breedte 90 / Dikte 12 mm. 2 gaten Ø17 / hoh 50 / L=280 :e



Voorkom fouten bij bestelling en controleert u éérst de maten van uw haken met de tekening hiernaast!

LELY (435002) Cilindrisch (oude Roterra) draad M20x1,5 / L=335 mm.

LELY (435001) Conisch Normaal zonder druppel draad M20x1,5 / L=330 mm.

LELY (435013) Conisch Normaal met druppel draad M20x1,5 / L=330 mm.

® Klepel

Klepel OPLAS-

LELY (435004) Conisch Lang zonder druppel draad M20x1,5 / L=370 mm.

LELY (435012) Conisch Lang met druppel draad M20x1,5 / L=370 mm.

LELY (435007) Mesmodel (Links/Rechts!) draad M20x1,5 / L=375 mm. (398000)

LELY (435123) Mesmodel met zijbevestiging Links/Rechts / L=340 mm.

AMAC 

die (met aanhangwagen of lading) breder zijn dan 2,60 meter. • Motorvoertuigen die worden gebruikt voor reparatie of berging van voertuigen. • Voertuigen voor het vervoer van ondeelbare lading waarvoor ontheffing is verleend. Als er geen ontheffing is verleend, mag een zwaailamp niet worden gebruikt. • Voertuigen van transportbegeleiders, begeleiding van militaire colonnes en soms de belastingdienst of douane. • Hulpverleningsvoertuigen die op een gevaarlijke plek stil staan om hun werk te kunnen doen.

(801525)



• Certificering volgens het reglement ECE 65. Dit kan ook een

nameten.

LELY Normale druppeltand met zijbevestiging. Lengte 230mm. Gatextra 18 mm. voordeel ATTENTIE: Nu Orig. nr. 1.1699.0127.0. (435128) L/R : e

led-flitser zijn.

FAE (900177)

• Het signaal moet te zien zijn op twintig

LELY (435010) L/R Normale druppeltand met zijbevestiging / L=340 mm. L/R

sinds

meter afstand van het voertuig (360 graden). Dit wordt gemeten op 1,50 meter boven het wegdek.

1990

LELY (435125) L/R Extra-lange druppeltand met zijbevestiging “Aardappeltand” Lengte=380 mm.! L/R



AVR (900268) HERDER: e BOUT / MOER voor montage van tanden met zijbevestiging

 

Lengte 70 mm. e A =Bout 50 M20x2,5 Bzelfborgende = 12 Cmoer = 80 E = ::263 Speciale e F =LEMKEN Ø12 / Zircon Ø16 7 (436002)

HET BLAUWE ZWAAILICHT

3377022/33 Breedte 115 / Dikte 15 mm. 2 gaten Ø17 / hoh 72 / L=320 :e

Door: politie, ambulance en brandweer. Het blauwe zwaailicht kan aan gaan bij het aanrijden naar een incident. Het voertuig wordt dan een voorrangsvoertuig en moet vrije doorgang krijgen van andere weggebruikers.

S20 LEMKEN Zircon (436080) L/R 

DOEL: AANGEVEN VAN EEN DRINGENDE TAAK.

/ Br. 60 / Dikte 10 Bekijk ons volledige assortiment op onzeMestand website. 1 gat Ø17 mm. / L=315 mm. BASELIER (900237) Ontvang 5% extra korting op het netto goederenbedrag, Brutoprijzen tenzij anders vermeld

bij uw eerste bestellingS8via onze website.

prodina.nl



LEMKEN Zircon 9 (436001) 3377012/3 (L/R) Breed 115 / Dikte 18 mm. / 2 gaten Ø21 / hoh 73 mm. / L=320 :e

Oosterwijzend 50 | 1616 LD Hoogkarspel | 0228 56 29 82 | info@prodina.nl

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - BEDRIJFSOVERDRACHT

Goed vastleggen

BEDRIJFSOVERDRACHT: AKTES EN OVEREENKOMSTEN

In het proces van bedrijfsoverdracht spelen ook de juridische aspecten een belangrijke rol. De rechtsvorm bepaalt mede welke aktes en overeenkomsten moeten worden opgesteld. Het is echter vooral belangrijk om met elkaar goede afspraken te maken over hoe je daadwerkelijk gaat samenwerken.

DE TIPS • S peelt bedrijfsoverdracht pas over vijf of tien jaar? Ga dan met elkaar aan de slag met een eigenaarsplan. Zo’n eigenaarsplan is een goed hulpmiddel om met elkaar in gesprek te komen over diverse belangrijke onderwerpen.

• N eem jaarlijks de tijd om gemaakte afspraken te evalueren en waar nodig bij te stellen.

• Z org dat alle afspraken en overeenkomsten goed op elkaar aansluiten. Bij het maken van afspraken zal dus goed moeten worden gekeken naar de afspraken die in het verleden zijn gemaakt en zijn vastgelegd. Check of een eventueel testament geen strijdige bepalingen heeft ten opzichte van de VOF-akte of de statuten van de BV.

• G a niet alleen af op wat de jurist of notaris zegt, maar vorm met elkaar ook je eigen gedachten en wensen. Bespreek deze met de procesbegeleider, juridisch adviseur of notaris.

GRONDIG 5 2020

Of het nu gaat over de aan- of verkoop van je bedrijf of een bedrijfsoverdracht in de familie, de rechtsvorm bepaalt in belangrijke mate op welke manier de overname juridisch gezien tot stand komt. Als een vader bijvoorbeeld een eenmanszaak heeft en het bedrijf geleidelijk wil overdoen aan zijn zoon, dan is een mogelijkheid dat vader en zoon een vennootschap onder firma starten, waarbij vader zijn vermogen geleidelijk aan uit het bedrijf haalt om uiteindelijk uit te treden. Vinden betrokkenen het een goed idee dat de partner als mede-vennoot toetreedt, dan kan het zijn dat het bedrijf in de vorm van een VOF wordt voortgezet. De keuze van ondernemingsvorm is maatwerk. Het is raadzaam om hierbij niet over één nacht ijs te gaan en je te laten adviseren door deskundigen.

VOF-AKTE Bij overdracht in de familie spreek je bij een VOF, CV of maatschap al snel over het toe- en uittreden van één of meerdere vennoten. Wanneer een vennoot wil uittreden of iemand wil toetreden tot de VOF is de eerste vraag: wat staat hierover beschreven in de VOF-akte? Staat er niets omschreven, dan gaat de wet ervan uit dat bij wisseling, overlijden of uittreden van een vennoot de vennootschap wordt ontbonden. Het is daarom verstandig om in de VOF-akte bepalingen op te nemen dat vennoten de mogelijkheid krijgen om de VOF voort te zetten. Neem als voorbeeld een vader die samen met twee zoons een VOF heeft. Eén van de zoons komt tot de conclusie dat hij wil opzeggen. We kunnen ons voorstellen dat de vader het bedrijf samen met zijn zoon graag wil voortzetten. Het kan dan helpen dat er een bepaling wordt opgenomen waarin staat omschreven dat de uittredende zoon zijn vermogen niet in één keer uit het bedrijf kan halen, maar dat er een periode van vijf of tien jaar voor wordt genomen.

Zo zijn er nog veel meer onderwerpen die belangrijk zijn om uitvoerig met elkaar te bespreken. De afspraken leg je vast in een overeenkomst, zoals de VOF-akte. Hiermee zorg je voor duidelijkheid en voorkom je discussies en conflicten. Een akte voor een VOF, CV of maatschap is overigens niet verplicht. Wel is het verstandig je door een procesbegeleider en juridisch adviseur of notaris te laten begeleiden.

AANDELENTRANSACTIE Bij bedrijfsoverdracht in de familie is bij een besloten vennootschap vrijwel altijd sprake van een aandelentransactie, waarbij de BV (gedeeltelijk) verandert van eigenaar. Bij een aandelentransactie gaan in één rechtshandeling alle rechten en plichten over. Denk aan alle bezittingen, schulden, contracten, voorraden, et cetera. Bij een aandelentransactie moet vaak wel de aandeelhoudersovereenkomst worden aangepast. Hier heb je in tegenstelling tot de statuten geen notaris voor nodig.

‘MET EEN VOF-AKTE ZORG JE VOOR DUIDELIJKHEID EN VOORKOM JE DISCUSSIES EN CONFLICTEN’ Ten opzichte van de oprichtingsakte bevat deze overeenkomst meer specifieke en aanvullende afspraken. Zo kan er een blokkeringsregeling worden opgenomen die bepaalt dat een aandeelhouder toestemming moet hebben van de andere aandeelhouder om zijn aandelen te verkopen. Of de aandeelhouder moet zijn aandelen eerst aan de andere aandeelhouders aanbieden voordat hij tot verkoop aan een buitenstaander mag overgaan. Andere onderwerpen waarover aandeelhouders afspraken kunnen maken, zijn onder meer: wat is de frequentie van de aandeel-

BEDRIJFSOVERDRACHT - ONDERNEMEN MET CUMELA

houdersvergadering, wat zijn de agendapunten, hoe is de besluitvorming geregeld, hoe is de stemverhouding in het geval dat er twee of vier aandeelhouders zijn, hoe ga je om met ziekte of overlijden en hoe vindt de waardebepaling van aandelen plaats?

ACTIVA-PASSIVATRANSACTIE

‘HET EIGENAARSPLAN VORMT EEN LEIDRAAD VOOR HET HANDELEN IN DE TOEKOMST’

Bij aan- of verkoop van een BV kan naast de aandelentransactie ook sprake zijn van een activa-passivatransactie. Bij een eenmanszaak of VOF is juist altijd sprake van een activa-passivatransactie. In dat geval worden geen aandelen overgenomen, maar de bezittingen. Hier moeten specifieke vragen worden beantwoord, zoals: wat gebeurt er met de handelsnaam? Welke activiteiten en machines gaan over? Hoe wordt omgegaan met het klantenbestand en wat gebeurt er met de voorraden? En natuurlijk: wat betekent dit voor het personeel? De afspraken worden in een overnameovereenkomst vastgelegd.

EIGENAARSPLAN Naast de juridische vorm waarin de overname wordt gegoten, is het ook belangrijk om goede onderlinge afspraken te maken. Een nieuwe vorm daarvoor is het eigenaarsplan. Het is een soort huishoudelijk reglement van de eigenaren. Bij een familiebedrijf hebben eigenaren soms verwachtingen van elkaar, die niet zijn uitgesproken. Door in een vroegtijdig stadium samen met een procesbegeleider aan de slag te gaan met een eigenaarsplan worden belangrijke onderwerpen bespreekbaar en kunnen in de toekomst betere keuzes worden gemaakt, ook als het gaat om de inhoud van aandeelhouderovereenkomst of een VOFakte. Een eigenaarsplan bevat onderwerpen die betrekking hebben op de bedrijfsvoering, het eigendom en de familie. Voorbeelden zijn:

• B edrijfs- en familiedoelstellingen • Eigendomsafspraken • L eiding en besluitvorming • R ol- en taakverdeling • A rbeidsvergoeding en winstdeling • P rocedure voor bedrijfsopvolging • •

(eisen opvolger, positie overdrager, niet-opvolger, et cetera) A fspraken bij echtscheiding, arbeidsongeschiktheid en overlijden C ommunicatie, overleg en informatieplicht

Het eigenaarsplan vormt een leidraad voor het handelen in de toekomst. Het is een levend document dat regelmatig tegen het licht kan worden gehouden en wordt bijgesteld wanneer de eigenaren tot andere inzichten komen.

EIGENAARSPLAN HELPT TE FOCUSSEN De toekomstige opvolgers Twan Tromp en Pieter Loeffen van Willems BV in Winssen zijn door docent-onderzoeker Jolanda Knobel van Hogeschool Windesheim samen met André de Swart, bedrijfskundig adviseur van Cumela, begeleid bij het opstellen van het eigenaarsplan. Via vijf maandelijkse gesprekken zijn steeds onderdelen van het eigenaarsplan besproken en werden de uitkomsten vastgelegd. Eind 2019 was het zover. Het eerste eigenaarsplan was klaar, werd voorzien van officiële handtekeningen en met een ferme handdruk bezegeld. Twan en Pieter zijn erg blij met het resultaat. “Het eigenaarsplan geeft ons helderheid over onze toekomst. We weten beter hoe het proces er de komende jaren uitziet. We hebben daarvoor een tijdsplanning opgesteld. Ook hebben we nu beter zicht op de mogelijkheden om het bedrijf over te nemen en hebben we de voorwaarden met elkaar vastgelegd. Ook hebben we nu beter inzicht in het financiële plaatje.” Hiermee zijn Twan en Pieter klaar voor de toekomst!

Tekst: Ad Karelse en Dieuwer Heins, adviseurs bedrijfsoverdracht

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - PFAS

Wat kan, wat kan nog niet?

DE STAND VAN ZAKEN IN HET PFAS-DOSSIER

Op veel plaatsen met lokaal grondtransport is het probleem opgelost door een update van de bodemkwaliteitskaarten.

De grootste ophef is inmiddels wel weggeëbd. De media hebben een nieuwe crisis (corona) in het vizier en bij Cumela komen minder vragen binnen over PFAS-gerelateerde onderwerpen. Hoewel er minder nieuwsberichten verschijnen, is het PFAS-probleem helaas nog lang niet opgelost. We schetsen hier graag de huidige stand van zaken. Wat is er opgelost en wat kan nog niet? Op 30 oktober vorig jaar op het Malieveld had de grondverzet- en bouwwereld nog het idee dat een simpele aanpassing van de normen snel kon worden gerealiseerd. Inmiddels zijn we zeven maan-

‘EEN AANTAL BRANCHEORGANISATIES WERKT NU SAMEN OM WEL WERKBARE NORMEN TE KRIJGEN’

den verder en wachten we nog steeds op een substantiële verruiming van de normen. Hoe is dat mogelijk? Staatssecretaris Stientje van Veldhoven

GRONDIG 5 2020

trok, gebaseerd op een strenge interpretatie van het Besluit bodemkwaliteit, op 8 juli 2019 hard aan de handrem. Al snel bleek dat hierdoor (bijna) geen grondverzet mogelijk was, waarna, zeker voor politieke begrippen, met grote spoed een aanpassing werd gedaan in het Tijdelijk handelingskader voor PFAS-houdende grond en baggerspecie. Dit gaf de nodige lucht aan de grondverzetbranche, maar loste zeker niet alle problemen op. Ook bleek er veel verwarring, onzekerheid en terughoudendheid te zijn bij de lokale overheden en toezichthouders. Daardoor lagen projecten vaak onnodig stil. Verenigd in VNO-NCW-verband werkt een aantal brancheorganisaties nu samen om wel werkbare

PFAS - ONDERNEMEN MET CUMELA

normen te krijgen. Ook de lokale overheden en waterschappen hebben behoefte aan werkbare normen, omdat hun projecten stilliggen. Een groot struikelblok op weg naar werkbare, ruimere normen is echter dat de staatssecretaris en haar ministerie de besluiten willen baseren op uitkomsten van allerlei onderzoeken naar de effecten van PFAS in het milieu en op het water. Deze onderzoeken zijn complex en duren lang. Uiteraard is Cumela ook van mening dat er onderzoek nodig is naar PFAS in het milieu en de effecten op de gezondheid van mens en dier. De grondverzetsector is echter niet de verspreider van PFAS in het milieu. Deze bedrijven verplaatsen alleen maar grond. Ondertussen gaat de uitstoot van PFAS-stoffen noch steeds onbelemmerd door, terwijl hier dus niet aan de rem wordt getrokken.

WAT IS ER WEL OPGELOST? In november is door het RIVM de landelijke achtergrondwaarde voor PFAS in de bodem bepaald. Daarop heeft de staatssecretaris per 1 december de normen verhoogd naar 0,9 µg/kg voor PFOS en 0,8 µg/kg voor overige PFAS. Grond die aan deze achtergrondwaarde voldoet, kan weer normaal worden toegepast. In veel schone buitengebieden kunnen we met deze normen uit de voeten. In het westen en midden van Nederland komen we vaak hogere waarden tegen en zijn de normen nog onvoldoende ruim. Ook voor bagger is een landelijke achtergrondwaarde bepaald. Bij toepassing van baggerspecie in een aantal diepe plassen zijn de normen voor PFOS op 3,7 µg/kg en voor PFAS op 0,8 µg/kg gesteld. Ook voor tarragrond is deze verhoging grotendeels een oplossing. Veel provincies en gemeenten hebben hard gewerkt aan het actualiseren van hun bodemkwaliteitskaarten. In de gemeenten die daarmee klaar zijn, kan grondverzet op basis van deze bodemkwaliteitskaart weer plaatsvinden zonder aanvullend onderzoek op PFAS. Er is een Taskforce PFAS in het leven geroepen die zich bezighoudt met het oplossen van problemen die zich binnen de kaders van het Tijdelijk handelingskader voordoen. Cumela is onderdeel van deze taskforce en levert zodoende een bijdrage aan oplossingen voor knelpunten in het grondverzet. Ook spreken de leden van de taskforce met regionale overheden en toezichthouders over een eenduidige interpretatie van de regels.

WAAR WORDT NOG AAN GEWERKT? Eén van de grootste knelpunten op dit moment is de norm van 0,1 µg/kg voor toepassing van grond in waterbodems en in grondwaterbeschermings-

gebieden. Hierdoor liggen nog veel projecten stil, waaronder een groot aantal natuurontwikkelingsprojecten. De natuurorganisaties dringen ook aan op een verruiming van deze normen, zodat dit werk weer kan plaatsvinden. Ook de toepassing van grond in diepe plassen ligt nog stil.

‘HET MINISTERIE IS BEZIG MET HET OPSTELLEN VAN EEN DEFINITIEF HANDELINGSKADER, WAARBIJ OOK CUMELA WORDT BETROKKEN’

Grond die daar zou worden toegepast, blijft nu liggen of wordt getransporteerd over grotere afstand naar alternatieve toepassingslocaties, voor zover die beschikbaar zijn. In juni verwachten we de uitkomsten van een onderzoek naar uitloging van PFAS-houdende grond in water. We verwachten daarmee voor de zomer een aanpassing van de 0,1 µg/kg naar een hogere waarde. Dat zou een grote verbetering zijn. Grond met PFAS-waarden boven de 3 µg/kg kunnen beperkt en tegen hoge kosten tijdelijk worden opgeslagen. Op locaties met grond boven de norm zijn de mogelijkheden zeer beperkt. We moeten wachten op het definitieve PFAS-kader voordat hiervoor een oplossing komt. Ook wordt voor het probleem van grond met heel hoge PFAS-waarden gezocht naar reinigingsmethoden. Hiervoor is een praktijkproef gedaan, met hoopvolle resultaten. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is bezig met het opstellen van een definitief handelingskader, waarbij ook Cumela wordt betrokken. Hiervoor is ook nog onderzoek gaande door het RIVM, waarvan de resultaten in het vierde kwartaal van 2020 worden verwacht. In de tussentijd werken we aan het definitieve kader. Ook wordt een blauwdruk gemaakt voor het omgaan met de zogenaamde zeer zorgwekkende stoffen, zodat we niet opnieuw in een vergelijkbare situatie belanden zodra er een nieuwe stof opduikt. Cumela blijft voortdurend bezig met het dossier PFAS en is hierover in nauw contact met collega-brancheorganisaties, leden en andere partijen. Ook hebben we hierover contact met Kamerleden, lokale overheden en toezichthouders. Wij blijven aandringen op een tussentijdse verruiming, zodat we niet hoeven wachten tot het eind van het jaar.

MELDEN KNELPUNTEN Mocht je vragen hebben of tegen knelpunten aanlopen, dan kun je contact opnemen met de Cumela Ondernemerslijn door te bellen met telefoonnummer (033) 247 49 99 of een e-mail te sturen naar ondernemerslijn@cumela. nl. Voor antwoorden op de meest gestelde vragen kun je het dossier PFAS op de website van Cumela raadplegen.

Tekst: Gerben Zijlstra, beleidsmedewerker Bodem Foto: Cumela Communicatie

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK - WAARSCHUWINGSGESPREK

Geef je werknemer de kans om zich te verbeteren

HET BELANG VAN EEN WAARSCHUWINGSGESPREK

Als werkgever hoop je het nooit mee te maken: een werknemer met wie er problemen zijn in de werksfeer. Soms zit er zelfs niets anders op dan een werknemer de deur te wijzen. Hoe kan het waarschuwingsgesprek je helpen en grotere problemen voorkomen?

Van groot belang is om de problemen met de werknemer tijdig te onderkennen en tijdig in te grijpen. Als een werknemer naar je mening te ver gaat, ga dan direct een gesprek met hem aan. Wacht niet tot er een hele stapel met aantijgingen ligt. In de praktijk komen er meerdere problemen met werknemers voor. Een aantal voorbeelden: • N iet komen opdagen op het werk of niet bereikbaar zijn voor de werkgever. • S telselmatig te laat komen. • N iet opvolgen van instructies van de werkgever en het ondermijnen van de gezagsverhouding. • D isfunctioneren. • V errichten van nevenwerkzaamheden voor derden zonder toestemming van de werkgever. • H et meenemen van (werk)materiaal zonder toestemming van de werkgever. • R oekeloos rijgedrag en veelvuldig schade rijden. • V erstoorde arbeidsrelatie door veelvuldig ziek melden. • A antoonbaar drugsgebruik of onder invloed van alcohol tijdens het werk. • N egatieve uitlatingen over de werkgever tegenover derden, onder wie ook opdrachtgevers. • C onflicten en wangedrag tegenover collega’s, de werkgever of bij opdrachtgevers.

GRONDIG 5 2020

Als je werknemer een overtreding begaat of zijn verplichtingen als werknemer niet nakomt, is een waarschuwingsgesprek aan de orde. Een waarschuwingsgesprek is een kort en bondig gesprek met de werknemer, bij voorkeur op kantoor, in een rustige omgeving. Het doel van een gesprek moet erop zijn gericht om de werknemer te motiveren om zijn gedrag te veranderen. Dit mag best een stevig gesprek zijn. Het gaat immers om een voorval dat niet door de beugel kan. Ook al ben je kwaad, luister ook naar de andere kant van het verhaal. Belangrijk is dat de werknemer de kans krijgt om zich te verbeteren. Als dit stukje onderbelicht blijft en het gesprek met de verbeterafspraken niet goed wordt vastgelegd, sta je in een eventuele juridische procedure minder sterk.

VERBETERTRAJECT VASTLEGGEN Even belangrijk als het waarschuwingsgesprek is het schriftelijk vastleggen van dit gesprek richting de werknemer. Een aantekening in het personeelsdossier volstaat dus niet, je dient het schriftelijk aan de werknemer mee te delen. Hierbij dient te worden vastgelegd wat er is voorgevallen, wanneer dit heeft plaatsgevonden, door wie de werknemer op zijn gedrag is aangesproken en welke verbeteringen in zijn gedrag noodzakelijk zijn. Stel dat de werknemer aangeeft aan dat hij het voorgestelde verbetertraject lastig vindt, bijvoorbeeld omdat hij moeite heeft met communiceren of bepaalde werk-

WAARSCHUWINGSGESPREK - ONDERNEMEN MET VAKTECHNIEK

zaamheden niet goed kan. Denk dan ook aan cursussen, trainingen of interne begeleiding om het verbetertraject daadwerkelijk te kunnen laten slagen. Zeker als een werknemer lang bij je in dienst is, behoort dit bij goed werkgeverschap. Mocht het dan uiteindelijk niet lukken, dan is het aantoonbaar dat je er als werkgever alles aan hebt gedaan. De brief of het gespreksverslag dient te worden afgesloten met een duidelijke waarschuwing. Het gevolg (ontslag) moet bij een herhaling van zijn gedragingen van tevoren namelijk duidelijk aan de werknemer zijn meegedeeld. En dient de waarschuwingsbrief een tekst te bevatten met de volgende strekking: “Bij een voorval of gedragingen van gelijke aard zijn wij genoodzaakt het dienstverband met jou per direct te beëindigen.” Het laten tekenen voor ontvangst van de waarschuwingsbrief is van belang, maar kan in de gegeven situatie soms problematisch zijn. Je kunt er dan voor kiezen om de brief te overhandigen in het bijzijn van bijvoorbeeld een medefirmant of collega, zodat er een getuige is van het feit dat het schrijven aan de werknemer is overhandigd. Daarnaast kun je het verslag van het gesprek of de waarschuwingsbrief sturen via de e-mail met een leesbevestiging. Bewaar deze leesbevestiging goed. Een andere optie is om het gespreksverslag of de waarschuwingsbrief aangetekend te versturen per post.

‘OOK AL BEN JE KWAAD, LUISTER OOK NAAR DE ANDERE KANT VAN HET VERHAAL’

ONTSLAG OP STAANDE VOET Soms willen waarschuwingsgesprekken en -brieven niet helpen en zie je geen andere uitweg dan het dienstverband met de werknemer te beëindigen. Ontslag op staande voet is een harde maatregel. De werknemer heeft immers van de ene op andere dag géén inkomen meer. Hij kan ook niet terugvallen op een WW-uitkering, omdat de werknemer bij een ontslag op staande voet verwijtbaar werkeloos is geworden. Als je overweegt ontslag op staande voet te geven, is het verstandig om eerst contact op te nemen met de adviseurs HR/Arbeidsrecht van Cumela Advies. Zij kunnen het aanwezige dossier (waarschuwingsgesprekken en -brieven, eventuele getuigenverklaringen, et cetera) beoordelen en aangeven of de dringende reden voor het ontslag op staande voet voldoende is onderbouwd.

Kantonrechters zijn over het algemeen niet gecharmeerd van een ontslag op staande voet en dus is deze route van ontslag in de meeste gevallen niet aan te bevelen. Het is daarom belangrijk om te bekijken welke mogelijkheden er nog meer zijn om het dienstverband te beëindigen.

‘EEN LASTIGE PERSONEELSKWESTIE GAAT JE NIET IN DE KOUDE KLEREN ZITTEN’ WEDERZIJDS GOEDVINDEN In de meeste situaties zijn beide partijen erbij gebaat als het dienstverband met wederzijds goedvinden wordt beëindigd door middel van een vaststellingsovereenkomst. Daarmee zorg je ervoor dat de werknemer kan terugvallen op een eventuele WW-uitkering en dat de kwestie op een vlotte manier kan worden afgewikkeld. Je maakt met elkaar afspraken over hoe het dienstverband zal worden beëindigd, rekening houdend met de wettelijke opzegtermijn.

VIA DE KANTONRECHTER Mocht een werknemer niet willen meewerken aan de beëindiging van het dienstverband met wederzijds goedvinden, dan is het indienen van een verzoekschrift tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst bij de kantonrechter een andere mogelijkheid. Om tot ontbinding over te gaan, moet zich één of meerdere redenen voordoen die worden genoemd in artikel 7:669 lid 3 van het Burgerlijk Wetboek. Het combineren van redenen (bijvoorbeeld verwijtbaar handelen van de werknemer en een verstoorde arbeidsrelatie) is mogelijk sinds de invoering van de WAB-regeling per 1 januari 2020. Op deze wijze kan nog beter worden aangetoond dat van de werkgever in redelijkheid niet kan worden gevergd de arbeidsovereenkomst te laten voortduren. Hou er rekening mee dat je in deze situatie in de meeste gevallen een transitievergoeding verschuldigd bent aan de werknemer.

LUISTEREND OOR De adviseurs HR/Arbeidsrecht van Cumela Advies helpen je graag bij het opstellen van de waarschuwingsbrieven, het opstellen van een beëindigingsovereenkomst of het voorbereiden van een juridische procedure. Daarnaast bieden we graag een luisterend oor, want een lastige personeelskwestie gaat je niet in de koude kleren zitten. Het advies is om tijdig contact met ons op te nemen om de gewenste en noodzakelijke route te kunnen bewandelen.

Tekst: Marie-José Lamers, adviseur personeelsmanagement

GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA -UBO-REGISTER

Wie heeft er zeggenschap?

VRAGEN EN ANTWOORDEN OVER HET UBO-REGISTER

Binnenkort wordt het Handelsregister van de Kamer van Koophandel uitgebreid met informatie over wie er bij Nederlandse bedrijven zeggenschap hebben, oftewel 25 procent of meer van het economisch belang in een organisatie hebben. Dit is het gevolg van Europese regels die financieel-economische criminaliteit moeten tegengaan, zoals het witwassen van geld.

‘ER MOET MEER AANDACHT ZIJN VOOR MOGELIJKE BESCHERMINGSMAATREGELEN’

Ondernemingen worden verplicht om hun eigenaren of de personen die zeggenschap hebben in te schrijven in een UBO-register, oftewel een register met informatie over de ‘ultimate beneficial owner’ (de ‘uiteindelijke belanghebbende’). Door deze wet wordt een deel van de persoonsgegevens van een UBO openbaar. Aan de hand van vragen en antwoorden geven we in dit artikel uitleg over het UBO-register.

WAT WORDT GEREGISTREERD? De volgende gegevens zijn openbaar en zijn (tegen betaling van waarschijnlijk € 2,50) door iedereen in te zien via het openbare handelsregister van de Kamer van Koophandel:

GRONDIG 5 2020

1. Naam. 2. Geboortemaand en geboortejaar. 3. De nationaliteit en woonstaat. 4. De aard en omvang van het economisch belang van de UBO (in bandbreedtes van 25 tot 50 procent, 50 tot 75 procent en van 75 tot 100 procent). De exacte omvang of geldbedragen worden niet vermeld. De volgende informatie dient ook te worden geregistreerd, maar is alleen in te zien door bevoegde autoriteiten en de financiële inlichtingeneenheid: 5. Adres. 6. Geboortedag, geboorteplaats en geboorteland.

UBO-REGISTER - ONDERNEMEN MET CUMELA

7. BSN- of fiscaal nummer. 8. Afschriften van documenten waarmee de UBOstatus wordt onderbouwd (statuten, uittreksel aandeelhoudersregister, maatschaps-, VOF- of CV-overeenkomst). 9. Afschriften van documenten waarmee de informatie onder 1 tot en met 7 wordt geverifieerd. In het openbare deel van het UBO-register kan alleen worden gezocht op naam van de onderneming of rechtspersoon, niet specifiek op een persoon. De UBO-gegevens blijven tot maximaal tien jaar na uitschrijving uit het UBO-register toegankelijk.

naar de Eerste Kamer en die heeft nu advies gevraagd aan de Raad van State ten aanzien van enkele punten. Het kabinet had de bedoeling om het register dit voorjaar te laten ingaan, maar het is nog maar de vraag of dat zal worden gehaald. Op het moment dat het wetsvoorstel in werking is getreden, hebben ondernemingen achttien maanden om aan hun verplichtingen te voldoen. Vanaf de inwerkingtreding geldt voor nieuwe entiteiten dat zij zich op het moment van de eerste inschrijving in het handelsregister tevens moeten inschrijven in het UBO-register.

‘HET NIET INVULLEN VAN DE UBO-INFORMATIE KAN STRAFRECHTELIJK EN BESTUURSRECHTELIJK WORDEN GEHANDHAAFD’

STRIJD MET PRIVACY? WIE MOET REGISTREREN? Degene aan wie de vennootschap of andere juridische entiteit toebehoort of ieder van de bestuurders of degene die met de dagelijkse leiding is belast, is verplicht tot het doen van de UBO-registratie en ervoor te zorgen dat de informatie te allen tijde juist en volledig is ingeschreven in het handelsregister. Onder meer de volgende in Nederland opgerichte vennootschappen en juridische entiteiten dienen UBO-informatie op te geven bij de Kamer van Koophandel:

• BV’s en NV’s. • Stichtingen, verenigingen, onderlinge

waarborgmaatschappijen en coöperaties. • Maatschappen, vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen. Voor eenmanszaken geldt geen opgaveplicht.

WAT ALS JE JE NIET OF ONJUIST INSCHRIJFT? Het niet invullen van de UBO-informatie of het doorgeven van verkeerde informatie kan strafrechtelijk en bestuursrechtelijk worden gehandhaafd. Overtreding is een economisch delict, waarop een celstraf van maximaal zes maanden, een taakstraf of een geldboete van maximaal € 20.750,- staat.

WAAROM? Het UBO-register is een verplichting vanuit Europese regelgeving, de vierde Europese anti-witwasrichtlijn om precies te zijn. Alle EU-lidstaten moeten een UBO-register hebben. Het doel van het register is het tegengaan van financieel-economische criminaliteit, zoals witwassen van geld en terrorismefinanciering, door duidelijkheid over wie de uiteindelijk belanghebbende van een onderneming is.

WANNEER? Het register had er uiterlijk 10 januari 2020 al moeten zijn, maar dat bleek niet haalbaar, omdat de Tweede Kamer pas in december instemde met de wetsvoorstellen waarmee het UBO-register verplicht wordt. Daarna moesten de voorstellen nog

Er is erg veel kritiek op het wetsvoorstel, omdat het erg privacygevoelig ligt. Ondernemers vrezen dat het register zal worden misbruikt voor chantage, afpersing of zelfs ontvoering van ondernemers. Door VNO-NCW en MKB Nederland is in een brief aan het kabinet nog specifiek aandacht gevraagd voor de bescherming van de gegevens van eigenaren van familiebedrijven. Cumela heeft door middel van een reactie op het wetsvoorstel hiervoor ook aandacht gevraagd. Het register is weliswaar verplicht, maar er moet meer aandacht zijn voor de mogelijke beschermingsmaatregelen. Er is wel een mogelijkheid om een verzoek tot afscherming van informatie in te dienen bij de Kamer van Koophandel, maar dan zal moeten worden aangetoond dat er sprake is van één van de volgende situaties: 1. Blootstelling aan een onevenredig risico op fraude, ontvoering, chantage, afpersing, geweld of intimidatie. 2. Minderjarigheid 3. Andersoortige handelingsonbekwaamheid. Voordat een beroep op de eerste grond mogelijk is, moet een UBO al vermeld staan op een lijst van beschermde personen bij de politie en/of veiligheidsdiensten. Mocht er sprake zijn van minderjarigheid of handelingsonbekwaamheid, dan kan dit bij het registratieproces worden vermeld. Verzoeken tot afscherming zullen altijd direct leiden tot afscherming van de gegevens van de UBO. De afscherming wordt pas opgeheven bij een definitieve afwijzing van het verzoek na afronding van de formele bezwaar- en beroepsprocedures.

MEER INFORMATIE Het UBO-register komt eraan. Wij houden je op de hoogte wanneer en hoe het UBO-register moet worden ingevuld. Heb je vragen over dit onderwerp of wil je meer weten, neem dan gerust contact op met de Cumela Ondernemerslijn via (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar ondernemerslijn@cumela.nl.

Tekst: Geralde van de Bunt, adviseur juridische en GWW-zaken Foto’s: Cumela Communicatie

GRONDIG 5 2020

Omgevingswet uitgesteld

WAT BETEKENT DIT VOOR JOU?

De startdatum van de Omgevingswet is uitgesteld naar 1 januari 2022 vanwege de achterstand in de ontwikkeling van het Digitaal Stelsel Omgevingswet, maar ook vanwege de coronacrisis. Dit geeft de bedrijven in de cumelasector extra tijd om nog eens naar de eigen situatie te kijken. Wij noemen alvast een paar aandachtspunten, maar leggen ook uit waarom deze wet nodig is.

GRONDIG 5 2020

Het huidige omgevingsrecht bestaat uit tientallen wetten en honderden regelingen voor bouwen, ruimte, wonen, infrastructuur, milieu, natuur en water. Allemaal hebben ze hun eigen uitgangspunten, werkwijzen en eisen. Hierdoor is het toetsingskader, met name voor grote projecten, te ingewikkeld geworden. Ook worden de onderlinge onderdelen voor een project niet in dezelfde procedure beoordeeld. Dit kan leiden tot situaties waarin niet alle vergunningen kunnen worden verleend of dat verleende vergunningen niet met elkaar overeenkomen. Om deze situaties te voorkomen, heeft het kabinet de Omgevingswet opgesteld. Het doel van deze wet is samengevat in onderstaande drie punten: 1. H et beter afstemmen van verschillende plannen voor ruimtelijke ordening, bouwen, milieu en natuur, waarbij: a. duurzame projecten (zoals windmolenparken) worden gestimuleerd; b. gemeenten, provincies en waterschappen meer ruimte wordt gegeven. Zo kunnen zij hun omgevingsbeleid afstemmen op hun eigen behoeften en doelstellingen. 2. M eer algemene regels in plaats van gedetailleerde vergunningen. Hierbij staat het doel voorop en niet het middel om er te komen. De houding van het bevoegd gezag bij het beoordelen van plannen is ‘ja mits’ in plaats van ‘nee tenzij’. 3. D e gebruikers staan centraal. Er is meer ruimte om te ondernemen, procedures worden over het algemeen korter en er wordt meer ruimte gegeven om ontwikkelingen en innovaties mogelijk te maken.

Door de Omgevingswet worden diverse wetten en daarbij horende besluiten en regelingen gebundeld. Onder andere de Wet ruimtelijke ordening (Wro), de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (Activiteitenbesluit) en de Waterwet worden opgenomen in de Omgevingswet.

AANDACHTSPUNTEN Over het algemeen wijken de meeste eisen onder de Omgevingswet niet veel af van de huidige situatie. Als voorbeeld wordt het afleveren van diesel aan voertuigen vanuit het Activiteitenbesluit letterlijk opgenomen in het Besluit activiteiten leefomgeving. Toch is er een aantal wijzigingen die van belang kunnen zijn. We zetten ze voor je op een rij.

Overgangsperiode Bij het in werking treden van de Omgevingswet worden de huidige bestemmingsplannen en verleende vergunningen aangemerkt als een omgevingsplan. Daarnaast worden landelijke regels aan het omgevingsplan toegevoegd. De gemeente heeft de mogelijkheid om een eigen invulling te geven aan deze regels. Deze periode duurt tot acht jaar na het invoeren van de Omgevingswet. Totdat de gemeente een nieuw omgevingsplan opstelt, gelden deze regels.

Omgevingsplan De gemeente stelt één omgevingsplan op voor haar gehele grondgebied. Hierbij moet worden voldaan aan de omgevingsvisies van provincie en het rijk. Een gemeente kan diverse keuzes maken om het gebied

OMGEVINGSWET - ONDERNEMEN MET CUMELA

in te delen of juist de indeling overlaten aan initiatiefnemers. Het is van belang dat de ontwikkelingen bij de gemeente worden gemonitord. Enerzijds om de huidige activiteiten van cumelabedrijven te bewaken en anderzijds te zorgen dat eventuele ontwikkelingsmogelijkheden niet worden beperkt. Gemeenten moeten zelf een afweging maken met de regels die in het omgevingsplan worden opgenomen. Deze flexibiliteit kán leiden tot grote verschillen per gemeente, onduidelijkheid in de toegestane ruimte of activiteiten.

Procedures Het aantal en soort procedures verandert niet. Wel kunnen straks meerdere projecten en aanvragen volgens de reguliere procedure (acht weken proceduretijd) worden afgehandeld. Dit geldt met name voor ruimtelijke procedures. Voor de meeste milieuvergunningen blijft de uitgebreide procedure (26 weken proceduretijd) van toepassing. Wel treedt er waarschijnlijk vertraging op in de beginperiode van de Omgevingswet. Gemeenten moeten vertrouwd raken met het nieuwe systeem en de procedures.

Participatieplicht Bij elk besluit onder de Omgevingswet moet invulling worden gegeven aan participatie. Dit betekent dat partijen die als belanghebbenden kunnen worden aangemerkt actief moeten (kunnen) deelnemen aan het tot stand komen van het besluit. Dit betekent bijvoorbeeld dat wanneer een aanvraag voor een wijziging van een bedrijf wordt ingediend, de omgeving wordt geïnformeerd. Eventuele opmerkingen kunnen vooraf worden besproken of zelfs in de aanvraag worden opgenomen. Het doel is om meer draagkracht te realiseren en de kans op zienswijzeen beroepstrajecten te verminderen.

Digitaal Stelsel Omgevingswet Het Digitaal Stelsel Omgevingswet wordt een online-hulpmiddel om informatie van een bepaalde locatie in te zien. Hier kan op basis van diverse kaartlagen worden bekeken welke mogelijkheden een locatie heeft en welke vergunningplichten een bepaalde ontwikkeling met zich meebrengt. Via het Digitaal Stelsel Omgevingswet kan de aanvraag of melding worden ingediend.

Activiteiten

Mogelijkheden voor nu

Het begrip ‘inrichting’ uit de Wet milieubeheer verdwijnt. Regels worden onder de Omgevingswet bepaald op basis van een ‘milieubelastende activiteit’. Binnen een bedrijf kunnen meerdere milieubelastende activiteiten worden uitgevoerd. Per activiteit kan een vergunningplicht van toepassing zijn. Deze heeft dan uitsluitend betrekking op die activiteit. Voor de overige activiteiten gelden algemene regels. Daarnaast kunnen gemeenten in het omgevingsplan nadere eisen opnemen, waardoor een vergunning is vereist voor bepaalde activiteiten. Dit is met name gericht op lokale aspecten.

De Omgevingswet treedt nu in werking op 1 januari 2022. In de tussenliggende tijd kunnen gemeenten beginnen met het opstellen van een Omgevingsplan. Voor cumelaleden een periode om nog eens goed naar haar eigen activiteiten en locatie te kijken. Het is verstandig nu al de volgende acties te ondernemen om eventuele gevolgen tijdig te achterhalen. Dit kan toekomstige problemen voorkomen.

Afwijkingsmogelijkheden Het is mogelijk om onder de Omgevingswet af te wijken van de gestelde algemene eisen en de eisen uit het Omgevingsplan. Dit zijn de mogelijkheden:

•M aatwerkvoorschriften. Met maatwerkvoorschrif-

ten bestaat de mogelijkheid om in een individueel geval een algemene regel nader in te vullen en kan van een vastgestelde regel worden afgeweken. •M aatwerkregels. Met maatwerkregels bestaat de mogelijkheid om in een omgevingsplan, waterschapsverordening of omgevingsverordening een algemene regel nader in te vullen en kan van een vastgestelde regel worden afgeweken. Dit kan zowel voor een specifieke locatie als voor een heel gebied. • G elijkwaardigheidsbeginsel: een ondernemer kan een andere maatregel toepassen dan de regels aangeven als het resultaat daarvan gelijkwaardig is aan de voorgeschreven maatregel. De ondernemer moet aantonen dat zijn alternatieve maatregel een ‘gelijkwaardig beschermingsniveau’ biedt. In de meeste gevallen moet het bevoegd gezag vooraf instemmen met zo’n gelijkwaardige maatregel.

‘OVER HET ALGEMEEN WIJKEN DE MEESTE EISEN ONDER DE OMGEVINGSWET NIET VEEL AF VAN DE HUIDIGE SITUATIE’

• G a na of de eigen gemeente al is gestart met het

opstellen van het omgevingsplan. Indien mogelijk kan worden nagevraagd wat de gevolgen zijn voor bedrijven in het buitengebied met betrekking tot de plaatsing in het buitengebied, (ver)bouwmogelijkheden, buitenopslag, stalling, geluid- en geuremissie et cetera. • B en je voornemens om uit te breiden of wijzigingen door te voeren? Het kan van belang zijn om de aanvraag nog voor het in werking treden van de Omgevingswet in te dienen. Deze aanvraag moet volgens het nu geldende recht worden afgehandeld.

• T oets alvast welke onderdelen voor de bedrijfsplan-

nen van belang zijn (regels voor locaties, milieu, bouwen, natuur, cultureel erfgoed en bomen). • N eem contact op met de omgeving bij ontwikkelingen van het eigen bedrijf. Hiermee wordt alvast invulling gegeven aan de participatieplicht.

WAT DOET CUMELA?

Tekst: Tom Luttikhold, juridisch adviseur omgevingsrecht Foto’s: Cumela Communicatie

Vanuit Cumela Advies volgen wij de ontwikkelingen rond de Omgevingswet op de voet. Via het vakblad Grondig en de website houden we je vervolgens op de hoogte van wat er speelt en wat de gevolgen zijn. Ook zullen we periodiek een onderdeel van de Omgevingswet toelichten in een blog. Heb je vragen, stel ze dan gerust aan ons. GRONDIG 5 2020

ONDERNEMEN MET CUMELA - BEDRIJVIG

ONDERNEMEN MET CUMELA - COLUMN

VRAAG AAN DE ONDERNEMERSLIJN

Mag geboorteverlof alleen in één keer worden opgenomen?

TOPSPORT IS ONDERNEMEN, ONDERNEMEN IS TOPSPORT

Het geboorte-, kraam-, vaderschaps- of partnerverlof voor partners die in loondienst werken, is eenmaal het aantal werkuren per week. Vanaf 1 juli 2020 komt er nog een aanvullend geboorteverlof bij.

Crisis! Stikstof, PFAS en nu het coronavirus. Als cumelaondernemer krijg je het de afgelopen tijd behoorlijk voor de kiezen. Gelukkig konden de werkzaamheden in onze sector wel doorgaan, waarbij de agrarische werkzaamheden als cruciaal beroep werden aangemerkt.

Voor jou is het goed om te weten dat werknemers vanaf 1 juli 2020 ook nog aanvullend geboorteverlof kunnen opnemen, tijdens dit aanvullende verlof ontvangen zij geen loon, maar een uitkering van het UWV. Het aanvullend geboorteverlof bedraagt maximaal vijfmaal de wekelijkse arbeidsduur per week. De werknemer kan de verlofdagen binnen een periode van zes maanden na de dag van de bevalling opnemen en mag deze verlofdagen spreiden. Bij dit verlof kun je de gekozen spreiding wél weigeren als er een zwaarwegende reden voor is. De werknemer moet bij de aanvraag zeggen hoelang hij hier gebruik van wil maken.

“Crisis!”, riep mijn zoon van zestien jaar. Niet omdat hij niet meer naar school mocht, maar omdat hij niet meer mocht trainen. Als wedstrijdzwemmer traint hij gemiddeld dertien uur in de week. Het zwembad was gesloten. “Wat nu?”, vroeg hij zich af. Vincent Tijms, Ondernemerslijn

HEB JE OOK EEN VRAAG? Stel je vraag aan de medewerkers van de Cumela Ondernemerslijn via telefoonnummer (033) 247 49 99 of het e-mailadres ondernemerslijn@cumela.nl

“Wat nu?” Dat zul je je als ondernemer ongetwijfeld ook hebben afgevraagd toen de intelligente lockdown door onze regering werd uitgeroepen. Als cumelaondernemer, met zijn diversiteit aan werkzaamheden, moet je je houden aan de hoofdregel van anderhalve meter afstand, hygiëneprotocollen, indeling van de werkpauzes, het oplossen van vervoervraagstukken en wat allemaal niet meer op je pad terechtkomt.

‘ALS ONDERNEMER MOET JE AL JE ONDERNEMERSTALENT AANBOREN’ Er zal creatief moeten worden gedacht! Hoe houden we de anderhalve meter regel werkbaar? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de werkzaamheden niet stil komen te liggen? Welke alternatieve werkzaamheden passen bij ons bedrijf? Hoe kan ik ervoor zorgen dat mijn liquiditeit op peil blijft? Als ondernemer moet je al je ondernemerstalent aanboren om goed door de coronacrisis te komen.

WORD OOK LID VAN CUMELA! Zoals jij hard werkt voor je klanten, zo werken wij hard voor jou. Bijna 2.000 bedrijven ontdekten al de voordelen van lid zijn van Cumela. Meld je nu aan via: https://www.cumela.nl/aanmelding-lidmaatschap

GRONDIG 5 2020

Uiteraard sta je er niet alleen voor. Op de website van Cumela vind je alle relevante informatie over de coronacrisis. Neem contact op met je bedrijvenadviseur of bel de Ondernemerslijn over alle ondernemers- of coronavragen die je hebt. Juist in deze tijd is het goed om contact met elkaar te hebben. En mijn zoon? Hij is nu aan het hardlopen en zwemt in het buitenwater met een wetsuit aan. Dit als alternatief om straks weer als wedstrijdzwemmer de strijd aan te kunnen. Topsport is ondernemen, ondernemen is topsport! Dat hoef ik je verder niet uit te leggen. Helemaal niet in crisistijd. Simon Broekstra, bedrijvenadviseur

SQ Auto Connection systeem

Snelwisselen in seconden Hogere flow – Meer rendement Makkelijker te servicen!

Jürgen Dietrich +43 (660) 4463493

CONNECTI TO

E E LW R I S T

“Advies “Adviesaan aancumelacumelabedrijven bedrijvenover overrisico’s risico’s en enverzekerigen verzekerigenisis altijd altijdmaatwerk.” maatwerk.” Ralph Ralphde deHart Hart directeur directeurverzekeringen verzekeringen Verzekeringsspecialist Verzekeringsspecialistinindedecumelasector cumelasector Als Alsbrancheorganisatie brancheorganisatieweten wetenwe webijbijCumela Cumela als alsgeen geenander anderwaar waarjejeals alsondernemer ondernemermee mee tetemaken makenhebt, hebt,met metwelk welkmaterieel materieeljejewerkt werkt enenwelke welkerisico’s risico’shierbij hierbijkomen komenkijken. kijken.Onze Onze polisvoorwaarden polisvoorwaardenzijn zijnhierop hieropafgestemd, afgestemd, wij wijdenken denkenmet metjejemee meeenengeven gevenaltijd altijdeen een persoonlijk persoonlijkadvies adviesopopmaat. maat. Onze Onzevoordelen voordelen van Baars +31 6 53 12 • Tom • Persoonlijk Persoonlijk contact contactmet metspecialisten specialisten

25 17 Alain Janssen 479 46 79 09 Gemak Gemaken enuitgebreide uitgebreide+32 service service

•• • • Kennis Kennisvan vandedecumelasector cumelasector www.steelwrist.com • • Uitstekende Uitstekendeprijs-kwaliteitsverhouding prijs-kwaliteitsverhouding • • Soepele Soepeleafwikkeling afwikkelingbijbijschade schade

GRONDIG; VAKBLAD VOOR DE CUMELASECTOR Wij Wijweten weten wat watwe weverzekeren! verzekeren!

www.cumela.nl www.cumela.nl (033) (033)247 24749 4960 60

Groenbemesters en stoppels? Snel en effectief bewerken met de Evers messenrol en schijveneg

T 0546 644 866 | eversagro.nl

GEBOUWD VOOR TKD STAND 2020

TKD 2018

Op onze 1.600 m2 grote stand wilden we 10 DIEPLADERS, 5 OPRIJWAGENS en 25 BOUWVOERTUIGEN exposeren. Onze noviteiten voor TKD 2020: - BESTELWAGEN met 3,85T trekkogel - OPLOOPGEREMDE AANHANGWAGEN met 3,3T laadvermogen - WIDE SPREAD met gereduceerde stuuruitslag bij hogere snelheid - KORTE TREKAUTO met 30,5T laadvermogen - OPRIJWAGEN op basis SCANIA - 10x8 op basis van RENAULT en SCANIA Deze voertuigen staan op voorraad en zijn ook beschikbaar in onze huurvloot.

Groenekan T. 088 625 96 00 | Zwolle T. 088 625 96 70 |

Grondig 5 - 2020

Articles inside

UBO-register Omgevingswet uitgesteld

waarschuwingsgesprek Vragen en antwoorden over het

PFAS-dossier Het belang van een

aktes en overeenkomsten Stand van zaken in het

juist gebruik van zwaailichten BEDRIJFSOVERDRACHT

TOOLBOX

VOORZITTER

MASSEY FERGUSON: 10.000 uur in

CUMELA.NL

vierenhalf jaar CUMELA KOMPAS GEEFT INZICHT

Een breed aanbod vernieuwingen

VOLVO: Co-Pilot als kloppend hart

Aanbod elektrische machines groeit

Stage V-motoren Atlas165Wsr en 175Wsr: strak en kort

Brede presentatie machines met

PROFILEREN

INLEIDING TKD THUIS

Case Tetra-project moet serieus worden genomen

HOOFDARTIKEL

Gesprekken over cao weer van start STERK WERK: Taco Agro, Meterik

IN ACTIE: M. van Kats Loon- en verhuurbedrijf, Lopik

REDACTIONEEL

COMMENTAAR