ÇEVRECI TEKNOLOJILER
50 MILYON TONLUK BÜYÜK PROBLEM İnsanoğlunun elektronik cihazlara olan doyumsuz talebi, dünyanın en hızlı büyüyen atık akışını oluşturmuş durumda. Katlanarak büyüyen bu atık formu için Birleşmiş Milletler, “e-atık tsunamisi” diyor. Ve bu tsunaminin 2050’ye kadar 120 milyon tonluk bir hacme kavuşması bekleniyor.
76
E-ATIK
atık; kullanıcı tarafından yeniden kullanılma niyeti olmayan ya da ömrünü dolduran; elektrik devresi, güç sistemi veya pille çalışan tüm elektrik ve elektronik atıkları kapsıyor. Dünya Ekonomik Forumu ve Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi’nin sektör için yeni döngüsel vizyon çağrısında bulunduğu ortak raporunda, teknolojik atıklara yönelik paylaştıkları rakamlar, BM’nin teknolojik atık alanı için neden “tsunami” benzetmesini kullandığını daha iyi açıklıyor. Dünya genelinde atık hale gelmiş elektrik ve elektronik aletlerin oluşturduğu değer, 62,5 milyar dolara tekabül ediyor. Bu da küresel çaptaki gümüş madenlerinin yıllık üretiminin üç katı demek. Dünya üzerinde 120 ülkenin yıllık GSYİH’si, büyüyen küresel atık yığınının değerinden daha düşük. Gezegende her yıl üretilen tekno atık miktarı 50 milyon ton civarında ve bu rakamın 2050 yılında 120 milyon tona
E
ulaşması bekleniyor. İşin daha vahim tarafı ise, bu miktarın yalnızca yüzde 20’sinin dönüştürülmesi. Bu da dünya genelindeki toplam atık miktarı içinde yüzde 5’lik bir oran. Tekno atıklar; mantar gibi büyüyen ekranlar, kablolar, çipler ve ana kartlar gibi internete bağlanabilen cihazlara olan sevgimizle besleniyor. Bu cihaz ve ürünlerin sayısı artık insanlardan daha fazla ve 2020 sonuna kadar 30-50 milyara ulaşması bekleniyor. Bu da tekno atık alanında durumun daha da vahim olacağını gösteriyor ancak buradaki temel sorun, e-atığın yalnızca yüzde 20’sinin resmi olarak dönüştürülmesinden kaynaklanmıyor; kalan yüzde 80’nin genellikle yakılması ya da çöp sahasına atılmasından kaynaklanıyor. Kentsel madenciliğin bu kaba biçiminde binlerce ton atık, dünyanın dört bir yanındaki, ekonomik olarak dezavantajlı ülke insanları tarafından geçim şekli olarak kullanılıyor ancak bu durum aynı zamanda sağlık ve çevre üzerinde büyük bir tahribata da neden oluyor.
