25 ONDERNEMERS & CO
Belexa Advocaten
Covid-19: wat als ik geen overmacht kan inroepen ? A l’impossible nul n’est tenu. Maar wetgeving en rechtspraak bieden ook mogelijkheden wanneer de uitvoering van afspraken niet onmogelijk is, maar wel veel moeilijker… PRINCIPE: AFSPRAKEN NAKOMEN
Het principe is eenvoudig: gemaakte afspraken moeten worden uitgevoerd. Overmacht vormt hierop een van de uitzonderingen, zodat een partij tijdelijk of definitief zijn verplichtingen niet moet nakomen. Een pandemie maakt niet per definitie overmacht uit. OVERMACHT?
Om zich te kunnen beroepen op overmacht moeten enkele voorwaarden vervuld zijn, nl.: • De gebeurtenis moet ontoerekenbaar zijn, m.a.w. (i) onvoorzienbaar bij contractsluiting, (ii) onvermijdbaar voor de schuldenaar van de verplichting en (iii) de schuldenaar was nog niet in gebreke gesteld; • De gebeurtenis moet het ook onmogelijk maken om de verbintenis nog uit te voeren (tijdelijk of definitief). Is er enkel sprake van hinder, dan kan overmacht niet worden ingeroepen. Een verplichte sluiting van de handelszaak, opgelegd door de overheid, kan daarentegen wel een voldoende argument zijn om te stellen dat bepaalde verbintenissen nog onmogelijk kunnen worden uitgevoerd. GEVOLGEN
Wanneer het voorwerp van de overeenkomst niet meer kan worden uitgevoerd (door overmacht), gaat de schuldenaar van die verplichting vrijuit. Ondanks de niet-nakoming van de verplichting, moet hij ook geen schadevergoeding betalen. Wordt een restaurant van overheidswege verplicht gesloten, dan kan dat restaurant nog onmogelijk de klanten die een tafel hadden gereserveerd, dienen.
Men aanvaardt in de regel ook dat de medecontractant dan evenmin verplicht is om zijn verplichting na te komen. De klant van datzelfde restaurant, moet dus ook de restauranthouder niet betalen en zou eventuele voorschotten kunnen terugvorderen. Niet alle situaties zijn zo duidelijk en vaak is er geen sprake van overmacht of slechts van tijdelijke overmacht. Handelszaken die moeten sluiten, kunnen toegezegde leveringen dikwijls ook op andere manier organiseren, toeleveringen worden vertraagd maar worden uiteindelijk wel geleverd, etc. Omwille van de pandemie zal u zich op basis van overmacht ook niet kunnen bevrijden van de verplichting tot betaling van een geldsom. Het geldverkeer is immers niet verstoord door de pandemie. UITVOERING TE GOEDER TROUW, RECHTSMISBRUIK
Afspraken moeten steeds te goeder trouw worden uitgevoerd. Indien een partij in uitzonderlijke omstandigheden toch de uitvoering van de afspraken zou vragen, en voorstellen tot beperking van de schade weigert, kan een rechter oordelen dat die schuldeiser niet correct heeft gehandeld. Die fout kan door de rechtbank worden hersteld middels een schadevergoeding of integrale bevrijding van de schuldenaar. UITSTEL VAN BETALING
Weigert uw schuldeiser in te gaan op uw voorstel van uitstel van betaling of in te gaan op een redelijk afbetalingsplan, dan kan de rechter u dit toestaan. Wel moet u daartoe zelf initiatief nemen en dit aanvragen. Daarbij zal zeker rekening gehouden worden met de uitzonderlijke omstandigheden verbonden aan de huidige pandemie. Deze mogelijkheid staat los van de zgn. gerechtelijke reorganisaties (wco’s), die uiteraard ook een optie kunnen zijn.
BIJZONDERE WETGEVING OF INTERNATIONALE VERDRAGEN
Bepaalde nationale of internationale wetgeving, zoals de Wet Overheidsopdrachten en het Weens Koopverdrag (internationale koop-verkoop van roerende goederen), regelt de gevolgen van overmacht. IMPREVISIECLAUSULE
Covid-19, en elke crisis, herinnert ons ook steeds weer aan de mogelijkheid van partijen om een imprevisieclausule in elk contract op te nemen. In zo’n clausule bepalen partijen dat zij hun contract zullen heronderhandelen bij een onvoorziene gebeurtenis die een ernstige impact heeft op de uitvoering van de overeenkomst voor één van de partijen. Zij kunnen ook voorzien in de mogelijkheid tot beëindiging wanneer dergelijke gebeurtenis zich voordoet. Een goede overeenkomst, die vooruitziend is, lost veel zaken preventief op. Benoit Beele, Managing Partner
Kwaliteitsvolle juridische ondersteuning. De kracht van uw zaak.
advies | overeenkomsten | geschillenoplossing
