A
R KA
S
EU
eszenAZ Osa + Mujika. Loser
Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
2
| eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Janet Novรกs & Mercedes Peรณn. Mercedes mรกis eu. Irud.: .Alvaro Serrano Sierra
5 Sarrera 6 Agenda
ESZENA
8
Osa + Mujika. Loser
10
Nowhere Theater | Cía. de Danza Iker Gómez. Un día Cisne en el Teatro
12
Wang-Ramirez Company. W.A.M. - We are Monchichi. Dantzaldia
14
Janet Novás & Mercedes Peón. Mercedes máis eu
16
El Conde de Torrefiel. Los protagonistas
18
Macarena Recuerda Shepherd. ¡AY! ¡YA!
20
Mal Pelo. On Goldberg Variations / Variations
22
Amalia Fernández. Expografía retrospectiva
24
Oscar Gómez Mata-L’Alakran. Juan Loriente & Oscar Gómez Mata. Makers
26
MDV danza. Arquitectos del aire
28
Prototipoak. Forma Artistiko Berrien Nazioarteko Topaketa
MUSIKA
30
Eraeran + Myriam Rzm + Matías Riquelme & Fernando Ulzión + Mudoh
32
Eraeran + Jana Jan + EC + Killerkume
34
Eraeran + Radithor + Testura + Alvin Lucier-en In Memoriam Jon Higging
3
eszenAZ Oscar Gómez Mata-L’Alakran. Juan Lloriente & Oscar Gómez Mata. Makers
Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Hogeita bi proiektu baino gehiagorekin osatuko da arte eszenikoen denboraldi berri hau. Bertan, tokiko ekoizpena nabarmenduko da, nazioarteko bi estreinaldirekin, Zentroaren sorkuntza artistikoari laguntzeko programaren baitan ekoitzitako bi piezarekin eta joan den udaberrian egiteke geratu ziren piezekin. Programa urrian hasiko da, Osa + Mujika konpainiaren Loser piezaren estreinaldiarekin. Pieza 2019ko Dantza Garaikideko Egoitzan sortu zen, Azkuna Zentroan eta Dansateliers Rotterdam-en, Herbehereetako dantza garaikidea sortzeko eta erakusteko zentroarekin sinatutako lankidetza- eta truke-hitzarmenaren bitartez. Azaroan jarraituko du programak, Iker Gómez koreografoaren Un día Cisne en el Teatro eszena proiektuarekin; horretan, Nowhere Theater konpainiak balio sozialak eta bizikidetza sustatzen ditu dantzaren bidez. Abenduan, familiei zuzendutako obrak izango dira nagusi, Wang-Ramirez Companyren W.A.M. - We are Monchichi nazioarteko piezarekin hasita, Dantzaldiaren barruan, FuNdiciOn dantza programaren baitan. Ekoizpen horretan, umorea baliatuta hitz egiten da identitate ugariez eta beste pertsona batzuek horiek aldatzeko duten moduaz. Janet Novás artista etorriko da hurrena, Mercedes Peón konpositorearekin. Mercedes máis eu lana aurkeztuko dute, bi artistek euren ‘dantzaren eta musikaren’ artean dauden harreman partikularrei buruz egindako esplorazioaren emaitza dena. Abendua familiei zuzendutako bi piezarekin itxiko da. El Conde Torrefiel konpainiak Protagonistak lanaren estreinaldia aurkeztuko du Euskadin, eta Macarena Recuerda Shepherd artistak ¡AY! ¡YA! eszenaratuko du. Lehenengoan, ikuslegoa
unibertso bisual batean murgilduko da, non hainbat antzerki-ibilbidetan zehar hitza, irudia eta dantza batuko diren; bigarrenean, ilusioarekin eta begiradarekin egingo da jolas. Pertsona bakoitzak bere buruaz duen irudiari eta eraldatzeko moduari buruzko ariketa da. Urte berria Mal Pelo konpainiaren On Goldberg Variations / Variations lanarekin hasiko da; atzeratu behar izan zen Steve Paxton. Drafting Interior Techniques erakusketaren programa publikoaren barruko pieza da. Jurij Konjar-ek eta Ion Munduatek J.S Bachen Goldberg Variations-en inguruan egindako bertsioen ondoren, hirugarren interpretazio honetan koreografia-proposamena apustu bat da, bai interprete bakoitzaren musikaltasun bereziaren alde, bai taldearen eta espazioaren arteko elkarrizketa erritmiko eta dinamikoaren alde. Amalia Fernándezek Azkuna Zentroko hiru eraikinetan izango du egonaldia, urtarrila eta otsaila bitartean, Expografía retrospectiva proiektuaren baitan hainbat ibilbide sortzeko, haren langintza zeharkatzen duten instalazio performatiboen bitartez. Pieza site especific bat da, iraganeko lanak berriro bisitatzeko eta aurkitzeko. Performer eta soinu-esperimentaleko artistek otsaileko programazioa osatuko dute, Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programaren esparruan.
pieza batekin, dantza garaikidearen hiru ikuspegiren bidez, mugimendua lengoaia arkitektoniko gisa ulertzearen inguruan. Arte eszenikoen denboraldia Prototipoak. Forma Artistiko Berrien Nazioarteko Topaketarekin amaituko da: bi urtean behin egiten den forma artistiko berrien nazioarteko topaketa da, eta formatu artistiko berriak hurbiltzen dizkie ikuslekomunitateei, eguneroko alderdiak jorratzen dituzten proiektuen bidez. Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programa Soinu esperimentaleko artistek eta performerrek beren lana aurkeztuko dute Hotsetan, Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteako programan, kontzertuen bidez soinua eta musika esperimentala lantzen dituzten bertako egileak ikusarazteko. Programa osatzen duten taldeen eta artisten artean hauek daude: Eraeran, Myriam RZM, Matías Riquelme & Fernando Ulzión, Mudoh, Jana Jan, EC (Estanis Comella), Killerkume, Radithor eta Testura.
Apirilean izango da Artista AZ-Kidea den Oscar Gómez Mataren Makers lanaren estreinaldia, Juan Loriente aktorearekin elkarlanean aurkeztuko duena. Argiari, denborari eta maitasunari buruzko lana da Makers, eta gainezkatze komikoaren eta emozio-euspenaren artean egiten du bidaia, zentzugabekeriaren eta egiaren artean. Mikel del Valleren MDV danza konpainiak Arquitectos del aire aurkeztuko du ekainean, eraikinerako berariaz egindako
5
AGENDA
2020 URRIAK 7 Asteazkena
AZAROAK 26 ESTREINALDIA
Osa + Mujika
Osteguna
Nowhere Theater | Cía. de Danza Iker Gómez
Loser
Un día Cisne en el Teatro
DANTZA
DANTZA
ABENDUAK 10
AZAROAK 17
Wang-Ramirez Company W.A.M. - We are Monchichi
Janet Novás & Mercedes Peón
DANTZA
DANTZA ETA MUSIKA
Osteguna
Osteguna
Dantzaldia. La Fundición-en programa bat
AZAROAK 27 Igandea
ESTREINALDIA EUSKADIN
El Conde de Torrefiel Los protagonistas
ANTZERKI GARAIKIDEA / DRAMATURGIA BERRIAK
Mercedes máis eu
AZAROAK 29 ETA 30 Asteartea eta asteazkena
Macarena Recuerda Shepherd ¡AY! ¡YA!
ANTZERKI FISIKOA
2021 URTARRILAK 21
OTSAILAK 4TIK 6RA
Mal Pelo
Amalia Fernández
DANTZA
PERFORMANCEA
Osteguna
On Goldberg Variations / Variations
6
Ostegunetik larunbatera
Expografía retrospectiva
| eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
2021 OTSAILAK 10
MARTXOAK 17
Eraeran + Myriam Rzm + Matías Riquelme & Fernando Ulzión + Mudoh
Eraeran + Jana Jan + EC + Killerkume
Asteazkena
Asteazkena
Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programa
Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programa
MUSIKA ETA SOINUA
MUSIKA ETA SOINUA
APIRILAK 16 ETA 17 Ostirala eta larunbata
ESTREINALDIA EUSKADIN
Oscar Gómez Mata-L’Alakran
Juan Loriente & Oscar Gómez Mata Makers
APIRILAK 28 Asteazkena
Eraeran + Radithor + Testura + Alvin Lucier-en In Memoriam Jon Higging
Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programa
ANTZERKIA
MUSIKA ETA SOINUA
EKAINAK 24
EKAINAK 2TIK 5ERA
MDV DANTZA
Prototipoak
Osteguna
Arquitectos del aire DANTZA
Asteazkenetik larunbatera
Forma Artistiko Berrien Nazioarteko Topaketa
Informazio gehiago eta sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
Programazioan aldaketak egon daitezke. Kontsultatu informazio eguneratua azkunazentroa.eus webgunean | 7
ESTREINALDIA
DANTZA
Osa + Mujika Loser
Urriak 7, asteazkena 19:00 Auditorioa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
AZKUNA ZENTROKO ARTE BIZIEN DENBORALDIA OSA+MUJIKA KONPAINIAREN LOSER LANAREN ESTREINALDIAREKIN HASTEN DA, 2019KO DANTZA GARAIKIDEKO EGONALDIAN SORTUTAKOA. AZKUNA ZENTROAN ETA DANSATELIERS ROTTERDAM ZENTROAN LANDUTAKO PROIEKTU HAU, HOLANDAKO DANTZA GARAIKIDEA SORTZEKO ETA ERAKUSTEKO ZENTROAREKIN ELKARLANEAN ETA TRUKEAN ARITZEKO EGINDAKO AKORDIOARI ESKER SORTUTAKOAK DIRA.
8
| eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Osa + Mujika konpainia, Jaiotz Osa eta Xabier Mujikaren topaketa artistikoaren ondorioz sortzen da, sormenezko bi mundu baturik, dantza eta eszenografia/jantziak. Loser pieza, hausnarketa bat da milenialen inguruan, beren harreman sozialak, sareekiko duten mendekotasuna eta gizarteak berauengan duten itxaropenen gainean: «Berezia nintzela esaten zidaten, behin eta berriz. Bizitzan nahi nuena lortuko nuela ere esaten zidaten, besterik gabe nahi izate hutsarekin. Errealitateak berehala esnatu ninduen; ez naiz berezia eta ez dut desiratutakoa lortuko nahi izateagatik bakarrik. Bizitza perfektua eta arazorik gabekoa erakutsi beharra eta erreala ez den mundu baten onarpen beharra, mugagabea den hutsunea estaltzeko bidearen bila. Hori da Millenialek sentitzen duguna; kritikatua den generazio honek egia sakona izkutatzen du: zoriontasun eza». Hizkuntza koreografiko oso fisiko baten bidez eta gorputza abiapuntutzat hartuta beti, Osa + Mujika konpainiak beraientzat berriak diren espresio moduak arakatzen dituzte, mugimendua eta koreografiaz gain, dramaturgia ere arreta handiz landuz. Artisten hitzetan, «pieza honen helburua, benetako millenial bat aurkeztea da, bere ezaugarri guztiekin. Honek, alde batetik, bere amets eta helburuak lortzeko gogoz borrokatuko du, baina bestetik, frustrazioa, etsipena eta amorrua sentituko ditu. Barne gatazka hauen aldaketak erraz nabarituko dira piezaren eszenetan. Honela, batzuk positibismo eta euforiaz beteta daude, eta besteetan porrota izango da protagonista».
FITXA ARTISTIKOA Zuzendaritza: Osa + Mujika Koreografia eta interpretazioa: Jaiotz Osa Jantziak eta espazio eszenikoa: Xabier Mujika Argiztapena: Alvaro Estrada Argazkiak eta bideoa: Alvaro Sau Loser abestiak: Gartxot
osamujika.com
Fundación Banco Sabadellek Azkuna Zentroa - Alhóndiga Bilbaoko Egonaldi Artistikoen Programa babesten du, artea eta kultura sustatzeko eta hedatzeko duen programaren barruan.
Azkuna Zentroa - Alhóndiga Bilbaoko Egonaldi Artistikoen Programak Etxepare Institutuaren laguntza du.
Osa + Mujika konpainia Jaiotz Osak eta Xabier Mujikak osatzen dute. Osa dantzaria eta koreografia da; Xabier Mujika, berriz, jantzitegi eta espazio eszenikoaren diseinatzailea. Bien artean, istorio bisualak kontatu nahi dituen taldea eratzen dute. Buruan dituzten irudi guztiak sortu nahi dituzte, forma eta zentzua eman, eta gauzatu nahi dituzte, mugimendu aldetik eta ikus-entzunezkoen formatuan.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 9
DANTZA
Nowhere Theater | Cía. de Danza Iker Gómez Un día Cisne en el Teatro Azaroak 26, osteguna 19:00 Auditorioa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
NOWHERE THEATER | CÍA. DE DANZA IKER GÓMEZ KONPAINIAREN LANARDATZA DANTZA BISTARATZEKO ETA DANTZARA HURBILTZEKO PROIEKTUAK SORTZEA DA ETA, OROBAT, DANTZAREN BIDEZ SOR DAITEKEEN EZAGUTZA IZUGARRIA ZABALTZEA.
10 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Iker Gómez euskal koreografoak Un día Cisne en el Teatro aurkeztuko du, dantzaren bidez gizarte balioak eta bizikidetza sustatzen dituen proiektu eszenikoa. Pieza hau ‘Cisne proiektuaren’ barruan dago; teknologia berriak publiko-komunitateekin konektatzeko tresna pedagogiko gisa erabiltzen dituen lan berritzailea da. Nowhere Theater | Cía. de Danza Iker Gómez konpainiak garatu du proiektua, irakasle espezializatu talde batekin batera, eta hiru zati ditu: eskola-komunitateari zuzendutako dantza eta sormen tailerra, koreografia-erakusketa, eta Web 2.0ren bidez online tresna pedagogiko bat aurkeztea, dantza bistaratzeko eta ikusle orori hurbiltzeko helburuarekin.
FITXA ARTISTIKOA Jatorrizko ideia eta koreografia: Iker Gómez Dantzariak: Rubén Cobas eta Xana Llaneza Teknikaria: David Sánchez Web 2.0 diseinua: Digital Video Dance Art danza.ikergomez.es
Un día Cisne en el Teatro hiru zatitan banatutako tailerikuskizun formatuan garatuko da, ikusleen komunitate ezberdinek aktiboki parte hartuz. Alde batetik, proiektuaren 2.0 webgunea, dantzaren inguruko edukiak eta joko interaktiboak eskuratzeko aukera ematen duena. Bestetik, mugimenduaren praktika eta memoria koreografikoa, dantzaren bidez sormena garatzeko abiapuntu gisa. Atal honetan, artistak koreografia zehatz bat ikastera gonbidatzen ditu parte hartzaileak, memoria koreografikoaren kontzeptuarekiko sarrera gisa. Eta hirugarrena, Un día Cisne en el Teatro antzezlana agertokian antzeztean zentratua, entzuleen, piezako interpreteen eta koreografoaren arteko solasaldiarekin batera. Ikuskizun pedagogikoa, berritzailea eta egungo garaietara egokitua.
Nowhere Theater | Cía. de Danza Iker Gómez: 2007an eratua, sorreraz geroztik konpainiak iraupen luzeko sei ekoizpen eszeniko egin ditu guztira. Ekoizpen horietako hiru Antzerki Alternatiboen RED Sareko Dantza Zirkuitu Nazionalerako hautatu izan dituzte, eta horri esker Konpainiaren lana egungo panorama eszenikoko garrantzitsuenetako bat da. Konpainiak hainbat jaialdi garrantzitsutan hartu du parte, hala nola, Temporada Alta, BAD jaialdia, MOV-s jaialdia, LOLA jaialdia eta EN-tránsito jaialdia, baita nazioarteko zenbait herrialdetan ere. Duela bost urtetik, konpainiaren lan-ardatza dantza bistaratzeko eta dantzara hurbiltzeko proiektuak sortzea da, orobat dantzaren bidez sor daitekeen ezagutza izugarria zabaltzea.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 11
DANTZA
Wang-Ramirez Company
W.A.M. - We are Monchichi Dantzaldia. La Fundición-en programa bat
Abenduak 10, osteguna 19:30 Auditorioa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus
W.A.M. FAMILIENTZAKO EKOIZPENA DA —7 URTETIK GORAKO IKUSLEENTZAT—, UMOREZ LANTZEN BAITITU GURE IDENTITATE ANITZAK ETA BESTEEK NOLA ALDATZEN DITUZTEN. DANTZA GARAIKIDEAREN BIDEZ ETA HIP HOPAREN ERRITMOAN EGITEN DU.
12 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Irud.: Fred Fouché
Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
Shihiya Peng Taiwanen jaio zen, baina Parisen bizi da. Marco di Nardo Napolin jaio eta Berlinen bizi da. Zelan egon gaitezke elkarrekin denak elkarrengandik urrun egotera bultzarazten bagaitu? Harresiz inguratuta egonik, zelan antzeman dezakegu bestea? Ze hizkuntz aukeratu behar dugu? Zelan erreakzionatu dezakegu estereotipo kultural mordoaren aurrean? Zer ote da loturez eta konexioz, pitzadurez eta fusioz egindako dantza hau? Katuaren eta saguaren dantza da, elkarren kontrako indarrak esploratzen dituen dantza. Hemen gorputzak ironia limurtu nahian dabiltza, lakrikun jokatzen dute pozaren desioarekin, malenkoniarenarekin… Shihya Peng eta Marco di Nardo ispilu distortsionatu bi bihurtzen dira, uste genituen baino askoz gauza gehiago desestaliz… Elkarri mugiarazten diote, hegan egiten dute, erori egiten dira, elkar ateratzen dute bere onetik, eta gero altxatu eta elkarrekin dabiltza… W.A.M. alegia bat da, isilpeko istorio bat, ikuspegi unibertsaleko dantza bat, sekuentziatan irudikatua eta testuflash batzuek lagunduta (Fabrice Melquiotek testuak idatzi eta dramaturgian ere kolaboratu zuen). Mugimendu bakoitzarekin, jauzi eta jazarpen bakoitzarekin, dantzariek beren umezaroko memorian bilatzen dute elkarrekin edo besteekin bizitzeko herrialdea. Harmonia aurkitzeko gudu-dantza bat dugu. Dantzaldiak, La Fundición-ek antolatzen duen Nazioarteko Dantza Jaialdiak, jende guztiak ikusteko moduko pieza hau aurkeztuko du Azkuna Zentroan, mundu osoko audientzien ikusgai egon ondoren.
Honji Wang. Dantzari, koreografo eta zuzendari artistiko aleman-korearra. Dantza garaikidea eta hip hopa modu bereziki organikoan konbinatzen ditu. 2010ean izan zuen lehen lankidetza Sébastien Ramirezekin, AP15 bikotea sortu baitzuen harekin. Handik gutxira, Wang Ramirez konpainiaren zuzendaritza ko-artistikoa hartu zuen bere gain, eta, ordutik hona, bikoteak eskala handiko lanak sortu ditu, eta dantza garaikidearen eszenan nabarmentzea lortu du. Sébastien Ramirez. Dantzari frantses-espainiarra, koreografoa eta zuzendari artistikoa. Airelanaren erabileran eta manipulazio koreografikoaren garapenean espezializatuta dago. 2007an bere Konpainia sortu zuen Perpignanen. Hainbat sari irabazi ditu, eta Honji Wangekin partekatzen du Konpainiaren zuzendaritza artistikoa. Ramirez artista elkartu izendatu zuten 2014. urtean Perpignango Théâtre de l’Archipel-en eta 2018an Parisko Théâtre de la Ville-n.
FITXA ARTISTIKOA Zuzendaritza artistikoa, sorkuntza, koreografia: Honji Wang & Sébastien Ramirez | Hauekin batera: Marco di Nardo & Shihya Peng | Testu-moldaketa eta aktore-zuzendaritza: Fabrice Melquiot | Jatorrizko dramaturgia: Vincent Rafis | Musika-konposizioa: Ilia Koutchoukov aka Everydayz | Argi-diseinua: Cyril Mulon | Eszenografia: Ida Ravn | Jantziak: Honji Wang | Beste musika batzuk: Bachar Mar-Khalifé / Balcoon, Carlos Gardel, Alva Noto, Nick Cave & Warren Ellis | Musika-moldaketak: Fabien Biron | Ahots eta soinu grabaketak: Clément Aubry | Teknikari burua: Guillaume Giraudo | Ekoizpen exekutiboa: Company Wang Ramirez, Clash66 | Ekoizle kideak: Théâtre de la Ville, Paris; Scène Nationale d’Albi | We are Monchichi-ren koprodukzioa marko honetan gertatu da: European Creative Pole DRAC Auvergne-RhôneAlpes / Pôle Danse de Lyon (Biennale de la Danse + Maison de la Danse) + Sorkuntza-egonaldia Lyonen | Sorkuntza-egonaldiak: L’Archipel, Scène Nationale de Perpignan / La Villette / Artist residencies Théâtre de la Ville / Les Abbesses | Hauen babesarekin: Regional Cultural Affairs Directorate Occitanie / Regional Council Occitanie Pyrénées-Méditerranée / County Council Pyrénées Orientales | Esker onak: Manon Martin for the Melquiot - Wang Ramirez artistic introduction wangramirez.com
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 13
DANTZA ETA MUSIKA
Janet Novás & Mercedes Peón Mercedes máis eu Abemduak 17, osteguna 19:00 Auditorioa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus
MERCEDES MÁIS EU BI ARTISTEK «BEREN DANTZAREN ETA MUSIKAREN» ARTEAN DAUDEN HARREMAN PARTIKULARREI BURUZ EGINDAKO ESPLORAZIOAREN EMAITZA DA.
14 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
o Sierra Irud.: Álvaro Serran
Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
Janet Novás artista eta Mercedes Peón musikagilea lankidetzan aritu dira guztiongan sentikorra denari buruzko proposamen eszeniko ezti honetan. Elkarrekin, euren «dantzaren eta musikaren» artean dauden eta finkatzen diren harreman partikularrak aztertu dituzte. Instrumentuen, oroitzapenen, abestien eta dantzen artean latentzia-egoera desberdinetako kontzeptuak azaleratzen dira. Eduki sozio-politiko handiko horietako batzuk materialetan agertzen dira, musika ‘objektuetatik’ hasi eta dantza edo biografia objektuetara; kontzeptu somatikoak edo esperientzia kuantikoak diren beste batzuk pultsu, erritmo eta tonuetan, ahots eta dinamiketan, isiluneetan, formetan agertzen dira. Mercedes máis eu kolektiboari begira dago, inondik ere arketipikoak ez diren ikuspegi eta sentsibilitateetatik. Pieza, femeninoan, irudi oroitarazlez eta koadroz zatitutako dantza-musika hibridoa da, arkitektura edo esparru ezberdinetan bizitzeko aukera emanez, eszena arlokoetatik museo arlokoak direnetara bitartean. Sortzaileen arabera, «Mercedes máis eu definitzeko desiraz hitz egin behar da ezinbestean. Desira horrek arrazoiak aurkitzen ditu lehen topaketatik harago proiektatzeko, eta ber-elkartzea, elkarrizketa, esperientzia, afektua eta abar bilakatzeko. Proiektua zeharkatuz eguneratzen den desira horretan jarraitzea topaketa bakoitzean gertatzen zaiguna azpimarratzea da. Baina, era berean, bada geurea duguna eta guztiona dena miatzea ere, subjektuaz eta lurraldeaz harago dagoena. Desioarekin eguneratzen den memoria edo artxibo bizi hori, geure immanentziatik bereizten gaituena».
FITXA ARTISTIKOA Zuzendaria: Janet Novás Sorkuntza eta interpretazioa: Mercedes Peón eta Janet Novás Laguntza artistikoa: Ricardo Santana eta Pablo Esbert Musika-konposizioa, kontzeptua eta letrak: Mercedes Peón Mugimenduko laguntza: Victoria P. Miranda Argiztapenaren diseinua: Cristina Bolívar Soinua: Ezequiel Orol Jantziak: Juanita Rodríguez Produkzioa: Adriana Reyes Koprodukzioa: Comunidad de Madrid Laguntzaileak: Centro Danza Canal, Graner Centro de Creació, Sede Losdedae @Janetnovass mercedespeon.gal
Janet Novás.Dantzaria, performerra, koreografoa eta irakaslea. Madril, Brusela eta Berlinen arteko dantza garaikidean hezia, haren lana behaketan eta esperientzian oinarrituta eraikia da, bere gorputzarekiko elkarrizketa lan tresna nagusitzat erabilita, hizkuntza propioaren alde apustu eginez, bere lanen ezaugarri diren eduki emozionala eta sinpletasun estetikoa moldatuz. Gaur egun lankidetzan aritzen da Pablo Esbert edo Mercedes Peón eta Zap&Buj diseinatzaileen moduko artistekin; azken horiekin sortu zuen Imaginé cinco cuerpos y ninguno era el mío, lanik berriena. Mercedes Peón. Konpositorea, kantaria eta instrumentista galiziarra, musika tradizionala hainbat tresna teknologikorekin lantzen duena. Galiziako tradizioan 25 urtez sakondu ondoren, Peónek 2000. urtean grabatu zuen bere lehen albuma bakarlari gisa, Isué. Ondoren, Ajrú (2003), Sihá (2007), Sós (2011) eta Deixaas (2018) etorri ziren, eta Peónek hainbat sari irabazi zituzten bere lanengatik. Ibilbide horri esker, XXI. mendearen hasierako Galiziako artistarik garrantzitsuenetako bat da.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 15
ESTREINALDIA EUSKADIN
ANTZERKI GARAIKIDEA / DRAMATURGIA BERRIAK
El Conde de Torrefiel
Los protagonistas
Abenduak 27, igandea 12:00 - 14:00 eta 17:30 - 19:30 (iraupena 45’) Sarrera 15 minuturo 7 eta 12 urte bitarteko haurrentzat gomendatua Lantegia 1 15€ / 12€ Az Txartelarekin 9€ / 7€ Az Txartelarekin (14 urte baino gutxiago eta 65 urte baino gehiago) Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
EL CONDE DE TORREFIEL-EN HIZKUNTZA PLASTIKOAK HITZA, IRUDIA ETA DANTZA BATZEN DITUEN UNIBERTSO BISUAL BATERA DARAMA PUBLIKOA.
16 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Pablo Gisbert eta Tanya Beyeler buru dituen El Conde de Torrefiel proiektu artistikoak, haur eta familientzako euren lehen proposamena aurkeztu du: Los protagonistas (Protagonistak). Hitzak, irudiak eta dantzak bat egiten duten unibertso bisualaren baitan, sorkuntza berri hau eszenografia batetik egindako ibilbidea da, audio formatuko testuak gidatzen duena; audio horretan, sentsibilitate txikienak konkistatzea da asmoa, gaur egun euren mundua egituratzen duten elementuak eta erabilerak aintzat hartuta. Mintzaira plastikoaren eta soinu-giroaren bitartez, ikusle esploratzaileak beste mundu honetako protagonista sentituko bere burua; norbere gorputzaren pertzepzioa eta bakoitzaren irudia jolas bihurtzen diren bidaia bizitzeko asmatuta dago. Horren harira, Los protagonistas lanean guraririk, asmorik eta doktrinarik gabeko esperientzia estetikoa eskaintzen da. Irudimenaren eta konplizitatearen balioa dira pieza berri horren ardatza. Horretan, norbere gorputzak instalazioekiko duen pertzepzio-esperientzia nabarmentzen da, fantasiagiroetan zehar egindako ibilbide eszeniko baten bidez, non pertsona bakoitzaren pertzepzioa inguruan duen espazioak lausotzen duen. Mundu ezinezko horren erraietan barrena egindako bidaiak dei egiten die sartu diren guztiei parte har dezaten eta parte hartuko duten talde txikian manten daitezen, bideo-joko analogiko batean bezala. Leku ezkutu miragarri baten bila ari den esploratzaileen espedizio batean bezala, gauza gutxi izango dute eskura: tresna gutxi batzuk eta euren irudimen-gaitasuna, labirinto eszenografiko baten barruan.
FAMILIENTZAT ZUZENDUTA FITXA ARTISTIKOA Ideia eta sorkuntza: El Conde de Torrefiel Zuzendaritza eta testua: Tanya Beyeler eta Pablo Gisbert Eszenografia eta jantziak: María Alejandre Argien diseinua: Ana Rovira Soinuaren diseinua: Adolfo García Zuzendaritza teknikoa: Isaac Torres Administrazioa, kudeaketa eta produkzioa: Haizea Arrizabalaga Koprodukzioa: Teatre Lliure de Barcelona / FOG - Triennalle dell’Arte di Milano / LU.CA - Teatro Luis de Camões, Lisboa / Azkuna Zentroa Alhóndiga Bilbao, Bilbao, Teatro, Théâtre Grütli & Festival La Batîe, Ginebra, Teatri di Sardegna, Cagliari Laguntzaileak: ICEC Generalitat de Catalunya, Graner - centro de creación de danza y artes vivas de Barcelona
El Conde de Torrefiel. Pablo Gisbertek eta Tanya Beyelek zuzendutako proiektu artistikoa. Horien pieza eszenikoetako estetika bisuala eta testuala literaturaren, arte plastikoen eta koreografiaren arteko kulunkan sortua da. Konpainiak ‘Orainaren entsegu’ zabal moduan eratzen ditu piezak, hainbat emanalditan banatuta. Eszena denbora-izaera batetik abiatuta lantzen duten proposamenak dira, XXI. mendeak proposatzen dituen kontu ezezagunei eta horiek agertokian irudikatzeko moduei erantzuten dieten hipotesiak formulatuz.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 17
Irud.: Estudio Juan Codina
elcondedetorrefiel.com
ANTZERKI FISIKOA
Macarena Recuerda Shepherd ¡AY! ¡YA!
Abenduak 29 eta 30 Asteartea eta asteazkena 18:30 (iraupena 50’) Auditorioa 12€ / 10€ Az Txartelarekin 9€ / 7€ Az Txartelarekin (14 urte baino gutxiago eta 65 urte baino gehiago) Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus
«GURE BEGIAK EZ DIRA GERTATZEN DEN GUZTIA GRABATZEN DUTEN BIDEO-KAMERAK; AITZITIK, GURE GARUNA DA INTERPRETATU ETA BERREGITEN DUENA ZENTZUMENEK EMATEN DIGUTEN INFORMAZIOA». MACARENA RECUERDA SHEPHERD.
18 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
ci Irud.: Alessia Bombac
Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
Macarena Recuerda Shepherd-ek ¡AY! ¡YA! aurkeztuko du familiei zuzendutako dantza performatiboko obra. Irudimenak iradokita edo ikusmenaren engainuak eraginda, errealitatea hainbat modutan hautematera daraman ilusioa. ¡AY! ¡YA! begiradari buruzko ariketa da. Pertsona bakoitzak bere buruaz duen irudia beste irudi bat bihurtzen denean sortzen den ilusio hori biderkatu egiten da edo forma ezinezkoak hartzen ditu. Hainbat gorputz-adar dituzten gorputzak, osatugabeak, eraldagarriak eta moldagarriak. Artistak azaltzen duenez, «ilusioak, efektu horrek agerian uzten du gure begiak ez direla gertatzen den guztia grabatzen duten bideo-kamerak; aitzitik, gure garuna da interpretatu eta berregiten duena zentzumenek ematen diguten informazioa».
FAMILIENTZAT ZUZENDUTA FITXA ARTISTIKOA Antzezleak: Sofía Asencio eta Macarena Recuerda Shepherd Egileak: Idurre Azkue, Alberto de la Hoz, Macarena Recuerda Shepherd, Sofía Asencioren laguntzaz Zuzendaria: Macarena Recuerda Shepherd Eszenografia: Macarena Recuerda Shepherd Jantziak: H-intercalada | Musika (Soinu-banda): Alberto de la Hoz Argiak: Conrado Parodi Ekoizpena: ANTIC TEATRE Laguntzaileak: Eusko Jaurlaritza eta Kataluniako Generalitat-Aren Kultura Departamentua Lankideak: GREC Festival de Barcelona, Festival BAD de Bilbao, El Graner - Mercat de les Flors, Sala Baratza, La Fundición Bilbao eta Histeriak PYRENART mugaz gaindiko lankidetzaproiektuaren proiektu onuraduna, INTERREG V-A Espainia-Frantzia-Andorra programaren barruan, POCTEFA 2014 2020 Eskualdeen Garapeneko Europako Funtsa (EGEF) macarenarecuerdashepherd.com
Macarena Recuerda Shepherd. Artista bisuala eta dantzaria. Hainbat proiektu egin ditu Txalo Toloza, Amalia Fernández, Amanda Pola eta Vicente Arlandis artistekin elkarlanean. 2008an sortzaile berrien Colectivo Estraperlo plataforma sortu zuen. Hona hemen haren lanak: Haren piezak: Thatʼs the story of my life (2010), Greenwich Art Show (2012), Whose are those eyes (2013), El Experimento Ganzfeld (2015), Collage y Acción (2016), ¡AY! ¡YA! (2018).
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 19
DANTZA
Mal Pelo
On Goldberg Variations / Variations Urtarrilak 21, osteguna 19:00 (iraupena 70’) Auditorioa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
PROPOSAMEN KOREOGRAFIKO HONEK APUSTUA EGIN DU INTERPRETE BAKOITZAREN MUSIKALTASUN PARTIKULARRAREN ALDE, ETA TALDEAREN ETA ESPAZIOAREN ARTEKO ELKARRIZKETA ERRITMIKOAREN ETA DINAMIKOAREN ALDE
20 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Mal Pelo dantza-konpainia katalanak 30 urte daramatza ikertzen eta bere lengoaia sortzen. Johann S. Bach Alemaniako konposatzailearen obrarekin duen harreman pertsonala Bach ikuskizunarekin hasi zen, eta 2004an mundu osoan zehar erakutsi zuen. Lehenengo harria izan zen, Bach Project erabateko murgiltze-prozesuaren zatietako bat. Trilogia bat da, eta J. S. Bachen musika aztertzea du ardatz, idazkera koreografikoarekin duen harremana aztertzeaz gain. On Goldberg Variations / Variations ikuskizuna Dan Tepfer frantziar-amerikar piano-jole eta konposatzailearen Goldberg Variations / Variations proposamen musikalean oinarrituta dago, J.S. Bachen Variaciones Goldberg interpretatzen baititu, harmonia horien gainean inprobisatutako bere bariazioekin konbinatuta. On Goldberg Variations / Variations lengoaien ildoz eratutako sare bat da, eta denek bat egiten dute J.S. Bachen obraren inguruan ehun bat osatzeko. Dantza, John Berger-en ahotsa, testu propio batzuk, soinu-bandaren soinu manipulatua eta foku-anitza, zuzeneko ahotsa eta bideo-proiekzioak elkartu dira, Mal Pelok J.S. Bachen unibertsora egin duen gerturatze hau eratzeko. Proposamen koreografikoak apustua egin du interprete bakoitzaren musikaltasun partikularraren alde, eta taldearen eta espazioaren arteko elkarrizketa erritmikoaren eta dinamikoaren alde.
Mal Pelo. María Muñoz eta Pep Ramisen zuzendaritza artistikoa duen Mal Pelo gune sortzaile bat da, partekatutako egiletza du, eta mugimenduari eta beste diziplina batzuekin duen elkarrizketari buruzko ikerketan oinarritu du bere ibilbidea. 1989az geroztik bere lengoaia artistikoa garatu du, mugimenduaren, hitzaren, bideoaren, soinu-espazioaren eta espazio eszenikoari buruzko ikuspegi bereziaren bidez. Sorkuntza-lanean emandako hogeita hamar urtetan, Mal Pelok interesa izan du hainbat egilerekin lan egiteko, besteak beste, John Berger eta Erri de Luca idazleekin, eta Baró d’Evel, Andrés Corchero, Steve Noble, Lisa Nelson, Niño de Elche, John Edwards, Alia Sellami, François Delarozière, Eduard Fernández, Leonor Leal, Marta Izquierdo, Faustin Linyekula, Cesc Gelabert, Carlota Subirós, Àngels Margarit, Lilo Baur, Cristina Cervià, Núria Font, Joel Bardolet, Nuno Rebelo eta Agustí Fernández sortzaileekin. 2001az geroztik L’animal a l’esquena sorkuntza-zentroa zuzentzen dute Celràn, Gironan.
FITXA ARTISTIKOA Zuzendaritza: María Muñoz eta Pep Ramis | Zuzendaritzaren lankidetza: Leo Castro, Federica Porello | Sorkuntza eta interpretazioa: Jordi Casanovas, María Muñoz, Zuriñe Benavente/Leo Castro, Pep Ramis, Federica Porello, Enric Fàbregas, Zoltan Vakulya | Musika: Dan Tepfer-en Goldberg Variations / Variations J.S. Bach-en Variacions Goldberg-en inguruan | Poemak: John Berger eta Juan Gelmán | Testuak: Mal Pelo-ren edizioa, Tim Ingold, Franck Wilczek eta Mal Pelo-ren zatiak abiaburutzat hartuta | Argiztapena: August Viladomat | Soinu-espazioa: Fanny Thollot | Jantziak: CarmePuigdevalliPlantéS | Eszenografiaren diseinua eta eraikuntza: Kike Blanco | Soinu-teknikaria: Andreu Bramón | Argiztapenteknikaria: Irene Ferrer | Bideoa eszenan egitea: Martí Ramis | Erreportaje fotografikoa: Tristán Pérez-Martín | Kudeaketa: Gemma Massó | Banaketa: Mal Pelo | Ekoizpena: Mal Pelo, Teatre Nacional de Catalunya, Dansa Quinzena Metropolitana de Barcelona e IcecDepartament de Cultura de la Generalitat de Catalunya. | Lankidetzak: L’animal a l’esquena eta Théâtre Archipel de Perpinyà | Estreinaldia Teatre Nacional de Catalunyan, 2019ko martxoaren 28tik 31ra.. malpelo.org
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 21
PERFORMANCEA
Amalia Fernández
Expografía retrospectiva Otsailak 4tik 6ra Ostegunetik larunbatera Ibilbide performatiboa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
AZKUNA ZENTROKO HIRU ERAIKINETAKO HAINBAT ESPAZIO ATZERA BEGIRAKO EXPOGRAFIARAKO AGERTOKI BIHURTU DIRA. HORIETAN, SEI PERFORMERREK MUSEO INSTALAZIO FORMATUKO ARTELAN BATZUK AKTIBATUKO DITUZTE, ETA JENDEA HORIETAN IBILIKO DA.
22 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Amalia Fernándezen Expografía retrospectiva (Atzera begirako expografia) proiektuan hainbat egoera-objektu daude; performerrek aktibatuko dituzte, eta horien edukia, instalazio-bertsioan, artistaren pieza eszenikoen atzera begirakoa da. Amalia Fernández aspalditik dabil gogoetan dagoeneko egindako piezen inguruan. Artistak «aurre egiten dio, zentzu batean, obra berriak ekoitziz beti aurrerantz doan proiekziojoerari, eta, horren ordez, landutako materialak birbisitatzen ditu eta horietan berritzailea dena ikusten du. Lehen ere esploratu izan duen ‘atzera joate’ bat da», Ikertzaile Az-Kide Isabel de Naveránen arabera.
FITXA ARTISTIKOA Egilea eta zuzendaria: Amalia Fernández Interpretatzaileak: Catherine Sardella, Nines Martin, Javier Cuevas, Maia Villot de Diego, Nazario Diaz eta Amalia Fernández.
2021eko urtarrilaren 22tik otsailaren 6ra Zentroan egonaldia izan, publikoak ezagutzen ez dituen korridore, hormarte eta txoko ezkutuz beteta dauden hiru eraikinetatik dabil artista. Egonaldi horretan eta espazioen ikerketa horretan oinarrituta, leku horietan berriz bisitatu ahal izango diren haren lehenagoko piezen zatiak erabakiko ditu. Siteespecific proiektu hau guztiz lotuta dago gertatzen den tokiarekin, «arkitektura material eta fisiko bezala, lantoki moduan eta obra ekoizteko leku gisa». Horrela, ondoz ondokoak ez diren zazpi orduko iraupena duen pieza honetan, Azkuna Zentroko hiru eraikinak piezaren dramaturgiarako funtsezko gune bihurtuko dira. Bertan, sei performerrek espazio horiek erabiliko dituzte museo-instalazio formatuko hainbat obra aktibatzeko, eta jendea haietan ibili ahal izango da (sartu eta irten), museo erraldoi bat balitz bezala.
Amalia Fernández (Granada, 1970) Madrilen bizi da 1998tik. Jende askorekin ikasi duen arren, Mónica Valenciano du bere irakasletzat; 11 urtez lan egin zuen harekin El Bailadero konpainian 2005ean, bakarkako lanean hasi zen, besteak beste, pieza hauekin: Matrioshka, Kratimosha eta En Construccion; El resistente y delicado hilo musical eta Expografía. Horrez gain, elkarlanari ere ekin zion, hala nola Shichimi Togarashi eta Juan Dominguez artistekin eta Perrita China eta Nilo Gallegorekin. Amalia Fernández, aldi berean, artistei laborategietan irakasten aritzen da, eta Iyengar yogako irakaslea ere bada.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 23
Imagen: Archivo Artea
Expografian gogoeta egiten da antzerki-museoko kodeen transposizioari buruz, bai eta gizabanakoa (performerra kasu honetan) erakusketa-objektu bihurtzen denean gertatzen denari buruz ere.
ESTREINALDIA EUSKADIN
ANTZERKIA Artista AZ-Kidea
Oscar Gómez Mata-L’Alakran
Juan Loriente & Oscar Gómez Mata Makers
Apirilak 16 eta 17 Ostirala eta larunbata 19:00 Auditorioa 15€ / 12€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
«MAKERS-EN FUNTSEZKO EGINKIZUNA ARGIA EGITEKO IKERTZEA DA. DETEKTIBEAK GARA, SENTIKORTASUNAREN AZPIAN SENTIKORTASUNA BILATZEN SAIATZEN GARA, ERREALITATEARI IRTENBIDE POETIKOA AURKITZEN». ÓSCAR GÓMEZ MATA.
24 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Oscar Gómez Matak artista Az-Kide gisa Zentroan izan duen egonaldian egin duen pieza (Makers) aurkeztuko du, Juan Loriente aktorearekin batera. Argiari, denborari eta maitasunari buruzko lana da Makers, eta gainezkatze komikoaren eta emozio-euspenaren artean egiten du bidaia, zentzugabekeriaren eta egiaren artean. Piezaren sorkuntza-prozesuari dagokionez, sortzaileak bi alde bereizten ditu: batetik, alde epikoena, non antzerkia «espioitza-modu bat den, mundua zaintzeko ikerketa-modu bat», eta, bestetik, alderik intimoena, «sentimenaren azpian ezkutatuta dagoen sentiberatasuna hautematen saiatuz».
FITXA ARTISTIKOA Zuzendaritza eta interpretazioa: Oscar Gómez Mata, Juan Loriente
alakran.ch
Makers-ek, Oscar Gómez Matak azaltzen duenez, errealitatea zelatatzeko protokoloak sortzen dituzte. «Gainjarritako geruzen istorio bat da obra, hostoak kentzen dizkiogu egiazkotzat jotzen dugunari, sentitzea espero ez genuena aurkitzeko». Makers-en «ustekabea eta susmoa dago. Makers-en jarrera egokia Daniel Innerarityren (filosofoa) esaldi honetan dago definituta: ‘...errealitatea konplexua da, eta norbaitek modu bitarrean planteatzen duenean, susmoa hartzeko beharra dugu’».
Oscar Gómez Mata. Aktorea, zuzendaria, egilea eta eszenografoa da. Espainian hasi zen antzerki-jardueretan, eta 1987an Legaleón-T konpainiaren sortzaile-kide izanik, ikuskizunak sortu zituen horiekin 1996ra arte. 1997an, L’Alakran konpainia sortu zuen Genevan, eta zuzendaritza, sorkuntza, dramaturgia eta zenbait ikuskizunetako testuak egin ditu bertan. 2013. urteaz geroztik, arauzko irakaslea da Manufacture-n, Suitzako frantseseko antzerki eskolan. (HETSR) Suitzako antzerki sari nazionala 2018an.
Juan Loriente. Kantauriar aktorea, antzerki-arloan ezagunagoa, ohikoa baita Rodrigo Garcíaren eta La Carnicería Teatroren muntaketetan. Noizean behin zineman ere egin du lan, besteak beste, La espalda de Dios (Pablo Llorca) eta Smoking Room (Cesc Gay) filmetan.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 25
DANTZA
MDV danza
Arquitectos del aire Ekainak 24, osteguna 19:00 Auditorioa 18€ / 15€ Az Txartelarekin Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus
GAUR EGUNGO DANTZAREN HIRU IKUSPEGI, ARKITEKTURAHIZKUNTZA GISA ULERTUTAKO MUGIMENDUAREN INGURUAN.
26 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
MDV danzaren Arquitectos del aire (Aireko arkitektoak) diziplina anitzeko talde batek osatutako proiektua da, eta mugimenduarekin eta espazioaren okupazioarekin lan egiten du hiru ikuspegi desberdinetatik, koreografoen ikuspegietatik: Mario Bermúdez (Jaén), Pol Jiménez (Bartzelona) eta Mikel del Valle (Bilbo). Gaur egungo dantzaren hiru ikuspegi, arkitektura-hizkuntza gisa ulertutako mugimenduaren inguruan. Dantza gorputzaren mugimendua da espazioan, eta arkitekturak espazioa antolatzen eta hierarkizatzen du eraikuntzaren bidez. Biak espazioaren okupazioa dira. Airea denboraren bidez betetzea. Kultura-gune bihurtutako industria-arkitekturako hiru eraikin dira proiektu honen inspirazio-oinarria. Horietako bakoitza koreografoen jatorrizko lekuetan dago: Sevillako Naves del Barranco, Bartzelonako CaixaForum eta Bilboko Azkuna Zentroa. Espazioaren okupazioa oinarri komuna da arkitekturan eta dantzan. Gorputzen eta espazioaren azpian geometria bat dago. Gorputz-masa bat, mintz bat, estaldurarako material gisa, mugitzen den bitartean atmosferak sortzen dituena eta hutsuneko egitura-txoko desberdinetara iristen dena. Metafora horrek ezin hobeto islatzen du gorputzek betetzen duten espazioan ematen diguten apropiazioa, eta, koreografiaren bidez, dantzaria hainbat espazialitatetako biltegi bihurtzen dute. Hiru eraikin eta hiru ikuspegi koreografiko, ondare industrialari buruz gogoeta eginarazten digutenak, bidaia arkitektoniko dantzatu baten bidez.
FITXA ARTISTIKOA Egilea eta zuzendaritza artistikoa: Mikel del Valle Koreografia: Mario Bermúdez, Pol Jiménez eta Mikel del Valle Eszenografiaren diseinua: Cristian Álvarez Jantzien diseinua: Iñaki Cobos Argiteriaren diseinua: Álvaro Estrada Musika: Antonio Vivaldi, Julio d’Escrivan eta beste batzuk Equipo técnico: Álvaro Estrada eta Cristian Álvarez Banaketa: D 8 Sorkuntza Faktoria Errealizazio eszenografikoa: Cristian Álvarez eta Construcciones Agra Antzezleak: Claudia Bosch, Ana Fernández, Julen Flores, Rober Gómez, Jose Ruiz eta Mikel del Valle Fotografia: Zazu Mata Ikus-entzunezkoak: Iratxe Rodríguez Aholkularitza eta Kanpoko behakoa: Vicky P. Miranda mdvDANTZA.com
Mikel del Valle (Bilbao) Dantza klasikoan trebatu zen Ion Beitiarekin eta Carmen Rocherekin, eta dantza garaikidera jo zuen Andaluziako Dantza Zentroak emandako beka batekin. Sevillako Antonio Ruiz Soler Kontserbatorio Profesionalean eta María de Ávila Dantza Kontserbatorio Nagusian graduatua, koreografia espezialitatean. Besteak beste, antzezle-lanetan aritu da Ramón Oller, Matxalen Bilbao, Blanca Li eta Jon Ugarrizarentzat. Madrileko Alcobendasko Lehiaketa Koreografikoko ‘Dantzaririk Onenaren’ saria.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 27
ARTE BIZIAK
Prototipoak
Forma Artistiko Berrien Nazioarteko Topaketa Ekainak 2tik 5era Asteazkenetik larunbatera Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus
PROTOTIPOAK. FORMA ARTISTIKO BERRIEN NAZIOARTEKO TOPAKETA PROZESUAN DAGOEN LAN GISA HARTZEN DA, AURKEZPEN PUBLIKOA EGIN BAINO URTE ETA ERDI LEHENAGO ABIAN DEN LAN GISA.
28 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Prototipoak. Forma Artistiko Berrien Nazioarteko Topaketak ahalegina egiten du formatu artistiko berriak herritarrei hurbiltzeko, hiriko eguneroko alderdiak jorratzen dituzten proiektuen bidez. Bi urtetik behin egiten da deialdia, bienal gisa, hainbat instituzio, erakunde, talde eta pertsonarekin lankidetzan, eta hainbat artistaren eta proiekturen parte-hartzea du. Artista eta proiektu horiek, ‘site specific’-etik, hau da, proposatutako testuinguru batera beren lana egokitzen, esperientzia berriak planteatzen dituzte era askotako publiko-komunitateentzat. Proiektuaren zati publikoa ekainaren 2tik 5era bitartean egiten bada ere topaketa gisa, prozesuan dagoen lana da, aurkezpen publikoa baino urte eta erdi lehenago abian dago, etengabe aldatzen eta egungo egoerara egokitzen. Alde horretatik, Prototipoak. Forma Artistiko Berrien Nazioarteko Topaketak Zentroaren Programa Proiektuaren ildoari jarraitzen dio, arte-hizkuntza garaikideen garapenean, eta espazio ‘komun’ bat irekitzen saiatzen da, artisten arteko eta artisten eta komunitateen arteko parte-hartze horizontala eredu izango duena.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 29
MUSIKA ETA SOINUA
Eraeran + Myriam RZM + Matías Riquelme & Fernando Ulzión + Mudoh
Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programa
Otsailak 10, asteazkena 18:00 Lantegia 1 15€ / 12€ Az Txartelarekin 9€ / 7€ Az Txartelarekin (14 urte baino gutxiago eta 65 urte baino gehiago) Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
30 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Myriam RZM. Arg.: Gandy Ea.
Eraeran
AZKUNA ZENTROKO MUSIKA ESPERIMENTALEKO PROGRAMA DA HOTSETAN, ETA, HAREN BIDEZ, HURBILEKO ETA NAZIOARTEKO ARTISTEN SOINULANA EZAGUTZERA EMAN, ETA SORTZAILEEN ARTEKO ELKARKETA SUSTATZEN DUGU.
Eraeran, Myriam RZM, Matías Riquelme & Fernando Ulzión eta Mudoh soinu-artistek Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programan aurkeztuko dute beren lana, kontzertuen bidez soinua eta musika esperimentala jorratzen dituen tokiko testuingurua ikusarazteko. Eraeranek, Miguel A. García artistak bertako soinu-artista batzuekin batera garatutako pieza elektroakustiko labur batzuk aurkeztuko ditu, sorkuntza- eta inprobisazio-tailerren osagarri gisa pentsatuak. Horietan, soinu-sorkuntza kolektiboa ikertzen da, inprobisazio librearen eta interpretazioaren arteko askatasun-maila desberdineko partituren bidez, tradizioz erabilitako bitarteko akustikoak darabiltzaten musikariekin hasi, eta musikari elektroniko esperimentalengana. Myriam RZM soinu-performer eta -esperimentatzaileak DIY/DIT soinu-tresna autofabrikatuen bidezko inprobisazioan oinarritutako zuzeneko emanaldia eskainiko du. «2018tik, zuzeneko hau garatzen dut, DIY/DIT tresnekin egindako inprobisazioan oinarrituta, soinu eta performatibitate aldetik ditudan kezketara egokituta, fx eta feedback pedalekin uztartuta, mugimenduan dagoen gorputzarekin ekintzan/eragin-trukean», azaldu du artistak. Matías Riquelme biolontxelo-jole txiletarrak eta Fernando Ulzión saxofoi-jotzaile bilbotarrak osatzen dute bikotea, eta inprobisazio librearen ikuspegitik soinuarekin egindako esperimentazioan oinarritzen dute beren lana. Aurkezpen bakoitza bakarra da, pieza bakoitza unean eta ingurunean inspiratuta dago. Oraingo honetan beren azken lana aurkeztuko digute, La Trahison des Mots (Sluchaj, 2020) izenekoa. Mudoh (Aitor Monje) bere musikaren izaera instrumentalarekin zerikusia duen ‘mudo’ gaztelaniazko hitzaren eta berezko soinurik ez duen ‘h’ letraren arteko lotura da. Mudoh ambient-era bideratutako musika elektronikoa da, eta softwarean, musika-tresnen atzematean, landa-soinuetan eta edizio digitalean oinarritua dago.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 31
Mudoh
Fernando Ulzión Matías Riquelme &
Horrez gain, jardunaldia osatzeko, musika inprobisatuaren kontzertua izango da, gitarra espainiar anplifikatuaren manipulazioan oinarritua, kolpekatua, igurtzia eta hainbat objektu soinudunekin ukitua, eta analogikoki tratatua gitarra elektrikoaren berezko efektuen pedalekin.
MUSIKA ETA SOINUA
Eraeran + Jana Jan + EC + Killerkume
Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programa
Martxoak 17, asteazkena 18:00 Lantegia 1 15€ / 12€ Az Txartelarekin 9€ / 7€ Az Txartelarekin (14 urte baino gutxiago eta 65 urte baino gehiago) Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Erabili Bilbao Bonua edo/eta Kultura Bizkaia Aurrera Bonua Az Infon sarrerak erosteko
32 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
tain Jana Jan. Arg.: Ainhoa Beris
Eraeran
AZKUNA ZENTROKO MUSIKA ESPERIMENTALEKO PROGRAMA DA HOTSETAN, ETA, HAREN BIDEZ, HURBILEKO ETA NAZIOARTEKO ARTISTEN SOINULANA EZAGUTZERA EMAN, ETA SORTZAILEEN ARTEKO ELKARKETA SUSTATZEN DUGU.
Hotsetan. Azkuna Zentroko musika esperimentaleko eta soinu-arteko programak martxoaren 17an jarraituko du aurrera, Eraeran, Jana Jan, EC eta Killerkumerekin, soinu esperimentalak lantzen duen tokiko testuingurua ikusarazteko. Eraeran pieza elektroakustiko batzuekin itzuliko da; bertan, soinu-sorkuntza kolektiboa ikertzen du, inprobisazio librearen eta interpretazioaren arteko askatasun-maila desberdineko partituren bidez. Itziar Markiegi a.k.a. Jana Jan diziplina arteko artista da, marrazkilaria, zaratazalea eta performerra, hainbat artistarekin lankidetza grafikoak, soinu-lanak eta inprobisazioak egiten dituena. Soinuaren sorkuntza eta manipulazioa, metaketa eta feedbacka aztertzen ditu, inprobisazioaren bidez eta errorea sormenez erabiliz, Sintes DIY eta gorputza sorgailu aktibo gisa baliatuz. EC (Estanis Comella) artistaren praktika elementuak denboran eta espazioan antolatzean eta osatzean oinarritzen da; horretarako, lan-esparru zatikatuak eta esperimentalak sortzen ditu, berariazko bilbeak osatzen dituztenak, kategorizazioak eta generoak alde batera utzita, eta unitate gisa artikulatuta.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 33
Killerkume
a) E C (Estanis Cornell
Killerkume 2012. urtean sortu zuten Bilbon Mikel Vegak eta Joxean Rivasek, eta hainbat urte daramatza Euskal Herriko zirkuitu independentean murgilduta, besteak beste, Loan, Mirage eta Ximel taldeetan parte hartzen. Europatik egindako hainbat bira dituzte bizkarrean, eta estudioko bi album (Trautzer Blaster, 2013an, eta Industrial Sunbath, 2016an); horrez gain, White Noise Session lana dute, 2018an argitaratua, Gaffer eta Repentino zigiluen bidez. Gainera, aurten Karlos Osinagarekin grabatutako LP bikoitza argitaratuko dute.
MUSIKA ETA SOINUA
Eraeran + Radithor + Testura + Alvin Lucier-en In Memoriam Jon Higging
Hotsetan. Programa de música experimental y arte sonoro de Azkuna Zentroa
Apirilak 28, asteazkena 18:00h 15€ / 12€ Az Txartelarekin 9€ / 7€ Az Txartelarekin (14 urte baino gutxiago eta 65 urte baino gehiago) Sarrerak: Az Info eta azkunazentroa.eus Utiliza tu Bono Bilbao y/o Bono Kultura Bizkaia Aurrera para comprar tus entradas en Az Info
34 | eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021
Radithor
Eraeran
AZKUNA ZENTROKO MUSIKA ESPERIMENTALEKO PROGRAMA DA HOTSETAN, ETA, HAREN BIDEZ, HURBILEKO ETA NAZIOARTEKO ARTISTEN SOINU-LANA EZAGUTZERA EMAN, ETA SORTZAILEEN ARTEKO ELKARKETA SUSTATZEN DUGU.
Apirilaren 28an, musika esperimentaleko Hotsetan programarekin jarraituko dugu, Eraeran, Radithor, Testura eta Alvin Lucier-en In Memoriam Jon Higging-en eskutik. Dronearekin eta luzaroan irauten duten soinuekin aztertzen duten proposamenak dira denak. Eraeran-ek (Miguel A. GarcĂa) pieza elektroakustiko batzuekin parte hartuko du berriz; bertan, soinu-sorkuntza kolektiboa ikertzen du, inprobisazio librearen eta interpretazioaren arteko askatasun-maila desberdineko partituren bidez.  Radithor da Yeray Portilloren ezizena. Eclectic Reactions musika elektronikoko zigiluaren sortzaileetako bat da bera, WLDVrekin batera. Distopia Club kolektibo/promotorearen sortzaileetako bat ere bada, eta Uhin fanzinearen arduraduna, Antton Iturberen ondoan. DJ eta ekoizle gisa, espazio eta jaialdi ugaritatik igaro da, besteak beste, hauetatik: Mugako Festibala, Vocoder Club, Femur Club, Club Le Larraskito, Fever, Dabadaba, Jimmy Jazz, Zarata Fest eta MEM. Bere lanak hainbat alderdi hartzen ditu barne, hala nola musika esperimentala, industriala, IDMa, technoa, ambient-a edo dronea. Zuzeneko saioetan giro hipnotikoak eta zinematikoak sortzen ditu hainbat tresna uztartuz 2021ean, formatu fisikoko bere bigarren lana argitaratzeko asmoa du, A Tierra izenekoa. Programak Ander Mujikaren Testura taldearekin jarraitzen du. Napoka Iria desegin ondoren hainbat proiektutan ibili zen Ander Mujika musikari, baina denbora baten ondoren tiraderan gordeta zituen zirriborroak atera eta oso berea izango zen zerbait marrazten hasi zen. 2017 eta 2019 artean egindako zirriborroen artetik garbiketa egin, txukundu, landu eta hortik soinu pieza eta kantu batzuk bildu zituen.
eszenAZ. Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldia 2020-2021 | 35
ging. Alvin Lucier In Memoriam Jon Hig
Alberdi Testura. ARG.: Nora
Alvin Lucier-en In Memoriam Jon Higging klarineterako eta uhin sinusoidalerako konposizioa da, artista lokal batek interpretatua. Uhin sinusoidala poliki-poliki igarotzen da klarinetearen maiztasun-tarte osotik, hain mantso non ia ez baita glissandoa nabaritzen. Bitartean, klarineteak tonu luzeak jotzen ditu, eta bi soinuen artean entzungarri diren kolpeak sortu. Alvin Lucier (1931, AEB) konpositorea eta soinu-artista da, eta azken mende erdiko musika esperimentalean eragin handien izan duen musikarietako bat. Soinua fenomeno fisiko gisa arakatzea da bere lanaren ardatza.
ETA GAINERA… Azkuna Zentroko arte eszenikoen denboraldiko eszenAZ-en programazioarekin harremantean, Zentroak sorkuntzari laguntzeko hainbat programa gauzatzen ditu, gure programazio-ildoekin lotutako hogeita hamar bat proiekturekin. Gure kulturasarea babestea eta ekoizpen artistikoa sustatzea da helburua, eta, horretarako, herri-komunitateetara hurbiltzea, bai egindako lanaren bidez, bai sorkuntzaprozesuen bidez.
Dantza garaikideko egonaldia
Artista eta ikertzaile AZ-Kideak
Rotterdameko (Herbehereak) Dansateliers sorkuntza- eta erakusketa-zentroarekin lankidetzan egina, profesionalentzat zuzendutako egonaldi hau bi etapetan garatzen da, lehenengoa Azkuna Zentroan eta bigarrena, Rotterdamen, Dansatelier-eko instalazioetan. Aldi berean, Dansatelierrek Holandako testuinguruari lotutako koreografo bat hautatuko du, Azkuna Zentroan aukeratutako egoiliarrarekin harremanetan jarrita.
Programa honek sorkuntza eta ikerkuntza bultzatzen ditu eta laguntza eman nahi die beren lanen bidez hizkuntza garaikideei buruzko begirada iradokitzailea dakarten artistei. Gonbidapen bidez eta bi urtez, hainbat artista eta ikertzailerekin aritzen gara, haien prozesuan laguntzen eta partekatzen, haien proiekzioa sustatzen eta beste sare artistiko batzuekin lotzen. Laida Lertxundi, Aimar Arriola eta Isabel de Naverán dira 2021ko artista eta ikertzaile AZ-Kideak.
Babestu, sorkuntza garaikidea babesteko programa berezia
Lanean, prozesu artistikoak laguntzeko programa
Sorkuntza bultzatzeko deialdia da Covid-19ak eragindako krisiak kaltetutako prozesuak eta ikerketak dituzten bertako artistei eta kulturaeragileei zuzendua. Aukeratutako artistak: Sahatsa Jauregi, Camilla Téllez, Raquel Meyers & Borja Crespo, Josune Urrutia, Elena Aitzkoa, Iker Vázquez, Maider Aldasoro, Miriam Isasi, Irati Inoriza eta Karlos Martinez B.
Programa honen bidez Zentroaren programazioarekin eta jardueraildoekin loturiko proiektuak garatzeko behar dituzten baldintza material eta espazialak eskaintzen zaie sortzaileei. 2021an sortzaile hauek izango ditugu: Artoteka, Horman Poster eta Societat Doctor Alonso.
Oscar Gómez Mata-L’Alakran. Juan Lloriente & Oscar Gómez Mata. Makers
Deialdia apirilaren 4ra arte zabalik
